Nuõrr -tuåimmjeei tobdstõs lij jurddum späʹssbõõššâm da smeʼllkâʹttem diõtt nuõrr tuåimmjeeʼjid da sij haʹŋǩǩõõzzid da tuåimmjumuužžineez nuõri staattuuzz da sij tuåimmjumuužžes ooudâsviikkâm vuõrâsoummuid. Nuõrr tuåimmjeei -tobdstõõzz jueʼjjet Nuõrituâi pueʼttiääiʼjfooruummest Heʹlssnest 22.10. 2014.

Allianss juâkkam tobdstõõzz vuâđđõõttmõõžž:

Sääʹmnuõri vaikktumuužž jõnn lääuʼǩ vaʼlddeš eeʼjjest 2011, ko sääʼmmteeʼǧǧest tuʼmmješ vuâđđeed nuõrisuåvtõõzz. Sääʹmteeʹǧǧ nuõrisuåvtõõzz 15-25-âkksa vuäzzla valmštâʼlle tõid sääʼmteeʼǧǧ ceâlklmid, alttõõzzid da jeeʹres peä'lestvä'lddmõõžžid, kook kueʼsǩǩe sääʼmnuõrid leʼbe sääʹmnuõri jieʼllemåårrmõõžžid. Nuõrisuåvtõs veekk ooudâs sääʹmnuõri ǩiõlʼlaž da kulttuursaž vuõiggâdvuõđid pirr Lääʹddjânnam di ravvad sääʹmnuõri koʹlljemvuõđ sääʹmkulttuuʹre. Nuõrisuåvtõõzz mieʹldd sääʹmnuõrid lij uvddum šiõǥǥ linnj vaikkted aaʹššid. Sääʹmteeʹǧǧ nuõrisuåvtõõzzâst lij še aaibâs jiijjâsnallšem staattus,  tõn diõtt vuäzzlain lij  särnnam- da mieʹlddåårramvuõiggâdvuõtt sääʹmteeʹǧǧ takaisåbbrest. Sääʹmteeʹǧǧ nuõrisuåvtõs lij alttääm taʼnni Ofelaš-tuåimmjumuužž. Haʹŋǩǩõõzzâst jueʹjjet teâđ sääʹmvuõđâst nuõrin nuõrid.

"Sääʹmteʹǧǧ lij tuejjääm kookkas kuõddi väimmsõs tuâi sääʹmnuõri staattuuzz ooudâsviikkmõžžân da tät lij tuõđi šiõǥǥ tobdstõs sääʹmnuõrid da sääʹmteeʹǧǧ nuõrisuåvtõʹsse. Lij tuõđi šiõǥǥ, što nuõrisuåvtõõzz tuâjj lij vuäǯǯam meersaž tobdstõõzz da leäm ciistâst kuärǥast.  Sääʹmnuõr jouʹdde tobddâd jiânnai ääiʼj puʹhttem õõlǥtumuužžid tän modeernam õhttsažkååʹddest da nuõrisuåvtõs lij tuõđi taarblaž, što nuõri jiõnn, huõl da eʼtǩǩõõzz puäʼtte kuullâmnalla. Täʼst lij šiõǥǥ juäʹtǩǩed ooudårra da viikkâd ooudâs tuåimmjumuužž sääʹmnuõri staattuuzz ooudâsviikkâm diõtt sääʼmõhttsažkååʹddest da lääʹdd õhttsažkååʹddest. "Sääʹmteeʹǧǧ saaǥǥjååʹđteei Klemetti Näkkäläjärvi maainast.

Nuõrisuåvtõõzz saaǥǥjååʹđteei Niila Rahko lij tobdstõõzzâst kuärǥast:

"Sääʹmteeʹǧǧ nuõrisuåvtõõzz saaǥǥjååʹđteeʹjen leäm räämmast da leklvaž ciistâst. Sääʹmteeʹǧǧ nuõrisuåvtõs lij veâl eža nuõrr nuõriorgan, koon tuåimmjem vuʹvdd lij šurr. Mij tuåimmjumuš ij leʹčči vuäittmõõžžâst sääʼmteeʼǧǧ tuärjjeemtää tän poddsaž vueʹjjest. Täättam späʹssbõõššâd sääʹmteeʹǧǧ sij tuejjeem kookkas kuõddi väimmsõs tuâjast sääʹmnuõri staattuuzz pueʹreem diõtt. Täättam päʹssbõõššâd äiggsab tuåimmjeeʹjid kook liâ leämmaž raajjmen nuõrisuåvtõõzz da juʹrddemvueʹjj koʼst lij šiõttâl tuåimmjed.

Cistt oudd nuõrisuåvtõʹsse raavâs meersaž tobdstõõzz, kååʹtt lij vääžnai ko tuåimmjet tõn veeidasvuõđâst nuõrivuiʼm. Sääʹmteeʹǧǧ nuõrisuåvtõõzz tuâjjan lij ooudâsviikkâd, eeʹttkâʹstted da praavâd sääʹm nuõri vuõiggâdvuõđid, nuʼtt sääʹmvuuʹdest ko tõn åålǥbeäʹlnn. Tuâjast liâ ääiʹj puʹhttem õõlǥtumuužž jiânnai, aainâs ååʹn ko jieʹllep moordõspoodd ođđ valmštem vueʹlnn åårrai da oođumuužži priimmʼmõõžžid vueʹrddmen. Ilo-169 suåppmõõžž ratifiâʼsttmõõžž vääžnaivuõtt lââʹzzat vaikktõõzz nuõri kõskkvuõđâst, tõn diõtt tõt kuâskk juâkksaid sääʼmnuõrid obb loppjieʼllem. Nuuʼbb beäʼlnn suåppmõš še mieʹrrad mij kulttuur pueʹttiääiʹj. Hueʹneld tuejjuum suåppmõš âukstâtt da suddad kulttuur, puârast tuejjuum tuâjjân tõt ravvad da suõjjad kulttuur.

Mij ouʹdde puäʹtte juõʹǩǩpeivvsaž jeeʹresnallšem vasttõõzz lääidast laiddu, kook vuâđđâʹvve jiânnai mij etnlažvuõʹtte. Jeeʹresnallšemvuõtt lij viõkkvääʹrr, leâʹša tõt vuäitt leeʹd še nueʹđđ. Sääʹmteeʹǧǧ nuõrisuåvtõõzz tuâi õõlǥtumuužž lâʹssne õhttsažkååʹddest, koʹst sääʹmnuõr feʹrttje čiõʹlǧǧeed kulttuures da še tuâǥǥa. Põrggâp puʼhtted väʹlddnarood tiõttu jäänab sääʹmvuõđâst ofelaštuâi pääiʹǩ.  Cistt oudd lââʹssmiârktõõzzid tuõjju koon tuejjeep. Tõn miârktõs lâssan juʹn õhttu tõin što tieʹttep, što tuâi koon tuejjeep tõn ââʹnet äärvast da tõn vuâmmšet še väʹlddkååddlaž tääʹzzest. Lââʹssen cistt oudd åskkamvuõđ da kuâstlvõõzz, kååʹtt tuärjjad vuäǯǯad jurddjid, ceälkkmuužžid da pukid tuejjumuužžid šuurab teäddäärv. Vueiʹttep kuärǥast späʹssbõõššâd da kåʹmrded. Täʼst lij šiõǥǥ juäʹtǩǩed ."

Snimldõk Tanja Sanila.