Sämitige stivrâ meridij valjiđ fastâ toimâttâhčällee viirgán Laila Aikio Anarist. Virge uccii čiččâm olmožid. Toimâttâhčällee pargon láá el. äššikirje- já ekonomiahaldâttâhân lohtâseijee pargoh.  

Sämitige stivrâ meridij valjiđ fastâ pirâsčällee viirgán Anni-Helena Ruotsala Helsigist jienâiguin 

4-1. Virge uccii oovce olmožid. Pirâsčällee pargon láá el. ruukilaavâ olášutmân já biodiversiteetsopâmuš olášutmân lohtâseijee pargoh. Pirâsčällee tuáimá oovdânpyehten iäláttâs- já vuoigâdvuođâlävdikoddeest.

Kuávluovdedem stivrejeijee laavâ mield sämitigge ráhtá Laapi eennâmkoddeohjelm sämikulttuuruási. Eennâmkoddeohjelm stivree eennâmkode kuávluovdedem já aasât mittomeeri eennâmkode oovdedmân. Laapi eennâmkoddeohjelm lii uđâsmittum Laapi littoost Lappi-sopâmušâst. Sämitige stivrâ tuhhiittij čuákkimistis sämikulttuuruási. Uásist lii uáinus ihán 2040 sehe sämikulttuursopâmuš. Sämitigge lii asâttâm kuttâ strategisâš valjim sämikulttuur oovdedmân eennâmkoddeohjelm toimâpaje ääigi 2014-2017. Valjiimeh láá:  eellimvuáimáliih ärbivuáváliih iäláttâsah já ärbivuáválâš tiätu, Tä´lvvsijdd – ellee nuorttâlii kulttuur kuávdáš, palvâlemrááhtus tuáimen, sämikulttuur miäldásâš škovlimpäälgis, kielâ já kulttuurlâš rigesvuotâ sehe párnái já nuorâi Säämi. 

Stivrâ tuhhiittij ciälkkámuš sosiaal- já tiervâsvuođâhuolâttâs ornimlaahân. Oovdânpyehtim mield  Sosiaal- já tiervâsvuođâkuávluh šaddeh eennâmkuudij kuávdáškaavpugij sehe sierâ meridum paijeel  50 000 ässee kieldâi vuáđun. Keevâtlávt sämikuávlu kulâččij taan maalist sosiaal- já tiervâsvuođâkuávlun, mon jođetteh Ruávinjaargâst. Sosiaal- já tiervâsvuođâkuávlui siste pyehtih leđe meid vuáđutääsi kuávluh, main lii ornimovdâsvástádâs uásist sosiaalhuolâttâs sehe vuáđutiervâsvuođâhuolâttâsâst já motomijn tábáhtusâin meid  motomijn spesiaalpyecceetipšo palvâlusâin. Vuáđutääsi kuávlu puáhtá vuáđudiđ ucemustáá suulân 20 000 ässee kieldâ vuáđun.  Sämikuávlu aalmug ij pijssáá vuáđudiđ vuáđutääsi kuávlu. Sosiaal- já tiervâsvuođâhuolâttâs vijđásub kuávlulij já aalmuglij pargoi koordinistmân já tipšomân láá lasseen vittâ sierânâsovdâsvástádâskuávluh, moi pargon lii stivriđ já oohtânheiviittiđ sosiaal- já tiervâsvuođâkuávlui já vuáđutääsi kuávlui tooimâ já tai ornim palvâlusâid. Keevâtlávt oovdânpyehtim uáivildiččij tom, ete ubâ Tave-Suomâ kuláččij sierânâsovdâsvástádâskuávlun, mon jođetteh Oulust. 

Sämitigge lii huolâstum tast, ete oovdânpyehtim vaikuttâsah já sierâ molsâiävtui vaikuttâsah iä lah tuárvi tutkum ijge selvâttum. Sierâ molsâiävtui kuástádâsâid já ekonomâlijd vaikuttâsâid kolgâččij rekinistiđ já rekinistemvuáđustâsah kolgâččii leđe almolávt árvuštemnáál, vâi sierâ ornimmolsâiävtuid puávtâččij tuođâlávt árvuštâllâđ. Sämitigge ana uáli stuorrâ väännin tom, ete laavâ ohtâvuođâst ij lah suogârdum sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi ruttâdem ovdedem. Sämitigge ana oovdânpyehtim čuolmâlâžžân sämmilij kielâlij já kulttuurlij vuáđuvuoigâdvuođâi sehe kieldâlâš jiešhaldâšem uáinust. Haldâttâs oovdânpyehtimhammiittâs ij meid vääldi ollágin vuotân máhđulâšvuođâid orniđ palvâlusâid raajijd rastaldittee oovtâstpargon. Oovdânpyehtim jođettiččij sämikuávlu uásild palvâlusâi čokkânmân, kooskâi šoddâmân já máhđulávt meid sämikielâlij palvâlusâi hiäjuusmân. Sämitigge ij tuhhit sosiaal- já tiervâsvuođâministeriö oovdânpyehtim já váátá, ete oovdânpyehtim ráhtoo uđđâsist nuuvt, ete oovdânpyehtim vaikuttâsah, ruttâdem, härvis asâttem já sämmilij kielâliih vuoigâdvuođah váldojeh vuotân palvâlemráhtus oovdedmist. 

Stivrâ adelij ciälkkámuš eennâm- já meccituáluministeriöst valmâštâllum ketkinaalij hoittámvuáváámist. Ciälkkámušâst lii valdum vuotân sämikuávlu palgâsij ohtsâš ciälkkámuš ketkinaalij hoittámvuáváámist. Sämitigge oovdânpuáhtá maaŋgâid tärkkilistmijd hoittámvuáváámân. Sämitigge oovdânpuáhtá ete naalij heiviittâlmist já hoittáámist rähtih oovtâstpargo Taažâ, Ruotâ já Ruošâ staatâiguin sehe sämitigijguin. Sämitigge ij kyeddit oovdânpyehtim reeviirvuáđulâš ketkivahâgij sajanmäksimvuáhádâhhân. Sämitigge oovdânpuáhtá lasseen, ete ketkinääli ij šoddâduu já háittuellei meddâlistem kolgâččij tábáhtuđ virgeomâhái tooimâst. 

Stivrâ tuhhiittij ciälkkámuš Yleisradio muštâlusâst ivveest 2013. Ciälkkámušâst sämitigge piejâi meerkân mieđetteijee ovdánem Yle Sápmi tooimâst. Yle Sápmi lii lasettâm nuorttâlâš- já anarâškielâlâš uđâspyevtittem, ovdedâm vuáruvaikuttemvuođâ já päikkisiijđoid, algâttâm sämikielâlâš nuorâiohjelm sehe jieijâs väldikodálâš tv-uđâsvuolgâttâs. Sämitigge oovdânpuáhtá, ete Yle Sápmi jiečânâsvuotâ lasettuččij já toos adeluččij Svenska Ylen verdidittee sajattuv já tooimân adeleh tuárvi resurssijd. Yle Sápmi ohjelmääigi kolgâččii meid lasettiđ sehe eromâšávt ovdediđ uđđâ internet-vuáđulijd palvâlusâid eromâšávt párnáid já nuoráid já lasettiđ resurssijd nuorttâlâs- já anarâškielâlâš ohjelmpyevtittâsân. Sämitigge puovtij oovdân meid táárbu mutteđ Yle Sápmi arkkâduv digiháámán já adeliđ tom sämisiärváduv kiävtun ellee arkkâduv já virtuaallâš oppâmpirrâsij vievâst. 

Stivrâ tuhhiittij kyehti ciälkkámuš Iänuduv kieldân. Kieldâ lâi pivdám sämitiggeest ciälkkámuš kyehti proojeektvuáváámist: sämivaikuttâsâi miäruštâllâm kieldâlâš miärádâstoohâmprosessist já sämikielâ já -kulttuur iäláskittemprojektist. Sämitigge miäruštâlâi vuáđulávt vuáváámijd kieldâlij lahâasâttem háárán, aalmugijkoskâsij kenigâsvuođâi háárán sehe uđâsmitmij háárán, maid valmâštâleh staatâhaldâttuvvâst. Miäruštâllâm mield vuáváámijn láá mieldi tagareh oovdânpyehtimeh,  moh iä kulloo kieldâlâš jiešhaaldâšmân já luávkkájeh sämmilâš kulttuurjiešhaldâšem.  Sämitigge oonij vuávámijd uáli vááijuvlâžžân já lahâasâttem vuástásâžžân. Sämitigge almottij, ete vuástálist kuohtuid projektijd. Sämitigge kiddij huámášume meid toos, ete Iänuduv kieldâ ij lah tiävdám lahâaasâtlâš kenigâsvuođâs rähtiđ oovtviärdásâšvuotâvuávám já oovdânpuáhtá, ete kieldâ pehtilit säämi kielâlaavâ olášuttem. Sämitigge almottij, ete lii vaalmâš oovtâstpaargon kieldáin oovtviärdásâšvuotâvuávám rähtimist já sämmilij kielâlij já kulttuurlij vuoigâdvuođâi turviimân Iänuduv kieldâst. 

Stivrâ nomâttij sämitige pargoviehâpoolitlij äššikiirjij čuávvumjuávkun stiivrâ ovdâsteijen Heikki Paltto. Sämitigge siirdij nuorttâlâškulttuurkuávdâžân kyeskee ääši kieđâvuššâm čuávuváá čuákkimân, ko lááigu neljihâšhadde ij lamaš čuákkim kiävtust.

Sämitige stivrâ meridij lasseen mieđettiđ pälhittes virgerijjâvuođâ sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvin 25.4.2014 - 26.5.2014.  Sämitigge tieđeet maŋeláá maht váldutoimâlii saavâjođetteijee pargoid hoittájeh suu virgerijjâvuođâ ääigi. 

Sämitige stivrâ nomâttij Sämitige ovdâsteijen Ucjuv kieldâ sämimuusik rävisolmoošškovlim ovdedem ovdâčielgiittâsproojeekt stivrimjuávkun  Anu Magga.