• Poosâ kieđâid saibáin

Puáhuttâs koronavirus vuástá

Puáhuttâs koronavirus vuástáKoronaviruspuáhuttâsah syeijejeh tuu váduhis koronavirustaavdâ vuástá. Puáhuttâs väldim lii rijjâtátulâš puohháid, meid tiervâsvuotâtipšo áámmátlijd.

Puáhutmeh pišteh kuhháá, tondiet ko koronapuáhuttâsah puátih Suomân kuuloold uccâ mereh häävild.

• Vuossâmužžân puáhuttâsah fállojeh uásán sosial- já tiervâsvuotâtipšo pargeid.
• Čuávuvâžžân puáhuttâs finnejeh ulmuuh, kiäin lii riskâ puosâškyettiđ váduhis koronavirustaavdân. Tagareh juávhuh láá ovdâmerkkân puáráseh já ulmuuh, kiäin láá váduhis puácuvuođah.
• Tast maŋa puáhuttâs finnejeh puoh rävisulmuuh, kiäh tom halijdeh.

Tutkâmušah tast, suápá-uv koronapuáhuttâs párnáid, láá vala koskân. Párnái puáhutmist meriduvvoo maŋeláá.

Kieldâ uárnee puáhuttâsâid. Čuávu jieijâd kieldâ tiäđáttâsâid, kuás puáhuttâsah älgih, maht puáhuttâsääigi puáhtá väridiđ já kost puáhuttâs puáhtá väldiđ. Koronaviruspuáhuttâs ij määvsi tunjin maiden.

Koronaviruspuáhuttâsâi torvolâšvuotâ čuávvoo ovttuu

Ulmuid uážžu adeliđ tuše puáhuttâsâid, moh láá finnim vyebdimlove talhâsvirgeomâháin. Vyebdimlove finnim puáhuttâsah láá pahudum tutkâmušâiguin pehtilin já torvolâžžân.

Koronaviruspuáhuttâsah maneh čoođâ siämmáid tutkâmušmuddoid ko eres puáhuttâsah-uv. Koronapuáhuttâsah láá testajum luvij tuháttij rijjâtátulij ulmuiguin. Puáhuttâsâi torvolâšvuotâ čuávvoo meid kiävtun väldim maŋa.

Suápih-uv koronapuáhuttâsah puohháid?

Táválávt koronapuáhuttâs puáhtá väldiđ, veikkâ puosâččij-uv mottoom taavdâ. Puáhuttâs ij adeluu taggaar taavdâ ääigi moos lohtâs kumeštâs, pic talle puáhuttâs sirdoo. Jis tun lah äpittemmin, te koijâd jieijâd tuáhtárist, tarbâšah-uv puáhuttâs. Jis tun njomâttah, te puávtáh väldiđ puáhuttâs normallávt.

Lasetiäđuh koronapuáhuttâs sopâvâšvuođâst tunjin finniih tiervâsvuotâkuávdáást tâi pargotiervâsvuotâtipšoost ko tuu jieijâd puáhuttemvuáru lii aldanmin.

Puáhuttem maŋa

 Puoh puáhuttâsâin sättih leđe háittuvaiguttâsah. Toh láá táválávt lääivih já maneh jotelávt lappâd. Táválumoseh háittuvaiguttâsah láá:

• puáhuttemsaje ruápsám, paddâm tâi kummoom
• kumeštâs
• uáivipoovčâs tâi tekkipoovčâs.

Ko tun lah finnim koronaviruspuáhuttâs, te lii tehálâš, et tun huolâttah ain-uv putesvuođâst já torvokooskâin. Nuávdit meid ravvuid muátusyeje kevttimist. Jis tust láá koronavirustaavdân čujotteijee tavdâmeerhah, te moonâ koronavirusteestân.

Poosâ kieđâid saibáin

Poosâ kieđâidâd huolâlávt já távjá:
ain ovdil ko puurah, já ain ko puáđáh olgon, käävpist tâi hiivsigist. Jis tun jieh pyevti poossâđ kieđâid, te keevti alkohol vuáđun rahtum kietâtuiduu tâi eres kietâtuiduu, mon kemikalvirgeomâhâš lii tuhhiittâm.

Kuorsâ päiđisuáján tâi pááppárnjuneliijnán

Tun iästáh virus leevvânmist ko suoijiih njäälmi já njune pááppárnjunelijnijn ain ko kuorsah tâi kašnah. Leggist liijne kevttim maŋa lyeniliitán. Jis tust ij lah njunelijne, te suoijii jieijâd njäälmi já njune päiđisuájáin.

Toolâ ucemustáá kyevti meetter kukkosii kooskâ

Siäilut ucemustáá kyevti meetter kukkosii kooskâ iärásáid, tondiet ko virus njuámu táválumosávt aldakontaktist. Jis aldakontakt ij pyevti velttiđ, te poosâ kieđâidâd saibáin já čassijn tállân kontakt maŋa.

Keevti muátumaaski

Keevti maaski, jis tun jieh pyevti toollâđ torvokooskâ. Ton lasseen Suomâ haldâttâs avžut, et tun kiävtáh maaski, ko 

• tun mađhâšah bussijn, junain, metroin tâi rađevávnoin;
• tun lah monâmin koronavirusteestân; tâi
• tun lah eidu puáttám Suomân já lah monâmin karantenân.

Čuávu jieijâd kuávlu virgeomâhái täärhib ravvuid maaskij kevttimist.

Jis tunjin šaddeh tavdâmeerhah, te teevdi tavdâmerkkâárvuštâllâm tâi suáiti

Koronavirus tovâttem tavdâmeerhah pyehtih leđe kumeštâs, kuorsâttâh, rašes čuudâ, vuoiŋâmatâštâs, tekkipohčâseh, vaibâseh, nuárvui, illávajo, luččâ tâi jotelis hajâ- tâi smakkâááicu monâttem. Jis tust láá tavdâmeerhah, te teevdi tavdâmerkkâárvuštâllâm čujottâsâst Omaolo.fi tâi suáiti tiervâsvuotâtiipšon.

Jis tun puosâškuáđáh, te nuávdit tuáhtár ravvuid

Jis njuámmum lii visásmittum, te piso pääihist ucemustáá 10 pirrâmpeeivi ääigi. Jis tust láá tavdâmeerhah vala 10. peeivi tâi tast maŋa, te piso pääihist táássáš ko lah lamaš tavdâmerhâittáá ucemustáá 2 pirrâmpeeivi. Nuávdit tuáhtár ravvuid.

Luođii Koronavilkku-heiviittâs jieijâd puhelimân

Jis tust kávnoo njuámmum, te tun puávtáh almottiđ tast heivittâssáin nomâttemmeeht. Heiviittâs meid almoot tunjin, jis tun lah lamaš puosâškuáttám ulmuu alda.
Lii torvolâš kevttiđ Koronaviilku. Koronavilkku lii Tiervâsvuođâ já pyereestvaijeem lájádâs (THL) pyevtittem heiviittâs, mii tuáimá Suomâst. Heiviittâs puáhtá kevttiđ suomâkielân, ruotâkielân já eŋgâlâskielân.

Tun puávtáh luođiđ mávsuttes heiviittâs Koronavilkku.fi-siijđoin.

Koronavilkku.fi

Ane huolâ alnestâd já aldaaš ulmuin

Lii táválâš, et koronavirus toovât huolâ. Tun puávtáh anneeđ huolâ jieijâd já aldaaš ulmui pyereestvajemist tolâmáin šiev argârutinijd, tiervâs eellimvuovijd já porgâmáin aašijd, moh tovâtteh pyeri mielâ.

Lasetiäđuh

Luuvâ lase ääigitásásii tiäđu koronavirusist Tiervâsvuođâ já pyereestvaijeem lájádâs viermisiijđoin.
thl.fi/koronavirus

Jis tun puosâškuáđáh

Jis tust láá koronavirusân suáppee tavdâmeerhah, te teevdi tavdâmerkkâárvuštâllâm čujottâsâst Omaolo.fi tâi vääldi ohtâvuođâ tiervâsvuotâtiipšon puhelimáin.
Omaolo.fi