samisk-barnehagetilbud-styrker-demokratiet.html.xml

Samisk barnehagetilbud styrker demokratiet / Taler og artikler / Sametingsrådet / Organisasjonsstruktur / Om Sametinget / Forsiden - Sametinget Maanagiertefaalenasse demokratijem nænnostahta / Håalemh jïh tjaalegh / Saemiedigkieraerie / Åårganisasjovnestruktuvre / Saemiedigkien bïjre / Saemiedigkie - Sametinget Samisk barnehagetilbud styrker demokratiet Maanagiertefaalenasse demokratijem nænnostahta Den nasjonale barnehagedagen 2014 arrangeres 18. mars. Det er Utdanningsforbundet, Fagforbundet og Foreldreutvalget for barnehager (FUB) som samarbeider om barnehagedagen. Nasjovnaale maanagïertebiejjie 2014 öörnesåvva njoktjen 18.b. Ööhpehtimmiesiebrie, Faagesiebrie jïh Maanagïerti eejhtegemoenehtse (MEM) maanagïertebiejjien bïjre laavenjostoeh. Dagen markeres i barnehagene landet rundt, og er blitt en tradisjon for mange. Biejjie mïerhkesjamme sjædta maanagiertine abpe laantesne, jïh akte aerpievuekie sjïdteme gellide. Demokrati og barns medvirkning skal være fokus i år, og slagordet er: ”Jeg har noe å si. Demokratije jïh maanaj meatanårrome leah fokuse daan biejjien, jïh faamoebaakoe lea: ”Mov lea mij akt jiehtedh. ”Tema er valgt med Norges grunnlovsjubilèum i 2014 som bakteppe. ” Teema lea veeljeme Nöörjen maadthlaakeheevehtimmien 2014 sjïekenisnie. Samiske barn har en selvstendig stemme, og må få rom og mulighet til å la sin stemme bli hørt i barnehagesammenheng. Saemien maanaj akte jïjtjeraarehke gïele, jïh tjuerieh sijjiem jïh nuepiem åadtjodh baajedh jïjtse gïele govlelgidh maanagïerten ektiedimmesne. Demokrati og barns medvirkning er også en viktig del av det samiske barnehagetilbudet. Demokratije jïh maanaj meatanårrome leah aaj akte vihkeles bielie dehtie saemien maanagïertefaalenasseste. På veien med å bygge opp et samisk barnehagetilbud har samiske foreldre og lokale samiske foreninger vært helt sentrale som initiativtakere og pådrivere. Gosse gïehteleminie aktem saemien maanagïertefaalenassem bæjjese bigkedh dle saemien eejhtegh jïh saemien lïhkes siebrieh eevre vihkeles orreme goh doh mah skraejriem vaalteme jïh tsevtsiedæjjine orreme. Dette arbeidet har vært helt grunnleggende for at vi i dag har et samisk barnehagetilbud. Daate barkoe lea eevre vihkeles orreme ihke mijjieh daan biejjien aktem saemien maanagïertefaalenassem utnebe. Samisk politisk arbeid har også arbeid for å sikre det samiske innholdet i barnehageloven og i rammeplan for barnehagen. Saemien politihkeles barkoe aaj dam saemien sisvegem gorredamme maanagïertelaakesne jïh maanagïerten mieriesoejkesjisnie. FNs barnehagekonvensjon er også viktig for arbeidet i barnehagene. EN:n maanagïertekonvensjovne lea aaj vihkeles dan barkose maanagiertine. Vi har kommet langt, men har allikevel en vei å gå for å sikre at alle samiske barn får et barnehagetilbud i forhold til sitt språk og kultur slik barnekonvensjonen blant annet legger opp til. Mijjieh gåhkese båateme, men læjhkan aktem guhkies geajnoem aajmene vaedtsedh juktie gorredidh gaajhkh saemien maanah aktem maanagïertefaalenassem åadtjobe sijjen gïelen jïh kultuvren bïjre, naemhtie guktie maanakonvensjovne sjïehteladta. Sametinget jobber for at samiske barn skal få en individuell rett til et samisk barnehagetilbud. Saemiedigkie barkeminie ihke saemien maanah edtjieh aktem sjïere reaktam åadtjodh saemien maanagïertefaalenassem åadtjodh. Det handler nettopp om rett til medvirkning og til selvbestemmelse for samiske barn. Daate lea raaktan saemien maanaj reaktan bïjre meatan årrodh jïh jïjtje nænnoestidh. Barnehagen skal sikre at barna får en tospråklig og flerkulturell utvikling. Maanagïerte edtja gorredidh maanah aktem guektiengïelen jïh jienebekultuvrelle evtiedimmiem åadtjoeh. I barnehager med samisktilbud har foreldre og barn rett til å forvente at personale har kjennskap til og vektlegger et samisk innhold og at det snakkes samisk. Maanagiertine saemienfaalenassine eejhtegh jïh maanah reaktam utnieh veanhtadidh dah mah desnie berkieh daajroem utnieh jïh leavloem biejieh akten saemien sisvegasse, jïh maanagïertesne saemiestieh. Dette handler om at barna opplever barnehagetilbudet som et demokratisk og utviklende læringsmiljø. Maanah edtjieh maanagïertefaalenassem dååjredh goh akte demokrateles lïerehtimmiebyjrese jïh gusnie skearkagieh. I ”Sametingsmelding om samisk barnehagetilbud” (2013) poengteres det at barnehagen er en av de viktigste arenaer for å videreføre samiske språk og samisk kultur. ”Saemiedigkiebïevnesisnie saemien maanagïertefaalenassen bïjre” (2023) tjïerteste maanagïerte lea akte dejstie vihkielommes sijjijste juktie saemien gïelem jïh kultuvrem guhkiebasse sertedh. Sametinget ønsker gjennom sin barnehagepolitikk å skape gode oppvekstvilkår for alle barn gjennom samisk barnehagetilbud. Saemiedigkie sæjhta sov maanagïertepolitihken tjïrrh hijven byjjenimmienuepieh sjugniedidh gaajhkide maanide saemien maanagïertefaalenassen tjïrrh. Det er et behov for en felles pedagogisk plattform, og en sentral og spennende faglig og politisk debatt er hvilke samiske verdier barnehagene skal bygge sin virksomhet på. Daerpies aktine tjåenghkies pedagogeles våaroeminie, jïh akte byjjes jïh gieltegs faageles jïh politihkeles digkiedimmie lea mejnie saemien aarvojne maanagïerth edtjieh sijjen barkoem bigkedh. På et overordnet nivå må samene som folk sikres retten til å utvikle egne barnehager der metoder for samisk opplæring og samisk pedagogisk materiell står sentralt. Aktene bijjemes daltesisnie saemieh goh almetjh tjuerieh reaktam åadtjodh jïjtsh maanagïerth evtiedidh gusnie saemien lïerehtimmievuekieh jïh saemien pedagogeles materijelle leah jarngesne. Sametinget vil markere barnehagedagen ved å besøke blant annet Àltta siida mánáidgárddi som er en samisk barnehage i Alta. Saemiedigkie sæjhta maanagïertebiejjiem mïerhkesjidh jïh gaskem jeatjah guessine mïnnedh akten saemien maanagïertesne Altesne, Àltta siida mánáidgárddi. Sametingets rådsmedlemmer skal også på besøk i sine nærliggende barnehager på barnehagedagen. Saemiedigkien raerielïhtsegh edtjieh aaj sijjen lïhkes maanagïertine guessine mïnnedh maanagïertebiejjien. Et mål med å markere dagen er å synliggjøre barnehagen som en samisk læringsarena, og for å skape forståelse for barnehagens innhold og de viktige prosessene som foregår mellom barn, foreldre og ansatte. Akte ulmie gosse biejjiem mïerhkesje lea maanagïertem våajnoes darjodh goh akte saemien lïerehtimmiesijjie, jïh goerkesem sjugniedidh maanagïerten sisvegasse jïh dejtie vihkeles prosesside mah leah maanaj, eejhtegi jïh barkiji gaskem. Sentralt er budskapet om en barnehage av god kvalitet for alle barnehagebarn, og et samisk barnehagetilbud som styrker demokratiet. Jarngesne lea båvroe akten maanagïerten bïjre hijven kvaliteetine gaajhkide maanagïertemaanide, jïh akte saemien maanagïertefaalenasse mij demokratijem nænnoestahta. Jeg ønsker alle barnehager en flott barnehagedag. Hijven maanagïertebiejjie gaajhkide maanagiertide.