boazodoalu-boahtteaigi.html.xml
Boazodoalu boahtteáigi / Boazodoallu / Ealáhusat / Sámediggi - Sametinget | Båatsoen båetije aejkie / Båatsoe / Jielemh / Saemiedigkie - Sametinget |
Boazodoalu boahtteáigi | Båatsoen båetije aejkie |
Jos Norgga eiseválddit eai fargga dovddas dan ahte boazodoalu stuorámus hástalus lea Norgga boazodoallo-, boraspire- ja areálapolitihka ollislaš váikkuhus ealáhussii, de oažžu dadjat ahte boazodoallu Norggas lea heaittihuvvomin. | Båatsoe Nöörjesne lea rïektesisnie nåhkeminie dastegh nöörjen åejvieladtjh eah varke bæjhkohth dïhte stööremes haesteme jieliemasse lea dïhte tjåenghkies effekte nöörjen båatsoe-, juvre- jïh arealepolitihkeste. |
Dan čállá sámediggeráđđi Thomas Åhren kronihkas, mii lea sáddejuvvon mediaide. | Thomas Åhrén, Saemiedigkieraerie |
Politihkalaččat lea stuorra ja viiddis ovttamielalašvuohta das ahte boazologu ferte muddet ja geahpedit, vai šattašii dássedeaddu daid guohtoneatnamiid ektui mat duođai leat iešguđege guovlluin. | Doh jeenjemes politihkerh leah badth sïemes båatsoelåhkoe tjuara staeriesovvedh jïh geahpanidh, guktie dïhte dejnie rïektes gåatomevåaroeminie sjeahta fïerhtene dajvesne. |
Eanaš boazodoalloguovlluin Norggas lea juo nie. | Dejnie jeanatjommes gåatomedajvine Nöörjesne joe naemhtie. |
Dát lea buorre vuolggasadji loktet bohcco deattu, buoridit biergokvalitehta ja nannet gánnáhahttivuođa ealáhusas. | Destie lissiehtamme bearkoeleavloe, buerebe bearkoekvaliteete jïh nænnoesåbpoe dïeneste sjædta jieliemisnie. |
Muhto dat ii leat lahkage doarvái. | Men ij leah badth dïhte nuekie gænnah. |
Boahtteáiggi boazodoallu lea dássedeattus sihke kultuvrralaš, ekonomalaš ja ekologalaš vuođuin, ja dat gáibida eará lahkoneami go dat mii stáhtas lea leamaš dan rájes go boazodoalloláhka bođii 1978:s. | Båetijen aejkie båatsoe sjeahta dovne dejnie kultuvrelle, ekonomeles jïh ekologeles våaroeminie, jïh aktem jeatjah vuajnoem kreava goh dam maam staate lea åtneme mænngan båatsoelaakem sjïehtesji jaepien 1978. |
Sámi boazodoalus lea guhkes historjá, ja dat lea buktán dietnasa ja birgejumi olbmuide čuđiid jagiid. | Saemien båatsoe aktem guhkies histovrijem åtna, jïh baalhkah jïh veasoem vadteme almetjidie gellie tjuetie jaepieh. |
Dan rájes go stáhta čavgegođii ealáhusa 1970-logus, lea ollu mannan boastut. | Mænngan staate eelki jielemem tjerkebe gïehtjedidh 1970-låhkoen, jïjnje båajhtode sjïdteme. |
Heahttás boazodoallopolitihkka stáhta beales | Båajhtoeh staateles båatsoepolitihke |
Boazodoalloláhkaaddima bokte leat sihkkojuvvon ollu siskkáldas muddendoaimmat ealáhusas, earret eará oktasaš guohtoneatnamiid bokte ja boazodolliid gaskka gilvu guohtoneatnamiid alde. | Båatsoeburrielaake lea dorjeme guktie jienebh sisnjeles stuvrehtimmiefunksjovnh jieliemisnie leah nåhkelamme, gaskem jeatjah sjïehtesjimmie ektiegåatomedajvijste jïh akte lissiehtamme gæmhpoe gåatomedajvi bïjre båatsoeburriej gaskemsh. |
Stáhta lea seamma áigodagas sakka rievdadan boraspirepolitihka ja - hálddašeami, man boađusin leat buotlágan boraspiret issorasat laskan. | Staate lea seamma boelhken aktem radikale juvrepolitihkem jïh – reeremem sjïehtesjamme, aktine stoerre lissiehtamme juvrelåhkojne goh illedahke. |
Orru measta nu ahte Norgga eiseválddit bibmet boraspiriid bohccuiguin ja nie laskadit boraspirelogu. | Maahta mahte vååjnedh goh nöörjen åejvieladtjh bovtsem nuhtjieh juktie gaajhkide juvride bïepmehtidh. |
Stáhta politihkka lea dagahan gilvvu vátna guohtoneatnamiid alde, ja stáhta lea dasto fievrridan dakkár boraspirepolitihkka mii goarida ealuid issorasat, ja stáhta lea maiddái fievrridan dakkár servodat- ja ealáhuspolitihkka man bokte dađistaga leat váldán eret ođđa ja stuorra osiid dáláš boazoguohtoneatnamiin. | Seamma tïjjen goh staaten politihke lea gæmhpoem vaenie gåatomedajvi bïjre sjugniedamme, jïh seamma tïjjen aktem juvrepolitihkem sjïehtesjamme mij krievvide tjarke giehpiedamme, staate aaj aktem siebriedahke- jïh jielemepolitihkem åtneme mij ahkedh orre jïh stoerre bielieh dejstie daaletje gåatomedajvijste vaalta. |
Norgga eiseválddiid politihka ollislaš váikkuhusat leat buktán stuorámus áitaga boazodollui Norggas, ja mii dál áitá ealáhusa boahtteáiggi. | Nov lea doh tjåenghkies konsekvensh nöörjen åejvieladtji politihkeste mah leah dïhte stööremes aajhtoe båatsose Nöörjesne, jïh mij jielemem håvhtede daelie. |
Dan ektui go boazodoallu ballá ealáhusa boahtteáiggis huksemiid ja boraspiriid geažil, de beroštit Norgga eiseválddit eanemusat boazologus. | Juktie mearan båatsoe tjoeperdeminie ihke båetijen aejkien våarome gaatole stoerre bigkedimmiej jïh juvri gaavhtan, dellie nöörjen åejvieladtjh ajve bovtselåhkoem ååntjestellieh. |
Dát ii leat boazodoalu mielas jierpmálaš. | Båatsose daate akte paradokse. |
Ovdamearka mii govvida dan lea Fiettara orohagas Oarje-Finnmárkkus, gos ráđđehus gieskat lea dohkkehan ruvkedoaimma Nussiris Fálesnuoris, seammás go orohaga boazodoallit leat geatnegahttojuvvon sakka geahpedit bohccuid. | Daate hijven våajnoes sjædta Fiettar båatsoesïjtesne Jillie-Finnmaarhkesne, gusnie reerenasse aadtjen lea gruvadarjomh jååhkesjamme Nussiresne Kvalsundesne, seamma tïjjen goh båatsoeburrieh sïjtesne leah stilleme bovtselåhkoem tjarke giehpiedidh. |
Ceavzilvuođa golbma geađgejuolggi | Golme tjoelth monnehkevoetese |
Sámediggi lea ollu gerddiid čujuhan ahte dárbbašuvvo ollislaš analyseren ja strategiija ceavzilis boazodoalu mihttomeari juksamii Finnmárkkus. | Saemiedigkie lea gellien aejkien tjïertestamme lea daerpies aktine ållesth analyjsine jïh strategijine juktie ulmiem jaksedh akten monnehke båatsoen bïjre Finnmaarhkesne. |
Stáhta eiseválddit rievdadit boazodoallohálddašeami veahážiid mielde almmá vuđolaš evalueremiid ja árvvoštallamiid haga, ja almmá duohta konsultašuvnnaid haga Sámedikkiin ja boazodoaluin. | Staaten åejvieladtjh jarkelimmieh ånnetji ånnetji båatsoereeremisnie darjoeh bielelen eensilaakan evalueradamme jïh vuarjasjamme, jïh bielelen eensilaakan Saemiedigkine jïh båatsojne rååresjamme. |
Dát vuohki ii buvtte boazodollui ceavzilvuođa guhkes áiggi badjel. | Daate ij leah reaktoe geajnoe jis edtja aktem monnehke båatsoem åadtjodh guhkiebasse. |
Dál 2014:s deattuha ráđđehus ahte áigu ovddidit boazodoalu ulbmillaš márkanguvllot ealáhussan. | Daelie jaepien 2014 reerenasse tjïerteste satne sæjhta båatsoem evtiedidh goh akte rasjovnelle jieleme mij lea maarkedese sjïehtesjamme. |
Oažžu jearrat lea go dát ovttabealat áŋgiruššan bahán boazodollui mii lea deaŧaleamos sámi giella- ja kulturguoddi. | Maahta sån gihtjedh mejtie akte dagkeres aktelaaketje råajvarimmie sæjhta båatsoem goerpedehtedh goh akte dejstie uvtemes saemien gïele-jïh kultuvreguedtiejijstie. |
Boahtteáiggi, eallinfámolaš ja ceavzilis boazodoallu váldá vuolggasaji kultuvrralaš ceavzilvuođas, mii vuođđuduvvá sohkabuolvvaid čađa boazosápmelaččaid máhttui. | Akte båetijen aejkien, jielije jïh monnehke båatsoe våaromem åtna dennie kultuvrelle monnehkevoetesne, man bïjre båatsoesaemieh daajroem utnieh gelliej boelvi tjïrrh. |
Dát máhttu lea vuođđun ekologalaš ja ekonomalaš ceavzilvuhtii boahtteáiggis. | Daate daajroe lea dïhte våarome dan ekologeles jïh ekonomeles monnehkevoetese båetijen aejkien. |
Danne ferte gávdnat dássedeattu kultuvrra, ekonomiija ja ekologiija gaskka. | Tjuara gujht balansem gaskem kultuvrem, ekonomijem jïh ekologijem gaavnedh. |
Guđe guvlui manná ? | Gåabph geajnoe guhkiebasse jåhta ? |
Boazodoalus leat buot vejolašvuođat ovddiduvvot ceavzilis ealáhussan seammás go doallat gitta dain čiekŋalis ruohttasiin mat boazodoalus leat sámi kultuvrras. | Båatsoe gaajhkh nuepieh åtna evtiesovvedh goh akte monnehke jieleme seamma tïjjen goh dejtie roehtside steerie mejtie båatsoe saemien kultuvresne åtna. |
Boazodoallu ja sámit ieža fertejit dihkkádit geainnu mii doalvu boahtteáiggi jáhkkui ja optimismma guvlui. | Geajnoe mij optismem jïh jaahkoem vadta båetijen aejkien bïjre, dam tjuara båatsoe jïh dïhte saemien jïjtje nuepiem åadtjodh vaedtsedh. |
Ealáhus ja sámi servodat fertejit oažžut vejolašvuođa searvat politihkalaš proseassaide boazodoalu rámmaid ektui Norggas. | Jieleme jïh saemien siebriedahke tjuerieh nuepiem åadtjodh meatan årrodh politihkeles prosessine båatsoen mieride Nöörjesne. |
Dušše dieinna lágiin sáhttit mii buohkat searvat čovdosiid ráhkadeapmái ja boahtteáiggi ovddideapmái, nugo mii ieža háliidit. | Ajve naemhtie maehtebe akte bielie sjïdtedh dejstie raerijste jïh akte bielie sjïdtedh dehtie båetije aejkeste mejtie vaajtelibie. |
Sámediggeráđđi áigu viidásetovddidit boazodoallopolitihka ođđa sámediggedieđáhusa ráhkadeami bokte boazodoalu birra. | Saemiedigkieraerie sæjhta båatsoepolitihkem vijriesåbpoe evtiedidh aktine orre saemiedigkiebïevnesinie båatsoen bïjre. |
Okta Sámedikki duođai stuorámus geatnegasvuođain lea: oččodit boazodollui buriid rámmaeavttuid maiguin sihkkarastojuvvo ovddideapmi ja ceavzilvuohta guhkes áiggi badjel. | Daate lea akte dejstie Saemiedigkien raaktan stoerre dïedtijste: barkedh ihke båatsoe hijven mieriekrïevenassh åtna mij evtiedimmiem jïh monnehkevoetem gorrede guhkiebasse. |
Dán barggu áigut mii čađahit ovttas ealáhusain. | Daam barkoem edtjebe darjodh jielieminie ektine. |
Mun sávan maiddái ahte ráđđehus oaidná dárbbu ođasmahttit stáhta boazodoallopolitihka, gulahallama ja ovttasdoaibmama bokte sámi servodagain. | Manne aaj gegkestem reerenasse vuajna daerpies aktine orre otnjeginie dennie staateles båatsoepolitihkesne, govlesadtemen jïh aktivyöki barkoen tjïrrh saemien siebriedahkine. |
Gievrras dássedeaddu kultuvrra, ekonomiija ja ekologiija gaskka sáhttá ásahuvvot aivve dán bokte. | Ajve naemhtie akte nænnoes balanse tseegkesåvva gaskem kultuvrem, ekonomijem jïh ekologijem. |