hvem-kommer-inn-paa-sametinget.html.xml

Hvem kommer inn på Sametinget? Gïeh Saemiedægkan båetieh? / Info / Kampanjeside / Valg og manntall / Forsiden - Sametinget / Bïevnesh / Kampanjeside / Veeljeme jïh veeljemelåhkoe / Saemiedigkie - Sametinget Hvem kommer inn på Sametinget? Gïeh Saemiedægkan båetieh? Det skal velges 39 mandater til Sametinget. Edtja 39 tjïrkijh veeljedh Saemiedægkan. Når valglokalene stenger, skal alle stemmer avgitt på forhånd og på valgdagen telles opp. Gosse veeljemegåetieh steegkieh, edtja gaajhkh åvtelhbodti steemmah jïh steemmah veeljemebiejjeste ryöknedh. Valgoppgjøret skjer i to omganger. Veeljemejoekedimmie lea göökte aejkieh. Det skal først avgjøres hvor mange representantplasser det enkelte parti eller den enkelte liste skal ha i Sametinget. Voestegh edtja sjæjsjalidh man gellie tjïrkijesijjieh fïereguhte krirrie jallh læstoe edtja utnedh Saemiedigkesne. Deretter må man avgjøre hvilke kandidater fra partiet/listen som skal ha disse plassene (kandidatkåringen). Dan mænngan tjuara sjæjsjalidh mah kandidaath krirreste/læstoste mah edtjieh daejtie sijjide utnedh (kandidaateveeljeme). Fordeling av mandatene Joekedimmie mandaatijste Systemet baserer seg på at representantplassene skal fordeles forholdsmessig mellom partiene/gruppene etter stemmetallet som tilfaller den enkelte valgliste. Öörnege lea naemhtie, edtja tjirkijesijjide joekedidh krirriej/dåehkiej gaskem steemmelåhkoen mietie maam fïereguhte veeljemelæstoe åådtje. Prinsippet kalles forholdsvalg. Prinsihpe gohtjesåvva forholdveeljeme. Mandatfordelingen mellom de ulike listene foretas ved hjelp av den samme matematiske metode både ved stortingsvalg, fylkestingsvalg og kommunestyrevalg. Mandaatejoekedimme dej ovmessie læstoej gaskem dorjesåvva viehkine dehtie seamma matematihken vuekeste, dovne stoerredigkieveeljemasse, fylhkendigkieveeljemasse jïh tjïelteståvroeveeljemasse. Metoden kalles St. Laguës modifiserte metode. Vuekie gohtjesåvva St. Laguës vuekie. Den går ut på at den enkelte listes stemmetall først divideres med tallet 1,4 og deretter med tallene 3-5-7-9 osv. Ved disse divisjonene fremkommer en rekke tall, såkalte kvotienter. Dellie fïereguhte læstoen steemmelåhkoe taalline 1,4 juakasåvva, jïh dan mænngan taalligujmie 3-5-7-9 jnv. Daejnie juakadimmine gellie taallh båetieh, maam kvotientine gohtje. Kvotientene ordnes etter størrelse. Dah kvotienth stoeredahken mietie öörnesåvva. Representantplassene fordeles til de listene som har de største kvotientene. Joekede tjirkijesijjide dejtie læstojde mah dejtie stööremes kvotientide utnieh. Det første mandatet går til den listen som har den største kvotienten, mandat nr. to til den som har den nest største kvotienten osv. Dïhte voestes mandaate jåhta dan læstose mij dam stööremes kvotientem åtna, mandaate nr. göökte disse mij dan mubpie stööremes kvotientem åtna, jnv. Kandidatkåringen Kandidaateveeljeme Når representantplassene er fordelt på listene, skal en foreta kandidatkåringen. Gosse tjïrkijesijjide læstojde joekedamme, edtja kandidaateveeljemem darjodh. Den foregår på følgende måte: Dïhte naemhtie dorjesåvva: Ved kandidatkåringen teller man først bare de navn som står som nr. 1 på stemmesedlene. Kandidaateveeljemisnie voestegh ajve dejtie nommide ryöknoe mah leah nr. 1 steemmeleahpine. Den som får flest stemmer ved denne opptellingen blir valgt. Dïhte guhte jeenjemes steemmah åådtje daennie ryöknemisnie veeljesåvva. Deretter telles de som står som nr. 2 på stemmesedlene. Dan mænngan dejtie ryöknoe mah nr. 2 steemmeleahpine. Den kandidaten som får flest stemmer når man legger sammen resultatene fra begge opptellingene og ser bort fra den som allerede er valgt, blir valgt. Dïhte kandidaate mij jeenjemes steemmah åådtje, gosse tjåanghkan beaja illedahkide gåabpagihtie ryöknemistie, jïh ij meatan vaeltieh dam mij joe lea veeljeme, veeljesåvva. Slik fortsetter man til alle kandidater er valgt. Naemhtie gïehtele guktie gaajhkh kandidaath veeljeesovveme. For at velgernes endringer på stemmesedlene skal ha virkning på personvalget, må over halvparten av partiets velgere ha gjort endring ved den samme kandidaten. Ihke veeljiji jarkelimmieh steemmeleahpine edtja maam akt jiehtedh persovneveeljemasse, dle bijjelen lehkie krirrien veeljijijstie lea tjoereme jarkelimmieh darjodh dennie seamma kandidaatesne.