Aanaar luándu

Aanaarjävri - meccimeerâ Evroop taavaakeččin

Pááihui joba 100 m kieŋâlis Aanaarjävri lii ohtâ Suomâ sturáámusâin jaavrijn. Vijđes joorŋâi lasseen Aanaarjäävrist láá joba 3318 suáluijid. Aanaar ääldis šoodâi, ko eennâmkorrâ vuájui 70 miljovn ihheed tassaaš. Aanaarjäävri ridoh láá kiäđgááh já ciägguseh, mut pááihui kávnojeh meiddei suáijáás luovtah já vuoddâseh. Eennâmvuáđu kiškánmeh láá meiddei jäävri uáli kuhes já kezis čuálmih, moh kočoduvvojeh nyerrin.

Aanaarjävri (www.ymparisto.fi, suomâkielân) lii koorâs já iälánijdis peeleest väänis, mut luosâkyeleh láá valjeest. Aanaarjävri kolgâ Paččvei pehti Jieŋâmeerân, já jäävri luándutilán vaikutteh čäcitääsi heiviittâllâm šleđgâpyevtittâs várás. Ruoššâ já Taažâ algâttáin čäcitääsi heiviittâllâm ive 1948. Čäcialoduv molsâšuddâmkoskâ lii alemustáá kyehti meetter. Heiviittâllâm häittid kuolij kuuđđâm já čäciludij pessim.

Juvduu - juuvâi juuhâ

Juvduu kuávlu kovvejeh Juvduujuuhâ, Ocomâš já Juvduuvääri meccienâmeh siemin jávráidisgijn. Juvduuvääri meccijd já javrijd joteh maaŋgah pálgáh Aanaar markkânist já Aanaar - Kittâl -maađij pellâst. Vijđodâh lii uásild meccituálukiävtust, mut pááihui enâduv haldâšeh puáris luánduviđá meeccih já šelis jäävrih.

Anarâšâi jieijâs päikkijuuhâ, Juvduu, norá časijdis vijđes tuodârkuávlust. Ton pehti kolgeh Menišjuuvâ, Lemmee, Fáášku já Kaamâsjuuvâ čääsih Aanaarjáávrán já tast ain Paččvei pehti Jieŋâmeerân. Juvduu Ryettikuoškâ já Supekuoškâ lává pegâlmâs puzzuvuoggâkuálásteijee paratiijsah. Njuámmilcooskâs oppeet lii mááinuh tast, et kihheen ij lah selvânâm tast kárbá kommáánhánnáá. Táválâš jottei Juvduu paaldâ mannee luándupäälgis muštâl mainâsijd já tubdâmušâid tien Juuvâijuuvâst já kulluuvâš Juvduu kuávžurist.

Ocomâš (418 m) paijaan Juvduu pellâst já haaldâš enâduv meiddei Aanaarjäävrist kejâdijn. Tovláá aigij pase Ocomâš fáálá onnáá ulmui Aanaar kuávlu pyeremusâid várdámsoojijd jyehi kuávlun. Tobbeen puáhtá ihastâllâđ pirrâs javrij muččâdvuođâ já Juvduu kuoškâid. Ocomáá alaččist lii puáris puáluvaavtâ tuuvááš, mii lii tiivvun peivituuváážin. Peeivimaacâijotteemčuásáttâssân Ocomâš lii-uv iävtuittáá Aanaar kuávlu fijnásumosááid kullojeijee.

Meid Piegguáiváš lii Aanaar vandârdemkuávlu enâdâhčuásáttâh, mast lii váárdus vijđes Aanaarjäävrán. Piegguáiváš lii lamaš ovdâhistorjallisii ääigi anarâššááid pase saje, mast lii kunnijâttum Pieggalmaa, piegâi haldâšeijee. Piegguáiváá tyehin lii Pieggâjävri, mii lii eromâš tuodârráávdu pivdemjävri. Pieggâjäävrist lii vandârdeijest máhđulâšvuotâ juátkiđ Pänituoddâr kuávlun.

Myössäjävri - aaikâi enâdâh

Avveel já Aanaar kooskân šaddee Myössäjäävrist kávnojeh Fennoskandia puárásumoseh peesih. Myössäjävri lii tobdos meiddei ciägu pähtilágán enâduvâinis já Kuobžâkuátikeeđgist. Vuovdân kupâlum Kuobžâkuátikeđgi lii hokâttâllâm mađhâšeijeid čoođâ aigij, já saajeest lii šoddâm penttâ tuuristpiivdus. Myössäjääri kuávlu jäävrih kiäsutteh astoääigikuálásteijeid.