klemetti.25.08.10_fin.txt.xml
Terveiset kesäloman jälkeen Syksy on alkanut kiireellisenä. | Dearvvuođagat geasseluomu maŋŋel Čakča lea álgan hohpolažžan. |
Hallitus kokoontui tänään jo ensimmäiseen puhelinkokoukseensa käsittelemään aivan kiireellisimpiä asioita. | Stivra čoahkkanii odne juo vuosttaš telefunčoakkámii gieđahallat aivve hohpolaččamus áššiid. |
Hallitus hyväksyi kannanoton poliittisille puolueille ja eri ministeriöille toimitettavaksi keskeisistä saamelaisia koskettavista asioista, joita esitämme hallitusohjelmaan ja joita toivoimme poliittisten puolueiden käsittelevän omissa vaaliohjelmissaan. | Stivra dohkkehii beali váldima politihkalaš bellodagaide ja sierra ministeriijaide doaimmahuvvot guovddášáššiin, mat gusket sápmelaččaid ja maid evttohit ráđđehusprográmmii ja maid sávaimet politihkalaš bellodagaid gieđahallat iežaset válgaprográmmain. |
Ministeriöt valmistelevat tulevaisuusohjelmaa tulevan hallitusohjelman pohjaksi ja asiaa valmistellaan tiiviisti jo tänä syksynä. | Ministeriijat válmmaštallet prográmma boahttevuođa várás boahttevaš ráđđehusprográmma vuođđun ja ášši válmmaštallojuvvo juo bárisin dán čavčča. |
Nykyisessä hallitusohjelmassa saamelaisia koskevia asioita mainitaan vain hyvin ylimalkaisesti. | Dálá ráđđehusprográmmas sápmelašáššit namuhuvvojit dušše hui sulalaččat. |
Hallitus on sitoutunut turvaamaan saamelaisten oikeus ylläpitää ja kehittää omaa kieltään ja kulttuuriaan perustuslaissa säädetyn kulttuuri-itsehallinnon pohjalta. | Ráđđehus lea čatnasan dorvvastit sápmelaččaid vuoigatvuođa doalahit ja gárgehit iežaset giela ja kultuvrra vuođđolágas mearriduvvon kulturiešstivrema vuođul. |
Lisäksi sosiaali- ja terveyspalveluiden saanti pyritään turvaamaan myös saamenkielisille ja pyritään huomioimaan saamen kieli myös palvelurakenneuudistuksessa. | Dasa lassin sosiála- ja dearvvašvuohtabálvalusaid oažžun viggojuvvo dorvvastuvvot maiddái sámegielagiidda dego maid seamma ládje viggojuvvo váldojuvvot vuhtii sámegiella bálvalanráhkadaga ođastusas. |
Tavoitteet ovat hyvin yleisellä tasolla eikä hallitusohjelman kirjaus saamelaisen kulttuuri-itsehallinnon turvaamisesta ole tuonut saamelaiskäräjille riittäviä resursseja toimia. | Ulbmilat leat hui almmolaš dásis iige ráđđehusprográmma sátnehámit sámi kulturiešstivrema dorvvasteamis leat buktán sámdiggái lasi resurssaid bargat. |
Tulevaan hallitusohjelmaan tulisikin saada konkreettisempia tavoitteita eikä vain pyrkimyksiä. | Boahtte ráđđehusprográmmii galggaliinai oažžut konkrehtalaččat ulbmiliid iige dušše viggamušaid. |
Saamelaiskäräjien esitys on hyvin tiivis ja pohjautuu keskeisiltä tavoitteiltaan saamelaiskäräjien toiminta-ohjelmaan. | Sámedikki evttohus lei hui deahtis ja vuođđuduvvá váldoulbmiliiddis dáfus sámedikki doaibmaprográmmii. |
Koska saamelaisten oikeudet koskettavat useita eri ministeriöitä ja saamelaisten oikeusaseman parantaminen edellyttää laajempaa koordinaatiota, esitämmekin saamelaisen kulttuurin politiikkaohjelman aloittamista. | Go sápmelaččaid vuoigatvuođat guoskkahit máŋgga sierra ministeriija ja sápmelaččaid riektedorvvu buorideapmi gáibida viiddit koordinerema, de evttohitnai sápmelaš kultuvrra politihkkaprográmma álggaheami. |
Esitämme myös, että tulevassa hallitusohjelmassa sitoudutaan kielenelvytysohjelman resursointiin ja kehittämiseen sekä turvataan riittävä saamelaisten sosiaali- ja terveyspalvelujen rahoitus lainsäädännön nojalla saamelaisen kulttuuri-itsehallinnon pohjalta. | Evttohit maid, ahte boahtte ráđđehusprográmmas čatnasuvvo giellaealáskahttinprográmma resurseremii ja ovddideapmái sihke dáhkiduvvo dárbbašlaš sápmelaččaid sosiála- ja dearvvašvuohtabálvalusaid ruhtadeapmi lága mielde sámi kulturiešstivrema vuođul. |
Vaadimme sitoutumaan saamenkielisen oppimateriaalin rahoituksen ja saamelaisen kulttuurimäärärahan nostoon. | Gáibidit sámegiel oahppamateriála ruhtadeami dego maid sámi kulturmearreruđaid baideapmái. |
Saamelaisten lainsäädännöllistä asemaa tulee parantaa ratifioimalla ILO 169-sopimus ja pohjoismainen saamelaissopimus sekä toimeenpanna YK:n alkuperäiskansajulistus Suomessa. | Sámi lágalaš sajádat galgá buoriduvvot nu ahte ratifiserejuvvo ILO 169-soahpamuš ja davviriikkalaš sámi soahpamuš sihke olláhuhttojuvvo ON. a álgoálbmotjulggaštus Suomas. |
Vaadimme parannusta saamelaiselinkeinojen asemaan ja tukeen sekä petovahinkokorvausjärjestelmään. | Gáibidit buorádusa sámi ealáhusaid dillái ja doarjagii sihke beahtoelliid vahátbuhttenvuogádahkii. |
Kannanottomme löytyy lähipäivinä aloitteet ja esitykset osiosta. | Sámedikki beali váldin gávdno lagašbeivviid álgagat ja evttohusat oasis. |
Tänään oli myös 8(j)-työryhmän ensimmäinen syksyn kokous. | Odne lei maid 8(j)-bargojoavkku vuosttaš čavčča čoakkán. |
Toimikautemme loppuu vuoden lopussa ja syksystä tulee kiireinen jotta saamme kaikki tehtävämme tehtyä. | Doaibmaáigodahkamet nohká jagi loahpas ja čavččas šaddá hohpolaš vai oažžut bargguideamet bargojuvvot. |
Saamelaiskäräjät on laatinut kesällä selvityksen ympäristöministeriön rahoituksella biodiversiteettisopimuksen Akwé:Kon ohjeiden suhteesta Suomen kansalliseen lainsäädäntöön ja kävimme selvityksestä lähetekeskustelun. | Sámediggi lea ráhkadan birasministeriija ruhtademiin geasset čilgehusa biodiversiteahttasoahpamuša Akwé:Ko rávvagiid goris Suoma álbmotlaš lágaide ja ollahuhtiimet čilgehusas sáttaságastallama. |
Hyväksyimme myös syksyn työohjelman. | Dohkkeheimmet maid čavčča bargoprográmma. |
Saamelaiskäräjien syksy on kiireinen. | Sámedikki čakča lea dás duohkonai hohpolaš. |
Saamelaisen parlamentaarisen neuvoston puheenjohtajuus vie paljon resurssejamme muiden tehtävien ja 8(j)-työryhmän työn lisäksi. | Sámi parlamentáralaš ráđi jođiheapmi doalvu olu min resurssaid eará bargguid ja 8(j)-bargojoavkku barggu lassin. |
Valitettavasti Valtioneuvoston esitys ensi vuoden budjetiksi ei tuo tilanteeseen helpotusta ja saamelaiskäräjien toiminnan rahoitus pysyy entisellään. | Dađi bahábut stáhtaráđi evttohus boahtte jagi bušeahttan ii buorit dili ja sámedikki doaimma ruhtadeapmi bissu dáláš dásis. |
Onneksi kuitenkin saamenkielisten kielipesien resursseja on parannettu sekä luvattu vakinaistaa kielipesien rahoitus. | Lihkus goit sámegiel giellabesiid resurssat leat buoriduvvon ja lea maid lohpiduvvon stáđásnuhttojuvvot giellabesiid ruhtadeapmi. |
Myös saamelaiskäräjien nuorisoneuvoston toiminta sitoudutaan rahoittamaan. | Maiddái sámedikki nuoraidráđi barggu ruhtadeapmái čatnasuvvo. |
Muuten budjetti ei tuo juurikaan parannuksia. | Muđuid bušeahtta ii buvtte buorádusaid. |
Saamenkieliseen oppimateriaaliin tuottamiseen varatut rahat pysyvät edelleen liian alhaisella tasolla jotta voisimme turvata saamenkielisen oppimateriaalin saatavuuden kolmella Suomessa käytettävällä saamen kielellä perus- ja toisen asteen opetuksessa. | Sámegiel oahppomateriála buvttadeapmái čadnon ruđat bissu velnai liiggás vuollegis dásis, vai dainna sáhttá dorvvastit sámegiel oahppomateriála oažžuma buot Suomas adnon golmma sámegielain vuođđo- ja nuppi ceahki oahpahusas. |
Valitettavasti budjettiesitys lisää kuluja pohjoisten asukkaille lisäten asumiskuluja. | Dađi bahábut bušeahttaárvalus lasiha goluid davviolbmuide nu ahte dat lasiha orrungoluid. |
Saamelaisten kotiseutualueen pääasiallinen lämmitysmuoto on sähkö ja öljy ja energiaverotuksen lisäyksen myötä asuminen kallistuu saamelaisten kotiseutualueella. | Sámiid ruovttuguovllu váldoliggenvuohki lea elrávdnji ja olju ja energiijavearu lassáneami mielde orrun divru sámiid ruovttuguovllus. |
Täällä pohjoisessa saamelaisten kotiseutualueella ei ole myöskään turvevaroja, eikä tosiasiallisia mahdollisuuksia hyödyntää tätä saastuttavaa ja halpaa fossiilista polttoainetta. | Dáppe davvin sámiid ruovttuguovllus eai leat maid darferiggodagat, eaige duođalaš vejolašvuođa atnit ávkki dan nuoskkidahtti ja hálbbes fossiilaboaldámuša. |
Pitkien etäisyyksien ja energiaresurssien vähyydestä johtuen toivonkin, että hallitus kohdistaa energia-avustuksiaan erityisesti saamelaisten kotiseutualueelle jotta kotitaloudet voivat vaihtaa energiamuotojaan uusiutuvia energialähteitä hyödyntäviksi. | Guhkes mátkegaskkaid ja energiijariggodagaid unnodaga dihte sávan, ahte ráđđehus čuoziha energiijadoarjagiid earenoamážit sámiid ruovttuguvlui vai ruovttudoalut sáhttet molsut energiijahámiideaset dakkárin, mat atnet ávkki ođasnuvvi energiijagálduin. |
Terveisin Rovaniemeltä, Klemetti Näkkäläjärvi | Roavenjárggas 25.8.2010 |