Eesti pasâttâsâid šoddâmist

Roskettes vandârdem

Meccihaldâttâs já vandârdeijeeh láá oovtâst majemui iivij ääigi iäljáruššâm vandârdemčuosâttuvvâi pasâttâsâi mere já toi tovâttâm pirrâdâhvaikuttâsâi ucedem tiet ađai Roskettes vandârdem tiet. Meccihaldâttâs haalijd ucediđ luándu roskášume já pasâttâsâi enâdâhjoođeetmist šoddâm hááituid já lasettiđ šlajâttâllâmmáhđulâšvuođâid já kompostistem. Siämmást vandârdeijeid adeluvvoo máhđulâšvuotâ toimâđ pirrâduv pyerrin.

Keevâtlávt roskettes vandârdem lii merhâšâm tom, et Meccihaldâttâs majemui iivij ääigi lii čokkim enâdâhčuosâttuvvâi pasâttâshuolâttem kuávlui puáttimvevlijd, kogo láá pasâttâsâi šlajâttâllâm- ađai ekosajeh. Vuoiŋâstemsoojijn láá siähálâspasâttâsliteh kepidum já kompostistemmáhđulâšvuođah já pasâttâsčuovviittemgis láá lasettum. Vandârdeijei vaastâ lii pyehtiđ jieš pasâttâsâidis meeccist šlajâttâllâmnáál ekosoojijd teikkâ tuálvuđ taid kieldâi paijeentoollâm šlajâttâllâmsoojijd kieldâ adelem ravvui mield.

Tooimâ návt

• Pakkaa mätkipurrâmusâidâd killájeijee rasijáid já sehháid, maid puáhtá poossâđ já kevttiđ uđđâsist.
• Pyevti pasâttâsâidâd meddâl meeccist uđđâsist kevttim várás šlajâttâllâm- ađai ekosajan tâi ohtsâškode paijeentoollâm pasâttâssoojijd.
• Tuše purrâmâšpasâttâid já eres biopasâttâsâid tun uážuh kyeđđiđ vuoiŋâstemsaje komposthiivsigân tâi kompostorân. Korrii heđâlmijd já känimoonijd jo ovdil máátkán vyelgim. Tánávt tun kepidâh pasâttâsâid, moh šaddeh määđhi ääigi.
• Ele piejâ biopasâttâsâid siähálâspasâttâsliitán, veikkâ taggaar ličij-uv vuoiŋâstemsaje kulen, tondiet ko toh háisuškyetih älkkeht.
• Määđhi ääigi máhđulávt šaddee puáldimnáál pasâttâsâid, tego putes pááppár teikkâ paahvi, tun puávtáh puáldiđ tulâstâllâmsoojijn tâi ävđintuve teikkâ kuáđi tullâsaajeest. Eres pasâttâsâid – nuuvtko aluminfolio siskeldeijee paakâid tâi lastikijd – ij uážu puáldiđ tuulâst, tondiet ko tain sättih šoddâđ mieskâmettumis pasâttâsah já mirhâliih kaasuh.
• Čurgii ain tuu jieijâd já táárbu mield meid iärrásij pasâttâsâid.
• Jis tun puáldáh tubbáák, te tun puávtáh čuággiđ tubbáákloopâid jieijâs rasijâžân, mon tun puávtáh maŋeláá kuorriđ pasâttâsliitán, ko taggaar puátá oovdeld.

Mondiet?

Ärbivuáválij vandârdemčuosâttuvvâi pasâttâshuolâttem toovât pirrâdâhvaikuttâsâid sehe njuolgist já mohe peht. Mohe peht vaikuttâsah šaddeh iänááš talle, ko pasâttâsâid ferttee jođettiđ meddâl meeccist maašinvuoimijn. Pasâttâsâi meccijoođeetmist šaddeh sehe larmâ já luoštuuh, main uási láá mirhâliih já uási oovded maailmvijđásâš šoŋŋâdâhnubástus. Meccijođettem keežild meid eennâmvuáđu sáttá kuullâđ.

Njuálguvaikuttâsah, ađai vandârdeijei jieš tovâttâm vaikuttâsah láá kuávlu roskáštum já pasâttâsâi šoddâm puástu šlajâttâllâmlittijd. Njuálguvaikuttâsah šaddeh meid talle, ko elleeh kuáivuh pasâttâsliitijd já levâtteh pasâttâsâid miäcán.