fahkkatla-p-pillar.html.xml
Fáhkkatlaš p-pillar lea tableahtta man nieiddat sáhttet váldit vai eai šatta áhpeheapmin. Hähkka-p-tablähtta, tablähtta mav niejda máhtti bårråt vaj e iesselissan sjatta. Dat ii leat miige áhpehisvuođasuodji dábálaš mearkkašumis, dat ii leat miige man geavtá suodjin ovdal ja maŋŋel anašeami. Ij la ieme suodje iesselisvuohtaj, dat javllá, ij la juoga majt suodjen adná åvddål jali nargedijn. Fáhkkatlaš p-pillara galgá geavtit beare heahtečoavddusin iige dássedis suodjin áhpehisvuođa vuostá. Hähkka-p-tablähtta galggá val hiehtetjoavddusin aneduvvat ja ij dájvvalakkoj suodjen iesselisvuohtaj. Fáhkkatlaš p-pillar lea vuohki eastit ahte ii šatta áhpeheapmin jus juo lea leamaš suddjetkeahtes anašeapmi ovdamearkka dihte jus lea vajálduhttán geavtit suoji, ii leat beroštan dehe jus lea seksualálaččat veagalváldon. Hähkka-p-tablähtta l vuohke hieredit iesselisvuodav jus la juo suojedis narggemav adnám, buojkulvissan gå l vájálduhttám suojev, ij la dav lágedam jali jus la illastuvvam. Galgá maid váldit fáhkkatlaš p-pillara jus lea riska ahte suodji man gevttii ii doaibman, ovdamearkka dihte jus kondoma beđđo dehe jus lea vuovssadan iežas p-pillara. Beras aj bårråt hähkka-p-tablehtav jus la vadá jut suodje majt adni ittjij dåjma, buojkulvissan jus kondoma luottanij jali jus la hähkka-p-tablehtav vuoksám. Tableahta man váldá sisdoallá gestága hormona (fiskesraksahormona). Tablehtan majt bårrå, li hormona gestagenum (gulkroppshormon). Dat dagaha ahte ii oaččo monneseallaluovvaneami dehe monneseallaluovvaneapmi sirdása. Dahká månneluovvanibme ij sjatta jali månneluovvanibme sjáhtjaluvvá. Gestaga lea maid dábálaš p-pillaris, muhto dálkkasmearri lea fáhkkatlaš p-pillaris mihá stuorit. Gestagenum gávnnu aj iemelágasj p-tablehtajn, valla dálkasmierre hähkka p- tablehtan la sieldes alep. Dat dagaha ahte siidováikkuhusat sáhttet šaddat eanet mearkkašahtti vaikko dat lea eahpedábálaš. Dahká tjuovvobájnatjime márjju sjaddi vájvebu ihka vil ij la dábálasj. Fáhkkatlaš p-pillara galgá geavtit beare heahtečoavddusin iige dássedis suodjin áhpehisvuođa vuostá. Hähkka p-tablehta galggi val hiehtetjoavddusin aneduvvat ja ij dájvvalakkoj suodjen iesselisvuohtaj. Fáhkkatlaš p-pillar ii gaskaluhte áhpehisvuođa iige leat seamma ášši go aborta dehe ng. abortapillar. Hähkka p-tablehta de ij boarkki iesselisvuodav ja danen ij la sämmi gå abårttå jali nåv gåhtjoduvvam abårttåtablähtta. Mot geavtá fáhkkatlaš p-pillara ? Gåktu adná hähkka-p-tablehtav ? Muhtumin gohčoduvvo p-pillar beaivvi-maŋŋel-pillarin. Muhttijn hähkka- p-tablähtta gåhtjoduvvá biejve-maŋŋela- tablähttan. Dat lea veháš čádjidahtti daningo ii leat bággu váldit tableahta anašeami maŋŋel. Le vehik boasstot danen gå ij hähttu tablehtav bårråt biejve maŋŋel narggema. Fáhkkatlaš p-pillara sáhttá váldit 72 diimmu siste, oainnát golmma jándoris anašeamis jus dat galgá doaibmat. Hähkka-p-tablähtta máhttá 72 tijman båråduvvat, de gålmmå jánndura, narggema maŋŋela dåjmatjit. Mađi árabut tableahtta váldo dađi unnit riska lea šaddat áhpeheapmin. Dadi árabut tablehtav bårrå dadi binnep máhttelisvuohta l iesselissan sjatta. Moadde beaivvi maŋŋel go lea váldán fáhkkatlaš p-pillara soaitá oažžut vardima muhto eatnasat eai oaččo dan. Muhtem jali moadda biejve maŋŋela gå l hähkka-p-tablehtav bårråm de máhttá varddemav oadtjot, valla ienemusá e dav oattjo. Lea leahkime maid erenomáš fáhkkatlaš p-pillar man sáhttá geavtit viđa jándora siste suddjekeahtes anašeami maŋŋel. Gávnnu aj sierralágásj hähkka – p-tablähtta mav maŋemusát vidát suojedis narggema maŋŋela máhttá bårråt. Dan sáhttá beare jurttamovra dehe doavttir čállit reseaptan. Máhttá val gáhppeliddjes jali dåktåris dálkastjállagin tjáleduvvat. Jus dárbbaha dakkár reseaptta sáhttá váldit oktavuođa nuoraidvuostáváldimiin, seksa- ja ovttaseallinvuostáváldimiin, dearvvašvuođaguovddážiin, jurttamovravuostáváldimiin dehe nissonklinihkain. Jus dakkir dálkastjállagav dárbaj, de aktavuodav válldá nuorajduostudagájn, seksa- ja aktanårromduostudajn, varresvuohtaguovdátjijn, gáhppeliddjeduostudagájn jali nissunijklinijkajn. Dávjjimustá dat máksá. Álu máksá dan åvdås. Muhtin vuostáváldimiin sáhttá oažžut dan nuvttá. Muhtem duostudagájn dav mávsedak oadtju. Gos oažžu fáhkkatlaš p-pillara Gånnå åttjut hähkka-p-tablehtav ? Fáhkkatlaš p-pillara sáhttá oažžut eanaš nuoraidvuostáváldimiin, seksa – ja ovttaseallinvuostáváldimiin ja dearvvasvuođaguovddážiin. Oadtju hähkka-p-tablehtav ienemus nuorajduostudagájn, seksa- ja aktanårromduostudagájn ja varrresvuohtaguovdátjijn. Fáhkkatlaš p-pillara sáhttá maid oažžut jurttamovravuostáváldimiin dehe nissonklinihkain Oadtju aj hähkka-p-tablehtav muhtem gáhppeliddjeduostudagájn ja nissunijklinijkajn. Dan gávdná maid oastit apotehkas reseavttahaga. Gávnnuji aj oasstet dálkasboargálin váni dálkastjállaga dagi. Jus manna ovdamearkka dihte nuoraidvuostáváldimii vai oažžu fáhkkatlaš p-pillara sáhttá maid oažžut ođđa áiggi áhpehisvuođateastta dahkamii ja jus háliida, klamydiateastta. Jus manná buojkulvissan nuorajduostudahkaj, oattjotjit hähkka-p-tablehtav de oadtju ådå ájgev iesselisvuohtaåtsådimev dahkat ja, jus sihtá, klamydiaåtsådimev. Sáhttá maid oažžut ráđiid got sáhttá suddjet iežas áhpehisvuođa ja sohkabealledávddaid vuostá ovddošguvlui jus háliida dan. Bagádusájt aj oadtju gåktu galggá ietjas suoddjit iesselisvuohtaj ja vuollevájmmodávdajda åvddålij guovlluj jus dav sihtá. Maid fáhkkatlaš p-pillar máksá ? Majt hähkka-p-tablähtta máksá ? Jus oastá fáhkkatlaš p-pillara reseavttahaga apotehkas šaddá máksit dan. Jus oasstá hähkka-p-tablehtav vani dálkastjállaga dagi dálkasboargálin de hähttu dan åvdås mákset. Nuoraidvuostáváldimis tableahta oažžu nuvttá. Nuorajduostudagán oadtju tablehtav mávsodak. Man sihkkar fáhkkatlaš p-pillar lea ? Man åskeldahtte l hähkka-p-tablähtta ? Riska šaddat áhpeheapmin maŋŋil go lea váldán tableahta lea unni. Váda iesselissan sjaddat la unne gå l tablehtav bårråm. Riska ahte fáhkkatlaš p-pillar ii doaimma, nuppe ládje ahte šaddá áhpeheapmin, lassána mađi guhkit áiggi anašeami maŋŋel váldá pillara. Váda hähkka-p-tablähtta ij dåjmma, dat javllá iesselissan sjaddá, laseduvvá dadi guhkep ájgge narggema maŋŋel tablehtav bårrå. Jus vuovssada golmma diimmu siste tableahta váldimis dehe jus lea luhčadávda ii leat sihkkar ahte gorut geargá váldit vuostá hormona. Jus vuoksá gålmån tijman gå l bårråm tablehtav jali jus slåhtju, de ij la visses jut rumáj háhppit hormonav åmastit. Danin ferte váldit ođđa tableahta nu jođánit go máŧolaš muđui lea riska šaddat áhpeheapmin. Danen hähttu ådå tablehtav bårråt nåv ruvva gå máhttelis, ietján de l váda iesselissan sjaddá. Mii guoská jur dan fáhkkatlaš p-pillarii man váldá sáhttá lohkat báhkkenčilgehusas. Dálkasdiededimtjállagin låhkå mij guosská jur dan hähkka-p-tablähttaj majt bårrå. Báhkkenčilgehus lea bábir mii lea báhkas go oažžu dehe oastá fáhkkatlaš p-pillara. Dálkasdiededimtjála l páhperbiehkke mij gurjon gávnnu gå oadtju jali oasstá hähkka-p-tablehtav. Sáhttá álo jearrat jurttamovrras ovdamearkka dihte nuoraidvuostáváldimis dehe liike- ja sohkabealevuostáváldimis jus lea eahpesihkkar. Jus juorrul de agev máhttá gáhppeliddjes gatjádit buojkulvissan nuorajduostudagán jali lijkke-ja vuollevájmmoduostudagán. Sihkkarastin dihte ahte ii leat šaddan áhpeheapmin lea buorre dahkat áhpehisvuođateastta sullii golmma vahku geažis tableahta váldimis. Oattjotjit vissesvuodav ij la iesselissan sjaddam de beras iesselisvuohtaåtsådimev dahkat bájken gålmå vahko maŋŋela gå tablehtav la bårråm. Man dávjá galgá váldit fáhkkatlaš p-pillara ? Man álu máhttá hähkka-p-tablehtav bårråt ? Ii leat mangelágán rádji man gallii mánodávdagierddus sáhttá váldit fáhkkatlaš p-pillara. Ij gávnnu mierre galli läjbbomgasskaj máhttá hähkka-p-tablehtav bårråt. Jus lea suddjekeahtes anašeapmi iige hálit šaddat áhpeheapmin lea danin buoret váldit fáhkkatlaš p-pillara máŋgii seamma mánodávdagierddu áigge go leahkit váldditkeahttá vaikko riska gaskavardimiidda lassána. Jus la suojedis narggemav adnám ja ij sidá iesselissan sjaddat de l buorep hähkka-p-tablehtav bårråt moaddi sämmi läjbbomgaskan gå ij bårråt, ihka vil la váda gasskavarddema lassáni. Jus dárbbaha váldit fáhkkatlaš p-pillara dávjá lea buorre jurddašit mot suddje iežas anašeami aktavuođas ja galgágo rievdadit dan. Jus dárbaj hähkka-p-tablehtav bårråt álu de lulu ájádallat gåktu ietjas suoddji narggemin ja jus dárbaj dav rievddadit. Veahki oažžumii sáhttá váldit aktavuođa nuoraidvuostáváldimiin, dearvvasvuođaguovddážiin dehe liike- ja sohkabealevuostáváldimiin. Oattjotjit viehkev dajna de aktavuodav válldá nuorajduostudagájn, varresvuohtaguovdátjijn jali lijkke-vuollevájmmoduostudagájn. Jus ii leat suddjen iežas dehe suodji man lea geavtán ii leat doaibman lea dat okta vuohki unnidit riskka šaddat áhpeheapmin. Jus ij la ietjas suoddjim jali suodje majt adni ittjij dåjma de l vuohke máhttelisvuodav unnedit iesselissan sjaddat. Heajos bealit Hieredisá Fáhkkatlaš p-pillar ii suddje sohkabealdávddaid vuostá. Hähkka-p-tablähtta ij suoddji vuollevájmmodávdajda. Hormona sáhttá váikkuhit ovttaskassii nu ahte ovdamearkka dihte oažžu oaivebákčasa, bávččas rattiid dehe dovdá illáveaje, muhto dat ii dávjá bistte guhkit go jándora. Hormona máhttá ulmutjav vájkudit vaj buojkulvissan oadtju oajvveluottudagáv, dättojt njittjijn jali málldusav dåbdå, valla dájvvamusát ij la gå jánndurav.