8_undervisningsoppl.html.xml

Udir.no - Oahpahusláhču: Dássi 5 Udir.no - Åhpadimgárvvidus: 5. dásse Oahpahusláhču: Dássi 5 Åhpadimgárvvidus: 5. dásse Dás gávdná oahpaheaddji ovdamearkkaid movt son sáhttá bargat vai ollašuhttá 5. dási gelbbolašvuođamihttomeriid. Dánna åhpadiddje gávnná buojkulvisájt gåktu máhttá barggat máhtudakmihtoj 5. dásen. Dás čájehuvvo movt gelbbolašvuođamihttomearri duohtandahkko oahppoulbmilis, sisdoallu ja bargovuogit, movt vuođđogálggaid integreret ja movt oahpahusa sáhttá heivehit juohke ovttaskas oahppái. Dánna vuoseduvvá gåktu máhtudakmihto vuojnnuj båhti åhpadusmihttomierijn, sisanon ja barggamvuogijn, gåktu vuodotjehpudagá åvtåsduhteduvvi ja gåktu åhpadus máhttá hiebaduvvat juohkka åvta oahppáj. Dađistagaárvvoštallan ja gielladomeanat leat oassin láhčimis. Árvustallam bargadahttijn gielladomena ja guhkásåhpadibme li gárvvidusá oase. Okta sámegiela 2 ja 3 hástalusain lea oaččuhit ohppiid doaibmi njálmmálaš sámegielagin. Akta hásstalus Sáme 2 ja 3ajn le oadtjot oahppijt sámastihttjat. Dát ovdamearka čájeha movt oahppit sáhttet hupmat dálkki, dálkemearkkaid, muohttaga ja lunddolaš siivvu, beaivválaš gielladilálašvuođaid birra. Dánna vuoseduvvá gåktu oahppe luondulattjat ja bæjválattjat máhtti dálkij, dálkkemerkaj, muohttagij ja fierda birra ma lij gielladile ságastit. Gelbbolašvuođamihttomearit Máhtudakmihto Njálmmálaš gulahallan Njálmálasj guládallam Oahpahusa mihttomearri lea ahte oahppi galgá máhttit Åhpadusá mihttomierre le oahppe galggá máhttet geavahit giela aktiivvalaččat iešguđetlágan gielladilálašvuođain ja iešguđetlágan oktavuođain ja doaimmain adnet gielav aktijvalattjat duon dán gielladilen ja duon dán aktijvuodan ja dåjman ipmirdit ja geavahit loguid geavatlaš dilálašvuođain dádjadit ja adnet tállajt praktihkalasj dilijn Oahpahusa mihttomearri lea ahte oahppi galgá máhttit Åhpadusá mihttomierre le oahppe galggá máhttet geavahit doahpagiid mat čilgejit dálkki, dálkemearkkaid, muohttaga ja siivvu adnet moallánagájt ma gåvådi dálkev, dálkkemerkajt, muohttagav ja fierdav Čálalaš gulahallan Tjálalasj guládallam Oahpahusa mihttomearri lea ahte oahppi galgá máhttit Åhpadusá mihttomierre le oahppe galggá máhttet lohkat ja čállit iešguđetlágan šáŋra teavsttaid låhkåt ja tjállet tevstajt duon dán sjáŋŋarin Eará relevánta gelbbolašvuođamihttomearit Ietjá hiebalgis máhtudakmihto Oahppanulbmilat Åhpadusmihttomiere Oahpahusláhču ii álot fátmmas olles gelbbolašvuođamihttomeari. Åhpadimgárvvidus ij álu gåbtjå ålles máhtudakmihtov. Gelbbolašvuođamihttomearit leat duohtandahkko oahppoulbmilis. Máhtudakmihto vuojnnuj båhti åhpadusmihttomierijn, gånnå javladuvvá mij galggá åhpaduvvat. Oahppomihttomearri lea okta lávki gelbbolašvuođamihttomeari ollašuhttima guvlui. Åhpadusmihttomiere le akta lávkke máhtudakmihtoj jåksåma guovlluj. Mihttomearrin lea ahte oahppit galget atnit giela aktiivvalaččat iešguđet gielladilálašvuođain main galget atnit doahpagiid mat čilgejit dálkki, dálkemearkkaid, muohttaga ja siivvu. Ulmme le oahppe galggi aktijvalattjat sámástit moattelágásj gielladilijn, gånnå li bágo ma tjielggiji dálkijt, dálkkemerkajt, muottagijt ja fierdav. Dát mearkkaša ahte oahppit galget máhttit: Oahppe de galggá máhttet: ipmirdit doahpagiid jahkodagaid, dáhtoniid, mánuid ja jagiid birra (geardduheapmi maid 4. dásis ohppe) dádjadit moallánagájt jábij, biejvij, mánoj ja jagij birra (gærddádus 4. dáses) ipmirdit doahpagiid dálkki, dálkemearkkaid, muohttaga ja iešguđege jahkodaga siivvu birra dádjadit moallánagájt dálkij, dálkkemerkaj, muohttagij ja fierdaj birra, iesj gen ga jábe tjadá njálmmálaččat atnit doahpagiid jahkodagaid, dáhtoniid, mánuid, jagi, dálkki, dálkemearkkaid, muohttaga ja jahkodagaid siivvu birra adnet moallánagájt jábij, biejvij, mánoj, jagij, dálkij, dálkkemerkaj, muohttagij ja fierdaj birra njálmálattjat duolloj dálloj jage tjadá jábij hárráj. atnit loguid go mihtidit galle mm ja cm lea arván- ja borgan, ja mihtidit temperatuvrraid guovtti vahkus čakčat ja dálvet ja hupmat dálke- ja temperatuvrramihtidemiid birra lohkosániiguin, ortnetadjektiivvaiguin ja mihtidandoahpagiin. tállat adnet gå rásjov ja muohttagav millimehtarij ja centimehtarij mihtti, ja aj temperatuvrav guovte vahko tjadá tjavtjan ja dálven, ja aj ságastit dálkij ja temperatuvra mihttima birra tállabágoj, rájddotállaj ja mihttimmoallánagáj. (oahppit čohkkejit, šláddjejit ja čohkkejit dieđuid tabeallaide ja stoalpodiagrámmii ja hupmet čohkkejuvvon dieđuid birra. (Oahppe tjoahkkiji, tjuolldi, ja tjuorggi diedojt tábellajda ja nihtadiagrámmajda ja ságasti dán birra. Áigeguovdilin sáhttá bidjat earuhuvvon oahppomihttomeari daid ohppiide geain juo lea buorre máhttu fáttá birra.) Åhpadusmihttomierre máhtti hiebaduvvat dajda oahppijda gudi juo máhtti ålov dán temá birra.) árvvoštallat njálmmálaš giellaanu daid eavttuid mielde mat leat čállojuvvon vuolábealde árvustallat njálmálasj dåjmav gájbbádusáj milta ma li tjielggidum vuollelin Dás leat deattuhan ahte ráhkaduvvo autenttalaš bargobihttá. Dæddo le biejadum dáhkamusá galggi luondulattja ja almma. Oahppit galget duođaštit máhtolašvuođaset go ráhkadit dálkedieđáhusa mas čuovvovaš bealit leat namuhuvvon: dálki, dálkemearka, muohta ja siivu. Dánna oahppe galggi vuosedit ietjasa máhtudagájt gå dálkkediedádusájt dahki, gånnå li akta jali ienep dájs bágojs: dálkke, dálkkemerka, muohta ja fierdda. Nu oahppit sáhttet ávkkástallat háhkan máhtolašvuođa juste nu movt duohta eallimis šaddet. De sij oadtju máhttelisvuodav máhtudagáv adnet sæmmi gå almmalattjat. Dálkedieđáhusat sáhttet áinnas leat earáláganin, ráhkaduvvot hutkáivuođain, go dat maid gullat radios dahje oaidnit televišuvnnas. Dálkkediedádussa máhttá liehket ållu ietjálágásj, ienebu gåvådallam gå dat majt mij gullap radioan jali vuojnnep tvan. Oahppodoaimmat mat leat čadnojuvvon oahppoulbmiliidda dahket dan buktaga vuođu maid oahppit galget buvttadit, namalassii dálkedieđáhusaid. Oahppamdåjma tjanádum åhpadusmihttomierijda li dán buvta vuodo, dánna dálkkediedádusá majt oahppe galggi dahkat. Eavttut joksat oahppoulbmiliid mihttomeriid Mihttomiere jåksåm gájbbádusá buohta åhpadusmihtoj Oahppit galget dovdat gelbbolašvuođamihttomeriid, oahppomihttomeriid ja eavttuid go galgá mihtuid joksat. Oahppe hæhttuji dåbddåt máhtudakmihtojt, åhpadusmihttomierijt ja gájbbádusájt gåktu mihttomierijt jåksåt. Muital ja ságastala singuin mihttomeriid birra. Tjielggi oahppijda ja dágástalá njálmálattjat sijájn. Mihttomearit galget leat oinnolaččat klássalanjas ja leat oassin bargoplánas. Mihttomiere máhtti vuojnnusin klássalanján ja oassen barggoplánan. Jus leat čállojuvvon bargoplánii, de sáhttet váhnemat / ovddasteaddjit searvat bargui. Jus li tjáledum barggopládnaj, da máhtti æjgáda bargguj oassálasstet. Oahppit berrejit searvat ráhkadit eavttuid. Oahppe vierddiji oassálasstet gájbbádusájt tjállet. Dat dagaha eaiggátvuođa ja oktasaš ipmárdusa dasa man dehálaš lea deattuhit kvaliteahta barggus maid galget doaimmahit. Dan tjadá dåbddu barggo sidjij gullu, ja sij oadtju aktisasj dádjadusáv gåktu kvalitehtta galggá dan bargon mij galggá dagáduvvat. Jus sii servet dán bargui, de iešárvvoštallan šaddá beaktilet ja sii ohppet eanet. Jus li oassálasstám dán prosessan, de iesjárvustallam máhttá álkkep sjaddat ja sij ienebu oahppi. Ohppiide šaddá álkibun ipmirdit maid oahpaheaddji lea árvvoštallan ja manin sii leat olahan dihto bohtosa. Álkkep sjaddá oahppijda dádjadit majt åhpadiddje le árvustallam ja gåktu ja manen sij li oadtjum sierra båhtusav. Dán ovdamearkkaš čilgejuvvojit alla mihttoolahusa eavttuid evttohus. Dán buojkulvisán tjielggiduvvá oajvvádusá gájbbádusájda gåktu mihttomierijt huj buoragit jåksåt. Oahpaheaddji ja oahppit sáhttet árvvoštallat leat go dát eavttut gustovaččat dan bargui maid sii galget bargat, ja heivehit daid iežaset bargui. Åhpadiddje ja oahppe máhtti árvustallat jus dá gájbbádusá tjielggiji dav bargov majt galggi barggat, ja hiebadit dajt daj milta. Dasto ráhkaduvvojit eavttut eará dásiide. Maŋŋela tjálli gájbbádusájt dåjda ietjá dásijda. Oahppit berrejit leat mielde hábmemis eavttuid buot dásiide. Oahppe vierddiji oassálasstat gájbbádusájt gájka dásijda tjállet. Skovis vuolábealde atnit dásiid vuollegis, gaskamuddosaš ja alla mánáidskuvla dássái ja árvosániid nuoraidskuvlii ja joatkkaskuvlii. Sjiemán vuollelin mánájdásen aneduvvi vuolep, gasska ja alep dáse, ja karaktera nuorajdásen ja joarkkaskåvlån. Tabealla sáhttá álkidahttit vuođđoskuvlla várás go joatkkaskuvlla. Tabælla máhttá dagáduvvat álkkebu vuodoskåvllåj gå joarkkaskåvllåj. Ohppiide sáhttá eavttuid almmuhit eará vuogi bakte go tabealla. Gájbbádusá máhtti oahppijda ietjá láhkáj gå tabellan vuoseduvvat. Alla ulbmilolahusa eavttuid ovdamearkkat: Gájbbádusbuojkulvisá gåktu jåksåt alep mihttomierij: Oahppomihttomearri Åhpadusmihttomiere Gaskamuddosaš Gasska Oahppi galgá máhttit: Oahppe galggi máhttet: ipmirdit doahpagiid dálkki, dálkemearkkaid, muohttaga ja iešguđege jahkodagaid siivvu birra dádjádit moallánagájt dálkij, dálkkemerkaj, muohttagij ja fierdaj birra iesjgeŋga jábe tjadá Dus lea hui buorre sátneriggodat dálkki, dálkemearkkaid, muohttaga ja siivvu birra. Dujna l buorre giella dálkij, dálkkemerkaj, muohttagij ja fierda birra atnit dáid doahpagiid dávjá miehta jagi jahkodagaid mielde jábij milta jage tjadá álu dájt moallánagájt njálmálattjat adnet. Don anát dáid doahpagiid iešguđet oktavuođain ja veardádalat ja sátnerikkisvuođain čilget dálkki, dálkemearkkaid, muohttaga ja siivvu jahkodagaid mielde. Dån åvddånbuvtá dájt moallánagájt duon dán dilen, ja tjielggi dálkev, dálkkemerkajt, muohttagav ja fiedav jage tjadá tjielgga ja moatteláhkáj atnit loguid mihtideames man galle mm ja cm lea arván- ja borgan ja temperatuvrra mihtideames guokte vahku čakčat ja dálvet ja hupmat dálkemihtidemiid birra lohkosániiguin, ortnetloguiguin ja mihtidandoahpagiiguin adnet tállajt gå mihttiji man ållo muohta ja rássjo le millimehtarin ja centimehtarin, ja vil temperatuvrav guokta vahko tjadá tjavtjan ja dálven, ja ságastit dálkkemihttima ja temperatuvraj birra tállabágoj, rájddotállaj ja mihttimmoallánagáj Don máhtát atnit loguid, lohkosániid, ortnetloguid ja mihtidandoahpagiid go mihtidat galle mm dahje cm lea arván ja borgan. Dån máhtá tállajt, tállabágojt, rájddotállajt ja mihttimmoallánagájt adnet gå mihtti muohttagav ja rásjov millimehtarin ja centimehtarin. Don máhtát hupmat dálkki ja temperatuvrraid birra. Dån máhtá dálkij ja temperatuvraj birra ságastit ráhkadit dálkedieđáhusaid ja daid njálmmálaččat ovdanbuktit skuvlla oahppanvuođus jietnafiilan dálkkediedádusájt dahkat ja dajt njálmálattjat skåvlå åhpadussajen jiednafijla baktu åvddånbuktet Don máhtát ráhkadit iežat dálkedieđáhusaid ja máhtát maiddái atnit doahpagiid bures ja dárkilit. Dån máhtá dahkat ietjat dálkkediedádusájt måttijn dárkelis ja tjielgga moallánagáj. Don ovdanbijat dálkedieđáhusa buori sátnejođuin ja buori jietnadagain. Dån dálkkediedádusáv buorre ja duolla gielajn åvddånbuvtá. Skovvi galgá leat oahpaheaddji dađistagaárvvoštallama ja oahppi iešárvvoštallama vuolggasadjin. Sjiebmá máhttá vuodon árvustallamij bargadahttijn majt åhpadiddje dahká, ja aj oahppij iesjárvustamij. Skovi sáhttá maiddái atnit oahppiságastallama vuođđun dahje ovdánahttinságastallama vuođđun gaskal oahpaheaddji, oahppi ja váhnema / ovddasteaddji. Sjiebmá máhttá aj vuodon oahppeságastallamij jali åvddånahttemságastallamij åhpadiddje, æjgádij ja oahppe gasskan. Oahppodoaimmat Oahppamdåjma Dán oasis gávdná oahpaheaddji ovdamearkkaid dasa movt son sáhttá bargat olahit 5. dási gelbbolašvuođamihttomeriid; sisdoalu ja oahppodoaimmaid, vuođđogálggaid, heivehuvvon oahpahusa, gáiddusoahpahusa ja dađistagaárvvoštallama. Dánna åhpadiddje gávnná buojkulvisájt gåktu máhttá barggat máhtudakmihtoj 5. dásen; sisanujn ja oahppamdåjmaj, vuodotjehpudagáj, hiebadum åhpadusaj, guhkásåhpadimij ja árvustallamijn bargadahttijn. Lea heivvolaš jus oahppit sáhtaše bargat fáttáin jagi áigodagaid mielde, omd. čakčat, dálvet, giđđat ja jus earenoamáš dálkedilli dáhpáhuvvá goas nu skuvlajagis. Buorre le jus oahppe máhtti temájn barggat åvddålijguovlluj jage tjadá, duola degu tjavtjan, dálven ja gidán, ja gå sierralágasj dálkkedile skåvlåjage nalluj sjaddi. Ovdamáhtut Åvddåmáhto Eaktun lea ahte oahppit máhttet vuođđodoahpagiid dálkki ja siivvu birra. Gájbbádus le oahppe galggi åvdutjis máhttet dajt ienemus vuodulasj moallánagajt dálkij ja fierdaj birra. Doahpagat geardduhuvvojit juohke bargoáigodaga álggus mas lea fáddán. Moallánagá gærdoduvvi åvddålin juohkka barggogávda dájna temájn. Eaktuduvvo maiddái ahte oahppit máhttet lohkosániid ja ortnetloguid. Oahppe aj galggi åvdutjis dåbddåt tállabágojt ja ræjddotállajt. Daid sáhttá geardduhit go áigodagas aktiivvalaččat atnit kaleandara. Da máhtti gærdoduvvat dan baktu gå gávdan áktijvvalattjat rijmov adni. Geahča 2. dási, mas válddahit árgabeaispealu. Gehtja aj 2. dásen gånnå tjielggiduvvá mij le vahkkobiejvvespella. Čalmmustahte ohppiide movt dáhtoniid dadjá sámegillii. Tjalmosta gåktu biejve sámegiellaj javladuvvi. Gávdnojit máŋggalágan bircospealut maid sáhttá atnit geardduheames / oahppamis lohkosániid ja ortnetloguid. Gávnnuji ållo tjalmanspela majna dåhkki tállabágojt ja rájddotállajt gærddodit / oahppat. Álkimus vuohki lea bircut ja jitnosit dadjat dan logu maid bircu čájeha. Álkkemus vuohke le håjggådit tjalmanav ja de javllat tállav majt vuoset. Oahppit sáhttet atnit máŋga birccu oktanaga, adderet birccuid loguid, ja dadjat vástádusa sámegillii. Oahppe máhtti håjggådit moadda tjalmana åvtå bále, tjoahkkáj låhkåt tállajt majt vuosedi ja dav sámegiellaj javllat. Atnui váldit ođđa doahpagiid Ådå moallánagájt oahppat Dálkelottogoarta sáhttá adnot sihke geardduheames ja viiddideames sátneriggodaga. Gåvvå- ja báhkolotto, báhkobiŋŋgo, loop, ja ienep dåjma maj dåhkki doajmmat gå ådå moallánagájt galggi oahppat. Govven: Elin Fjellheim, Elgå skuvle Dálkkelotto máhhtá aneduvvat gå galggá gærddat ja lasedit báhkoboanndudagáv. Cavgileapmi movt oahppit sáhttet geardduhit ja oahppat ođđa sániid, geahča artihkkala sátneoahppama birra ja artihkkala oahppanstrategiija birra eaŋgalasgiela bagadusas. Gehtja dánna gåktu oahppe máhtti gærddot ja oahppat ådå bágojt, gehtja artihkkalav artihkkal báhko-oahppama birra ja artikkal oahppamstrategijaj birra ieŋŋilsgiela bagádusán. Visuala oahppit liikojit Visualalasj oahppe lijkkuji Auditiiva oahppit liikojit Auditijvalasj oahppe lijkkuji - lohkat ja čállit, geahččat filmma, sárgut, bargat bargogirjjiiguin ja govvidit jurddakártta - låhkåt ja tjállet, filmav gæhttjat, tjuorggat, barggogirjijn barggat ja ájáduskártav tjuorggat - govaid ja sániid - gåvåjt la bágojt - guldalit, digaštallat, hupmat iežainis dahje earáiguin ja jitnosit lohkat - gulldalit, dágástallat, ietjajnis jali iehtjádij sáhkadit ja tjavgga låhkåt Taktiila oahppit liikojit Taktijvalasj oahppe lijkkuji Kinestetihka (motorihkalaš) oahppit liikojit Kinestehtikalasj oahppe lijkkuji - guoskkahit diŋggaid, giehtabarggu, dihtoriin bargat, ráhkadit seaidneplakáhtaid, speallat, čállit, čuohpadit ja liibmet - duohtadit gálvojt, giedaj barggat, pc ajn barggat, siejnneplakáhtajt dahkat, spellat, tjállet, biesskedit ja lijmmit - bargat čoavddarieggáin ja árpobreahtain - tjåvdariggasijn ja hárbbobrehtajn barggat - lihkadit ja olleš rupmaša atnit, speallat iešguđetlágan spealuid, teáhterneaktima ja praktihkalaš barggu - labudit ja ålles rubmahav adnet, spellat duov dáv spelav, teaterav spellat, ja praktihkalattjat barggat - siejnne – ja guolbbespellaj Eanet oahppodoaimmat Ienep oahppamdåjma Ane kaleandara oktan dálke- ja siivogoarttaiguin maid oahppit darvvihit kaleandarii. Ane rijmov gåsi oahppe dálkke- ja fierddakårtåjt dabrriji rijmmuj. Oahppit atnet dan ja hupmet dan beaivvi dálkki birra jus lea vejolaš. Oahppe adni dáv ja jus máhttelis le, de juohkka biejve bæjválasj dálke birra ságasti. Dálke- ja siivogoarttaid sáhttet oahppit dađistaga ráhkadit, atnit máŋgga geardde ja čuovvovaš áigodaga ođastit dieđuiguin seamma fáttás. Oahppe máhtti aj dálkke- ja fierddakårtåjt maŋenagi dahkat, ja vat adnet dajt ja duoddit dajt nuppe barggamgávddaj sæmmi temájn. Sisafievrrideames ođđa doahpagiid sáhttá dahkat máŋgga ládje, nugomat seaidnespealu bakte. Álgadit ådå moallánagájt máhttá dahkat moatte láhkáj, duola degu siejnnespelajn. Ráhkat goartta juohke ođđa doahpagii. Dagá avtav kårtåv juohkka moallánahkaj. Nuppi bealde čállojuvvo doaba dárogilli ja nuppi bealde ges sámegillii. Nuppe bælláj tjáleduvvá báhko sámegiellaj ja nuppe bælláj dárogiellaj. Heaŋggo goarttaid seaidnái. Gahtsut kårtåjt sæjnnáj. Oahpaheaddji dahje oahppi lohká doahpaga sámegillii, eará oahppit ohcet seainnis dan doahpaga dárogillii, viehkalit dohko ja doaškalit goartta, omd čurotdoškkonin. Åhpadiddje jali oahppe låhkå kårtåv sámegiellaj, oahppe åhtså dárogielbágov siejnen, viehká ja tsábmes kårtåv juojnak, duola degu tjuruktsábmanijin. Doahpagiid sáhttá hárjehallat dárogielas sámegillii. Moallánagájt aj máhttá hárjjidallat javllat dárogielas sámegiellaj. Goarttaid sáhttá maiddái leabbut láhttái. Kårtåjt dåhkki aj guolbbáj biedjat. Rievdadala ! Varijerijit ! Geahča maiddái 6. ja 7. dásiid gos oahppovugiid válddahallat.) Gehtja aj 6. ja 7. dásijn gånnå oahppamvuoge lagábu tjielggiduvvi. Govven: Ina Beate Somby, Báhpajávrri skuvla Gåvvå: Ina Beate Somby, Prestvannet skole. Dás sáhttet oahppit Oahppe máhtti dánna oahppat sámiid gávcci jahkodagaid birra álgov oadtjot sámij gaktsa jábij birra lohkat ja hupmat áigeguovdilis teavsttaid birra låhkåt almma tevstajt ja ságastit daj birra. bovdet váhnemiid muitalit dálkki, dálkemearkkaid, muohttaga ja siivvu birra Nubbi vejolašvuohtan lea ahte oahppit sáhttet finadit soapmása guossis ja sin jearahallan dán birra. gåhttjot vuorasulmutjijt dálkij, dálkkemerkaj, muohttagij ja fierdaj birra subtsastallátjit Dåhkki aj oahppe guossidi ja ságájdahtti náginav dáj birra. Dálkemearkkat ovdal ja dál – leatgo seammaláganat ? Dálkkemerka dálla ja åvddåla – le gus da sæmmi ? Leatgo dálkemearkkat rievdan dálkkádatrievdamiid geažil ? Le gus dálkkemerka ietjájduvvam muhtem mudduj dál maŋŋela dálkádagárievddama ? Dát gažaldagat sáhttet leat fágaidrasttideaddji fáddán sámegiela 2 ja luonddufágas / servodatfágas. Dá li gatjálvisá ma dåhkkiji fágajgasskasasj tebmán Sáme 2 ja luondofágan / sebrudakfágan. oahppit galget dárkut dálkki ja siivvu ain guokte vahku hávis golbmii – njelljii jagis ja hupmat maŋimus beivviid dálkki birra Dat doaibmá sihke geardduheames ja oahppamis ođđa doahpagiid oktavuođas. dálkev ja fierdav gæhttjat guovte váhko tjadá, gålmmi niellji jáhkáj, ja maŋemus biejvij dálkij birra ságastit Dát la sæmmi bále ådå moallánagájt gærddot ja oahppat. ráhkat mihtidanstašuvnnaid mat mihtidit temperatuvrra, njuoskkadaga, guokte vahkkosaš áigodagas. dahkat mihttimstasjåvnåv mij mihtti temperatuvrav ja muohttagav jali rásjov guovten vahkon dárkut ja válddahit dálkki ja temperatuvrra juohke beaivvi sierra skovvái man heaŋgut klássalatnjii. Čohkkejuvvon dieđuid vuođul ráhkaduvvo nugomat temperatuvrra statistihkka jna. ja jurddašuvvon dálkedieđáhus bargoáigodaga loahpas. gæhttjat ja tjielggit dálkev ja temperatuvrav juohkka biejve, ja dievddet dajt iesjgeŋga sjiebmáj mij klássaladnjaj gahtsaj Dát sjaddá vuodon gå statistihkav dahki temperatuvra birra jnv. ja ájádallam dálkkediedádussaj bargggoájge gietjen. guokte ja guokte oahppi dahje joavkkus galget hupmat dálkki, dálkemearkkaid, muohttaga ja siivvu birra ságastit guovtes ja guovtes jali juohkusin dálkij, dálkkemerkaj, muohttagij ja fierdaj birra atnit spealu oktan earáiguin ja ráhkadit sámegielat boaluid dálkki, dálkemearkkaid, muohttaga ja siivvu birra. Guokte ja oahppi searválaga joavkun. adnet spelav Med andre ord ja boalojt dahkat gåsi dálke, dálkkemerka, muohttaga ja fierda li sámegiellaj tjáledum Guovtes ja guovtes libá aktan. Nubbi vállje boalu ja muitala nubbái mii bollui lea čállojuvvon. Nubbe válldá boalov ja tjielggi nubbáj mij bålluj le tjáledum. Son galgá muitalit eará sániiguin go dat mat leat čállojuvvon bollui. Sån galggá adnet ietjá bágojt gå dat mij la boalon. Dán galget mearreáiggis dahkat. Dát galggá mierredum ájgen dáhpáduvvat. Nubbi galgá dasto geahččalit fáhtet dan maid nubbi geahččala muitalit, ja sámegilli dan čilget. Nubbe galggá gæhttjalit gávnnat makkir bágov spellamguojmme tjielggi, ja sámegiellaj dav javllat. Dás galget buohkat čilget sániid sámegillii. Dánna vierddiji gájka bágojt sámegiellaj tjielggit. Go mearreáiggis galgá čilget, de lea dehálaš muitalit nu ahte nubbi ipmirda. Danen gå la mierredum ájgge, de la ájnasamos dádjaduvvat. Dalle eai nu sakka deattut ahte buot maid muitalit lea 100% riekta. De ij nåv berusta juska gájkka ij la 100% riekta. Deháleamos lea geahččalit háhkat nu ollu boaluid go vejolaš, ja ahte gulahallan šaddá leat eahpeallaáiggálažžan. Ájnnasamos le oadtjot nåv moadda boalo gåk máhttelis le, ja guládallam de gæhppadit manná. Dán spealu sáhttá atnit buotlágan fáttáide. Dát spella dåhkki juohkka tebmáj. Oahpaheaddji ja/dahje oahppit sáhttet ráhkadit nu ollu boaluid go fal háliidit. Dánna åhpadiddje ja / jali oahppe dahki man galla boalo sihti. Govven: Elin Fjellheim, Elgå skuvle Gåvvå:: Elin Fjellheim, Elgå skuvle ráhkadit dálkedieđáhusa juohke daid njealji jahkodagaide Dálkedieđáhus almmuhuvvo jietnafiilan skuvlla oahppanlávddis, dahje bloggas dahje skuvlla ruovttusiiddus. dálkkediedádusájt juohkka åvtå nielje jáhpáj dahkat Dálkkediedádusá galggi jiednafijllan skåvlå oahppamvuoduj, jali bloggaj jali skåvlå næhttabælláj biejaduvvat. Gearddut dán máŋgga geardde olles skuvlajagis. Dahkit dáv ådåsis moaddi jage nalluj. Livččii vuogas jus sáhtašii beaivválaččat hárjehallat guovtti – golmma vahkkosaš áigodaga. Luluj vuogas jus la máhttelis hárjjidallat juohkka biejve guovten gålmån vahkon. Jus dan ii leat vejolaš čađahit, de hárjehallat juohke vejolaš diimmuin (sámegieldiimmus, ja eará vejolaš diimmuid sámegielat oahpaheddjiin). Jus dát ij maná, de hárjjidallit juohkka sadjihasj tijma (sámegieltijmajn, jali ietjá tijmajn sámegielåhpadiddjijn). Heivehuvvon oahpahus Hiebadum åhpadus Jus leat oahppit geat eai máhte dálke- ja siivodoahpagiid, de ferte daid oahpásmahttit ohppiide, ja áigodaga álggus daiguin bargat. Jus li oahppe gudi e máhte dálkke- ja fierddamoallánagájt, vierddiji sij tjadádit dájt ja barggat daj gávda álgo rájes. Dan seamma ferte dahkat lohkosániiguin, ortnetloguiguin ja millimehter ja centimehter mihtidandoahpagiiguin. Sæmmi láhkáj tállabágoj, rájddobágoj ja mihttimmoallánagáj millimehtar ja centimehtar. Dan sáhttá dahkat govva- ja sátnelotto, dálkebiŋgo bakte jna.. Dáv máhttá dahkat gåvvå- ja báhkolottojn, dálkkebiŋgujn jnv.. Oahppit geain lea buorri njálmmálaš sátneriggodat dálkki ja siivvu birra, sáhttet veahkehit earáid geat eai máhte nu ollu go álget fáttáin bargat. Oahppijn gænna li buorre giella dálkij- ja fierdaj birra, máhtti temá álgon viehkedit dåjt ietjá oahppijt gudi máhtti binnebu. Sáhttá vaikko sidjiide addit ovddasvástádusa ráhkadeames unnit oahpahusláhčosa fáttá birra. Ihkap máhtti sij ietja vásstádusáv oadtjot dahkat unnes åhpadimgárvvidusáv temá birra. Sii sáhttet oažžut ovddasvástádusa dálkedieđáhusain bargamis, govvidit dieđuid tabeallain ja stoalpodiagrámmain jnv.. Sij máhtti oadtjot sierra vásstádusáv dálkkediedádusájs, nihtadiagrámmajs ja tjuorggat diedojt tábellajda jnv.. Oahppit sáhttet maiddái oažžut bargun gávdnat eanet dieđuid dálkki, dálkemearkkaid, muohttaga ja siivvu birra go lagasbirrasa vuorasolbmuid jearahallamis. Oahppe máhtti aj oadtjot viddnon tjoahkkit ienep diedojt dálkij, dálkkemerkaj, muohttagij ja fierdaj birra gå sij vuorasulmutjijt ietjaska lahkusin ságájdahtti. Gáiddusoahpahus Guhkásåhpadibme Dás lea ovdamearka movt gáiddusoahpahusa sáhttá buohtalastit interaktiiva oahppanvuođuin. Dánna buojkoduvvá gåktu guhkásåhpadibme máhttá aktiduvvat interaktijvvalasj oahppamvuoduj. Ráhkkaneapmái gáiddusoahpahussii ja bargui gáiddusoahpahusdiimmuid gaskkas adno oahppanvuođđu. Gárvvidussan guhkásåhpadibmáj, ja bargguj guhkásåhpadimtijmaj gasskan oahppamvuodo aneduvvá. Dás oažžu oahpaheaddji maiddái dieđuid ahte leatgo oahppit bargan bihtáid mat leat almmuhuvvon, ja oahpaheaddji sáhttá árvvoštallat vástádusaid iežas raporttaid bakte mat ráhkaduvvojit oahppanvuođus. Dánna åhpadiddje aj oadtju diedojt jus oahppe li dahkam bargojt ma li almmaduvvam, ja åhpadiddje iesj máhttá árvustallat vásstádusájt sierra diedádusáj baktu ma li tjoahkkidum oahppamvuoduj. Dán ovdamearkkas adno e.e. teakstameannudanprográmma ja lohkomeannudanprográmma lassin videokonferánsarusttegiidda. Dán buojkulvisán le d.d. tækstagiehtadallamprográmma ja riekknimprográmma duodden videokonferansarustikijda aneduvvam. Dás evttohuvvojit oahppodoaimmat mas gáiddusoahpahus ja oahppanvuođđu buohtalastojuvvojit: Dála tjuovvu oajvvádus oahppamdåjmajda gåktu guhkásåhpadibme ja interaktijvvalasj oahppamvuodo aktiduvvi: Gáiddusoahpahusdiimmut Oahpaheaddji oahpaha oahppái doabafáttá goabbat guvlui gulahallama bakte ohppiin, nugomat videokonferánsa bakte. Guhkásåhpadimtijmma Åhpadiddje åhpat temá birra moallánagáj guovte guovlluj guládallama tjadá d.d. viedeokonferansarustigij tjadá. Oahppit barget iešheanalaččat Oahppit geardduhit dábálaš ja beaivválaš dálkedoahpagiid. Geahččat sátnelisttuid. Oahppe barggi iesjrádálattjat Sij låhki tevstav ådåsis ja gulldali jiednafijlav mij oahppamvuodon gávnnu. Oahppit geardduhit soames ortnetloguid Hangman bakte, ja sii geardduhit mánuid interaktiiva sátneruossalasbarggu bakte mii lea gávdnamis oahppanvuođus. Oahppe barggi daj ådå moallánagáj ja temájn gå tjoavddi interaktijvalasj dahkamusájt ja gulldalamdiktáhtajt oahppamvuodon Loahppabargu Oahpaheaddji sáhttá dárkkistit leatgo bargobihtáin bargan ja barggu árvvoštallat ovdal čuovvovaš logaldallama. Loahppabarggo Åhpadiddje máhttá gæhttját jus barggo le dagádum ja árvustallat dav åvddål nuppe leksjåvnå. Gáiddusoahpahusdiibmu Oahppit jotket bargamis fáttáin. Guhkásåhpadimtijmma Oahppe joarkki bargov temájn. Sisafievrrit ođđa doahpagiid. Åhpadit ådå moallánagájt. Oahppit lohket teavstta fáttá birra, ja humadit gaskaneaset teavstta birra. Oahppe låhki tevstajt temá birra, ja ságasti aktan dan birra. Oahppe barggi iesjrádálattjat Oahppit barget iešheanalaččat Sii máŋgii lohket teavstta ja guldalit jietnafiilla mii lea gávdnamis oahppanvuođus. Sij låhki tevstav ådåsis ja gulldali jiednafijlav ma oahppamvuodon gávnnuji. Oahppit barget ođđa doahpagiiguin ja fáttáiguin gálgamis interaktiiva oahppanvuođu bargobihtáid ja guldalandiktáhta. Oahppe barggi daj ådå moallánagáj ja temáj gå oahppamvuodon interaktijvalasj dahkamusájt ja gulldalamdiktáhtajt tjoavddi. Loahppabargu Oahpaheaddji sáhttá dárkkistit leatgo bargobihtáin bargan ja barggu árvvoštallat ovdal čuovvovaš logaldallama. Loahppabarggo Åhpadiddje máhttá gæhttját jus barggo le dagádum ja árvustallat dav åvddål nuppe leksjåvnå Ruovttubáikeskuvla Oahppit ožžot veahki ruovttubáikki skuvllas ja ceggejit mihtidanstašuvnna skuvlii. Sijdaskåvlån Oahppe oadtju ietjasa sijdaskåvlås viehkev, ja mihttimstasjåvnåv skåvlå ålggolin tsieggiji. Sii lohket bohtosiid ja čállet daid loggii nu dávjá go oahppit ja gáiddusoahpahusa oahpaheaddji dan leat lihtodan. Sij gæhttji båhtusijt ja tjálli dajt loaggaj nåv gåktu oahppe ja guhkásåhpadimåhpadiddje li sjiehtadallam. Gáiddusoahpahusdiibmu Oahppit jotket bargamis fáttáin. Guhkásåhpadimtijmma Oahppe joarkki bargov temájn. Sii atnet ođđa oahppan doahpagiid humadeames ja ráhkadeames dálkedieđáhusa. Adni ådå moallánagájt ságastallamijn ja gárvedi dálkkediedádusáv. Oahpaheaddji addá ohppiide dálkedieđáhusa ovdamearkka. Åhpadiddje dálkkediedádusáv buojkuldahttá. Oahppe barggi iesjrádálattjat Oahppit bargat iešheanalaččat Sii čállet dálkedieđáhusa man sáddejit gáiddusoahpahusa oahpaheaddjái. Sij tjálli dálkkediedádusáv majt sáddiji guhkásåhpadimåhpadiddjáj. Teaksta čállojuvvo oahppanvuđđui. Tæksta biejaduvvá oahppamvuoduj. Gáiddusoahpahusdiibmu Oktasaččat lohket ja dárkkistit čállojuvvon dálkedieđáhusa. Guhkásåhpadimtijmma Tjadádit aktan dav tjáledum dálkkediedádusáv. Barggu buktimis Oahppit buktet dálkedieđáhusa jietnafiilan oahppanvuđđui. Sisirádjam Oahppe bukti dálkkediedádusáv jiednafijllan oahppamvuoduj. Oahppanvuođus sáhttá ráhkaduvvot dálkedieđáhus dihto guovllu ovddas. Dåhkki aj dálkkediedádussaj definerimbájkke oahppamvuodon. Geahččaleapmi Oahppanvuođus galgá ráhkaduvvot geahččaleapmi. Gæhttjalibme Gæhttjalibme máhttá oahppamvuodon dagáduvvat. Ovdamearkka dihte válljenvejolaš geahččaleapmi. Duola degu moatteválljimgæhttjalibme. Oahpaheaddji árvvoštallá sihke dálkedieđáhusa ja geahččaleami. Åhpadiddje árvustallá dálkkediedádusáv ja gæhttjalimev. Árvvoštallan Digitála máhpat sáhttet leat heivvolaš árvvoštallanvuohkin. Árvustallam Digitálalasj skálma máhtti hiehpat árvustallamvuohken. Dalle gessojit oahppit mielde árvvoštallanbargui sihke gasku bargoproseassas ja go oahppibuvtta lea gárvvis. Oahppe de aktijvalattjat árvustallambargguj sehkani, bargadahttijn ja gå oahppebarggo le gergas. Digitála máhpat sáhttet biddjot oahppanvuođu sisa. Digitálalasj skálmajt dåhkki oahppamvuoduj biedjat. Iešárvvoštallama bakte, oahpaheaddjiárvvoštallama ja ohppiidgaskasaš árvvoštallan dihto eavttuid vuođul de sáhttet oahppibarggut buoriduvvot ja viiddiduvvot. Iesjárvustallama baktu, åhpadiddje árvustallam ja oahppe gasskanisá árvustallam gájbbádusáj milta ma li vattedum máhtti oahppij bargo buoreduvvat ja lassánit. Oahpaheaddji sáhttá maiddái oassin dađistagaárvvoštallamis ráhkadit ovda- ja loahppageahččalemiid oahppanvuođus. Åhpadiddje máhttá aj degu oassen árvustallamis bargdahttijn dahkat åvddå- ja loahppagæhttjalimijt oahppamvuodon. Geahča sierra teakstabihtá árvvoštallama birra vuollelis. Gehtja aj sierra oasev árvustallama birra vuollelin Oahppanvuođu eará atnu Gåktu ietján oahppamvuodov adnet Gáiddusoahpahusoahpaheaddji sáhttá ráhkadit blogga oahpahusvuđđui. Guhkásåhpadimåhpadiddje máhttá oahppamvuoduj dahkat bloggav. Blogga sáhttá leat sierra gielladomeanan. Blogga máhttá gielladomednan årrot. Oahppit máŋggaid skuvllain sáhttet nugomat ovtta áigodaga bloggas čálašit dálkki, dálkemearkkaid, muohttaga ja siivvu birra iežaset ruovttubáikkis. Oahppe moattet skåvlåjs máhtti gávda tjadá dálke, dálkkemerkaj muohttagij ja fierdaj birra ietjas bájkijs bloggit. Máŋga oahppi sáhttet ovttasbargat čállimis wiki dálkki, dálkemearkkaid, muohttaga ja siivvu birra beroškeahttá gos oahppit orrot. Akta gånnå årru, de máhtti ienep oahppe barggat aktan ja tjállet wikiav dálke, dálkkemerkaj, muohttagij ja fierdaj birra. Geahča sierra artihkkala gos leat eanet gielladomeana ovdamearkkat. Enep buojkulvisá, gehtja sierra artihkkalav gielladomenan. Vuođđogálggat Vuodotjehpudagá Máhttit njálmmálaččat ovdanbuktit: Njálmmálaš gálggat leat guovddáš doaimmat dán ovdamearkkas. Máhttet åvddånbuktet njálmálattjat: Njálmálasj tjehpudáhka le oajvvedoajmma dán buojkulvisán. Máhttit ovdanbuktit čálalaččat: Dálkedárkumat hábmejuvvojit čálalaččat ja heŋgejuvvojit seaidnái klássalanjas. Máhttet åvddånbuktet tjálálattjat: Dálkkeváksjoma tjáleduvvi ja klássaladnjaj gatsosduvvi. Čálalaš dárkumat dahkkojit njálmmálaš čilgehusa vuođul, ja oahppit sáhttet gaskaneaset molssodit čállimis dárkumiid. Tjálálasj váksjoma dagáduvvi njálmálasj åhpadusá maññela, ja oahppe máhtti de guhtik vuorov tjállet dálkkeváksjomijt. Gáiddusoahpahusoahppit hábmejit dálkedárkumiid / dálkedieđáhusaid čálalaččat oahpaheaddjái. Guhkásåhpadimoahppe tjálli dálkkeváksjomijt ja sáddiji åhpadiddjáj. Máhttit lohkat: Oahppit lohket teavsttaid, omd. artihkkaliid ja gihppagiid, dálkki- ja siivvu ja dálkemearkkaid birra. Máhttet låhkåt: Oahppe tevstajt låhki, d.d. artihkkalijt ja girjátjijt, dálkij- ja fierddavidjurij ja dálkkemerkaj birra. Dáid heive fáttáid álgimis bargat ja gasku go leat bargan fáttáin. Dát hiehpá temá álgon ja bargadahttijin. Heivvolaš lohkanbihtáid sáhttet oahppit lohkat ruovttus. Hiebalgis låhkåmbiehkijt máhtti oahppe aj sijdan låhkåt. Máhttit rehkenastit: Praktihkalaččat bargamis skuvlla mihtidanstašuvnnas oahppit geardduhit lohkosániid ja mihtidanovttadagaid millimehter ja centimehter. Máhttet riekknit: Praktihkalasj bargoj tjadá skåvlå dálkkemihttimstasjåvnån gærddodi oahppe tállabágojt ja mihttimbágojt millimehter ja centimehter. Sii sáhttet maiddái hárjehallat rehkenastimis millimehteris centimehterii. Máhtti aj hárjjidallat riekknit millimehterij ja centimehterij. Oahppit sáhttet oahppat / geardduhit ortnetloguid birra go hupmet, vuosttaš, nuppi, viđát beaivvi mihtidemiid birra jna.. Oahppe máhtti oahppat / gærddot rájddotállajt gå mihttima vuostasj, nuppát, vidát biejve jnv. birra ságasti. Máhttit atnit digitála reaidduid: Ráhkadeames dálkedieđáhusa mii galgá almmuhuvvot internehttii, de oahppit ohppet atnit mp3-čuojanas, báddet ja velánai divvut jiena dihtormášiinnas ja dasto almmuhit jietnafiilla nehttii dan mielde makkár čoavddus sis lea, omd. oahppanvuođđu, blogga, ruovttusiidu. Buktet digitálalasj ræjdoj barggat: Dálkkediededimedahkama tjadá mij galggá internæhttaj biejaduvvat oahppe oahppi mp3-spællárav adnet, pc ’ ajn báddit, ja soajttá redigerit ja jiednafijlav næhttaj biedjat duola degu oahppamvuodon, bloggan, næhttabiellen. Árvvoštallan Árvustallam Árvvoštallan mii lea ovdamearkkain, galgá leat oahppanmovttiideaddjin. Árvustallam buojkulvisájn galggi oahppamav åvdedit. Eavttut oahppomihttomeriid joksat galget leat oahppásat ohppiide dalle go álget bargat. Gájbbádusá gåktu åhpadusmihttomierijt jåksåt galggi oahppasa ja sadjihin oahppijda bargo álgon. Okta vuohki movt čađahit dađistagaárvvoštallama / ovddasguvlui dieđuid addimis vuosehuvvo dás vuolábealde: Akta vuohke gåktu vaddet aktelasjárvustallamav ja åvddåli guovlluj diedujt vuoseduvvá vuollelin: Don galggat máhttit: Dån galga máhttet ipmirdit ja atnit loguid praktihkalaš dilálašvuođain tállajt praktihkalasj dilijn adnet ja dádjadit Don máhtát: atnit lohkosániid Dån máhtá: tállabágojt adnet Hárjehala: oahppat ortnetloguid vai daid sáhtát atnit seamma aktiivvalaččat go lohkosániid Hárjjidalá: oahppat rájddotállajt nåv vaj máhtá dajt adnet sæmmi aktijvalattjat gå tállabágojt Dasto anát ortnetloguid go galggat eará oahppái muitalit dán mánu beivviid. Maŋŋela de rájddotállajt aná gå galga oahppeguojmmáj biejvij birra dán máno subtsastit atnit sániid mat čilgejit dálkki adnet bágojt ma gåvvidi dálkev Don máhtát: ollu dain deháleamos doahpagiid dálkki birra Dån máhtá: moadda dajs ájnnasamos moallánagájt dálkij birra Hárjehala: nuppi oahppái muitalit ovddit, ivttá ja otná beaivvi dálkki. Hárjjidalá: subtsastit oahppeguojmmáj åvdep biejve, ævtásj ja udnásj dálkij birra Guldal go eará oahppi muitala dán áigodaga dálkki birra. Gulldala gå oahppeguojmme subtsas dálkijt birra sæmmi biejvijs. Veahket guhtet guoimmideattet gávdnat sániid maŋimus beivviid dálkki birra. Viehkedit nubbe nuppev gávnnat ienep bágojt dálkij birra ma li læhkám dájt biejvijt. Máhppaárvvoštallan Skálmmaárvustallam Gávdnojit máŋggalágan máhpat, omd. bargomáhppa / proseassamáhppa ja ovdanbuktinmáhppa / árvvoštallanmáhppa. Gávnnu moadda lágásj skálma, d.d. barggoskálma / prosæssaskálma ja vuosádallamskálma / árvustallamskálma. Bargomáhppii bidjet bargobihtáid maiguin oahppi galgá bargat gárvves buktaga rádjái. Barggoskálmmaj biejaduvvi bargo majna oahppe barggi gárves buktagin. Árvvoštallanmáhppii bidjet gárvves buktagat ja ohppiid iežaset jurdagat bargguset ja buktagiiddiset birra. Árvustallamskálmmaj biejaduvvi gárves buvta aktan oahppe ájádallamij ietjas bargoj ja buvtaj birra. Geahča maiddái gáiddusoahpahusa gokko digitála máhpat lea namuhuvvon. Gehtja aj guhkásåhpadibmen gånnå li digitálalasj skálma nammadum. Áigeguovdilis gažaldagat leat: Maid lean oahppan ? Ájggeguovddelis gatjálvisá dánna le: Majt lav oahppam ? Makkár mihtuid lean joksan ? Makkir ulmijt lav jåksåm ? Masa lean čeahppi ? Masi lav mån smidá ? Maid šattan buoridit ? Majt hæhttuv buoredit ? Mainna berren eanet bargat ? Majna vierddiv ienebut barggat ? Movt berren bargat ovddasguvlui ? Gåk vierddiv åvddålijguovlluj barggat ? Iešárvvoštallan Iesjárvustallam Álggadettiin fáttáin bargat, galget oahppit čállit logga ja dohko merket daid doahpagiid maid máhttet fáttá birra ja doahpagiid maid háliidivčče oahppat. Álggon tebmáj, máhtti oahppe loaggaj tjállet dajt moallánagáj majt máhtti temá birra, ja dajt majt sij hálidi oahppat. Sii sáhttet maiddái čállit dálkemearkkaid maid dovdet ja dihtet. Máhtti aj tjállet dajt dálkkemerkajt majt dåbddi. Oahppi berre maiddái árvvoštallat bargguidis gasku áigodaga, ovdamearkka dihte: Maid máhtán ? Oahppe vierddi aj árvustallat ietjas bargadahttijn, dagu dal náv: Majt máhtáv ? Maid berren eanet hárjehallat ? Majt hæhttuv ienebut hárjjidallat ? Movt barggan ? Gåktu dav dagáv ? Go fáttáin leat geargan, čállá oahppi ođđa logga masa mearku maid lea oahppan oahppanmihttomeriid mihttojoksama eavttuin. Gå tebmá le gærggam, de oahppe ådå låkkav tjálli majt sij li oahppam gájbbádusáj åhpadusmihttomierij jåkssåma milta. Oahppit galget loggii čállit maid sii leat bargan, maid leat oahppan ja leigo váttis ja manne jus nu lei. Oahppe vierddiji aj låkkav tjállet majt li sij dahkam, majt li oahppam ja jus lidjin gássjelisvuoda ja jus lidjin, manen lij nav. Sii berrejit jurddašit dan ektui movt sii buoremusat ohppet sániid, doahpagiid ja fáttá sisdoalu. Sij vierddiji ájádallat gåktu sij bágojt, moallánagájt ja tema sisanov buoremusát oahppi. Dasa lassin oahpaheaddji maiddái árvvoštallá ja addá dieđu ohppiide. Ja duodden åhpadiddje árvustallá, ja diedet oahppijda. Oahppit sáhttet maiddái ovttas jurddašit. Oahppe máhtti aj aktan ájádallat. Ovda- ja loahppageahččaleapmi Åvddå- ja loahppagæhttjalus Eará molssaeaktun lea ráhkadit fáddái ovdageahččaleami. Ietjá láhkáj le dahkat åvddågæhttjalimev temá birra. Dan sáhttá geardduhit maŋŋil go oahppi lea čađahan fáddáoasi. Dát dåhkki ådåsis dagáduvvat gå oahppe li tjadádum temáv. Geahččaleami sáhttá atnit vuođđun árvvoštallamis sihke oahppi ja oahpaheaddji. Gæhttjalibme máhttá vuodon árvustallimij sige oahppijda ja åhpadiddjáj. Go dađistagaárvvoštallan lea čađahuvvon, berre láhččojuvvot áigi ohppiide buoridit bargama vai eanet oahppá. Gå árvustallam bargadahttijn le dagádum, vierddi assto vaj oahppe buoredi ietjasa bargov ja oahppam lassán. , 2001 Oahppamusá Nordsamisk: Kåven, Brita m.fl..: Oarjjelsámegiellaj: Solbakk, Aage: Geografiija 8, Davvi Girji OS. Julevsámegiellaj: , 1999. Åge Persen: Ájgge ja Ájgge barggogirjje Idut 1999 Fátmmasta maiddái sámi dálkemearkkaid ja áigemeroštallama. Brooks ja Litchfield: Tálla, Idut 2006 Áigeguovdilis neahttabáikkit: Inga Laila Hætta: Mån Måj Mij, Idut 2003 www.udir.no – Geahča vuolábealde: Vállje fáttá – loahppageahččaleapmi vuođđoskuvllas – ovdamearkkalaš barggut ja loahppageahččaleami bargobihtát máhttoloktema várás; Loahpageahččalanbargobihtát 2008. Anders Nystø ja Sigmund Johnsen: Sámásta 2 Báhko 2001 Váldde oktavuođa skuvlaeaiggádiin, oažžumis beassansáni. Gaup, Guttorm ja Nergård: Gietjav tjappa 3, Davvi Girji 2011 www.ealat.org Davvesámegiellaj: