15_eksempler-pa-sprakdomener.html.xml
Udir.no - Gielladomeanat | Udir.no - Gïelesuerkieh |
Gielladomeanat | Gïelesuerkieh |
Sámis lea máŋgga dáfus eahpevárddus gielladilálašvuohta. | Gïeletsiehkie Saemien dajvesne lea gellielaakan mujvies. |
Oallugat máhttet hupmat giela muhto eai čállit. | Jeenjesh maehtieh soptsestidh bielelen maehtedh tjaeledh. |
Oallugat ipmirdit giela muhto eai máhte hupmat. | Jeenjesh gïelem guarkoeh bielelen dam maehtedh soptsestidh. |
Oallugat háliidit oahppat giela. | Jeenjesh sïjhtieh gïelem lïeredh. |
Seammás leat geográfalaš erohusat. | Seamma aejkien lea geografeles joekehtsvoeth. |
Guovddáš, sámi guovlluin gulat sámegiela juohke sajis, ja eará guovlluin ges leat soames bearrašat geat hupmet sámegiela. | Voernges, saemien dajvine saemien gaajhkem lehkiem govlh, bene såemies sijjine saemeste ajve naan gille fuelhkine. |
Oahpahusa oktavuođas lea hástalus oažžut mánáid ja nuoraid njálmmálaččat gulahallat ja doaibmi guovttegielagin. | Lohkehtimmesne lea dah haestemh uvtemes maanide jïh noeride skreejredh njaalmeldh gaskesadtedh jïh funksjovnelle guektiengïeline sjïdtedh. |
Dalle sii dárbbašit buori sajádagaid, olbmuid ja dilálašvuođaid go gullet ja atnet giela. | Dellie daarpesjieh hijven sijjieh, almetjh jïh tsiehkieh juktie gïelem dåastodh jïh dam nåhtadidh. |
Oaivádusas dát gohčoduvvo gielladomeanan. | Dam gohtje daennie bihkedimmesne goh gïelesuerkieh. |
Lea duođaštuvvon máilmmi máŋggagielat servodagain ahte ohppiide geain eanetlohkogiella lea vuosttašgiellan, eai oahpa hupmat unnitlohkogiela go dušše ožžot soames diimmu vahkkui unnitlohkogiela oahpahusa. | Vihtiestamme jienebegïelen siebriedahkijste, gaajhkine bieline veartenistie, dejtie learoehkidie mah jienebelåhkoegïelem voestesgïeline utnieh, dellie eah naan tæjmoeh våhkoen nuekies jis dah edjtieh unnebelåhkoegïelem lïeredh goh eadtjohke gïele. |
Dát modealla lea juo adnojuvvon sámegiela nubbingiellaoahpahusas, ja adno vel odnege. | Daam maallem nåhtadamme mubpiegïelelohkehtimmesne saemien gïelesne, jïh dam annje daan biejjien nåhtede. |
Dát gohčoduvvo rašes oahpahusmodeallan, ja modealla meroštallojuvvo eastadit skuvlla šaddamis giellamolsunreaidun. | Daate akte viejhkies lohkehtimmiemaalle, jïh tjuara badth dannasinie daam maallem goh aktem heaptoem vuejnedh, jis skuvle edtja akte radtjoes dirrege sjïdtedh jis edtja gïeleåtnoem målsodh. |
(Todal, 2002). | (Todal, 2002). |
Earenoamáš mearkkašahtti lea dát lullisámi guovllus gos leat mealgat eanet nubbingielat go vuosttašgielat oahppit. | Dam veelelaakan dennie åarjelsaemien dajvesne vuajna, mij jienebh mubpiegïelelearohkh utnieh goh voestesgïelelearohkh. |
Jus galgá seailluhit ja nannet sámegiela nubbingiellaoahpahusa bakte, berre ohppiide fállat nannoset guovttegielat modeallaid nu movt eará riikkat Eurohpás lágidit nubbingiela oahpahusa báikilaš unnitlohkogielagiidda. | Edtjebe saemien vaarjelidh jïh nænnoestidh viehkine mubpiegïeleööhpehtimmeste, learohke tjuara faalenassem åadtjodh nænnoesåbpoe guektiegïelen maallijste, naemhtie guktie jeatjah laanth Europesne mubpiegïelelohkehtimmiem öörnedieh dejtie aalkoealmetji unnebelåhkoegïelide. |
Buot buoremus lea buot fágain oahpahus čađahuvvo sámegillii. | Dïhte mij lea bööremes lea lohkehtimmiem åadtjodh gaajhkine faagine saemien gïelesne. |
Olggobeale sámegiela hálddašanguovlluid leat unnán skuvllat mat dán leat čađahan e.e. sámegieloahpahusa árbevirolaš lágideami dihte, ja go váilot sámegielat oahpaheaddjit, leat unnán sámegielat fágaoahpponeavvut ja unnán oahppit juohke skuvllas. | Dej saemien gïelereeremedajvi ålkoli lea vaenie skuvlh mah dam tjïrrehtamme, ihke saemienlohkehtimmie båeries vuekien mietie öörnesåvva, vaenie lohkehtæjjah mah saemiestieh, vaenie learoevierhtieh saemiengïelesne faagine, jïh vaenie learohkh fïerhtene skuvlesne. |
Dattetge lea vejolaš lágidit oahpahusa nannoset giellalávgunmodealla mielde go mii odne dahkko, mii mearkkaša ahte viiddida sámegielat domeanaid báikkálaš eavttuid vuođul. | Læjhkan gåarede lohkehtimmiem öörnedidh akten nænnoesåbpoe gïelebiesiemaallen mietie goh daan biejjien, dsj. dejtie saemiengïelen suerkide vijriedidh dejstie voenges tsiehkijste. |
Gielladomeanaid ovdamearkkat | Vuesiehtimmieh; gïelesuerkieh |
Sáhtášii skuvllas bierggastit sámi lanja gos leat sámi stohkosat, girjjit, musihkka, biktasat, duodji ja eará dávvirat, nugomat lávvu latnjačiegas ja lávvu olgun. | Maahta aktem tjiehtjelem öörnedidh goh akte saemien tjiehtjele, savka, skuvlesne, saemien stååkegaevniejgujmie, gærjah, musihke, vaarjoeh, duedtie jïh jeatjah dirregh, goh låavth-gåetie aktene roenesne jïh låavth-gåetie ålkone. |
Latnja ja lávvu adno jeavddalaččat. | Tjiehtjele jïh låavth-gåetie åtnasuvvieh jaabnan. |
Go oahppit leat dán lanjas, de hupmet duššefal sámegiela ja dárbbu mielde jávohisgiela vehkiin. | Gosse learohkh desnie, dah ajve saemiestieh, meatan jallh bielelen kråahpen gïeline. |
Sii galget mannat olggos lanjas jus galget dárogillii maidege jearrat. | Dah tjuerieh olkese vaedtsedh jis edtjieh nöörjen gïelesne gihtjedh. |
Ohppiide sáhttá maiddái lágiduvvot bistevaš sámegielat muitalanboddu ja oahpaheaddji dušše hupmá sámegiela ja sáhttá muitalettiin ohppiide vuosehit sániid mearkkašumi govaiguin. | Learohkh aaj maehtieh aktem vihties soptsestimmiebodtetjem utnedh, gusnie lohkehtæjja ajve saemeste jïh kanne vuesehte baakoej ulmiem guvviejgujmie gosse soptseste. ” |
Jus dárogiela šaddet hupmat de ferte “ doaimma gaskkalduhttit ”. | Time out ” sjædta jis edtja daaroestidh. |
Jus latnja ii leat skuvllas, de sáhttá ráhkadit plakáhta, dahje sáhttet atnit eará govastagaid go dábálaš latnja adno gielladomeanan dahje sámegielat latnjan. | Dejtie mah eah aktem tjiehtjelem utnieh, maahta plakatem darjodh, jallh maahta jeatjah væhtah nåhtadidh gosse tjiehtjelem gïelesuerkine jallh saemiengïelen tjiehtjielinie nåhtede. |
Eará ovdamearkan movt sáhttá hábmet sámegielat sajádaga dahje gielladomeana lea ávkkástallat vuorasolbmuid dahje eará resursaolbmuid gos oahppit dávjá sáhtaše finadit. | Akte jeatjah vuekie aktem saemiengïelen sijjiem jallh aktem gïelesuerkiem darjodh, lea båeries almetjh jallh jeatjah saemiengïelen almetjh nåhtadidh, gusnie learohkh maehtieh guessine minnedh jaabnan. |
Resursaolbmot sáhtaše maiddái finadit ohppiid guossis skuvllas. | Molsehthlaakan dah maehtieh learohki luvnie guessine mïnnedh skuvlesne. |
Dákkár deaivvadeamis sáhttá praktihkkalaš doaimmaid ávkkástallat, nugomat sámi biepmuid, duoji dahje luođi, lávlagiid / sálbmajoavkkuid jna.. | Daesnie maehtieh dæjpeles darjomh nåhtadidh goh våarome gaskesasse, vuesiehtimmien gaavhtan saemien beapmoe, duedtie jallh vuelie, laavlome / saalmedåehkieh jallh plearoeh. |
Vuolábealde leat gielladomeana ovdamearkkat mat nannejit sámi ohppiid giellaoahpahusa. | Vuelielisnie lea vuesiehtamme naan gïelesuerkieh mah sïjhtieh meatan årrodh gïeleööhpehtimmiem nænnoestidh dejtie saemien learoehkidie. |
Beaktilastit giellaoahpahusa sámi ohppiide, de berre oahpaheaddji oahpahusa lágidit nu ahte oahppit sáhttet ávkkástallat eanemus dain domeanain mat vuolábealde namuhuvvojit. | Juktie bööremes illedahkem åadtjodh gïelelohkehtimmeste, lohkehtæjja byöroe dam öörnedidh naemhtie guktie dah learohkh dan jïjnjh suerkieh goh gåarede åadtjoeh mah leah vuelielisnie neebneme. |
Olbmuide gullevaš gielladomeanat: | Gïelesuerkieh almetjidie ektiedamme: |
oahpaheaddjit | lohkehtæjjah |
Sámegielat oahpaheaddjit leat juohke áidna skuvlla deháleamos gielladomeanat. | Dah saemiengïelen lohkehtæjjah leah dah vihkielommes gïelesuerkieh fïerhtene skuvlesne. |
Sii berrejit čađat hupmat sámegiela. | Dah byöroeh voejhkelidh iktegisth saemiestidh. |
Jus lea vejolaš ávkkástallat guokteoahpaheaddjivuogádaga, de sáhttá nubbi hupmat sámegiela skuvladiimmuin ja nubbi ges molssodit goappaš gielaid gaskkas. | Dastegh gåarede göökte lohkehtæjjah utnedh, akte dejstie lohkehtæjjijste maahta ajve saemiestidh tæjmojne, jïh dïhte mubpie maahta gåabegh gïelh nåhtadidh. |
eará báikkálaš sámegielat resursaolbmot, vuorrásat ja earát geat sáhttet bagadallat dahje vuosihit | jeatjah voenges vierhtiealmetjh mah saemiestieh, voeres jïh jeatjebh mah maehtieh bihkedidh jallh vuesiehtidh |
Dávjá leat báikkálaš birrasis sámegielat resursaolbmot. | Daamtaj jienebh vierhtiealmetjh gååvnesieh mah saemiestieh dennie voenges byjresisnie. |
Ávkkástala sin čehppodaga nu jođánit ja dávjá go vejolaš, omd. čeahpes duojáriid, muitaleddjiid, duottarolbmuid, artisttaid ja 1.-gielat ohppiid. | Vaeltieh dejtie meatan dan varke dïhte gåarede, jïh dan daamtaj goh gåarede, vuesiehtimmien gaavhtan tjiehpies vytnesjæjjah, soptsestæjjah, vaerien almetjh, artisth jïh 1. gïelenlearohkh. |
Lea dehálaš ahte resursaolbmuiguin šiehttá ahte sii dušše hupmet sámegiela. | Vihkeles tjïelke latjkoeh dej vierhtiealmetjigujmie darjodh, ihke dah ajve saemiestieh. |
Muital ja čilge manin. | Buerkesth mannasinie dah edtjieh dam darjodh. |
Muđui sáhttá dáhpáhuvvat ahte sii válljejit dárogiela go fuomášit ahte oahppit eai ipmir. | Dah maehtieh aelhkielaakan aelkedh daaroestidh gosse vueptiestieh learohkh eah guarkah. |
Oahpaheaddji ja resursaolbmot sáhttet ovdalgihtii šiehtadit movt diekkár diliid galget hálddašit. | Lohkehtæjja jïh vierhtiealmetjh maehtieh åvtelhbodti seamadidh maam edtjieh darjodh gosse naemhtie sjædta. |
boarráset oahppit skuvllas | båarasåbpoe learohkh skuvlesne |
Boarráset ohppiid berre movttiidahttit gaskaneaset sámástit ja ovttas nuorabut ohppiiguin skuvllas. | Byöroe båarasåbpoe learoehkidie skreejredh saemiestidh sinsitnine jïh nuerebe learoehkigujmie ektine skuvlesne. |
Boarráset oahppit sáhttet maiddái leat veahkkin oahpaheames nuorat ohppiid jus oahpahus lágiduvvo nu ahte dat lea ávkin goappaš ahkásaš ohppiide. | Maahta båarasåbpoe learohkh meatan vaeltedh lohkehtimmesne nuerebe learoehkijstie, jis soejkesje naemhtie guktie gåabpegh paarhth aevhkiem utnieh destie. |
Nu dat lea oassin boarráset ohppiid oahpahusas. | Dellie daate akte bielie sjædta dehtie båarasåbpoe learohki lohkehtimmeste. |
sámi figuvrrat ja biktasat | saemien gaagkoeh jïh vaarjoeh |
Rollastoagus adnojit sámi figuvrrat ja/dahje biktasat. | Råållestååkedimmesne saemien gaagkoeh jïh / jallh vaarjoeh åtnasuvvieh. |
Oahppit nektet sámegielaga rolla dakkaviđe go dát adno. | Learohkh akten saemiengïelen råållen sijse tjaengieh dan varke daate åtnasåvva. |
Dát sáhttet lea sámi figuvrrat mat govvidit spábbačiekči, giehtaspáppastalli, biilavuoddji, doaktára, guolásteddjiid, boazosápmelačča jna.. | Maahta saemien gaagkoeh årrodh goh juelkietjengkerespielijh, gïetetjengkerespielijh, vuejijh, dåakterh, göölijh, båatsoealmetjh jv.. |
Oahppit galget sámástit dan rolla ektui maid nektet. | Learohke edtja saemiestidh ovgoh satne lea dïhte råålle maam åådtjeme. |
oahppit eará skuvllain ja ustitklássain | learohkh jeatjah skuvlijste jïh voelpeklaassijste |
Ávkkástala sosiála mediaid. | Nåhtedh sosijale meedijah. |
Oahppit čálašit jeavddalaččat sámegillii. | Learohkh chattedieh jaabnan saemiengïelesne. |
Sii sáhttet fágalaččat ovttasbargat, ovdamearkka dihte sii sáhttet čállit digitála wiki soames fáttá birra sámegillii. | Dah maehtieh aaj laavenjostedh faagen bïjre, vuesiehtimmien gaavhtan maehtieh aktem digitale wiki ’ m tjaeledh akten aamhtesen bïjre saemiengïelesne. |
eará olbmot | jeatjah almetjh |
Bibliotekára, oahppobagadalli ja eará sámegielat olbmot skuvllas sáhttet leat veahkkin. | Gærjagåetien barkije, studijebihkedæjja jïh jeatjah saemiengïelen almetjh skuvlesne maehtieh meatan årrodh. |
Báikkiide gullevaš gielladomeanat: | Gïelesuerkieh ektiedamme sæjjan: |
Lea dehálaš ahte lea sierra latnja mii olles skuvlajagis adno sámegiela oahpahussii. | Vihkeles aktem jïjtse klaassetjiehtjelem utnedh gusnie saemienlohkehtimmie edtja abpe jaepiem årrodh. |
Lanjas sáhttet buot sámi reaiddut vurkkoduvvot. | Daesnie maahta dejtie saemien materijellide tjaavhkodh. |
Giellaoahpahusa ohppiidbargguid ja plakáhtaid sáhttá heaŋgut seaidnái iige dárbbaš gilvalit earáiguin seaidnesaji oažžumis. | Learohki barkoeh jïh plakath gïelelohkehtimmesne maehtieh viedtjine gævnjasjidh bielelen sijjien bïjre gæmhpodh. |
Omd. sáhttá mearridit ahte klássalanjas dihto čiehka lea čielga sámegielat domeana. | Maahta aktem roenem klaassetjiehtjielisnie tjïertestidh goh akte ållesth saemiengïelen suerkie. |
Oahpaheaddji ja oahppit šiehtadit movt ja man ládje gulahallan klássalanjas galgá leat. | Lohkehtæjja jïh learohkh seamadieh gusnie jïh guktie dah edtjieh gaskesadtedh klaassetjiehtjielisnie. |
sierra čiehka ja seaidnesadji oahppi dábálaš klássalanjas | jïjtse roene jïh viedtje learohki sïejhme klaassetjiehtjielisnie |
Lea dehálaš oainnusindahkat sámegiela (ja kultuvrra) dan klássalanjas gos oahppi eanas áiggi lea. | Vihkeles saemien gïelem (jïh kultuvrem) våajnoes darjodh dennie klaassetjiehtjielisnie gusnie learohke lea daamtajommes. |
Sámegielat oahppibarggut jna. heŋgejuvvojit seaidnái klássalanjas. | Saemiengïelen learohkebarkoeh j. v gævnjeste. |
oktasaš borranáiggit skuvllas | ektesne byöpmedidh skuvlesne |
Jus vejolaš, de livččii vuogas ahte buot sámegielat ohppiin lea boradanboddu oktanaga, ovdamearkka dihte oktii vahkus ja ahte sámegielat oahpaheaddji maiddái searvá. | Dastegh gåarede, dellie hijven jis gaajhkh dah saemiengïelen learohkh skuvlesne maehtieh ektesne byöpmedidh, vuesiehtimmien gaavhtan akten biejjien våhkoen, gusnie aaj lohkehtæjja saemiengïelesne meatan. |
Dát lea vuogas ja heivvolaš vejolašvuohta hárjehallat beaivválaš sámegiela. | Dïhte akte hijven nuepie dam aarkebiejjiesaemien nåhtadidh. |
definerejuvvon olgoguovlu | tjïertestamme sijjie ålkome |
Jus oassi olgoguovllus sáhttá definerejuvvot sámegielat guovlun, de dat lea ávkkálaš. | Jis maahta naakedem dehtie sijjeste ålkone tjïertestidh goh akte saemiengïelen sijjie, dellie dïhte aevhkies. |
lávvu / darfegoahti | låavthgåetie / derhviegåetie |
Skuvlla lahka sáhttá cegget lávu. | Maahta aktem låavthgåetiem tseegkedh skuvlen lihkebisnie. |
Das sáhttá sámegiela oahpahus jeavddalaččat čađahuvvot. | Daesnie maahta lohkehtimmiem saemiengïelesne jaabnah utnedh. |
Eará oahppit sáhttet maiddái ávkkástallat goađi sámi fáttáid oktavuođas. | Jeatjah learohkh maehtieh aaj gåetiem nåhtadidh gosse saemien aamhtesigujmie berkieh. |
Nu sii positiivvalaččat vásihit sámivuođa, nugomat sámi biepmuid, muitalusaid ja luđiid. | Naemhtie dah maehtieh hijven dååjrehtimmieh åadtjodh dan saemien bïjre, vuesiehtimmien gaavhtan saemien beapmoe, soptsestimmieh jïh vuelieh. |
olgoskuvla | skuvle ålkone |
Lágit olgoskuvlla sámi lagasbirrasis, ovdamearkka dihte lahka sámi árbevirolaš ealáhusaid ja/dahje doaimmaid. | Öörnedh skuvlem ålkone dennie saemien lïhke byjresisnie, vuesiehtimmien gaavhtan ektiedamme saemien dejpeladtje jieliemidie jïh / jallh darjomidie. |
Gávpotskuvllat main leat sámi oahppit sáhttet gávdnat ja atnit oktasaš meahcce- dahje luonddubáikki gávpoga lagasbirrasis. | Staareskuvlh saemien learohkigujmie maehtieh gaavnedh jïh nåhtadidh aktem tjåenghkies skåajje- jallh eatnemesijjiem staaren lïhke byjresisnie. |
Dat sáhttá leat ohppiid oktasaš giellašilljun gos sii soames háve skuvlajagis barget áigeguovdilis fáttáin. | Daesnie learohkh maehtieh aktem tjåenghkies gïelesijjiem utnedh sjyöhtehke aamhtesigujmie såemies aejkien jaepesne. |
oahpahusboddu | eejehtimmieh |
Moddii váhkkui lágit oahpahusbottu sámegielat doaimmaiguin ja stohkosiiguin. | Öörnedh såemies eejehtimmieh våhkoen saemiengïelen darjomigujmie jïh stååkedimmiejgujmie. |
digitála oahppama vuođđu | sijjie digitale lierehtæmman |
Skuvllat sáhttet viiddidit sámegielat digitála oahppanvuođu man sáhttá interaktiivalaččat atnit. | Dah skuvlh maehtieh saemiengïelen digitale lierehtimmiesijjieh öörnedh mah maehtieh interaktijve-laakan åtnasovvedh learohkigujmie. |
gáiddusoahpahus | maajhööhpehtimmie |
Jus báikkálaš skuvllas eai leat sámegielat oahpaheaddjit, sáhttá ohppiide jeavddalaččat fállat gáiddusoahpahusa videokonferánssa bakte. | Learohkh mah eah saemiengïelen lohkehtæjjah dennie voenges skuvlesne utnieh, maehtieh maajhööhpehtimmiem jaabnan åadtjodh videoråårestallemi tjïrrh. |
báikkit gos barget árbevirolaš ealáhusaiguin | sijjieh gusnie dejpeladtje jielemigujmie giehtele |
Dán oktavuođas sáhttá leat áigeguovdilin lágidit gallestallamiid, skuvlamátkkiid ja leairaskuvlla. | Maahta sjyöhtehke årrodh guessieh åadtjodh, skuvlefealadimmiejgujmie jïh laajroeskuvligujmie. |
Nu besset oahppit deaivvadit eará sámegielagiiguin, ja oahppat veaháš árbevirolaš sámi ealáhusaid birra. | Naemhtie learohkh maehtieh jienebh råakedh mah saemiestieh, jïh ånnetji dejpeladtje jielemi bïjre lïeredh. |
Lea dehálaš šiehtadit resursaolbmuiguin ahte sii galget dušše fal sámegiela hupmat. | Vihkeles tjïelke latjkoeh darjodh vierhtiealmetjigujmie juktie dah ajve saemiestieh. |
Čilge sidjiide manin. | Buerkesth mannasinie dah edtjieh dam darjodh. |
Muđui dávjá dáhpáhuvvá ahte dárogillii čilgestit jus oahppit eai ipmir. | Dah sijhtieh aelhkielaakan aelkedh daaroestidh gosse vueptiestieh learohkh eah guarkah. |
Oahpaheaddji ja resursaolbmot sáhttet ovdalgihtii šiehtadit movt bargat jus diekkár dilli čuožžila. | Lohkehtæjja jïh vierhtiealmetjh maehtieh åvtelhbodti seamadidh maam edtjieh darjodh gosse naemhtie sjædta. |
Fágii gullevaš gielladomeanat: | Gïelesuerkieh ektiedamme faagide |
Mađi eanet oahpaheaddji hupmá, dađi buoret dat lea. | Gosse lohkehtæjja jïjnjem saemiestieh, dellie dïhte hijven. |
Dattetge ferte oahpaheaddji dárkkistit ahte oahppit ipmirdit maid son sidjiide gaskkusta. | Læjhkan lohkehtæjja tjuara daejredh mejtie learohkh guarkah mij jeahtasåvva. |
Oahpaheaddji ii berre jorgalit eanet go dušše dan mii lea dárbbašlaš, vai oahppit ipmirdit ahte lea ávkkálaš sámegiela oahppat. | Lohkehtæjja ij byörh jarkostidh vielie goh daerpies, guktie learohke guarka lea aevhkies saemien lïeredh. |
Atnimis sámegiela seammás go barget praktihkkalaš fágain lea hui ávkkálaš giellaoahpahusa oktavuođas. | Dïhte aktanimmie saemien gïele jïh dæjpeles faagh lea joekoen nuhteligs gïelelohkehtimmesne. |
Vai buorebut ipmirdit, lea giellaatnu praktihkalaš doaimmas dehálaš, ovdamearkka dihte biepmostallama, duddjoma ja lášmmohallama oktavuođas. | Maahta jïjnjem dehtie goerkesimmeste dæjpeles darjomidie ektiedidh, goh jurjiehtimmie, vytnjesjimmie jïh vitnedimmie. |
Musihkas lea juoiganbádji okta ovdamearka. | Akte vuesiehtimmie lea joejkesijjiem utnedh musihkesne. |
Mađi eanet praktihkalaš fágaid oahpahus čađahuvvo sámegillii, dađi buoret lea. | Buerebe gosse dan jïjnjem goh gåarede lea saemiengïelesne dejnie dæjpeles faagine. |
Doaibma ja giella dárbbašeaba goabbat guoimmiska. | Darjomh jïh gïele sinsitniem viehkiehtieh |
duedtie / duodji | duedtie |
biebmu ja dearvvašvuohta | beapmoe jïh healsoe |
lášmmohallan | vitnedimmie |
musihkka | musihke |
servodatfága | siebriedahkefaage |
Ollu servodatfágaoahpahusas sáhttá čađahit sámegillii. | Maahta jïjnjem dehtie lohkehtimmeste siebriedahkefaagesne saemiengïelesne utnedh. |
Dat duođai buorida ohppiid sátneriggodaga. | Dïhte sæjhta learohki baakoeveahkam nænnoestidh. |
Dat maiddái veahkeha ohppiid sámegiela atnit máŋgga dilálašvuođain sihke árgabeaivvis ja vássán áiggis. | Learoehkidie aaj viehkehte gosse saemien nåhtede jienebh tsiehkine mah sjyöhtehke, dovne aarkebiejjien jïh åvtelbaelien. |
Earenoamážit sáhttá oahppoplána sámi momeanttaid čađahit sámegilli. | Joekoen maahta dejtie saemien tsiehkide learoesoejkesjisnie saemiengïelesne darjodh. |
Lea ávkkálaš bargat rehkenastimin vuođđudeaddji gálgan ja matematihkain sámegillii, nugomat hivvodaga, hámi, sajádaga ja veardádaddama. | Aevhkies ryökneminie barkedh goh akte vihkielommes maehtelesvoete jïh matematihke saemiengïelesne, vuesiehtimmien gaavhtan veahka, haamoe, svihtjeme rommesne jïh mohtedimmie. |
Árbevirolaš sámi rehkenastin sáhttá maiddái leat sierra fáddán. | Maahta aaj dejpeladtje saemien ryöknemem meatan vaeltedh goh aamhtese. |
Sámi ornamentihkka heive bures hámi ja geometriija oktavuođas. | Dïhte saemien tjaalehtjimmie haamoen jïh geometrijen nuelesne sjeahta. |
Matematihkka ja duddjon sáhttá lágiduvvot fágaidrastideaddjin. | Maahta matematihkem jïh vytnjesjimmiem dåaresthfaageles darjodh. |
Ollu luonddufágaoahpahusas sáhttá čađahit sámegillii. | Jïjnje dehtie lohkehtimmeste eatnemefaagesne maahta saemiengïelesne årrodh. |
Dat bures viiddida ohppiid sátneriggodaga. | Dïhte sæjhta viehkiehtidh learohki baakoeveahkam nænnoestidh. |
Dat maiddái veahkeha ohppiid atnit sámegiela máŋgga dilálašvuođain. | Dïhte viehkehte learohkidie saemien vielie tsiehkine nåhtadidh. |
oktasašvuohta teorehtalaš fágain | tjåenghkies dejtie vielie teoretihkeles faagide |
Dás sáhttá leat ávkkálažžan oahppašuhttimis ođđa fáttá dárogillii. | Maahta aevhkies årrodh aktem orre teemam jallh orre aamhtesem nöörjengïelesne aelkedh. |
Seammás oahppašuhttit ođđa sámi doahpagiid mat gullet fáddái. | Orre saemien lahtesh mah leah aamhtesasse ektiedamme seamma aejkien sjiehtesje. |
Dasto oahpaheaddji hupmá sámegillii ja jorgala jus lea dárbbašlaš vai oahppit ipmirdit. | Dan mænngan lohkehtæjja saemien nåhtede jïh jarkoste jis daerpies goerkesimmien gaavhtan. |
Geahča eanet Øzerkas (2006-2). | Lohkh vielie dan bïjre daesnie, Øzerk (2006-2) |
Maiddái lea dehálaš ahte oahppit skuvlajagis buvttadit sámegielat " buktagiid " máŋggaid fágain, áinnas fágaidrasttideaddjin ja digitála. | Aaj vihkeles learohkh abpe jaepiem saemiengïelen ” dorjesh ” darjoeh jienebh faagine, amma dåaresthfaageles jïh digitale. |
eará fágat, prošeavttat ja fáttát | jeatjah faagh, prosjekth jïh teemah |
Oahppit sáhttet fágaidgaskasaččat ja/dahje prošeavttalaččat bargat sámi fáttáiguin sámegillii. | Learohkh maehtieh dåaresthfaageles barkedh jïh / jallh prosjektesne dejnie saemien teemajgujmie saemiengïelesne. |
Fáttálaš sámi-dáru sátnelisttut | saemien-daaroen baakoelæstoeh teemaj bïjre |
Sátnelisttut fáttáid mielde sáhttet ráhkaduvvot ja adnot veahkkin doahpagiid- ja sániid oahppama oktavuođas. | Maahta baakoelæstoeh teemaj bïjre darjodh jïh dejtie viehkine utnedh lahtese- jïh baakoelïerehtimmesne. |
Áigodahkii gullevaš gielladomeanat: | Gïelesuerkieh ektiedamme tijjese: |
Sámegieloahpahus gullevaš áigodahkii | saemienlohkehtimmie ektiedamme tijjese |
Jus sámegiella adno oahpahusgiellan, de sámegiela atnu mearriduvvo vahku diibmoplána mielde. | Jis saemien lohkehtimmiegïeline nåhtede, sæjhta åtnoem saemiengïeleste tijjese dibrehtidh, abpe våhkoen tæjmoesoejkesjisnie. |
Maiddái lea vejolaš lágidit skuvlabeaivvi nu ahte oahppit gullet sámegiela dihto áigái beaivvis, ovdamearkka dihte juohke iđida. | Aaj gåarede skuvlebiejjiem öörnedidh naemhtie guktie dah learohkh saemien dåastoeh vihties tijjen, abpe biejjiem, vuesiehtimmien gaavhtan fïerhten aereden. |
Gielladomeanat mat gullet sámi govastagaide: | Gïelesuerkieh ektiedamme saemien væhtide: |
galbbat ja dábálaš dieđut skuvllas | skilth jïh sïejhme bïevnesh skuvlesne |
Sámi guovlluin sáhttet skuvllat galbet sámegillii sihke skuvlavistti siskkobealde ja olggobealde. | Skuvlh saemien dajvine maehtieh skiltadidh saemiengïelesne, dovne ålkone jïh gåetesne. |
plakáhtat | guvvieh |
leavga / beavdeleavga | saevege / buertiesaevege |
Jus skuvllas eai leat sierra ráddjejuvvon gielladomeanat, de sáhttá govastagaid adnit giellamearkan. | Dastegh tjïertestamme gïelesuerkieh eah skuvlesne gååvnesh, maahta saemien væhtah nåhtadidh goh signalh. |
Ovdamearkka dihte go beavdeleavggaža bidjá beavddi nala, de buot dáhpáhuvvá sámegilli. | Vuesiehtimmien gaavhtan maahta akte buertiesaevege mij buartan biejesåvva, vuesiehtidh daelie gaajhke edtja saemiengïelesne årrodh. |
Oahppit sáhttet čoahkkanit fáddáplakáhta gurrii, ja šiehttat ahte sii dušše hupmet sámegiela. | Learohkh maehtieh tjåanghkanidh akten teemaplakaten bïjre jïh seamadidh dah edtjieh ajve saemiestidh. |
Gielladeaivvadeamit: | Gïeletjåanghkoeh |
giellalávgun giellabeasi rámmaid mielde | gïelebiesie / gïelelaavkoe |
Oahppit berrejit skuvlajagis oassálastit gielladeaivvademiide main njálmmálaš sámegielat gulahallan lea guovddážis. | Learohkh byöroeh abpe jaepien meatan årrodh gïeletjåanghkojne, gusnie saemien, njaalmeldh gaskesadteme lea fokusisnie. |
Doalut: | Öörnedimmieh: |
guovvamánu 6. beaivi | goevten 6. biejjien |
Ráhkkanit ja čađahit Sámi álbmotbeaivvi doaluid. | Saemiej åålmegebiejjiem soejkesjidh jïh tjïrrehtidh |
eará doalut | jeatjah öörnedimmieh |
Oahppit sáhttet lágidit eará doaluid skuvlajagi mielde. | Learohkh maehtieh jeatjah öörnedimmieh öörnedidh skuvlejaepien. |
Sii sáhttet bovdet vuoras sámegielagiid fáddádiimmuide skuvllas. | Dah maehtieh vuesiehtimmien gaavhtan båeries saemiestæjjah bööredidh teematæjmoej gåajkoe. |
Eará: | Jeatjah: |
DVD-at sámegillii | ’ h saemiengïelesne |
ovttasbargu NRK-Sámeradioin | laavenjostoe NRK-saemieraadijovinie |
sámegielat girječoakkáldagat | saemien gærjavåarhkoeh |
sámegielat sátneruvttohasat, árvádusat, govvaráiddut | saemien kroessebaakoeh, mojnesjimmieh, guvvieseerijh |
digitála govva / video / jietna | digitale guvvie / video / tjoeje |
Mađi eanet girjjit leat gávdnamis, dađi eanet lohket sámegillii. | Gosse jienebh gærjah gååvnesieh, dellie gujht veanhta jienebh saemiengïelesne luhkieh. |
Sátneruvttohasa sáhttá dihtoris ráhkadit. | Kroessebaakoe dorjesåvva daatine. |
Dasa gávdnojit nuvtta dihtorprográmmat. | Maahta namhtah programh nåhtadidh. |
Oahppit ráhkadit govvaráidduid / video teavsttain. | Learohkh guvvieseerijh / video ’ m teekstine darjoeh. |
Dan sáhttá dahkat buot fágain. | Dam maahta darjodh gaajhkine faagine. |
Filbma, speallu jna.. | Filme; spïelh jv.. |
Juoigan, sámi mánáidlávlagat, sámi musihkka, sálmmat, sámi muitalusat jna.. | Vuelie, saemien maanalaavlomh, saemien musihke, saalmh, saemien soptsesh jv.. |
Sámi mánáidfilmmat ja mánáid-tv prográmmat. | Saemien maanafilmh jïh programmh maana-TV ’ esne |
Ruovttus: | Gåetesne: |
vánhemat, ovddasteaddjit, oarbinat, áhkut / ádját ja eará fuolkkit | eejhtegh, dah mah eejhtegi åvteste, åerpenh, aahka gon aajjah jïh jeatjah fuelhkie |
plánša mas lea alfabehta ja teaksta mii gullá iešguđet fáttáide sáddejuvvo oahppi mielde ruoktot man galget seaidnái darvvihit | skuvle gåetide plakath seedtie alfabetine jïh teekstine mah leah ektiedamme ovmessie teemide, juktie dejtie gåetesne gævnjastidh |
Čilget ohppiide geainna ruovttus sáhttet sámástit. | Viehkehth learohkidie guktie dah voerkes sjïdtieh giejnie dah maehtieh saemiestidh gåetesne. |
Dát lea dehálaš giellaoahppanbáikin danin go váhnemat, oarbinat, ja eará fuolkkit sáhttet movttiidahttit oahppat sámegiela ja danin go oahppit sáhttet earáiguin sámástit maŋŋil skuvlaáiggi. | Dïhte akte vihkeles sijjie gïelelierehtæmman dovne ihke eejhtegh, åerpenh jïh jeatjah fuelhkie maehtieh learoehkidie skreejredh saemien lïeredh, jïh juktie learohkh maehtieh jienebigujmie saemiestidh skuvletijjen ålkolen. |
Vaikko leat ollu váhnemat geat eai ollásit hálddaš sámegiela, de eatnasat máhttet veaháš. | Jalhts jïjnjh eejhtegh eah ållesth saemien soptsesth, dah jeanatjommes maehtieh ånnetji saemien. |
Buohkat berrejit sámástit, beroškeahttá gielladási. | Gaajhkesh byöroeh nåhtadidh dam maam maehtieh, saaht mennie daltesisnie leah. |
Sámegielat doaimmat | saemiengïelen darjomh |
Vuogasin livččii váhnemiiguin šiehtadit ahte maiddái sii sáhtáše lágidit sámegielat doaimmaid ovttas ohppiiguin, nugomat oktii mánus. | Voejhkelh eejhtegigujmie seamadidh guktie dah aaj maehtieh såemies saemiengïelen darjomh öörnedidh learohkigujmie ektine, vuesiehtimmien gaavhtan ikth asken. |
Lea dehálaš ahte váhnemat duođai atnet fuola mánáid guovttegielat oahpahusas. | Vihkeles dah eejhtegh leah eadtjohke maanaj guektiengïelen lohkehtimmesne. |
olbmát | voelph |
doaimmat | darjomh |
girjjit | gærjah |
áigečállagat (Š, Nuorat, Samefolket) | plaerieh (Avvir, Sagat, Snåsningen, Daerpies Dierie |
aviissat (Ávvir, Ságat, Snåsningen, Daerpies Diere) | Dah kanne voelph utnieh mah maehtieh saemiestidh, jïh saemiengïelen gærjah, plaerieh jïh askeplaerieh gååvnesieh, jïh maahta learoehkidie skreejredh lohkemasse. |
Doalut ja čoahkkimat báikkálaš sámeservviiguin | Öörnedimmieh jïh tjåanghkoeh voenges saemiesiebrine |
Sámeservviid doaluin ja čoahkkimiin sáhttá deaivvadit sámegielagiiguin. | Råakh saemiestæjjah saemiesiebrien öörnedimmine jïh tjåanghkojne. |
Hástal sámeservviid meannudit sámegiela ealáskahttima sierra fáddán, ja ásahit bistevaš sajádagaid gos oahppit ja rávisolbmot sáhttet deaivvadit ja searválagaid bargat, nugomat biepmuid ráhkadt, duddjot ja speallat spealuid. | Haestedh saemiesiebride jealajimmiem saemiengïeleste bæjjese vaeltedh goh aamhtese, jïh vihties sijjieh tseegkedh gusnie learohkh jïh geerve almetjh maehtieh gaavnesjidh maam akt ektesne darjodh, vuesiehtimmien gaavhtan jurjiehtimmie, vytnjesjimmie jïh spïelh spealadidh. |
Jus galgá lihkostuvvát giellalávgunmodeallaiguin namuha Øzerk (2006) čuovvovaš dehálaš dagaldagaid: | Juktie lyhkesidh gïelebiesiemaalline Øzerk (2006) daejtie vihkeles faktovridie neebnie: |
doarjaga báikkálaš servodagas | dåarjoe dehtie voenges siebriedahkeste |
doarjaga skuvlajođiheddjiin, hálddahusbargiid ja politihkalaš mearrideddjiin | dåarjoe skuvlen åvtehkistie, dah reerijen barkijh jïh dah mah politihkeles sjæjsjalimmieh vaeltieh |
doarjaga váhnemiin | eejhtegi dåarjoe |
gelbbolaš oahpaheaddjit, mearkaša oahpaheaddjit geain lea pedagogalaš duogáš ja guovttegielat gelbbolašvuohta | væjkeles lohkehtæjjah, dsj. lohkehtæjjah pedagogeles maadtojne jïh guektiengïelen maahtojne |
gávdnojit buorit oahpponeavvut | hijven learoevierhtieh utnedh |
áigi oahpaheddjiide ráhkadit ja heivehit oahppoávdnasiid iešguđetge gielaide | lohkehtæjjah tijjiem åadtjoeh lohkehtimmievierhtieh evtiedidh jïh sjïehtesjidh ovmessie gïeline |
ahte oahpaheddjiide geažosáigge leat lassioahpahusvejolašvuođat | ahkedh jåarhkeööhpehtimmienuepieh lohkehtæjjide |
Nana guovttegielat oahpahusmodealla vuođđun vuolgá juo mánáidgárddis. | Dïhte våarome akten nænnoes guektiengïelen lohkehtimmiemaallese joe maanagiertesne biejesåvva. |
Buorre sámegieloahpahus mánáidgárddis, nugomat giellabeasi bakte, lea ávkkálaš go galgá fállat nana giellalávgunmodealla skuvllas. | Hijven saemiengïelen lohkehtimmie maanagiertesne, vuesiehtimmien gaavhtan akten gïelebiesiemaallen tjïrrh, lea vihkeles jis edtja maehtedh aktem nænnoes gïelebiesiemaallem faalehtidh skuvlesne. |
Don sáhtát lohkat eanet giellabeasi modealla ja nana ja rašes oahpahusmodeallaid birra dáppe Todal (2002), Todal (2007), Øzerk (2006-1) ja Øzerk (2006-2). | Datne maahtah vielie gïelebiesiemaallen bïjre lohkedh, jïh nænnoes jïh viejhkies guektiengïelen lohkehtimmiemaalli bïjre daesnie, Todal (2002), Todal (2007), Øzerk (2006-1) jïh Øzerk (2006-2). |
Rávvejuvvon girjjálašvuohta | Juvnehtamme lidteratuvre |
Geavatlaš láhččojuvvon girjjit maid oahpaheaddji sáhttá ávkkástallat beaivválaš giellaoahpahusas: | Dæjpeles gærjah mejtie lohkehtæjja maahta aevhkine utnedh dennie biejjieladtje gïelelohkehtimmesne: |
Eará ávkkálaš girjjálašvuohta guovttegielatvuođa ja gielladomeanaid birra: | Jeatjah aevhkies lidteratuvre ektiedamme guektiengïelen lohkehtæmman jïh gïelesuerkide: |
Geahča muđui oppalaš girjjálašvuođalisttu gos lea eará áigeguovdilis girjjit. | Vuartesjh aaj dam sïejhme lidteratuvrelæstoem gusnie jienebh sjyöhtehke gærjah. |