bovdehus-buktit-cealkamusaid-diedahussii-riikkaidgaskasas-barggu-birra.html.xml

Bovdehus buktit cealkámušaid dieđáhussii riikkaidgaskasaš barggu birra / Riikkaidgaskasaš álgoálbmotovttasbargu / Riikkaidgaskasaš bargu / Sámediggi - Sametinget	Bööredimmie raeriejgujmie jïh vuajnoejgujmie båetedh Saemiedigkieraerien bïevnesasse gaskenasjovnaale barkoen bïjre / Gaskenasjovnaale aalkoealmetjelaavenjostoe / Gaskenasjovnaale barkoe / Saemiedigkie - Sametinget
Bovdehus buktit cealkámušaid dieđáhussii riikkaidgaskasaš barggu birra	Bööredimmie raeriejgujmie jïh vuajnoejgujmie båetedh Saemiedigkieraerien bïevnesasse gaskenasjovnaale barkoen bïjre
Sámediggeráđđi áigu ovddidit dieđáhusa mas evttohuvvo politihkka Sámedikki riikkaidgaskasaš bargui.	Saemiedigkieraerie edtja aktem bïevnesem buektedh raeriestimmiejgujmie politihkese Saemiedigkien gaskenasjovnaale barkoen bïjre.
Buohkain lea vejolašvuohta buktit evttohusaid ja cealkámušaid dán dieđáhusa sisdollui.	Gaajhkesh mah sijhtieh, nuepiem utnieh raeriestimmiejgujmie jïh vuajnoejgujmie båetedh daan bïevnesen sisvegasse.
Sámediggi čatná eanaš oasi iežas politihkalaš barggus politihkalaš dieđáhusaide iešguđet fáttáid birra.	Saemiedigkie dam jeanatjommesem sov politihkeles barkoste ektede politihkeles bïevnesinie ovmessie aamhtesi bïjre.
Ovddid dieđáhus riikkaidgaskasaš barggu birra ovddiduvvui 2006:s.	Evtebe bïevnese gaskenasjovnaale barkoen bïjre lij jaepien 2006.
Dan rájes lea ON dohkkehan álgoálbmotvuoigatvuođaid julggaštusa.	Dan mænngan EN bæjhkoehtimmiem aalkoealmetji reaktaj bïjre nænnoestamme.
Norga lea ratifiseren julggaštusa ja lea danne geatnegahttojuvvon čađahit julggaštusa sisdoalu sihke Norgga rievtti, politihka ja doaibmabijuid bokte.	Nöörje lea bæjhkoehtimmiem jååhkesjamme jïh dan åvteste dïedtem åtna sisvegem bæjhkoehtimmesne tjïrrehtidh dovne nöörjen reaktesne, politihkesne jallh råajvarimmiej tjïrrh.
ON álgoálbmogiid máilmmikonferánsa 2014 dohkkehii loahppadokumeantta mas stáhtat dovddastit dáhtu ja háliidusa implementeret ON álgoálbmotvuoigatvuođaid julggaštusa sihke riikkaidgaskasaš ja nationála dásis.	EN:n veartenekonferanse aalkoealmetji bïjre 2014 aktem galhkuvetjaatsegem nænnoesti gusnie staath væljoem jïh håhkoem vihtiestieh EN:n bæjhkoehtimmiem aalkoealmetji reaktaj bïjre sjïehtesjidh dovne gaskenasjovnaale jïh nasjovnaale daltesisnie.
Ođđa dieđáhus riikkaidgaskasaš barggu birra váldá vuođu sámediggeráđi čilgehusas sámi riikkaidgaskasaš barggu birra, mii meannuduvvui dievasčoahkkimis ovdalaččas dán jagi.	Orre bïevnese gaskenasjovnaale barkoen bïjre sæjhta våaroeminie utnedh saemiedigkieraerien reektemisnie saemien gaskenasjovnaale barkoen bïjre, maam stoerretjåanghkosne gïetedin aarebi daan jaepien.
Dieđáhus váldá mielde dan ovdáneami mii lea dáhpáhuvvan riikkaidgaskasaš álgoálbmotbarggus ja álbmotrievttis ovddit dieđáhusa rájes.	Bïevnese sæjhta dam evtiedimmiem sjïehtesjidh mij lea orreme dennie gaskenasjovnaale aalkoealmetjebarkosne jïh aalkoealmetjereaktesne evteben bïevnesen mænngan.
Barggu mihttomearit ja prinsihpat:	Ulmieh jïh prinsihph barkose:
- Dat vuoigatvuođat mat dohkkehuvvojit ON-julggaštusas, leat uhcimus standárddat máilmmi álgoálbmogiid birgejupmái, ja sin gelbbolašvuhtii ja čálgui.	- doh reaktah mejtie jååhkesje EN-bæjhkoehtimmesne leah doh unnemes standaardh jis veartenen aalkoealmetjh edtjieh båetijen aejkien jieledh, jïh dej vyörtegsvoeten jïh tråjjesvoeten gaavhtan.
- Julggaštusa sisdoallu galgá implementerejuvvot daidda lágaide ja geavatlaš politihkkii mii váikkuha sámi álbmogii ja eará álgoálbmogiid árgabeaivái.	- edtja sisvegem bæjhkoehtimmesne sjïehtesjidh laakine jïh praktihkeles politihkesne mah aarkebiejjiem tsevtsieh saemide jïh jeatjah aalkoealmetjidie
Dieđáhusa áŋgiruššansuorggit:	bïevnesen sjïere barkoesuerkieh:
Dál mii oaidnit vihtta váldosuorggi dieđáhusas:	Daan biejjien dellie vïjhte åejviesuerkieh bïevnesisnie åtna:
Sámi ovttasbargu: masa gullet Sámi parlamentáralaš ráđđi, bargu davviriikkalaš sámekonvenšuvnnain ja sápmelaččat geat ásset Ruoššas.	Saemien laavenjostoe: mij lea Saemien parlamentarihkeles raerien bïjre, barkoe noerhtelaanti saemiekonvensjovnine jïh saemieh mah Russlaantesne årroeh
” Davviguovlopolitihkka ”: mii válddaha Barentsovttasbarggu, EU ja Árktalaš ráđi.	” Noerhtedajvepolitihke ”: mij sæjhta Barentslaavenjostoem, EU:m jïh Arktiske raeriem ållermaehtedh.
ON-bargu: ovttasbargu álgoálbmogiiguin, stáhtaiguin ja organisašuvnnaiguin	EN-barkoe: Laavenjostoe aalkoealmetjigujmie, staatigujmie jïh siebriejgujmie
Oktiigullevašvuohta ja ovttasbargu álgoálbmogiiguin: váikkuhit dasa ahte eará álgoálbmogiid dilli buorrána politihkalaš doarjaga bokte, gelbbolašvuođa ja vásáhusaid lonohallama bokte, ja veahkki doaibmabijuide mat ovddidit kapasitehta ja eará prošeavttaide	Solidariteete jïh laavenjostoe aalkoealmetjigujmie: viehkiehtidh guktie tsiehkie jeatjah aalkoealmetjidie buerebe sjædta politihkeles dåarjoen tjïrrh, maahtoem jïh dååjrehtimmieh juekedh, jïh viehkie råajvarimmide mah barkoefaamoem eevtjieh jïh jeatjah prosjekth
Máilmmiviidosaš hástalusat: dakkár bealit mat váikkuhit álgoálbmogiidda, dálkkádatrievdamiidda, ceavzilis ovddideapmái, dearvvašvuođagažaldagaide ja eará bealit.	Abpeveartenen haestemh: tsiehkieh mah aalkoealmetjh tsevtsieh, klijmajarkelimmieh, monnehke evtiedimmie, healsoegyhtjelassh jïh jeatjah tsiehkieh.
Sámediggeráđis leat dán rádjai earret eará leamaš čoahkkimat dakkár sámi organisašuvnnaiguin ja ásahusaiguin go Sámiráđđi, Gáldu, Sámi nissonforum, Mama Sara Education Foundation ja Árran Julevsáme guovdásj.	Saemiedigkieraerie lea daan raajan gaskem jeatjah tjåanghkoeh åtneme saemien siebriejgujmie jïh institusjovnigujmie goh Saemieraerie, Gáldu, Sámi nissonforum, Mama Sara Education Foundation jïh Árran Julevsaemien jarnge.
Ná sáhtát buktit cealkámušaid:	Naemhtie maahtah raeriejgujmie båetedh
Loga sámediggeráđi čilgehusa sámi riikkaidgaskasaš barggu birra ja sádde iežat cealkámušaid e-poasttain Jon Petter Gintalii jon.petter.gintal@samediggi.no ja Inger Johanne Mudeniaii inger.johanne.mudenia@samediggi.no	Lohkh saemiedigkieraerien reekteme saemien gaskenasjovnaale barkoen bïjre jïh seedth dov raerieh e-påasten baaktoe diekie; Jon Petter Gintal, jon.petter.gintal@samediggi.no jïh Inger Johanne Mudenia inger.johanne.mudenia@samediggi.no
Áigemearri sáddet cealkámušaid lea ođđajagimánu 9. b. 2015.	Mierie juktie raerieh seedtedh lea tsïengelen 9. b. 2015.