strategisk_plan_for_samiske_barnehager_2008_2011.pdf.xml

Strategisk plan for samiske barnehager 2008–2011	Strátegala™ plána sámi mánáidgárddiide 2008–2011
Tiden er den beste læreren	Áigi lea buoremus oahpaheaddji
Forord	Sisdoallu
1 Innledning	1 Álggahus 1.1Sámi mánáidgárddit...............................
5	5
1.2 Visjon / mål.............................	1.2Vi™uvdna/ulbmil..................................
5	5
for barnehagen......................	1.2.1 Mánáidgárdeláhka ja mánáidgárddiid rámmaplána........
5	5
2006–2009........................	1.2.2 Sámediggeráπi politihkala™ prográmma 2006–2009.......
6	6
2 Samiske barnehager - beskrivelse og behov	2 Sámi mánáidgárddit – ∏ilgehusat ja dárbbut
2.1 Tilstandsbeskrivelse.......................	2.1Diliid ∏ilgen.....................................
7	7
2.2 Oversikt...............................	2.2Čilgehus........................................
7	7
2.2.1 Førskolelærerdekning................	2.2.1 Ovdaskuvlaoahpaheaddjidárbbu gok ∏an...........
7	7
2.2.2 Særskilt tilskudd til samiske barnehager..	2.2.2 Erenoamá™ doarjja sámi mánáidgárddiide..........
7	7
2.2.3 Pedagogisk materiell.................	2.2.3 Pedagogala™ neavvut..........................
7	7
2.2.4 Prosjekter.........................	2.2.4 Pro™eavttat.................................
8	8
2.2.5 Likestilling........................	2.2.5 Dásseárvu..................................
8	8
2.3 Utfordringer og behov....................	2.3 Hástalusat ja dárbbut..............................
8	8
2.3.1 Regjeringens og Sametingets satsing	2.3.1 Doaimmat Ráππehus ja Sámediggi vuoruhit mánáid
innenfor barnehageområdet...........	gárdesuorggi siskkobealde...........................
8	8
3 Sametingets rammer og regler	3 Sámedikki rámmat ja njuolggadusat
3.1 Dagens ressursramme.....................	3.1Dálá resursarámmat...............................
9	9
3.2 Retningslinjer for tildeling av særskilt tilskudd	3.2Sámi mánáidgárddiid erenoamá™doarjagiid
til samiske barnehager.....................	juolludeami njuolggadusat........................
9	9
4 Sametingets barnehagepolitikk	4 Sámedikki mánáidgárdepolitihkka
4.1 Styrking av samisk språk...................	4.1Sámegiela nannen.................................
10	10
4.2 Barns rettigheter.........................	4.2Mánáid vuoigatvuoπat.............................
10	10
4.3 Samarbeid..............................	4.3Ovttasbargu.....................................
11	11
4.4 Nettverksbygging og kompetanseheving.......	4.4 Fierpmádathuksen ja máhttolokten....................
11	11
4.5 Pedagogisk materiell......................	4.5Pedagogala™ neavvut...............................
11	11
4.6 Forskning..............................	4.6Dutkan.........................................
11	11
5 Sametingets satsing 2008–2011	5 Sámedikki doaimmat 2008–2011
5.1 Prioriterte tiltak 2008–2011................	5.1Vuoruheapmi 2006 – 2009..........................
12	12
5.2 IKT.................................	5.2IKT............................................
12	12
5.3 Pedagogisk materiell......................	5.3Pedagogala™ neavvut...............................
12	12
5.4 Rekrutteringstiltak.......................	5.4Rekrutteren......................................
13	13
5.5 Kompetanse............................	5.5Gelbbola™vuohta..................................
13	13
5.6 Tilskudd...............................	5.6Doarjagat.......................................
13	13
5.7 Informasjon og veiledning.................	5.7Diehtojuohkin ja bagadallan.........................
14	14
5.8 Holdningsskapende arbeid.................	5.8Guottuid ovddideaddji bargu........................
14	14
6 Avslutning	6 Loahpaheapmi
6.1 Oversikt over samiske barn i barnehager.......	Sámi mánát mánáidgárddiin..............................
15	15
6.2 Oversikt over læremidler – barnehage.........	Oahpponeavvut – mánáidgárddit..........................
15	15
6.3 Oversikt over prosjekter – barnehage..........	Pro™eavttat – mánáidgárdi...............................
16 Tiden er den beste lærereren	16 Áigi lea buoremus oahpaheaddji
Strategisk plan for samiske barnehager 2008–2011 Vedtatt i Sametinget i september 2007	Strategala™ plána sámi mánáidgárddiide 2008–2011 Mearriduvvon Sámedikkis ak ∏amánu
1 Innledning	1 Álggahus
Norge for perioden 2008 – 2011 er vedtatt i Same	Sámedikki strategala™ plána áigodahkii 2007 – 2011 lea
tinget 27. september 2007.	mearriduvvon Sámedikkis ak ∏amánu 27. beaivvi 2007.
1.1 Samiske barnehager	1.1 Sámi mánáidgárddit
Sametinget legger følgende definisjon til grunn for	Sámediggi bidjá ∏uovvova™ defini™uvnna sámi máná
samiske barnehager:	idgárddiid vuoππun:
Samisk barnehage er en barnehage for og med	Sámi mánáidgárdi lea mánáidgárdi mii lea sámi
samiske barn.	mánáid váste ja gos leat sámi mánát.
Barnehagens ansatte behersker samisk.	Mánáidgárddi
De samiske barnehagenes formål er først og fremst å	bargit máhttet sámegiela. Sámi mánáidgárddiid
styrke og utvikle barnas samiske identitet, språk og	ulbmil lea vuosttaΩettiin nannet ja ovdánahttit
kultur.	mánáid sámi identitehta, giela ja kultuvrra.
Det er i 2007 41 samiske barnehager / avdelinger i	2007:s leat 41 sámi mánáidgárddi / ossodaga Norggas.
Norge. I tillegg er det omlag 15 norske barnehager	Dasa lassin leat birrasiid 15 dá ∏∏a mánáidgárddi main
som har en eller annen form for samiskopplæring for	lea juogalágan sámegiel oahpahus ovttaskas mánáide.
enkeltbarn. Til sammen er det om lag 1000 samiske	Oktiibuot leat birrasiid 1000 sámi máná dáin máná
barn i disse barnehagene.	idgárddiin.
900 barn i de samiske barnehagene.	2005:s ledje badjela™ 900 máná sámi
De samiske barnehagene er fra Vadsø i nord til Oslo i	Sámi mánáidgárddit leat ∏áhcesullos davvin gitta
sør.	Osloi lulde.
Hovedvekten av de samiske barnehagene ligger i	Eanas oassi sámi mánáidgárddiin leat
Finnmark.	Finnmárkkus.
Mange av disse er en – avdelingsbarne	Ollu dáin leat mánáidgárddit ovttain
hager.	ossodagain.
1.2 Visjon / mål	1.2 Vi™uvdna/ulbmil
Den gode barnehagen for samiske barn gir barna	Mánáidgárdi, mii lea buorre sámi mánáide, addá
samisk språk, kultur og identitet.	mánáide sámegiela, kultuvrra ja identitehta. Mánáid
I barnehagen får barna erfaringer fra den rike samiske	gárddis ohppet mánát rikkis sámi kultuvrra birra, mii
kulturen, noe de vil ha med seg resten av livet.	∏uovvu sin olles eallinagi.
Mål:	Ulbmilat:
Barnehagen skal gi samiske barn et tilbud som styrker	Mánáidgárdi galgá addit sámi mánáide fálaldaga,
og utvikler deres språk, kultur og samiske identitet, og skal bidra til vitalisering og revitalisering av samisk	mii nanne ja ovdánahttá sin giela, kultuvrra ja sámi
språk.	kahttit sámegiela.
For å gjennomføre dette må de samiske barnehagene	Dán oktavuoπas fertejit sámi mánáidgárddiin leat
ha samisktalende personell.	sámegielat bargit.
Språkarbeid er ett av de	Giellabargu lea okta dain deaŋa
viktigste arbeidsområdene for barnehagen.	leamos bargosurggiin mánáidgárddis.
Rekrutte	Sámediggi lea
ring og veiledning i forhold til språk er høyt prioritert	olu vuoruhan rekrutterema ja bagadallama giela
i Sametinget.	dáfus.
Det er ønskelig at alle ansatte i samiske	Lea sávahahtti ahte visot bargit sámi mánáid
barnehager behersker samisk.	gárddiin máhttet sámegiela.
Det er viktig at de som	Lea deaŋala™ ahte sii geat
ikke snakker samisk, forstår språket.	eai huma sámegiela, ipmirdit giela.
Det er også	Lea maiddái
viktig at de som kan snakke samisk, bruker språket	deaŋala™ ahte sii geat máhttet hupmat sámegiela, ∏aπat
hele tiden i barnehagen.	geavahit giela mánáidgárddis.
Visjon og mål tar utgangspunkt i følgende planverk:	Vi™uvnnat ja ulbmilat leat huksejuvvon ∏uovvova™
• Lov om barnehager og rammeplan for barnehagen	• Mánáidgárddeláhka ja mánáidgárddiid rámmaplána
• Sametingsrådets politiske program 2006 – 2009	• Sámediggeráπi politihkala™ prográmma 2006–2009
• Sametingsrådets melding om samiske barnehager	• Sámediggeráπi dieπáhus sámi mánáidgárddiid birra
1.2.1 Lov om barnehager og rammeplan for barnehagen	1.2.1 Mánáidgárdeláhka ja mánáidgárddiid rámmaplána
Ny barnehagelov trådte i kraft 1. januar 2006. Ram	1. beaivvi 2006. Mánáidgárddiid rámmaplána lea
meplan for barnehagen som er en forskrift til loven,	njuolggadus láhkii, mii boπii fápmui borgemánu 1.
ble gjort gjeldende fra 1. august 2006.	beaivvi 2006.
Barnehageloven § 2 omhandler barnehagens innhold	Mánáidgárdelága 2. ∏ guoskkaha mánáidgárddi sisdo
og nevner at barnehagen skal ta hensyn til samiske	alu ja namuha ahte mánáidgárdi galgá váldit vuhtii
barns språk og kultur; «Barnehagen skal ta hensyn til	sámi mánáid giela ja kultuvrra; “ Mánáidgárdi galgá
barnas alder, funksjonsnivå, kjønn, sosiale, etniske og	vuhtiiváldit mánáid agi, doaibmadási, sohkabeali,
kulturelle bakgrunn, herunder samiske barns språk og	sosiála, ∏earddala™ ja kultuvrrala™ duogáΩa, dákko
kulturš.	bakte sámi mánáid giela ja kultuvrra ”.
Lovens § 8 omhandler kommunenes ansvar	Lága 8. ∏ guoskkaha suohkaniid ovddasvástádusa
når det gjelder samiske barn og foreldre;	sámi mánáid ja váhnemiid lea addit: “ Suohkana
«Kommunen har ansvaret for at barnehagetilbudet til	ovddasvástádus mánáidgárdefálaldaga sámi mánáide
samiske barn i samiske distrikt bygger på samisk	sámi guovlluin mii doaibmá sámegiela- ja kultuvrra
språk og kultur.	vuoπul.
I øvrige kommuner skal forholdene	Eará suohkaniin galget dilála™vuoπat
legges til rette for at samiske barn kan sikre og utvikle	láh ∏∏ojuvvot nu ahte sámi mánát sáhttet váfistit ja
sitt språk og sin kulturš.	ovdánahttit ieΩaset giela- ja kultuvrra ”.
Rammeplanen legger også opp til at alle norske bar	Rámmaplána galgá maiddái láh ∏it dilis nu ahte buot
nehager skal ha samisk kultur som en del av sitt inn	dá ∏∏a mánáidgárddiin galgá leat sámi kultuvra oassin
hold.	ieΩaset sisdoalus.
1.2.2 Sametingsrådets politiske program 2006–2009	1.2.2 Sámediggeráπi politihkala™ prográmma 2006-2009
Sametingsrådets politiske program sier at samiske	Sámediggeráπi politihkala™ prográmma cealká ahte
barnehager har en viktig rolle i samiske barns opp	sámi mánáidgárddiin lea deaŋala™ rolla sámi mánáid
vekst.	bajás™addamis.
Barnehagene har betydning for barns utvikling	Mánáidgárddiin lea mearkka™upmi
både når det gjelder språk- og kulturlæring og identi	mánáid ovdáneapmái sihke giella- ja kulturoahpahusa
tetsutvikling.	ja identitehtaovdánahttima dáfus.
Samiske barnehager er en av de viktigste arenaene for	Sámi mánáidgárddit leat deaŋaleamos arenat searvvis,
å videreføre det samiske språket og den samiske kul	og dasa guoská sámegiela ja sámi kultuvrra bisu
turen.	heapmi.
Samiske barnehager har også et spesielt ansvar	Sámi mánáidgárddiin lea maiddái erenoamá™
for videreføring av samiske verdier og samfunnsliv.	ovddasvástádus bisuhit sámi árvvuid ja servodate
Derfor er satsing på barnehager for samiske barn	allima. Danne lea olles sámi servodahkii ja sámi
viktig for hele det samiske samfunnet og for samiske	mánáide erenoam™ deaŋala™ vuoruhit mánáidgárddiid
barn spesielt.	sámi mánáid várás.
Sametingsrådet har ambisjoner om å føre en aktiv	Sámediggeráππi áigu joπihit aktiivvala™ giellapolitihka
samisk språk.	mii veahkeha ovddidit sámegiela geavaheami.
Rådet ønsker også å være aktiv i for	Ráππi
hold til å minske kjønnsforskjellene i barnehagenes	dáhttu maiddái leat aktiivvala™ das ahte unnidit
personale.	sohkabealeerohusaid mánáidgárddiid bargoveagas.
Samiske barnehager	Sámi mánáidgárddit
– beskrivelse og behov	– ∏ilgehusat ja dárbbut
2.1 Tilstandsbeskrivelse	2.1 Diliid ∏ilgen
Situasjonen for de samiske barnehagene har endret	Sámi mánáidgárddiid dilli lea rievdan daπistaga go
seg i takt med endringer i samfunnet.	servodat lea nuppástuvvan. Olu mánát sámi mánáid
Mange av barna i samiske barnehager er tospråklige,	gárddiin leat guovttegielagat, seammás go mánáid
samtidig som barnehagene skal styrke og utvikle	gárddit galget nannet ja ovdánahttit mánáid sámegiel
barnas samiske språk.	máhtu.
I mange norske barnehager	Olu dá ∏∏a mánáidgárddit gos leat sámi mánát
med samiske barn får barnehagen tilskudd fra Same	oΩΩot doarjaga Sámedikkis ovttaskas mánáid sáme
tinget til samiskopplæring for enkeltbarn.	giela oahpahussii.
Det er mangel på pedagogisk materiell tilpasset	Lea váileva™vuohta pedagogala™ neavvuid dáfus mat
samiske barn og samiske barnehager. Det foretas	leat heivehuvvon sámi mánáide ja sámi mánáidgárd
fortsatt liten eller ingen forskning på samisk barne	diide. Lea unnán dahje váileva™ dutkan sámi mánáid
hageområde.	gárdesuorggis.
2.2 Oversikt	2.2 Čilgehus
Oversikt over samiske barn i barnehagene følger i	Čilgehus sámi mánáid hárrái geat leat sámi mánáid
vedlegg 1.	gárddiin, boahtá ovdan 1. mildosis.
2.2.1 Førskolelærerdekning	2.2.1 Ovdaskuvlaoahpaheaddjidárbbu gok ∏an
Det er fortsatt mange steder stor mangel på førskole	Leat ain olu báikkit gos leat unnán ovdaskuvlaoahpa
lærere med kompetanse i samisk språk og kultur.	headdjit, geain lea gelbbola™vuohta sámegielas- ja
Dette gjelder spesielt i kystområdene og i lule- og sør	kultuvrras. Dát guoská erenoamáΩit riddoguovlluide
samiske områder.	ja julev- ja lullisámi guovlluide.
Det er fortsatt få samiske menn	Leat ain unnán sámi
med førskolelærerutdanning som jobber i barnehage.	dievdoolbmot, geain lea ovdaskuvlaoahppu ja geat
2.2.2 Særskilt tilskudd til samiske barnehager	2.2.2 Erenoamá™ doarjja sámi mánáidgárddiide
Sametinget overtok forvaltningen av dette tilskuddet	Sámediggi válddii badjelasas dán doarjaga háldda
fra fylkesmennene 01.01.2001.	™eami fylkkamánniin 01.01.2001.
Sametinget utarbeidet	Sámediggi ráhkadii
01.01.2002.	njuolggadusaid doarjagii, mat doaibmagohte 01.01.2002.
Målet med tilskuddet er å bidra til at	Ulbmil doarjagiin lea veahkehit sámi
samiske barnehager sikrer et tilbud til samiske barn	mánáidgárddiid sihkkarastit fálaldaga sámi mánáide
slik at de utvikler sitt samiske språk og kultur, og sin	nu ahte sii ovdánahttet ieΩaset sámegiela- ja kultuvrra
identitet.	ja ieΩaset identitehta.
Tilskuddet tildeles både samiske barnehager og	Doarjja juolluduvvo sihke sámi mánáidgárddiide ja
norske barnehager med samiske barn, som gir samisk	dá ∏∏a mánáidgárddiide gos leat sámi mánát geat oΩΩot
opplæring.	sámegiel oahpahusa.
Det vil i denne planperioden gjennomføres en evalue	Dán plánaáigodagas galgá doarjjaortnet evaluere
ring av tilskuddsordningen.	juvvot.
2.2.3 Pedagogisk materiell	2.2.3 Pedagogala™ neavvut
I siste planperiode er det utgitt ulike læremidler på	Ovddit plánaáigodagas leat almmuhuvvon ie™guπet
alle de tre samiske språk.	lágan oahpponeavvut buot golmma sámegillii. Leat
Det er utgitt barnebøker,	almmuhuvvon mánáidgirjjit, filmmat, CD:at, dihtor
filmer, CDer, dataspill og faglitteratur.	spealut ja fágagirjjála™vuohta.
Se vedlegg 2	Geah ∏a 2. mildosa mas
for oversikt over læremidler.	oainnát oahpponeavvuid.
Sametinget har en læremiddelsentral med pedagogisk	avvoguovddá™ mas leat pedagogala™ neavvut mánáid
materiell for barnehage og skole.	gárddiide ja skuvllaide.
Det er gratis for	Mánáidgárddit oΩΩot nuvttá
barnehagene å låne læremidler her.	luoikkahit oahpponeavvuid dáppe.
Sametinget bevilger årlige midler til utarbeidelse av	Sámediggi juolluda jahkása ∏∏at doarjagiid ráhkadit
pedagogisk materiell for bruk i samiske barnehager.	pedagogala™ neavvuid, mat galget geavahuvvot sámi
Summen er lav, noe som begrenser utgivelsene.	mánáidgárddiin. Ruhtasubmi lea unni, mii gárΩΩida
Barnehagene har behov for læremidler tilknyttet de	Mánáidgárddit dárbba™it oahpponeavvuid mat gusket
ulike tema barnehagene jobber med utifra samisk	daidda ie™guπetge fáttáide maiguin mánáidgárddit
årstidskalender.	barget sámi jagiáiggekaleandara oktavuoπas. Lea
Det er også stort behov for materiell	maiddá stuora dárbu neavvuide maid sáhttá geavahit
som kan brukes i språkopplæringen.	giellaoahpahusas.
Det er en kjensgjerning at samiske barn møter samme	Lea oahpes á™™i ahte sámi mánát atnet seamma
materiale både i barnehage, hjemme og i skolen.	neavvuid sihke mánáidgárddis, ruovttus ja skuvllas.
Dette kan føre til færre utfordringer og mindre moti	Dát sáhttá dagahit unnit hástalusaid ja unnit movtta
vasjon til å benytte seg av samiske læremidler, da vi	geavahit sámi oahpponeavvuid, go diehtit ahte
vet at barn finner mange spennende læremidler på	mánáide liv ∏∏e olu gelddola™ oahpponeavvut dáro
norsk.	gillii.
2.2.4 Prosjekter	2.2.4 Pro™eavttat
Sametinget avsetter årlig midler til prosjekter og	Sámediggi juolluda jahkása ∏∏at doarjaga pro™eavttaide
utviklingsarbeid som tildeles på grunnlag av særskilt	ja ovddidanbargui mii juolluduvvo ovttaskas ohcama
søknad.	vuoπul.
Se vedlegg 3 for oversikt over prosjekter.	Geah ∏a 3. Mildosa, mas oainnát pro™eavttaid.
Sametinget vil spesielt fremheve prosjekter som	Sámediggi dáhttu erenoamáΩit deattuhit pro™eavttaid
språkopplæring og - utvikling, vitalisering og revitalisering av samisk språk.	nu go giellaoahpahusa ja – ovdánahttima, sámegiela
Beløpet som tildeles varierer	virkkosmahttima ja ealáskahttima.
etter prosjektets størrelse.	juolluduvvo, vuolgá pro™eavtta sturrodagas.
2.2.5 Likestilling	2.2.5 Dásseárvu
Likestilling mellom kjønnene skal gjenspeiles i barne	Dásseárvu sohkabeliid gaskka galgá speadjalastojuvvot
hagens pedagogikk.	mánáidgárddi pedagogihkas.
Daværende Barne- og familiedepartementet har utar	beara™departemeanta lea ráhkadan doaibmaplána
beidet handlingsplanen «Den gode barnehagen er en	“ Den gode barnehage er en likestilt barnehage –
likestilt barnehage – Handlingsplan for likestilling i	Handlingsplan for likestilt barnehage 2004 – 2007 ”.
barnehagene 2004-2007š. Departementet fastslår to	Departemeanta nanne guokte váldomihtu mánáid
hovedmål for likestillingsarbeidet i barnehagene:	gárddiid ovttadássása™vuoπa barggus:
1.	1.
Flere menn i barnehagene – 20% menn i barne	Eambbo dievddut mánáidgárddiide – 20 % dievd
hagene innen utgangen av 2007.	dut mánáidgárddiin ovdal 2007 loahpageaΩi.
2.	2.
Likestilling og likeverd skal ligge til grunn for all	Dásseárvu ja ovttadássása™vuohta galgá leat
virksomhet og pedagogikk i barnehagen.	vuoππun buot doaimmas ja pedagogihkas mánáid
Sametinget har støttet arbeidet med likestilling i	Sámediggi lea dorjon ovttadássása™vuoπa barggu
barnehagene.	mánáidgárddiin.
Det er satt i gang nettverksmøter for	kimat dievdduide geat barget sámi mánáidgárddiin,
menn som jobber i samiske barnehager, og det er	ja leat juolluduvvon pro™eaktaruπat mánáidgárddiide
tildelt prosjektmidler til barnehage som jobber med	mat barget dásseárvvuin ja dievdduid rekrutteremiin
likestilling og rekruttering av menn til barnehagen.	mánáidgárddiide.
2.3 Utfordringer og behov	2.3Hástalusat ja dárbbut
Det samiske samfunnet er mangfoldig.	Sámi servodat lea máŋggabealát.
Sametinget	Sámediggi deaivá
møter de ulike utfordringer og behov samiske barne	daid ie™guπetge hástalusaid ja dárbbuid mat sámi
hager har.	mánáidgárddiin leat.
Sametinget ser følgende utfordringer og behov:	Sámediggi oaidná ∏uovvova™ hástalusaid ja dárbbuid:
• samarbeid med barnehageeiere om bruk av særskilt	• ovttasbargu mánáidgárddiid eaiggádiiguin eren
• utarbeidelse av pedagogisk materiell	• ovttasbargu guoskeva™ beliiguin
• forsøks- og utviklingsarbeid i barnehagene	• suohkaniid ja mánáidgárddiid eaiggádiid bagadallan
• rammeplan for barnehagene – samisk innhold	• gelbbola™vuoπaovdánahttin mánáidgárdesuorggis
• kompetanseutvikling i barnehagesektoren 2.3.1 Regjeringens og Sametingets satsing innenfor barnehageområdet	2.3.1 Doaimmat maid Ráππehus ja Sáme diggi vuoruhit mánáidgárdesuorggi siskkobealde
Regjeringens mål for barnehagepolitikken er full dek	Ráππehusa ulbmil mánáidgárdepolitihka dáfus lea
ning, høy kvalitet og lav pris.	dievas gok ∏an, alla kvalitehta ja vuollegis haddi.
Regjeringen har tatt i	Ráππehus lea geavahi™goahtán oππa doahpaga, Barne
bruk et nytt begrep, Barnehageløftet, for å signalisere	hagel™ftet (Mánáidgárdelokten), mii galgá signaliseret
hvilket stort løft det gjøres i barnehagesektoren. Både	man stuora buorideapmi galgá ∏aπahuvvot mánáid
Regjeringen og Sametinget ønsker å fokusere på kva	gárdesuorggis. Sihke Ráππehus ja Sámediggi háliidit
litet.	∏almmustahttit kvalitehta.
For å oppnå god kvalitet er det viktig med kom	Jus galgá olahit buori kva
petanse.	litehta, de lea gelbbola™vuohta deaŋala™.
Det er utført en kompetansekartlegging	Lea ∏aπahuv
blant barnehageansatte som er grunnlaget for Kunn	mii lea Máhttodepartemeantta gelbbola™vuoπaovdá
skapsdepartementets strategi for kompetanseutvikling	nahttima strategiija vuoππun mánáidgárdesuorggis
i barnehagesektoren 2007-2010.	2007-2010.
Stortingsmelding 55 (2000-2001) «Om samepolitik	Stuoradiggedieπáhus 55 (2000–2001) ” Om same
kenš sier følgende om barnehagen: «Barnehagen skal	mánáidgárddiid birra:
være med på å gi barn en trygg forankring i egen	“ Mánáidgárdi galgá veahkkin oahpásnuhttit mánáid
kultur og har en sentral rolle som arena for å utvikle	ieΩaset kultuvrii ja das lea guovddá™ rollan báiki, gos
språk og identitetš.	sáhttá ovdánahttit giela ja identitehta ”.
I Barne- og likestillingsdepartementets samlet oversikt	Mánáid- ja dásseárvodepartemeantta oppala™ ∏ilgehu
over regjeringens mål og innsatsområder i statsbud	sas ráππehusa ulbmiliid ja vuoruhansurggiid dáfus
sjettet 2006 heter det at: «Det er et mål å styrke	2006 stáhtabu™eahtas daddjo ahte lea ulbmil nannet
samiske barn og unges identitet og tilhørighet til det	sámi mánáid ja nuoraid identitehta ja gulleva™vuoπa
samiske samfunnet, og utvikle oppvekstmiljøer der	sámi servodahkii, ja ovdánahttit bajás™addanbirrasiid
samisk og norsk kultur i størst mulig grad oppleves	gos sámi ja dá ∏∏a kultuvrrat buoremus lági mielde
som likeverdigeš.	vásihuvvojit ovttaárvosaΩΩan.
Sametingets rammer og regler	Sámedikki rámmat ja njuolggadusat
Sametinget følger opp den til enhver tid gjeldende	Sámediggi ∏uovvu ∏aπat gustojeaddji mánáidgárde
regjerings barnehagepolitikk.	politihka maid Ráππehus mearrida.
Sametinget i plenum og Sametingsrådet vedtar	Sámedikki dievas ∏oahkkin ja Sámediggeráππi dat
rammene og reglene for arbeidet på barnehageom	mearridit rámmaid ja njuolggadusaid mánáidgárde
rådet ut fra de ressursene som tildeles over statsbud	suorggi bargui, dan mielde makkár resurssat juollu
sjettet hvert år.	duvvojit stáhtabu™eahta bokte juohke jagi.
Sametinget samarbeider med Kunnskapsdeparte	Sámediggi bargá ovttas Máhttodepartemeanttain ja
mentet og fylkesmannsembetene når det gjelder	fylkkamánneámmáhiiguin das, mii guoská politihka
oppfølging av politiske vedtak i Sametinget og Regje	la™ mearrádusaid ∏uovvoleapmái Sámedikkis ja
ringen.	Ráππehusas.
3.1 Dagens ressursramme	3.1 Dálá resursarámmat
Sametinget har i dag to hele stillinger på barnehage	Sámedikkis leat dál guokte olles virggi mánáidgárde
området.	suorggis.
Det brukes av administrasjonens driftsmid	Hálddahusa doaibmaruπat geavahuvvojit
ler til møtevirksomhet i og utenfor Sametinget.	∏oahkkindoaimmaide sihke siskkobealde ja olggo
Møtevirksomheten omfatter samarbeid med aktuelle	bealde Sámedikki. ∏oahkkindoaimmaide gullá ovttas
parter.	bargu guoskeva™ beliiguin.
Budsjettet dekker også den informasjons- og	Bu™eahtta gok ∏á maid daid
veiledningsvirksomhet avdeling for opplæring-, språk	diehtojuohkin- ja bagadallandoaimmaid, mat oahpa
og kultur har innenfor dette området.	hus-, giella- ja kulturossodagas leat dán suorggis.
Ved Sametingets budsjettfordeling blir midler til	Sámedikki bu™eahttajuolludeamis várrejuvvo ruhta
utarbeidelse av pedagogisk materiell avsatt.	pedagogala™ neavvuid ráhkadeapmái.
Sametin	Sámedikkis
get har et ansvar for å få utarbeidet materiell som	lea ovddasvástádus ráhkadit neavvuid mat heivejit
egner seg for barnehagebarn, og også se på hvilke	mánáidgárdemánáide, ja galgá maiddái geah ∏adit
behov brukerne har.	makkár dárbbut geavaheddjiin leat.
Det avsettes årlig midler til barnehagekonferanse der	Jahkása ∏∏at várrejuvvo ruhta mánáidgárdekonferánsii,
målgruppen er personale i barnehager med samiske	man ulbmiljoavku lea bargit mánáidgárddiin gos leat
barn, og andre som på ulike nivå jobber med barne	sámi mánát ja earát geat ie™guπetge dásis barget
hagesaker som angår samiske barn.	mánáidgárdeá™™iiguin mat gusket sámi mánáide.
Det avsettes også midler til ulike nettverksmøter for	Várrejuvvojit maiddái ruπat ie™guπetge
barnehageansatte som jobber med samiske barn.	geat barget sámi mánáiguin.
3.2 Retningslinjer for tildeling av særskilt til skudd til samiske barnehager	3.2 Sámi mánáidgárddiid erenoamá™doarja giid juolludeami njuolggadusat
Barnehager som har vedtektsfestet at de bygger på	ahte leat vuoππuduvvon sámegillii ja sámi kultuvrii,
samisk språk og kultur, kan tildeles særskilt tilskudd.	sáhttá juolludit sierra doarjaga. Áigumu™ erenoamá™
Formålet med særskilt tilskudd er å tilrettelegge for at	doarjagiin lea láh ∏it diliid nu ahte mánáidgárddiid
barnehageeiere skal kunne gi et samisk barnehagetil	eaiggádat sáhttet fállat sámi mánáidgárdefálaldaga
bud til samiske barn slik at de får utviklet sitt samiske	sámi mánáide, nu ahte besset ovdánahttit ieΩaset
språk og kulturbakgrunn i barnehagen. Intensjonene	sámegielmáhtu ja kulturduogáΩa mánáidgárddis.
med tilskuddet er blant annet å gjøre barnehagene	Áigumu™ doarjagiin lea earret eará addit mánáid
bedre i stand til å formidle samisk språk og kultur.	ja sámi kultuvrra. Dasa lassin lea áigumu™ nannet
Videre vil man styrke bruken av samisk språk, og å	mánáidgárddi sámegielgeavaheami, ja nannet máná
styrke barnets samiske identitet.	sámi identitehta.
Barnehagen må vise	Mánáidgárdi ferte ∏ájehit ahte sii
til at de satser på styrking av samisk i barnehagen,	duohtan váldet barggu nannet sámegiela mánáid
blant annet gjennom vedtekter, årsplan, budsjett,	gárddis, earret eará njuolggadusaid, jahkeplána,
rapport og regnskap.	bu™eahta, raportta ja rehketdoalu bokte.
Særskilt tilskudd skal dekke de ekstrautgifter samiske	Erenoamá™doarjja galgá gok ∏at daid lassigoluid mat
barnehager har ved to driftsspråk, barnehagen får en	sámi mánáidgárddiin leat guovtti doaibmangiela
sum pr. samisktalende ansatt.	gielat bargi ovddas.
Det er ønskelig at	Mii sávvojuvvo, lea ahte mánáid
barnehagene driver med prosjekter og utviklings	gárddit galget bargat pro™eavttaiguin ja ovdánahttin
arbeid.	bargguiguin mánáidgárddis.
Det er derfor mulig å søke om midler fra	Danne lea vejola™ ohcat
Sametinget til prosjekter og utviklingsarbeid. Det	doarjaga Sámedikkis pro™eavttaide ja ovddidanbargui.
er utarbeidet egne skjema for tilskuddsordningene.	Leat ráhkaduvvon sierra skovit doarjjaortnegii. Sáme
gjelder tilskudd.	diggi fállá bagadallama doarjaga oktavuoπas.
Målsettingen med tilskuddet er at barnehagen skal:	Doarjaga ulbmil lea ahte mánáidgárdi galgá:
• sikre et tilbud til samiske barn	• sihkkarastit fálaldaga sámi mánáide
• styrke og utvikle samisk språk, identitet og kultur	• nannet ja ovdánahttit sámegiela, - identitehta ja
• vitalisere og revitalisere samisk språk	• virkkosmahttit ja ealáskahttit sámegiela
• få dekket merutgiftene den har ved å tilby samisk i	• gok ∏at lassigoluid mat mánáidgárddiin leat sáme
barnehagen	gielfálaldaga geaΩil.
Sametingets	Sámedikki
barnehagepolitikk	mánáidgárdepolitihkka
mange samiske barnehager.	politihkala™ prográmmii 2006-2009.
Sametinget vil også påse	Dat ráhkaduvvo
at rekruttering av pedagogisk personell intensiveres	juohke válgaáigodahkii.
slik at de innehar kompetanse i samisk språk og	Sámediggi ∏uovvu ∏aπat gustojeaddji lágaid ja ulb
kultur.	miliid mánáidgárddiide, maid Stuoradiggi mearrida.
Sametingets mål er en framdrift for samiske barne	Lea Sámedikki dievas ∏oahkkin ja Sámediggeráππi
hager hvor utvikling av samisk språk og kultur står	ja njuolggadusaid, daid resurssaid vuoπul, mat juollu
sentralt.	duvvojit stáhtabu™eahtas juohke jagi.
Viktige områder for videre arbeid:	Mánáidgárddit sámi mánáide leat hui mávssola ∏∏at
• styrking av samisk språk	sámi giellaovdáneapmái ja sámi mánáid bajás™addamii
• barns rettigheter	oppala ∏∏at.
• samarbeid med ulike aktører	Dán vuoπul galgá Sámedikkis leat offen
• kompetanseheving og nettverksbygging	siiva mánáidgárdepolitihkka ja galgá aktiivvala ∏∏at
• pedagogisk materiell	bargat ie™guπetge doaimmaiguin ie™guπetge bealá
• rekruttering	la ∏∏aid ektui.
4.1 Styrking av samisk språk	Mánáidgárddit galget nannet ja ovdánahttit sámi
Sametinget vil styrke språkarbeidet i barnehagene ved	mánáid giela ja kultuvrra, ja galget veahkkin virkkos
å tildele særskilt tilskudd til samiske barnehager.	mahttit ja ealáskahttit sámegiela.
I	Mánáidgárddit
Sametingets kriterier for særskilt tilskudd er en del av	galget veahkehit sámi mánáid ovddidit ieΩaset sámi
tilskuddsbeløpet knyttet til samisk språkkompetanse i	identitehta vai dovdagoahtit oadjebasvuoπa ja ilu
barnehagene.	ieΩaset kultuvrra ja ieΩaset giela hárrái.
Sametinget økte satsene for særskilt tilskudd for	Sámediggi galgá bargat dan ovdii ahte sámi mánáid
samiske barnehager i 2004.	leat doarvái olu sámi mánáidgárddit.
Sametinget tildeler også	Sámediggi galgá
stipend til førskolelærere, stipend for å ta læremiddel	maiddái gozihit ahte pedagogala™ bargoveaga rekrut
pedagogikk og stipend til ansatte i barnehager som	teren ∏avgejuvvo, nu ahte sis lea gelbbola™vuohta
tar samisk.	sámegielas ja - kultuvrras.
Sametinget vil medvirke til at alle samiske	Sámedikki mihttu lea dakkár doaibma sámi mánáid
barnehager bruker samisk som daglig språk i barne	gárddiide gos sámegiela ja - kultuvrra ovdánahttin lea
hager.	guovddáΩis.
4.2 Barns rettigheter	Deaŋala™ suorggit viidáset bargui:
Samiske barn i samiske distrikt har rett til barnehage	• sámegiela nannen
tilbud på samisk.	• mánáid vuoigatvuoπat
Denne retten må utvides til å gjelde	• ovttasbargu ie™guπetge beliiguin
samiske barn uavhengig hvor i landet de bor. I den	• máhttolokten ja fierpmádathuksen
Sametingets politikk er nedfelt i Sametingsrådets	• pedagogala™ neavvut
politiske program for 2006-2009.	• rekrutteren
Denne utarbeides	• dutkan
for hver valgperiode.	4.1 Sámegiela nannen
Sametinget følger til enhver tid gjeldende lover og	Sámediggi galgá nannet giellabarggu mánáidgárddiin
målsettinger for barnehager fastsatt av Stortinget.	mánáidgárddiide. Sámedikki eavttuin oaΩΩut erenoa
Det er Sametinget i plenum og Sametingsrådet som	má™doarjaga, lea oassi doarjjasupmis ∏adnojuvvon
vedtar rammer og regler for arbeid på barnehage	sámegiela gelbbola™vuhtii mánáidgárddiin.
området ut fra ressursene som tildeles over statsbud	Sámediggi lasihii erenoamá™doarjaga sámi mánáid
sjettet hvert år.	gárddiide 2004:s.
Barnehager for samiske barn har stor betydning for	andda ovdaskuvlaoahpaheddjiide, stipeandda lohkat
samisk språkutvikling og for samiske barns oppvekst	oahpponeavvopedagogihka ja stipeandda bargiide
generelt.	geat áigot lohkat sámegiela.
På bakgrunn av dette vil Sametinget ha en	Sámediggi galgá veahkkin
offensiv barnehagepolitikk og bidrar aktivt med ulike	bargat dan ovdii ahte buot sámi mánáidgárddit geava
tiltak mot de ulike aktørene.	hit sámegiela beaivvála™ giellan mánáidgárddis.
Barnehagen skal styrke og utvikle samiske barns språk	4.2 Mánáid vuoigatvuoπat
og kultur, og å bidra til revitalisering og vitalisering	Sámi mánáin sámi guovlluin lea vuoigatvuohta oaΩΩut
av samisk språk.	mánáidgárdefálaldaga sámegillii.
Barnehagen skal bidra til at samiske	Dát vuoigatvuohta
og glede i forhold til sin egen kultur og sitt eget	ferte viiddiduvvot nu ahte guoská sámi mánáide
språk.	bero™keahttá gos riikkas orrot.
Sametinget vil bidra til at samiske barns barnehage	Oππa mánáidgárdelá
tilbud er kvalitativt godt og at det er tilstrekkelig nye barnehageloven er det presisert at kommunen har	gas lea deattuhuvvon ahte suohkanis lea ovddasvástá
ansvaret for at barnehagetilbudet til samiske barn i	dus dasa ahte mánáidgárdefálaldat sámi mánáide sámi
samiske distrikt bygger på samisk språk og kultur, og	guovlluin, lea huksejuvvon sámegillii ja - kultuvrii, ja
i øvrige kommuner skal forholdene legges til rette for	eará suohkaniin galget dilit láh ∏∏ojuvvot nu ahte sámi
at samiske barn kan sikre og utvikle sitt språk og sin	mánát sáhttet sihkkarastit ja ovdánahttit ieΩaset giela
kultur (Barnehageloven §8).	ja kultuvrra (Mánáidgárdelága 8. ∏).
Sametinget vil påse at de samiske barna får tilrettelagt	gozihit ahte sámi mánát oΩΩot heivehuvvon fálaldaga
tilbud som styrker barnas samiske språk og kultur, og	mii nanne mánáid sámegiela ja. kultuvrra, ja ahte
at kommunene ivaretar sine forpliktelser overfor de	suohkanat doahttalit ieΩaset geatnegasvuoπaid sámi
samiske barna i barnehager.	mánáid hárrái geat leat mánáidgárddis.
Hvis samiske barns rettigheter og behov skal ivaretas	Jus sámi mánáid vuoigatvuoπat ja dárbbut galget
er det påkrevd at Sametinget og departementet har	váldojuvvot vuhtii, de gáibiduvvo ahte Sámedikkis ja
et åpent og gjensidig samarbeid om samiske barns	departemeanttas lea rabas ja guovttebealát ovttasbargu
rettigheter.	sámi mánáid vuoigatvuoπaid dáfus.
Spesielt er samarbeid viktig hvis lover og	Ovttasbargu lea
regelverk skal endres.	rievdaduvvot.
4.3 Samarbeid	4.3Ovttasbargu
Sametinget har et utstrakt samarbeid med samiske	Sámedikkis lea viiddis ovttasbargu sámi mánáidgárd
barnehager, norske barnehager med samiske barn,	diiguin ja dá ∏∏a mánáidgárddiiguin, gos leat sámi
barnehageeiere og kommuner.	mánát, mánáidgárddiid eaiggádiiguin ja suohkanii
Sametinget har også formalisert samarbeid med	Sámediggi lea maiddái formaliseren ovttasbarggu
fylkesmennene i de fem nordligste fylkene.	viπa davimus fylkkaid fylkkamánniiguin.
I tillegg	Dasa lassin
har Sametinget samarbeid med fylkesmenn i fylker	lea Sámedikkis ovttasbargu fylkkamánniiguin dain
hvor det er etablert samiske barnehager og hvor det	fylkkain, gosa leat ásahuvvon sámi mánáidgárddit ja
er barn som får samisk språkopplæring i barnehager.	gos leat mánát geat oΩΩot sámegieloahpahusa mánáid
Sametinget har et tett samarbeid med Kunnskapsde	Sámedikkis lea lagas ovttasbargu Máhttodeparte
partementet og andre aktuelle sentrale myndigheter i	meanttain ja eará áigeguovdilis guovddá™ eiseválddii
saker som angår samiske barn og samiske barnehager.	guin á™™iin, mat gusket sámi mánáide ja sámi mánáid
Samarbeid med Samisk høgskole er viktig i forbin	Ovttasbargu Sámi allaskuvllain lea deaŋala™ máhtto
delse med kompetanseheving, forskning og rekrutte	loktema, dutkama ja rekrutterema oktavuoπas.
ring. Samarbeid må bedres for å sikre rekruttering til	Ovttasbargu ferte buoriduvvot vai sáhttá sihkkarastit
førskolelærerstudiet.	rekrutterema ovdaskuvlaoahpaheaddjeohppui.
Det er også viktig å tilrettelegge	Lea
for relevant etter- og videreutdanning i regi av høg	maiddái deaŋala™ heivehit relevánta lassi- ja viidáseto
skolen.	ahpu allaskuvlla olis.
4.4 Nettverksbygging og kompetanseheving	4.4 Fierpmádathuksen ja máhttolokten
Sametinget har inneværende periode igangsatt flere	Sámediggi lea dálá áigodagas álggahan olu ie™guπet
ulike nettverk.	lágan fierpmádagaid.
Arbeid med nettverksoppbygning	Fierpmádathuksen sámi mánáid
innen det samiske barnehageområdet vil fortsatt prio	gárdesuorggi siskkobealde galgá ain vuoruhuvvot.
riteres. Sametinget forventer at barnehager selv tar	Sámediggi vuordá ahte mánáidgárddit ieΩa váldet
større ansvar for å opprettholde og styrke nettverkene.	stuorát ovddasvástádusa bisuhit ja nannet fierpmáda
Gjennom nettverkene har Sametinget utstrakt	gaid. Fierpmádagaid ∏aπa lea Sámedikkis viiddis
samarbeid med barnehager, barnehageeiere og kom	ovttasbargu mánáidgárddiiguin, mánáidgárddiid
muner.	eaiggádiiguin ja suohkaniiguin.
Sametinget vil fortsatt avholde årlige samiske	Sámediggi áigu ain
barnehagekonferanser, utgi tidskrift for barnehager og	doallat jahkása™ sámi mánáidgárdekonferánssaid,
styrke samisk læringsnett som informasjons- og kom	almmuhit áige ∏állagiid mánáidgárddiid váste ja nannet sámi oahpponeahta diehtojuohkin- ja gula
munikasjonsredskap.	hallanreaidun.
Nevnte arenaer fungerer som kompetanseheving.	Namuhuvvon arenat doibmet máhttoloktemin.
Sametinget vil bruke allerede eksisterende møtesteder	Sámediggi áigu geavahit dálá deaivvadanbáikkiid
som arena for videre kompetanseheving for ansatte i	arenan mánáidgárddiid bargiid viidáset máhtto
barnehager.	loktemii.
4.5 Pedagogisk materiell	4.5Pedagogala™ neavvut
Sametinget avsetter årlig midler til utvikling av peda	Sámediggi várre jahkása ∏∏at ruπaid ovdánahttit peda
gogisk materiell for barnehager.	gogala™ neavvuid mánáidgárddiide.
Det beløpet er for lite	Doarjjasubmi lea
i forhold til søkermassen, og må økes ved årlige bud	beare unni ohcciidlogu ektui, ja ferte lasihuvvot
sjettvedtak.	jahkása™ bu™eahttamearrádusain.
Sametinget må også motivere flere til å	Sámediggi ferte
utvikle pedagogisk materiell.	gala™ neavvuid.
En utfordring her er	Okta hástalus dás leat interaktiivvala™
interaktive læremidler spesielt beregnet for språkopp	oahpponeavvut vásedin heivehuvvon giellaoahpahus
læring i barnehager.	sii mánáidgárddiin.
Sametinget vil arbeide for at det utarbeides læremid	Sámediggi áigu bargat dan ovdii ahte ráhkaduvvojit
ler som kan hjelpe barnehagene i deres arbeid med	oahpponeavvut mat sáhttet veahkehit mánáidgárddiid
samisk språk og kultur.	sin barggus sámegielain ja - kultuvrrain.
Læremidler som Sametinget	avvut maidda Sámediggi juolluda ruπa, galget nu
bevilger midler til skal så langt som mulig gis ut på	guhkás go lea vejola™ almmuhuvvot davvi-, julev- ja
nord-, lule- og sørsamisk.	lullisámegillii.
Prioritering av pedagogisk materiell vil fremkomme i	Pedagogala™ neavvuid vuoruheapmi galgá boahtit
de årlige budsjettdokumentene.	ovdan jahkása™ bu™eahttadokumeanttain.
4.6 Forskning	4.6Dutkan
Sametinget forventer at det avsettes midler til forsk	Sámediggi vuordá ahte juolluduvvojit ruπat sámi
ning innen samisk barnehageområde og til forskning	mánáidgárdesuorggi dutkamii ja sámi mánáid
av samiske barns oppvekstvilkår, da det i dag nesten	bajás™addandili dutkamii, danne go dál ii báljo
ikke eksisterer forskning på dette nivået.	gávdno dutkan dán dásis.
For å kunne	Jus galgá sáhttit dokumen
dokumentere tiltak, behov og utfordringer er det	teret doaimmaid, dárbbuid ja hástalusaid, de lea
høyst nødvendig at forskning på det samiske barne	áibbas dárbba™la™ ahte dutkan sámi mánáidgárdesu
hageområdet blir igangsatt.	orggi siskkobealde biddjojuvvo johtui.
Sametinget har oppfor	Sámediggi lea
dret departementet til å opprette forskningsstipender	ávΩΩuhan departemeantta ásahit dutkanstipeanddaid
og stipendiatstilling for forskning på samiske barn,	ja stipendiáhttavirggiid sámi mánáid, mánáidgárddiid
barnehager og oppvekstvilkår.	ja bajás™addaneavttuid dutkama várás.
Sametinget vil arbeide	Sámediggi áigu
for at høgskoler og forskningsmiljø i samarbeid med	bargat dan ovdii ahte allaskuvllat ja dutkanbirrasat
barnehager formulerer teorier i tillegg til praksis	ovttas mánáidgárddiiguin hábmejit teoriijaid praksis
kunnskapen.	máhtu lassin.
Sametingets satsing	Sámedikki doaimmat
2008–2011	2008–2011
Den nye rammeplanen understreker at samiske	Oππa rámmaplána deattuha ahte sámi mánáidgárd
barnehager må ha personell som kan samisk og at	diin fertejit leat bargit geat máhttet sámegiela ja ahte
alle landets barnehager skal ha kjennkap til samer.	visot riikka mánáidgárddit galget dovdat
Sametinget forventer og vil påse at alle barn får opp	sápmela ∏∏aid. Sámediggi vuordá ja áigu gozihit ahte
fylt retten til å få et barnehagetilbud som er i tråd	gárdefálaldaga mii ∏uovvu mánáidgárdelága ja riik
med barnehageloven og internasjonale konvensjoner.	kaidgaskasa™ konven™uvnnaid.
Sametinget vil i perioden igangsette tiltak for å styrke	Sámediggi áigu dán áigodagas álggahit doaimmaid
tilbudet om kompetanseheving blant barnehage	mat nannejit máhttoloktema mánáidgárdebargiid
ansatte.	gaskkas.
Sametinget vil arbeide for at det utarbeides læremid	Sámediggi áigu bargat dan ovdii ahte ráhkaduvvojit
ler som kan hjelpe barnehagene i deres arbeid med	oahpponeavvut mat veahkehit mánáidgárddiid sin
samisk språk og kultur.	barggus ovddidit sámegiela ja - kultuvrra.
Sametinget vil jobbe for at barnehagene i sitt arbeid	Sámediggi áigu bargat dan ovdii ahte mánáidgárddit
har fokus på kjønnsrollene og likestilling.	ieΩaset barggus ∏almmustahttet sohkabealerollaid ja
5.1 Prioriterte tiltak 2008–2011	5.1Vuoruheapmi 2008 – 2011
Sametinget vil i planperioden prioritere følgende:	Sámediggi áigu dán plánaáigodagas vuoruhit ∏uovvo
• Utlyse og tildele tilskudd og midler til utviklings	va™ doaimmaid:
• Evaluere tilskuddsordningen særskilt tilskudd til	• Almmuhit ja juolludit ruπaid ja doarjagiid ovdá
samiske barnehager	• Álggahit sámi rámmaplánakonferánssa
• Holdningsskapende arbeid	• Ásahit neahttadeaivvadanbáikkiid mánáidgárde
• Samarbeid	nahttinpro™eavttaide
5.2 IKT	• Almmuhit áige ∏állagiid sámi mánáidgárddiide
prosjekter	• Čuovvolit Mánáidgárdelohpádusa ávΩΩuhusaid ja
• Utgi tidsskrift for samiske barnehager	∏almmustahttit kvalitehtaovdánahttima
• Følge opp oppfordringene i Barnehageløftet og	• Bagadallat mánáidgárddiid ja mánáidgárddiid
fokusere på kvalitetsutvikling	eaiggádiid
• Veilede barnehager og barnehageeiere	• Rekrutteret ovdaskuvlaoahpaheaddji virgái
• Rekruttere til førskolelæreryrket	• Movttiidahttit eambbo dievdduid álgit bargat
• Motivere flere menn til arbeid i barnehager	mánáidgárddiin
• Flere stipendordninger	• Eambbo stipeandaortnegiid
• Videreføre konferanser, seminarer og nettverks	• Joatkit konferánssaid, semináraid ja fierpmádat
møter	∏oahkkimiid
• Initiere samisk rammeplankonferanse	bargiid váste sámi oahpponeahtas
• Etablere nettbaserte møtesteder for barnehage	• Lasihit pedagogala™ neavvuid ráhkadeami
personell på samisk læringsnett	• Nannet dutkama sámi mánáidgárdesuorggis
• Øke utvikling av pedagogisk materiell	• Diehtojuohkima
• Styrke forskning innen samisk barnehageområde	• Evalueret erenoamá™doarjaga sámi mánáidgárddiide
• Informasjon	• Ovttasbarggu
Teknologi påvirker miljø og mennesker i samfunnet.	Teknologiija váikkuha birrasii ja olbmuide servoda
Dette er noe som nå er en naturlig del av barnas hver	gas. Dat lea juoga mii dál lea ™addan lunddola™ oassin
dag og noe som stadig er i utvikling.	mánáid árgabeaivvis ja mii daπistaga rievdá.
Dette påvirker	Dat
hvordan barn lever, leker og lærer. Barn tilegner seg	váikkuha dasa movt mánát ellet, stohket ja ohppet.
kunnskaper om digitale verktøy og har noe erfaring	Mánát gazzet oahpu digitála reaidduid birra ja leat
med IKT og digitale verktøy.	veahá™ hárjánan IKT:ii ja digitála reaidduide.
Sametinget vil etablere nettbasert møtested på Samisk	Sámediggi áigu ásahit neahttadeaivvadanbáikkiid
læringsnett for samiske barnehager, barnehageperso	Sámi oahpponeahtas sámi mánáidgárddiid, mánáid
nell og foreldre.	gárdebargiid ja váhnemiid várás.
Informasjon om tilskuddsordninger,	Dieπut doarjjaort
læremidler, søknadsskjemaer, lover og regelverk,	negiid, oahpponeavvuid, ohcanskoviid, lágaid ja nju
aktuell informasjon og diskusjonsforum vil bli lagt	olggadusaid, áigeguovdilis dieπuid ja diga™tallan
ut på denne nettsiden.	forumiid birra biddjojuvvojit dán neahttasiidui.
Sametinget vil også ha tilgjengelig stoff om samiske	Sámediggi áigu maid ieΩaset neahttasiidduin almmu
barnehager og om samer og samiske forhold tilpasset	hit dieπuid sámi mánáidgárddiid ja sápmela ∏∏aid ja
norske barnehager på sine nettsider.	mánáidgárddiide.
Sametinget vil følge opp utviklingen på dette feltet.	Sámediggi áigu ∏uovvolit ovdáneami dán suorggis.
5.3 Pedagogisk materiell	5.3Pedagogala™ neavvut
Sametinget vil arbeide for at det utarbeides læremid	Sámediggi áigu bargat dan ovdii ahte ráhkaduvvojit
ler som kan hjelpe barnehagene i deres arbeid med	oahpponeavvut mat sáhttet veahkehit mánáidgárddiid sin barggus sámegielain ja - kultuvrrain.
Sametingets satsing på utvik	Sámedikki
ling av pedagogisk materiell har økt betraktelig siste	vuoruheapmi ovddidit pedagogala™ neavvuid lea lassá
planperiode.	nan dovdomassii maŋemus plánaáigodagas. Sáme
Sametinget vil arbeide for å øke denne	diggi áigu bargat dan ovdii ahte dát vuoruheapmi
satsingen ytterligere.	lassána ain eambbo.
Sametinget tildeler årlig midler til utarbeidelse av	Sámediggi juolluda jahkása ∏∏at ruπaid ráhkadit oahp
læremidler til barnehageområdet.	poneavvuid mánáidgárdesurggiide.
Det skal så langt	Nu guhkás go lea
som mulig gis ut læremidler på nord-, lule- og sørsamisk.	julev- ja lullisámegillii.
Det bør satses på både lokale, tilrettelagte og	Sihke báikkála™, heivehuvvon
oversatte læremidler.	ja jorgaluvvon oahpponeavvuid berrejit vuoruhuvvot.
Prioriteringer vil komme frem i	Vuoruheamit bohtet ovdan Sámedikki jahkása™
Sametingets årlige budsjett.	bu™eahtas.
Det er fortsatt behov for	Lea ain dárbu juohkelágan girjjála™vuhtii.
alle typer litteratur. Det finnes i dag en del læremid	Dál gávdnojit oalle olu oahpponeavvut, muhto lea
ler, men det er et stort behov for ulikt materiell.	stuora dárbu ie™guπetlágan neavvuide.
Det	Lea stuora
er stor mangel på blant annet barnebøker, faktabøker,	váileva™vuohta earret eará mánáidgirjjiid, diehto
lydbøker, fagbøker, filmer, plakater, samiskinspirerte	girjjiid, jietnagirjjiid, fágagirjjiid, filmmaid, plakáh
leker, samisk musikk / joik, IKT-læremidler, dataspill	taid, sámimállet duhkorasaid, sámi musihka / juoiga
og andre spill.	spealuid dáfus.
Det finnes få fagbøker på samisk eller	Gávdnojit unnán fágagirjjit sámegillii
om samiske tema for de ansatte.	dahje sámi fáttáid birra bargiid várás.
5.4 Rekrutteringstiltak	5.4Rekrutteren
Førskolelærerdekningen er ikke tilfredsstillende i alle	Ovdaskuvlaoahpaheddjiid lohku ii leat dohkála™
områder.	buot guovlluin.
Det er behov for å utdanne flere førskole	Lea dárbu eambbo ovdaskuvlaoahpa
lærere med samiskspråklig kompetanse i sør- og lule	heddjiide lulli- ja julevsámi giellaguovllus, geain lea
samisk språkområde.	sámegiela máhttu.
Det er også stort behov for	Lea maiddái stuora dárbu sáme
samisktalende personell i flere kommuner utenfor	gielat bargiide máŋggain suohkaniin olggobealde
indre Finnmark.	Sis-Finnmárkku.
Sametinget vil følge opp tiltak for å rekruttere sam	Sámediggi áigu álggahit doaimmaid rekrutteret sáme
isktalende ansatte til samiske barnehager.	gielat bargiid sámi mánáidgárddiide.
teringstiltak må det opprettholdes stipend til både	Rekrutterendoaibman ferte doalahit sihke stipeanddaid studeant
studenter som tar førskolelærer- utdanning og også	taide, geat váldet ovdaskuvlaoahpaheaddjeoahpu ja
studiehjemler til ansatte i barnehager som tar etter	maiddái oahppovuoπu mánáidgárdebargiide geat
eller videreutdanning i samisk språk.	váldet lassi- dahje viidásetoahpu sámegielas.
Det er stor mangel på mannlige førskolelærere og	Dievddut ovdaskuvlaoahpaheaddjin ja bargin leat hui
mannlige ansatte i samiske barnehager.	vátnásat sámi mánáidgárddiin.
Sametinget vil	Sámediggi áigu bargat
jobbe for at det utredes stipendordning for samiske	dan ovdii ahte ∏ielggaduvvojit stipeandaortnegat sámi
menn som tar samisk førskolelærerutdanning. Det	dievdduide geat váldet sámi ovdaskuvlaoahpaheaddje
kan også være aktuelt for Sametinget å samarbeide	oahpu. Sámediggi sáhtá™ii maid ovttasráπiid mánáid
med barnehager som har mannlige ansatte, om	gárddiiguin, gos leat dievddut joπihit rekrutteren
rekrutteringsarbeid rettet mot grunnskoler og videre	barggu vuoππoskuvllaid ja joatkkaskuvllaid hárrái.
5.5 Kompetanse	5.5Gelbbola™vuohta
Personalet er den viktigste ressursen i barnehagen.	Bargit leat deaŋaleamos resursa mánáidgárddis. Bargiid
Personalets kompetanse er avgjørende for hva som	gelbbola™vuohta mearrida mii mánáidgárddis gaskku
blir formidlet og vektlagt i barnehagehverdagen.	stuvvo ja deattuhuvvo. Danne oaidná Sámediggi ahte
Sametinget ser at der fortsatt er et stort behov at de	lea ain stuora dárbu ahte bargit háhket gelbbola™
ansatte tilegner seg kompetanse i de ulike delene i	vuoπa ie™guπetge osiin, mat gusket sámi kultuvrii,
samisk kultur, levesett og samfunnsliv, flerkulturell	eallinvuohkái ja servodateallimii, máŋggakultuvrrat
pedagogikk og tospråklig pedagogikk.	pedagogihkkii ja guovttegielat pedagogihkkii.
Dette innbærer	Dát ii
ikke at alle skal inneha lik kompetanse på alle områder, men at den samlede kompetansen i barnehagen	gelbbola™vuohta buot surggiin, muhto ahte mánáid
er på et akseptabelt nivå slik at barnehagen kan for	gárddi oppala™ gelbbola™vuohta lea nu dohkála™ dásis
midle samiske emner på en god og tilfredsstillende	ahte mánáidgárdi sáhttá gaskkustit sámi fáttáid buriin
måte.	ja dohkála™ vugiin.
Det er også viktig at personalet har god kompe	Lea maiddái deaŋala™ ahte bargiin
tanse og kunnskap om lokalkulturen.	kultuvrra birra.
Det er viktig å bygge opp språkkompetanse i de	Lea deaŋala™ nannet giellagelbbola™vuoπa sámi
samiske barnehagene.	mánáidgárddiin.
Det er også viktig å styrke	Lea maiddái deaŋala™ nannet gelb
kompetanse i kulturforståelse.	bola™vuoπa kulturipmárdusa dáfus.
I tillegg må det satses	Dasa lassin ferte
mer på oppbygging av kompetanse i samisk pedago	vuoruhit nannet gelbbola™vuoπa sámi pedagogihkas.
gikk. Sametinget vil arbeide for at videreutdanning	Sámediggi áigu bargat dan ovdii ahte álggahuvvo
og annen kompetanseheving for å styrke forståelsen	viidásetoahppu ja eará máhttolokten, mii nanne sámi
for samisk pedagogikk, blir igangsatt.	pedagogihka ipmárdusa.
Herunder er	Dás lea geah ∏∏alan- ja
forsøks- og utviklingsarbeid i barnehagen sentralt.	ovddidanbargu mánáidgárddis guovddáΩis.
I forbindelse med ” Barnehageløftet ” har Kunnskaps	Mánáidgárdeloktema oktavuoπas lea Máhttodeparte
departementet satt i gang arbeidet med kompetanse	meanta álggahan barggu kártet gelbbola™vuoπa máná
kartlegging i barnehagesektoren.	idgárdesuorggis.
Sametinget har i	Sámediggi lea ovttasbarggus Máhtto
kompetansebehovet hos personalet i samiske barne	departemeanttain kárten gelbbola™vuoπadárbbu sámi
hager.	mánáidgárde bargiid dáfus.
I denne kartleggingen kommer det frem hvilke behov	Dán kártemis boahtá
den enkelte ansatte og barnehage har med hensyn til	ovdan makkár dárbbut ovttaskas bargiin ja mánáid
videre kompetanse, for eksempel i forhold til etter- og	gárddiin leat viidásetgelbbola™vuoπa dáfus, ovda
videreutdanning.	mearkka dihte lassi- ja viidásetoahpu dáfus.
Kompetanseheving er først og fremst arbeidsgivers	Máhttolokten lea vuosttaΩettiin bargoaddi doaibma.
oppgave. Sametinget kan ikke påta seg å stå for kom	Sámediggi ii sáhte váldit badjelasas máhttoloktema
petanseheving for ulike yrkesgrupper.	doaimma ie™guπetge fidnojoavkkuid gaskkas.
Det vil være	Lea
naturlig at konferanser, seminarer og nettverksmøter i	lunddola™ ahte konferánssat, seminárat ja fierpmá
Sametingets regi brukes til kompetanseheving for	dat ∏oahkkimat Sámedikki olis geavahuvvojit mánáid
barnehageansatte.	gárdebargiid máhttoloktemii.
5.6 Tilskudd	5.6Doarjagat
Sametinget tildeler årlig særskilt tilskudd til samiske	Sámediggi juolluda jahkása ∏∏at erenoamá™doarjaga
barnehager.	sámi mánáidgárddiide.
Tilskuddet skal gå til merutgifter barne	Doarjja galgá gok ∏at lassi
hager har som samisk barnehage.	goluid, mat sámi mánáidgárddiin leat.
Formålet med til	Doarjaga
skuddet er å bidra til at samiske barnehager sikrer et	ulbmil lea veahkehit sámi mánáidgárddiid sihkka
tilbud til samiske barn slik at de utvikler sitt samiske	rastit fálaldaga sámi mánáide, nu ahte besset ovddidit
språk, kultur og identitet.	ieΩaset sámegiela, - kultuvrra ja - identitehta. Ohca
Søknadsfrist for allerede	náigi doaimmaide mat leat juo álggahuvvon, lea jagi
etablerte tiltak er i begynnelsen av året.	álgogeah ∏en.
Sametinget tildeler også midler til samiskopplæring	Sámediggi juolluda maiddái ruπaid ovttaskas mánáid
av enkeltbarn i norske barnehager.	sámegieloahpahussii dá ∏∏a mánáidgárddiin.
Sametinget avsetter hvert år midler til prosjekter, for	Sámediggi várre juohke jagi ruπaid pro™eavttaide,
søks – og utviklingsarbeid i barnehager. Midlene	geah ∏∏alan- ja ovddidanbargguide mánáidgárddiin.
utlyses årlig med søknadsfrist om våren.	Ruπat almmuhuvvojit jahkása ∏∏at ja ohcanáigi lea
Sametinget vil i denne planperioden satse på;	Sámediggi áigu dán plánaáigodagas vuoruhit:
• språkopplæringstiltak	• giellaoahpahandoaimmaid
• metodikk	• metodihka
• lekemiljø	• stoahkanbirrasa
• samisk pedagogisk materiell	• sámi pedagogihka
• likestilling / holdningsskapende arbeid	• dásseárvvu / guottuid ovddideaddji barggu
5.7 Informasjon og veiledning	5.7Diehtojuohkin ja bagadallan
Sametinget driver utstrakt informasjonsarbeid og vei	Sámediggi bargá viidát diehtojuohkimiin ja bagadal
ledning.	lamiin.
De siste års nasjonale satsing på barnehage	Maŋŋemus jagi na™uvnnala™ mánáidgárde
området har også gjort seg gjeldende for samiske	suorggi vuoruheapmi lea maiddái guoskan sámi
barn.	mánáide.
Likevel finner en steder hvor samiske barn ikke	Dattetge gávdnojit báikkit gos sámi mánát
får et tilfredsstillende tilbud basert på samisk språk og	eai oa ∏∏o dohkála™ fálaldaga sámegiela ja - kultuvrra
kultur.	dáfus.
Sametinget må samarbeide med disse kom	Sámediggi ferte dál ovttasbargat daiguin suohkaniiguin, nu ahte váldet dán ovddasvástádusa
munene slik at de tar dette ansvaret på alvor.	duoπas.
Sametinget får ulike spørsmål og problemstillinger fra	Sámediggi oaΩΩu ie™guπetlágan jearaldagaid ja ∏uolm
barnehager, foreldre, barnehageeiere, studenter og	maid mánáidgárddiin, váhnemiin, mánáidgárddiid
andre.	eaiggádiin, studeanttain ja earáin.
Så langt det er mulig, gir vi veiledning og råd i	vejola™, addit mii bagadallama ja rávvagiid jearalda
spørsmål.	gaid dáfus.
Sametinget vil følge opp foreldre som ikke	Sámediggi áigu veahkehit váhnemiid geat
får tilbud i samisk språk og kultur, med veiledning og	eai oa ∏∏o fálaldaga sámegiela ja - kultuvrra dáfus, ja
informasjon om barns rettigheter, lover og regelverk.	addá bagadallama ja dieπuid mánáid vuoigatvuoπaid,
Samiske barnehager og barnehager med samiske barn	lágaid ja njuolggadusaid birra. Sámi mánáidgárddit ja
vil bli kontinuerlig informert om siste nytt på barne	mánáidgárddit gos leat sámi mánát, galget ∏aπat
hagefronten.	oaΩΩut dieπuid oππasiid birra mánáidgárdesuorggis.
Tidsskriftet Stullán utgis nå 2 ganger i året, men bør	Áige ∏ála Stullán almmuhuvvo dál 2 geardde jagis,
komme ut oftere.	muhto berre almmuhuvvot dávjjibut.
5.8 Holdningsskapende arbeid	5.8Guottuid ovddideaddji bargu
Sametinget vil bruke ressurser på informasjon, veiled	Sámediggi áigu geavahit resurssaid diehtojuohkimii,
ning og holdningsskapende arbeid.	bagadallamii ja guottuid ovddideaddji bargguide.
For å nå fram til	Vai
alle deler av samfunnet, forventer Sametinget at flere	olahiv ∏∏ii buot servodaga osiide, de vuordá Sámediggi
offentlige instanser, institusjoner og organisasjoner	ahte eambbo almmola™ instánssat, ásahusat ja organi
også bruker ressurser på dette området.	sa™uvnnat maiddái geavahit resurssaid dán suorggis.
Lokalt er det	Báikkála ∏∏at lea deaŋala™ ahte suohkanat ja mánáid
viktig at kommuner og barnehageeiere gir tilbud til	gárddiid eaiggádat addet fálaldaga sámi mánáide, mii
samiske barn basert på barnas språk, kultur og iden	lea heivehuvvon mánáid giela, - kultuvrra ja - identi
titet.	tehta mielde.
Sametinget vil at barnehager tar holdningsskapende	Sámediggi dáhttu ahte mánáidgárddit galget váldit
arbeid i forhold til likestillingsarbeid og menn i	guottuid ovddideaddji barggu duoπas, nugo dan mii
barnehagen på alvor og følger opp dette i forhold til	guoská dásseárvobargui ja dievdoolbmuide mánáid
handlingsplanen «Den gode barnehagen er en likestilt	gárddis, ja ahte ∏uovvola dán “ Buorre mánáidgárdi lea
barnehageš.	dásseárvosa™ mánáidgárdi ” doaibmaplána ektui.
Den nye rammeplanen sier at barnehagen skal bidra	Oππa rámmaplánas daddjo ahte mánáidgárdi galgá
til at barna blir kjent med at samene er Norges urbe	veahkkin oa ∏∏uhit mánáid oahppat ahte sápmela ∏∏at
folkning og får kjennskap til deler av samisk kultur og	leat Norgga álgoálbmot ja oahpásnuvvat osiide sámi
hverdagsliv.	kultuvrras ja árgabeaieallimis.
Sametinget vil gi informasjon om	Sámediggi addá
samene, være behjelpelig med forslag om samisk litte	dieπuid sápmela ∏∏aid birra, sáhttá veahkehit evttohit
ratur, film og musikk og svare på henvendelser fra	sámi girjjála™vuoπa, filmmaid, musihka ja sáhttá
barnehager.	vástidit jearaldagaid mat bohtet mánáidgárddiin.
6 Avslutning	6 Loahpaheapmi
Fra det samiske samfunnet er det store forventninger til Sametinget, spesielt fra samiske foreldre og barnehager.	Sámi servodagas leat stuora vuordámu™at Sámediggái, erenoamáΩit sámi váhnemiin ja mánáidgárddiin.
Sametinget mener at samiske barnehager er viktige institusjoner og vil derfor bruke ressurser på videre arbeid på	Sámediggi oaivvilda ahte sámi mánáidgárddit leat deaŋala™ ásahusat ja áigu dan dihte geavahit resurssaid viidáset bargui dán suorggis.
Vedlegg 1 Oversikt over samiske barn i barnehager	1. mielddus Sámi mánát mánáidgárddiin
Antall samiske barnehager (avd) Antall norske barnehager med / Antall barnsamiskopplæring / Antall barn	Sámi mánáidgárddit (Ddá ∏∏a mánáidgárddit gos lea sámegiel oahpahus / Mánáid lohkuMánáid lohku
43 (71)/8706/10	43 (71)/8706/10
45 (71)/96817/34	45 (71)/96817/34
46 (72)/90018/42	46 (72)/90018/42
46 (72)/88218/43	46 (72)/88218/43
47 (72)/92920/46	47 (72)/92920/46
Vedlegg 2 Oversikt over læremidler – barnehage	2. mielddus Oahpponeavvut – mánáidgárddit
Sum læremiddelTildelte midlerType læremidlerSpråk søknader	Submi oahpponeavvo-JuolluduvvonMakkárGiella ohcamatruhtaoahpponeavvut
1.495 547200 000 BarnebøkerNordsamisk	1.495 547200 000 MánáidgirjjitDavvisámegiella
1.164 762600 000 Temahefter	1.164 762600 000FáddágihppagatDavvi- julev- ja lullisámegiella
BarnebokNord-, lule- og sørsamisk	Mánáidgirji
2.689 184650 467 Steg for stegNordsamisk	2.689 184650 467-Bovnnas bovdniiDavvisámegiella
Nyopptrykk avNord-, lule- og sørsamisk	Thomas- jaDavvi-, julev- ja lullisámegiella
Thomas- og	Emma-girjjiid
Emma bøkene	oππasit deaddileapmi
Temahefte Nord-, lule- og sørsamisk	Fáddágihpa Davvi-, julev- ja lullisámegiella
3.683 066815 000 Lydbok, faktabokNord- lule- og sørsamisk	3.683 066815 000 Jietnagirji, diehtogirij, Davvi-, julev- ja lullisámegiella
om kroppen,	fáddágihpa
temahefte ull,	ullu birra,
temabok –	fáddágirji – fierbmun
garnfiske og	ja rievssat
rypefangst,	gárdun,
sangbok	lávllagirji
7.529 8801.606237Spill, temabok, Nord- lule- og sørsamisk	7.529 8801.606237Speallu, fáddágirji, Davvi-, julev- ja lullisámegiella
e-bok,	e-girji,
læremiddelpakke	oahpponeavvopáhkka
Vedlegg 3 Oversikt over prosjekter – barnehage	3. mielddus Pro™eavttat – mánáidgárdi
Sum prosjektsøknaderTildelte midlerType prosjekt	Submi pro™eaktaohcamatJuolluduvvon ruhtaMakkár pro™eakta
667 600 Språk, sau-prosjekt, utelekeapparat,	667 600 Giella, sávza-pro™eakta, olgostoahkan-
språk- og kulturprosjekter	rusttegat, giella- ja kulturpro™eavttat
2 201 217430 742 Språk, uteområde, forprosjekt	2 201 217430 742 Giella, ™illju, ovdapro™eakta
synliggjøring	∏almmustahttin
2 833 139 499 000 Språk, synliggjøring /	2 833 139 499 000 Giella, ∏almmustahttin /
dokumentasjon	dokumenta™uvdna
2 833 139449 000 Likestilling, dokumentering,	2 833 139449 000 Dásseárvu, dokumenteren,
tospråklighet,	guovttegielala™vuohta,
Samisk språk og kultur opplæring,	Sámi giella- ja kultur-
uteområdet, teater	oahpahus, ™illju, teáhter
961 885497 500 Uteområdet, språkprosjekter,	961 885497 500•illju, giellapro™eavttat,
IKT prosjekt	IKT-pro™eakta