vaedtsoesvoete-nyjseni-voeoeste-akte-abpeveartenen-jih-lihkemes-daaeriesmoere.html.xml

Vædtsoesvoete nyjseni vööste – akte abpeveartenen jïh lïhkemes dåeriesmoere / Håalemh jïh tjaalegh / Saemiedigkieraerie / Åårganisasjovnestruktuvre / Saemiedigkien bïjre / Saemiedigkie - Sametinget	Vold mot kvinner – et globalt og lokalt problem / Taler og artikler / Sametingsrådet / Organisasjonsstruktur / Om Sametinget / Forsiden - Sametinget
Vædtsoesvoete nyjseni vööste – akte abpeveartenen jïh lïhkemes dåeriesmoere	Kronikk av rådsmedlem Henrik Olsen i anledning FNs internasjonale dag for avskaffelse av vold mot kvinner.
7 10 nyjsenijstie abpe veartenisnie sijhtieh vædtsoesvoetem dååjredh sijjen jieliedisnie.	7 av 10 kvinner verden over vil i løpet av livet oppleve vold.
Fïerhten jaepien gaskem 500 000 jïh 2 millijovnh nyjsenh skaarese sjïdteme almetjeåesiestimmeste.	Hvert år blir mellom 500 000 og 2 millioner kvinner offer for menneskehandel.
Mahte 50 prosenth gaajhkijste seksuelle daaresjimmijste dorjesuvvieh nïejti vööste nuelelen 16 jaepieh.	Opptil 50 prosent av alle seksuelle overgrep skjer mot jenter under 16 år.
Gålkoen 25. b. lea EN:n gaskenasjovnaale biejjie juktie vædtsoesvoetem nyjseni vööste nåhkehtidh.	25. november er FNs internasjonale dag for avskaffelse av vold mot kvinner.
Saemiedigkieraerie sæjhta daam biejjiem nuhtjedh tjoevkesem bïejedh vædtsoehvoetese nyjseni vööste goh akte abpeveartenen dåeriesmoere, jïh mij gaajhkine siebriedahkine jïh kultuvrine heannede.	Sametingsrådet vil bruke denne dagen til å sette søkelys på vold mot kvinner som globalt problem, og som finner sted i alle samfunn og kulturer.
Aalkoealmetjenyjseni gaskem lea jienebh mubpijste mah vædtsoesvoetem dååjroeh.	Urfolkskvinner er overrepresentert som ofre for vold.
Vædtsoesvoete dorjesåvva lïhke ektiedimmine jïh tjirkijijstie jienebelåhkoesiebriedahkeste.	Volden skjer i nære relasjoner og fra representanter fra majoritetssamfunnet.
Reektehtsh aalkoealmetjedajvijste Åarjel-Amerijhkeste, Asijeste jïh Noerhte-Amerijhkeste daaresjimmiej bïjre nyjseni vööste soptsestieh, dovne jienebelåhkoesiebriedahkeste jïh aalkoealmetjesiebriedahken sisnjelen.	Rapporter fra urfolksområder i Sør- Amerika, Asia og Nord-Amerika forteller om overgrep mot kvinner både fra majoritetssamfunnet og innad i urfolkssamfunnet.
Daate dåeriesmoere stoerre tsåatskelesvoetem åadtjoeji EN:n aalkoealmetjekonferansesne skïereden 2014.	Denne problematikken ble viet stor oppmerksomhet under FNs urfolkskonferanse i september 2014.
Staath meatoeh vædtsoesvoete nyjseni vööste lea akte dåeriesmoere siebriedahkesne mij gaajhkem jeatjah evtiedimmiem heerrede aalkoealmetjesiebriedahkine.	Statene erkjenner at vold mot kvinner er et samfunnsproblem som bremser all annen utvikling i urfolkssamfunnene.
Dan åvteste dle joekoen vihkeles daam bïejedh dan politihkeles aalkoealmetjeagendese.	Det er derfor all grunn til å sette dette på den politiske urfolksagendaen.
Akte vihkeles dåarjoe juktie vædtsoesvoetem jïh daaresjimmiem nåhkehtidh lea nyjsenidie ööhpehtimmiem vedtedh.	Et viktig bidrag for å stoppe vold og undertrykking er å gi kvinner utdannelse.
Ööhpehtimmie ekonomeles frijjevoetem jïh daajroem vadta jïjtsh veeljemh jieliedisnie darjodh.	Utdannelse gir økonomisk uavhengighet og kunnskap til å treffe egne livsvalg.
Daan sjïekenisnie daan jaepien raeffiebaalhka Malala Yousafzaise jïh Kailash Satyarthise vihkeles dåarjoeh.	I den forbindelse er tildelingen av årets fredspris til Malala Yousafzai og Kailash Satyarthi viktige bidrag.
Men vædtsoesvoete lïhke ektiedimmine lea aaj akte siebriedahkedåeriesmoere saemien siebriedahkesne.	Men vold i nære relasjoner er også et samfunnsproblem i det samiske samfunnet.
Ij edtjh naan såarhts mïedtelimmieh saemien nyjsenijstie jïh nïejtijste mah leah seksuelle jallh vædtsoesvoetine luhpiedidh.	All krenkelse av samiske kvinner og jenter av seksuell og voldsmessig karakter, er uakseptabelt.
Mijjieh daarpesjibie tjïelke saemien håalijh mah daam dïjrem soptsestieh dovne skuvlesne, noerebyjresinie jïh siebriedahkesiebrine.	Vi trenger tydelige samiske talspersoner som taler dette budskapet både i skole, ungdomsmiljø og samfunnsorganisasjoner.
Viehkieabparaate tjuara væjkalåbpoe sjïdtedh gihtjedh mejtie nyjsenh vædtsoesvoetem dååjroeh jïh doestedh dan aamhtesen bïjre tjaangedh gusnie dan jïjnjh domtesh.	Hjelpeapparatet må bli flinkere til å spørre om kvinner utsettes for vold og tørre å gi inn i dette følsomme teamet.
Aarebi jïh annje lea akte tabue bæjhkodh vædtsoesvoete lea jïjtse jieliedisnie jïh almetji gaskem mejtie aktem lïhke ektievoetem åtna.	Det har vært og er fremdeles tabubelagt å erkjenne at det skjer voldsovergrep i eget liv og blant mennesker man har et nært forhold til.
Dan åvteste ij gåessie gænnah tjoerh juerie årrodh dïhte mij vædtoesvoetem dorje lea dïhte mij dïedtem åtna daaresjimmien åvteste, jïh ij gåessie gænnah dïhte mij vædtsoesvoetem dååjroe.	Det må derfor aldri være tvil om at det er voldsutøveren som bærer ansvar for overgrepet, og aldri offeret selv.
Vædtsoesvoete nyjseni vööste ij leah akte privaate aamhtese.	Vold mot kvinner er ikke en privatsak.
Dïhte akte kriminelle dahkoe maam tjuara gïetedidh dan mietie.	Det er en kriminell handling som må behandles deretter.
Saemiedigkieraerie lea mijjen raeriestimmesne budsjedtese jaapan 2015 raeriestamme 450 000 kråvnah akten goerehtæmman vædtsoesvoeten bïjre lïhke ektiedimmine saemien siebriedahkine.	Sametingsrådet har i vårt forslag til budsjett for 2015 foreslått 450 000 kroner til en undersøkelse som vold i nære relasjoner i samiske samfunn.
Daejnie mijjieh gegkiestibie orre daajroem åadtjodh guktie viehkieabparaate maahta dejtie dåastodh mah vædtsoesvoetem dååjreme jïh dam bööremes viehkiem vedtedh.	Vi håper med dette å få ny kunnskap om hvordan hjelpeapparatet kan møte voldsutsatte og gi best mulig hjelp.
Saemiedigkieraerie sæjhta akte siebriedahkeaktööre årrodh juktie vædtsoesvoetem nyjseni vööste nåhkehtidh.	Sametingsrådet vil være en samfunnsaktør for å bekjempe vold mot kvinner.
Baajebe ektesne tjåadtjodh barkosne daennie vihkeles barkosne.	La oss stå sammen i dette viktige arbeidet.