aborta.html.xml
Aborta mearkkaša gaskaduhttit áhpehisvuođa. Abårttå merkaj iesselisvuodav boarkkit. Jus jurddaša dahkat abortta soitet leahkit máŋga jearaldaga. Jus ájádallá abårtåv dahkat de soajtti edna gatjálvisá. Muhto álo lea vejolašvuohta deaivat soapmása oažžun dihte vástádusa jearaldagaide. Valla máhttá agev soabmásijn gávnadit vásstádusájt åttjudit ietjas gatjálvisájda. Dát guoská maid dan gii lea dahkan soapmása áhpeheapmin. Guosská aj gesi l soabmásav iesselissan dahkam. Ákkat ahte háliida dahkat abortta soitet leahkit máŋga. Gå sihtá abårtåv dahkat de soajttá oare ednaga. Ii soaitte dovdat iežas gearggusin. Máhttá årrot danen gå ietjas ij gärggogin dåbdå. Dovdá iežas ila nuorran dehe ahte ii heive su eallimii juste dalle. Adná ietjas ilá nuorran jali ij hieba ietjas viessomin jur dalloj. Soaitá dat geainna lea šaddan áhpeheapmin ii leat dat geainna háliida máná. Márjju gejna l iesselissan sjaddam ij la gejna sidá mánáv adnet. Lea lohpi dahkat abortta dárbbatkeahttá čilget geasage, fuolatkeahttá ákkas. Riektá l abårtåv dahkat ja ij dárbaha iehtjádij tjielggit, juska vil oarre. Abortalágas lea čállon. Tjáledum la abårttålágan. Olbmos lea riekti molsut oaivilis goas fal ovdal ieš abortta. Riektá l aj rievddat akta goassa abårtå åvddåla. Aborta dahkan ii daga váddáseabbon šaddat áhpeheapmin maŋibus. Abårtåv dahkat ij dagá dav gássjelabbon iesselissan sjaddat boahtteájge. Ii leat mangelágan ahkerádji oažžun dihte dahkat abortta. Ij ga gávnnu áldarmierre abårtåv dagátjit. Ovdal abortta Abårtå åvddåla Olbmos gii jurddaša dahkat abortta soitet leahkit máŋga jearaldaga ja dalle soaitá leahkit buorre ságastit soapmásiin Abortta oktavuođas fállojuvvo álo doarjja ja veahkki, sihke ovdal ja maŋŋel. Gänna ájádallá abårtåv dahkat soajtti edna gatjálvisá ja de márjju l buorre soabmásijn ságastit. Abårtå gáktuj agev fáladuvvá doarjja ja viehkke, goappátjagá åvddål ja maŋŋela. Jus lea dat gii lea dahkan soapmása áhpeheapmin sáhttá maid oažžut deaivát soapmása vai beassá ságastit jus háliida. Gut soabmásav iesselissan la dahkam máhttá aj gávnadit soabmásijn jus sihtá. Nieida gii mearrida Niejdda gut mierret Lea álo buorre ságastit dainna geainna lea šaddan áhpeheapmin got háliida dahkat. Agev la buorre ságastit gejna l iesselissan sjaddam, gåktu sihtá dahkat. Jus heive lea buorre jus sáhttá dahkat mearrádusa ovttas. Jus la máhttelis de l aj buorre aktan mierredit. Muhto jus ii leat ovttaoaivilis álo áhpehis nieida mearrida dahkágo abortta vai ii. Valla jus ij ájgás boade, de agev la iesselis niejdda, gut mierret jus galggá abårtåv dahkat jali ij. Dat gii lea dahkan soapmása áhpeheapmin ii sáhte okto mearridit galgágo dahkkot aborta vai doalahit máná. Gut l soabmásav iesselissan dahkam, ij la riektá aktu mierredit jus galggá abårtåv dahkat jali mánáv riegádahttet. Leahkit guoibmi dasa gii dahká abortta Guojmmen gesi abårtåv dahká Beroškeahttá das leago mearrádus aborttas oktasaš dehe ii, soaitá dat guoibmin leahkit unohas dovdamuš. Juska vil märrádus abårtå birra l aktisasj jali ij, de guojmmen soajttá vájves vásadus. Abortavuostáváldimiin ja nuoraidvuostáváldimiin sáhttá beassat deaivat soapmása ja ságastit juogo goappešagat ovttas dehe akto. Goappátjagá abårttåduostudagájn ja nuorajduostudagájn máhttá soabmásijn gávnadit gejna ságas, juogu de goappátja aktan jali aktu. Abortta maŋŋel soaitá dovdat iežas gehppon dehe morašlažžan. Abårtå maŋŋela máhttá goappátjagá gähppánimev ja håjev dåbddåt. Dovddut ja jurdagat soitet molsasaddat áiggi mielde ja muhtumin bohtet easka guhka maŋŋel abortta. Dåbdo ja ájádusá máhtti målsudit ájge milta ja muhttijn esski båhti maŋebut abårtå maŋŋela. Vaikko lea gollán guhkes áigi sáhttá váldit oktavuođa ovdamearkka dihte nuoraidvuostáváldimiin oažžun dihte ságastit dovdamušaidis birra. Ihka vil ájgge l vássám, de máhttá aktavuodav válldet buojkulvissan nuorajduostudagájn ságastittjat dåbdoj birra. Goas sáhttá dahkat abortta ? Goassa máhttá abårtåv dahkat ? Gitta 18 áhpehisvahku rádjái lea riekti dahkat abortta dárbbatkeahttá muitalit geasage manin háliida dahkat dan. Gitta 18 iesselisvuohtavahko rádjáj la riektá abårtåv dahkat váni ij aktasik giehttot manen. Maŋŋil 18. áhpehisvahku galgá leahkit sosiálastivrra lohpi dahkat abortta. 18 iesselisvuohtavahko maŋŋela rávkaduvvá loahpe Sosiálastivras abårtåv dagátjit. Dakkár lobi oažžu jus leat erenomáš ákkat abortii. Dakkir loabev oadtju val jus li sierralágásj oare abårttåj. Ovdamearkka dihte ahte lea hirbmat nuorra, leat alkohola- dehe gárrenmirkováttisvuođat, lea veagalváldon dehe ogis lea juoga váralaš vahát dehe liitu. Buojkulvisá dasi máhtti årrot gå l sieldes nuorra, li gassjelisvuoda alkoholajn jali drogaj, l illastuvvam jali ågen la muhtem tjavgga vahák jali ij la iemeláhkáj åvdeduvvam. Gos aborta dahkko ? Gånnå abårtåv dahká ? Aborta dahkko álo buohcceviesus dehe eará spesialistaklinihkain, abortta ii sáhte dahkat omd. nuoraid-vuostáváldimiin. Abårttå agev dagáduvvá skihpadåben jali ietjá tjiehppeklinijkajn, ij máhte buojkulvissan abårtåv dahkat nuorajduostudagán. Muhto jus diehtá ahte lea áhpehin ja jurddaša dahkat abortta sáhttá váldit oktavuođa nuoraidvuostáváldimiin oažžun dihte ráđiid. Valla jus diehtá l iesselissan ja ájádallá abårtåv dahkat de máhttá aktavuodav válldet nuorajduostudagájn rádev oattjotjit. Sáhttá maid mannat dearvvašvuođaguovddážii dehe gynekologa lusa. Máhttá aj mannat varresvuohtaguovdátjij jali gynekologaj. Sii sáhttet maid veahkehit olbmo váldit oktavuođa buohcciviesu abortavuostáváldimiin. Máhtti aj viehkedit aktavuodav válldet abårttåduostudagájn skihpadåben. Sáhttá maid ieš riŋget njuolga abortavuostáváldimii ja várret áiggi. Máhttá aj iesj riŋŋgit njuolgga abårttåduostudahkaj ja ájgev diŋŋgot. Jus diehtá ahte háliida dahkat abortta soaitá leahkit buorre várret áiggi nu jođánit go vejolaš daningo muhtumiin soitet dihto vuostáváldimiin leahkit vuordináiggit Jus diehtá sihtá abårtåv dahkat de l buorre ájgev diŋŋgot nåv ruvva máhttelis danen gå muhttijn máhtti vuorddemájge muhtem duostudagájn. Mot aborta dáhpáhuvvá ? Gåktu abårttå dagáduvvá ? Abortta sáhttá dahkat máŋgga ládje. Abårttå máhttá umassláhkáj dagáduvvat. Mainna vugiin dat dahkko vuolgá das man guhkás áhpehisvuohta lea ollen. Makkir vuogij milta dagáduvvá mierreduvvá man guhka ájgge l vássám iesselisvuodan. Oažžun dihte čielgasa man áhpehisvahkus lea rehkenasto maŋemus mánnodávddaid vuosttaš beaivvis iige ieš sahkanandilis. Åtsådittjat makkir iesselisvuohtavahkon la vuododuvvá maŋemus läjbboma vuostasj biejves. Ij de riekkni almma sahkanimes. Logát vahku rádjái Gitta avtse vahkkuj Logát vahku rádjái sáhttá dahkat abortta dálkasiid vehkiin. Gitta avtse vahkkuj máhttá abårtåv dahkat dálkkasij viehkken. Dat gohčoduvvo dálkkaslaš aborta. Gåhtjudallá medisijnalasj abårttån. Dalle oažžu tableahta abortavuostáváldimis. Muhtem sajijn tjärdda aneduvvá lågenanguovte vahkuj. Dát ii leat seamma ášši go akuhta p-pillar. Oadtju tablehtav abårttåduostudagán, dát ij la sämmi gå hähkka-p-tablähtta. Maŋŋel go lea váldán tableahta oažžu mannat ruoktot. Gå l tablehtav bårråm de oadtju häjmmaj mannat. Ovtta – guovtti beaivvigeažis ferte boahtit fas vuostáváldimii oažžun dihte ođđa dálkasa, juogo tableahttan man njiellá dehe mii bidjo viigái. Avta jali guovte biejve maŋŋela boahtá ruoptus duostudahkaj oattjotjit ådå dálkkasav, juogu de tablähttan majt njiella jali biejaduvvá guoddnáj. Dalle ferte orustit vuostáváldimis ja moatti diimmu geažis álgá vardin ja áhpehisvuohta nordojuvvo olggos. Ganugasstá de duostudagán maŋŋela ja moadda tijma duogen varddegoahtá ja iesselisvuohta boarkki. Dat soaitá bávččagit muhto dalle oažžu gibulitnudeami ja maŋŋel seamma beaivvi sáhttá vuolgit ruoktot. Máhttá bávtjájdallat valla dasi oadtju bávtjasgiehpedimev ja maŋebut sämmi biejve häjmmaj manná. Abortta sáhttá loahpahit maid ruovttus, ng. ruovttuaborta. Máhttelis la aj abårtåv hejman tjadádit, nåv gåhtjodum häjmmaabårttån. Dalle oažžu mielde nuppi gearddi tableahtaid ja váldá daid ruovttus. De nuppe vuoro tablehtajt ja hejman. Vai oažžu dahkat ruovttuabortta ferte leahkit unnimustá 18 jagi ja soames ráves olmmoš ferte leahkit su luhtte. Loabeduvátjit häjmmaabårtåv dahkat de hähttu binnemusát 18 jage vuoras ja ietjas lunna l ietjá ållessjattuk. Moadde vahku maŋŋel abortta dahkko ođđafitnan gynekologa dehe jorttamovrra luhtte ođđa áhpehis-vuođateastta dahkamii ja muitalan dihte got veadjá. Moadda vahko abårtå maŋŋela ådåsis gynekologa jali gáhppeliddje lunna manát dagátjit ådå iesselisvuohtaåtsådimev ja giehtutjit gåktu viessu. Easka dalle gehččo dálkkaslaš aborta ollásit čađa-huvvon. Iesski dalloj medisijnalasj abårttå aneduvvá ållu tjadádum. Muhtumin dahkko maid dutkan dárkkistan dihte ahte eai leat báhcán mangelágán vuossamátta-bázahusat viigái. Muhttijn aj åtsådibme dagáduvvá gehtjadittjat vaj e buojkulvissan plasentas bátsidusá gávnnu skoadon. Jus leat ng. ráhpun ferte dahkkot ja dalle njammojuvvo dat oasit mat leat báhcán eret. Jus da gávnnuji de máhttá nåv gåhtjodum ráhpom dagáduvvat ja de njamáduvvi oase ma li báhtsam várrogit ierit. Jus dat dárbbašuvvo dahkkot dalle nohkkaduvvo. Jus dárbaj dav dahkat de jábmeduvvá. 13 vahku rádjái Gitta 12 vahkkuj 13. vahku rádjái, sáhttá dahkkot man gohčoduvvo kirurgalaš aborta, dalle dahkko ráhpun. Gitta 12 vahko vahkkujj, máhttá dahkat nåv gåhtjodum tjuollam abårttån, dalloj ráhpom de dagáduvvá. Operašuvnna áigái nohkkaduvvo. Tjuollambåttå l jábmedum. Doavttir doalvu instrumeantta viigái. Dåktår tsahká instrumentav skåhtuj. Instrumeanttas lea gitta njammi. Instrumännta l aktijbiejadum njammamrusstaj. Várrogasat ohki ja vuossamátta njammojuvvo olggos viigás. Várrogit åhke ja plasännta njamáduvvá skoados. Ieš aborta váldá sullii 20 minuhta. Oalle abårttå gihtja 20 minuvta bájken. Maŋŋil ferte vuoiŋŋastit vuostáváldimis moadde diimmu. Maŋŋela ganut duostudagán moadda tijma vuojŋgadittjat. Moadde vahku maŋŋil sáhttá muhtumin šaddat galledit vuostáváldimis. Moadda vahko maŋebut muhttijn ådåsismanádibme dagáduvvá. Vahku 12 maŋŋel ja gitta vahkkui 19 12 vahko maŋŋela ja gitta 18 vahkuj 12 vahku maŋŋil aborta ferte dahkkot guovtti lávkkis. Maŋŋela 12 vahko de abårttå hähttu guovten lávken dagáduvvat. Dalle oažžu vuostáváldimis álggos dálkasa mii lea seammalágán tableahtta go mii gevto árra aborttas. Duostudagán vatteduvvá vuostak dálkkasa ma la sämmi tablähtta tjerdas ma aneduvvi árra abårtån. Guokte beaivvi maŋŋel ferte boahtit ruovttoluotta vuostáváldimii oažžun dihte ođđa dálkasa mii bidjá mátkái viigá ávttaid nu ahte ohki vehá gerddiinis hoigasa olggos. Guovte biejve maŋŋela boahtá ruoptus duostudahkaj ja vatteduvvá ådå dálkkasa ma álgadi skoado aktijgiessemijt vaj åhke suojmma ålgus boahtá. Dat sáhttá sulastahttit miniriegádahttima ja sáhttá bávččagit seamma ládje go riegádahttá máná. Sjimustahttá unnepriegádahttemijn ja máhttá bávtjájdallat sämmiláhkáj gå mánáv riegádahttá. Áigi mii dasa gollá sáhttá molsasaddat, moatti diimmus máŋgga jándorii muhto eatnasiin dat dáhpáhuvvá jándoris. Ájgge mij rávkaduvvá målsut, moattet tijmas gitta moatte jánndurij valla ienemusájda jánndura sinna. Dan áigge lea váldojuvvon buohccivissui. Dav ájgen la skihpadåben sisitjáledum. Go aborta lea dahkkon doavttir dutká viigá. Gå abårttå l dagádum de dåktår skoadov åtsåt. Jus vuossamátta-bázahusat leat vel soaitá dárbbašit dahkkot viigá ráhpun. Jus plasentas bátsidusá li de máhttá skoados ráhpom dárbulasj årrot. Moadde vahku maŋŋil sáhttá muhtumin šaddat galledit buohcciviesus. Moadda vahko abårtå maŋŋela máhttá muhttijn ådåsismanádit skihpadåben. Vahku 18 maŋŋel 18 vahko maŋŋela Vahku 18 maŋŋel oažžu dahkat abortta jus leat erenomáš ákkat abortii. 18 vahko maŋŋela galggá sierra oarre abårtåv dahkat. Aborta dahkko dalle seamma ládje go vahku 12 maŋŋel. Abårttå dagáduvvá sämmiláhkáj gå 12 vahko maŋŋela. Maid aborta máksá ? Majt abårttå máksá ? Maid aborta dahkan máksá vuolgá das man guovllus riikkas orru. Majt máksá abårtåv dahkat målsut jur gånnå rijkan årru. Máŋgga sajis ii dárbbat máksit maidege jus lea vuollái 20 jagi. Moatten sajen ij dárbaha majdek mákset jus ij la 20 jage ållim. Jus dárbbaha máksit nu dat máksá sullii 300 ruvnna beroškeahttá man boaris lea. Jus dárbaj mákset de máksá bájken 300 kråvnå juska vil man vuoras. Jus háliida diehtit juste maid máksá doppe gos orru nu sáhttá jearrat soapmásis nuoraidvuostáváldimis dehe jurttamovravuostáváldimis. Jus sihtá diehtet jur majt máksá gånnå iesj årru, de máhttá gatjádit soabmásis nuorajduostudagán jali gáhppeliddjeduostudagán. Sáhttá maid váldit oktavuođa abortavuostáváldimiin. Máhttá aj aktavuodav válldet abårttåduostudagájn. Fertego váhnen dehe fuolaheaddji oažžut diehtit ? Hähttuji gus äjgáda jali sujttoaddne diedojt oadtjot ? Vuostáváldimiid bargoveagas lea jávohisvuođageatnegasvuohta. Barggijn duostudagájn la sjávovälggogisvuohta. Muhto jus galgá dahkat abortta lea buorre jus soamis sáhttá leahkit doarjjan ovdal ja maŋŋel abortta. Valla jus galggá abårtåv dahkat de l buorre jus soames máhttá doarjjan årrot abårtå åvddål ja maŋŋela. Jus lea nuorra bargoveahka láve evttohit ahte váhnemat dehe fuolaheaddjit ožžot diehtit ahte galgá dahkat abortta. Jus la nuorra de bargge álu oajvvadi äjgáda jali ietjá sujttoaddne oadtju diehtet abårtåv la dagátjit. Jus ii sáhte muitalit ruovttus ahte galgá dahkat abortta sáhttá muitalit soames eará ráves olbmui geasa luohtiha. Jus ij hejman máhte giehttot abårtåv la dagátjit de márjju máhttá giehttot iehtjádij gesi åssku. Dat sáhttá leahkit ráves oabbá, fuolki, kurator dehe skuvlla buohccidivššár dehe soamis iežá gii sáhttá addit doarjaga. Máhttá årrot ållessjattuk oarbben, beraj, kuratåvrrå ja skihpasujtár skåvlån jali ietjá ulmusj gut máhttá doarjodit. Jus váhnemii dehe eará fuolaheaddjái váldo oktavuohta mearriduvvo dáhpáhus gearddiinis ja vuolgá das maid ieš háliida, dilálašvuođain ja man boaris lea. Jus äjgádij jali ietjá sujttoaddnij aktavuodav váldeduvvá de mierreduvvá vidjurij milta ja vuododuvvá iehtjádij siegen majt iesj sihtá, vidjurijs ja man vuoras la. Mađi lagabus 18 jagi lea dasto unnit lea váhnemis dehe eará fuolaheaddjis riekti diehtit ovttaskasa oktavuođain divššuin. Dadi lagábut 18 jage vuoras la dadi binnebut la äjgádin jali ietjá sujttoaddnen riektá diedojt oadtjot ietjas aktavuodaj birra sujtujn. Eanas oassái sáhttá ságastit got galgá dahkat dainna bargoveagain mainna deaivvada. Ienemusát máhttá ságastallat gåktu dahkat barggij maj gávnat. Jus váhnemii dehe fuolaheaddjái váldo oktavuohta nu oažžu goit álo ieš diehtit dan álggos. Jus äjgádij jali sujttoaddnij aktavuodav váldeduvvá de agev iesj vuostak diededuvvá. Jus lea nu ahte ovttaskasa váhnemat dehe fuolaheaddjit eai obanassiige sáhte oažžut diehtit ahte háliida dahkat abortta, daningo dalle soaittálii ovttaskassii dáhpáhuvvat juoga, dikšubargoveahka ii váldde oktavuođa singuin. Jus la nåvti vaj ietjas äjgáda jali sujttoaddne e åbbå oattjo diehtet jut abårtåv sihtá dahkat, dajna gå juojddá allasis máhttá sjaddat, de sujttobargge e aktavuodav sijájn válde. Aborttadahkan ii galgga dagahit ahte bidjo dakkár dilálašvuhtii gos sáhttá geavvat heajuid. Abårtåv dahkat ij galga tjuovvusav vaddet aktak vájves vidjurijda sjaddá. Ovttaskas sáhttá oažžut veahki kuratoris dehe eará doarjjabargis dan sádjái. Máhttá de ienni viehkev kuratåvrås jali ietjá doarjjaulmutjis oadtjot. Abortta maŋŋel Abårtå maŋŋela Lea buorre vuoiŋŋastit daid beivviid abortta maŋŋel. Buorre l vuojŋadit biejvijt abårtå maŋŋela. Vuosttaš beivviid ja gitta vahku rádjái sáhttet leahkit bákčasat, sullii dego mánnodávddat. Vuostasj biejvijn ja gitta vahkkuj máhttá báktjit, vargga degu läjbbombáktjasa. Vahkut abortta maŋŋel sáhttá vardit sullii nugo livččii mánnodávddat dehe soaitá vehá eanet. Vahko abårtå maŋŋela álu varddá vargga degu l läjbbom jali márjju ienebuv. Man guhká vardá lea gitta olbmos ja vuolgá earet eará das man soarttat abortta lea mannan čađa. Man guhkev varddá rievddá ulmutjis ulmutjij ja makkir abårttå. Nu guhkágo vardá ii galgga anašit, geavtit tampongga dehe vuojadit daningo dalle soaitá oažžut infekšuvnna. Nåv guhkev gå varddá ij galga seksav adnet, tampuvnav adnet jali lávggot danen gå máhttá infeksjåvnåv oadtjot. Sullii njealji – guđa vahku geažis lávejit mánnodávddat boahtit. Läjbbom álu boahtá ruoptus nielje gitta gudá vahko maŋŋela. Abortta maŋŋel soitet muhtimat dovdat miela gehppon go nuppit fas dovdet iežaset surolažžan. Abårtå maŋŋela muhtema dåbddi gähppánimev gå iehtjáda håjev dåbddi. Dovddut soitet maid molsasaddat ja muhtumin dat bohtet easka guhká maŋŋel. Máhttá aj målsudit daj dåbdoj gaskan ja muhttijn esski båhti maŋebut abårtå maŋŋela. Vaikko lea gollan guhkes áigi sáhttá váldit oktavuođa vuostáváldimiin vai beassá sárdnut dovdduidis birra. Juska vil guhka ájgge l vássám de máhttá aktavuodav válldet duostudagájn ságastittjat ietjas dåbdoj birra. Dan sáhttá dahkat vuostáváldimis gos aborta dahkkui dehe ovdamearkka dihte nuoraidvuostáváldimis. Máhttá dav dahkat duostudagán gånnå abårttå dagáduváj jali buojkulvissan nuorajduostudagán. Muhtumin dat vuolgá das ahte ii dovdda iežas gearggusin, ahte lea ila nuorra dehe dat ii heive ovttaskasa eallimii juste dalle. Muhttijn l dan duogen gå ij ietjas váseda gärggok, l ilá nuorra jali ij hiebá ietjas viessomin jur dalloj. Soaitá ahte geainna lea šaddan áhpeheapmin ii leat dat geainna háliida máná. Márjju gejna l aktan iesselissan sjaddam ij la gejna sidá mánáv oadtjot. Beroškeahttá sivas lea riekti oažžut dahkat abortta dárbbatkeahttá čilget soamis earái. Juska vil oarre de l riektá abårtåv dahkat váni darbaha ietjas tjielggit ietjá ulmutjij. Dat lea čállon abortalágas. Tjáledum la abårttålágan. Lea maid riekti molsut oainnu goas fal ovdal ieš abortta. Riektá l aj ietjas rievddat akta goassa abårtå åvddåla. Ii leat oktat ahkerádji oažžun dihte dahkat abortta. Ij gávnnu áldarmierre dagátjit abårtåv.