Borgguheapmi
Suovastibme
Borgguheapmi
Suovastibme
Go borgguha njammá alccesis duhatnáriid mirko ávdnasiid.
Gå dubágajt suovas de njammá moadda tuvsán sälggás ábnnasa.
Borgguheapmi sáhttá dagahit sierra vahágiid ja buozanvuođaid, ja sullii juohke nubbi olmmoš gii borgguha jápmá ovdalgo son livččii jápmán borggutkeahttá.
Suovastibme máhttá båhtusav vaddet umasslágásj vahágijda ja dávdajda, ja bájken fert nubbe ulmusj gut suovas jábmá árabut gå majt sån lij dahkam váni suovastime dagi.
Dan lassin duhpát lea divrras, ja sáhttá dagahit nákkiid, heajut veadjima ja unnit seksahálu.
Duodden dasi li dubága divrrasa, ja máhttá dahkat vaj tjásmagisájt, nievrep väjov ja binnep seksuálahálov oadtju.
Goittotge lea dábálaš ahte borgguhišgoahtá vai lea buorre ja čorgat.
Huoman la dábálasj suovastahtjá danen gå sihtá årrot buossjen jali fávrron årrot.
Suddjen dihte nuoraid duhpáha váriin, lea leahkime láhka mii dadjá ahte ii oaččo oastit duhpáha vuollái 18 jahkásažžan.
Suoddjitjit nuorra ulmutjijt vádájs dubágajt adnet, de gávnnu láhka gånnå l tjáledum ij la loahpe dubágajt oasstet jus ij la 18 jage ållim.
Sáhttá borgguhit duhpáha sigareahttan, sigáran, sigarillan ja čáhcebiipun.
Máhttá suovastit dubágajt sigarehtajn, sigarrajn, sigarillajn, bijpajn ja tjáhtjebijbájn.
Sigareahtat leat dábálepmosat.
Sigarehta li dábálabmusa.
Sigareahtat eai siskkil beare duhpáha, čahkkehuvvon suovas leat sullii 4000 kemiijalaš ávdnasa.
Sigarehta e val sisaneda dubágajt, suovan tsahkkidum sigarehtas gávnnuji bájken 4000 kemidjalasj ábnnasa.
Máŋggat dain addet borasdávdda.
Dajs moatte máhtti bårredávdav dahkat.
Váraleamos ávdnasat leat:
Vádálamos ábnnasa li:
Nikotiidna, ávnnas mii lea sállejuvvon duhpáhis ja buktagiin mat veahkehit dan gii háliida heaitit borgguheamis ja nuskomis.
Nikotijnna, ábnas mij la val loabedum dubágajn ja buktagijn ma galggi viehkedit sijájt gudi sihti suovastimes jali snuktimis hiejttet.
Nikotiidna lea nu váralaš ahte jus oččolii nikotiinna njealji sigareahtas njuolga varrii jámálii.
Nikotijnna la nåv vádálasj vaj jus oattjoj nikotijnav nieljet sigarehtas njuolgga várráj de luluj jábmet.
Syanvehta, mirkkolaš gása.
Kolmonoxid, sälggás gássa mij iehtjádij siegen gávnnu bijllabátsidisgásajn.
Darvi siskkilda máŋggaid sierra ávdnasiid, oassi dain sáhttet dagahit borasdávdda.
Darvve, mij sisanet moattelágásj ábnnasijt, dajs muhtema máhtti bårredávdav dahkat.
Dan lassin sigareahtain gevtojuvvo darvi earet eará asfálttain ja molenfearggain.
Ietján gå sigarehtajn de darvve aneduvvá iehtjádij siegen asfaltan ja bájnojn.
Ovdamearka eará váralaš ávdnasiin leat ladju, kadmiuma, ammoniáhkka, benzena ja rádioaktiivvalaš poloniuma.
Ietjá vádálasj ábnnasijda buojkulvis la slidja, kadmium, ammoniak, bensen ja radioaktijvalasj polonium.
Manin olmmoš borgguhišgoahtá ?
Manen suovastahtjá ?
Dábáleamos lea ahte lea olbmáiguin go vuosttaš geardde geahččala borgguhit.
Vuostasj bále gå suovas la dábálamos rádnaj siegen.
Háliida geahččalit got dat smáhkke ja dovdo.
Sihtá gähttjalit gåktu smáhkku ja gåktu dåbddu.
Soaitá atnit ahte dat lea lávva.
Márjju adná dav buossjen.
Dat ii measta geange mielas leat buorre vuosttaš geardde.
Vallak ij aktak ane buoragit smáhkku vuostasj bále.
Muhtimat borgguhit orrun ja dovdan dihte boarráseabbon, dehe iešráđáleabbon.
Muhtema suovasti vuojnnutjit jali dåbddutjit vuorrasabbon, jali iesjrádugattja.
Olmmoš sáhttá atnit ahte šaddá álkit leahkit eará olbmuiguin, geat maid borgguhit.
Máhttá aj dåbddut degu álkkep la ietjá ulmutjij säbrástallat, gudi aj suovasti.
Eatnasat dihtet ahte dat lea váralaš
Ienemusá diehti dat la vádálasj.
Eatnasat dihte ahte lea váralaš borgguhit.
Ienemusá diehti vádálasj la suovastit.
Muhto lea álki jurddašit ahte buozanvuođat eai deaivva su, dehe ahte galgá heaitit ovdalgo šaddá váralažžan.
Álkke la ájádallat dávdajt ij åttjudalá, jali hiejttet galggá åvddål gå vádálasj sjaddá.
Jus borgguhišgoahtá leat dihto áššit maid sáhttá fuomášit oalle jođánit, ovdamearkka dihte ahte oažžu heajut veadjima.
Jus suovastahtjam de gávnnuji muhtem båhtusa majt máhttá ielvvet åbbå ruvva, buojkulvissan nievrep väjov oadtju.
Dat vuolgá das ahte gorut šaddá heajubun váldit sivrraáimmus jus borgguha, ja nikotiidna mii lea duhpáhis oažžu váimmu časkit jođáneappot.
Rumáj ij máhte ållesláhkáj ilmev adnet gå vuojŋŋá jus suovas, ja nikotijnna mij gávnnu dubágajn dahká tsåhke ruvábut svargat.
Mađi árabut eallimis borgguhišgoahtá, dađi stuorit riska lea šaddat sorjavažžan ja vai oažžu vahágiid ja skibasvuođaid borgguheamis.
Dadi árabut viessomin suovastahtjá, dadi stuoráp máhttelisvuoda li dubágajs tjanáduvvat ja oattjotjit vahágijt ja dávdajt suovastimes.
Ovdalgo geahppat ovdánan válmmasin lea erenomaš hearkkit duhpáhii.
Åvddål gå gähppá li ållåsit åvdeduvvam de li sierraláhkáj rasje suovvaj.
Vaikko rievtti mielde ii galgga sáhttit oažžut duhpáha jus lea vuollái 18 jagi, álget máŋggat geat leat nuorabut borgguhit.
Vájku ij galga máhttet dubágajt åttjudit jus ij la 18 jage dävddám, de moatte gudi li nuorabu suovastahtji.
Passiivvalaš borgguheapmi
Passijvalasj suovastibme
Jus lea lahka olbmuid geat borgguhit, ovdamearkka dihte seamma lanjas, oažžu alccesis gásaid mat leat duhpáhis.
Jus la lahkusin ulmutjij gudi suovasti, buojkulvissan la sämmi lanján, de vuojŋa sisi gásajt ma gávnnuji suovan.
Dat gohčoduvvo passiivvalaš borgguheapmin.
Gåhtjudallá passijvalasj suovastibmen.
Daningo passiivvalaš borgguheapmi lea maid váralaš lea borgguheapmi gildojuvvon restauráŋggain, kaféain, bargobáikkiin ja almmolaš báikkiin.
Danen gå passijvalasj suovastibme aj la vádálasj de suovastibme l buorgodum bårråmsajijn, káfeajn, barggosajijn ja almulasj sajijn.
Lea álki šaddat sorjavažžan duhpáhis.
Álkket la dubágajs tjanáduvvat.
Beare moatti sigareahta maŋŋel sáhttát vuoiŋŋahat šaddat sorjavažžan nikotiinnas. Leahkit sorjavaš duhpáhis mearkkaša ahte gorut lea hárjánan oažžut nikotiinna, ahte šaddá váivin jus ii oaččo borgguhit, nu gohčoduvvon biehttalanváivvit.
Val måttij sigarehtaj maŋŋela de vuojŋŋama máhtti nikotijnas tjanáduvvat Dubágajs tjanádum merkaj rumáj la hárjjánam nikotijnav oadtjot, vájvve sjaddá jus ij suovasta, nåv gåhtjoduvvam abstinänssavájvven.
Muhto olmmoš maid darvána geavaheapmái, šaddá dáhpin borgguhit.
Le dåmadimvuohke aj masi dähppu, dáhpen sjaddá suovastit.
Lea váttis heaitit borgguheames, vaikko háliidage leahkit friddja das.
Vájvve l hiejttet suovastimes, ihka vil sihtá dassta bessat.
Muhto dat lihkostuvvá ja mađi nuorabun heaitá borgguheames dađi buoret dat lea.
Valla l máhttelis, ja dadi árabut suovastimes häjttá dadi buorep la.
Eanaš vahágat ja skibasvuođat maid borgguheapmi addá, sáhttet jávkat jus heaitá.
Ienemus vahága ja dávda majt suovastibme vaddá, máhtti gáhtot jus suovastimes häjttá.
Buorit ákkat leahkit borggutkeahttá
Buorre oare ij suovastit.
Sáhttá leahkit ruhta earái, daningo lea divrras borgguhit
Biedniga iehtjádijda, danen gå l divras suovastit.
Olmmoš veadjá buorebut jus ii borggut.
Jus ij suovasta de l buorep vädjo.
Olmmoš lea dearvasit sigareahtaid haga, sihke dál ja boahttevaš áigge.
Varrásap la váni sigarehtaj dagi, dálla ja boahtteájgen.
Lea jáhkihahtti ahte olmmoš oažžu guhkit eallima jus ii borggut.
Oattjosj má guhkep viessomav jus ij suovasta.
Vealtá dahkamis váhnemiid ja earáid hilbadin ja beahtáhallan.
Ij dárbaha äjgádijt ja iehtjádijt suhttadit ja håjen dahkat.
Vealtá leahkime sorjavaš ja dovdat biehttalanváivviid dego leahkit duhpáthálot, leahkit jierásmuvvan dehe leabohin.
Ij dárbaha tjadnasin årrot ja dåbddåt abstinänssavájvijt degu suovastimhálov, stressiduvvat jali ráfeduvvat.
Ii dárbbat oažžut heajos vuoigŋama dehe fiskes bániid.
Ij dárbaha nievres vuojŋadagáv jali visská bánijt oadtjot.
Jus olmmoš lea vuollái 18 jagi sáhttá dahkat somás áššiid iežas áiggiin go ahte geahččalit oažžut duhpáha.
Jus ij la 18 jage ållim de máhttá suohttasap dagojt dahkat ietjas ájgijn gå gähttjalit dubágajt åttjudit.
Vealtá oažžumis nárvviid ovdal áiggi.
Ij dárbaha joarmmot åvddåájgen.
Duhpátgilvin billista birrasa máŋgga ládje ja gilvit vaháguvvet mirko dustenávdnasiin.
Dubáksáddjim bäjsstá birrasav moatteláhkáj ja sáddjára sälkkás muorrodimnävojs vahágahteduvvi.
Jus eahpida galgágo borgguhit dehe ii, jus sáhttá geahččalit dahkat listtuid oavdduiguin ja heajos beliiguin.
Juorrulit jus galggá suovastit vaj ij, de máhttá gähttjalit listajt ma li ienep ja binnep ávkálattja tjállet.
Sáhttet leahkit una áššit ja stuora áššit, mat gusket iežas eallima, eará olbmuid, birrasa ja eará.
Máhtti smávva dåjma ja stuorra dåjma, ma guosski ietjas viessomij, ietjá ulmutjijda, birrasij ja iehtjádijda.
Dat leat iežas listtut, ja olmmoš ieš mearrida man galgá čuovvut, got háliida dahkat borgguhemiin.
Le ietjas lista, ja iesj mierret makkirav galggá tjuovvot, gåktu sihtá suovastimijn dahkat.