index2.php_option=com_content_task=view_id=52_lang=anaras.html.xml

Säämi kielârääđi SääŠm ǩiõllsuåvtõs Säämi kielârääđist láá ovdâstum puoh kulmâ Suomâst sarnum sämikielâ: tavesämikielâ, aanaarsämikielâ já nuorttâsämikielâ. SääŠm ǩiõllsuåvtõõžžâst liâ eeŠttkâsttmen puk kolmm LääŠddjânnmest mainnstum sääŠmǩiõl: tâŠvvsääŠm, aanarsääŠm da nuõrttsääŠm. Kielârääđi pargon lii ereslasseen alnetoollâđ já ovdediđ Suomâst kevttum sämikielâid, adeliđ ravvuid já avžuuttâsâid kielâ- já nommâduvhuolâttâsân sehe terminologian lohtâseijee aašijn, ovdediđ kielâ tutkâmuš, jyehiđ tiäđu sämikielâin já uásálistiđ tave-eennâmlâš kielâohtsâšpaargon. Ǩiõllsuåvtõõzz tuõjju kooll ââŠnned da ooudâsviikkâd LääŠddjânnmest õŠnnum sääŠmǩiõlid, uŠvdded vuäŠppõõzzid da raŠvvjõõzzid ǩiõl- da nõõmstõshuõl da ämmatsaŠnnõŠsse kuõskki aaŠššin, ooudâsviikkâd ǩiõl tuŠtǩǩumuužž, jueŠǩǩed teâđaid sääŠmǩiõlâst da vuässõõttâd tâŠvvjânnamlaž ǩiõllõhttsažtuõjju. Lasseen säämi kielârääđi addel oovtâst sämikielâ toimâttuvváin vaaljâpojijmield muštâlus sämitiigán sämikielâ kyeskee lahâasâttâs heivitmist sehe sämmilij kielâlâš vuoigâdvuođâi olášuumeest já kielâtile ovdánmist. LââŠssen sääŠm ǩiõllsuåvtõs oudd õõutveäkka sääŠmǩiõl konttrin vaalpââiääiŠjin sääŠmtegga mainnâz sääŠmǩiõl kuõskki lääŠjjšiõttõõzz suåvvtumuužžâst da saaŠmi ǩiõllʼlaž vuõiǧǧâdvuõđi teâuddjumuužžâst da ǩiõllåårrmõõžži ooudâsviikkmõõžžâst. Kielârääđi jesâneh vaaljâpaajeest 2012-201:5 SääŠm ǩiõllsuåvtõŠsse koŠlle eeŠjjin 2012-2015puõŠtti vuässla: Jeessân: Vuässla: Vuolab-Lohi Kaarina Lumisalmi Erkki Värijeessân: Fofonoff Merja Sanila-Aikio Tiina VääŠrrvuässla: Kielârääđist lii tehálâš poolitlâš rooli sämikielâlâš vuoigâdvuođâi koccen já sämikielâi ovdedeijen oovtâst sämitige čäällimkoddeest tuáimee sämikielâ toimâttuvváin. Ǩiõllsuåvtõõzzâst lij vääžnai politiikklaž tuâjj sääŠmǩiõllsai vuõiggâdvuõđi vuåppjen da sääŠmǩiõli õõudâsviikkjen õõutsââŠjest sääŠmteeŠǧǧ piizarkååŠddest tuåimmi sääŠmǩiõl konttrin. Tehálâš uási kielârääđi pargoost lii ohtsâšpargo säämi kielâlävdikuddijn sehe eres sämi- já ucceeblovokieláin já kielâtutkâmuššáin pargee pelijguin, moh láá ovdâm. Kotus (Päikkieennâm kielâi kuávdáš). Vääžnai vuäŠss ǩiõllsuåvtõõzz tuâjast lij õhttsaztuâjj sääŠm ǩiõllʼluŠvddkooŠddin da jeeŠres sääŠm- da minoritettǩiõli da ǩiõlltuŠtǩǩumuužž tuõjjstõõlljivuiŠm, kook liâ håŠt mâka Kotus (Kotimaisten kielten keskus). Kielârääđist láá meiddei ovdâsteijeeh Euroop ucceeblovokielâi toimâttuv (EBLUL) Suomâ uásáduv, FIBLUL stiivrâst. Ǩiollsuåvtõõzzâst lij še võboršeŠǩǩ Europ minoritettǩiõli konttâr (Eblul) LääŠddjânnam juâǥǥas, Fiblul halltõozzâst. Säämi kielâlävdikodde (sgl) SääŠm ǩiõll-luŠvddkåŠdd (sgl) Säämi parlamentaarlâš rääđi vuálásâžžân tuáimee säämi kielâlävdikode pargo uđâsmittoo ohtsâštave-eennâmlâš Interreg-ruttâdlâš havváin. SääŠm parlamentaarlaž suåvtõõzz vuâlažvuõđâst tuåimmjeei sääŠm ǩiõll-luŠvddkååŠdd tuâi oođeet õhttsažtâŠvvjânnmlaž Intereg-teäggtemvuâlaž haŠŋǩǩõõzzin. Säämi parlamentaarlâš rääđi (Suomâ, Taažâ já Ruotâ sämitigij oovtâstpargo-orgaan) lii algâttâm 1.1.2013 ohtsâštave-eennâmlâš sämikielâ áámmát- já reesuuskuávdáá vuáđudemproojeekt, mii nohá 30.6.2014. SääŠm parlamentaarlaž suåvtõs (LääŠddjânnam, Taarr da Ruõcc sääŠmteeŠǧǧ õhttsažtuâjjorgan) lij alttääm 1.1.2013 õhttsažtâŠvvjânnmlaž sääŠmǩiõl ämmat- da resursskõõskõõzz vuâđđeemhaŠŋǩǩõõzz, kååŠtt poott 30.6.2014. SÁFÁ2 – Yhteispohjoismaisen saamen kielen ammatti- ja resurssikeskuksen perustamishanke Tave-eennâmlâš säämi kielâohtsâšpargo lii kuullâm iivijn 1971-1996 Sämirääđi asâttem säämi kielâlävdikoodán, mast lijjii ovdâstum puoh Tave-enâmij já Ruošâ sämikielâi häämih. SÁFÁ2 – Yhteispohjoismaisen saamen kielen ammatti- ja resurssikeskuksen perustamishanke TâŠvvjânnmlaž sääŠm ǩiõllõhttsažtuâjj lij kuullâm eeŠjjin 1971-1996 SääŠmsuåvtõõzz nõõmtum sääŠmǩiõl luŠvddkådda, koŠst liâ eeŠttkõŠsttum puk TâŠvvjânnmlaž da Ruõšš saaŠmi ǩiõllååŠbleeŠǩǩ. Kielâlävdikodde lopâttui ive 1996 já Suomâ, Ruotâ já Taažâ sämitigeh soppii kielâohtsâšpargo uđđâsist orniimist tigij vuálásâžžân ive 1997. Ǩiõll-luŠvddkååŠdd jaukkeeš eeŠjjest 1996 da LääŠddjânnam, Ruõcc da Taarr sääŠmteeŠǧǧ suåŠppe ǩiõllõhttsažtuâi oŠđđest riâššmõõžžâst vuâlažvuõđstes eeŠjjest 1997. Sopâmuš tave-eennâmlâš kielâohtsâšpargoost vuáláčallui säämi aalmugpeeivi 6.2.1997 Truándimist, kuás tohhui meiddei sopâmuš säämi parlamentaarlâš rääđi vuáđudmist. Suåppmõõžž vuâllaǩeeŠrjtumuš TâŠvvjânnmlaž ǩiõllõhttsažtuâjast ǩeeŠrjteš saaŠmi meersažpeiŠvven 6.2.1997 Trondheim-gåårdest, teŠl čuõlmmee še suåppmõõžž saaŠmi parlamentaarlaž suåvtõõzz vuâđđumuužžâst.