index2.php_option=com_content_task=view_id=1113_lang=anaras.html.xml

Sämitigge tieđeet Sääʹmteʹǧǧ teâđat Sämitigge lii algâttâm tutkâmproojeekt, mon ulmen lii lääččiđ sämmilii ärbivuáválii iäláttâsâi tile mitteteijee indigaattor. Sääʹmteʹǧǧ lij alttääm tuʹtǩǩeemhaʹŋǩǩõõzz, koon mieʹrren lij raajjâd säʹmmlai äʹrbbvuõđlaž jieʹllemvueʹjji vueʹjj kuõskki indikaattor. Proojeekt válduruttâdeijee lii eennâm- já meccituáluministeriö, mii mieđettii proojeektân torjuu eennâmtálutuálu ovdedemruttâráájust, luánduiäláttâsâi já puásuituálu ovdedemtooimâ kyeskeid tutkâmušâid väridum meriruuđâst. Haʹŋǩǩõõzz väʹlddteäggteei lij Mädd- da meäʹcctäällministeria, kååʹtt miõđi haʹŋǩǩõʹsse mäddtäälltääl ooudeemfoondâst, luâttjieʹllemvueʹjji da puäʒʒtääl ooudeemtuåimmjummuž kuõskki tuʹtǩǩõõzzid vaʹrrjum mieʹrrtieʹǧǧest veäʹǩǩtieʹǧǧ. Sämitigge olášut já uásiruttâd proojeekt. Sääʹmteʹǧǧ lij haʹŋǩǩõõzz čõõđteeʹjen da vueʹssteäggteeʹjen. Proojeekt ulmen lii selvâttiđ sämmilij ärbivuáválii iäláttâsâi tile já ovdánem sehe väldiđ kiävtun taid kovvejeijee indigaattor. Haʹŋǩǩõõzz mieʹrren lij čiõlggeed säʹmmlai äʹrbbvuõđlaž jieʹllemvueʹjji vueʹjj da ouddnummuž. Täävtõssân lij še väʹldded ââʹnnma äʹrbbvuõđlaž sääʹmjieʹllemvueʹjji vueʹjj da ouddnummuž kuõskki indikaattor. Indigaattor lääččim lii uási biodiversiteetsopâmâš 8 (j) - artikla tooimânpieijâm. Indikaattor raajjmõš lij vueʹss biodiversiteʹttsuåppmõõžž 8 (j) - artikla tueiʹmmepiijjmõõžž. Artikla kenigit sopâmâšuásipeelijd suojâliđ algâaalmugij biodiversiteetin kyeskee ärbivuáválâš tiäđu. Artikla õõlǥat suåppmõšvueʹsspieʹlid suõjjeed alggmeerai biodiversitetta kuulli äʹrbbvuõđlaž teâđ. Suomâst artikla 8 (j) kuáská sämmilijd, já návt artikla kalga suojâliđ sämmilij ärbivuáválâš luándun kyeskee tiäđu, mii uáinoo sämmilâš luándukevttimist já ärbivuáválijn sämi-iäláttâsâin. Indigaattor ulmen lii kuvviđ luándu maaŋgâhámásâšvuotân kyeskee ärbivuáválâš tiäđu tile, mon biodiversiteetsopâmâš artikla 8 (j) suoijâl. Lääʹddjânnmest suåppmõõžž artikla 8 (j) kuâskk säʹmmlaid, da artikla âlgg nääiʹt suõjjeed sääʹm luâđ määŋghämmsažvuõʹtte kuulli äʹrbbvuõđlaž teâđ, kååʹtt očndââtt sääʹm luâđââʹnnmest da äʹrbbvuõđlaž jieʹllemvueʹjji vueʹǩǩâʹttmest. Sämitigge lii njuhčâmáánust 2015 vuolgâttâm proojeekt koijâdâllâmluámáttuv, mast láá koččâmâsah sämikielâ kevttimist já ärbivuáválijn iäláttâsâin. Sääʹmteʹǧǧ lij pâʹzzlâšttam-mannust 2015 vuõlttääm haʹŋǩǩõõzz kõjldõslomaakk kuõskeeʹl sääʹmǩiõli âânnmõõžž da äʹrbbvuõđlaž jieʹllemvueʹjjid. Luámáttâh vuolgâttui vaaljâlävdikode almottâskortâi mield puoh Suomâst, Taažâst sehe Ruotâst ässeid ulmuid, kiäh láá Sämitige vaaljâluvâttâlâmist. Lomaakk vuõltteeš vaal-luʹvddkååʹdd iʹlmmtõskoorti mieʹldd pukid Lääʹddjânnmest, Taarrâst da Ruõccâst jälsteei oummid, kook lie Sääʹmteeʹǧǧ vaal-loǥstõõǥǥâst. Meriäigin (1.6.2015 räi) luámáttuvvah láá macâttum Sämitiigán suullân 920. Raukkum mieʹrräigga (1.6.2015) mõõneeʹst Sääʹmtegga lie maacctam nuʹtt 920 lomakkâd. Návt västidemprooseent lii suullân 16. Vaʹstteemproseʹntt lij nääiʹt nuʹtt 16 %. Sämitigge haalijd tiäduttiđ proojeekt tehálâšvuođâ Sääʹmteʹǧǧ haaʹlad teäʹddeed haʹŋǩǩõõzz vääžnaivuõđ Sämmilijn lii čoggum uáli uccáá lovottâllâmtiätu ovdil 1990- já 2000-lovo, ijge tiätu ärbivuáválij iäláttâsijguin ellei ulmui meereest Suomâst lah. Säʹmmlai pirr lie norrum statistikkteâđ occanj 1990- da 2000-lååǥǥain, ij-ǥa leäkku ni teâtt äʹrbbvuõđlaž sääʹmjieʹllemvueʹjjid vueʹǩǩõʹtti oummui meäʹrest Lääʹddjânnmest. Proojeekt puáhtá uđđâ tiäđu sämikuávlu já sämmilij iäláttâsráhtusist. Haʹŋǩǩõs pohtt ođđ teâđ säʹmmlai dommvuuʹd da säʹmmlai jieʹllemvueʹǩǩraajõõzzâst. Proojeekt puátusijd lii ulmen kevttiđ meiddei sämi-iäláttâsâi tile já ovdedemtáárbu vuáđutiättun, mon puáhtá kevttiđ, ko ovdeed sämi-iäláttâsâid kyeskee lahâasâttem já haldâttuv. Haʹŋǩǩõõzz puåđõõzzid lij mieʹrren ââʹnned še äuʹǩǩen ooudeʹmmen sääʹmjieʹllemvueʹjjid kuõskki lääʹjjšeâttmõõžž da vaaldšummuž vuâđđteâttan sääʹmjieʹllemvueʹjji vueʹjjest da ooudeemtaarbin. Proojeekt adeličij meiddei tiäđu tast, mon kales sämmilâš finnee váldulii iälámâš sämi-iäláttâsâin já toi lahtosiäláttâsâin já mon kales eres palvâlusâin. Návt puáhtá hammiđ oleskove tast, maggaar sämmilâš iäláttâsrááhtus lii. Haʹŋǩǩõs ooudči teâđ še tõʹst, kâʹll säʹmmla vuäǯǯa vuõss-sâjjsaž piʹrǧǧummšeez sääʹmjieʹllemvueʹjjin da tõi lââʹssjieʹllemvueʹjjin di kâʹll säʹmmla däs jeeʹres kääzzkõõzzin, da nääiʹt vueiʹtet raajjâd obbkaart tõʹst, måkam sääʹmjieʹllemvueʹǩǩraajõs lij. Proojeekt stivrimjuávkku lii meridâm, et Haʹŋǩǩõõzz oʹhjjeemjoukk lij tuʹmmjam, što luámáttuv macâttemäigi juátkoo 15.10.2015 räi lomaakk maacctemääiʹj jueʹtǩet 15.10.2015 räjja Sämitigge pivdá tevdiđ koijâdâllâmluámáttuv já macâttiđ tom luámáttuv mieldi puáttâm vástádâsulgust. Sääʹmteʹǧǧ räukk tiuddeed kõjldõslomaakk da maaccted tõn lomaakk mieʹldd puättam vaʹsttemkonfeârtin. Vaaljâlävdikoddeest puáhtá táárbu mield pivdeđ uđđâ luámáttuvvâid čujottâsâst Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. Vaal-luʹvddkååʹddest vuäitt taarb mieʹldd raukkâd ođđ lomaakkid vääʹldeeʹl õhttvuõđ addrõʹsse Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. Lasetiäđuh: Lââʹssteâđ: Sämitige saavâjođetteijee já proojeekt västideijee hovdâ Sääʹmteeʹǧǧ saaǥǥjååʹđteei di haʹŋǩǩõõzz vasttõõzzlaž jååʹđteei pu. teʹl. 050 300 1780 050 300 1780