kommunereformen.html.xml

Kommunereformen / Om Sametinget / Forsiden - Sametinget Tjïeltereforme / Saemiedigkien bïjre / Saemiedigkie - Sametinget Kommunereformen Tjïeltereforme Sametinget jobber aktivt for å ivareta og styrke den samiske befolkningens rettigheter og behov i prosessen med kommunereformen. Saemiedigkie eadtjohkelaakan barka juktie gorredidh jïh nænnoestehtedh saemien årroji reaktah jïh daerpiesvoeth prosessesne tjïeltereformine. Vi jobber ut fra prinsippet om at regjeringens framtidsrettede mål i kommunereformen, spesielt målene om gode og likeverdige tjenesteyting og styrket lokaldemokrati, også må gjelde for den samiske befolkningen. Mijjen prinsihpe barkosne lea reerenassen ulmieh tjïeltereformesne mah leah stuvreme båetijen aejkien vööste, joekoen ulmieh hijven jïh seammavyörtegs dïenesti bïjre jïh nænnoesåbpoe voenges demokratije, aaj tjuerieh faamosne årrodh dejtie saemien årroejidie. Ansvarlig politiker Politihkere gïen diedte Aktuelt Daaletje Sametinget vil høre din mening om kommunereformen Saemiedigkie sæjhta dov mïelem govledh tjïeltereformen bïjre Sametinget jobber aktivt med å fremme samenes synspunkter i prosessen med ko... Saemiedigkie eadtjohkelaakan barka juktie saemiej vuajnojde buektedh tjïelte... Les mer Lohkh jienebh Vis alle saker Vuesieh gaajkesh saakh Den samiske befolkningen bor spredt, og i mange av Norges kommuner. Saemien årrojh bårrode årroeh, jïh gelline Nöörjen tjïeltijste. Variasjonen mellom det samiske språkets situasjon og i det samiske samfunnet gjenspeiler seg i behovene og situasjonen i kommunene. Jeerehtse saemien gïelen tsiehkien gaskem jïh saemien siebriedahkesne vååjnesasse båetieh daerpiesvoetine jïh tsiehkine tjïeltine. Bykommuner, med en stor samisk befolkning og små kommuner hvor språket er i en revitaliseringsprosess, vil ha ulike behov. Staaretjïelth, gusnie jïjnjh saemien årrojh jïh smaave tjïelth gusnie gïele aktene jealajehtemeprosessesne, sijhtieh joekehts daerpiesvoeth utnedh. Dette er noe Sametinget mener er viktig å få fram i kommunereformen. Daate lea mij akt maam Saemiedigkie veanhta lea vihkeles tjïelkestidh tjïeltereformesne. Vårt arbeid med kommunereformen Mijjen barkoe tjïeltereformine Sametinget har igangsatt arbeidet med en utredning om kommunereformen. Saemiedigkie lea barkoem aalkeme aktine salkehtimmine tjïeltereformen bïjre. Utredningen tar sikte på å fremme løsninger til de mange ubesvarte spørsmålene knyttet til samiske forhold i kommunereformen. Salkehtimmie ussjede raerieh buektedh dejtie jïjnjh gyhtjelasside mejtie ij vaestiedassem utnieh, mah leah saemien tsiehkiej bïjre tjïeltereformesne. I utredningen er det viktig å redegjøre for hvordan forenkle og muliggjøre de nye kommunenes oppfylling av de samiske rettighetene. Salkehtimmesne lea vihkeles tjïelkestidh guktie maahta aelhkebe sjïdtedh tjïeltide, jïh tjïeltide nuepieh vedtedh dejtie saemien reaktide illedh. I den anledning vil Sametinget inviterer alle institusjoner, foreninger, enkeltmennesker og kommuner til å komme med erfaringer og forslag til løsninger. Daan sjïekenisnie Saemiedigkie gaajhkide institusjovnide, siebride, aktegsalmetjidie jïh tjïeltide böörede dååjrehtimmiejgujmie jïh raeriestimmiejgujmie båetedh. Innspillene sendes til: kommunereformen@samediggi.no Raerieh diekie seedtesuvvieh: kommunereformen@samediggi.no Våre prinsipper i kommunereformen Mijjen prinsihph tjïeltereformesne Det må sikres at allerede lovfestede rettigheter ikke skal svekkes, men heller styrkes, som følge av ny kommuneinndeling og kommunestruktur. Tjuara hoksedh gaajhkh laakevïedteldihkiereaktah eah nåakebe sjïdth, men buerebh nænnoesåbpoe sjidtieh, akten orre tjïeltejuekemen jïh tjïeltestruktuvren gaavhtan. I eventuelle nye storkommuner må det sikres at den samiske befolkningen synliggjøres og at den samiske befolkningen får et talerør i den nye kommunestrukturen. Dastegh orre stoerretjïelth, tjuara hoksedh saemien årrojh våajnoes dorjesuvvieh jïh saemien årrojh aktem sijjiem åadtjoeh gusnie gåvloehtuvvieh dennie orre tjïeltestruktuvresne. I henhold til prinsippene i kommunereformen krever Sametinget at de nye kommunene også må jobbe for å kunne tilby gode og likeverdige tjenester, helhetlig og samordnet samfunnsutvikling knyttet til samisk språk og samfunnsliv. Dej prinsihpi mietie tjïeltereformesne Saemiedigkie kreava dah orre tjïelth aaj tjuerieh barkedh juktie maehtedh hijven jïh seammavyörtegs dïenesth faalehtidh, ellies jïh iktedamme siebriedahkeevtiedimmie ektiedamme saemien gïelese jïh siebriedahkejieliedasse. Forvaltningsområdet for samisk språk. Reeremedajve saemien gïelese Det er myndighetenes ansvar å ivareta og styrke samiske rettigheter. Åejvieladtji dïedte gorredidh jïh nænnoestehtedh saemien reaktah. Forvaltningsområdet for samisk språk skal ikke innskrenkes, da det vil medføre svekkelse av den enkeltes rett til bruk av samisk språk. Reeremedajve saemien gïelese ij edtjh gaertjiedamme sjïdtedh, dan åvteste dellie dïhte sæjhta fïereguhten reaktam giehpiedidh saemien gïelem nuhtjedh. De rettighetene samene har i forvaltningsområdet for samisk språk skal videreføres også i en ny kommunestruktur. Doh reaktah saemieh utnieh reeremedajvesne saemien gïelese edtjieh jåerhkedh aaj aktene orre tjïeltestruktuvresne. Det kan ikke være opp til den enkelte kommune å bestemme at disse rettighetene i henhold til samelovens språkregler innskrenkes. Fïerhte tjïelte ij maehtieh jïjtje nænnoestidh dah maehtieh reaktide saemielaaken gïelenjoelkedassi mietie gaertjiedidh. Helse og sosialsektor Healsoe jïh sosijaalesuerkie Samiske pasienter har rettigheter regulert i internasjonale konvensjoner og nasjonal lovgining. Saemien skïemtjijh reaktah utnieh mah leah stuvreme Gaskenasjovnaale konvensjovnine jïh nasjovnaale laakine. Sametinget mener dette bidrar til å styrke ivaretakelsen av samiske pasienters rettigheter i dag og anser det også som nødvendig at samiske pasienters rettigheter kommer klart til uttrykk i nasjonale føringer og lovverk i forbindelse med fremtidig kommuneorganisering. Saemiedigkie veanhta daate viehkehte saemien skïemtjiji reaktah gorredidh daan biejjien, jïh aaj åtna daerpies saemien skïemtjiji reaktah tjïelke vååjnesasse båetieh nasjovnaale barkojne jïh laakine aktene båetijen aejkien tjïelteöörnedimmesne. Barnehage og opplæring Maanagïerte jïh lïerehtimmie Skjer det endringer i forvaltningsområdet for samisk språk, skal ikke medføre at innholdet og kvalitet i etablerte samiske barnehagetilbud blir svekket, men at de heller styrkes. Jis jarkelimmieh båetieh reeremedajvesne saemien gïelese, dellie sisvege jïh kvaliteete gaavnoes saemien maanagïertefaalenassine eah edtjh nåakebe sjïdtedh, men buerebh buerebe sjïdtedh. Det forventes at kommuner utenfor forvaltningsområdet legger forholdene til rette for at samiske barn kan utvikle og sikre sitt språk og sin kultur. Veanhtedeminie tjïelth reeremedajven ålkolen sjïehteledtieh ihke saemien maanah maehtieh sijjen gïelem jïh kultuvrem evtiedidh jïh gorredidh. Samisk barnehagetilbud innenfor samisk forvaltningsområde skal fortsatt bygge på samisk språk og kultur. Saemien maanagïertefaalenasse saemien reeremedajven sisnjelen edtja annje saemien gïelem jïh kultuvrem betnesne utnedh. Eventuelle omorganiseringer av barnehager i kommunene, som følge av kommunereformen, skal ikke føre til at det samiske barnehagetilbud blir svekkes, men at de heller styrkes. Dastegh maanagïerth tjïeltine jeatjahlaakan öörnesuvvieh tjïeltereformen gaavhtan, saemien maanagïertefaalenasse ij edtjh nåakebe sjïdtedh, men buerebh buerebe sjïdtedh. Samisk næringer, arealbruk og befolknings- og samfunnsstruktur Saemien jielemh, arealeåtnoe jïh årroje- jïh siebriedahkestruktuvre De lovpålagte medvirkningsprosessene knyttet til kommunal planlegging og plikten for å hente inn lokalkunnskap og tradisjonskunnskap skal ikke bli svekket som resultat av kommunereformen. Doh prosessh laaken mietie mah baajedieh fïereguhtem sov mïelem buektedh tjïelten soejkesjimmien bïjre, jïh dïedte voenges daajroem jïh aerpievuekien daajroem skååffedh eah edtjh nåakebe sjïdtedh tjïeltereformen gaavhtan. I prosessen med å utarbeide nye oppgaveløsninger i kommunene må det og vurderes hvordan man kan styrke arbeidet opp mot reindriftnæringen i kommunen Arbeidsplasser som er viktige for opprettholdelsen av små samiske bygder skal ikke nedbannes eller flyttes til sentrale strøk hvis dette vil ha negative konsekvenser for sysselsettingen i bygdene. Gosse barkeminie orre laavenjassh bïejedh tjïeltine tjuara aaj vuarjasjidh guktie maahta barkoem nænnoestehtedh båatsose tjïeltesne. Barkoesijjieh mah leah vihkeles juktie smaave saemien voenh tjåadtjoehtidh eah edtjh vaenebh barkijh åadtjodh jallh stuerebe sijjide sertiestidh jis dïhte nåake konsekvensh åådtje fasseldæmman voenine. Relevante lenker: Sjyöhtehke svaalhtesh: Informasjon om forvaltningsområdet for samisk språk Bïevnesh saemien gïelen reeremedajven bïjre Regjeringens nettside om kommunereformen Reerenassen nedtesæjroe tjïeltereformen bïjre Kommunesektorens organisasjon Tjïeltesektovri siebrie Om utvalget som skal se på lovverk, tiltak og ordninger for de samiske språkene Moenehtsen bïjre mij edtja laakide, råajvarimmide jïh öörnegidie saemien gïelide vuartasjidh