forkylning-hos-barn---vad-kan-man-gora-sjalv.html.xml

Davvisámegiella / Nordsamiska Julevusámegiella / Lulesamiska Nuorvu mánás – maid sáhttá ieš dahkat ? Snuohpa mánájn – majt máhttá iesj dahkat ? Förkylning hos barn - vad kan man göra själv ? Förkylning hos barn - vad kan man göra själv ? Nuorvu, gosot ja muhtumin feber Snuohpa, gåsås ja muhttijn báhkan buolli Nuorvu, gosot ja muhtumin feber Snuohpa, gåsås ja muhttijn báhkan buolli Mánás lea álkit vuoigŋat jus dat oađđá oaivi badjin. Giehpep sjaddá mánnáj vuojŋŋat jus oadá åjvijn allaga nanna. Sáhttá maid loktet seaŋgga oaivegeaži bidjamiin liige bolstariid báljá vuollái. Máhttá bajedit senga oajvvebielev gå láhtjá duodde oajvevuolij bålståra vuolen. Mánát mat leat vilostuvvan leat dávjá šlieddasat, váibasat, vehá surolaččat ja ludnjásat vuosttaš beivviid. Máná gudi li snuobav oadtjum li álu dellasa, vájbbasa, vehik håjen ja smággiji vuostasj biejvijt. Sis láve leat njunni dievva dehe sis lea golgi nuorvu ja sáhttet leat erdot ja sis sáhttá leahkit cottabávččas dehe bealljenávllat. Álu li siján njunnje buodosam jali gålgge snuohpa ja máhtti smággit ja tjåddågijs jali bielljenávlak. Sis sáhttá maid leahkit vehá gosohat ja muhtumin feber. Siján máhtti aj vehikgåsås ja muhttijn feber. Álggos snuolga lea dávjjimus girkkis ja čađačuovgi ja moatti beaivvi geažis šaddá suohkadit, ja fiskadin ja ruonádin. Álgon la snuohpa álu sjerrat ja sjádnjat ja muhtem biejvij duogen suohku, ja viskut jali ruonut. Nuorvvu vuosttaš beivviid mánná veadjá heajumusat. Le snuoba vuostasj biejvijn gå mánná nievremusát vädjá. Vahku guovtti geažis nuorvu láve mannat badjel iešalddis. Avta jali guovte vahko duogen snuohpa álu ietjastis gáhtu. Dábálaš nuorvvu sivvan lea virus, ja virusa vuostá eai leat mangelágán dálkasat mat sáhttet dagahit ahte mánná dearvvaštuvvá jođáneappot. Oarre dábálasj snuohpaj la virus, ja virusij ij gávnnu dálkkasa ma viehkedi vaj mánná ruvábut väddjá. Mánát geain lea feber ja leat šlieddasat galget bissut ruovttus Máná gudi báhkan buolli ja li dellasaäljodime ﷽﷽lasj snuohpaj lsuogotjit lulun hejman årrot Mánát geain lea feber ja leat váibasat ja šlieddasat galget bissut ruovttus ja vuoiŋŋastit. Mánájn gudi báhkan buolli jali li vájvbbasa ja dellasa lulun hejman årrot ja vuojŋadit. Máŋggat mánát dárbbahit maid beassat leahkit ruovttus vuosttaš beaivvi go sis ii leat feber, almmá sii leat geavtán febervuolidan dálkasiid. Ållo máná dárbahi aj hejman årrot vuostasj biejvev gå i e des báhkan buole, e ge febervuolediddje dálkkasijt das bårå. Sii dárbbahit virkkosmuvvat vai nagodit ovdaskuvllain ja skuvllain. Dárbahi väddját vaj ällji åvddåskåvlåjn jali skåvlåjn. Vuoiŋŋasteapmi lea dárbbašlaš Dárbbo l vuojŋadit Lea buorre sállet máná vuoiŋŋastit, muhto son ii dárbbat leahkit seaŋggas. Dibddet mánáv vuojŋadit la buorre, vájku ij dárbaha sengan vällahit. Mánná láve dovdat ieš olugo nagoda leahkit badjin. Mánná iesj dåbddå man ednagav náhká juolgij nanna årrot. Sáhttá orrut álkit vuoigŋat ja oađđit go leat moadde liige bolstara oaivve vuolde. Máhttá dåbddut giehpep vuojŋŋat ja oadet muhtem duodde oajvevuolij. Dát guoská erenomážit boarrásit mánáide geat vellehit lotka. Åvdemusát vuorrasap mánájda gudi vuojŋadi. Una mánážiid sáhttá atnit raddelávkkas, mánástuolus dehe askkis beaivvi áigge. Smávmánájt máhttá guodde valugin, babysitterin jali asken adnet biejven. Máŋgga mánás lea heajut borranlustu go dábálaččat. Ållo mánán li nievrep bårråmhállo gå iemeláhkáj. Mánnái sáhttá addit dakkára man dat háliida ovdamearkka dihte, yogurtte dehe lákcajieŋa. Máhttá mánnáj vaddet dakkirijt majt hálijt, buojkulvissan jubtsav, yoghurtav jali galmágav. Jus mánás lea feber lea buorre addit liige juhkosa. Jus mánná báhkan buollá de l buorre duodde juhkusav vaddet. Sálteluvus dehe njunnespraya go njunni lea dievva Sálltelåssjkusav jali njunnjespraddjav buododum njunnjáj Jus mánás lea njunni dievva sáhttá goaikkuhit dehe sprejjet sálteluvvosa njunnái, mii njárbuda snuolggaid. Jus máná njunnje l buododum de máhttá goajkkot jali spraddjijt sálttelåssjkusav njunnjáj, mij snuobav njárbbi. Oažžu maid eret loahppa snuolggaid álkit. Oadtju aj ierit snuobas bátsidisájt árjjogis vuogijn. Sálteluvvosa gávdná oastit apotehkas. Sálltelåssjkos gávnnu dálkasboargálin oasstet. Luvvosa sáhttá maid ieš ráhkadit luvvademiin millilittara- ovtta ruddamihtu- sáltti desilittarii čázi. Máhttá aj iesj låssjkusav dahkat gå låsjkot millilijtarav – ruddamihtav – sáltes desilijttarijn tjátjes. Sálteluvvosa goaikkuheapmái máná njunnái sáhttá geavtit bumbolduhku. Goajkodittjat sálltelåssjkusav máná njunnjáj máhttá bomulloduhpov adnet. Go njunni lea sakka buđđosan mánnái sáhttá addit bohtagaluoitin njunnegoaikkanasaid dehe njunnespreijje mii geahpida bohtaneami njunis. Gássjelap njunnjebuodosimen máhttá mánnáj giehpediddje njunnjegoajkádisájt vaddet jali njunnjespraddjav mij unnet båhtånimev njunjen. Dákkár dálkasat gávdnojit oastit reseaptahaga iige galgga geavtit guhkit go logi beaivvi maŋŋálaga. Dá dálkkasa gávnnuji oasstet dálkastjáladak ja e galga ienep gå lågev biejve aktelattjat aneduvvat. Njunnespreijjet ja njunnegoaikkanasat lea heivehuvvon agi jelgii, mii almmuhuvvo báhkas. Njunnjespradja ja njunnjegoajkádisá li hiebadum umasslágásj álldarij milta, mij diededuvvá skurpon. Reseaptakeahtes febervuolidan dálkasat Dálkastjáladak báhkkavuolediddje dálkkasa Febera dárbbaha hárve dikšut febervuolidan dálkasiiguin. Báhkav vuorjját dárbaj báhkkavuolediddje dálkkasij dálkudit. Eanaš mánáin lea feber mii bistá moadde beaivvi mii ii dárbbat mearkkašit maidege váralačča. Ienemus máná gudi báhkan buolli muhtem biejvijt váni merkaj juoga l vádálasj. Muhto galgá addit febervuolidan dálkasiid jus mánná veadjá mearkkašahtti heajuid feberis, ovdamearkka dihte sus lea gorut bávččas, lea lunjas, borrá ja juhká heajubut, nohkká heajuid dehe lea váttis lotkkodit eahkes. Valla máhttá báhkkavuolediddje dálkkasav vaddet jus mánná tjielggasit nievret vädjá báhkan buollemis, buojkulvissan sujna l bávtjas rubmahin, smággi, nievrebut bårrå ja juhká, nievret oadá jali gássjel la oaddát iehkedis. Vuollái guđa mánnosaš máná geas lea feber ii galgga dikšut váldditkeahttá álggos oktavuođa divššuin. Ij galga dálkudit mánájt gudi li nuorabu gå guhtta máno gudi báhkan buolli váni vuostak sujtujn aktavuodav válldet. Febera vuostá badjel golmma mánnosaš mánnái lea dálkkas mii siskkilda paracetamola, ovdamearkka dihte Alvedon dehe Panodil. Báhkan buollemij gávnnu mánájda gudi li vuorrasappo gå gålmå máno dálkkasa ma sisanedi paracetamolav, buojkulvissan Alvedon jali Panodil. Guđa mánu rájes mánná sáhttá oažžut Iprena dehe Ibumetiinna, mii lea reseaptakeahtes ja siskkilda ibuprofena. Guhtta máno rájes máná máhtti oadtjot Iprenav jali Ibumetinav, ma li dálkastjáladak ja sisanedi ibuprofenav. Dálkasat leat golgi hámis dehe bahtabuikun ja rivttes attus una mánážiidda. Dálkkasa gávnnuji låssjkusin jali bahtablähttan duolla dálkasnárijn smávva mánájda. Boarrásit mánáide leat maid tableahtat. Vuorrasap mánájda gávnnuji aj tablehta. Čuovo báhka rávvagiid dárkilit. Tjuovo vattugit bagádusájt skuorpon. Ale seagut sierra dálkasiid. Ale aktida umasslágásj dálkkasijt. Vuollai 18 jahkásaš mánát geain lea feber eai galgga geavtit feberavuolidan dálkasiid main lea acetylsalicylsyra, ovdamearkka dihte Magnecyl, Treo dehe Albyl. Máná vuollelin 18 jage ja gudi báhkan buolli e galga báhkkavuolediddje dálkkasijt bårråt acetylsalisyrajn, buojkulvissan Magnecyl, Treo jali Albyl. Reseaptakeahtes gosohatdálkasat Dálkastjáladak gåsåsdálkkasa Reseaptakeahtes gosotdálkasat eai láve ábuhit. Dálkastjáladak gåsåsdálkkasa e álu buoreda. Jus mánás lea gosot lea dehálaš ahte mánná gossá bajás šliivvi vai giegir ráinnasduvvá. Jus mánná la gåssåsis de l ájnas mánná gåsså slijvev ålgus rájnnitjit gurggusav. Gosohalitnudan dálkasat dahket váddáseabbon mánnái oažžut bajás šliivvi. Gåsåsgiehpediddje dálkkasa dahki gásselap mánnáj slijvev ålgus gåssåt. Šliivvilodjen dálkasiin vuorustis lea eahpesihkkar vuoibmi. Ij diehttu jus slijvvegiehpediddje dálkkasa viehkedi. Gosoha lidnudeapmái sáhttá dan sajis geahččalit addit liegga dehe galbma juhkosa. Giehpedittjat gåssåsåv máhttá dan sadjáj gähttjalit vaddet liegga jali galmma juhkusav. Vuollái guovttejahkásaš mánnái ii galgga goassege addit gosotdálkasa ovdalgo álggos lea váldán oktavuođa doaktáriin. Mánájda vuollelin guokta jage ij goassak galga gåsåsdálkkasav vaddet åvddål vuostak la dåktårijn aktavuodav válldám. Mot sáhttá eastit njoammuma viiduma ? Gåktu galggá garvvet soahpom oabllán ? Eastadan dihte darvviheami earáide lea buorre oahpahit mánáid gastit ja gossat gardnjilmohkkái ja geavtit bábernjunneliinniid. Vaj ij mánná galga iehtjádijt soahpot de la buorre mánájt åhpaditt giehtagávvaj gassnet ja gåssåt ja páhpersagárdagájt adnet. Galgá oaidnit ahte sii basset gieđaid máŋgii beaivvis. Máhttá gähttjat vaj giedajt bassi moaddi bäjvváj. Geahččal maid oahpahit ahte mánát eai goaivvo njuni dehe čalmmiid. Gähttjala aj mánáv åhpadit ij njunjev jali tjalmijt duohttat. Jur doppe virus álkimusat darvána ja viidu. Le gånnå virusa giehpemusát dähppu ja oablláni. Njoammunviidun unno maid jus mánná ii stoaga dainna geas lea nuorvu. Soahpomoabllom binnu aj jus máná e ståga lahkalakkoj gejna l snuohpa. Sálle máná leahkit olgun nu olu go vejolaš, dálvet nai. Dibde mánájt ålggon årrot nåv ednagit gå máhttelis, dálven aj. Jurddat ahte mánáide geat šaddet gierdat duhpátsuovas birrasis álkibut boahtá nuorvu. Mujttit, máná gudi dubáksuovvaj boadádalli, birrasin álkkebut sjaddi snuohpasa snuobav. Soaitá dárbbahit váldit oktavuođa divššuin Soajttá dárbaj sujtujn aktavuodav válldet Lea dehálaš geahččat dárkilit mot mánná veadjá. Buorre l årrot oalle ájttsis gåktu mánná vädjá. Galgá dakkaviđe váldit oktavuođa dearvvasvuođaguovddážiin dehe fáhkkavuostáváldimiin jus mánná orru hirbmat váibbas iige nagot juhkat. Galggá dalága varresvuohtaguovdátjin jali hähkkaduostudagájn aktavuodav válldet jus mánná vuojnnet la vájbas ja ij vieje juhkat. Seamma guoská jus mánás lea lossat vuoigŋat dehe jus mánás lea gosahat mii vearrána, erenomážit jus dat šárrá. Sämmi l aj jus mánán la gássjel vuojŋŋat jali jus mánán la gåsås mij värrán, sierraláhkáj jus gullu ietjáláhkáj / skällande. Jus bealjis golgá golggus galgá váldit oktavuođa dearvvasvuođaguovddážiin dehe fáktavuostáváldimiin, nu ahte mánná dutkojuvvo. Jus låsjkos gålggå bieljes lulu aktavuodav válldet varresvuohtaguovdátjijn jali hähkkaduostudagájn, vaj mánná åtsåduvvá. Jus mánás lea bealljenávllát, iige mana badjel, ferte váldit oktavuođa dearvvasvuođaguovddážiin dutkama dihte jándora siste. Jus mánán la bielljenávlak, ja ij buorrána, de luluj aktavuodav válldet varresvuohtaguovdátjijn vaj mánná jánndura sinna åtsådibmá. Jeara ráđi Gatjáda rádev Don sáhtát birra jándora sárdnut buohccedivššáriin ja oažžut ráđi. Máhtá aj jánndura birra skihpasujttárijn ságastit ja rádev oadtjot. Riŋge 1177. Skuolka 1177. Dat geat vástidit sáhttet maid muitalit man dearvvasvuođaguovddážii don leat čállon. Gudi vásstedi máhtti aj giehttot makkir varresvuohtaguovdátjij dån la tjáledum. 1177 Vårdguiden redakšuvdna ja redakšuvdnaráđđi leat maid heivehan, dárkkistan ja dohkkehan buot sisdoalu. Gájkka sisadno l aj giehtadaládum, gehtjadum ja dåhkkidum redaksjåvnås ja redaksjåvnnårádes 1177 Vårdguiden.