Språk
Giella
Språket er en viktig kulturbærer og identitetsmarkør.
Giella l ájnas kulturguodde ja iesjdåbddomærkka.
Det er en grunnleggende menneskerettighet å ha mulighet til å bruke sitt eget språk, og som urfolk har samer i tillegg rett til ytterligere beskyttelse av sitt språk.
Vuodulasj almasjrievtesvuohta l adnet mahttelisvuodav ietjas gielav adnet, ja álggoálmmugin la sámijn duodden vil riektá, ietjasa giella suodjaluvvá.
Språkavdelingen jobber med:
Sámedigge barggá vaj:
Språkforvaltning og språkpolitikk
Sámegielaj háldadimguovllo vijdeduvvá, bagádallamij ja aktisasjbargo suohkanij oajválattjaj baktu.
Stedsnavn og språkrøkt Språkavdelingas ansatte og kontaktinformasjon
Vaj sámegiela galggi viesso giellan adjáj åvddålijguovlluj liehket, vuorodime mánájt ja nuorajt.
Når: 21.- 27. oktober 2019 (uke 43)
Biejve: Gålgådismáno 21. - 27. biejvij 2019
Hvor: Hele landet
Sadje: Rijkav miehtáj
Hvem: Absolutt alle er velkommen til å bidra og delta
Gesi: Gájkdivna li bivddidum
Har du noen gang lurt på hvorfor samisk ikke synes på skilt, melkepakker eller på internett?
Le gus dån goassak ussjolam, manen sámegiella ij mielkkepáhkijn, galbajn jalik næhttabielijn vuojnnu?
Du er herved invitert til Samisk språkuke 2019.
Dájna la dån bivddidum Giellavahkkuj 2019.
Bli med på språkløftet!
Sebra giellalåpptimij!
Samisk språkutvalg la frem utredningen NOU 2016: 18 – Hjertespråket den 10. oktober 2016.
Sáme giallanammadus almodij gålgådismáno 10. biejve 2016 guorahallamav VAT 2016: 18.
Målet med utredningen har vært å vurdere og foreslå tiltak for å sikre funksjonelle og likeverdige offentlige tjenester på samisk.
Guoradallama ulmme l læhkám árvustallat ja árvvalit dåjmajt nannitjit doajmme ja avtaárvvusasj almulasj dievnastusájt sámegielajda.
De mest brukte samiske språkene i Norge i dag er nordsamisk, lulesamisk og sørsamisk.
Sámegielaj háldadimguovlon li sámegiella ja dárogiella avtaárvvusasj giela.
Pitesamisk og østsamisk er i en vitaliseringsfase i Norge. De samiske språkområdene strekker seg tradisjonelt over deler av Norge, Sverige, Finland og Russland.
Dát merkaj, gájkajn la riektá dievnastusájt sámegiellaj oadtjot gå válldi aktijvuodav almmulasj ásadusáj ma li sámegielaj háldadimguovlo sisbielen.
Riksgrensene er trukket på tvers av språkgrensene. I forvaltningsområdet for samisk språk er samisk og norsk likestilte språk.
Aktisasj gájkka giellaguovdátjijda la ulmme sámegielajt tjalmostahttet ja viehkedit vaj sámegiela bisoduvvá ja åvddånahteduvvá.
Det betyr at alle har rett til å bli betjent på samisk når de henvender seg til offentlige etater i forvaltningsområdet for samisk språk.
Giellaguovdátja ietjasa dåjmaj baktu li ållu guovdátjin sámegielav ietjasa lagámus birrasijn tjalmostahttemin.
Stedsnavnloven gir bestemmelser om stedsnavn i offentlig bruk.
Sámegiela vidjura li moattelágátja guovlos guovlluj.
Loven gjelder i hele landet og dermed også i hele det samiske språkområdet.
Biejve: Gålgådismáno 21. - 27. biejvij 2019 Sadje: Rijkav miehtáj
Stedsnavnloven skal sikre samiske stedsnavn i samsvar med nasjonalt lovverk og internasjonale avtaler og konvensjoner.
Gesi: Gájkdivna li bivddidum Le gus dån goassak ussjolam, manen sámegiella ij mielkkepáhkijn, galbajn jalik næhttabielijn vuojnnu?
Det stilles krav til bruk av korrekt stavemåte og bruk av samiske tegn.
Dájna la dån bivddidum Giellavahkkuj 2019. Sebra giellalåpptimij!
Den samiske folkegruppen i Norge skal kunne sikre og utvikle sitt språk, kultur og sitt samfunnsliv.
Sáme giellavahko ulmme l sáme gielaj árvov låpptit, ja buoredit máhtov sáme giela ja kultuvra birra ålles sebrudagán.
Alle har rett til svar på samisk når de henvender seg til et lokalt offentlig organ i forvaltningsområdet for samisk språk.
Jur dan vahkon galggi sámegiela gullut ja vuojnnut juohkka sajen. Biejve: Gålgådismáno 21. - 27. biejvij 2019
Alle har rett til å bruke samisk i rettsvesenet.
Sadje: Rijkav miehtáj Gesi: Gájkdivna li bivddidum
Alle som ønsker å bruke samisk overfor lokale og regionale offentlige helse- og sosialinstitusjoner i forvaltningsområdet, har rett til å bli betjent på samisk.
Le gus dån goassak ussjolam, manen sámegiella ij mielkkepáhkijn, galbajn jalik næhttabielijn vuojnnu? Dájna la dån bivddidum Giellavahkkuj 2019.
Samiske barn under barnevernets omsorg har rett til å bruke sitt morsmål.
Le gus dån goassak ussjolam, manen sámegiella ij mielkkepáhkijn, galbajn jalik næhttabielijn vuojnnu?
Alle har rett til individuelle kirkelige tjenester på samisk i Den norske kirkes menigheter i forvaltningsområdet.
Sámedigge sihtá jut sámegiela galggi luondulasj oassen sebrudagás liehket, ja danen bivddip Giellavahkkuj, gålgådismáno 21. - 27. biejvij 2019.
Ansatte i et lokalt eller regionalt offentlig organ i forvaltningsområdet har rett til permisjon med lønn for å skaffe seg kunnskap i samisk når organet har behov for slik kunnskap.
Majna dån máhtá viehkedit? Åttjuda bájkálasj kafieja bårråmusfálov avta sámegiellaj jårggålittjat, ásada giellakafiejav jali gatsosta Giellavahko plakáhtav ietjat vinndegij.
Alle har rett til opplæring i samisk i grunnskolen og i den videregående skole.
Márjju dujna li ietjá buorre ájádusá ja sidá Giellavahkkuj sæbrrat?
Sametingene i Sverige, Finland og Norge igangsatte et treårig grenseoverskridende samarbeidsprosjekt.
Tjálesta giellalokten@samediggi.no, jali guládalá ietjat lagámus sáme giellaguovdátjijn! Lågå aj: Giellavahkko 2019
Videreføringsprosjektet Sámi Giellagáldu er det samiske folkets felles og samtidig øverste vedtaksorgan i spørsmål som vedrører samiske språk.
Mij la Giellavahkko? Giellavahko ulmme l sáme gielaj árvov låpptit, ja buoredit máhtov sáme giela ja kultuvra birra ålles sebrudagán.
Felles for alle språksentrene er målet om å synliggjøre samisk språk og bidra til at samisk språk styrkes og utvikles.
Jur dan vahkon galggi sámegiela gullut ja vuojnnut juohkka sajen. Giellavahkon mij aktan tjalmostahttep ja buoredip máhtov sámegielaj birra ålles sebrudagán.
Språksentrenes aktiviteter er i stor grad med på å synliggjøre samisk i nærområdet.
Priváhta ja almulasj ásadusá, æládusiellem, organisasjåvnå ja ietjá oassevállde bivddiduvvi sámegielajt tjalmostahtátjit jur dan vahkon.
Språksentrene tar utgangspunkt i sine språkområder og igangsetter tiltak tilpasset behovene i de ulike områdene.
Aktan válldep stuoráp åvdåsvásstádusáv sámegielaj gullumis, vuojnnemis ja adnemis gájkajn sebrudaksuorgijn.
Sametingsrådet samarbeider med ulike forsknings- og utviklingsaktører for å styrke det språkteknologiske tilbudet innen alle de samiske språkene.
Giellavahkko l oassen Sámedikke guhkesájggásasj giellaratjástimes – Giellalåpptim, ja dat la aj Sámedikke AN álggoálmmugij rijkajgasskasasj giellajage oajvvetjalmostibme.
De samiske språkene trenger språkbrukere, og aktive språkbrukere behøver moderne hjelpemidler for data, nett og mobile enheter.
Sámij gaskan la diedulasjvuohta giela ja giellaválljima gáktuj, ja ienep ja ienep ulmutja válljiji sæbrrat kursajda åttjudittjat gielav ruoptus mav mijá mátto li massám.
Valg av språk til sitt barn er kanskje ikke alltid et ukomplisert valg, og mange opplever endel problemstillinger i forbindelse med det.
Guovlojn gånnå sámegiella ij la måttijt buolvajt aneduvvam, dálla nuorra ållessjattuga sámegielav ruoptus válldi ja várrogisát gæhttjali dav vijddásappo mánájdisájda vaddet.
Sametinget vil bidra til bevisstgjøring blant foreldre om språkvalg, spre informasjon og veiledning samt være til støtte for foreldre.
Vuona sebrudahka la aj sáme kultuvrav fármastam, ja sáme rijkav miehtáj åtsådalli juhte sijá kultuvrra ja giela ienebut dåhkkiduvvi.
Samisk språkuke 2019
Majna dån máhtá viehkedit?
Hvor: Hele landet
Åttjuda bájkálasj kafieja bårråmusfálov avta sámegiellaj jårggålittjat, ásada giellakafiejav jali gatsosta Giellavahko plakáhtav ietjat vinndegij.
Hvem: Absolutt alle er velkommen til å bidra og delta
Márjju dujna li ietjá buorre ájádusá ja sidá Giellavahkkuj sæbrrat?
Har du noen gang lurt på hvorfor samisk ikke synes på skilt, melkepakker eller på internett?
Tjálesta giellalokten@samediggi.no, jali guládalá ietjat lagámus sáme giellaguovdátjijn!
Du er herved invitert til Samisk språkuke 2019.
Jus sidá viehkedit jali dujna li ájádusá, de guládalá daj.
Bli med på språkløftet!
Goarrista mijá Facebook- dáhpádusáv ådåsmahttemijt tjuovudittjat!
Hva er Samisk språkuke?
Lågå aj: Mij la giellalåpptim?
Målet med Samisk språkuke er å løfte statusen til de samiske språkene, og øke kunnskap om samiske språk og kultur i hele samfunnet.
Lågå aj: Rijkajgasskasasj álggoálmmukgielaj jahke – IYIL 2019
Nettopp denne uka skal de samiske språkene høres og synes over alt.
Viedtjala almodusáv (flyer), viehkeda mijáv diedov oablodittjat!
Samisk språkuke er en felles dugnad for å synliggjøre og øke kunnskapen om de samiske språkene i hele samfunnet.
Hjertespråket/Vaajmoegïele/Vájmogiella/Váibmogiella Sáme giallanammadus almodij gålgådismáno 10. biejve 2016 guorahallamav VAT 2016: 18.
Private og offentlige institusjoner, næringsliv, organisasjoner og andre aktører inviteres til å synliggjøre samiske språk nettopp denne uka.
Guoradallama ulmme l læhkám árvustallat ja árvvalit dåjmajt nannitjit doajmme ja avtaárvvusasj almulasj dievnastusájt sámegielajda.
Sammen tar vi et større ansvar for at samiske språk høres, synes og brukes på alle samfunnsområder.
Vuona, Svieriga ja Suoma sámedikke ásadi aktisasj giellaseminárav dålkåjda, jårggåliddjijda ja ietjá giellabarggijda.
Hvorfor er Samisk språkuke viktig? På tross av stemplet som utrydningstruet, fortsetter de samiske språkene å klore seg fast.
Sámedikke ásadi aktan 9.-10.10.2019 giellaseminárav Anárin ållagasj sidjij gudi sámegielaj barggi: jårggåliddjen, dålkkån jali ietjá giellabarggen.
Det er en økende bevisthet blant samer om språk og språkvalg, og flere og flere velger å delta på kurs for å ta tilbake språket som generasjoner før dem mistet.
Seminárra ásaduvvá Vuona, Svieriga ja Suoma sámedikkij ja Sáme Giellagáldo aktisasjbarggon ja la oassen sámedikkij AN:a álggoálmmukgielaj jage tjalmostahttemis.
I områder hvor samisk ikke har vært brukt på en generasjon eller to, tar nå unge voksne samisk tilbake og forsøker forsiktig å gi det videre til sine barn. En ny generasjon med samisktalende barn vokser frem.
Dán gålmå sámedikke aktisasj ásadime ussjolmis la giellabarggij máhtudagáv doarjjot, vaddet máhttelisvuodav tjiegŋalabbo giellaássjijt dágástalátjit ja dålkåj, jårggåliddjij ja giellabarggij bargguj tjiegŋodit guoskavasj gatjálvisájda, máhttelisvuodajda ja hásstalusájda.
Det norske samfunnet har også trykket den samiske kulturen til seg, og samer i hele landet opplever større aksept for sin kultur og sine språk.
Dát seminárra fállá aj máhttelisvuodav ådå værmádagáv ja aktisasjbarggogasskavuodajt giellabarggij gaskan dagátjit ja náv aj nanostuhttet rájájrasstijiddje aktisasjbargov sámegielaj gáktuj.
Interessen for samisk samfunn er stort, og tidspunktet for en felles språkdugnad kunne ikke vært bedre.
Seminára prográmma ja ietjá diedo almoduvvi maŋŋela. Diededibme seminárraj oassálasstet rabáduvvá tjaktjagiesen 2019.
Hvordan kan du bli med?
Lassediedo: Lågå ienep
Hva kan du bidra med?
Sámegielaj háldadimguovllo
Kanskje du har andre gode ideer, og vil være med på Samisk språkuke?
Sámegielaj háldadimguovlon li sámegiella ja dárogiella avtaárvvusasj giela.
Flere av de samiske språksentrene kommer til å markere Samisk språkuke, ønsker du å bidra eller har ideer, så ta gjerne kontakt med dem.
Dát merkaj, gájkajn la riektá dievnastusájt sámegiellaj oadtjot gå válldi aktijvuodav almmulasj ásadusáj ma li sámegielaj háldadimguovlo sisbielen.
Kontaktinformasjon til alle de samiske språksentrene i Norge Stikk innom Facebook-eventen vår for oppdateringer!
Njieljja nuorttalamos fylkasuohkana, Finnmárkko, Tråmsså, Nordlánnda ja Trøøndelaage gulluji aj háldadimguovlluj.
Målet med utredningen har vært å vurdere og foreslå tiltak for å sikre funksjonelle og likeverdige offentlige tjenester på samisk.
Vuona, Svieriga ja Suoma sámedikke ásadi aktisasj giellaseminárav dålkåjda, jårggåliddjijda ja ietjá giellabarggijda.
Fakta om samiske språk De mest brukte samiske språkene i Norge i dag er nordsamisk, lulesamisk og sørsamisk.
Sámedikke ásadi aktan 9.-10.10.2019 giellaseminárav Anárin ållagasj sidjij gudi sámegielaj barggi: jårggåliddjen, dålkkån jali ietjá giellabarggen.
Pitesamisk og østsamisk er i en vitaliseringsfase i Norge. De samiske språkområdene strekker seg tradisjonelt over deler av Norge, Sverige, Finland og Russland.
Seminárra ásaduvvá Vuona, Svieriga ja Suoma sámedikkij ja Sáme Giellagáldo aktisasjbarggon ja la oassen sámedikkij AN:a álggoálmmukgielaj jage tjalmostahttemis.
I internasjonal sammenheng er alle samiske språk karakterisert som truede, alvorlig truede eller nesten utdødde språk. Samiske språk er beskyttet av blant annet ILO-konvensjon 169, Norges grunnlov, Stedsnavnloven, Samelovens språkregel i Norge og gjennom opplæringsloven.
Dán gålmå sámedikke aktisasj ásadime ussjolmis la giellabarggij máhtudagáv doarjjot, vaddet máhttelisvuodav tjiegŋalabbo giellaássjijt dágástalátjit ja dålkåj, jårggåliddjij ja giellabarggij bargguj tjiegŋodit guoskavasj gatjálvisájda, máhttelisvuodajda ja hásstalusájda.
Internasjonalt er samiske språk beskyttet av blant annet nordisk språkdeklarasjon og European Charter for Regional and Minority Languages.
Dát seminárra fállá aj máhttelisvuodav ådå værmádagáv ja aktisasjbarggogasskavuodajt giellabarggij gaskan dagátjit ja náv aj nanostuhttet rájájrasstijiddje aktisasjbargov sámegielaj gáktuj.
Se mer fakta om samiske språk på internettsiden til Store norske leksikon.
Diededibme seminárraj oassálasstet rabáduvvá tjaktjagiesen 2019. Lassediedo:
Forvaltningsområdet for samiske språk I forvaltningsområdet for samisk språk er samisk og norsk likestilte språk.
Aktisasj gájkka giellaguovdátjijda la ulmme sámegielajt tjalmostahttet ja viehkedit vaj sámegiela bisoduvvá ja åvddånahteduvvá.
Det betyr at alle har rett til å bli betjent på samisk når de henvender seg til offentlige etater i forvaltningsområdet for samisk språk.
Giellaguovdátja ietjasa dåjmaj baktu li ållu guovdátjin sámegielav ietjasa lagámus birrasijn tjalmostahttemin.
Trøndelag: Snåase/Snåsa Raarvihke/Røyrvik Røros
Sámegiela vidjura li moattelágátja guovlos guovlluj.
De fire nordligste fylkeskommunene, Finnmark, Troms, Nordland og Trøndelag er også omfattet av forvaltningsområdet.
Giellaguovdátja gæhttji vidjurijda ietjasa guovlojn ja álgadi dåjmajt hiebadum dárbojda gen ga guovlon.
Stedsnavnloven gir bestemmelser om stedsnavn i offentlig bruk.
Jus sidá ienep diedojt giellaguovdátjij fálaldagáj birra, guládalá njuolgga:
Sametingets stedsnavntjeneste:
Divtasvuodna: Árran julevsáme guovdásj