Hovedinnhold	Åhpadimgárvvidus: 6. dásse
Her finner læreren eksempler på hvordan han eller hun kan arbeide med kompetansemål på nivå 6.	Dánna gávnná åhpadiddje buojkulivisájt gåktu sån máhttá barggat máhtudakmihtoj 6. dásen.
Her vises hvordan kompetansemål konkretiseres i læringsmål, innhold og arbeidsmåter, hvordan grunnleggende ferdigheter integreres og hvordan undervisningen kan tilpasses enkelteleven.	Dánna vuoseduvvá gåktu máhtudakmihto vuojnnuj båhti åhpadusmihttomierijn, sisanon ja barggovuogijn, gåktu vuodotjehpudagá åvtåsduhteduvvi ja gåktu åhpadus máhttá hiebaduvvat juohkka åvtå oahppáj.
Vurdering underveis og mulige språkdomener er en del av opplegget.	Árvustallam bargadahttijn ja jus gielladomena soajtti, li gárvvidusá oase.
Dette eksemplet tar for seg en aktivitet hvor man velger seg ut en dagligdags situasjon ved å bruke ulike bilder og/eller aktiviteter.	Dát buojkulvis vuosádallá muhtem dåjmav gåsi ulmusj vállji muhtem bæjvválasj dilev gånnå le gåvo ja/jali dåjma.
Kompetansemål	Máhtudakmihto
Muntlig kommunikasjon	Njálmálasj guládallam
Mål for opplæringen er at eleven skal kunne	Åhpadusá mihttomierre le oahppe galggá máhttet
beherske et ordforråd som dekker dagligdagse situasjoner	gulldalit, dádjadit ja oassálasstet spontánalasj ságastallamijda
samtale om kjente og aktuelle temaer Vis alle	ságastallat oahpes ja ájggeguovddelis tiemáj birra
Norsk læreplan	Åhpadusmihttomiere
Målet er at eleven skal bruke et ordforråd som dekker dagligdagse situasjoner.	Oahppen galggá báhkoboanndudak mij bæjvvalattjat le dárbulasj.
Dette innebærer at eleven skal kunne:	Dát merkaj oahppe galggá máhttet:
utvide det daglige ordforrådet sitt gjennom å lære begrep knyttet til den dagligdagse situasjonen	ienedit ietjas bæjvválasj báhkoboanndudagáv dan baktu gå oahppá moallánagájt ma li tjanádum bæjválasj dilijda.
bruke innlærte ord	åvddånbuktet bágojt majt le oahppam
lage setninger som handler om et valgt tema	dahkat gárgadisájt ma li juoŋga temá birra majt le válljim
fortelle noe om et bilde til et valgt tema	subtsastit juojddá muhtem gåvå birra majt le válljim
Kriterier på måloppnåelse	Mihttomiere jåksama gájbbádusá
Kompetansemål, læringsmål og kriterier på måloppnåelse av læringsmålene må gjøres kjent for elevene.	Máhtudakmihto, åhpadusmihttomiere ja mihttomiere jåksåm gájbbádusá galggi tjielggiduvvat oahppijda.
Læreren må gjennomgå kriteriene muntlig med dem.	Åhpadiddje galggá tjadádit njálmálattjat gájbbádusájt oahppijda.
De kan være synlige i klasserommet eller være en del av arbeidsplanen.	Máhtti årrot vuojnnusin klássalanján jali årrot barggoplánan oasse.
Hvis kriteriene skriftliggjøres, for eksempel i arbeidsplanen, kan foreldre/foresatte ta del i arbeidet.	Jus gájbbádusá tjáleduvvi duola dagu barggoplána oasen, máhtti æjgáda/åvdåstiddje bargguj oassálasstet.
Kriterier for oppnåelse av læringsmålene kan fremstilles i et skjema.	Mihttomiere jåksåm gájbbádusá máhtti tjáleduvvat sjiemá sisi.
Her brukes karakterene for ungdomsskolen og videregående skole.	Káráktiera li dagu nuorajskåvlån ja joarkkaskåvlån. Åhpadusmihttomiere
utvide ordforrådet om noen dagligdagse situasjoner	lasedit báhkovalljudagáv muhtem bæjválasj dilij birra
Eleven kan noen av de mest dagligdagse ordene om et gitt tema.	Oahppen le viehka borre báhkovalljudak muhtem válljidum temá birra.
bruke innlærte ord	adnet bágoj majt la oahppam
Eleven kan bruke noen innlærte ord.	Oahppe máhttá nagin åhpadum bágojt adnet
Eleven kan bruke mange innlærte ord.	Oahppe máhttá ållo åhpadum bágojt adnet
Eleven kan bruke et rikt utvalg av innlærte ord godt.	Oahppe máhttá huj ållo ja duojt dájt åhpadum bágojt adnet.
lage setninger med variert innhold til et valgt tema	dahkat gárgadisájt gånnå moattebelak sisadno válljidum temás
Eleven kan lage enkle setninger til et valgt tema	Oahppe máhttá dahkat nágin álkkes gárgadisájt válljidum tebmáj
Eleven kan lage flere setninger til et valgt tema.	Oahppe máhttá dahkat moaddá gárgadisájt válljidum tebmáj.
Eleven kan lage setninger med et variert og presist språk til et valgt tema.	Oahppe máhttá dahkat gárgadisájt ma li moahttelágátja ja tjielgga.
fortelle noe om et bilde til et valgt tema	giehttot juojddá gåvo birra mij gullu muhtem tebmáj
Eleven kan fortelle med enkeltord hva han eller hun ser på et bilde.	Oahppe máhttá giehttot åvtåsbágoj majt sånn vuojnná muhtem gåvon.
Eleven kan fortelle om et bilde ved å bruke setninger.	Oahppe máhttá giehttot muhtem gåvo birra gárgadisáj majt dahká.
Eleven kan fortelle om et bilde ved å bruke flere setninger med variert setningsbygging.	Oahppe máhttá giehttot muhtem gåvo birra måttijn gárgadisájn ma li dagádum moahttelágásj vuogijn.
Eleven kan svare på spørsmål med hele setninger.	Oahppe máhttá vásstedit gatjálvisájt ålles gárgadisáj.
Eleven kan gi utfyllende svar på spørsmål med hele setninger.	Oahppe máhttá ållåsijt vásstedit gatjálvisájt ålles gárgadisáj.
Dette skjemaet kan være et godt grunnlag for vurderingssamtaler mellom lærer og elev.	Dát sjiebmá máhttá buorre vuodo årrot åhpadiddje ja oahppe ságastallamárvustallamin.
Skjemaet kan også inngå i arbeidet med skriftlig dokumentasjon av kompetansen til hver enkelt elev.	Sjiebmá aj máhttá årrot oassen gå galggá tjálálattjat vuosedit mij juohkka oahppe máhtudahka le.
Dette eksempelet viser hvordan elevene velger et emne som inngår i skjemaet Dagligdagse situasjoner.	Buojkulvis mij tjuovvu, vuoset gåktu oahppe válljiji allasisá ábnnasav mij gávnnu sjiemán gåhtjodum Bæjvválasj dile.
Læreren kan også bestemme i forkant et eksakt tema elevene jobber med.	Åhpadiddje máhttá aj mierredit åvddåla gå barggo álggá, sierralágásj temáv majna oahppe galggi barggat.
I denne læringsaktiviteten er det baking som er temaet.	Dán åhpadusdåjman le tebmá lájbbom.
Læringsaktiviteten deles opp i ulike aktiviteter, både praktiske og teoretiske.	Oahppamdoajmma juogeduvvá vaj sjáddi sierralágásj dåjma, sihke práktihkkalasj ja teorehtalasj dåjma.
Det er viktig at det er variasjon i læringsaktivitetene.	Vaj dá dåjma lij moattelágátja le ájnas.
Derfor kan dette gjennomføres som stasjonsarbeid.	Barggo máhttá ásaduvvat gå stasjåvnnåbarggo.
Læreren bestemmer da tiden på hver stasjon og hva elevene skal gjøre på hver stasjon.	Åhpadiddje de mierret man guhkev barggat juohkka stasjåvnån ja majt oahppe dajn galggi barggat.
Det kan være stasjoner hvor elevene skal lese både høyt og stille, tenke, snakke, diskutere, tegne og skrive.	Máhtti stásjåvnå gånnå oahppe galggi låhkåt sige tjavgga ja sjávot, ájádallat, ságastit, dágástallat, tjuorggat ja tjállet.
Dette skjemaet viser noen eksempler på hvilke dagligdagse situasjoner læreren for eksempel kan velge å bruke i læringsaktiviteten.	Muv ietjam birra:
Det finnes mange fine bilder på de nettressursene som er foreslått.	-gut mån lev ja makkár
Meg selv:	- muv lagámusá
- klær	- biktasa
- kjæledyr	- biebmok divre
- kropp og helse	- rumáj ja varresvuohta
- utseende	- muv hábme
Skolen, venner og fritid:	Skåvllå, rádna ja asstoájgge
- presentasjon og beskrivelse av venner	-muv rádna ja makkára sij li
- skolen, skolearbeid, fag, timeplan	- skåvllå, skåvllåbarggo, fága ja
- ukedager i forbindelse med ulike aktiviteter	- biejve vahkon ja majt daj biejvij dahkap
- boligen min og inventar	-muv goahte ja ma danna li
- samisk mat og matkultur	- sáme biebmo ja biebbmokultuvrra
- kjøpe eller reservere billetter	- oasstet dárbbagijt - káfean manádit
- tradisjoner, skikker, levemåter	- oasstet jali diŋŋgut bilehtajt
- musikk, litteratur og film	Kultuvrradiehto - subttsasa, dábe, viessomtjerda - allaájge/base (javlla, bæssátja jnv.) - musihkka, girjjálasjvuohta ja filma - sáme histåvrrå - sáme njálmálasj giehttomdábe, dålusjsubttsasa, båva, juojggama - ulmutja gielladáfon
Året:	Jahke:
- kalender, ukedager, måneder, årstider	- rijmmo, biejve vahkon, mánoj namá,
- ulike aktiviteter i gjennom året, i ferier og tilknyttet næringer	- jage birra bargo, duola dagu tjoaggem, bivddo, miessemærkkom, njuovvam, guollebivddem
- ulike gjøremål som for eksempel sanking, jakt, kalvemerking, slakting, fiske	Gávnnuji ållo buorre gåvo nehtan ma vuosedi næhttabåhtusijt ma li ævtoduvvam.
Fortellinger og historier	Giehto ja subttsasa
Læreren introduserer temaet ved å lese en kort fortelling eller en historie tilknyttet dette.	Åhpadiddje giehttu mij tebmá le, dan baktu gå låhkå oanegis giehtov jali subttsasav mij hiehpá tebmáj.
Elevene får utdelt kopi av historien og streker under nye ord og uttrykk.	Oahppe oadtju kopijav giehtos, ja mærkku bágojt ja moallánahkkojt ma li ådåsa.
Elevene blir dermed kjent med nye ord og uttrykk tilknyttet temaet.	Oahppe de oahpástuvvi dajda ådå bágojda ja moallánagájda ma tebmáj gulluji.
Læreren stiller spørsmål ut fra teksten, og elevene svarer.	Åhpadiddje gatjádallá juojddá tevstas, ja oahppe vásstedi.
Læreren kan også bruke ulike kort/bilder knyttet til temaet, og elevene skal beskrive kortene/bildene.	Duon dán lágásj kårtå jali gåvo ma hiehpi tebmáj, aj dåhkkiji oahppamnævvon.
Når læreren har samtale om temaet med elevene, må han eller hun være så konkret som mulig.	Gå åhpadiddje ságastallá oahppij temá birra, de galggá sån årrot nav njuolggá ja tjielgga gåk máhttelis le.
Spør gjerne slik: Hvem ser du?	Gatjáda duola dagu náv: Gut le dát?
Hvor er dette?	Gånnå le dát?
Hva skjer på bildet?	Mij dáhpáduvvá dán gåvon?
Hvorfor gjør han/hun/de dette?	Makkár barggo le dát? Manen bargaduvvá náv?
Hva er nytten av å gjøre dette?	Mij le ávkken návti barggat?
Det er viktig at dette skjer kronologisk dersom man velger for eksempel baking.	Ájnas le tjuovvot gåktu sjaddá mańenagi bargadum, duola dagu jus tebmá le lájbbot.
Da må man starte med forberedelse, fortsette med gjennomføring av selve hovedhandlingen og ende opp med avslutningen og resultatet.	Viertti álgget gárvedimijn ja de joarkket gåktu dal oajvvedoajmma bargaduvvá ja mańemus gåktu ållit ja de vuosedit mij sjattaj dát bargos.
Avslutningsvis kan elevene gjenfortelle historien kronologisk fra start til slutt.	Maŋŋutjissaj máhtti oahppe subtsastit subtssasav álgos gæhtjáj.
Eksempel: Kort Thomas baker:	Buojkulvis: Kårtå Thomas lájbbu:
Etter at læreren har lest og fortalt om temaet, skal elevene skal fylle ut et VØL-skjema.	Gå dal åhpadiddje le låhkåm ja subtsastam temá birra, de galggi oahppe dievddet DHO-sjiemáv.
Se kapittelet under om vurdering.	Gehtja kápihttalav gånnå tjáleduvvá árvustallama birra.
Bilder og kort	Gåvo ja kårtå
Læreren bruker kort med ulike bilder.	Åhpadiddjen galggi kårtå gånnå duot dát gåvvo.
Kortene kan både vise ulike verb og substantiv med tilknytning til temaet.	Kårtå máhtti vuosedit verbajt ja substantijvajt ma gulluji tebmáj.
Kortene systematiseres etter ulike fargekoder, for eksempel kan verbene være kort med blå ramme, eller bildene kan limes på blått papir.	Verba soajtti årrot kårtå ma lij alega birrális jali kårtå máhtti lijmmiduvvat alek páhppárij. Ietjá báhkoklássajn máhtti årrot ietjá bájnokåvdå - duola dagu substantijvajn ja ádjektijvajn.
Fargekodene gjør at elevene skiller de ulike ordklassene fra hverandre.	Gå li bájnnokåvdå, de vuojnni oahppe ma li duo ja dá báhkoklássa.
Elevene kan bruke kortene ved innlæring av grammatikk.	Gå oahppe galggi oahppat grámmátihkav, de máhtti kårtå årrot viehkken.
Elevene lager setninger og utvider bøying blant annet av verb, substantiv og pronomen.	Oahppe dahki gárgadisájt ja ienebut såjådi verbajt, substántijvajt ja pronomenijt.
Eksempel: kort i ulike farger	Buojkulvis: Kårtå gånnå duot dát bájnno.
Læreren finner og/eller lager et passende rim, en regle eller et dikt til temaet.	Åhpadiddje gávnná ja/jali iesj dahká hiebalgis rijmav, gáritjisáv jali divtav mij tebmáj hiehpá.
Elevene får utdelt dette som kopi.	Oahppe kopijajt oadtju.
Teksten kan henges opp på veggen/tavla slik at den er synlig for elevene.	Tevstav aj máhttá sæjnnáj jali táblluj gatsostit vaj dat le vuojnuosin divna oahppijda.
Eksempel: Hva er dette?	Buojkulvis: Mij la dát?
Sang	Lávllom
Læreren finner en sang som passer til temaet.	Åhpadiddje gávnná juokkir lávllagav mij hiehpá tebmáj.
Elevene får kopi av sangen som kan legges i en egen sangmappe.	Oahppe oadtju kopijav lávllagis majt sij sierra lávllomskálmá sisi biedji.
Sangen kan også kopieres på et A3-ark og henges opp på veggen/tavla.	Lávllagis aj máhttá válldet stuorra kopijav A-3 árkkaj, ja sæjnnáj jali táblluj gatsostit.
Elevene lærer sangen og synger den.	Oahppe de oahppi lávllagav ja lávvlu dav.
Eksempel: sang	Buojkulvis: Lávlla
Lotus-skjema	Lotus-sjiebmá
Elevene fyller ut nye ord og uttrykk i et lotus-skjema.	Oahppe ådå bágojt ja moallánagájt muhtem lotus-sjiebmáj tjálli.
Lotusskjemaet er markert med ulike farger og ordklasser.	Lotus-sjiebmá le mierkkidum duoj dáj bájnoj ja báhkoklássaj.
Elevene fyller inn ordene etter de ulike fargene.	Oahppe tjálli bágojt sjiemá sisi dan milta gåktu bájno le.
For eksempel skal verbene inn i det blå feltet og ulike substantiv inn i de ulike feltene som for eksempel matvarer og kjøkkenredskaper.	Buojkulvissan de galggi verba tjáleduvvat alek dajvvaj. Substantijva tjáleduvvi sierralágásj dajvajda duola dagu biebmo og gievkanvættsaga.
Etter at elevene har fylt ut lotusskjemaet, skal de lage setninger ved bruk av skjemaet.	Gå de oahppe li gærggam sjiemáv dievddet, de galggi sij sjiebmáj gæhttjat ja gárgadisájt dahkat.
Setningene kan lages både skriftlig og muntlig.	Gárgadisá dagáduvvi sihke tjálálattjat ja njálmálattjat.
Eksempel: på lotusskjema	Gáhkkim-pulvvara Vuodja
Dulbet	Bårråm
Ordbank	Báhkobáŋŋka
Elevene skriver de nye ordene i en glosebok.	Oahppe ådå bágojt muhtem báhkogirjjáj tjálli.
De kan også skrive ordene nedover på et ark eller på PC-en.	Máhtti aj tjállet vuollalahkkoj muhten árkkaj jali pc’a sisi.
Først skriver de det samiske ordet og deretter det norske.	Vuostak sáme bágojt åvtå rabddaj ja de nuppe rabddaj árka dáro bágojt.
Elevene bretter arket slik at de samiske ordene er på den ene siden og de norske på den andre.	Ja gå de máhtsasti árkav, de sjaddi sáme bágo åvtå bælláj ja dáro bágo nuppe bælláj.
Elevene øver enten alene eller med en annen på de nye ordene.	Oahppe dal hárjjidalli ietjasa dádjadit dájt ådå bágojt juogu dal aktu jali aktan muhtem iehtjádijn.
En elev holder fingeren på det ordet som blir nevnt, og den andre kontrollerer om det er rett.	Akta oahppe biedjá tjuvdev dan báhkuj mij javladuvvá ja nubbe oahppe gæhttjá jus le duolla.
Læreren lager kort med ulike ord som elevene får utlevert, eller elevene skriver ordene på små papirlapper.	Åhpadiddje dahká kårtåjt gånnå li tjáledum moattelágasj bágo jali de oahppe tjálli bágojt páhper bæhkátjijda.
Etter hvert som elevene husker ordene utenat, kan de sette kortene/ordene i en boks.	Maŋenagi gå oahppe mujtti bágojt ålgolt, máhtti sij biedjat kårtåjt/bágojt muhtem lihte sisi.
Det blir stadig flere og flere nye ord i boksen.	Lihte sisi de sjaddi ienep ja ienep ådå bágo.
Det er viktig at elevene repeterer de nye ordene og lærer å bruke dem systematisk slik at ordforrådet deres utvides.	Oahppijda le ájnas gærddot dájt ådå bágojt ja álu adnet dajt vaj sijá báhkoboanndudahka lassán.
Eksempel: ord med nøkkelring	Buojkulvis: báhko tjåvdariggasin
Spill Elevene kan bruke ulike spill tilknyttet temaet.	Oahppe aj máhtti ståhkat duoj dáj spelaj ma li tjanádum tebmáj.
Dette gir variasjon i læringsaktiviteten.	De oahhpamdoajmmaj váriásjåvnnå sjaddá.
Læreren lager ulike spill med ulik vanskelighetsgrad.	Åhpadiddje dahká spelajt - muhtema gæhppada ja muhtema gássjela.
Det kan være ulike brettspill, loop, memory, domino, trådbrett, bingo og klypebrett med ulike vanskelighetsgrader: bilde-bilde, bilde-ord og ord-ord.	Máhtti årrot diellospela duola dagu loop, memory, domino, hárppodiello, bingo ja tsibrromdiello gånnå li sierralágásj gássjelisvuoda: gåvvå-gåvvå, gåvvå-báhko ja báhko-báhko.
Eksempel: bingo, loop, klypebrett, brettspill	Buojkulvis: bingo, loop, tsibrromdiello, diellospella
Læreren lager et hefte med ulike arbeidsoppgaver til temaet.	Åhpadiddje girjátjav dahká moattelágásj barggodahkamusáj.
I innledningen synliggjøres læringsmålene og de nye ordene og uttrykkene elevene skal lære.	Álgon galggi åhpadusmihttomiere vuojnnuj boahtet ja da ådå bágo ja moallánagá majt oahppe galggi oahppat.
Tekstene kan være i ulike lengder og teksttyper.	Tevsta máhtti årrot guhkebu ja oanebu ja duot dát tjerdas.
Arbeidsoppgavene kan være i ulike vanskelighetsgrader, som for eksempel fargeleggingsoppgaver, å skrive ord og setninger til bilder og å skrive fortelling og å løse kryssord.	Barggodahkamusá máhtti årrot giehpebu ja gássjelappo, duola dagu gå galggá bájnnet juojddá, tjállet bágojt ja gárgadisájt dahkat ma gulluji gåvojda ja giehtojt jali ruossabágojt tjállet.
Elevene skriver en fortelling til et bilde.	Oahppe tjálli giehtov mij muhtem gåvvåj gullu.
Dersom gruppa er stor, kan læreren velge ut ett bilde og henge det opp foran PC-en.	Jus oahppijs le ålos, máhttá åhpadiddje válljit jur åvtåv gåvåv ja gatsostit dav pc’a åvddåbælláj.
Elevene skal skrive fortelling til bildet etter tur.	Guhtik fuorvav galggi oahppe tjállet giehtov mij gullu gåvvåj.
Læreren kan begynne på fortellingen, og elevene fortsetter enkeltvis å skrive noe til bildet.	Åhpadiddje dal máhttá álgov dahkat ja de oahppe guhtik fuorvav joarkki.
Elevene skriver litt hver.	Oahppe tjálli guhtik binnátjav.
Hver elev trenger ikke nødvendigvis å ta hensyn til det andre elever tidligere har skrevet.	Ij aktak oahppe dárbaha berustit majt ietjá oahppe juo li tjállám åvddåla suv.
Når alle elevene har skrevet noe, skriver læreren ut fortellingen.	Gå dal divna oahppe li juojddá tjállám, de åhpadiddje dáv tjáledum giehtov priennti.
Læreren leser fortellingen høyt for elevene og henger den opp på veggen.	Åhpadiddje giehtov oahppijda tjavgga låhkå, ja sæjnnáj dav gatsos.
Noen elever kan lese fortellingen selv.	Muhtem oahppe máhtti ietja dav tjáledum giehtov låhkåt.
Elevene skal bruke internett for å finne mer informasjon om temaet eller finne for eksempel en oppskrift på samisk mat.	Oahppe galggi internetta baktu åtsåt ienep diedojt temá birra jali gávnnat duola dagu gåktu galggá sáme biebmojt bårråmláhkáj dahkat.
Tilpasset opplæring	Hiebadum åhpadus
Denne læringsaktiviteten må tilpasses elevenes ferdigheter.	Oahppamdoajmma viertti hiebaduvvat oahppij tjehpudahkaj.
Det er viktig å få med alle elevene i en dialog.	Oadtjot divna oahppijt ságastittjat le ájnas.
Dersom elevene kan si enkle ord og uttrykk, vil de kunne føle mestring.	Jus oahppe máhtti åvtåjt bágojt ja moallánahkkojt javllat, de oadtju dåbddåt jut sij rijbbi.
Samtalen reguleres etter elevenes kompetanse.	Ságastallam galggá oahppij máhtudakmihtoj milta hiebaduvvat.
Læreren spør og elevene svarer.	Åhpadiddje gatját ja oahppe vásstedi.
Dersom elevene kan temaet godt, utfordres de til andre og mer utfyllende spørsmål og svar.	Jus oahppe li smidá ja temáv máhtti buoragit, de galggá åhpadiddje sijáv hásstet ietjá ja tjiegŋalap gatjalvisájda ja vásstádusájda.
Elevene kan også skrive om temaet for hånd eller på PC.	Oahppe máhtti aj temá birra tjállet, lehkus giedajn jali pc ajn.
Det er mulig å bruke ulike typer lotusskjemaer.	Máhttelis le aj dåjmadit duoj dáj lotus-sjiemáj.
Noen har få og store rubrikker, og noen har mange små rubrikker.	Muhtemijn li dåssju gallegasj valla stuorra rubrihka ja muhtemijn moadda ja smávva rubrihka.
I lotusskjemaene med få rubrikker er det mulig for elevene å tegne inn bilder og symbol.	Dajda sjiemájda gånnå gallegasj rubrihka, máhtti oahppe tjuorggat gåvojt ja gåvostagájt.
Elevene kan også klippe ut bilder og lime dem inn i skjemaet.	Oahppe aj máhtti biesskedit gåvojt juosstá ja lijmmit dajt sjiemá sisi.
Alternativt kan læreren skanne og kopierer bilder på et ark.	Åhpadiddje aj máhttá skánnit ja nav kopijat oadtjot muhtem árkkaj.
Elevene får selv bestemme innholdet i skjemaet.	Oahppe galggi ietja mierredit mij sjiemá sisadno galggá.
Det er mulig å lage ulike typer ordbanker.	Máhttelis le aj dahkat juokkir lágásj báhkobáŋkajt.
Et eksempel er å laminere de nye ordene på kort med ordet og bildet og sette kortene på en nøkkelring.	Buojkulvissan máhttá laminerit ådå bágojt kårtåjda ja de dajt kårtåjt tjåvdariggasij biedjat.
Elevene kan også lage ordbank i en egen mappe på PC-en.	Oahppe aj máhtti dahkat báhkobáŋkav sierralágásj skálmmáj pc’an.
Det er viktig å ha variasjon i undervisningen.	Vaj åhpadus sjaddá moattelágásj, le ájnas.
Arbeidsøktene må derfor ikke bli for lange.	Dan diet e barggobåttå galga årrot ilá guhkaga.
Læreren må organisere undervisningen slik at den er læringsfremmende og motiverende.	Åhpadiddje aj galggá gárvvit oahppamav vaj dat åvdet åhpadusáv ja åvddånimmielav vaddá.
Gjennom observasjon kan læreren finne ut hvilke læringsaktiviteter elevene liker best å jobbe med, og hva som er mest læringsfremmende.	Åhpadiddje galggá gehtjastallat vaj gávnná makkár oahppamdåjma li buoremusá oahppijda gå daj galggi barggat, ja ma buoremusát åvddedi oahppamav.
Elevene skal få arbeidsoppgaver de mestrer.	Oahppe galggi oadtjot barggodahkamusájt majt buoragit ájmmudi.
Derfor må læreren lage oppgaver og aktiviteter med utgangspunkt i elevenes ferdigheter.	Dan diehti viertti åhpadiddje sidjij dahkamusájt ja dåjmajt ma hiehpi oahppij máhtukvuodajda dahkat.
Elevene bearbeider lærestoffet på ulike måter, og de bruker ulik tid.	Oahppe de barggi oahppamábnnasij duon dán ietjaska láhkáj ja dárbahi ájgev iesj gen ga milta.
Læreren skal tilrettelegge undervisningen ved å tilpasse innholdet og arbeidsmetodene for samtlige elever.	Åhpadiddje galggá ásadit åhpadusáv vaj sisadno ja barggotjerda hiehpi divna oahppijda.
Elevene har ulike innlæringspreferanser som påvirker læringen.	Oahppijn li iesj gænnanik vuohke mij vájkkut gåktu sij ja man ålov sij oahppi.
Det kan for eksempel handle om hvordan lærestoffet blir presentert.	Gatjálvis máhttá duohttat duov gåktu oahhpamábnnasa látjeduvvi oahppijda.
Derfor er det viktig å ha et mangfold av oppgaver og aktiviteter og spill sortert etter tema og nivå.	Dan diehti le ájnas gávnnat ållo ja moattelágásj barggodahkamusájt ja dåjmajt ja spelajt temáj ja dásij milta.
Dette skal være tilgjengelig i undervisningsrommet.	Gájkka galggi sadjihin oahppamlanján årrot.
Elevene kan velge ulike oppgaver som er konkrete, målrettede og selvinstruerende.	Oahppe de aj máhtti allasisá tjuolldet barggodahkamusájt ma li konkrehtalattja, ulmmelattja ja ma ietja vuosedi gåktu barggat.
Ofte må læreren selv lage disse fordi det finnes lite lærestoff i samisk.	Åhpadiddje galla viertti álu iesj dajt dahkat, dajna gå binná gárvvidum oahppamusá gávnnuji sámegiellaj.
Læreren kartlegger elevenes forutsetning for læring slik at metodevalget tilpasses elevenes beste forutsetning for å lære.	Åhpadiddje máhttá dagu kártav dahkat gåktu oahppij máhtukvuohta le oahppat, nåv vaj åhpadusvuohke hiebaduvvá oahppijda buoremus láhkáj.
Dermed blir undervisningen ytterligere tilpasset elevene, og de utvikler seg faglig i henhold til læringsmålet/kompetansemålet.	De ham de vat åhpadus ienebut hiebaduvvá oahppijda, gudi de åvddåni fágalattjat mihttomiere ja máhtudakmihto hárráj.
Læreren må følge med på elevenes forutsetning for læring, måter å lære på og lærings- og utviklingsprosessen.	Åhpadiddje galggá tjuovvot gåktu oahppiij máhtukvuoda le oahppat, ja makkár vuogij sij oahppi ja gåktu sijá oahppam -ja åvvdånamprosæssa manná.
Læreren må holde oversikt over hva elevene til enhver tid kan og deretter utvikle og følge opp et individuelt treningsopplegg for elevene.	Åhpadiddje galggá gæhttjat ja diehtet majt oahppe gudik ájge máhtti, ja maŋenagi åvdedit ja viehkedit hárjjidallamijt iesj gen ga oahppij milta.
Listen under viser hvilke læringsaktiviteter elevene liker å jobbe med og som er mest læringsfremmende:	Tjuovvolissta vuoset oahppamdåjmajt majt guhtik buorren adná ja inemusát åvddedi oahppamav:
Visuelle elever liker	Visuálalasj oahppe lijkkuji
Auditive elever liker	Auditijvvalasj oahppe lijkkuji
- å lese og skrive, å se film, å tegne, å jobbe med arbeidshefter og å illustrere tankekart	- låhkåt ja tjállet, filmajt gæhttjat, tjuorggat, barggogirjátjij barggat, ja tjuorggat ájáduskárttajt
- bilder og ord	- gåvojt ja bágojt
- å lytte, diskutere, snakke med seg selv eller med andre og lese høyt	- guládallat, dágástit iehtjádij, ságastit ietjajnis jali iehtjádij ja tjavgga låhkåt
Taktile elever liker	Taktilalasj oahppe lijkkuji
Kinestetiske elever liker	Kinestetalasj oahppe lijkkuji
- å røre på ting, arbeide med hendene, arbeide med pc, lage veggplakater, spille, skrive, klippe og klistre	- juojddá duohtadit, giedaj barggat, pc’ajn barggat, plákáhtajt dahkat, spieledit, tjállet, biesskedit ja lijmmit.
- å arbeide med nøkkelring og trådbrett	- tjåvddariggasij ja hárppodieloj barggat
- å bevege seg og bruke hele kroppen, spille ulike spill, spille teater og praktisk arbeid	- labudit ietjasa ja åvvå rubmahav adnet, spieledit duojt dájt spelajt, teaterin ihkkunahttet ja praktihkalasj bargojt
Vurdering	Árvustallam
Elevene skal vurdere hva de faktisk kan og mestrer og hva de har lært.	Oahppe dal galggi ietja árvustallat majt sij ajtu máhtti, majt bukti ja majt sij li oahppam.
For å finne ut dette kan elevene fylle ut et VØL-skjema.	Gå dav galggi gávnnat, de máhtti sij dievddet DHO-sjiemáv.
Skjemaet fylles ut av elevene før de setter i gang læringsaktiviteten.	Siemáv galggi oahppe dievddet åvddåla gå sijá oahppamdoajmma álggá.
Kompetansemål, læringsmål og kjennetegnene eller kriteriene må gjøres kjent for elevene og være synlige i arbeidsplanen og klasserommet, for eksempel på en veggplakat.	Máhtudakmihto, åhpadusmihttomiere ja dåbddomerka jali mihttomiere jåksåm gájbbádusá galggi årrot dåbddusa oahppijda ja vuojnnusij barggoplánan ja klássalanján boahtet, duola dagu plákáhtan mij siejnen gatsaj.
Det er viktig at læreren gjennomgår muntlig med elevene hva kjennetegnene og kriteriene er, Det er også viktig at de er konkrete.	Ájnas le åhpadiddje oahppij tjadát ma da dåbddomerka jali mihttomiere jåksåm gájbbádusá le. Le aj áj ájnnas jut dá le konkrehtalattja.
Kjennetegnene kan beskrives på ulike nivåer, som for eksempel:	Duoj dáj dásij dåbddomerkajt máhttá tjielggit, nav gåktu dát buojkulvis vuoset:
Du er i gang Du kan noen av de mest dagligdagse ordene i tilknytning til temaet.	Dån le jåhtuj boahtám Dån máhtá muhtemav dajs ienemus bæjválasj bágojs ma gulluji tebmáj.
Du kan bruke noen innlærte ord.	Dån máhtá nágin åhpadum bágojt åvddånbuktet.
Du kan lage enkle setninger i tilknytning til temaet og delta i samtaler med disse.	Dån máhtá nágin oanegis gárgadisájt ma gulluji tebmáj dahkat, ja dajt ságastallamijn adnet.
Du kan svare på spørsmål med enkeltord.	Dån máhtá vásstedit gatjálvisájt åvtåj bágoj.
Du er på god vei Du har et ganske godt ordforråd i tilknytning til temaet.	Dån le buoragit jåhtuj boahtám Dujna le viehka buorre báhkoboanndudak mij guosská tebmáj.
Du kan bruke mange innlærte ord.	Dån máhtá moadda åhpadum bágojt åvddånbuktet.
Du kan lage setninger med innhold og delta i samtaler om temaet.	Dån máhtá dahkat gárgadisájt gånnå le sisadno ja ságastit ietjádij temá birra.
Du kan svare på spørsmål med hele setninger.	Dån máhtá gatjálvisájt ålles gárgadisáj vásstedit.
Du har kommet langt Du har et godt ordforråd i tilknytning til temaet. Du kan bruke svært mange innlærte ord godt.	Dån le guhkás boahtám Dujna le buorre báhkoboanndudak temá birra Dån máhtá ållo åhpadum bágojt ållu buoragijt åvddånbuktet.
Du kan lage setninger med et variert og presist språk og delta i spontane samtaler om temaet.	Dån máhtá dahkat gárgadisájt gånnå le moattelágásj ja tjielgga giella ja sehkanit hæhkka sáhkaj temá birra.
Du svarer på spørsmål utfyllende og med hele setninger.	Dån gatjálvisájt ållåsit ja ålles gárgadisáj vássteda.
Grunnleggende ferdigheter	Vuodotjehpudagá
Å kunne utrykke seg muntlig: Den muntlige aktiviteten er den dominerende i dette eksempelet.	Máhttet njálmálattjat åvddånbuktet: Njálmálasj doajmmá le ájnnasamos dán buojkulvisán.
Å kunne utrykke seg skriftlig: Elevene formulerer seg skriftlig ved å fylle VØL - og lotusskjema i læringsaktiviteten.	Máhttet tjálálattjat åvddånbuktet: Oahppe tjálatji gå dievddi DHO -ja lotussjiemáv ietjasa oahppamdåjma oassen.
Å kunne lese: Ved innføring i temaet kan både læreren og/eller elevene lese egnede tekster.	Máhttet låhkåt: Gå juokkir temáv álgatji, de máhttá sihke åhpadiddje jali/ja oahppe hiebalgis tevstajt låhkåt.
Å kunne regne: Gjennom praktisk arbeid som for eksempel baking, bruker og repeterer elevene begrep som hører til samisk telle- og regnemåte.	Máhttet riekknit: Praktihkalas bargoj baktu, duola dagu lájbboma baktu, dåjmadi ja mujtudalli oahppe gåktu sáme vuoge milta tállajt låhkåt ja riekknit.
Å kunne bruke digitale verktøy: Elevene bruker PC til den skriftlige delen av oppgaven.	Máhttet digitála ræjdoj adnet: Tjálálasj barggodahkamusájn oahppe pc’av adni.
De finner bilder på internett, eller de skriver til et annet bilde.	Gåvojt sij gávnni internehtan jali sij tjálli ietjá gåvo birra mij soajttá gávnnut.
Dette eksempelet passer fint for fjernundervisning fordi denne læringsaktiviteten vektlegger muntlig bruk av språket.	Dát buojkulvis hiehpá buoragit guhkásåhpadibmáj dajna gå oahppamdoajmma dættov biedjá gåktu njálmálattjat gielav åvddånbuktet.
Da må læreren på forhånd finne ut hvilke arbeidsmetoder som passer best.	Åvdås álggá de viertti åhpadiddje juo gávnnat makkár barggovuoge hiehpi buoremusát.
Læreren kan lage ulike kort, spill og arbeidsoppgaver som sendes til elevene.	Åhpadiddje máhttá dahkat duojt dájt kårtåjt, spelajt ja barggodahkamusájt ma oahppijda rájaduvvi.
Eleven og læreren kan samtale om temaet mens eleven for eksempel klipper ut memorykortene.	Oahppe ja åhpadiddje máhtteba ságastallat temá birra madin oahppe duola dagu memorykårtåjt biessket.
Språkdomener	Gielladomena
Dersom det er hensiktsmessig å gjøre noe praktiske i forbindelse med temaet, som for eksempel å bake eller lage mat, kan aktiviteten eller kjøkkenet være et språkdomene.	Jus le ávkálasj juojddá práktihkkalattjat dahkat mij tebmáj guosská, duola dagu jus galggá lájbbot jali biebmojt gárvvásin dahkat, de máhttá de doajmma jali gievkan gielladomednan årrot.
Et brettspill eller en veggplakat om temaet kan også være et språkdomene.	Diellospella jali siejnneplakáhtta temá birra aj máhttá gielladomednan årrot.
Da vil all kommunikasjon rundt brettspillet eller plakaten foregå på samisk.	Gájkka guládallama diellospela jali plakáhta birra galggi sámegiellaj.
Tekstforslag	Tækstaoajvvádusá