tiedote_hallitusohjelma_psaame_v25.pdf.xml

Ođđa ráđđehusprográmma doarju sámekultuvrra	Uđđâ haldâttâsohjelm tuárju sämikulttuur
Bearjadaga almmustahttui Katainen I ráđđehusa ráđđehusprográmma.	Vástuppeeivi adelui olgos Katainen I haldâttâs haldâttâsohjelm.
Prográmma lea historjjálaš sápmelaččaid dáfus.	Ohjelm lii historjállâš sämmilij tááhust.
Vuosttas háve ráđđehusprográmmas biddjojedje ulbmilin sámekultuvra ja sápmelaččaid vuoigatvuođaid oppalaš ovddideapmi.	Vuossâmuu keerdi haldâttâsohjelmist lii asâttum ulmen sämikulttuur já sämmilij vuoigâdvuođâi olesváládlâš ovedem.
Stuorámus oassi sámedikki dán válgabaji guovddáš ulbmiliin girjejuvvojedje ráđđehusprográmmai. ”	Stuorrâ uási sämitige taan vaaljâpaje tehálumosijn uulmijn láá kirjejum haldâttâsohjelmân.
Lean duođaid duhtavaš ráđđehusprográmma guovddáš linnjemiidda.	“ Lam uáli tuđâvâš haldâttâsohjelm kuávdášlâš linjiimáid.
Ráđđehusprográmmas dorjojuvvo nu sámegiella, árbevirolaš diehtu, gielaealáskahttinprográmma ja ovddiduvvo sámi kulturiešstivrejupmi ”, muitala sámedikki ságajođiheaddji Klemetti Näkkäläjärvi, gii maiddái oassálasttii sámedikki ovddasteaddjin ráđđehusšiehtadallamiidda.	Haldâttâsohjelm tuárju nuuvt sämikielâ, ärbivuáválii tiäđu, kielâiäláskittemohjelm já oovded säämi kulttuurjiešmeridem ”, muštâl sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi, kote uásálistij še sämitige ovdâsteijen haldâttâsráđádâlmáid.
Ráđđehusprgrámmas biddjo ulbmilin ILO 169-soahpamuša ratifiseren.	Haldâttâsohjelmist asâttuvvoo ulmen ILO 169-sopâmuš ratifisistem.
Vaikke ILO 169 soahpamuša ratifiseren leamašan Suoma ulbmilin guhká, goassige ovdal áššis ii leat girjejuvvon ráđđehusprográmmas. ”	Veikkâ ILO 169-sopâmuš ratifisistem lii lamaš Suomâ ulmen jo kuhháá, te kuássin ovdeláá äšši ij lah kirjejum haldâttâsohjelmân.
Ráđđehusprográmma ulbmil doarju davviriikkalaš sámi soahpamuša joatkkaráđđádallamiid ” oaivvilda ságajođiheaddji Näkkäläjärvi.	“ Haldâttâsohjelm ulme tuárju tave-eennâmlii sämisopâmuš jotkâráđádâlmijd ” uáiná saavâjođetteijee Näkkäläjärvi.
Sámedikki bargan evttohusat eanageavahusa stivrenvuogi ođasmahttima várás girjejuvvojedje maiddái ráđđehusprográmmai.	Sämitige toohâm iävtuttâsah eennâmkevttim stivrimvuáháduv uđâsmitmân šoddii meid kirjejuđ haldâttâsohjelmân.
Ráđđehus čatnasa ovddidit eanageavahusa stivrejeaddji láhkaásaheami čielggasmahttimiin ja oassálastimiin álgoálbmogiid guoski riikkaidgaskasaš ovttasbargui álgoálbmogiid duođalaš suodjaleami nannema várás. ”	Haldâttâs čoonnâs ovdediđ eennâmkevttim stivrejeijee lahâasâttâs čielgâsmitmáin já uásálistmáin algâaalmugijd kyeskee aalmugijkoskâsii oovtâstpaargon algâaalmugij tuođâlii suojâlem naanoodmân.
Linnjen doarju maiddái biodiversiteahttasoahpamuša artihkal 8(j) olláhuhttima.	“ Linjim tuárju meiddei biodiversiteetsopâmuš artikla 8(j) olášuttem.
Artihkal 8(j)-bargojoavkku loahpparaporttas evttohuvvo eanageavahusa stivrejeaddji láhkaásaheami ovddideapmi ” čilge Näkkäläjärvi.	Artikla 8(j)-pargojuávkku loppâraportistis iävtut eennâmkevttim stivrejeijee lahâasâttâs ovdedem ” čielgee Näkkäläjärvi ääši tuávváá.
Ráđđehusprográmmas čatnasuvvo nannet boazodoalu ovddideapmi ja dahkko soddjileabbon boazodoalu vaháhiid gokčan.	Haldâttâsohjelm čoonnâs nanodiđ puásuituálu ovdedem já njyebžilittiđ puásuituálu vaahâgsajanmäksimvuáháduv.
Guollebivddu oasil ráđđehusprográmmas čatnasuvvo olláhuhttit dárbbašlaš doaibmabijut goargŋu guliid suodjaleami várás.	Kuálástus uásild haldâttâsohjelm čoonnâs olášuttiđ tárbulijd tooimâid vajâldeijee kyelinaalij suoijâlmân.
Sámedikki álgagis Suomas válmmaštallo bárrásiin evttohus sámegielaid ealáskahttinprográmman.	Sämitige algust láá tääl Suomâst valmâštâlmin iävtuttâs sämikielâi iäláskittemohjelmân.
Evttohus prográmman válmmaštuvvá dán jagi loahpas.	Iävtuttâs ohjelmân valmâštuvá taan ive loopâst.
Ráđđehusprográmmas čatnasuvvo olláhuhttit sámegielaid ealáskahttinprográmma, dan resurseren ja bissovaš doaibmamálle ráhkadeapmi sámegielaid ealáskahttimii.	Haldâttâsohjelm čoonnâs olášuttiđ sämikielâi iäláskittemohjelm, ton resurssistem já läjidiđ pissoo toimâmmyenster sämikielâi iäláskitmân.
Sámi gielalaš vuoigatvuođat linnjejuvvojit ráđđehusprográmmas viidáseabbotge.	Haldâttâsohjelm linjee säämi kielâlijd vuoigâdvuođâid vijđásubbooht-uv.
Ráđđehus čatnasa dorvvastit sosiála- ja dearvvašvuohtabálvalusaid sámegillii ja ráhkadit álbmotlaš giellastrategiija.	Haldâttâs čoonnâs turviđ sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâid sämikielân já rähtiđ aalmuglii kielâstrategia.
Strategiijas ja ovddideamis giddejuvvo earenoamáš fuomášupmi sáme-, romána- ja seavagiela sajádahkii.	Strategiast já oovdedmist kiddejuvvoo eromâš huámášume sämikielâ, romanikielâ sehe seevvimkielâ sajattâhân.
Ráđđehusprográmmas čatnasuvvo dasa, ahte ođasmahtto álbmotlaš biodiversiteahttastrategiija, suvdilis ovdáneami prográmma ja olláhuhtto áitatvuloš luondotiippaid doaibmaplána.	Haldâttâsohjelm čoonnâs uđâsmittiđ aalmuglii biodiversiteetstrategia, pištee ovdánem ohjelm já olášuttiđ uhkevulážij luándutiijpâi toimâvuávám.
Biodiversiteahttastrategiija olláhuhttimis čatnasuvvo dorvvastuvvot sámi kultuvrralaš vuohki ja árbevierru geavahit luonddu. ”	Biodiversiteetstrategia olášutmist čoonnâs haldâttâs turviđ säämi kulttuurlii vyevi já äärbi kevttiđ luándu.
Sámekultuvrra dárbbut dorjojuvvojit dáid linnjemiin oppalaččat.	“ Sämikulttuur táárbuid haldâttâs tuárju tai linjiimijguin olesváldálávt.
Álbmotlaš suvdilis ovdáneami strategiija oassin lea iežas sámi suvdilis ovdáneami strategiija.	Aalmuglii pištee ovdánem strategia uássin lii sämmilij jieijâs pištee ovdánem strategia.
Álbmotlaš artihkal 8(j)bargojoavku lea bargan viiddes evttohusa ođđa biodiversiteahttastrategiija sámekultuvrra guoski doaibmabidjun.	Aalmuglâš artikla 8(j)-pargojuávkku lii ráhtám vijđes iävtuttâs uđđâ biodiversiteetstrategian sämikulttuur kyeskee toimân.
Áitatvuloš luondotiippaid doaibmaplánas lea čatnasuvvon čielggaduvvot vejolašvuođat ođasmahttit boazodoallolága, dan olláhuhttima ja maiddái boazodoalu doarjjahámiid nu, ahte dain sáhtášii buoridit áitatvuloš ja čalmmisadnon luondotiippaid dili ja olláhuhttit seamma háve biodiversiteahttasoahpamuša álgoálbmogiid guoski geatnegasvuođaid (artihkalat 8 j ja 10 c).	Uhkevulážij luándutiijpâi toimâvuáváámist lii haldâttâs čonâsâm čielgiđ máhđulâšvuođâid uđâsmittiđ puásuituálulaavâ, ton olášuttem sehe puásuituálu toorjâhaamijd nuuvt, et toiguin puávtáččij pyerediđ uhkevuálážij já čalmeestanettettee luándutiijpâi tile já siämmást olášuttiđ biodiversiteetsopâmuš algâaalmugijd kyeskee kenigâsvuođâid (artiklah 8j já 10 c).
Linnjemat leat sámekultuvrra ja sámeboazodoalu dáfus oalle buorit.	Linjiimeh láá sämikulttuur já sämmilâšpuásuituálu tááhust tuođâi pyereh.
Sámediggi lea bargan ja áŋgiruššá ainge dáid strategiijaid ja prográmmaid válmmaštallama ja olláhuhttima várás ” Näkkäläjärvi muitala.	Sämitigge lii porgâm já parga ain-uv korrâsávt pargo tai strategiai já ohjelmij valmâštâlmân já olášutmân ” Näkkäläjärvi muštâl.
Ráđđehusprográmmas leat vuhtiiváldon sámedikki dahkan evttohusat sámi kulturiešstivrejumi ovddideami ja dan resurserema várás.	Haldâttâsohjelmist láá valdum vuotân sämitige toohâm iävtuttâsah säämi kulttuurjiešmeridem oovdedmân já ton resurssistmân.
Ráđđehusprográmmas čatnasuvvo ovddiduvvot sámi kulturiešstivrejupmi ja dan doaibmaneavttut. ”	Haldâttâsohjelm čoonnâs ovdediđ säämi kulttuurjiešmeridem já ton toimâmiävtuid.
Dát lea duođaige dehalaš linnjágeassin.	“ Taat lii tuođâi tehálâš linjim.
Ráđđehusprgrámma boahtá buktit lasi vejolašvuođaid sámediggái ja girjemiid olláhuhttin gáibida sámedikkis duođalaš návccaid bidjama dasa ” Näkkäläjärvi oaidná.	Haldâttâsohjelm šadda pyehtiđ lase máhđulâšvuođâid sämitiigán já kirjiimij olášuttem váátá noonâ sämitige resussistem ” Näkkäläjärvi uáiná.
Sámeáššit bohtet leat ovdan ráđđehusprográmma olláhuhttimis viidáseabbotge.	Sämiääših šaddeh leđe uáinusist haldâttâsohjelm olášutmist vijđásubbooht-uv.
Ráđđehus ráhkada válgabaji áigge olmmošriektepolitihkalaš doaibmanprográmma.	Haldâttâs ráhtá vaaljâpaje ääigi olmoošvuogâdvuođâpoolitlâš toimâohjelmân.
Olmmošriektepolitihkalaš doaibmanprográmmas bohtet gieđahallot maiddái sámi vuoigatvuođat.	Olmoošvuogâdvuođâpoolitlâš toimâohjelmist šaddeh kieđâvuššâmnáál meid sämmilij vuoigâdvuođah.
Ráđđehusprográmmas lea linjejuvvon maiddái Meahciráđđehusa sajádat.	Haldâttâsohjelmist lii linjejum meiddei Meccihaldâttâslaavâ sajattâh.
Meahciráđđehus boahtá seailluhuvvot ollislašvuohtan. ”	Metsähaldâttâs šadda siäiluđ oleslâžžân.
Ráđđehusprográmmas čatnasuvvo maiddái dasa, ahte fuolahuvvo vuolitdási geaidnofierpmi ortnegis dálonguovloealáhusaid ja vuovdedoalu doaibmaneavttuid sihkkarasti vugiin.	“ Haldâttâsohjelm čoonnâs meid anneeđ huolâ vyeleebtásásii maađijviärmáduv oornigist táálunkuávluiäláttâsâi já meccituálu toimâmiävtui torvejeijee vuovvijn.
Linnjen lea dehalaš ja doarju earenoamážit Njellima luotta vuođđodivvuma, go luodda lea dehalaš nuortalaččaid ealáhusaide ” dadjá Näkkäläjärvi.	Linjim lii tehálâš já tuárju eromâšávt Njeellim maađij vuáđupyeredem, ko maađij lii tehálâš nuorttâsämmilij iäláttâssáid ” iätá Näkkäläjärvi.
Ráđđehusprográmma Interneahtas.	Haldâttâsohjelm Interneetist.
Artihkal 8(j)-bargojoavkku loahpparaporta.	Artikla 8(j)-pargojuávhu loppâraapoort.
Lassidieđut: ságajođiheaddji Klemetti Näkkäläjärvi	Lasetiäđuh: saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi