konvensuvnnat-lagat-ja-lahkaasahusat.html.xml
Konvenšuvnnat, lágat ja láhkaásahusat / Suodjaluvvonguovllustivrrat / Luonddušláddjivuohta / Biras, areála ja kultursuodjaleapmi / Sámediggi - Sametinget | Konvensjovnh, laakh jïh mieriedimmieh vaarjelimmiesoejkesjebarkoen bïjre / Vaarjelimmiedajveståvrojne / Eatnemegellievoete / Byjrese, areale jïh kultuvrevarjelimmie / Saemiedigkie - Sametinget |
Suodjaluvvonguovllustivrrat | Vaarjelimmiedajveståvrojne |
Politihkalaš ášši: Ortnet báikkálaš álbmotmeahccestivrraiguin, mii ásahuvvui 2010:s, lea ovtta láhkai dego Norgga álgoálbmotrievttálaš geatnegasvuođaid čađaheapmi álgoálbmogiid luondduresurssaid searvama, hálddašeami ja suodjaleami oktavuođas sin guovlluin. | Politihken aamhtese: Öörnege voenges nasjovnaalepaarhkeståvroejgujmie, mij tseegkesovvi jaepien 2010, lea akte vuekie Nöörjen aalkoealmetjerïekteles dïedth illedh ihke aalkoealmetjh edtjieh meatan årrodh eatnemevierhtide nuhtjedh, reeredh jïh vaarjelidh sijjen dajvine. |
Ortnegiin addojuvvo sámi beroštumiide ja báikkálaš beroštumiide mieldeváikkuheami hálddašeamis. | Öörnege baaja saemien ïedtjeladtjh jïh voenges ïedtjeladtjh meatan årrodh reeremisnie. |
Sámedikki ovddasteaddjit suodjalanguolostirraide | Konvensjovnh, laakh jïh mieriedimmieh vaarjelimmiesoejkesjebarkoen bïjre |
Konvenšuvnnat, lágat ja láhkaásahusat | Konvensjovnh, laakh jïh mieriedimmieh vaarjelimmiesoejkesjebarkoen bïjre |
Konvenšuvnnat, lágat ja láhkaásahusat | Konvensjovnh, laakh jïh mieriedimmieh vaarjelimmiesoejkesjebarkoen bïjre |
Konvenšuvnnat, lágat ja láhkaásahusat | Konvensjovnh, laakh jïh mieriedimmieh vaarjelimmiesoejkesjebarkoen bïjre |
Sámediggi bargá dan ala ahte árbevirolaš sámi geavahus bisuhuvvo ja ovddiduvvo maiddái suodjalanguovlluin dainna lágiin ahte luonddugirjáivuohta suodjaluvvo. | Saemiedigkie barka ihke aerpievuekien saemien åtnoe tjåadtjoehtamme sjædta jïh evtiesåvva aaj vaarjelimmiedajvine, naemhtie guktie dïhte eatnemen gellievoetem gorrede. |
Barggus leat čuovvovaš riikkaidgaskasaš konvenšuvnnat, lágat ja šiehtadusat deaŧalaččat Sámediggái | Daennie barkosne daah minngebe gaskenasjovnaale konvensjovnh, laakh jïh latjkoeh vihkeles Saemiedægkan |
ILO-konvenšuvdna nr. 169, artihkal 15 nr.1 | ILO-konvensjovne nr. 169, artihkele 15 nr.1 |
Suodjalanguovlluid báikkálaš hálddašeapmi dávista ILO-169 álgoálbmogiid birra, artihkal 15 nr 1 geatnegahttá stáhta sihkkarastit sámi searvama luondduresurssaid geavaheami, hálddašeami ja suodjaleami oktavuođas sámi guovlluin. | Voenges reereme vaarjelimmiedajvijste lea ILO-169 aalkoealmetji bïjre, artihkele 15 nr. 1 mietie, mij staatese dïedtem vadta saemieh åadtjoeh meatan årrodh nuhtjedh, reeredh jïh gorredidh eatnemevierhtide saemien dajvine. |
ON biologalaš girjáivuođa konvenšuvdna (CBD) | FNn konvensjovne biologeles gellievoeten bïjre (CBD) |
ON biologalaš girjáivuođa konvenšuvdna (miessemánu 22. b. 1992) lea ratifiserejuvvon ja dat gustogođii Norggas juovlamánu 29. b. 1993. | ENn konvensjovne biologeles gellievoeten bïjre (suehpeden 22. b. 1992) lea ratifiseradamme jïh faamoem Nöörjesne åadtjoeji goeven 29. b. 1993. |
CBD mihttomearrin lea biologalaš girjáivuođa suodjaleapmi, biologalaš girjáivuođa ceavzilis geavaheapmi ja ovdamuniid vuoiggalaš juohkin maid biologalaš girjáivuođa geavaheapmi addá. | CDBn aajkoe lea gorredimmie biologeles gellievoeteste, monnehke åtnoe biologeles gellievoeteste, jïh reaktoe joekedimmie dejstie aevhkijste mejtie åtnoe biologeles gellievoeteste vadta. |
Luondduvalljodatláhka gođđá nationála dásis ollu deaŧalaš prinsihpaid 1992 Biologalaš girjáivuođa konvenšuvnnas. | Eatnemegellievoetelaake nasjovnaale jïjnjh vihkeles prinsihph sjïehtesje Konvensjovnesne biologeles gellievoeten bïjre jaepeste 1992. |
Luondduvalljodatlága ulbmilparagráfas nannejuvvo ahte luondu galgá vuhtii váldojuvvot ceavzilis geavaheami ja suodjaleami bokte, maiddái vuođđun sámi kultuvrii. | Eatnemegellievoetelaaken åssjeleparagraafe vihteste eatneme edtja gorresovvedh viehkine monnehke åtnoste jïh vaarjelimmeste, aaj goh våarome saemien kultuvrese. |
Biologalaš girjáivuođa konvenšuvnnas – artihkkaliin 8 (j) ja 10 (c) čuožžu “ Biologalaš girjáivuođa boaresvirot geavaheapmi mii dávista kultuvrralaš bargui galgá suodjaluvvot ja movttiidahttojuvvot ”. | Konvensjovnesne biologeles gellievoeten bïjre – art 8(j) jïh 10 (c) tjåådtje ” Edtja aerpievuekien åtnoem biologeles gellievoeteste mij lea kultuvrelle åtnoen mietie, vaarjelidh jïh madtjeldehtedh ”. |
Prinsihppa lea váldojuvvon luondduvalljodatlága §:de 1, 8 ja 14. | Prinsihpe lea meatan vaalteme eatnemegellievoetelaakese § 1, 8 jïh 14. |
Álgoálbmogiid searvanvuoigatvuohta ja stáhta geatnegasvuohta čađahit konsultašuvnnaid leat ILO-169 vuođđoprinsihpat, ja bohtet ovdan konvenšuvnna máŋgga artihkkalis. | Aalkoealmetji reakta meatan årrodh jïh staaten dïedte konsultasjovnh tjïrrehtidh leah vihkeles maadthprinsihph ILO-169’sne, jïh aaj meatan jieniebinie artihkelinie konvensjovnesne. |
ILO-169 guđát artihkal ásaha stáhtii geatnegasvuođa konsulteret sámiiguin go lea áigumuš mearridit lágaid dahje váldit atnui hálddahuslaš doaibmabijuid mat njuolga sáhttet váikkuhit sidjiide. | ILO-169, artihkele 6 staatide aktem dïedtem vadta staatese saemiejgujmie rååresjidh gosse eajhnadåvva laakh nænnoestidh, jallh reereles råajvarimmieh sjïehtesjidh mah maehtieh vihkeles sjïdtedh saemide. |
2005:s dahkkojuvvui konsultašuvdnašiehtadus stáhta eiseválddiid ja Sámedikki gaskka. | Jaepien 2005 konsultasjovnelatjkoe dorjesovvi staaten åejvieladtji jïh Saemiedigkien gaskem. |
Prosedyraid ulbmilin lea: | Vuekiej åssjele lea: |
váikkuhit stáhta álbmotrievttálaš geatnegasvuođa geavatlaš čađaheami konsulteret álgoálbmogiin. | Viehkiehtidh staaten almetjerïekteles rååresjimmiedïedtem aalkoealmetjigujmie praktihkeles tjïrrehtidh |
geahččalit soahpat stáhta eiseválddiid ja Sámedikki gaskka jos lea áigumuš váldit atnui lágaid dahje doaibmabijuid mat sáhttet váikkuhit sámi beroštumiide njuolga. | Pryövedh sïemesvoetem buektiehtidh staaten åejvieladtji jïh Saemiedigkien gaskem gosse ussjedeminie laakh jallh råajvarimmieh sjïehtesjidh mah maehtieh saemien ïedtjh ryöktesth tsevtsedh. |
láhčit guoibmevuođaperspektiivva ovddideami stáhta eiseválddiid ja Sámedikki gaskka mat váikkuhit sámi kultuvrra ja servodaga nannema. | Evtiedæmman aktede guejmievoeteperspektijveste sjïehteladtedh, staateles åejvieladtji jïh Saemiedigkien gaskem, mij saemien kultuvrem jïh siebriedahkem nænnoestahta. |
ovddidit oktasaš áddejumi dillái ja ovddidandárbui sámi servodagas. | tjåenghkies goerkesem evtiedidh tsiehkeste jïh evtiedimmiedaerpiesvoetijste saemien siebriedahkine |
Šiehtadus Sámedikki ja Birasgáhttendepartemeantta gaskka suodjalanplánabarggu njuolggadusaid hárrái luondduvalljodatlága mielde sámi guovlluin | Latjkoe Saemiedigkien jïh Byjresevaarjelimmiedepartemeenten gaskem bïhkedassi bïjre vaarjelimmiesoejkesjebarkose, eatnemevaarjelimmielaaken mietie saemien dajvine. |
Šiehtadus Birasgáhttendepartemeantta ja Sámedikki gaskka 2007:s movt suodjalanplánaproseassa čađaheapmi sámi guovlluin galggašii buvttihit stuorát mielde váikkuheami sámiid bealis ja báikkálaččat suodjalanguovlluid ásaheami oktavuođas. | Latjkoe byjresevaarjelimmiedepartemeenten jïh Saemiedigkien gaskem jaepeste 2007, guktie vaarjelimmiesoejkesjeprosesse edtja årrodh saemien dajvine, edtja viehkiehtidh guktie saemieh jïh voenges almetjh buerebelaakan åadtjoeh meatan årrodh gosse edtja vaarjelimmiedajvh tseegkedh. |
Dát lea oppalaš konsultašuvdnašiehtadusa heiveheapmi guovllusuodjaleami ektui. | Daate akte sjïehtedimmie dehtie sïejhme konsultasjovnelatjkoste dajvevaarjelimmien bïjre. |
Gávdnojit earret eará njuolggadusat bargolávdegotti ásaheami birra mas galgá leat sámi ovddastus. | Gaskem jeatjah njoelkedassh tseegkemen bïjre barkoemoenehtsistie gusnie saemien tjirkijh edtjieh meatan årrodh. |
Dát sihkkarastá ahte njuolga guoskkahuvvon sámi vuoigatvuođaoamasteaddjit ja sámi beroštumit konsulterejuvvojit njuolga suodjalanprosessii searvama bokte. | Daate håksa dah reakta-aajhterh mej bïjre ryöktesth lea, jïh saemien ïedtjeladtjh konsuleradamme sjidtieh gosse leah meatan vaarjelimmieprosessesne. |
Barggu birra hálddašanplánaiguin lea sierra mearrádus. | Akte jïjtse nænnoestimmie barkoen bïjre reeremesoejkesjigujmie. |
Suodjalanláhkaásahus ja Gonagaslaš resolušuvdna | Vaarjelimmiemieriedimmie jïh gånkan resolusjovne |
Suodjalanguovllut, sihke álbmotmeahcit, eanadatsuodjalanguovllut ja luonddureserváhtat hálddašuvvojit suodjalanláhkaásahusa vuođul ovttaskas suodjalanguovllu ektui. | Vaarjelimmiedajvh, dovne nasjovnaalepaarhkh, eatnemevaarjelimmiedajvh jïh eatnemereservaath reeresuvvieh vaarjelimmiemieriedimmien mietie fïereguhten vaarjelimmiedajvese. |
Luondduvalljodatlága mielde galgá Gonagas stáhtaráđis mearridit suodjalanláhkaásahusaid. | Gånka staateraeresne edtja eatnemegellievoetelaaken mietie vaarjelimmiemieriedimmieh nænnoestidh. |
Suodjalanláhkaásahusaid ráhkadeami oktavuođas konsultere Sámediggi ovddasvástideaddji eiseválddiiguin šiehtadusa mielde Sámedikki ja Birasgáhttendepartemeantta gaskka suodjalanplánabarggu njuolggadusaid hárrái luondduvalljodatlága mielde sámi guovlluin. | Gosse vaarjelimmiemieriedimmieh darjoeminie, Saemiedigkie rååresje åejvieladtjigujmie mah dïedtem utnieh, latjkoen mietie Saemiedigkien jïh Byjresevaarjelimmiedepartemeenten gaskem, bïhkedassi bïjre vaarjelimmiesoejkesjebarkose eatnemevaarjelimmielaaken mietie saemien dajvine. |
Sámediggi háliida ahte: | Saemiedigkie sæjhta: |
Báikegottiid álbmoga iežaset resursaguovlluid geavaheapmi jotkojuvvo | Guhkiedidh guktie voenges almetjh lea sijjen vierhtiedajvh nuhtjeme |
Dáláš geavahemiin jotkojuvvo – oktilaš geavaheapmi | Daaletje åtnoem guhkiedidh – iktemearan åtnoe |
Boazodoalu geavaheami ja doaibmavuogi gudnejahttin ja áddejupmi | Seahkarimmiem jïh goerkesem utnedh båatsoen åtnose jïh barkoevuakan |
Suodjaleapmi lea maiddái árvvuid suodjaleapmi. | Vaarjelimmie aaj vaarjelimmie aarvojste. |
Ii daga ovtta das mii gaskkustuvvo ja movt gaskkustuvvo ja gii gaskkusta. | Maam leerehte jïh guktie dam leerehte jïh gie leerehte ij lea saaht guktie. |
Sierra álbmotmehciid suodjalanláhkaásahusat gávdnojit dákko. | Vaarjelimmiemieriedimmieh dejtie ovmessie nasjovnaalepaarhkide leah daesnie. |
Diehtojuohkin suodjalanguovlluid birra ja liŋka suodjalanláhkaásahusaide gávdno dákko. | Bïevnesh vaarjelimmiedajvi bïjre, svaalhtesinie vaarjelimmiemieriedimmide daesnie gaavnh. |
Álbmotmehciid ja stuorát suodjalanguovlluid báikkálaš hálddašeapmi | Voenges reereme nasjovnaalepaarhkijste jïh stoerre vaarjelimmiedajvijste |
Sámediggi lea konsulteren Birasgáhttendepartemeanttain, ja leat soahpan álbmotmehciid ja stuorát suodjalanguovlluid hálddašanortnegiid birra 2009:s. | Saemiedigkie lea Byjresedepartemeentine rååresjamme jïh seamadin reeremeöörnegen bïjre nasjovnaalepaarhkide jïh stuerebe vaarjelimmiedajvide jaepien 2009. |
Sámediggi ja Birasgáhttendepartemeanta konsulterejit sámi ovddastusa birra juohke áidna álbmotmeahccestivrras dahje suodjalanguovlostivrras. | Saemiedigkie jïh Byjresevaarjelimmiedajve dej saemien tjirkiji bïjre rååresjieh fïerhtene nasjovnaalepaarhkeståvrosne jallh vaarjelimmiedajveståvrosne. |
Veara lea bidjat merkii ahte ođđa hálddašanortnega ásaheami oktavuođas báikkálaš hálddašanstivrraiguin lea ráđđehus dadjan ahte sámi ovddastusa sturrodat galgá “ Árvvoštallojuvvot guovllu mearkkašumi vuođul sámi kultuvrii ja ealáhusbargui. ” | Tjuara amma krööhkestidh gosse dïhte orre reeremeöörnege voenges reeremeståvroejgujmie tseegkesovvi, dle reerenasse jeehti man gellie saemien tjirkijh reeremeståvroeh edtjin utnedh, ” edtjin vuarjasjidh man vihkeles dajve lea saemien kultuvrese jïh jielemebarkose ”. |
Sámediggeráđđi evttoha lahtuid suodjalanguovlostivrraide ja álbmotmeahccestivrraide. | Saemiedigkie tjirkijidie vaarjelimmiedajveståvrojde jïh nasjovnaalepaarhkeståvrojde raereste. |
Dábálaččat čohkkájit sii ovtta sámediggeáigodaga. | Iemielaakan aktem Saemiedigkieboelhkem tjahkasjieh. |
Hálddašanplána | Reeremesoejkesje |
Hálddašanplána lea suodjalanguovllu beaivválaš hálddašeami gaskaoapmi. | Akte reeremesoejkesje lea akte dïrrege dan biejjieladtje reeremasse vaarjelimmiedajveste. |
Hálddašanplána galgá gozihit gáhttenárvvuid, sihke dan bokte ahte suodjalit daid sávakeahtes lihkahallamiid vuostá, ja dakkár doaimma láhčima bokte mii ovddida suodjalanárvvuid. | Reeremesoejkesje edtja vaarjelimmie-aarvojde gorredidh, dovne dejtie ovvaajteles goerpedehtemi vööste vaarjelidh, jïh darjoemidie sjïehteladtedh mah vaarjelimmie-aarvojde eevtjieh. |
Hálddašanplána addá ovttagaslaš ja einnostan vejolaš rámmaid suodjalanguovllu hálddašeami várás čielga hálddašangeavahus- ja áššemeannudannjuolggadusaid bokte. | Reeremesoejkesje mierieh vadta akten aktelaaketje jïh åehpies reeremasse vaarjelimmiedajveste, tjïelke njoelkedassigujmie reeremen jïh aamhtesegïetedimmien bïjre. |
Buorit suodjalanguovlostivrrat main lea sámi ovddastus, ráddjejit Sámedikki beales njuolga váikkuhandárbbu. | Hijven vaarjelimmiedajveståvroeh saemien tjirkijigujmie giehpiedieh Saemiedigkien daerpiesvoete ryöktesth meatan årrodh. |
Sámedikkis ii leat dárbu njuolga konsulteret suodjalanguovlostivrraiguin hálddašanplánaid birra. | Saemiedigkie ij daarpesjh ryöktesth vaarjelimmiedajveståvroejgujmie rååresjidh reeremesoejkesji bïjre. |
Dat maid ii leat lunddolaš nu guhká go Sámediggi lea mielde nammadeamen stivrraid. | Vaallah sïjhth iemie årrodh dan guhkiem Saemiedigkie lea meatan ståvrojde nammohte. |
Dábálaš áššejohtu lea ahte Sámediggi sádde gulaskuddancealkámuša dalle go plána lea gulaskuddamis. | Iemie aamhtesegïetedimmie sæjhta årrodh Saemiedigkie aktem govlehtimmielahtestimmiem seedtie gosse soejkesje lea govlehtimmesne. |
Mii konsulteret vejolaččat loahppameannudeami oktavuođas ovdal go Luonddusuodjalandirektoráhta dohkkeha hálddašeami. | Dellie kanne galhkuvegïetedimmesne rååresjibie, åvtelen Eatnemereeremen direktovraate soejkesjem jååhkesje. |
Oktilašvuohta suodjaleamis ja luonddu ceavzilis geavaheamis lea dat mii addá luondduvuđđosa sámi kultuvrii. | Kontinuiteete vaarjelimmesne jïh monnehke åtnoe eatnamistie lea dïhte mij eatnemevåaromem saemien kultuvrese vedtieh. |
Danne dárbbašuvvo sámi kulturgelbbolašvuohta hálddašeamis ja gaskkusteamis. | Dan åvteste daerpies saemien kultuvremaahtojne reeremisnie jïh leerehtimmesne. |
Sámediggi sávvá garrasit dan ahte máhttovuđot hálddašeapmi maid dál álggahit, goziha álgoálbmotdimenšuvnna sámi guovlluin. | Saemiedigkien bieleste dle akte tjarke vaajtele dïhte daajroeligke reereme mejnie daelie aalkeme, aaj aalkoealmetjidie måjhtele saemien dajvine. |
Ráđđehusa bušeahttaproposišuvnnas čuožžu maiddái ahte “ Máhttu sámi kultuvrra birra lea deaŧalaš dain guovlluin gos dat lea relevánta ”. | Aaj reerenassen budsjedteproposisjovnesne tjåådtje ” Daajroe saemien kultuvren bïjre lea vihkeles dejnie dajvine gusnie sjyöhtehke ” Reeremesoejkesjh såemies vaarjelimmiedajvide leah daesnie. |
Muhtun suodjalanguovlluid hálddašanplánaid gávnnat dákko. | Politihkere gïen diedte |
Ovddasvástideaddji politihkkár | NSR |
thomas.ahren@samediggi.no | Phone: +47 908 39 663 |