veiledning_kp_regning_2trinn_nordsamisk.pdf.xml

K ártengeahččaleapmi rehkenastimis	Goerehtallemepryöve ryöknedimmesne
ceahkki	daltesasse
Oahpaheaddjibagadus 2015	Bïhkedimmie lohkehtæjjide 2015
Bokmerke er ikke definert.	Åarjelsaemien
Maid mihtida 2. jahkeceahki kártengeahččaleapmi rehkenastimis ?...	1. PRYÖVEN BÏJRE... 3 Tjoeperdimmieraaste... 4 Maam goerehtallemepryöve ryöknedimmesne 2. daltesasse möölehte ?...
4 Oahppit galget ipmirdit maid sii galget oahppat ja mii sis vurdojuvvo... 7 Muital ohppiide sin bargguid birra ja rávve mo viidásit sáhttet bargat... 7 Oaččo ohppiid searvat árvvoštallamii... 7 OVDAL GEAHČČALEAMI... 9 Diehtu váhnemiidda / ovddasteddjiide... 9 Diehtu ohppiide... 9 GEAHČČALEAMI ČAĐAHEAPMI... 11 GEAHČČALEAMI MAŊŊIL... 12 Čuovvoleapmi ohppiin geat leat sierra beroštumi ráji vuolábealde... 12 Doahpagiid ja máhtolašvuođaid ovdánahttin... 15 Lohkan... 16 Lohkodoahpagat... 18 Lohkoráidu ja lohkolinnjá... 21 Rehkenastin... 23 Ohppiidportreahtat – Áile, Joavnna ja Marcus... 25 Áile - jur vuolábealde sierra beroštumi ráji... 26 Joavnna – ollu vuolábealde sierra beroštumi ráji... 27 Marcus – ollu bajábealde sierra beroštumi ráji... 28 Bohtosiid čuovvoleapmi oahpaheaddjijoavkkus... 29 Skuvlajođiheaddji ovddasvástádus... 29 Eanet dieđut ja resurssat... 30 Lassilohkamuš... 31	MEARAN TJÏRREHTEMINIE... 10 4. PRYÖVEN MÆNNGAN... 10 Dåarjelimmie learoehkijstie tjoeperdimmieraasten nuelesne... 11 Evtiedimmie goerkesistie jïh tjiehpiesvoetijste... 13 Ryökneme... 15 Taaledïejvesh... 17 Taaleraajroe jïh taalesïeve... 20 Ryöknedimmie... 22 Learohkeportrehth – Andrea, Jåvva jïh Meehte... 25 Andrea – eevre tjoeperdimmieraasten nuelesne... 25 Jåvva – guhkene tjoeperdimmieraasten nuelesne... 27 Meehte guhkene bijjelen tjoeperdimmieraastem... 28 Vijriesåbpoe barkoe illedahkijste lohkehtæjjadåehkesne... 29 5.
Ođas jagi 2014 rájes	Skuvleåvtehken dïedte... 30 6.
Jagi 2014 rájes čađahuvvojit ođđa reviderejuvvon kártengeahččaleamit lohkamis ja rehkenastimis 1.- 3. jahkeceahkkái. Geahččalemiin lea ođđa hápmi ja muhtun bargobihttáhámit	Orre jaepeste 2014 Jaepeste 2014 orre, orrestahteme giehtjedimmieh tjïrrehtuvvieh, lohkemem jïh ryöknedimmiem 1. – 3. daltesisnie goerehtalledh.
ja sisdoalut geahččalemiin leat rievdaduvvon ovddit geahččalemiid ektui.	Dah pryövh aktem orre guelmiem åådtjeme, jïh såemies laavenjassehammoeh jïh sisvege pryövenassine leah jarkelamme, viertiestamme dej aarebi pryövigujmie.
Ulbmil ođđa geahččalemiiguin lea earuhit buorebut ohppiid vuolábealde ja bajábealde sierra beroštumi ráji.	Ulmie dej orre pryövigujmie lea buerebelaakan learohki gaskem joekehtidh mah tjoeperdimmieraasten bijjelen jïh nuelesne.
Geahččaleamit galget maiddái addit eanet dieđuid ohppiid birra geat rahčet. Dain leat danne	Doh pryövh edtjieh aaj jienebh bïevnesh vedtedh dej viesjies learohki bïjre.
ollu álkes bargobihtát eaige mihtit ulbmilolahusa oahppoplánaid ektui ohppiide geat eai raža.	Dan åvteste dah sijhtieh jïjnjh aelhkie laavenjassh utnedh, jïh eah sïjhth ulmiejaksemem möölehtidh, viertiestamme learoesoejkesjinie dejtie veaksehke learoehkidie.
Kártengeahččalemiin lea eallináigi 5 jagi ovdalgo reviderejuvvojit, ja seamma geahččaleapmi čađahuvvo dan dihte vihtta jagi maŋŋálagaid.	Goerehtallemepryövh medtie vïjhte jaepieh jielieh åvtelen dah staeriesuvvieh, jïh dïhte seamma pryöve dan åvteste tjïrrehtamme sjædta vïjhte jaepiej iktemearan.
2. siidu 34 siiddus kártengeahččaleami rehkenastimis.	Daate bïhkedimmie lea tjaaleme dutnjien gïen learohkh mah edtjieh goerehtallemepryövem ryöknedimmesne tjïrrehtidh 2. daltesisnie.
Ulbmil geahččalemiin lea fuomášit ohppiid geat dárbbašit liige čuovvoleami vai ožžot buoret vuođu viidásit bargui rehkenastima vuođđo máhtolašvuođain. Bagadusas leat rávvagat ja dieđut dasa maid galggašii bargat ovdal geahččaleami, geahččaleami čađaheamis ja maŋŋil geahččaleami. Bagadusa maŋemus	Pryöven aajkoe lea learohkh damtijidh mah lissie dåarjelimmiem daarpesjieh juktie aktem buerebe våaromem åadtjodh dan guhkiebasse barkose dej uvtemesth tjiehpiesvoetigujmie ryöknedimmesne.
oassi, mas leat rávvagat maid galgá bargat maŋŋil geahččaleami čađaheami, čilge mo bohtosiid sáhttá geavahit daid ohppiid čuovvoleapmái geat leat sierra beroštumi ráji vuolábealde.	Bïhkedimmesne raerieh jïh bïevnesh dan bïjre maam byöroe darjodh åvtelen, mearan jïh mænngan pryövide tjïrrehtamme.
Geahččaleami birra sáhtát maiddái lohkat dieđuid Oahpahusdirektoráhta	Minngemes bielie bïhkedimmeste lea guktie maahta illedahkide nuhtjedh juktie dejtie learoehkidie vijriesåbpoe dåarjelidh mah akten
neahttasiidduin (www.udir.no)	Datne maahtah vielie pryöven bïjre lohkedh Ööhpehtimmiedirektovraaten nedtesæjrojne (www.udir.no).
KÁRTENGEAHČČALEMIID BIRRA	Sæjroe 3
Mii lea ulbmil geahččalemiin ?	GOEREHTALLEMEPRYÖVI BÏJRE Mij lea pryöven aajkoe ?
Kártengeahččaleamit galget almmustahttit leat go oahppit geat eai leat oahppan dárbbašlaš máhtolašvuođaid álgooahpahusas.	Goerehtallemepryövh edtjieh vueptiestidh mejtie leah learohkh mah eah leah daerpies tjiehpiesvoeth aalkoelïerehtimmesne vejtiestamme. Illedahkh pryöveste edtjieh
Geahččaleami bohtosat galget veahkehit oahpaheddjiid ja skuvlajođiheddjiid identifiseret ohppiid geat leat vuolábealde ” sierra beroštumi ráji ” ja geat dárbbašit liige čuovvoleami.	lohkehtæjjide jïh skuvleåvtehkem viehkiehtidh learohkh damtijidh mah leah akten tjoeperdimmieraasten nuelesne jïh mah lissie dåarjelimmiem daarpesjieh.
Geahččalemiid dieđuid ferte geahččat searválagaid eará dieđuiguin mat skuvllas leat ohppiid birra.	Tjuara bïevnesh pryövijste ektesne vuejnedh jeatjah bïevnesigujmie learohken bïjre mejtie skuvle åtna.
Jus muhtun oahppi geahččaleami bohtosat čájehit váilevaš doabaipmárdusa ja / dahje rehkenastinmáhtolašvuođa, de sáhttá leat dárbu eanet kártemii ovdalgo oahppi oažžu liige čuovvoleami.	Dastegh pryöveilledahkh akten learoehkasse vuesiehtieh learohken leah faatoes dïejvesegoerkese jïh / jallh ryöknemetjiehpiesvoeth, maahta daerpies årrodh vielie goerehtalledh åvtelen learohke lissie dåarjelimmiem åådtje.
Maid mihtida geahččaleapmi ?	Maam goerehtallemepryövh möölehtieh ?
Kártengeahččaleapmi galgá iskat man muddui oahppi doabaipmárdus ja vuođđomáhtolašvuođat leat dan ektui mii oahppoplánain lea mihttun vuođđo máhtolašvuohtan guhtege fágas.	Goerehtallemepryövh edtjieh goerehtidh mennie mieresne learohki dïejvesegoerkese jïh maadthtjiehpiesvoeth leah learoesoejkesjen ulmiej mietie dejtie uvtemesth tjiehpiesvoetide dennie sjyöhtehke faagesne.
Geahččaleamis leat ollu álkes bargobihtát ja addá danne unnán dieđu ohppiid birra geat máhttet buot dahje measta buot bargobihtáid.	Pryövesne jïjnjh aelhkie laavenjassh, jïh dan åvteste vaenie bïevnesh vadta dej learohki bïjre mah gaajhkide jallh mahte gaajhkide laavenjasside buektiehtieh.
Áidna maid sáhttit dadjat ohppiid birra geat leat máhttán ollu dahje visot bargobihtáid lea ahte sis lea doarvái máhtolašvuohta vuođđun viidásit oahpahussii, muhto diehtit unnán man ollu sii rievttimielde máhttet.	Dïhte aajnehke maam mijjieh maehtebe dej learohki bïjre jiehtedh mah jïjnjem jallh gaajhkem buektiehtieh, lea dah nuekies tjiehpiesvoeth utnieh goh våarome dan guhkiebasse lïerehtæmman, men mijjieh vaenie daejrebe man jïjnjem
Dainna lágiin lea kártengeahččalemiin erohus nationála geahččalemiin main leat maiddái váttis bargobihtát ja mat addet dieđuid ohppiin buot máhtolašvuođa dásiin.	dah raaktan maehtieh. Naemhtie goerehtallemepryövh nasjovnaale pryövijste joekehtieh gusnie aaj gïerve laavenjassh, jïh bïevnesh learohki bïjre vedtieh gaajhkine daltesinie.
Fertejit go buot oahppit čađahit geahččaleami ?	Gaajhkh learohkh tjuerieh pryövem vaeltedh ?
2. jahkeceahkis galget buohkat váldit geahččaleami.	Gaajhkh learohkh 2. daltesisnie edtjieh pryövem tjïrrehtidh.
Oahppit geat leat buohccit geahččaleami čađahanbeaivvi, dahje leat eret eará sivaid dihte, galget beassat váldit geahččaleami maŋŋil.	Learohkh mah leah skïemtjine pryövebiejjien, jallh jeatjah gaatoem utnieh, edtjieh nuepiem åadtjodh pryövem vaeltedh akten jeatjah biejjien.
Eanet dieđut das geat eai dárbbaš váldit geahččaleami leat čađaheami njuolggadusain Retningslinjer for gjennomføring.	Bïevnesh luejhtiehtimmien bïjre lea lïhkebe buerkiestamme njoelkedassine Retningslinjer for gjennomføring.
Sáhttá go geahččaleami heivehit ohppiide ?	Learohkh maehtieh sjïehteladtemem åadtjodh ?
Skuvllas lea ovddasvástádus ahte oahppit geat dárbbašit heivehusaid maiddái sáhttet čađahit kártengeahččaleami.	Skuvle dïedtem åtna ihke learohkh mah sjïere sjïehteladtemem daarpesjieh aaj maehtieh goerehtallemepryövem tjïrrehtidh.
Heiveheapmi sáhttá leat earret eará ahte čađahit geahččaleami smávit joavkkuin, dahje čađahit geahččaleami okto, dahje ahte leat bottut.	Sjïehteladteme maahta vuesiehtimmiem gaavhtan årrodh pryövem darjodh aktene onne dåehkesne, dam oktegh darjodh, jallh jienebi eejehtimmiejgujmie.
Skuvla ii sáhte ráhkadit sierra ortnegiid mat sáhttet váikkuhit ohppiid bohtosiidda nugo veahkkeneavvuid geavaheamit dahje eanet áigi juohke siiddu čađaheapmái.	Skuvle ij maehtieh jïjtsh öörnegh darjodh mah maehtieh learohkeilledahkide tsevtsedh, goh viehkiedïrregh nuhtjedh jallh lissie tïjjem nuhtjedh fïerhtene sæjrosne.
Skuvlajođiheaddji ferte árvvoštallat ovttaskas oahppi dárbbuid sierra heiveheapmái.	Skuvleåvtehke tjuara fïerhten learohken daerpiesvoeth sjïere sjïehteladtemasse vuarjasjidh.
Geas lea ovddasvástádus kártengeahččaleami čađaheapmái ?	Gie dïedtem åtna goerehtallemepryövide tjïrrehtidh ?
Skuvlajođiheaddjis lea bajimus ovddasvástádus láhčit dili nu ahte oahppit oassálastet geahččaleami čađaheamis.	Skuvleaajhtere dam bijjemes dïedtem åtna sjïehteladtedh ihke gaajhkh learohkh meatan tjïrrehtimmesne.
3. siidu 34 siiddus	Tjoeperdimmieraaste
Kártengeahččalemiin lea sierra beroštumi rádji dan váste ahte galgá identifiseret ohppiid geat dárbbašit liige čuovvoleami ovdánahttit lohkodoahpagiid ja rehkenastinmáhtolašvuođaid.	Goerehtallempryöven akte tjoeperdimmieraaste guktie mijjieh maehtebe learohkh damtijidh mah lissie dåarjelimmiem daarpesjieh jis edtjieh aktem hijven taalegoerkesem
geahččaleami čađahit.	Sæjroe 4 / 35 jïh hijven ryöknedimmietjiehpiesvoeth evtiedidh.
Rádji biddjo nu ahte lea dat poeaŋŋa dahje unnit poeaŋŋa go mii lea riikkadásis 20 proseantta ohppiin geat leat ožžon heajumus bohtosiid.	Tjoeperdimmieraastem aerviedibie gosse illedahkide akten sjïehteles learohkedåahkan viertiestibie, voestes aejkien pryövem tjïrrehtibie. Raaste bïejesåvva naemhtie guktie dah viesjiehtommes 20 prosenth
Sierra beroštumi rádji almmuhuvvo loahpageahčen borgemánu 2015.	Tjoeperdimmieraastem sïjhtebe bæjhkoehtidh mïetsken 2015 minngiegietjesne.
Gaskaboddosaš sierra beroštumi ráji gávdná dieđihanskovis oasis Instruksjon for gjennomføring Vurderingsveiledning mii lea almmuhuvvon neahttabáikkis PAS.	Datne aktem åvtelhbodti raastem gaavnh vïhtesjadtemegoeresne bïhkedassesne Instruksjon for gjennomføring jïh Vurderingsveiledning mah leah bæjhkoehtamme PAS:sne.
Gaskaboddosaš ja loahpalaš sierra beroštumi rájis ii dáidde ollu erohus.	Seapan ij sïjhth stoerre joekehtse årrodh dej åvtelhbodti jïh minngemosth tjoeperdimmieraasti
Sierra beroštumi ráji ii ábut atnit áibbas čavga rádjin.	Ij tjoerh tjoeperdimmieraastem vuejnedh goh akte vihties raaste.
Muhtun oahppit geat leat juste bajábealde sierra beroštumi ráji, dárbbašit maiddái liige čuovvoleami.	Lissine lohkehtæjja maahta dååjredh akte learohke tjoeperdimmieraasten nuelesne jallh eevre lïhke skåårede, seamma tïjjen goh aarebi vïhtesjimmieh learoehkijstie maam akt jeatjebem vuesehte.
Dasa lassin sáhttá	Dan åvteste vihkeles jeatjah
Danne lea dehálaš geavahit veahkkin eará dieđuide oahppi birra su viidásit čuovvoleamis.	jïh aarebi bïevnesh krööhkedh mejtie learohki bïjre åtna dennie vijriesåbpoe dåarjelimmesne.
Maid mihtida 2. jahkeceahki kártengeahččaleapmi rehkenastimis ?	Maam goerehtallemepryöve ryöknedimmesne 2. daltesasse möölehte ?
ráddjejuvvon ohppiid lohkoipmárdussii ja rehkenastinmáhtolašvuhtii.	Edtja goerehtallemepryövem nuhtjedh juktie ryöknedimmiem goerehtalledh goh uvtemesth tjiehpiesvoeth, gaertjiedamme learohki taalegoerkesasse jïh ryöknedimmietjiehpiesvoetese.
Ulbmil geahččalemiin lea identifiseret ohppiid geain lea váilevaš doabaipmárdus ja geain leat váilevaš lohkan- ja rehkenastinmáhtolašvuođat.	dïejvesh jïh viesjies ryökneme- jïh ryöknedimmietjiehpiesvoeth.
Geahččaleapmi váldá vuođu rehkenastima definišuvnnas ja progrešuvdnačilgehusas Rammeverk for grunnleggende ferdigheter	Pryöve lea gårredamme tjïelkestimmesne jïh progresjovnebuerkiestimmesne ryöknedæmman tjaalegisnie Rammeverk for grunnleggende ferdigheter jïh maahtoeulmine jïh learoesoejkesjisnie.
Geahččaleapmi lea ráhkaduvvon dakkárin ahte galgá addit eanemus dieđuid ohppiid birra geaid čuoggát leat sierra beroštumi ráji lahkosis.	Pryöve lea evtiedamme juktie jeenjemes bïevnesh learohki bïjre vedtedh mah leah tjoeperdimmieraasten lïhkebisnie.
Lea dehálaš diehtit ahte oahppit vuolábealde sierra beroštumi ráji sáhttet hui iešguđet ládje máhttán geahččaleami ja sis sáhttet iešguđetlágan rahčamušat.	Vihkeles daejredh learohkh mah leah tjoeperdimmieraasten nuelesne maehtieh gaajh joekehts aath buektiehtidh, jïh joekehts
Danne lea dárbbašlaš ovttaskas oahppi bohtosiid árvvoštallat searválaga eará dieđuiguin oahppi birra, ovdal go mearrida maid berre viidásit	aatigujmie tjabredh. Dan åvteste daerpies illedahkide vuarjasjidh fïerhten learoehkasse jeatjah bïevnesi vööste learohken bïjre, åvtelen sjæjsjalimmieh vaaltah dan guhkiebasse barkoen bïjre.
bargat.	ryöknedimmesne dåarjoehtidh.
Dehálaš lea daid ohppiid váhnemiidda - geat dárbbašit čuovvoleami, ovddidit makkár bohtosat ja rávvagat sidjiide leat, nu ahte váhnemat sáhttet doarjut mánáideaset ovdánahttima matematihka vuođđo máhtolašvuođain.	mierien sisnjelen sjïehtedamme lïerehtimmeste. Læjhkan naan gille learohkh mejtie byöroe vijriesåbpoe, juktie vuarjasjidh mejtie daerpies sjïereööhpehtimmine.
Eanas ohppiid maid kártengeahččaleamit áiccalmahttet, sáhttá čuovvolit heivehuvvon oahpahusa rámma siskkobealde.	Vuelielisnie akte vuarjasjimmie dorjesåvva mah aspekth dejnie uvtemesth tjiehpiesvoetine ryöknedimmesne mejtie maahta pryövesne möölehtidh.
Muhtun ohppiid berre guorahallat viidáseappot, iskat leago dárbu sierraoahpahussii.	Learohkh mah tjoeperdimmieraasten nuelesne skååredieh leah aktene vuelege daltesisnie. Pryöve lea
4. siidu 34 siiddus	daan daltesasse sjïehtedamme.
• Dovdat ja čilget lea 1. dásis čilgejuvvon ná: “ Dovdá konkrehta diliid mat sáhttet	Doh uvtemesth tjiehpiesvoeth ryöknedimmesne leah juakeme njieljie tjiehpiesvoetesuerkine:
čovdojuvvot rehkenastimiin, ja ráhkada gažaldagaid daidda ”.	• Damtijidh jïh buerkiestidh 1. njieptjesne lea buerkiestamme goh «Damtije vihties tsiehkieh mejtie maahta ryöknedimmesne loetedh, jïh gyhtjelassh dejtie dorješ.
Lunddolaš lea dan čatnat dilálašvuođaide mat siskkildit loguid ja sturrodagaid.	Iemie daam dejtie tsiehkide viedtedh mah taalh jïh stoeredahkh meatan utnieh.
2. jahkeceahkkái mearkkaša dat máhttit ráhkadit rievttes rehketvuogi dilálašvuođain mat čilgejuvvojit illustrašuvnnaiguin, ovdamearka dihte rehkenastit man ollu guokte diŋgga mákset oktii.	2. daltesasse sæjhta jiehtedh reaktoe ryöknedimmievuekiem hammoedidh dejtie tsiehkide mah buerkiestamme sjidtieh guvvijste, goh ryöknedidh mennie åesesne göökte daeverh tjåanghkan sjidtieh.
Sáhttá maiddái leat nu álki go ipmirdit ahte čieža eappela	Maahta aaj mij akt dan aelhkie årrodh goh guarkedh tjïjhtje eeplah (bieliekonkreeth / guvvie) maahta vuesiehtidh
(beallekonkrehta / sárgosat) sáhttet ovddastit (lohko) symbola 7, dahje sáhttit buohtastahttit guokte ovddasteaddji seamma lohkui (ovdamearka dihte lohkosymbola ja konkrehtaid).	(taale) symbovline 7, jallh maehtedh göökte representasjovnh seamma taalese viertiestidh (vuesiehtimmien gaavhtan taalesymbovlh jïh konkreeth).
• Geavahit ja ávkkástallat lea 1. dásis čilgejuvvon ná: “ Geavaha álkes strategiijaid	• Nuhtjedh jïh gïetedidh lea 1. njieptjesne buerkiestamme goh “ aelhkie strategijh
lohkat ja juogustit hivvodagaid ja geometralaš hámiid.	nuhtjie gosse edtja ryöknedh, veahkah jïh geometrijen goerh klassifiseradidh.
Rehkenastá álkes rehketbihtáid iešguđetlágan vugiiguin.	Aelhkie aerviedimmieh dorje joekehtslaakan ”.
2. jahkeceahki geahččaleamis lea lunddolaš ráddjet dan máhttui geavahit strategiijaid loguidlohkamis ja juogustit hivvodagaid ja sáhttit čađahit aritmehtalaš rehkenastimiid (sihke gárvvisin biddjon ja ii gárvvisin	Pryövese 2. daltesasse lea iemie daam gaertjiedidh jïh ajve strategijh nuhtjedh ryöknemasse jïh klassifiseradæmman veahkijste, jïh maehtedh aritmetriske aerviedimmieh tjïrrehtidh (dovne bæjjese
biddjon bargobihtáid).	bïejeme jïh ij bæjjese bïejeme laavenjassh).
• Suokkardit ja árvvoštallat leat čilgejuvvon ná: “ Mearridit leago boađus vástádus gažaldahkii mas jerrojuvvui ”.	• Ussjedalledh jïh vuarjasjidh lea buerkiestamme goh «Sjæjsjele mejtie akte illedahke lea vaestiedasse gyhtjelassese mij gihtjesovviš.
Dien lea dábálaččat ohppiide hui gáibideaddji árvvoštallat “ ii-njálmmálaš ” dilálašvuođas ja dat dahká ila stuora rievddademiid ohppiid gaskkas makkár máhttu sis lea hámuhit čálalaččat.	Aervede krïevije sjædta learoehkasse daam vuarjasjidh aktene «ij-njaalmeldhš tsiehkesne, jïh sæjhta fer gïerve årrodh learoehkasse dam tjaaleldh darjodh.
Danne dat oassi ii	Dan åvteste ij sïjhth dam
árvvoštallojuvvo.	aspektem vuarjasjidh.
• Kommunikašuvdna lea čilgejuvvon ná: “ Geavaha iešguđetlágan veahkkeneavvuid čilget álkes rehkenastimiid ”.	• Govlesadteme lea buerkiestamme goh «ovmessie viehkiedïrregh nuhtjie juktie aelhkie aerviedimmieh darjodhš.
Kártengeahččalemiid rámmaplánaid mielde eai galgga geahččaleamis mihtidit ohppiid máhtuid čállimis ja lohkamis.	Mierievierhkesne goerehtallemepryövide tjåådtje dah pryövh eah edtjh learohki maahtoem tjaeliemisnie jïh lohkemisnie möölehtidh.
Kommunikašuvnna	Dan åvteste ij sïjhth govlesadtemem vuarjasjidh, men sæjhta dam ovryöktesth
eai danne árvvoštala das, muhto dat mihtiduvvo eahpenjuolgadit: Go oahppit čovdet geahččaleamis bargobihtáid, de fertejit sii geavahit matematihkalaš symbolaid riekta nu ahte earát maid ipmirdit maid sii leat bargan. Oahppit	vuarjasjidh. Gosse learohkh laavenjasside pryövesne luetieh, tjuerieh matematihkeles symbovlh reaktoelaakan nuhtjedh guktie mubpieh maehtieh guarkedh maam dah leah dorjeme.
kommuniserejit go čállet loguid ja symbolaid.	Learohkh govlesedtieh viehkine taalh jïh symbovlh tjaeledh.
Eanas bargobihtát leat ráhkaduvvon suorgái Geavahit ja ráhkadit.	Dah jeenjemes laavenjassh leah evtiedamme suarkan Nuhtjedh jïh gïetedidh.
Aspektii Dovdat ja čilget leat maiddái ráhkaduvvon bargobihtát.	Aaj laavenjassh evtiedamme aspektese Damtijidh jïh buerkiestidh.
Dasa lassin leat ráhkaduvvon muhtun bargobihtát mat isket vuođđo doabaipmárdusa mii lea dárbbašlaš eaktun matematihka vuođđo máhtolašvuođaid ovdánahttimis.	Lissine lea evtiedamme såemies laavenjassh mah vihkielåbpoe dïejvesegoerkesem teestadieh, mij lea daerpies jis
2.	edtja maehtedh doh uvtemesth tjiehpiesvoeth ryöknedimmesne evtiedidh.
jahkeceahki Kártengeahččalemiid bargobihtáid sáhttá juohkit njealji temái:	Maahta laavenjasside goerehtallemepryövesne 2. daltesasse njieljie teemine juekedh:
• Loguidlohkan temá mearkkaša máhttit lohkat struktuvrralaš ja eahpestruktuvrralaš hivvodagaid, lohkagoahtit viidásit muhtun logus (sihke bajás guvlui ja vulos guvlui),	• Ryöknemetjiehpiesvoeth leah maehtedh struktuvreradamme jïh
ja máhttit lohkat guvttiin-ja-guvttiin, viđáin-ja-viđáin ja nu ain viidásit.	ovstruktuvreradamme veahkah ryöknedh, guhkiebasse ryöknedh akten saaht man taalen raejeste (dovne bæjjese jïh våålese), jïh maehtedh ryöknedh gööktine jïh gööktine, vïjhtine-jïh-vïjhtine jïh naemhtie vijriesåbpoe.
5. siidu 34 siiddus oktii galle-leat rievttes symbolii, ja ipmirdit ja geavahit sadjevuogádaga.	Edtja aaj maehtedh låhkoem symbovlese ektiedidh jïh posisjovnesysteemem guarkedh jïh dam nuhtjedh.
• Lohkoráidu ja lohkolinnjá temá sisdoallá ahte galgá nákcet bidjat loguid lohkolinnjái, galgá diehtit loguid gaskka, galgá čatnat lohkomeari dasa man ollu	• Taaleraajroe jïh taalesïeve leah maehtedh taalh taalesïevese bïejedh, taali gåhkoen bïjre gaskemsh, maehtedh låhkoem ektiedidh veahkide jïh dam nuhtjedh juktie
leat, ja geavahit dan ovdamearka dihte sirret loguid sturrodaga mielde.	vuesiehtimmien gaavhtan taalh veesmedh stoeredahken mietie.
• Rehkenastinmáhtolašvuohta temá siskkilda máhtu geavahit gelbbolašvuođa loguid ja meriid birra ovttas strategiijaiguin nu ahte sáhttá čoavdit gárvvisin biddjon ja ii biddjon bargobihtáid (aritmetihkas).	• Ryöknedimmietjiehpiesvoeth lea maehtedh daajroem nuhtjedh taali jïh veahkaj
Mii geavahit tearpma sadjevuogádat (posisjonssystemet). Molssaeaktun livčče sáhttán čállit logešvuogádat	bïjre strategijigujmie ektine juktie bæjjese bïejeme jïh ij bæjjese bïejeme laavenjassh loetedh (aritmetihkesne).
dahje sadjeárvovuogádat (plassverdisystemet) Oahppoplána geavaha sadjeárvovuogádaga.	Guktie illedahkide nuhtjedh goh våarome dan vijriesåbpoe lïerehtæmman ?
6. siidu 34 siiddus dađistagaárvvoštallamin ja dat galget ovddidit oahppama.	Gaajhkh vuarjasjimmieh mah jaabnan lïerehtimmesne vadtasuvvieh, jaabnanvuarjasjimmie gohtjesåvva, jïh edtja lïerehtimmiem eevtjedh.
Buot ohppiin lea riekti dasa, ja lea dehálaš ahte oahppit ipmirdit daid mihtuid mat vurdojuvvojit sin oahpaheamis.	Gaajhkh learohkh edtjieh dam utnedh, jïh vihkeles learohkh guarkah mah lïerehtimmieulmieh mejtie veanhtedeminie dah edtjieh jaksedh.
Dehálaš lea ahte oahpaheaddjit geavahit dieđuid geahččalemiid bohtosiin heivehit ohppiid oahpahusa ovddos guvlui ohppiid oahppandárbbuid mielde.	nuhtjieh juktie dam vijriesåbpoe lïerehtimmiem sjïehtedidh learohki lïerehtimmiedaerpiesvoeti mietie.
Buorre dađistaga-árvvoštallan gohčoduvvo maiddái Vurdering for læring / Árvvoštallan oahpaheami várás, ja njeallje prinsihpa leat guovddážis go geavaha geahččalemiid bohtosiid viidásit barggus.	Hijven jaabnanvuarjasjimmie aaj gohtjesåvva Vuarjasjimmie lïerehtæmman, jïh njieljie prinsihph leah jarngesne gosse illedahkide pryöveste nuhtjie dan vijriesåbpoe barkose.
Čuovvovaš prinsihpat leat čilgejuvvon oahpahuslága láhkaásahusas, 3. kap..	Daah prinsihph leah buerkiestamme mieriedimmesne ööhpehtimmielaakese, kap. 3.
NJEALLJE PRINSIHPA Ohppiid oahppaneavttuid sáhttá nannet jus oahppit 1. ipmirdit maid sii galget oahppat ja mii sis vurdojuvvo.	NJIELJIE PRINSIHPH Maahta learohki lïerehtimmienuepieh nænnoestehtedh dastegh learohkh 1. guarkah maam edtjieh lïeredh, jïh mij lea veanhtadamme dejstie
2. ožžot responssa ja besset gullat makkár kvalitehta sin barggus dahje olahusas lea.	2. bïevnesh bååstede åadtjoeh mah dejtie soptsestieh kvaliteeten bïjre barkose jallh maam dorjeme
3. ožžot rávvagiid movt sáhttet buorebut bargat.	3. raerieh åadtjoeh guktie dah maehtieh buerebe sjïdtedh
4. oassálastet iežaset oahppamis earret eará nu ahte árvvoštallet iežaset barggu	4. leah meatan jïjtse lïerehtimmiebarkosne, gaskem jeatjah jïjtse barkoem jïh evtiedimmiem vuarjasjidh
Dehálaš poeaŋŋa lea: Makkár mihtuid galggan olahit, man muttus mun lean daid mihtuid ektui, ja mo galggan mun ollet dohko ?	Akte vihkeles gyhtjelasse lea: Mah ulmieh edtjem jaksedh, gusnie leam viertiestamme daej ulmiejgujmie, jïh guktie edtjem dohkoe båetedh ?
Oahppit galget ipmirdit maid sii galget oahppat ja mii sis vurdojuvvo	Mijjieh teermem posisjovnesysteeme nuhtjebe. Lij aaj maahteme tjaeledh luhkietaalesysteeme jallh
Oahppit fertejit maid diehtit manne lea dehálaš bargat rehkenastimiin vuođđo máhtolašvuohtan.	sijjieaarvoesysteeme.
Ságastala ohppiiguin mii lea geahččaleami ulbmil, ja maid geahččaleapmi galgá mihtidit.	Learoesoejkesje sijjieaarvoesysteemem nuhtjie.
Muital ohppiide sin bargguid birra ja rávve mo viidásit sáhttet bargat	Sæjroe 7 / 35
Árvvoštallan- ja čuovvolanbarggus lea guovddáš oassi addit ohppiide fágalaš dieđuid sin barggus. Dat galget muitalit makkár kvalitehta sin barggus dahje doaimmas lea ja galgá sisdoallat rávvagiid ja bagadusaid mo oahppit sáhttet bargat buorebut.	Learohkh edtjieh guarkedh maam edtjieh lïeredh, jïh mij lea veanhtadamme dejstie Gosse pryövigujmie jïh vuarjasjimmine barkah dellie vihkeles learohkh daejrieh man åvteste dah vuarjasjamme sjidtieh, jïh mij lea veanhtadamme dejstie.
Geahččaleami	Learohkh tjuerieh daejredh man
bohtosat ja dieđut sáhttet addit dutnje gova oahppi máhtuin, ja das mainna oahppi berre bargat eanet.	åvteste vihkeles ryöknedimmine barkedh goh akte uvtemesth tjiehpiesvoete.
Dieid dieđuid berret geahččat ovttas eará dieđuiguin mat dus leat oahppi birra ovdalaččas, ja dan berre geavahit dialogas ohppiiguin ja váhnemiiguin.	Soptsesth dan åvteste learohkigujmie aajkoen bïjre pryövine, jïh maam pryöve möölehte.
Oaččo ohppiid searvat árvvoštallamii	Vedtieh bïevnesh bååstede jïh raerieh geajnoen bïjre guhkiebasse Faageles bïevnesh bååstede leah akte vihkeles bielie vuarjasjimmie- jïh
Ohppiid berre oažžut searvat geahččalemiid árvvoštallamii.	dåarjelimmiebarkoste.
Go jearahallá ohppiin maid sii doivot sii leat máhttán bargat, ja mainna galggaše eanet bargat, de sáhttá ohppiid oažžut	Illedahkh jïh bïevnesh pryöveste maehtieh dutnjien aktem guvviem vedtedh destie maam learohkh haalvoeh, jïh mejnie dah tjuerieh vielie barkedh.
suokkardallat iežaset máhtolašvuođas.	Vaeltieh learoehkidie meatan Datne byörh learoehkidie meatan vaeltedh gosse pryövem gïehtjedh mænngan. Gosse
Maŋŋil go bohtosiid lea geahčadan, de sáhttá leat ávkkálaš ohppiiguin searválaga suokkardallat sin vástádusaid ja plánet movt oahppit sáhttet buorebut bargat.	learoehkidie gihtjh maam dah vienhtieh dah leah buektiehtamme, jïh mejnie byöroeh vielie haarjanidh, dellie dah maehtieh aelkedh sijjen jïjtsh lïerehtimmien bïjre ussjedieh.
Ohppiid árvvoštallamat iežaset barggus sáhttet addit dehálaš	Mænngan illedahkide gïehtjedamme, maahta nuhteligs årrodh baajedh learoehkidie meatan årrodh sijjen vaestiedassi bïjre ussjedidh, jïh soejkesjidh maam dah maehtieh
7. siidu 34 siiddus	darjodh juktie buerebe sjïdtedh.
• Movt ráhkkanahttit ohppiid geahččaleami ulbmiliidda ?	• Guktie edtjem learoehkidie ryöjrehtidh aajkose pryövine ?
• Movt galggan geavahit bohtosiid vai sáhtán addit fágalaš relevánta	• Guktie edtjem illedahkide nuhtjedh juktie maehtedh faageles sjyöhtehke
árvvoštallamiid ruovttoluotta mat ovddidit viidásit oahppama ?	bïevnesh bååstede vedtedh mah dam guhkiebasse lïerehtimmiem eevtjieh ?
• Movt mun sáhtán searvadahttit oahppi viidásit bargui bohtosiiguin ?	• Guktie edtjem learoehkidie meatan vaeltedh dennie guhkiebasse barkosne
• Movt oahppit sáhttet searvat iežaset barggu árvvoštallamii ?	• Guktie learohkh maehtieh meatan årrodh sijjen jïjtsh barkoem vuarjasjidh ?
8. siidu 34 siiddus oahpásmuvvat bures ovdal čađahanbeaivvi.	Åvtelen pryöve dorjesåvva, dle vihkeles datne lea veelelaakan goerehtamme bïhkedassem Instruksjon for gjennomføring.
Dan gávnnat PAS:s.	Daam gaavnh PAS:sne.
Dat instruksa sisdoallá dan maid oahpaheaddji galgá dadjat ohppiide ovdal geahččaleami ja geahččaleami čađahettiin.	Sæjroe 8 / 35 learohke edtja learoehkidie jiehtedh pryöven åvtelen jïh mearan pryöve dorjesåvva.
Dasa lassin čilgejuvvojit das čađaheami rámmat.	Lissine tjïrrehtimmien mierieh aaj buerkiestamme sjidtieh.
Kártengeahččaleapmi galgá čađahuvvot guovtti vuorus.	Edtja goerehtallemepryövem tjïrrehtidh gööktine boelhkine.
Vuoruid gaskkas galgá ohppiin leat boddu.	Boelhki gaskem learohkh edtjieh eejehtimmiem utnedh.
Dat lea danne go oahppit geain leat oahppanváttut dávjá váibet eanet go oahppit geain eai leat dakkár hástalusat.	Dïhte dan åvteste dah viesjies learohkh daamtaj maehtieh sæjloesåbpoe sjïdtedh goh dah veaksehke learohkh.
Buot oahppit galget beassat čájehit kártengeahččaleamis maid sii máhttet, ja ahte boasttu vástádusaid sivva ii leat dat go leat váiban.	Vihkeles gaajhkh learohkh åadtjoeh
Geahččaleapmegihppagis lea merkejuvvon gokko galggašii bisánit bottus.	Pryöveheeftesne lea mïerhkesjamme gåessie pryöve byöroe årrodh.
Dat lea dušše láidehus, muhto ávžžuhit ahte eai váldde bottu maŋŋil.	Daate ajve bïhkeden, men mijjieh juvnehtibie eejehtimmie ij seejnebe vaaltasovvh.
Bottu guhkkodat galggašii leat unnimusat 10 minuhta, áinnas borranboddu dahje fitnan olggu ovddas.	Eejehtimmie byöroe årrodh unnemes 10 minudth, maaje beapmojne jallh ålkone.
Geahččaleami	Maahta
sáhttá maiddái juohkit guovtti skuvlabeaivái.	aaj pryövem juekedh gööktine skuvlebiejjine.
Oktiibuot almma bottu haga lea geahččaleami čađahanáigi sullii 60 minuhta.	Tjåanghkan pryöve sæjhta vaasedh medtie 60 minudth, dellie eejehtimmie ij leah meatan.
Ovdal geahččaleami lea dehálaš ahte sihke oahppit ja sin váhnemat / ovddasteaddjit leat ožžon dieđuid kártengeahččaleami birra ja dan čađaheami ulbmila.	Pryövetjïrrehtimmien åvtelen lea vihkeles dovne learohkh jïh eejhtegh goerehtallemepryövem demtieh jïh daejrieh man åvteste dam tjïrrehte.
Diehtu váhnemiidda / ovddasteddjiide	Bïevnesh eejhtegidie
Oahpahusdirektoráhta lea ráhkadan diehtojuohkingihppaga váhnemiidda / ovddasteddjiide man namma lea: ” Informasjon om kartleggingsprøver, våren 2015 ”.	Ööhpehtimmiedirektovraate aktem bïevnesetjaalegem dorjeme eejhtegidie man nomme: «Bïevnesh goerehtallemepryövi bïjre, gïjren 2015 š. Bïevnesetjaalege eejhtegidie
Váhnemiid diehtojuohkingihpa sáddejuvvo ohppiid mielde ruovttuide ja dan galggašii maiddái sáhttit viežžat skuvlla ruovttusiiddas dahje oahpahusneahttabáikkis.	seedtesåvva gåatan learohkigujmie jïh byöroe lissine våålese vaaltasovvedh skuvlen gåetiesæjrosne jallh lïerehtimmiesijjesne.
Gihpa lea jorgaluvvon sámegillii (davvi, lulli- ja julevsámegillii) ja eŋgelasgillii.	Tjaalege lea jarkoestamme saemien gïelese (noerhte-, åarjel- jïh julevsaemien.
Daid sáhttá viežžat pdf-fiilan Oahpahusdirektoráhta ruovttusiiddus.	Maahta dejtie våålese leessedh goh pdf-fijlh Ööhpehtimmiedirektovraateen gåetiesæjroste.
Gihpa almmuhuvvo buori áiggis ovdal kártengeahččaleamit lohkamis ja rehkenastimis galget čađahuvvot.	Tjaalege olkese båata guhkiem åvtelen learohkh edtjieh goerehtallemepryövide lohkemisnie jïh ryöknedimmesne darjodh.
Diehtu ohppiide	Bïevnesh learoehkidie
Oahppit galget oažžut dieđuid kártengeahččalemiid birra dalle go váhnengihppagat juhkkojuvvojit ohppiide.	Learohkh edtjieh bïevnesh åadtjodh goerehtallemepryövi bïjre seamma tïjjen goh tjaalege eejhtegidie vadtasåvva.
Lea dehálaš ahte geavahat buori áiggi čilget mii kártengeahččaleapmi lea, manne galgá dakkár geahččaleapmi, ja mo geahččaleapmi	Vihkeles datne astoem åtnah buerkiestidh mij akte goerehtallemepryöve lea, man åvteste dijjieh edtjede dagkeres pryövem utnedh jïh guktie pryöve edtja tjïrrehtamme sjïdtedh.
Ohppiid bargoáigi geahččaleami osiide lea ovdal bottu 17, 5 minuhta ja 13,5 minuhta maŋŋil bottu. Dasa	Barkoetïjje learoehkdie dejnie göökte bieline pryöveste lea 16 minudth eejehtimmien åvtelen jïh 12
lassin boahtá áigi bagadusaide ja nu ain.	Lissine tïjje vadtasåvva bïhkedimmieh vedtedh jïh numhtie vijriesåbpoe.
9. siidu 34 siiddus	Sæjroe 9 / 35
 várren áiggi geahččaleami čađaheapmái	GÏEHTJEDIMMIELÆSTOE LOHKEHTÆJJESE TJÏRREHTIMMIEN ÅVTELEN Manne  tïjjem vadteme pryövem tjïrrehtidh
 lohkan ovdagihtii oahpaheaddjibagadusa ja geahččaleami instruksa	 gïehtjedamme bïhkedimmiem jïh bïhkedasside juktie pryövem tjïrrehtidh
 doaimmahan váhnemiidda diehtogihppaga geahččaleami birra ja dieđu	 hokseme eejhtegh bïevnesetjaalegem åådtjeme jïh bïevnesh åådtjeme
geahččaleami čađaheami ja čuovvoleami birra.	tjïrrehtimmien jïh dåarjelimmien bïjre
 ságastallan ohppiiguin dan birra ahte geahččaleapmi galgá leat veahkkin	 learohkigujmie soptsestamme daate pryöve edtja viehkine årrodh ihke
oahpaheaddjái addit ohppiide nu buori oahpahusa go vejolaš	lohkehtæjja maahta learoehkidie dan bööremes lïerehtimmiem vedtedh
 várren áiggi maŋŋil geahččaleami ovttaskas oahppi bohtosiid árvvoštallamii ja	 tïjjem vadteme tjïrrehtimmien mænngan juktie maehtedh vuarjasjidh jïh
čuovvoleapmái	3. MEARAN TJÏRREHTEMINIE
10. siidu 34 siiddus dárogillii namain Instruksjon for gjennomføring geahččalemiidvuogádaga fierpmádagas, Prøveadministrasjonssystemet (PAS), https://pas.udir.no.	Pryövereeremesysteemesne (PAS.)
Doppe gávnnat maiddái bohtosiidčilgehusa / fasihta mii čilge movt galggat divvut geahččalemiid.	((https://pas.udir.no) gaavnh Instruksjon for gjennomføring mij buerkeste guktie datne edtja pryövem tjïrrehtidh, jïh mah ryöjredimmieh mejtie tjoerh darjodh pryöven åvtelen.
Skuvlla rektor galgá ordnet nu ahte beasat PAS:i.	Daesnie aaj vuarjasjimmiebïhkedimmiem gaavnh mij buerkeste guktie edtja pryövide staeriedidh.
Don fertet lohkat ja oahpásmuvvat bures instruksii, Instruksjon for gjennomføring, buori áiggis ovdal kártengeahččaleami čađaheami ohppiiguin.	Datne tjoerh veele lohkedh jïh gïehtjedidh Instruksjon for gjennomføring guhkiem åvtelen datne goerehtallemepryövem tjïrrehth learohkigujmie.
Dus ferte leat alddát	Datne tjoerh aktem jïjtse
geahččaleami gihpa klássalanjas maid geavahat veahkkin bagadallamis.	pryöveheeftem meatan utnedh klaassetjiehtjielasse maam nuhtjh, Instruksjonine ektine.
Dasa lassin dárbbašat diimmu mainna geahčat áiggi.	Lissine aktem tsåahkam daarpesjh mij tïjjem vaalta, tjöödtjesthtsåahka.
Jus diktá ohppiid bargat nu guhká go sii háliidit, de nákcejit maiddái oahppit geat bargat eahpevuogálaččat čoavdit bargobihtáid riekta.	Dennie tjaalegisnie Instruksjon tjåådtje man guhkiem learohkh edtjieh utnedh laavenjasside loetedh fïerhtene sæjrosne.
Dat leat oahppit geaid geahččaleapmi galgá gávdnat go váilevaš	Dastegh baaja learoehkidie dan guhkiem gïehtelidh goh jïjtje
strategiijaovdáneapmi lea stuorimus prediktora vejolaš matematihkkaváttuide maŋŋil.	Daah leah learohkh mejtie pryöve edtja vueptiestidh dan åvteste faatoes strategijeevtiedimmie lea dïhte veaksahkommes prediktovre dastegh learohkh matematihketsagkesh mænngan åadtjoeh.
Danne ferte čuovvut dárkilit áigemeriid mat leat instruksas.	Dan åvteste tjoerh veelelaakan fulkesidh
11. siidu 34 siiddus bohtosiid.	tïjjemieride bïhkedassesne.
Kártengeahččaleapmi mihtida guokte máhtolašvuođasuorggi rehkenastima vuođđo máhtolašvuođain.	tjiehpiesvoetine ryöknedimmesne goerehtallemepryövesne.
Dovdat ja čilget sisdoallá oahppi máhtolašvuođa identifiseret dilálašvuođaid maidda gullet logut ja sturrodagat.	Damtijidh jïh buerkiestidh leah mejtie learohke maahta tsiehkieh damtijidh mah taalh jïh stoeredahkh meatan utnieh.
Geahččaleami bargobihtát čilgejit čielga dilálašvuođaid maid sáhttá čoavdit rehkenastima bokte.	Laavenjassh pryövesne buerkiestieh vihties tsiehkieh mejtie maahta loetedh viehkine ryöknedimmeste.
Oahppit fertejit ipmirdit ahte logut	Learohkh tjuerieh guarkedh taalh tseahkan gårrelgieh, jïh tjuerieh
čatnasit dilálašvuođaide, ja sii fertejit máhttit ráhkadit mentála modealla matematihkalaš oktavuhtii, ovdamearka dihte oastit ja vuovdit.	maehtedh aktem mentaale maallem darjodh dan matematihkeles ektiedæmman, vuesiehtimmien gaavhtan åestedh jïh doekedh.
Geavahit ja ráhkadit sisdoallá máhtu válljet strategiijaid váttisvuođačoavdimii.	Nuhtjedh jïh gïetedidh lea strategijh
strategiijaid hivvodagaid juohkimii ja juogusteapmái ja álkes rehkenastimii.	Pryöve möölehte guktie learohke maahta aelhkie strategijh nuhtjedh gosse veahkah juaka jïh klaassifiserede, jïh aelhkie aerviedimmieh darjodh.
Ohppiid rehkenastima vuođđomáhtolašvuođaid mihtideapmái leat ráhkaduvvon bargobihtát njealji temás: Lohkan, lohkodoahpagat, lohkoráidu ja lohkolinnjá ja	Juktie learohki uvtemesth tjiehpiesvoeth ryöknedimmesne möölehtidh, laavenjassh leah evtiesovveme njieljie teemaj sisnjeli: Ryökneme, taalegoerkese, taaleraajroe jïh taalesïeve
rehkenastin.	jïh ryöknedimmie.
Buot dát njeallje temá čilgejuvvojit vuollelis.	Fïereguhte dejstie njieljie teemijste goerehtallemepryövesne åehpiedehteme sjædta vuelielisnie.
Juohke temái govviduvvo ohppiid ovdáneapmi ja dás leat maiddái ovdamearkkat ohppiin.	Fïereguhten teemese learohki evtiedimmiem buerkeste, jïh såemies vihties learohkevuesiehtimmieh vadtasuvvieh.
Dás čilgejuvvojit maiddái hástalusat mat sáhttet leat ohppiin geat rahčet guhtege temá siskkobealde, ja dás leat	Vijriesåbpoe haestemh buerkeste mejtie viesjies learohkh dåastoeh fïerhten teeman sisnjelen, jïh
evttohusat aktivitehtaide mat sáhttet veahkehit ohppiid birget daiguin hástalusaiguin.	muvhth raeriestimmieh darjoemidie vadtasuvvieh mah maehtieh learoehkidie viehkiehtidh dejtie haestiemidie haalvedh.
Maŋŋelis temáid leat čilgehusat golmma oahppis (ohppiidportreahtat) geain leat hui iešguđetlágan bohtosat.	Teemaj mænngan buerkiestimmieh golme learoehkijstie gaavnh (learohkeportrehth) gaajh joekehts illedahkigujmie goerehtallemepryövesne.
Dat portreahtat leat čállon dan vuođul maid muhtun oahppit leat	Portrehth soptsestieh maam learohkh leah vuesiehtamme dah haalvoeh, jïh eah haalvoeh
Portreahtat muitalit maid oahppit leat čájehan ahte sii máhttet ja maid eai máhte geahččaleamis.	pryövesne.
Juohke ohppiidportreahtas lea árvalus mo sáhttá viidásit čuovvolit oahppi.	Fïerhten learohkeportrehtese raeriestimmieh vadtasuvvieh juktie guhkiebasse learohkem dåarjelidh.
Čuovvoleapmi ohppiin geat leat sierra beroštumi ráji vuolábealde	Dåarjelimmie learoehkijstie tjoeperdimmieraasten nuelesne
Kártengeahččaleapmi rehkenastimis deattuha lohkoipmárdusa ja rehkenastin máhtolašvuođa.	Goerehtallemepryöve ryöknedimmesne fokusem åtna taalegoerkesasse jïh ryöknedimmietjiehpiesvoetese.
Dat leat dárbbašlaš vuođđogeađggit rehkenastima	Daate lea daerpies bigkemegierkieh juktie vihkielommes tjiehpiesvoeth ryöknedimmesne vejtiestidh jïh matematihkem lïeredh. Edtja illedahkem
vuođđomáhtolašvuođaid oahppamis ja matematihka oahppamis. Bohtosat 2. jahkeceahki matematihka kártengeahččaleamis galget geavahuvvot vuolggasadjin ságastallamii ohppiiguin ja váhnemiiguin go pláne mo galgá čuovvolit oahppu.	goerehtallemepryöveste ryöknedimmesne 2. daltesasse åtnasovvedh goh våarome akten soptsestæmman learoehkinie jïh eejhtegigujmie, juktie dam guhkiebasse dåarjelimmiem learoehkistie soejkesjidh.
Ovttas sáhttibehtet vuoruhit movt ovddos guvlui bidjabehtet oahppomihtuid barggus.	Ektesne dijjieh maehtede bæjjese bïejedh våaroehtamme lïerehtimmieulmieh dan guhkiebasse barkose.
Ságastallet movt oahppi	Soptsestidie ektesne guktie learohke
sáhttá olahit mihtuid maid bidjabehtet.	Vihkeles fokusem utnedh naan gille ulmide fïerhten aejkien, mejtie maahta jaksedh.
Dehálaš lea bidjat deattu muhtun moatti, realisttalaš mihttui hávális.	vååjnoe goh learohke lea tjoeperdimmieraasten nuelesne, jïh dan gaavhtan lissie dåarjelimmiem daarpesje
 Ohppiid vuolábealde sierra beroštumi rájiid galgá čuovvolit  Oahpaheaddji ferte dieđihit váhnemiidda kártengeahččalemiid bohtosiin jus oahppi bohtosat leat vuolábealde sierra beroštumi ráji ja nu dárbbašit liige čuovvoleami  Oahppit geat leat juste bajábealde sierra beroštumi ráji, sáhttet maiddái dárbbašit čuovvoleami  Guhtege oahppi bohtosiid ferte geahččat ovttas eará dieđuiguin oahppi birra	 Learohkh mah eevre tjoeperdimmieraasten bijjelen skååredieh, maehtieh aaj guhkiebasse dåarjelimmiem daarpesjidh
Go dulko ohppiidvástádusaid, de lea dehálaš geahččat geahččaleami ollislaččat.	Gosse learohkevaestiedasside toelhkeste lea vihkeles abpe pryövem ektesne vuejnedh.
Leage várrogas ovtta bargobihtá vástádusa vuođul dadjat maidege.	Årroeh våårege illedahkh toelhkestidh ajve aktede vaestiedasseste aktene laavenjassesne.
Sáhttá ollu dieđuid oažžut jus	Maahta jïjnjh bïevnesh gaavnedh jis learohken abpe heeftem gïehtjede.
12. siidu 34 siiddus sierra báhpirii.	plæjjohkemïerhkh taalesïevine jïh goerine, vuartesjh aaj notaatine jallh gusnie learohke tjaaleme sæjroebieline jallh jïjtse paehpierisnie.
Dat sáhttet addit lassi dieđuid das mo oahppi jurddaša.	Daate maahta lissiebïevnesh vedtedh guktie learohke ussjede.
Jus eahpidat, huma ohppiin ja jeara sus muitá go mo son jurddašii.	Jis jueriedisnie, soptsesth learoehkinie jïh gihtjh mejtie learohke måjhta guktie ussjedi.
Geahččaleami berre mannat čađa ovttaskas ohppiiguin geain leat bohtosat juste bajábealde dahje vuolábealde sierra beroštumi ráji.	Byöroe pryövem aktine aktine learoehkinie gïehtjedidh mij lea eevre tjoeperdimmieraasten bijjelen jïh nuelesne.
Árvvoštala leago ohppiide vuolábealde sierra beroštumi ráji ávkkálaš mannat olles geahččaleami čađa.	Vuarjesjh mejtie learohkh tjoeperdimmieraasten nuelesne aevhkiem
lagamusas oahppi ovdánandási.	utnieh abpe pryövem gïehtjedidh.
Ohppiide geat ožžot čuoggáid ollu vuollelis sierra beroštumi ráji (geahča Lena portreahta) sáhttá dovdot váivin jus oahpaheaddji bláđe olles geahččaleami čađa ja nu oidnojit buot bargobihtát maid ii leat máhttán dahje vástidan.	Veeljh dej veajkoej muvhth sæjroeh mejtie learoehkinie ektine vuartesjh. Daate byöroe sæjroeh sisveginie årrodh mah leah learohken lïhkemes evtiedimmiesovnen sisnjelen. Akte learohke mij guhkede tjoeperdimmieraasten nuelesne
Danne sáhttá leat vuogas válljet dušše moadde siiddu maid geahčada searválaga ohppiin.	Dellie maahta buerebe årrodh naan gille sæjroeh veeljedh mejtie learoehkinie ektine gïehtjede.
Go geahčada geahččaleami olles klássain, de sáhttá válljet geahččaleamis muhtun temáid dahje siidduid maiguin sáhttá bargat ovttas.	Juktie pryövem vijriesåbpoe gïehtjedidh aktene ellies klaassesne maahta såemies teemah jallh sæjroeh pryövesne veeljedh mejgujmie gaajhkesh maehtieh ektesne barkedh.
Dat sáhttá mearkkašit ahte okta oahppi lea mielde ovtta kurssas, muhtun	Mujhtieh gåarede «kuvsjemš darjodh learohkedåehkiejgujmie juktie sjïere dïejvesigujmie
eará oahppi soaitá mielde máŋgga kurssas.	jallh tjiehpiesvoetigujmie guhkiebasse barkedh, mejgujmie gaajhkh learohkh dåehkesne tjabreminie.
Evttohusat gažaldagaide ohppiide sierra beroštumi ráji vuolábealde	Raeriestimmie gyhtjelasside learoehkidie tjoeperdimmieraasten nuelesne:
 Sáhtát go čájehit dan siiddu geahččaleamis mii du mielas lei buot suohttaseamos ?	 Maahtah munnjien vuesiehtidh dam sæjroem pryövesne datne tuhtjih lij lustemes ?
 Ledje go muhtun bargobihtát maid don it ipmirdan mo galget bargat ?	 Mah laavenjassh desnie mejtie idtjïh guarkah guktie edtjh loetedh ?
 Makkár bargobihtát ledje váddásat ?	 Mah laavenjassh lin gïerve ?
 Makkár bargobihtáid manai bures bargat ?	 Mah laavenjassh lij aelhkie darjodh ?
Evttohusat gažaldagaide ohppiide go bargá olles luohkain maŋŋil geahččaleami:	Raeriestimmie gyhtjelasside learoehkidie gosse barkeminie pryöven mænngan ellies klaassine:
 Maid jáhkkibehtet mii galgat gávdnat dáinna siidduin ?	 Maam dijjieh vienhtede mijjieh pryövebe gaavnedh daejnie sæjrojne ?
 Mo sáhttit jurddašit go galgat čoavdit dán bargobihtá ?	 Guktie maehtebe ussjedidh juktie daam laavenjassem loetedh ?
Oahppit vuolábealde sierra beroštumi ráji geavahit dávjá guhkes áiggi danne go sis leat eahpevuogálaš strategiijat, heajos doabaipmárdusat, dahje beare viiddis dárkkistanstrategiijat.	Learohkh tjoeperdimmieraasten nuelesne daamtaj guhkiem tïjjem nuhtjieh dan åvteste dej leah ovmaereles strategijh, viesjies dïejvesh jallh fer vijries gïehtjedimmiestrategijh.
Daid dáhttut fuobmát kártengeahččalemiiguin, ja danne čađahit	Mijjieh sïjhtebe daam goerehtallemepryövine vueptiestidh, jïh dan åvteste pryövem tjïrrehtibie
geahččaleami áigemeriiguin ja veahkkeneavvuid haga.	tïjjemieriejgujmie jïh bielelen viehkiedïrregh.
Maŋŋil go geahččaleapmi lea divvojuvvon, de sáhttá láhčit ohppiide vejolašvuođa bargat bihtáid maid eai vástidan geahččaleamis.	Mænngan pryövem staeriedamme, maahta sjïehteladtedh ihke learohkh åadtjoeh laavenjasside loetedh mejtie idtjin vaestedh gosse
loahppa bargobihtáid ivdnebliánttain.	Sæjroe 12 / 35 pryövem tjïrrehtin.
De gal ožžot geavahit veahkkeneavvuid.	Daelie maehtieh maaje viehkiedïrregh nuhtjedh.
Oahppit leat juo gullan bagadusa ja sáhttet geahččat ovdamearkkaid geahččaleamis.	bïhkedassem govleme jïh maehtieh vuesiehtimmide pryövesne vuartasjidh.
Máŋgasiidda lea dat doarvái dasa ahte nagodit iešheanalaččat bargat bihtáiguin mat leat báhcán.	Jeenjesidie ij leah daate nuekies ihke dah buektiehtieh jïjtjeraarehke barkedh dej jeatjah laavenjassigujmie.
Oahppit EAI oaččo divvut boasttu vástádusaid.	Learohkh EAH luhpiem åadtjoeh båajhtoeh vaestiedassh staeriedidh.
Ohppiide geat rahčet ii leat nu ollu ávki bargat iešheanalaččat geahččaleami bargobihtáiguin, ja nu ii ávžžuhuvvo sidjiide dat bargovuohki.	Gaajh viesjies learohkh sijhtieh vaenie nåhtoem utnedh jïjtjeraarehke laavenjassigujmie pryövesne barkedh, jïh dan åvteste ibie dam raeresth.
Okta vuohki lea ahte oahppi	Akte nuepie lea learohke lohkehtæjjine ektine, dejtie laavenjasside dorje mejtie satne idtji asth pryövesne darjodh.
13. siidu 34 siiddus dieđuid das maid oahppi ii ipmir, ja mainna son rahčá.	Dellie lohkehtæjja nuepiem åådtje jienebh gyhtjelassh gihtjedh jïh lissie bïevnesh åadtjodh man bïjre learohke guarka, jïh mejnie tjabreminie.
Dat sáhttá leat vuosttaš oassi oahppi viidásit kártemis.	Daate maahta voestes lïhtse årrodh dennie guhkiebasse goerehtallemisnie.
14. siidu 34 siiddus máhtolašvuođaid ovdal go doahpagiid, vai ohppet go daid buohtalaga.	Digkedeminie mejtie goerkese evtiesåvva tjiehpiesvoeti åvtelen, tjiehpiesvoeth goerkesen åvtelen, jallh mejtie dah sinsitnien baalte evtiesuvvieh.
Jáhku mielde dat ovdánit buohtalaga.	Hævvi vienth dah sinsitnien baalte evtiesuvvieh.
Oahppit geat eai hálddaš lohkodoahpagiid nu bures rahčet dávjá lohkamiin ja lohkorehkenastimiin.	Learohkh viesjies taaledïejvesigujmie daamtaj viesjies tjiehpiesvoeth utnieh
doahpagiid mat čatnasit loguide.	ryöknemisnie jïh taaleryöknedimmesne.
Ohppiin leat juo doahpagat ja máhtolašvuođat go sii álget skuvlii.	Learohkh dïejvesh jïh tjiehpiesvoeth meatan utnieh gosse skuvlese båetieh.
Árra giellaovdánemiin ja lohkamiin leat sii háhkan dehálaš gelbbolašvuođa mii lea vuođđun vuođđo máhtolašvuođaide rehkenastimis ja dasa ahte oahppat matematihka.	Aareh gïeleevtiedimmien jïh ryöknemen tjïrrh dah leah vihkeles maahtoem vejtiestamme mij våaroeminie sjædta tjiehpiesvoetide ryöknedimmesne, jïh matematihkem lïeredh.
Ipmárdus doahpagiidda nugo ovdamearka dihte stuorit go, eanet, dahje lohkosánit ja lohkanmáhtolašvuođat leat reaiddut viidásit oahppamii.	Goerkese ektiedamme dïejvesidie goh vuesiehtimmien gaavhtan stuerebe goh, vielie, jallh
Juo skuvlaálgima áiggi sáhttet oahpaheaddjit áicat ahte ohppiin leat iešguđetlágan gelbbolašvuođat.	taalebaakoeh jïh ryöknemetjiehpiesvoeth leah dïrregh dan guhkiebasse lïerehtæmman.
Muhtun oahppit eai máhte lohkat meaddel viđá kardinála ipmárdusain, muhtun oahppit ges máhttet adderet loguid 0-100 gaskkas.	Joe skuvleaalkoven lohkehtæjjah maehtieh vïhtesjidh learohkh joekehts maahtoem utnieh.
Skuvllas sáhttá áicat	Skuvlesne maahta aktem matteuseffektem vïhtesjidh, joekehtse learohki gaskem sjïdtede dej voestes skuvlejaepiej.
matteuseffekta, erohus ohppiid gaskkas stuorru árra skuvlajagiid.	Goerehtallemepryövi aajkoe lea joekehtsh vueptiestidh, guktie
Ulbmil kártengeahččalemiiguin lea fuobmát erohusaid nu ahte sáhttá bargat dihtomielalaččat ovddidit doabaipmárdusa ja rehkenastimáhtolašvuođa ohppiin geat rahčet eanemusat.	maahta voerkeslaakan barkedh dïejvesegoerkesem jïh ryöknemetjiehpiesvoetide lissiehtidh dej viesjiehtommes learohki luvnie.
Ii leat dušše okta geaidnu háhkat vuođđo máhtolašvuođaid rehkenastimis – ohppiin lea individuella ovdáneapmi, muhto leat muhtun oktasašvuođat maiddái.	Ij leah akte geajnoe dejtie vihkielommes tjiehpiesvoetide ryöknedimmesne – learohkh sjïere evtiedimmieh utnieh, men såemies tjåenghkies væhtah.
Jus oahppit galget šaddat čeahpit rehkenastit, de fertejit leat guokte vuođđo ášši sajis: sii fertejit máhttit lohkat sihkkarit ja geabbilit, ja sis fertejit leat nanu lohkodoahpagat.	Ihke learohkh edtjieh væjkele sjïdtedh ryöknedidh, dellie göökte maadthgierkieh tjuerieh stïeresne årrodh: dah tjuerieh maehtedh jearsoeslaakan jïh fleksijbele ryöknedidh, jïh dah tjuerieh hijven
Lohkan lea dárbbašlaš ohppiid lohkoipmárdusa ovddideapmái, dasa lassin geavahit oahppit ollu lohkanstrategiijaid bargobihtáid čoavdimii.	taaledïejvesem utnedh. Learohki evtiedimmien gaavhtan lea joekoen vihkeles veele barkedh learohki ryöknemedarjomigujmie dej voestes jaepiej skuvlesne.
Eanas oahppit ohppet dađistaga beaktileabbo ja geabbileabbo strategiijaid dađi mielde go šaddet čeahpibut lohkat ja háhket buoret lohkoipmárdusa.	Ryökneme lea daerpies juktie learohki taalegoerkesem evtiedidh, lissine learohkh jeenjemasth ryöknemestrategijh nuhtjieh laavenjasseloetemisie.
Muhtun ohppiid ovdáneapmi bisána, dainna oaivvilduvvo	Dah jeanatjommes learohkh sijhtieh
ahte sii jotket geavahit álkes strategiijaid (geahča Rehkenastin vuollelis).	Såemies learohkh tjöödtjestieh, dah jåerhkieh aelhkie strategijh nuhtjedh (vuartesjh Ryöknedimmie vuelielisnie). Daah learohkh leah
Dat oahppit sáhttet oažžut matematihkkaváttuid.	Sæjroe 13 / 35 vaahresne matematihketsagkesh evtiedidh.
Danne lea dehálaš veahkehit ohppiid ovdánit viidásit ovttageardánis ja ovttamállet lohkanstrategiijain beaktileabbo strategiijaide ja geabbileabbo strategiijageavaheapmái.	Dan åvteste vihkeles learoehkidie guhkiebasse viehkiehtidh naive jïh rigide ryöknemestrategijijste, vielie effektijve strategijide jïh akten vielie fleksijbele strategijeåtnose.
Davviriikkain earuhit erenoamáš matematihkkaváttuin ja dábálaš matematihkkaváttuin.	Noerhtelaantine joekehtibie sjïere jïh sïejhme matematihketsagkesi gaskem.
Dávjá geavahit doahpagiid gáržžes ja viiddis definišuvnna (geahča ovdamearka dihte	Daamtaj dïejvesh gietskies jïh gamte definisjovne åtnasuvvieh (vuartesjh vuesiehtimmien gaavhtan
Lunde, 2008) Muhtun ohppiin geat rahčet matematihkain, leat erenoamáš matematihkkaváttut.	Lunde 2008). Såemies dejstie learoehkijstie mah matematihkine tjabreminie, sjïere matematihketsagkesh utnieh.
Erenoamáš matematihkkaváttuid čatnet ovdamearka dihte muitinváttuide, kognitiivafáktoriidda dahje abstrakšuvdnaváttuide (Holm, 2002).	Dam ektede nåakebe mujhtesefunksjovnese, kognitijve faktoridie jallh abstraksjovnetsagkesidie (Holm, 2002).
Ohppiide geain leat erenoamáš matematihkkaváttut berre árvvoštallat lea go dárbu liige	Dejtie learoehkidie sjïere matematihketsagkesigujmie, byöroe vuarjasjidh mejtie daerpies lissie dåarjelimmiem aaj
čuovvoleapmái maiddái olggobealde heivehuvvon oahpahusa vrd oahpahuslága.	mierien ålkolen sjïehtedamme lïerehtimmeste, ööhpehtimmielaaken mietie.
Johtočálus F-04-13 geatnegahttá skuvlla árvvoštallat oahpahusa doaibmama ovdalgo vuolggaha ášši PPT:I ja vejolaččat erenoamáš oahpahusa mearrádussii.	Prievien mietie F-04-13 skuvle dïedtem åtna nåhtoem lïerehtimmeste vuarjasjidh, åvtelen PPD:se vuesehte, jïh eventuelle nænnoestimmie sjïereööhpehtimmien bïjre. Goerehtallemepryöve
Dakkár árvvoštallamis sáhttá kártengeahččaleami geavahit oassin.	maahta meatan årrodh aktene dagkeres vuarjasjimmesne.
Lassin ohppiide geain leat erenoamáš váttut matematihkas, de dáidet maiddái leat oahppit geain leat dábálaš váttut matematihkas.	Gelline skuvline sæjhta naan learohkh årrodh mah utnieh dam maam mijjieh gåhtjobe sïejhme matematihketsagkesh.
Lunde (2008) mielde mearkkaša dat ahte	Lunden mietie (2008) dellie sæjhta akte ovreakta årrodh
Dán teavstta referánssat leat evttohuvvon lassi lohkamušaid listus.	gaskem learohken kognitijve fungeradimmiem, ööhpehtimmiem jïh jeatjah faktovrh mah lïerehtimmiem tsevtsieh, jïh daate ovreakta jeenjemasth learohken matematihkelïerehtimmiem heerrede.
15. siidu 34 siiddus matematihka. Muhtun ohppiin geat leat ožžon bohtosiid vuolábealde sierra beroštumi ráji leat dábálaš matematihkkaváttut.	Muvhth dejstie learoehkijstie mah tjoeperdimmieraasten nuelesne skååredieh, sïejhme matematihketsagkesh utnieh. Dejtie
Daidda ohppiide galgá plánet doaibmabijuid heivehuvvon oahpahusa siskkobealde oassin árra doaimmain.	learoehkidie edtja råajvarimmieh soejkesjidh mierien sisnjelen sjïehtedamme lïerehtimmeste, goh akte lïhtse aareh råajvarimmesne.
Dábálaš matematihkkaváttuid dovdomearkkat leat heajos doabaipmárdus ja ovttageardánis ja rievddakeahtes strategiija geavaheapmi.	Learohkh sïejhme matematihketsagkesigujmie daamtaj viesjies dïejvesegoerkesem, jïh naive jïh rigide strategijeåtnoem utnieh.
Danne go heajos strategiijageavaheapmi addá	Juktie ovmaereles strategijeåtnoe nåake våaromem vadta dan
heajos vuođu viidásit oahppamii, de dat sáhttá addit váttisvuođaid matematihkain maŋŋel skuvlaáigodagas jus ii bija johtui doaibmabijuid (geahča ovdamearka dihte Lunde, 2008 dahje Ostad, 2008 ja 2010).	guhkiebasse lïerehtæmman, daate maahta tsagkesh vedtedh matematihkine mænngan skuvletïjjen dastegh råajvarimmieh eah vadtasovvh (vuartesjh vuesiehtimmien gaavhtan Lunde, 2008 jallh Ostad, 2008 jïh 2010).
Kártengeahččaleami vuosttaš oassi (ovdal bottu) mihtida eanas doabaipmárdusa ja lohkanmáhtolašvuođa.	Voestes bielie goerehtallemepryöveste (eejehtimmien åvtelen) åajvahkommes dïejvesegoerkesem jïh ryöknemetjiehpiesvoeth möölehte.
Geahččaleami nubbi oassi mihtida eanas lohkorehkenastima (adderema, subtraherema ja multiplikašuvnna).	Mubpie bielie pryöveste åajvahkommes taaleryöknedimmiem möölehte (addisjovne jïh subtraksjovne).
Vai galgá daid	Viesjies
ohppiid fuomášit, de lea juohke siidui biddjon áigemearri.	Juktie dejtie learoehkidie vueptiestidh dle fïerhte sæjroe aktem tïjjemieriem åådtjeme.
Áigemearri lea biddjon nu ahte oahppit geat geavahit eahpevuogálaš ja unnán beaktilis strategiijaid, eai árvvu mielde nákce geargat buot bargobihtáiguin siiddus mearriduvvon áigái. Geahččaleami vuosttaš	Tïjjemierie lea bïejesovveme naemhtie guktie learohkh mah ovmaereles jïh nåake effektijve strategijh nuhtjieh, eah sån sïjhth gaervies sjïdtedh gaajhki
oasis lea eanet áigi bargat bihtáid.	laavenjassigujmie sæjrosne tïjjemierien sisnjelen.
Ohppiid doaba ja máhtolašvuođa ovddidemiin lea dehálaš bargat buohtalaga.	Vihkeles parallellelaakan barkedh learohki dïejvesidie jïh tjiehpiesvoeth evtiedidh.
Oahppit geat rahčet eanemus dárbbašit geavahit eanet áiggi	Doh viesjiehtommes learohkh daarpesjieh guhkiem gïehtelidh:
• Lohkanaktivitehtat: lohkat ovddos guvlui ja maŋos guvlui, lohkat viidásit muhtun	• ryöknemedarjomigujmie: åvtese jïh bååstede ryöknedh, guhkiebasse ryöknedh aktede vihties taaleste jïh numhtie vijriesåbpoe
logus ja nu ain	Gusnie vaenemes ?
• Buohtastahttit hivvodagaid: gos lea eanemus ?	Dah referansh mah daennie tjaalegisnie vadtasuvvieh, læstosne gaavnh raeriestimmiejgujmie vielie
Gos lea unnimus ?	lohkemen bïjre
• Čatnat hivvodagaid lohkosymbolaide, hivvodagaid juohkit joavkkuide	• veahkah taalesymbovlide aktanidh, veahkah dåehkine bïejedh
• Bargat olles lohkoguovllus 0-100, iige dušše lohkoguovllus 0-10: dat lea dehálaš vai ipmirda mo sadjevuogádat lea huksejuvvon ovttežiiguin ja logežiiguin	• barkedh abpe taalesuerkesne 0-100, jïh ij ajve taalesuerkesne 0 -10; daate lea
• Ovdánahttit alcces strategiijageavaheami: oahppit geat rahčet dárbbašit veahki ja doarjaga go galget ovdánit “ lohkat-buot ” ” - strategiijas “ lohkat-viidásit ” “ lohkat-viidásit ” - strategiijai	• jïjtse strategijeåtnoem evtiedidh: viesjies learohkh viehkiem jïh dåarjoem daarpesjieh juktie vaedtsedh «gaajhkem ryöknedhš- strategijijste, «guhkiebasseryöknedhš strategijide Learohkeportrehth såemies raeriestimmieh
Elevportrettene gir noen forslag til det videre arbeidet for elevene.	vedtieh learohki guhkiebasse barkose.
Evttohus lassi lohkamuššii	Raeriestimmie vielie lohkemen bïjre
Lohkan	Ryökneme
Buorit lohkanmáhtolašvuođat leat hui dehálaččat ovddidit lohkoipmárdusa, rehkenastinmáhtolašvuođaid ja makkár strategiijaid vállje go čoavdá bargobihtáid.	Hijven tjiehpiesvoeth ryöknemisnie leah joekoen vihkeles juktie taalegoerkesem, ryöknedimmietjiehpiesvoeth jïh strategijh evtiedidh mah leah laavenjasseloetemasse ektiedamme.
Oahppit dárbbašit vuođđo ipmárdusa viđa prinsihpas vai galget šaddat čeahpes (lohko) lohkkit:	Juktie væjkele ryöknijh sjïdtedh dle learohkh aktem uvtemesth goerkesem vïjhte prinsihpijste daarpesjieh.
Oahppit fertejit máhttit lohkoráiddu (loguid namaid) ja diehtit ahte loguin lea dihto vuorru (ordinalitehta).	Learohkh tjuerieh taaleraajroem maehtedh (taali nommh) jïh daejredh taalh aktem vihties öörnegem utnieh (ordinaliteete).
Sii fertejit maiddái ipmirdit okta-ja-okta korresponderema, dainna oaivvilduvvo ahte juohke diŋga lohkko okte ja dušše okte, ja ahte ii leat dadjamuš makkár	Dah tjuerieh aaj aktese aktese- korrespondansem guarkedh, daate sæjhta jiehtedh fïerhte aate ajve ikth
16. siidu 34 siiddus “ man galle ” jus ii ipmir kardinála aspeavtta.	ryöknesåvva, jïh ij sïjhth maam jiehtedh mennie öörnegisnie aatide ryöknoe.
Dan ohppet eanas oahppit ovdal go álget skuvlii.	Lissine learohkh tjuerieh lïeredh dïhte minngemes taale dïhte, mij lea dam abpe veahkam maam ryökneme (kardinaliteete).
Oahppiovdamearka	kardinaale aspektem guarkedh.
Jenni galgá lohkágoahtit 38 rájes.	Learohkevuesiehtimmie Jenny birresåvva guhkiebasse ryöknedh taaleste 38.
Son lohká golbmalogigávcci, golbmalogiovcci, golbmalogilogi... Son bisána, ii oro diehtime šat veahášge mo de galgá.	Dihte ryöknoe golmeluhkiegaektsie, golmeluhkieuktsie, golmeluhkieluhkie.. … Dïhte tjöödtjeste, tjïelke båasarimmesne.
Joreha ovddabealde leat guokte logeža, okta viđeš ja golbma ruvdnobihtá.	Daanen uvte göökte luhkieh, akte vijhte jïh golme kråvnah.
Joret doallá logi suorpma ovddabealde ja lohká ovtta ja ovtta gitta logi rádjái.	Daane luhkie soermh sov uvte steerie mearan akti akti ryöknoe goske låhkan båata.
De son joatká seammás go bidjá	Dle jåarhka mearan akti
vulos ovtta ja ovtta suorpma, gitta 20 rádjái.	akti soermem «vïbpeldeš goske 20 båata.
Son bisana, dolle ovtta gieđa bajas mas leat suorpmat badjin, ja joatká lohkat 21,22,23,24,25.	Dihte tjöödtjeste, aktem gietem bæjjese steerie soermigujmie geerjehtamme jïh guhkiebasse ryöknoe 21, 22, 23, 24, 25.
De son cuige golmma ruvdnobihtáide ja lohká 26, 27, 28.	Dle dejtie golme kråvnide tjuvtjede jïh ryöknoe 26, 27, 28.
Jenni ii dovdda buot namaid lohkoráiddus iige struktuvrraid sadjevuogádagas.	Jenny ij gaajhkide nommide taaleraajrosne jallh struktuvrem posisjovnesysteemesne damth.
Son dárbbaša eanet hárjehallama lohkamis.	Dïhte vielie haarjanimmiem daarpesje ryöknedh.
Jennis sáhttá maiddái leat heajos ipmárdus lohkodoahpagiidda (geahča vuollelis temá Lohkodoahpagat).	Jenny maahta sån aaj viesjies taalegoerkesem utnedh (vuartesjh teemam Taaledïejvese vuelielisnie).
Joret čájeha ahte son máhttá	Daane vuesehte satne maahta beetnegidie ryöknedh, men ij dejtie öörneldihkie dåehkide nuhtjh juktie luhkine jïh vïjhtine ryöknedh.
lohkat ruvdnobihtáid, muhto son ii geavat strukturerejuvvon joavkkuid lohkat logežiiguin ja ovttežiiguin.	steeredh ryöknemisnie.
Ovdalgo oahppit leat ipmirdan mo lohkovuogádagat leat huksejuvvon, logežiiguin ja ovttežiiguin, de orrot logut eavttuid haga dušše lohkun ja jietnan.	Jïjnjh learohkh soermide nuhtjieh gosse ryökneminie, mij lea akte hijven strategije noere aaltarisnie.
Logešrasttideapmi sáhttá leat váttis máŋgga oahppái, nugo Jennii ovdamearkkas badjelis.	Soermine ryöknedh maahta aaj mij akt årrrodh maam learohkh
Dasa lassin sáhttet logut 11-20 leat erenoamáš hástaleaddji.	darjoeh juktie dam konkrete jïh dam abstrakte aktanidh.
Dat logut eai čuovo dábálaš njálmmálaš minstara	Sïejhme learohkh ånnetji ånnetji orrijieh soermine ryöknedh goske aelkieh njaalmeldh ryöknedh, «nijhkemeryöknedhš jallh aktene mentaale taalesïevesne ryöknedh 2. – 3. daltesisnie.
(guoktelogi-okta, guoktelogi – guokte...,njealljelogi-okta, njealljelogi-guokte, jna), muhto dain lea iežaset logihkalaš struktuvra.	Dellie aelhkebe sjædta learoehkasse åejjieryöknemestrategijh nuhtjedh - mij lea dïhte våarome matematihken maahtose.
Ohppiide geat rahčet sáhttá leat buorre goansta hárjehallat erenoamážit daiguin loguiguin, sihke lohkosániid ja struktuvrra.	Learohkh ahkedh jearsoesåbpoe sjidtieh dej prinsihpigujmie ryöknemasse mah leah bijjielisnie neebneme, jïh jearsoesåbpoe jïh veelebe sjidtieh gosse dejtie nuhtjieh.
Vai oahppit galget fuobmát oktavuođaid ja minstariid lohkoráidduin, de lea dehálaš ahte oahppit	Mænngan learohkh lierieminie dovne bæjjese jïh våålese ryöknedh, gööktine jïh gööktine, vïjhtine jïh vïjhtine jïh luhkine jïh luhkine.
barget loguiguin gitta čuođi rádjái.	Faatoes goerkese ryöknemistie maahta akte heaptoe årrodh juktie taalegoerkesem evtiedidh.
Buorre lohko ipmárdus loguide gitta 100 rádjái mearkkaša ahte oahppit máhttet lohkat viidásit (sihke bájas ja vulos), logežiid, guokte ja guokte, vihtta ja vihtta ja logežiiguin ja logežiiguin vaikko makkár guovttesiffar logus.	Nåake ryöknemetjiehpiesvoeth leah ektiedamme minngebidie tsagkesidie ryöknedimmine.
Lohkanmáhtolašvuođa ovdánahttin	Jalhts maanah
Ollu oahppit geavahit suorpmaid go lohket, mii doaibmá nuorra agis buorrin strategiijan.	matematihketsagkesigujmie daamtaj maehtieh jïh guarkah dejtie vihkielommes prinsihpide ryöknemisnie, vuesiehtimmien gaavhtan taaleraajroe jïh akti akti korrespondanse, maehtieh dåeriesmoerh utnedh guarkedh ij leah vihkeles mennie öörnegisnie dah ryöknoeh.
Lohkan suorpmaiguin sáhttá maiddái leat juoga maid oahppit dahket vai čatnet oktii dan mii lea konkrehta dainna mii lea abstrákta.	Daate aktem faatoes goerkesem jïh tjiehpiesvoetem vadta ryöknemistie.
Oahppit dábálaččat dađistaga heitet lohkamis suorpmaiguin ja álget lohkat jitnosit, nivkkuhit ja lohket dahje lohket mentála lohkolinnjáin 2.3. ceahkis.	Åvtelen learohkh leah guarkeme guktie taalesysteeme lea bæjjese bigkeme luhkiejgujmie jïh aktigujmie, taalh sijhtieh årrodh taalh jïh tjoejh mah eah naan mïelem utnieh.
Dat dahká oahppái álkibun geavahit rehkenastinstrategiijaid maiguin rehkenastet oaivvis – mii lea vuođđun matematihka gelbbolašvuhtii.	Luhkiesertiestimmieh maehtieh gïerve årrodh gellide learoehkidie, naemhtie goh Jennyse vuesiehtimmesne bijjielisnie.
Oahppit šaddet dađistaga oadjebasabut prinsihpaide mat leat loguidlohkamis, nugo namuhuvvon badjelis, ja sii šaddet sihkkareappot ja dárkileappot go sii hárjehallet dan bargat.	Lissine taalh 11-20 maehtieh joekoen haestiedihks årrodh.
Oahppit ohppet dađistaga lohkat sihke bajásguvlui ja vulosguvlui, guvttiin ja guvttiin, viđain ja viđain ja logežiin ja logežiin.	Daah taalh eah dam sïejhme njaalmeldh mönsterem utnieh (göökteluhkie akte, göökteluhkie göökte, njieljieluhkie akte njieljieluhkie göökte jnv) men aktem jïjtse logiske
Vásáhusat maid oahppit háhket go lohkamiin čovdet váttisvuođaid ja bargobihtáid, dahket ahte sii ohppet bajil lohkofáktáid, nugo ovdamearka dihte ahte 2 + 3 lea vihtta.	struktuvrem utnieh. Maahta væjsehke årrodh joekoen daejnie taaline haarjanidh dej viesjiehtommes learohkigujmie, dovne taalebaakoeh jïh struktuvre.
Váilevaš ipmárdus lohkamis sáhttá hehttet lohkoipmárdusa ovdáneami.	Juktie ektiedimmieh jïh möönsterh taaleraajrojne vueptiestidh lea vihkeles learohkh taaligujmie berkieh tjuetien raajan.
Heajos lohkanmáhtolašvuohta sáhttá čujuhit matematihkkaváttuide maŋitáiggi.	Hijven taalegoerkese taalide 100 raajan sæjhta jiehtedh learohkh maehtieh
Vaikko mánát geain leat matematihkkaváttut dávjá máhttet ja ipmirdit lohkama deháleamos prinsihpaid, nugo ovdamearka dihte lohkoráiddu ja ovttas oktii korrenspondánsa, de sis sáhttá leat váttisvuohta ipmirdit ahte ii leat	guhkiebasse ryöknedh (dovne bæjjese jïh våålese), luhkiej bijjelen, gööktine gööktine, vïjhtine vïjhtine jïh luhkine luhkine saaht man taalen raejeste göökte sifferigujmie.
Bargu viidásit Ovdalgo sáhttá čuovvolit barggu, de lea dehálaš oažžut eanet dieđuid das mo oahppi lohká loguid, go dat mii boahtá ovdan kártengeahččaleamis.	Geajnoe guhkiebasse Åvtelen dïhte guhkiebasse barkoe maahta aelkedh, lea vihkeles vielie daajroem åadtjodh guktie learohke ryöknoe goh dam maam goerehtallemepryöve maahta vedtedh.
Dilálašvuođas mas lea njuolggo	Gosse oktegh learoehkinie maahta vïhtesjidh guktie learohke ryöknemelaavenjassh luetieh, jïh
gulahallan ohppiin sáhttá áicat mo oahppi čoavdá lohkanbargobihtáid ja ságastit dan birra maid oaidná.	soptsestidh dan bïjre maam vuajna.
Man guhkás máhttá oahppi lohkat ?	Man gåhkese learohke maahta ryöknedh ?
Nagoda go oahppi lohkat vaikko ii geavat veahkkin suorpmaid dahje guoskkahallama eará diŋggaide ?	Learohke maahta öörnegem steeredh ryöknemisnie bielelen soermide nuhtjedh jallh daeverh doehtedidh ?
Máhttá go oahppi lohkat iežas siste ?	Learohke maahta sov sisnjielisnie ryöknedh ?
Máhttá go oahppi lohkat bajás guvlui ja vulos guvlui muhtun logus, lohkat logežiid,	Learohke maahta bæjjese jïh våålese ryöknedh saaht man taaleste, luhkiej bijjelen ryöknedh, tjuetiej bijjelen, ryöknedh
čuđežiid, lohkat guokte ja guokte, vihtta ja vihtta, logi ja logi mielde ja nu ain ?	gööktine jïh gööktine, vïjhtine jïh vïjhtine, luhkine jïh luhkine jïh naemhtie guhkiebasse ?
Divtte oahppi čilget ja jeara čuovvolangažaldagaid.	Baajh learohkem buerkiestidh jïh gihtjh gyhtjelassh.
Ságastallama bokte oažžu dieđuid mo oahppi jurddaša, ja makkár ipmárdus oahppis lea lohkolohkamii.	Soptsestimmien tjïrrh daajroem åådtje guktie learohke ussjede jïh guktie learohke ryöknemem guarka.
Ulbmil ságastallamiin lea addit oahppái diđolašvuođa iežas lohkanmáhtolašvuođain ja mainna son galgá bargat viidásit	lea learoehkasse daajroem vedtedh jïjtse ryöknemetjiehpiesvoeti bïjre, jïh mejnie edtja guhkiebasse barkedh juktie væjkele ryöknijinie sjïdtedh.
Siskkil áinnas váhnemiid ohppiid čuovvoleapmái.	Vaeltieh maaje eejhtegidie meatan juktie learohkem dåarjelidh.
Oahppi ferte oažžut vejolašvuođa bargat lohkamiin sihke lohkat eahpestruktuvrralaš ja struktuvrralaš joavkkuiguin.	Learohke tjuara nuepiem åadtjodh dovne ov-öörneldihkie jïh öörneldihkie dåehkieh ryöknedh.
Geavat áinnas doarjjan lohkamii konkrehtaid (ovdamearka dihte ruovderuđaid), lohkolinnjá (mas leat mearkkat ja guoros lohkolinnjá) ja čuđeškártta.	Nuhtjedh maaje daeverh, taalesïevem (mïerhkigujmie jïh gåaroes taalesïevine) jïh tjuetiekaarhtem juktie
ipmárdussii lohkolinnjá ja ipmirdit lohkoráiddu struktuvrra (geahča temáid Lohkodoahpagat ja Lohkoráidu ja lohkolinnjá).	ryöknemem dåarjoehtidh. Ulmie lea learohke edtja aktem jïjtse sisnjeles taalesïevem tseegkedh jïh struktuvrem guarkedh taaleraajrosne (vuartesjh teemide Taaledïejvesh jïh Taaleraajroe jïh taalesïeve).
(Loguid) Lohkan geavahuvvo dávjá strategiijan čoavdit bargobihtáid ja praktihkalaš váttisvuođaid.	Ryökneme daamtaj åtnasåvva goh strategije juktie laavenjassh jïh praktihkeles dåeriesmoerh loetedh.
Ollu oahppit jotket geavahit álkes lohkanstrategiijaid čoavdit addišuvdna, subtrakšuvdna ja multiplikašuvdna bargobihtáid.	Jïjnjh learohkh jåerhkieh aelhkie ryöknemestrategijh nuhtjedh juktie addisjovne- jïh subtraksjovnelaavenjassh loetedh.
Dan birra lea eanet temás Rehkenastin.	Daam ållermaahteme teeman nuelesne Ryöknedimmie.
Evttohusat viidásit lohkamuššii	Raeriestimmie vielie lohkemen bïjre
Lohkodoahpagat	Taaledïejvesh
Buorre ipmárdus matematihkka doahpagiin lea okta deháleamos eavttuin ovddidit vuođđo máhtolašvuođaid rehkenastimis.	Hijven goerkese matematihkeles dïejvesijstie lea akte dejstie vihkielommes krïevenassijste juktie dejtie uvtemesth tjiehpiesvoeth ryöknedimmesne evtiedidh.
Doahpagat nu go ovdamearka dihte galle, stuorimus,	Dïejvesh goh vuesiehtimmien gaavhtan låhkoe, stööremes, jeenjemes, vaenebe, göökte vaenebe, man gellie, gaske, nuelesne jïh bijjelen leah vihkeles dïejvesh mah leah ektiedamme gïeleevtiedæmman sïejhmelaakan, jïh evtiedæmman learohki matematihkeles gïeleste
eanemus, unnit, guokte unnit, man ollu, gaskkas, vuolde ja bajábealde leat dehálaš doahpagat giellaovdáneapmái oppalaččat ja oahppi matematihkka giela ovdáneapmái erenoamážit.	sjïerelaakan. Tjuara dïejvesidie taalide ektiedidh, dovne taalesymbovlh jïh taalebaakoeh.
Doahpagiid ferte čatnat loguide, sihke lohkosymbolaide ja lohkosániide.	Dååjrehtimmien tjïrrh ryöknemisnie maanah lierieh vuesiehtimmien gaavhtan vïjhte lea veele akte vielie goh njieljie.
Mánát ohppet vásáhusa bokte go lohket ovdamearka dihte ahte vihtta lea juste ovtta	Vïjhte stuerebe goh golme, göökte vaenebe goh njieljie jïh
eanet go njeallje.	numhtie vijriebasse.
Lohkodoahpagiid oahppama álgu lea ipmirdišgoahtit doahpagiid maid ovdalis leat namuhan, maid eanas oahppit dahket go álget skuvlii.	Evtiedimmie taaledïejvesijstie aalka dïejvesidie bijjielisnie guarkedh, naakede dah jeanatjommes learohkh darjoeh gosse skuvlem aelkieh. Lissine learohkh tjuerieh
Dasa lassin fertejit oahppit ipmirdit kvantitehta, dat mearkkaša ahte logut čujuhit dihto hivvodagaide.	kvantiteetem guarkedh, daate sæjhta jiehtedh taalh veahkide vuesiehtieh.
Dávjá lea giellageavaheapmi čatnon lohkui ja loguidmeannudeapmái gitta das makkár dilálašvuođas	Daamtaj gïeleåtnoe ektiedamme taalide jïh taalegïetedæmman, lea tsevtseme destie man bïjre soptsestibie, naakede mij maahta stoerre haestemh årrodh learoehkidie.
Girjji čálli ja lágadusa almmuhit girjjálašvuođalistus dokumeantta loahpa geahčen.	Akte stoerre taale lea vuesiehtimmien gaavhtan ij naan tjïelke stoeredahke. Muvhten aejkien dle akte
18. siidu 34 siiddus leat stuora lohku.	stoerre taale akte millijovne.
Buorit lohkodoahpagat ohppiin mearkkaša maiddái ahte galget ipmirdit ja máhttit geavahit iešguđetlágan vugiid barggus.	Hijven taaledïejvese lea aaj maehtedh guarkedh jïh nuhtjedh ovmessie soptsestimmievuekieh. Maahta aktem veahkam vïjhte eeplajgujmie vuesiehtidh viehkine
Okta valljodat mas leat vihtta eahppela sáhttá almmuhuvvot go čállá sáni “ vihtta ”, vihtta sázu | | | | | dahje lohkosymbola 5. Oahppit galget maiddái	Tjaelije jïh berteme leah tjaalasovveme lidteratuvrelæstosne tjaalegen minngiegietjesne.
máhttit ovddasteddjiid gaskkas dulkot.	Learohkh aaj tjuerieh maehtedh vuesiehtimmiej gaskem jarkoestidh.
Loguin leat iešvuođat.	Taali leah jïjtsevoeth.
Guokte logu maid bidjá oktii, šaddet ođđa lohkun.	Göökte taalh mah tjåanghkan bïejesuvvieh, akte orre taale sjidtieh.
Sáhttá gávdnat erohusa guovtti logus jus geassá nuppi logu nuppis.	Datne maahtah joekehtsem göökti taali gaskem gaavnedh gosse dam aktem taalem dehtie mubpijste geasa.
Loguid sáhttá juohkit ja geardut.	Maahta taalh guektelen juekedh jïh guektiengïerth darjodh.
Luohkká lea leamaš olgun ja lea coggan rássái sarridiid.	Learohkevuesiehtimmie Klaasse ålkone orreme jïh sirrieh goejese tsagkeme.
Dál sii galget gávnnahit man ollu sarridiid sii leat čoaggán.	Daelie edtjieh gaavnehtidh man gellie sirrieh dah leah tjöönghkeme.
Anja lea gávnnahan ahte son lea ovtta rássái coggan 17 sarriha.	Tanja lea gaavnehtamme dihte 17 sirrieh åtna sov aktene goejesne.
Son čállá duhtavaččat čállingirjásis 71.	Madtjeles 71 våålese tjaala sov gærjesne.
Klássa bargá sadjeárvvuiguin ja hukse loguid unifix-birccuiguin.	Klaasse sijjieaarvojne barkeminie jïh taalh unifix-klåbpojste bigkie.
Oahpaheaddji jearrá Juhánis diehtá go son galle logeža lea 34:s.	Lohkehtæjja Jåhham gihtjie mejtie dïhte daajra man gellie luhkieh lea taalesne 34.
Juhána vástádus lea guokte logeža ja okta njealljenuppelogeš.	Jåhha vaestede taalesne 34 göökte luhkieh jïh akte luhkienjieljie.
Anja ii dovdda loguid čállima konvenšuvnna, ahte ovttežat galget olgešbealde ja logežat galget gurutbealde.	Tanja ij konvensjovnide guarkah juktie taalh tjaeledh, gidtjh dah akth leah åelkiesbielesne jïh luhkieh gårroehbielesne.
Čállá go son álo ovttežiid gurutbeallái, vai dáhpáhuvvá go dat dušše muhtomin ?	Dïhte iktesth aktide gårroehbielesne tjaala, jallh ajve muvhtine ?
Jus galgá háhkat dieđu ipmirda go Anja sadjevuogádaga ja dušše čállá boastut, vai ii go son ipmir sadjeárvvu, de ferte guorahallat maid Anja jurddaša, ja manne son čállá 71 iige 17.	«ajveš båajhtode tjaala, jallh mejtie ij sijjie-aarvoem guarkah, tjuara goerehtidh maam Tanja ussjede, jïh man åvteste dïhte 71 tjaala sijjeste 17.
Muhtun oahppit geain lea dysleksiija rahčet lohkanguovlluin go sii lohket ja	Muvhth learohkh dysleksijine lohkemehaerine tjabreminie gosse luhkieh jïh taalh tjaelieh.
čállet loguid. Ohppiide sáhttá leat ávkkálaš jus bidjá fokusa dasa mo galgá čállit loguid.	Fokusem utnedh guktie mijjieh taalh tjaelebe, maahta viehkine årrodh learoehkidie.
Buori lohkoipmárdussii lea vuođđun buorre ipmárdus sadjevuogádagas, loguid huksehusas ja loguid siffariid árvvus.	Hijven taaledïejvese akten hijven goerkesasse posisjovnesysteemeste bigkie, guktie taalh leah bæjjese bigkeme jïh aarvoe sifferijstie taalesne.
Ohppiide lea maiddái ávkkálaš juohkit loguid iešguđet ládje.	Gosse daate goerkese ahkedh
Dađistaga go dat máhttu ovdána, de eai geahča šat logu 23 dušše 23 ovttadahkan, muhto maiddái oktiibidjamin 20 ja 3 gaskkas, dahje 2 logešjoavkku ja 3 ovtteža gaskkas.	evtiesåvva, taale 23 ij sïjhth ajve vuajnalgidh goh 23 ektievoeth, men aaj goh akte ektiedimmie dejstie göökte bielijste 20 jïh 3, jallh 2 luhkiedåehkieh jïh 3 akth.
Juhán máhttá juohkit 34 joavkkuide, ja son máhttá muitalit árvvu guhtege joavkkus vaikko	Jåhha maahta 34 dåehkine juekedh, jïh maahta aarvoem jiehtedh fïerhten dåahkan, bielelen dïhte dåehkiebïejeme sjeahta dejnie joekedimmine posisjovnesysteemesne. Lohkehtæjja
joavkojuohkin ii dárbbu dihte leat seamma ládje go juohkin lea sadjevuogádagas. Oahpaheaddji berre čuovvolit Juhána vástádusa jearaldagain máhttá go son juohkit 34 eará ládje, dahje sáhttá go 14 juhkkojuvvot logežiid ja ovttežiid mielde.	byöroe Jåhhan vaestiedassine vijriesåbpoe barkedh, jïh gihtjedh mejtie dïhte maahta taalem 34 jeatjahlaakan juekedh, jallh mejtie 14 maahta juakasovvedh luhkine jïh aktine.
Leago Juhán ipmirdan bargobihtá boastut, vai rahčá go son sadjeárvvuiguin ?	Jåhha laavenjassem båajhtode guarkeme, jallh tjabreminie sijjie-aarvojne ?
Ohppiide geat eai nu bures	Dejtie learoehkidie mah viesjies goerkesem utnieh guktie taalh leah bæjjese bigkeme (luhkieh jïh
ipmir loguid huksehusa (logežat ja ovtteža), šaddet bargobihtát nugo 70 + __ = 72 lihka gáibideaddjin go 34 + ___ = 72.	akth) laavenjassh goh 70 + __ = 71 sijhtieh seamma krïevije årrodh goh 34 + __ = 72.
Geabbilis lohkodoahpagat leat áibbas dárbbašlaččat jus galget sáhttit rehkenastit beaktilit máŋggasiffar loguiguin.	Fleksijbele taaledïejvese lea eevre daerpies jis edtja maehtedh radtjoeslaakan ryöknedidh taaligujmie mej jienebh sifferh.
Oahppit geat rahčet ipmirdit ja geavahit sadjevuogádaga, deaividit stuora hástalusaid go sii galget rehkenastit addišuvnna ja subtrakšuvnna máŋggasiffar loguiguin.	Learohkh mah tjabreminie posisjovnesysteemem guarkedh jïh nuhtjedh, sijhtieh stoerre haestemh dåastodh gosse edtjieh addisjovnine jïh subtraksjovnine ryöknedidh taaligujmie mej jienebh sifferh.
19. siidu 34 siiddus lohkamiin.	Evtiedimmie taaledïejvesijstie
Ohppiid sátneriggodat ovdána, ja gielalaš doahpagat čadnojit matematihkalaš oktavuođaide ja sisdoaluide.	matematihkeles ektiedimmide jïh sisvegasse.
Dađistaga čatnet oahppit loguid hivvodagaide.	Mænngan learohkh aelkieh taalh veahkide ektiedidh.
Go oahppit álggos oidnet loguid, de sii atnet daid oktan ollislašvuohtan, ja sii čujuhit logu olles hivvodahkii beroškeahttá galle siffara logus leat.	Gosse learohkh voestes aejkien taalide dåastoeh, dah taalese vuejnieh goh akte elliesvote, jïh taalem abpe veahkese ektede saaht man gellie sifferh taale åtna.
Siffarat máŋggasiffar loguin eai mearkkaš sierra maidege ohppiide, ja sii eai geavat sadjevuogádaga lohkat dahje almmuhit ahte dihto siffar čujuha dihto árvui.	sifferh ij naan mïelem utnieh learoehkidie, jïh dah eah posisjovnesysteemem nuhtjieh juktie lohkedh jallh soptsestidh fïereguhte siffere aktem aarvoem vuesehte.
Áitto go sii leat ipmirdišgoahtán sadjevuogádaga, lea ohppiin doarvái gelbbolašvuohta geavahit loguid geabbilit.	Easkah gosse dah aktem goerkesem posisjovnesysteemeste evtiedamme, learohkh nuekies maahtoem utnieh taalide fleksijbeleslaakan nuhtjedh.
Sii sáhttet dál juohkit logu ovttežiidda ja logežiidda, sii dihtet makkár árvu iešguđetge siffarat ovddastit, ja sii oidnet olles logu supmin osiin.	Daelie maehtieh taalem juekedh aktine jïh luhkine, daejrieh mah aarvoeh dah ovmessie sifferh utnieh, jïh abpe
De lea ohppiin buorre vuođđu ovdánahttit alcceseaset vugiid lohkorehkenastimii (máŋggasiffar loguiguin) ja oahppat ja ipmirdit njealji rehkenastinvugiid algoritmmaid.	taalese vuejnieh goh summe dejstie bielijste. Dellie learohkh aktem hijven våaromem utnieh jïjtsh vuekieh evtiedidh taaleryöknedæmman (taaligujmie mej jienebh sifferh), jïh vejtiestidh jïh guarkedh algoritmidie dejtie njieljie ryöknedimmiesåarhtide.
Ollu oahppit geat rahčet oahppat lohkodoahpagiid, atnet loguid vaikko man stuorisin, ja ovttadimenšunála lohkoráidun main siffariin ii leat makkárge sierra mearkkašupmi.	Jïjnjh dejstie learoehkijste mah tjabreminie taaledïejvesh evtiedidh, taalide vuejnieh goh akte guhkies, aktedimensjovnale taaleraajroe gusnie dah sifferh taaline eah naan mïelem utnieh fïereguhtene haeresne.
Dasa lea váikkuhus ahte šaddá váttis lohkat, čállit ja rehkenastit máŋggasiffar loguiguin.	Goh akte konsekvense dle gïerve sjædta lohkedh, tjaeledh jïh nuhtjedh stoerre taalh.
Oallugat dain ohppiin geavahit álkes lohkanstrategiijaid nugo lohkat-visot-strategiijaid (geahča temá Rehkenastin vuollelis).	Learohkh viesjies taalegoerkesinie sijhtieh aktem viesjies våaromem utnedh gosse edtjieh ryöknedidh taaligujmie jienebi sifferigujmie.
Bargu viidásit Kártet oahppi ipmárdusa sániiguin nugo stuorimus, unnimus (sturrodat), eanemus, unnimus (hivvodat) sáhttá leat álgu viidásit barggus oahppi čuovvoleamis. Geahččal	«gaajhkem ryöknedhšstrategijh (vuartesjh teemam Ryöknedimmie vuelielisnie).
maiddái gávnnahit man stuora loguid oahppi máhttá govahallat ja čatnat konkrehta hivvodaga dasa.	Voejhkelh aaj gaavnehtidh man stoerre taalh learohkh maehtieh sov uvte vuejnedh, jïh mïsse maehtieh aktem vihties veahkam ektiedidh.
Lea dehálaš ahte oahppit besset hárjehallat lohkat ja čállit stuora loguid.	tjaeledh stoerre taalh.
Ollu ohppiide lea stuora gaska das ahte máhttit lohkat 23 rádjái dasa ahte ipmirdit ahte 23 lea seamma go 2 logeža ja 3 ovtteža.	Gellide learoehkidie akte stoerre sïlle taalese 23 ryöknedh goske guarka taale 23, 2 luhkieh jïh 3 akth åtna.
Oahppit dárbbašit ollu ja máŋggalágan hástalusaid mat čatnasit siffarárvui.	Learohkh jïjnjh jïh gelliesåarhts haestemh daarpesjieh ektiedamme
Konkrehtamateriála mii bidjá fokusa loguid juohkimii logežiidda ja ovttežiidda (abakus, unifix-birccut, ruđat, ja nu ain) sáhttá geavahit loguid ráhkadeapmái.	siffere-aarvose. Konkretiseradimmiematerijelle mij fokusem åtna taalh juekedh luhkine jïh aktine (abakus, unifix-klåbpoeh, beetnegh jïh numhtie vijriebasse) maahta åtnasovvedh taalh bigkedh.
Daid seammá lohkohivvodagaid berre maiddái sárgut ja čállit addišuvdnan.	Byöroe aaj doh seamma taaleveahkah guvviedidh jïh tjaeledh goh addisjovne.
Čuđeškárta sáhttá geavahuvvot loguid struktuvrra guorahallamii.	Akte tjuetiekaarhte maahta åtnasovvedh juktie taali struktuvrem goerehtidh.
Go guorahallá mii dáhpáhuvvá go njuike bajás guvlui ja vulos guvlui ja fitnjut, de sáhttá dat addit ohppiide ipmárdusa loguid huksehusas.	Gosse goerehte mij heannede gosse bæjjese, våålese jïh lajtode njulhtjie, learohkh maehtieh goerkesem vejtiestidh guktie taalh leah bæjjese bigkeme.
Lea dehálaš ahte oahppit molsot geavahit iešguđetlágan representašuvdnahámiid.	Vihkeles learohkh ovmessie vuesiehtimmievuekiej gaskem målsoeh.
Jus fokusere logežiid ja ovttežiid dušše rehkenastin ja čállinoktavuođain, de šaddá fokus	Jis fokusem åtna luhkide jïh aktide ajve gosse edtja maam akt ryöknedidh jïh stuhtjh bæjjese bïejedh,
eanas dušše bargobihttáčoavdimii.	konkretiseradamme sjidtieh.
Dat addá unnit vejolašvuođaid ovdánahttit buori doabaipmárdusa.	Dïhte vaenebh nuepieh vadta hijven dïejvesegoerkesem evtiedidh.
Evttohus lassi lohkamuššii	Raeriestimmie vielie lohkemen bïjre
• Alle teller, B oassi sadjevuogádaga birra	• Alle teller, bielie B posisjovnesysteemen bïjre
• GLSM, kapihtal 5	• GLSM, kapihtele 5
Vállje modealla mas lea sadji ovcci kuvlii mat leat dihto sajiin nu ahte rasttideamit dahkkojit konkrehtan.	• Matematikk på småskoletrinnet, kapihtelh 3 jïh 6
Lohkoráidu ja lohkolinnjá	Taaleraajroe jïh taalesïeve
Lea hui dehálaš ahte oahppit dovdet bures lohkoráiddu.	Joekoen vihkeles learohkh hijven daajroem utnieh taaleraajroem bïjre.
Dat siskkilda ahte oahppit máhttet namaid loguin ja dihtet struktuvrra lohkoráiddus.	Daate sæjhta jiehtedh learohkh taali nommide jïh struktuvrem taaleraajrosne maehtieh.
Dasa lassin fertejit oahppit leat oadjebasat loguid sirremis sturrodagaide, jorbet loguid ja dovdat loguid dihto gaskkaid.	Lissine learohkh
Dađistaga háhket oahppit mentála lohkolinnjá mii sáhttá geavahuvvot bargobihttáčoavdimii.	Mænngan learohkh sijhtieh aktem mentaale taalesïevem tseegkedh maam maehtieh nuhtjedh laavenjasseloetemisnie.
Kártengeahččaleamis vuhtto dat das go oahppit beaktilit sáhtte bidjat loguid ja hivvodagaid rievttes sadjái lohkolinnjás, ja ahte máhttet identifiseret	Goerehtallemepryövesne daate våajnoes sjædta gosse learohkh radtjoeslaakan maehtieh taalh jïh veahkah reaktoe
ovdamearka dihte lagamus logeža.	sæjjan bïejedh taalesïevesne.
Matematihkkaoahpaheamis geavahit dávjá iešguđetlágan lohkolinnjáid čájehit lohkoráiddu struktuvrra ja mii lea veahkkeneavvun lohkorehkenastimis. Jus galgá sáhttit geavahit	Matematihkeööhpehtimmesne daamtaj ovmessie taalesïevh nuhtjie juktie struktuvrem vuesiehtidh taaleraajrosne jïh goh viehkiedïrrege taaleryöknedimmesne.
lohkolinnjá geabbilit rehkenastimis, de gáibiduvvo ohppiin buorre lohkoipmárdus.	Juktie maehtedh taalesïevem fleksijbeleslaakan ryöknedæmman nuhtjedh, lea eevre daerpies learohke hijven taalegoerkesem utnieh.
De sáhttet oahppit geavahit lohkolinnjá vulos- ja bajás guvlui, ja geavahit mearkkaid linnjás ovdamearka dihte dasa ahte lohket viidásit 10:s.	Dellie learohkh maehtieh svihtjedh bæjjese jïh våålese taalesïevesne, jïh mïerhkesjimmide nuhtjedh sïevesne, vuesiehtimmien gaavhtan viehkine
Oahppiovdamearka	guhkiebasse ryöknedh taaleste 10.
Fatima galgá sirret golbma logu lassáneami mielde.	Learohkevuesiehtimmie Ealla edtja golme taalh veesmedh sjïdtije öörnegisnie.
Son čállá 23, 14 ja 19.	Dïhte tjaala 23, 14 jïh 19.
Máhtte galgá merket gokko 23 lea lohkolinnjás mas leat dušše logežat merkejuvvon.	Meehte edtja mïerhkesjidh gusnie 23 lea aktene taalesïevesne gusnie ajve dah luhkieh leah mïerhkesjamme.
Son bidjá mearkka juste gasku 20 ja 30 gaskii.	Dïhte mierhkem beaja 20 jïh 30 gaskoeh.
Ante beavdái lea darvehuvvon lohkolinnjá maid son geavaha veahkkin lohkorehkenastimis.	Aanta aktem taalesïevem dibrehtamme sov buertesne maam viehkine åtna taaleryöknedimmesne.
Son galgá rehkenastit 15 – 3.	Dihte edtja ryöknedidh 15 – 3.
Ánte bidjá suorpma 15 nala ja dadjá okta.	15 jïh jeahta akte.
Dasto sirdá suorpma vulosguvlui lohkolinnjás ja lohká guokte go cuige 14, ja golbma go son cuige 13.	Dle taalesïeven våålese svæhtja jïh ryöknoe göökte mearan taalese 14 tjuvtjede, jïh golme mearan taalese 13 tjuvtjede.
Fatima rahčá loguid čállima konvenšuvnnaiguin.	Ealla konvensjovnigujmie tjabreminie juktie taalh tjaeledh.
41 čállá muhtomin 14.	Muvhtine 41 tjaalasåvva goh 41 jïh muvhtine goh 14.
Dasa lassin jáhkká son ahte lohku mas lea 9 lea stuora lohku.	Lissine Ealla veanhta taalh sifferinie 9 leah stoerre taalh.
Dat sáhttá mearkkašit ahte Fatimas leat	Maahta
váilevaš lohkodoahpagat iige leat háhkan mentála lohkolinnjá.	vååjnedh goh Ealla viesjies taalegoerkesem åtna, jïh ij leah aktem mentaale taalesïevem tseegkeme.
Máhte merken sáhttá čájehit ahte son lea eahpesihkar leago 23 lagabus 20 vai 30, iige oro áibbas ipmirdan loguid mearriduvvon gaskkas.	Dejnie mïerhkesjimmine maam Meehte dorje, maahta vååjnedh goh dïhte lea jueriedisnie mejtie 23 lea lïhkemes 20 jallh 30, jïh ij eevre guarkah taali gåhkoem gaskemsh.
Heajos ipmárdus lohkolinnjás sáhttá danne go oahppi álo lohká 0 rájes ovtta ja ovtta bajás guvlui dassážii go olle lohkui masa galggai lohkat.	væhtah viesjies taalegoerkesasse taalesïeveste maahta årrodh learohke iktesth taaleste 0 ryöknoe, jïh bæjjese ryöknoe aktine aktine juktie reaktoe taalem gaavnedh
Ánte rahčá oaidnit loguid lohkolinnjás mat sáhttet ovddastit barggu maid son galgá bargat (15-3).	Aanta tjabreminie taalesïeven mietie svihtjedh gosse edtja dam barkoem darjodh (15 – 3).
Ánte dárbbaša doarjaga máhttit geavahit lohkolinnjá veahkkeneavvun lohkorehkenastimis.	Aanta dåarjoehtimmiem daarpesje juktie maehtedh taalesïevem nuhtjedh goh viehkiedïrrege taaleryöknedæmman.
Lohkoráiddu ja lohkolinnjá ipmirdeapmi álgá dainna go oahppá lohkosániid ja lohkosymbolaid ja makkár vuorus dat galget leat.	Evtiedimmie goerkesistie taalesïeveste Goerkese taaleraajroste jïh taalesïeveste aalka gosse leara taalebaakojde, taalesymbovlide jïh mennie öörneginie dah tjåadtjoeh.
Dat máhttu vuolgá loguidlohkamis.	Daate lea daajroe ryöknemen bïjre.
Dađistaga ipmirdit oahppit man stuora intervállat loguid gaskkas leat, nugo ahte buot viđežat leat guovtti logeža juste gaskkas.	Mænngan learohkh aelkieh guarkedh man stoerre intervallh taali gaskem, goh gaajhkh vïjhth leah gaskoeh doh göökte minngebe luhkieh. Dah guarkah 23 leah
Sii ipmirdit ahte 23 lea lagabus 20 go 30.	lïhkebe 20 goh 30.
Sii ipmirdit maiddái ahte okta segmentta lohkolinnjás sáhttá álgit eará loguin go 0, ja ahte sáhttet leat eará juogut go 1.	Dah aaj guarkah akte segmente aktede taalesïeveste maahta jeatjah taaligujmie aelkedh goh 0, jïh dihte maahta jeatjahlaakan juakeme årrodh goh 1.
Dađistaga ovdánahttet oahppit mentála lohkolinnjá maid sáhttet geavahit lohkat vulos- ja bajá guvlui ja bargobihtáid čoavdimii (eanet dan birra Rehkenastin temás).	Mænngan learohkh sijhtieh aktem mentaale taalesïevem evtiedidh maam maehtieh nuhtjedh gosse edtjieh bæjjese jïh våålese ryöknedh jïh laavenjassh loetedh (vielie dan bïjre Ryöknedimmesne).
Viidásit ovdáneapmi mielddisbuktá ahte oahppi ovdána das ahte máhttá lohkolinnjá bajás- ja vulosguvlui atnit dasa ahte álgá lohkolinnjá geabbilit geavahit čoavdit bargobihtáid.	Vijriesåbpoe evtiedimmie sæjhta jiehtedh learohkh ij ajve bæjjese jïh våålese svihtjh taalesïevesne men aelkieh taalesïevem fleksijbeleslaakan nuhtjedh dåeriesmoereloetemisnie.
Oahppit geavahit mentála lohkolinnjá go sirrejit loguid sturrodaga mielde.	Learohkh dam mentaale taalesïevem nuhtjieh gosse taalh stoeredahken mietie veesmieh.
Go sii dovdet lohkolinnjá struktuvrra, de sii sáhttet geavahit dan mearridit guovtti logu gaskka, ovdamearka dihte lea go 18 lagabus 15 vai 20.	Gosse struktuvrem taalesïevesne demtieh, maehtieh dam nuhtjedh juktie gåhkoem jiehtedh göökte taali gaskem, vuesiehtimmien gaavhtan mejtie 18 leah
Mentála lohkolinnjá ovdánahttin lea gitta das ahte oahppi beassá bargat sihke smávva ja stuora loguiguin.	lïhkemes 15 jalh 20. Dastegh learohkh edtjieh aktem mentaale taalesïevem evtiedidh dah tjuerieh barkedh dovne smaave jïh stoerre taaligujmie.
Bargu viidásit Viidásit barggu ohppiiguin sáhttá álggahit guorahallamiin man bures oahppit dovdet lohkoráiddu.	Geajnoe guhkiebasse Maahta dam guhkiebasse barkoem aelkedh viehkine goerehtidh man hijven daajroe
Ovdamearka dihte sáhttá ohppiid geat rahčet eanemusat diktit lohkát viidásit muhtun logus, sihke bajás guvlui ja vulos guvlui. Buot ohppiide sierra beroštumi ráji	learohke taaleraajrose åtna. Vuesiehtimmien gaavhtan maahta aelkedh baajedh learohkem guhkiebasse ryöknedh aktede saaht mehtie taaleste, dovne bæjjese jïh våålese.
vuolábealde berre álgit kártengeahččalemiid bargobihtáiguin ja diktit oahppi čilget mo son lea sirren loguid sturrodaga mielde ja mo lea mearridan man stuora interválla guovtti logu gaskkas lea.	Vaeltieh våaromem laavenjassine goerehtallemepryövesne, jïh baajh learohkem buerkiestidh guktie satne taalh stoeredahken mietie veesmie, jïh intervallem gaavna
Iska maiddái makkár lohkosturrodagaid oahppit sáhttet bidjat lohkolinnjái.	Goerehth aaj mah taalestoeredahkh learohke maahta taalesïevide bïejedh.
Geahča lohká go oahppi ovtta ja ovtta dassážii olle lohkui gosa galggai, vai geavaha go oahppi mearkkaid lohkolinnjás.	Vuartesjh mejtie learohke ryöknoe akti akti vaajteles taalen raajan, jallh mejtie learohke mïerhkesjimmide taalesïevesne nuhtjie.
Man ollu gaskamearkkaiguin ferte merken lohkolinnjá ovdalgo oahppi sáhttá	Man fïjne juekeme tjuara taalesïevesne årrodh
bidjat logu rievttes sadjái ?	Sæjroe 21 / 35 ihke learohke edtja maehtedh taalem reaktoe sæjjan bïejedh ?
Viidásit barggus sáhttá diktit oahppi vásihit lohkolinnjá geavaheami (main leat mearkkat iešguđet ládje), bidjat loguid lohkolinnjái, lohkat loguid ja lohkat bajás guvlui ja vulos guvlui lohkolinnjás, áinnas iešguđetlágan intervállaiguin.	Guhkiebasse maahta aaj baajedh learohkem dååjrehtimmiem åadtjodh ovmessie taalesïevh nuhtjedh (ovmessie mïerhkesjimmiejgujmie), taalh taalesïevese bïejedh, taalh lohkedh bæjjese jïh våålese
Go oahppit barget loguid sirremiin sturrodagaid mielde dahje lagamus loguid gávdnamiin, de sii fertejit geavahit iežaset mentála lohkolinnjá.	taalesïevesne, maaje ovmessie intervalligujmie.
Ohppiide sáhttá leat álkibut ipmirdit loguid ja lohkorehkenastima go geavahit ollu konsekveantta visuála representašuvdnahámiid nugo lohkolinnjá.	Vijries jïh iktegisth åtnoe visuelle vuesiehtimmievuekijste goh taalesïeve, dorje guktie aelhkebe sjædta learoehkasse taalh jïh taaleryöknedimmiem guarkedh.
Dakkár representašuvdnahámiid lea dehálaš čatnat matematihkalaš symbolaide.	Vihkeles dagkerh vuesiehtimmievuekieh gårrelgieh dejtie matematihkeles symbovlide.
Lohkolinnjáid geavaheapmi luohkkálanjain sáhttá stimuleret oahppi háhkat alcces mentála lohkolinnjá	Åtnoe taalesïevijste klaassetjiehtjielisnie maahta learohkem skreejredh jïjtse mentaale taalesïevh evtiedidh mejtie maahta taaleryöknedimmesne nuhtjedh.
maid son sáhttá geavahit lohkorehkenastimis.	Aanta tjabreminie taalesïevem nuhtjedh
Ánte rahčá geavahit lohkolinnjá beavddis nalde riekta.	maam buertesne åtna, reaktoelaakan.
Sutnje lea dehálaš ipmirdit sihke manne ja mo sáhttá geavahit veahkkeneavvuid ja representašuvnnaid.	Vihkeles dïhte guarka dovne man åvteste jïh guktie mijjieh viehkiedïrregh jïh vuesiehtimmieh nuhtjebe.
Kártengeahččaleapmi ii iská máhttá go oahppi geavahit lohkolinnjá veahkkeneavvun lohkorehkenastimis.	Goerehtallemepryövesne ibie goerehth mejtie learohke maahta taalesïevem viehkiedïrreginie nuhtjedh taaleryöknedimmesne.
Lohkolinnjá sáhttá leat buorre veahkkeneavvun matematihka vuođđo máhtolašvuođaid oahppamis.	Taalesïeve maahta akte hijven viehkiedïrrege årrodh gosse vejtesteminie dah uvtemesth tjiehpiesvoeth ryöknedimmesne.
Geahča evttohuvvon lassi lohkamušaid vuollelis.	Vuartesjh raeriestimmieh vielie lohkemen bïjre vuelielisnie.
Evttohusat lassi lohkamušaide	Raeriestimmie vielie lohkemen bïjre
• Dyskalkulia, Kapihtal lohkovuogádaga birra	• Dyskalkulia, kapihtele taalesysteemen bïjre
22. siidu 34 siiddus lohkodoahpagiid ja lohkoráiddu.	Juktie hijven ryöknedimmietjiehpiesvoeth åadtjodh lea vihkeles hijven taalegoerkesem jïh daajroem utnedh taaleraajroem bïjre.
Eaktun oahppat buriid rehkenastinstrategiijaid lea ahte ipmirda loguid juohkima logežiidda ja ovttežiidda, dovdat logešolbmáid (ja eará lohkoolbmáid) ja máhttit duppalastit ja juohkit beliin.	aktine, daajroem utnedh luhkievoelpi bïjre (jïh jeatjah taalevoelph), maehtedh taalide guektiengïerth darjodh jïh taalide gööktine juekedh leah vihkeles jis edtja maehtedh hijven ryöknedimmiestrategijh evtiedidh.
Viidásit leat buorit lohkanmáhtut ja	Hijven ryöknemetjiehpiesvoeth jïh ryökneme bæjjese jïh våålese taalese tjuetie aaj akte vihkeles bielie dehtie våaroemistie tjiehpiesvoetide
lohkan bajás guvlui ja vulos guvlui gitta čuođi rádjái guovddáš oassi lohkorehkenastin máhtolašvuođa vuođus.	taaleryöknedimmesne.
Ollu oahppit rahčet addišuvnnain ja subtrakšuvnnain.	Jïjnjh viesjies learohkh addisjovnine jïh subtraksjovnine tjabreminie.
Dutkan čájeha ahte subtrakšuvdna lea erenoamáš váttis.	Dotkeme vuesehte subtraksjovne lea joekoen gïerve.
Dasa lea ollu sivvan ahte ohppiin lea heajos doabaipmárdus.	Daate jeenjemasth dan åvteste daah learohkh viesjies
rehkenaste.	dïejvesegoerkesem utnieh.
Sivvan dasa dáidá leat oktavuođain lohkodoahpagiid, lohkama ja lohkofáktáid bajiloahppama gaskkas.	Viesjies learohkh daamtaj naive jïh rigide strategijh nuhtjieh juktie aerviedimmieh darjodh, naemhtie goh Aanna vuesiehtimmesne vuelielisnie.
Oahppiovdamearka	Dah ryöknoeh sijjeste ryöknedidh.
3 + 5 = ____ Anna lohká álggos golbma suorpma gurut gieđas.	Learohkevuesiehtimmie 3 + 5 = ____ Aanna voestegh golme soermh gårroehgietesne ryöknoe.
De son lohká vihtta suorpma gurut gieđas.	Dan mænngan vïjhte soermh åelkiesgïetesne ryöknoe.
Loahpas son lohká buot suorpmaid ja oažžu gávcci.	Minngemes gaajhkide soermide ryöknoe jïh gaektsie åådtje.
17 + 5 = ___ Lin “ deavdá ” olles logežii nu ahte rehkenastá 17 + 3.	Læsja aktem ellies luhkiem «deavhtaš gosse ryöknede 17 + 3.
De son diehtá ahte guokte báhce viđežis, ja ahte supmi lea 22.	Dellie daajra göökte aajmene vïjhteste, jïh summe lea 22.
Mihkkal lohká bajásguvlui guđežis gávnnahan dihte man ollu gaska lea guđeža ja 15 gaskkas.	15 – 6 = ___ Mihka bæjjese ryöknoe taaleste 6 juktie joekehtsem gaavnedh gaskem govhte jïh 15.
Go son lohká 1 go doallá badjin guhtta suorpma, de su vástádus gaskkas šaddá logi.	Dan åvteste dihte 1 ryöknoe gosse govhte soermh bæjjese steerie, dïhte gaavnehte joekehtse lea luhkie.
Ánná strategiija gohčoduvvo “ lohkat-buot ” - strategiijan.	Aannan strategije gohtjesåvva «gaajhkem-ryöknedhš-strategije.
Nu ádjána, ja oahppit geat rahčet lohkamiin sáhttet jođánit lohkat boastut.	Dïhte guhkiem vaasa, jïh dejtie viesjies ryöknijidie varke gåarede båajhtode ryöknedh.
Lohkat-buot strategiijat lea maiddái heajos vuohki lohkat go oahppit galget bargat máŋggasiffar loguiguin.	Gaajhkem-ryöknedh strategijh eah leah dan maereles gosse learohkh edtjieh taaligujmie barkedh mej jienebh sifferh.
Oahppit geat leat oahppan	Learohkh mah leah taalefaaktah vejtiestamme, daejrieh golme jïh vïjhte lea gaektsie.
Iŋgá geavaha máhtuidis loguid ektui ja lohkanstrategiijaid ektui go čoavdá bargobihtá.	Læjsa sov daajroeh taali jïh ryöknemestrategiji bïjre nuhtjie juktie laavenjassem loetedh.
Son diehtá ovdamearka dihte ahte loguid sáhttá juohkit joavkkuide.	Dïhte daajra vuesiehtimmien gaavhtan taalh maehtieh dåehkine juakasovvedh.
Mihkkal geavaha “ lohkat-bajásguvlui ” strategiija čoavdit substrakšuvdnabargobihtáid.	Mihka aktem «bæjjese-ryöknedhš-strategijem nuhtjie juktie subtraksjovnelaavenjassh loetedh.
Dat sáhttá leat buorre strategiija jus dan geavaha searválaga lohkofáktáiguin.	Daate maahta akte hijven strategije årrodh dastegh dïhte åtnasåvva taalefaaktajgujmie ektine.
Mihkkal rahčá geavahit strategiija riekta.	Mihka tjabreminie strategijem reaktoelaakan nuhtjedh.
Ollu oahppit geat rahčet boastudit go geavahit lohkanstrategiijaid, juogo danne go lohket boastut, dahje danne go rahčet geavahit	Jïjnjh viesjies learohkh
strategiijaid. Oahpahusa mihttu lea ovdánahttit ohppiid lohkanstrategiijain rehkenastinstrategiijaide.	båajhtode darjoeh gosse ryökneme-strategijh nuhtjieh, juktie dah båajhtode ryöknoeh jallh dah tjabreminie strategijem nuhtjedh.
Dasa lassin lea dehálaš ahte oahppit ohppet bajil lohkofáktáid.	Lissine vihkeles learohkh taalafaaktah automatiseradieh.
Go oahppit ohppet lohkofáktáid de geahpida dat rehkenastima ohppiide dainna lágiin ahte kognitiiva noađđi njiedjá go oahppi de ii dárbbaš geavahit návccaid lohkamii. Bahá lea maid vajálduhttit	Automatiseradamme taalefaaktah ryöknedimmiem aelhkebe darjoeh learoehkidie, juktie dïhte kognitijve maajsoe vaanene dan åvteste learohkh slyöhpoeh tïjjem jïh faamoem nuhtjedh
maid lea juo lohkan, ja mii lei vel báhcán lohkat, jus ovdamearka dihte galgá rehkenastit 25 + 13 logiin suorpmaiguin.	ryöknemisnie. Aaj aelhkie bijjieguvviem dassedh dan bïjre maam lea ryökneme, jïh mij aajmene ryöknedh, jis edtja vuesiehtimmien gaavhtan ryöknedidh 25 + 13 luhkie soermine.
Jus muhtun oahppi rehkenastá hejot kártengeahččaleami addišuvdna ja subtrakšuvdna bihtáin, de sáhttá dat mearkkašit ahte oahppis leat heajos	Jis akte learohke nåake dorje sæjrojne addisjovnine jïh subtraksjovnine goerehtallemepryövesne, maahta vååjnedh goh learohken leah viesjies
23. siidu 34 siiddus	ryöknedimmiestrategijh, vuesiehtimmien gaavhtan learohke nuhtjie «gaajhkem-ryöknedhšstrategijh.
Áigemearri dain siidduin lea biddjon nu ahte diekkár heajos strategiijageavaheapmi galggašii dagahit ahte oahppi ii háhppet bargat buot bargobihtáid.	Tïjjemierie daejnie sæjrojne lea naemhtie bïejesovveme guktie viesjies strategijeåtnoe sæjhta sån darjodh learohke ij hïnnh gaajhkide laavenjasside darjodh.
Ohppiid strategiijaid lea dehálaš kártet, danne go strategiijaovdáneapmi lea hui dehálaš oahppi rehkenastinmáhtolašvuođaid ovdáneamis. Áigemearri dain siidduin lea biddjon nu ahte	Vihkeles learohki strategijh goerehtalledh, dan åvteste strategijeevtiedimmie lea joekoen vihkeles evtiedimmien gaavhtan learohki ryöknedimmietjiehpiesvoetijste.
diekkár heajos strategiijageavaheapmi galggašii dagahit ahte oahppi ii háhppet bargat buot bargobihtáid.	Evtiedimmie ryöknedimmiestrategijijste «Gaajhkem-ryöknedhš-strategijijste addisjovnese lea sïejhme learohkh ånnetji ånnetji «guhkiebasse-ryöknedhš-strategijh lierieh. Aalkoelisnie maahta årrodh guhkiebasse
Álggos sáhttá dat leat nu ahte lohket viidásit dan logus maid leat addán álggos, muhto dađistaga galggaše oahppit lohkat viidásit dan stuorimus logus.	dehtie taaleste ryöknedh mij lea neebnesovveme voestegh, men ånnetji ånnetji learohkh byöroe guhkiebasse ryöknedh dehtie stööremes taaleste. Daate lea
Dat leat ratjonála strategiijat, ja lohkagoahtit viidásit stuorimus logus lea beaktilileappot ja geabbileappot go “ lohkat-buot ” - strategiija.	Sæjroe 23 / 35 rasjovnelle strategijh, jïh guhkiebasse ryöknedh dehtie stööremes taaleste lea vielie effektijve jïh fleksijbele goh akte «gaajhkem-ryöknedhš-strategije.
Dađistaga go oahppit	Mænngan goh learohkh leah jïjnjh dååjrehtimmieh dorjeme ryökneminie, sijhtieh mujhtedh 3 + 5 lea
leat gártadan vásáhusaid lohkamis, de sii muitigohtet ahte 3 + 5 lea gávcci, ja vurkejit dan lohkofáktán maid maŋŋil sáhttet viežžat guhkesáiggemuittus.	gaektsie, jïh daam vöörhkedh goh akte taallefaakta maam maehtieh mænngan veedtjedh guhkiesmojhtesistie.
Mihttu lea ahte oahppit galget geavahit lohkofáktáid searválaga beaktilis lohkanstrategiijaiguin čoavdit bargobihtáid.	Ulmie lea learohkh edtjieh taalefaaktem nuhtjedh effektijve ryöknemestrategijigujmie ektine, juktie laavenjassh loetedh.
De sáhttet 8 + 7 ovdamearka dihte čoavdit nu ahte oahppi	Dellie learohke maahta 8 + 7 vuesiehtimmien gaavhtan loetedh gosse satne ussjede 8 + 7 lea akte vielie goh 7 + 7, amma 15.
Oahppit ohppet maiddái strategiijaid daidda eará rehkenastinmálliide.	Learohkh aaj strategijh evtiedieh dejtie mubpide ryöknedimmiesåarhtide.
Ollu oahppit geavahit “ lohkat bajásguvlui ” ” - dahje lohkat vulosguvlui ” - strategiijaid subtrakšuvdna	Jïjnjh learohkh «bæjjese-ryöknedhš - jallh «våålese-ryöknedhš-strategijh nuhtjieh subtraksjovnese.
rehkenastimis.	maam edtja våålese ryöknedh.
čovdet subtrakšuvdna bihtáid dainna lágiin ahte gesset veahážiid mielde ain hávális.	Muvhth learohkh subtraksjovnelaavenjassh luetieh viehkine bååstede giesedh «ånnetji ånnetjiš.
Dađistaga máhttigohtet oahppit čoavdit subtrakšuvdnabargobihtáid nu ahte čovdet álkibut váttisvuođa ja geavahit dan vuolggasadjin gávdnat vástádusa bargobihttái, dahje nu ahte geavahit sihke lohkofáktáid ja strategiijaid.	Mænngan learohkh sijhtieh maehtedh subtraksjovnelaavenjassh loetedh viehkine aktem aelhkebe dåeriesmoerem loetedh jïh dam goh våaroeminie nuhtjedh juktie vaestiedassem gaavnedh dan voestes laavenjassese, jallh aktem aktanimmiem nuhtjedh taalefaaktijste jïh strategijijste.
Váilevaš strategiijaovdáneapmi lea nannoseamos prediktáhtor matematihkkaváttuide maŋitáiggi.	Faatoes strategijeevtiedimmie lea dïhte veaksahkommes prediktovre dejtie minngebe matematihketsagkesidie.
Dat mearkkaša ahte go muhtun oahppi joatká geavahit “ lohkat-buot ”	Daate sæjhta jiehtedh gosse akte learohke jåarhka «gaajhkem-ryöknedh š--strategijh nuhtjedh, gosse jeatjah learohkh lea aalkeme «guhkiebasse-ryöknedhš-strategijh jïh taalefaakta-daajroem nuhtjedh, daate akte
strategiijaid go eará oahppit leat juo geavahišgoahtán “ lohkatviidásit ” - strategiija ja lohkofáktá-máhtuset, de lea dat várrehus.	vaahravæhta.
Jáhku mielde oahppi ii leat ovdánan vuođđo rehkenastinmáhtolašvuođain nu go vuordit, ja oahppi sáhttá oažžut oppalaš matematihkkaváttuid.	Daate learohke sån ij dam evtiedimmiem utnieh dejstie uvtemesth ryöknedimmietjiehpiesvoetijste mejtie veanhtadibie, jïh learohke maahta sïejhme matematihketsagkesh evtiedidh.
Oahppit geain leat matematihkkaváttut rahčet eanet go eará oahppit lohkamiin gávdnat vástádusa álkes addišuvdnabargobihtáide	Learohkh matematihketsagkesigujmie tjabreminie aaj vielie goh mubpieh learohkh ryökneminie juktie vaestiedassh gaavnedh aelhkie addisjovnelaavenjassine (summe göökte taalijste unnebe goh luhkie).
(supmi guovtti logus vuollil logi). Dat erohus lassána agimielde.	Daate joekehtse læssene gosse båarasåbpoe sjædta.
Bargu viidásit Go viidásit galgá čuovvolahttit ohppiid de lea dárbbašlaš kártet mo oahppit čovdet addišuvdna- ja subtrakšuvdnabargobihtáid, sihke čállon bargobihtáid ja bargobihtáid mat	Geajnoe guhkiebasse Dan vijriesåbpoe dåarjelimmien gaavhtan lea daerpies goerehtalledh guktie learohke addisjovne- jïh subtraksjovnelaavenjassh luetieh, dovne bæjjese bïejeme laavenjassh jïh
24. siidu 34 siiddus máhttá oahppi ?	Mah taalefaaktah learohke maahta ?
Sáhttá leat ávkkálaš veahkehit oahppi oahppat bajil lohkofáktáid.	Maahta akte aevhkie årrodh learohkem viehkiehtidh taalefaaktah automatiseradidh.
Bargoáigi mii biddjo dasa, galggašii leat oalle oanehaš.	Dah boelhkh mah daan barkose bïejesuvvieh, byöroeh naa åenehks årrodh.
Stoahkanhárjehallan, nugo bircospealut, dahje eará spealut mat leat heivehuvvon lohkofáktáid hárjehallamii dihto lohkoguovlluin, sáhttet	stååkedimmie, goh teernegespïele, jallh jeatjah spïelh mah leah sjïehteladteme taalefaaktah aktene vihties taalesuerkesne haarjanidh, maehtieh åtnasovvedh juktie skraejriem lissiehtidh learohken luvnie. Darjomen aajkoe byöroe tjïelke årrodh
geavahuvvot ohppiid movttiideapmái.	learoehkasse.
Ohppiide berre leat čielggas mii lea aktivitehtaid ulbmil.	Sæjroe 24 / 35
Oahppit galggaše maiddái oažžut vejolašvuođa oahppat bajil lohkofáktáid mat muitalit differánssa loguid gaskkas, ovdamearka dihte ahte 5 – 2 = 3, ja ahte 5 – 3 = 2.	Learohkh byöroeh aaj nuepiem åadtjodh taalefaaktah automatiseradidh mah differansi bïjre soptsestieh taali gaskem, vuesiehtimmien gaavhtan 5 – 2 = 3 jïh 5 – 3 = 2.
Dakkár ipmárdus addá maiddái ohppiide eanet máhtu loguid gaskasaš oktavuođain.	Dagkeres daajroe sæjhta aaj learoehkidie vielie daajroem vedtedh ektiedimmiej bïjre taali gaskem.
Oallugat hárjehallet loguid gearduntabeallas. Muitte ahte sáhttá leat stuora veahkkin ohppiide	Lohkehtæjja maahta learohkem åvtese viehkiehtidh akten jeereldihkie jïh radtjoes strategijeåtnoen vööste, viehkine strategijh vuesiehtidh jïh guktie dah åtnasuvvieh.
maŋŋil skuvlavázzimis ahte veahkeha sin maiddái máhttit gearduntabealla “ maŋos guvlui ”, dat mearkkaša ahte sii maiddái ohppet lohkofáktáid nugo ahte 21 lea seamma go golmma geardde čieža.	Learohke daarpesje dovne ovmessie strategijh jïh åtnoesuerkieh vuejnedh, jïh dejnie haarjanidh jeereldihkie viehkine.
Oahpaheaddji sáhttá veahkehit oahppi oahppagoahtit máŋggalágan ja beaktilis strategiijaid ja geavahanguovlluid ja ahte daid besset geahččaladdet sihke unnán ja ollu doarjagiin.	Juktie learohkem viehkiehtidh strategijem evtiedidh tjuara ööhpehtimmiem sjïehteladtedh naemhtie guktie dïhte learohkem viehkehte minngeben daltesasse.
Go galgá veahkehit oahppi ovddidit strategiijaid, de ferte oahpahus	Dastegh learohke aktem «gaajhkem-ryöknedhš-strategijem nuhtjie,
Jus oahppi geavaha ” lohkat-buot ” - strategiija, de ferte mihttu vuos leat ahte veahkehit oahppi lohkanstrategiijai mas oahppi lohká viidáseappot.	dellie dïhte mubpie ulmie tjuara årrodh learohkem viehkiehtidh akten ryöknemestrategijen vööste gusnie learohke guhkiebasse ryöknoe.
Ovdamearka dihte sáhttá oahppi dovdat stuorimus ja unnimus logu addišuvdnabargobihtáin.	Maahta vuesiehtimmien gaavhtan learohkem lïerehtidh dam stööremes jïh unnemes taalem damtijidh aktene
Oahppi ferte beassat hárjehallat, álgit stuorimus logus ja suorpmaiguin lohkat veahkkin dan mađe go dat unnimus lohku ovddasta.	addisjovnestuhtjesne. Learohke tjuara haarjanidh dehtie stööremes taaleste aelkedh jïh viehkine soermijste ryöknedh dam låhkoem maam dïhte unnemes taale lea.
Ovdamearka dihte sáhttá 3 + 5 =__čoavdit nu	Vuesiehtimmien gaavhtan maahta 3 + 5 = __ loetedh viehkine dam stööremes taalem (5)
ahte gávdná stuorimus logu (5) ja dan unnimus logu (3).	jïh dam unnemes taalem (3) gaavnedh.
Oahpaheaddji cuige ja dadjá stuorimus lohku (5) ja lohká viidásit suorpmaiguin 6,7,8.	Lohkehtæjja tjuvtjede jïh jeahta dam stööremes taalem (5) jïh guhkiebasse ryöknoe golme soermine 6, 7, 8.
Evttohus lassi lohkamuššii	Raeriestimmie vielie lohkemen bïjre
Ohppiidportreahtat – Áile, Joavnna ja Marcus	Learohkeportrehth – Andrea, Jåvva jïh Meehte
Vuolábealde leat golbma ohppiidportreahta mat govvidit maid muhtun oahppit vuolábealde, ollu vuolábealde ja ollu bajábealde sierra beroštumi ráji leat máhttán	Vuelielisnie golme learohkeportrehth gaavnh mij vuesehte maam akte learohke nuelesne, guhkene nuelesne jïh guhkene bijjelen tjoeperdimmieraastem leah pryövesne buektiehtamme.
25. siidu 34 siiddus boasttuvástádusat ja strategiijat maid sáhttá áicat, leat geavahuvvon čujuhussan doabaipmárdussii dahje rehkenastimáhtolašvuhtii.	strategijh mejtie maahta vïhtesjidh, leah åtnasovveme goh signaalh dïejvesegoerkesen jallh ryöknedimmietjiehpiesvoeten bïjre.
Áile - jur vuolábealde sierra beroštumi ráji	Andrea – eevre tjoeperdimmieraasten nuelesne
Áile geahččaleapmi čájeha ahte son geavaha dakkár strategiija ahte juohká osiide ja lohká figuvrraid.	Andrean pryöve vuesehte dïhte aktem strategijem nuhtjie juktie goerh kategoriseradidh jïh dejtie ryöknedh.
Son merkesta figuvrraid go lohká.	Dïhte mïerhkem beaja goeride mearan ryökneminie.
Seammás dáhpáhuvvá ahte son lohká ovtta beare unnán.	Seamma tïjjen heannede dïhte aktem fer vaeniem ryöknoe.
Dat sáhttá mearkkašit ahte Áile rahčá birget iežas strategiijain.	Maahta vuejnedh goh Andrea tjabreminie sov jïjtse strategijem haalvedh.
Áiles orru unnán oahppu lohkoráiddu birra.	Maahta vååjnedh goh Andrea viesjies daajroem taalesïeven bïjre åtna.
Go geahččá su geahččaleami, de oaidná das bliánttamerkemiid lohkolinjjáin mat čujuhit dasa ahte Áile lohká bajás guvlui ovtta ja ovtta.	Gosse altese pryövem vuartesje, maehtebe plæjjohkemïerhkh vuejnedh taalesïevesne, jïh dïhte
Áile ii čájet buriid máhtuid diehtit beaktilit dan maid galgá gávdnat lohkolinnjás, son maiddái lohká 0 rájes iige geavat struktuvrra mii lea addon.	Andrea viesjies maehtelesvoetem vuesehte radtjoeslaakan taalesïevesne vaaksjoehtidh, dïhte iktesth taaleste 0 ryöknoe jïh ij dam vadteme struktuvrem nuhtjh.
Dat leage várra sivvan manne son ii leat geargan bargat buot bargobihtáid áigemeari siskkobealde.	Daate aaj seapan man åvteste dïhte ij leah hïnneme gaajhkh
sadjevuogádaga ektui ja movt logežiid ja ovttežiid juohku lea.	Maahta vååjnedh goh Andra lea jueriedisnie posisjovnesysteemen bïjre jïh guktie edtja luhkieh jïh akth juekedh.
Sus lea maiddái váttisvuohta sirret loguid sturrodaga mielde go logut leat stuoribut go 20, juoga mii čájeha ahte sus váilot máhtut ovttaskas logu sajádagas eará loguid ektui.	Dïhte aaj dåeriesmoerh åtna taalh veesmedh stoeredahken mietie gosse taalh stuerebe goh 20, mij maahta vååjnedh goh dïhte daajroem fååtese taali sijjien bïjre gaskemsh. Aktene
Ovtta bargobihtás mas rievttes vástádus lea 27, lea Áile čállán 77.	laavenjassesne, gusnie vaestiedasse lea 27, Andrea tjaaleme 67.
Dat sáhttá leat mearka giellaváttisvuođaide, danne go dárogillii tjuesju (27) sáhttá seahkánit sju sju (7 7).	Daate maahta akte væhta årrodh gïeledåeriesmoerine, juktie göökteluhkietjïjhtje (27) maahta lotnesovvedh taaline govhteluhkietjïjhtje (67).
Áile rahčá lohkat bargobihtáin main ii galgga lohkat ovttain.	Andrea tjabreminie laavenjassine ryöknedh gusnie ij aktine ryöknh.
Son ii leat vástidan máŋgga bargobihttái, mii sáhttá čujuhit dasa ahte son ii ipmir minstara mii lea bargobihtáid loguin.	Jienebh laavenjassh mejtie ij leah vaestiedamme, jïh maahta vååjnedh dïhte ij mönsterem guarkah maam taalh
Áiles lea maiddái váttisvuohta lohkat hivvodagaid mat leat juhkkojuvvon joavkkuide ruovderuđaiguin (viđežiiguin ja logežiiguin) go supmi lea badjel 40.	laavenjassesne darjoeh. Andrea aaj dåeriesmoerh åtna dåehkieveahkah ryöknedh beetnegigujmie (vïjhth jïh luhkieh) gosse veahka lea bijjelen 40.
Dat sáhttá mearkkašit ahte Áiles lea váttisvuohta ráidolohkamiin ja lohkat hivvodagaid mat leat juhkkojuvvon.	Maahta vååjnedh goh Andrea dåeriesmoerh åtna raajroeryöknedh jïh veahkah dåehkine ryöknedh.
Máhttu lohkat guokte ja guokte, vihtta ja vihtta, ja logi ja logi lea dárbbašlaš vai leat	Maehtedh ryöknedh gööktine jïh gööktine, vïjhtine jïh vïjhtine, luhkine jïh luhkine lea daerpies jis edtja radtjoes ryöknemestrategijh utnedh, jïh maehtedh taalemöönsterh damtijidh.
beaktilis lohkanstrategiijat ja vai galgá máhttu dovdat lohkominstariid.	Andrea vuesehte satne buektehte dam stööremes aarvoem gaavnedh gosse tjuara jienebh veahkah viertiestidh.
Áile čájeha ahte son nagoda gávdnat stuorimus árvvu go máŋga hivvodaga buohtastahttojuvvojit.	bigkeme beetnehdåehkijste.
Áile máhttá álkis biddjon addišuvdna- ja subtrakšuvdnabargobihtáid oalle bures.	Andrea aelhkie bæjjese bïejeme addisjovne- jïh subtraksjovnelaavenjassh buektehte naa hijvenlaakan.
Seammás go bargobihtát main lea addišuvdna ja subtrakšuvdna čatnon kontekstii, leat váddáseabbo Áilii.	Seamma tïjjen goh laavenjassh addisjovnine jïh subtraksjovnine kontekstesne leah gïervebe Andrease.
Son soaitá gitta das ahte rehketbihttá ferte biddjon jus galgá nagodit čoavdit dan.	Mejtie lea daerpies dah ryöknedimmiestuhtjh leah neebneme jis edtja buektiehtidh dejtie loetedh.
Orru nu ahte Áiles leat unnán lohkofáktat ja geavaha álkes strategiijaid, ja dat dahká	Maahta vuejnedh goh Andrea vaenie taalefaakta åtna jïh aelhkie strategijh nuhtjie, jïh daate taaleryöknedimmiem krïevije dorje
lohkorehkenastima gáibideaddjin Áilii.	Andrease.
Áile bargu viidásit Áile lea máhttán ollu kártengeahččaleamis, ja sáhttá jurddašit nugo dávjá jurddašit dábálaš máhtolašvuođageahččalemiin, de orru ártet ahte Áile lea sierra beroštumi ráji vuolábealde go sus leat nu máŋga rievttes vástádusa.	Andrean geajnoe guhkiebasse Andrea lea jïjnjem buektiehtamme goerehtallemepryövesne, jïh jis ussjede goh daamtaj dorje sïejhme daajroepryövine, sæjhta rovnege vååjnedh Andrea lea tjoeperdimmieraasten nuelesne gosse dan jïjnjh reaktoe vaestiedassh åtna. Læjhkan, mænngan Andrean
Goitge go lea guorahallan su geahččaleami, de dárbbaša Áile bargat eanet:	pryövem gïehtjedamme, dle dïhte daarpesje vielie barkedh daejnie:
• Lohkamiin: lohkat maŋos guvlui ja viidásit mearriduvvon loguin, lohkat hivvodagaid mat leat juhkkojuvvon (guokte ja guokte, vihtta ja vihtta, logi ja logi).	• Ryökneme: bååstede ryöknedh jïh guhkiebasse vihties taali raejeste, ryöknedh veahkah dåehkine (göökti göökti, vïjhti vïjhti, luhkiej luhkiej).
26. siidu 34 siiddus loguid juohkin, siffarárvvu ja lohkoárvvu.	posisjovnesysteemem guarkedh – luhkiesijjie jïh aktesijjie, juekeme taalijste, siffere-aarvoe jïh taale-aarvoe.
• Strategiijageavahemiin: ovdánahttit beaktileabbo strategiijaid lohkamis ja rehkenastimis (Lohkat-viidásit strategiijaid)	• Strategijeåtnoe: juktie radtjoesåbpoe strategijh ryöknemisnie jïh ryöknedimmesne evtiedidh (guhkiebasse ryöknedh-strategijh)
Lea dehálaš ahte oahpaheaddji čájeha Áiliii maid son máhttá.	Vihkeles lohkehtæjja Andream vuesehte maam dïhte maahta, jïh gaajhkem maam buektiehtamme pryövesne.
Oahpaheaddji, Áile ja váhnemat berrejit ságastit ovttas maid Áile galgá bargat eanet, nu ahte son ipmirda maid son galgá oahppat ja manne.	Lohkehtæjja, Andrea jïh dan eejhtegh byöroeh ektesne
Son soaitá sáhttit álgit bargat lohkanhárjehallamiin, dainna sáhttet váhnemat ja Áile bargat searválagaid.	Kanne barkoe maahta vielie ryöknemehaarjanimmine aelkedh, naakede man bïjre eejhtegh jïh Andrea maehtieh laavenjostedh.
Dehálaš lea Áile maiddái siskkildit su iežas	Vihkeles Andrea
ovdáneami árvvoštallamii.	aaj meatan vaaltasåvva, juktie sov jïjtse evtiedimmiem vuarjasjidh daejnie suerkine.
Nákce go son lohkat logežiid ja logežiid maŋŋil go lea hárjehallan dainna, dahje dárbbaša go son eanet hárjehallama dasa ?	taaligujmie barkedh goh aarebi mænngan dïsse vielie haarjanamme, jallh daerpies vielie haarjanimmine ?
Joavnna – ollu vuolábealde sierra beroštumi ráji	Jåvva – guhkene tjoeperdimmieraasten nuelesne
Joavnna leat máhttán dušše moadde bargobihtá geahččaleamis.	Jåvva ajve naan gille laavenjassh buektiehtamme pryövesne.
Son čájeha ahte máhttá bidjat kategoriijaide ja lohkat eahpeordnejuvvon objeavttaid 15 rádjái, ja son čájeha ahte	Dïhte vuesehte satne maahta kategoriseradidh jïh ryöknedh ov-öörneldihkie daeverh taalese 15 raajan, jïh vuesehte satne ånnetji guarka taalesïeveste.
Joavnna vástádusminstarat čájehit ahte sus lea váilevaš lohkanmáhtolašvuohta, ahte son ii máhte lohkat sihkkarit viidáseappot 15 rájes.	taaleste 15.
Son rahčá maiddái lohkat vulos guvlui.	Dïhte aaj tjabreminie våålese ryöknedh.
Bliántamearkkat objeavttain maid sáhttá lohkat, orru nu ahte Joavnna lohká ovtta ja ovtta go son galgá lohkat konkrehtaid mat leat	Plæjjohkemïerhki mietie dejnie daeverinie mejtie edtja ryöknedh, maahta vååjnedh goh Jåvva akti akti ryöknoe gosse satne edtja daeverh ryöknedh mah leah dåehkine bïejeme luhkie luhkie.
juhkkojuvvon logešjoavkkuide.	Jåvva vuesehte dam maam gohtje aelhkie jallh naive strategijh.
Joavnna čájeha daid maid gohčodit álkes dahje ovttageardánis strategiijan.	Dah guhkiem fïnkesieh.
Dat leat hui áiggeáddjit.	Daate lea seapan
Dat dáidá leat sivvan manne son ii leat geargan bargat buot bargobihtáid mat siskkildit lohkat strukturerejuvvon hivvodagaid.	man åvteste dïhte ij leah hïnneme gaajhkh laavenjassh darjodh gusnie edtja struktuvreradamme veahkah ryöknedh.
Orru maiddái jáhkehahtti ahte Joavnna ipmirda boastut bargobihtáid main galgá sárgut “ lihka ollu ” ja/dahje Lea-mearka ipmirdeami.	guvviedidh, jïh maahta årrodh guktie dïhte dïejvesem «seamma jïjnjhš guarka jïh / jallh seammavoetevæhtam guarka.
Muhtun vástádusat Joavnnas čájehit ahte son ii ipmir ahte logut leat huksejuvvon logežiiguin ja ovttežiiguin.	Såemies Jåvvan vaestiedassijste vuesehte satne ij guarkah taalh leah bæjjese bigkeme luhkijste jïh aktijste.
De šaddá váttis sirret	Dellie gïerve sjædta taalh veesmedh sjïdtije öörnegisnie jallh veahkah viertiestidh.
Máŋgga siiddus geahččaleamis lea Joavnna vástidan boastut muhtun bargobihtáid, ja muhtumiid ii leat vástidan.	båajhtode vaestiedamme muvhtine laavenjassine, mearan mubpieh laavenjassh ij leah vaestiedamme.
Danne eat dieđe man bures Joavnna máhttá sadjevuogádaga, loguid saji earáid	Dan åvteste ibie daejrieh man jïjnjem Jåvva maahta posisjovnesysteemen bïjre, taali sijjieh gaskemsh, jallh dïejvesh goh «lïhkemes taaleš, «lehkieš jïh «seamma
ektui, dahje doahpagiid nugo “ lagamus lohku ” ja “ lihka máŋga ”.	jïjnjhš.
Joavnnas leat čielgasit váilevaš rehkenastinmáhtolašvuođat.	Tjïelke Jåvvan leah viesjies ryöknedimmietjiehpiesvoeth.
Son ii leat máhttán ovttage addišuvdna ja subtrakšuvdna bargobihtá, ii biddjon bargobihtáid iige bargobihtáid mat leat	Ij leah naaken dejstie laavenjassijste buektiehtamme addisjovnine jallh subtraksjovnine, mejtie lea bæjjese
konteavsttas.	bïejeme laavenjassh, jallh laavenjassh aktene kontekstesne.
Son rahčá maiddái bargobihtáiguin main galgá lohkat juhkkojuvvon hivvodagaid.	Dïhte aaj tjabreminie laavenjassigujmie gusnie edtja veahkah ryöknedh dåehkine.
Dán geahččaleami vuođul lea veadjemeahttun maidege Joavnna addišuvdna ja subtrakšuvdna máhtuin.	Daan pryöven mietie ij gåaredh jiehtedh gænnah maam Jåvva maahta addisjovnen jïh subtraksjovnen bïjre.
lohkofáktát ja unnán rehkenastinstrategiijat.	Jåvvan goerehtallemepryöveste maehtebe vihtiestidh Jåvva vuesehte satne viesjies taalegoerkesem, vaenie vöörhkeme taalefaaktah jïh vaenie ryöknemestrategijh åtna.
Joavnna bargu viidásit Diehtit hui unnán maid Joavnna máhttá.	Jåvvan geajnoe guhkiebasse Mijjieh gaajh vaeniem daejrebe maam Jåvva maahta.
Joavnna lea čájehan ahte son máhttá veaháš siskkobealde lohkoguovllu 0-15.	Jåvva lea vuesiehtamme satne maam akt maahta taalesuerkien 0-15 sisnjelen.
Das máhttá lohkat ja kategoriseret, lohkat guokte ja guokte, buohtastahttit hivvodagaid ja sirret loguid sturrodaga mielde.	Daesnie maahta ryöknedh jïh kategoriseradidh, ryöknedh gööktine gööktine, veahkah viertiestidh jïh taalh stoeredahken mietie.
Olggobealde dan	Dïhte aaj
lohkoguovllu čájeha Joavnna hui unnán lohkoipmárdusa.	vuesehte satne goerkesem fååtese posisjovnesysteemen bïjre jïh viesjies taalegoerkesem.
Son čájeha váilevaš ipmárdusa sadjevuogádagas ja heajos lohkodoahpagiid.	Lissine Jåvva vuesehte satne ryöknedimmietjiehpiesvoeth fååtese suerkesne 0-10, dovne addisjovnesne jïh subtraksjovnesne.
Dasa lassin čájeha Joavnna ahte sus váilot rehkenastinmáhtolašvuođat guovllus 0-10 sihke addišuvnnas ja subtrakšuvnnas.	Ibie nuekie daejrieh maam Jåvva haalvoe juktie dåarjelimmiem jïh dam guhkiebasse barkoem soejkesjidh, dan åvteste sæjhta daerpies årrodh vielie goerehtalleminie juktie Jåvvam viehkiehtidh.
27. siidu 34 siiddus árvala Joavnnai ja su váhnemiidda geavahit 1. jahkeceahki kártengeahččaleami laboratiivalaččat.	goerehtallemepryövem 1. daltesasse laboratijvelaakan nuhtjedh.
Dat mearkkaša ahte son áigu várret áiggi nu ahte Joavnna sáhttá bargat dainna geahččalemiin dego dat livčče oahpponeavvu.	Daate sæjhta jiehtedh lohkehtæjja sæjhta astoem vedtedh Jåvvese guktie dïhte maahta daejnie pryövine barkedh ovgoh lij akte lïerehtimmiematerijelle.
Dan gaskkas go Joavnna čoavdá bargobihtáid, áicá oahpaheaddji ja jearrá gažaldagaid.	Mearan Jåvva laavenjasside dorje, lohkehtæjja sæjhta vïhtesjidh jïh gyhtjelassh gihtjedh.
Makkár strategiijaid geavaha Joavnna ?	Mah strategijh Jåvva nuhtjie ?
Man guhkás máhttá son lohkat ?	Man gåhkese
Máhttá go son lohkat vulos guvlui ?	maahta ryöknedh ?
Makkár	Maahta våålese ryöknedh ?
lohkofáktáid lea son oahppan bajil.	Mah taalefaaktah dïhte automatiseradamme.
Go geahččaleami geavaha dáinna lágiin, de sáhttá oahpaheaddji maiddái oaidnit maid Joavnna máhttá go oahpaheaddji lea doarjjan.	Gosse pryöve naemhtie åtnasåvva, lohkehtæjja maahta aaj goerehtidh maam Jåvva buektehte gosse satne viehkehte. Daate sæjhta buerebe
Dat addá buoret vuođu plánet doaibmabijuid.	våaromem vedtedh råajvarimmieh soejkesjidh.
Dat addá maiddái vuođu ságastallamii Joavnnain dan birra maid son máhttá ja movt dat sáhttá dahkat vuolggasaji viidásit oahppamii.	Daate aaj våarome vadta Jåvvine soptsestidh dan bïjre maam satne maahta, jïh guktie dïhte maahta våaroeminie sjïdtedh dan vijriesåbpoe lïerehtæmman.
Joavnna beassá leat mielde bidjame oahppomihtuid viidásit bargui.	Jåvva maahta meatan årrodh lïerehtimmieulmieh bïejedh dan vijriesåbpoe barkose.
Go váldá vuođđun kártengeahččaleami, viidásit kártema, luohkkálatnjaáicama ja ságastallama Joavnnain ja su váhnemiiguin, de sáhttá árvvoštallan galgá go PPT	Goerehtallemepryöven mietie, vijriesåbpoe goerehtalleme, vïhtesjimmie klaassetjiehtjielisnie jïh Jåvvine jïh altese eejhtegigujmie soptsestidh, maahta vuarjasjidh
guorahallat Joavnna.	mejtie PPD edtja Jåvvam salkehtidh.
Dán proseassas lea lunddolaš siskkildit skuvlla erenoamášpedagogalaš resurssaid ja oktavuođaid.	Daennie prosessesne lea iemie skuvlen sjïerepedagogeles vierhtieh jïh govlehtallijh meatan vaeltedh.
Marcus – ollu bajábealde sierra beroštumi ráji	Meehte guhkene bijjelen tjoeperdimmieraastem
Marcusa bohtosat leat ollu bajábealde sierra beroštumi ráji ja čájehit ahte son máhttá measta buot kártengeahččaleamis.	Meehte lea guhkene tjoeperdimmieraasten bijjelen jïh vuesehte satne dam ellen jeanatjommesem buektehte goerehtallemepryövesne.
Son čájeha ahte máhttá kategoriseret ja lohkat objeavttaid, beallekonkrehtaid ja juhkkojuvvon hivvodagaid, vaikko leat bliántamearkkat geahččaleamis mat sáhttet čujuhit ahte son lohká ovttadagaid mat leat juhkkon logežiidda	Dïhte vuesehte satne maahta kategoriseradidh jïh daeverh, bieliekonkreeth jïh veahkah dåehkine ryöknedh, jalhts plæjjohkemïerhkh pryövesne mah maehtieh vuesiehtidh satne ektievoetide öörnedamme luhkine ryöknoe, akti akti. Seamma tïjjen dle vååjnoe goh varke jïh jearsoeslaakan
ovtta ja ovtta mielde.	ryöknoe.
Seammás son orru lohkame jođánit ja sihkkarit.	Vååjnoe goh Meehte taalesïevem haalvoe.
Son máhttá oaidnit loguid eará loguid ektui ja sirre loguid lassáneaddji ráidui.	vuejnedh jïh taalh veesmedh sjïdtije öörnegisnie.
Marcusa vástádusain vuhtto ahte son ipmirda ahte lohku lea juhkkojuvvon logežiidda ja ovttežiidda ja ahte son dovdá siffariid árvvu.	Meehten vaestiedassi mietie dle vååjnoe goh dïhte guarka taalh leah juakeme luhkine jïh aktine, jïh damta sifferi aarvoem.
Marcus lea sihkar addišuvdna ja subtrakšuvdna bihtáin, sihke dain maid leat konteavsttas dahje eai, ja sus leat dušše moadde boasttuvuođa dain bargobihtáin.	Meehte addisjovnem jïh subtraksjovnem haalvoe, dovne kontekstine jïh bielelen kontekste, jïh ajve akte göökte fiejlieh åtna daejnie laavenjassine.
Marcusa bargu viidásit Marcusa bohtosat eai muital maidege man buorit máhtolašvuođat sus leat rehkenastimis, ja daid ii sáhte dan dihte geavahit go galgá sutnje muitalit mo galgá bargat ovddos guvlui.	Meehten geajnoe guhkiebasse Meehten illedahkh eah maamkh soptsesth man hijven tjiehpiesvoeth dïhte åtna ryöknedimmesne, jïh ij gåaredh dejtie nuhtjedh juktie bïevnesh bååstede vedtedh dan vijriesåbpoe barkoen bïjre.
Marcus lea ollu bajábealde sierra beroštumi ráji iige sus vuhtto heajos lohkoipmárdus eaige váilevaš rehkenastimáhtolašvuođat. Son iige čájet makkárge vuođđo	Meehte lea guhkene bijjelen tjoeperdimmieraastem jïh ij væhtah vuesehth dïhte viesjies taalegoerkesem jallh viesjies ryöknedimmietjiehpiesvoeth
váilvevašvuođaid ovttage dihto temás geahččaleamis.	åtna. Ij gænnah vuesehth dïhte naan uvtemesth vaanoeh utnieh naan sjïere teemaj sisnjeli pryövesne.
Marcusa viidásit čuovvoleapmi ferte váldit vuolggasaji eará dieđuin.	Vijriesåbpoe dåarjelimmie Meehteste tjuara jeatjah bïevnesijstie darjodh.
Marcusa geahččaleamis leat unna mearkkat dan ektui ahte sus eai leat beaktilis strategiijat go son bargá juhkkojuvvon hivvodagaiguin.	Meehten pryöve aktem onne væhtam vadta dïhte ij naan radtjoes strategijh utnieh gosse veahkajgujmie dåehkine barka.
Ovdalii go lohkat logežiid lohká son daid ovttežiid.	Sijjeste luhkieh ryöknedh, dïhte dejtie goh akth ryöknoe.
Oahpaheaddji soaitá diktit Marcusa bargat eanet joavkolohkamiin seammás go bagadallá.	Dagke lohkehtæjja maahta baajedh Meehtem vielie dåehkieryökneminie barkedh
ektui.	bïhkedimmien nuelesne.
28. siidu 34 siiddus	Vijriesåbpoe barkoe illedahkijste lohkehtæjjadåehkesne
Kártengeahččalemiid čuovvoleapmi lea dehálaš buot oahpaheddjiide ceahkis.	Vijriesåbpoe barkedh goerehtallemepryövine lea vihkeles gaajhkide lohkehtæjjide daltesisnie.
Jahkeceahkki sáhttá doallat čoahkkáigeassima ja ságastallama geahččalemiid bohtosiid birra ovttas - ja rastá luohkáid / ohppiidjoavkkuid.	Daltese maahta tjåanghkan giesedh jïh soptsestidh pryöven illedahki bïjre ektesne – jïh klaassi / learohkedåehkiej dåaresth.
Nu sáhttá badjelgeahčastaga oažžut eaŋkilohppiin sihke bajábealde ja vuolábealde sierra beroštumi ráji, ja ollislaččat	Naemhtie maahta aktem bijjieguvviem åadtjodh
jahkeceahkis.	aktegslearohki bïjre mah leah tjoeperdimmieraasten nuelesne, jïh abpe daltesen bïjre.
Leat go skuvllas máŋga dahje moadde oahppi sierra beroštumi ráji vuolábealde ?	Skuvlen jïjnjh jallh vaenie learohkh tjoeperdimmieraasten nuelesne ?
Leat go mis oahppit skuvllas mat sulastahttet Lena ?	Skuvlesne naan learohkh mah leah goh Jåvva ?
Gávdnojit go bargobihtát maid ii oktage dahje maid dušše moadde oahppi luohkás leat	Gååvnese laavenjassh mejtie ij guhte jallh ajve naan gille learohkh klaassesne leah buektiehtamme.
nákcen. Maid dat muitala oahpahusa birra ?	Maam dïhte ööhpehtimmien bïjre soptseste ?
Galgat go plánet doaibmabijuid olles jahkeceahkkái ?	Edtjebe råajvarimmieh soejkesjidh abpe daltesasse ?
Ovtta ohppiidjovkui ?	Akten sjïere learohkedåahkan ?
Eaŋkiloahppái ?	Akten sjïere learoehkasse ?
Dat berre leat mihttun digaštallat movt sáhttá bargat ovttas ceahkis, ja mainna berre bargat eanet iešguđetge fágain.	Byöroe akte ulmie årrodh digkiedidh guktie maahta ektesne barkedh daltesisnie, jïh mejnie byöroe vielie barkedh dejnie ovmessie faagine.
Skuvlajođiheaddji ovddasvástádus	5. Skuvleåvtehken dïedte
Dá čájehuvvo oanehaččat mii lea skuvlajođiheaddji ovddasvástádus ovdal, čađahettiin ja maŋŋel geahččaleami.	Daesnie akte aelhkie bijjieguvvie destie mej åvteste skuvleåvtehke dïedtem åtna, tjïrrehtimmien åvtelen, mearan jïh mænngan.
Skuvlajođiheaddji galgá:	Skuvleåvtehke edtja:
OVDAL GEAHČČALEAMI GEAHČČALEAMIS MAŊŊIL GEAHČČALEAMI	ÅVTELEN MEARAN MÆNNGAN
29. siidu 34 siiddus oahpaheaddjebagadusa	- lohkedh Retningslinjer for gjennomføring (Njoelkedassh tjïrrehtæmman) jïh åahpenamme bïhkedimmiejgujmie lohkehtæjjide
- fuolahit ahte skuvlla oahpaheaddjit dovdet oahpaheaddjibagadusa sisdoalu	- hoksedh skuvlen lohkehtæjjah sisvegem demtieh lohkehtæjjabïhkedimmine
- fuolahit ahte skuvlla kártengeahččalemiid čađaheapmi čuovvu njuolggadusaid mat leat dasa	- hoksedh tjïrrehtimmie goerehtallemepryöveste lea njoelkedassi mietie mah leah vadteme njoelkedassine Retningslinjer for gjennomføring
- iskat leat go boahtán	- daejredh mij iktesth tjåådtje daesnie www.udir.n o, «viktige meldingerš nuelesne
ovdánahttinbarggus	- hoksedh eejhtegh bïevnesh åådtjeme tjïrrehtimmien bïjre, jïh eejhtegetjaalege jallh bïevnesetjaalege jïjtjevyljehke pryövi bïjre olkese vadtasuvvieh guhkiem tjïrrehtimmien åvtelen
- láhčit dili nu ahte oahpaheaddjit čuovvolit ohppiid sierra beroštumi rájis ja dan vuolábealde.	- stïeresne årrodh lohkehtæjjide gosse viehkiem jïh dåarjoem daarpesjieh tjïrrehtimmiem soejkesjidh
- fuolahit ahte daid ohppiid	- hoksedh skuvlh paahkh dååsteme
“ dehálaš dieđut neahttasiidui	- lohkehtæjjide dåarjoehtidh gosse pryövide tjïrrehteminie
- fuolahit ahte váhnemat	- illedahkide skuvledaltesisnie fulkesidh dennie gïetskene evtiedimmiebarkosne
leat ožžon dieđu čađaheami birra, ja ahte váhnengihpa dahje diehtu eaktodáhtolaš geahččalemiin lea juhkkojuvvon buori áiggis ovdal geahččaleami.	- sjïehteladtedh ihke lohkehtæjjah learohkh dåarjelieh tjoeperdimmieraasten nelnie jïh nuelesne
sii dárbbašit veahki ja doarjaga čađahettiin	- hoksedh learohki eejhtegh
váhnemat geain leat bohtosat sierra beroštumi rájis dahje dan vuolábealde ožžot dieđu bohtosiin ja makkár viidásit doaibmabijut leat, ja ahte dan gehččet ovttas eará áššáigullevaš árvvoštallandieđuiguin mat oahpaheddjiin leat ovdalaččas	tjoeperdimmieraasten nelnie jïh nuelesne bïevnesh bååstede åadtjoeh illedahki bïjre jïh bïevnesh vijriesåbpoe råajvarimmiej bïjre, jïh daate ektesne vuajnelge jeatjah sjyöhtehke vuarjasjimmiebïevnesigujmie mejtie lohkehtæjjah aarebistie åtna
Eanet dieđut ja resurssat	Sæjroe 30 / 35 pryöveheeftajgujmie, jïh gïehtjedidh låhkoe jïh gïele leah reaktoe
GEAHČČALEAMI JA ÁRVVOŠTALLAMA BIRRA	6. Bïevneseraerieh jïh sjyöhtehke vierhtieh
Gos gávnnan eanet dieđuid geahččaleami ja árvvoštallama birra ?	PRYÖVENASSEN JÏH VUARJASJIMMIEN BÏJRE Gusnie vielie bïevnesh gaavnem vuarjasjimmien jïh pryövi bïjre ?
Árvvoštallan: www.udir.no	Vuarjasjimmie daesnie www.udir.no
Mii lea skuvlajođiheaddji bargu kártengeahččalemiiguin ?	Mah leah skuvleåvtehken laavenjassh goerehtallemepryövigujmie ?
Njuolggadusat kártengeahččaleami čađaheapmái	Gusnie bïhkedimmiebieliem gaavnem juktie maehtedh
Gos gávnnan instruksaoasi geahččaleami čađaheapmái ?	pryövem tjïrrehtidh ?
Prøveadministrasjonssystemet (PAS)	Pryövnassereeremesysteeme (PAS.
Gos sáhtán lohkat eanet fáttás árvvoštallan oahpaheami várás ?	Gusnie maahtam vielie lohkedh vuarjasjimmien bïjre lïerehtæmman ?
Árvvoštallan oahppama várás (Vurdering for	Vuarjasjimmie lïerehtæmman daesnie
læring) gávdno dárogillii dáppe: www.udir.no/vfl	UVTEMESTH TJIEHPIESVOETI BÏJRE RYÖKNEDIMMESNE
Maid oahppit galget máhttit vuođđo máhtolašvuođain ?	Maam learohkh edtjieh maehtedh
www.udir.no/lareplaner/kunnskapsloftet / Mat leat rehkenastima vuođđo máhtolašvuođat ja mo galgá daid ovddidit ?	dejstie uvtemesth tjiehpiesvoetijste ? Learoesoejkesje Maahtoelutnjemasse www.udir.no/lareplaner/kunnskapsloftet /
Vuođđogálggaid / máhtolašvuođaid rámmaráhkadus	Mah leah uvtemesth tjiehpiesvoeth ryöknemisnie, jïh guktie dah evtiesuvvieh ?
www.udir.no/Lareplaner/Forsok-ogpagaendearbeid/Lareplangrupper/Rammeverkforgrunnleggende-ferdigheter / Gos gávnnan eanet resurssaid ja	Mierievierhkie uvtemesth tjiehpiesvoetide www.udir.no/Lareplaner/Forsok-ogpagaendearbeid/Lareplangrupper/Rammeverkforgrunnleggende-ferdigheter / Gusnie maahtam jienebh vierhtieh jïh materijellem gaavnedh juktie learohkidie dåarjelidh ?
materiála ohppiid viidásit čuovvoleapmái ?	Raeriestimmie vielie lohkemen bïjre
Lassilohkamuš	Sæjroe 32 / 35
Dárogielat girjjálašvuohta	Matematikvanskeligheder.
31. siidu 34 siiddus	Dansk psykologisk forlag.
Eará dárogielat resurssat Matematihkkaguovddáš / Matematikksenteret “ Alle teller “ (www.matematikksenteret.no).	Jeatjah nöörjengïelen vierhtieh Matematikksenteret “ Alle teller “ (www.matematikksenteret.no).
Neahttabáiki www.matematikk.org Skuvla sáhttá maiddái veardidit diŋgot áigečállaga Tangenten (http://www.caspar.no/tangenten.php).	Nedtesijjie www.matematikk.org Skuvle maahta aaj vuarjasjidh mejtie edtja dongkedh plaeriem Tangenten (http://www.caspar.no/tangenten.php).
Ollu ovdalaš artihkkalat leat lágádusa ruovttusiiddus PDF-fiilan.	Jïjnjh aarebi tjaalegh gååvnesieh goh PDFfijlh bertemen gåetiesæjrosne.
Geahča ovdamearka dihte nr. 2 2003 mas lea tema	Vuartesjh vuesiehtimmien gaavhtan nr 2. 2003 teemine aalkoelïerehtimmie.
álgooahpahus.	Sæjroe 33 / 35
32. siidu 34 siiddus	Sæjroe 34 / 35