taper-ressurskampen.html.xml
Taper ressurskampen / Artikler / Valgperiode 2009 - 2013 / Arkiv / Forsiden - Sametinget
Virhtiegæmbpoem teehpie / Tjaalegh / Veeljemeboelhken 2009 - 2013 / Våarhkoe / Saemiedigkie - Sametinget
Samiske museer taper i forhold til norske museer.
Saemien museumh teehpieh dej nöörjen museumi vööste.
Det viser en rapport som Cand. oecon. Stein Storsul har utarbeidet for Sametinget.
Daate akte reektehtse vuesehte maam Cand.oecon. Stein Storsul Saemiedægkan dorjeme.
De samiske museene har knappe ressurser, små og sårbare fagstaber, meget utilfredsstillende lokaliteter og utilstrekkelig vekst i de økonomiske rammene.
Dej saemien museumi vaenie vierhtieh, smaave jïh prååsehke faagedåehkieh, gaajh nåake museumtjiehtjelh jïh ij nuekies lissiehtimmie dejnie ekonomeles mierine.
Sametinget overtok forvaltningen av de samiske museene i 2002.
Saemiedigkie reeremem dejstie saemien museumijstie åadtjoeji jaepien 2002.
Samtidig overtok Sametinget ansvaret for å fordele statlige tilskudd til disse museene.
Seamma aejkien dle Saemiedigkie dïedtem åadtjoeji staateles dåarjoeh joekedidh daejtie museumidie.
Dette skiftet skjedde i forbindelse med gjennomføringen av den nasjonale museumsreformen, og også som en prinsipiell etterlevelse av grunnleggende forpliktelser der et urfolk skal kunne forvalte sin egen kulturarv.
Daate jarkelimmie sjïdti dellie goh dam nasjovnale museumereformem tjïrrehti, jïh aaj goh akte prinsihpeles jeakadimmie dejstie vihkielommes åeliedimmijste, gusnie aalkoealmetjh edtjieh maehtedh sov jïjtse kultuvreaerpiem reeredh.
Cand. oecon. Stein Storsul har gjennomgått situasjonen for de samiske museene og sammenlignet tallene for museer utenfor Sametingets forvaltning.
Cand.oecon. Stein Storsul lea tsiehkiem vuartasjamme dejtie saemien museumidie, jïh taallide viertiestamme museumidie Saemiedigkien reeremen ålkolen.
Her er hovedpunktene i analysen.
Daesnie analyjsen åejviemearhketjh.
Museene er stolte av at de finnes som en samisk grunnstamme av institusjoner for ivaretakelse av den samiske kulturarven, av den faglige kompetansen ved museene og de samlingene av materiell og immateriell kulturarv som de forvalter.
Dah museumh leah garmeres ihke dah gååvnesieh goh akte saemien åejvieroehtse institusjovnijste, juktie gorredidh dam saemien kultuvreaerpiem, dam faageles maahtoem museuminie jïh våarhkoeh daeverijstie jïh immaterijelle kultuvreaerpeste, mejtie reerieh.
Musenes muligheter ligger i å videreutvikle en pådriverrolle i samisk kulturbygging, mer forskning og bedre formidling.
Museumi nuepieh leah aktem tsevtsiedæjjaråållam vijriesåbpoe evtiedidh saemien kultuvrebigkemisnie, vielie dotkemisnie jïh buerebe vuesiehtimmesne.
Museene har små og sårbare fagstaber og meget utilfredsstillende lokaliteter.
Dah museumh smaave jïh prååsehke faagedåehkieh utnieh, jïh gaajh nåake museumetjiehtjelh.
Museene anser at Sametinget må framstå med en tydeligere vilje i realiseringen og samordningen av ansvaret og retten til forvaltning av samenes egen kulturarv.
Dah museumh utnieh Saemiedigkie tjuara aktem tjïelkebe væljoem vuesiehtidh satne sæjhta dïedtem jïh reaktam saetniedehtedh jïh iktedidh, juktie saemiej jïjtse kultuvreaerpiem reeredh.
Museene har behov for å styrke sitt faglige grunnlag gjennom repatriering(tilbakeføring) av samlinger fra andre museer, ny innsamling av materiell og immateriell kulturarv, og å styrke og bygge ut sine faglige staber innenfor både FOU og formidling.
Dah museumh daarpesjieh sov faageles våaromem nænnoesåbpoe darjodh repatrieringen tjïrrh (daeverh bååstede sertedh) våarhkojste jeatjah museumijstie, daeverh jïh immaterijelle kultuvreaerpiem orresistie tjöönghkedh, jïh lissiehtidh jïh vijriedidh sijjen faagedåehkieh, dovne FOU’en jïh vuesiehtimmien sisnjeli.
Museene har et påtrengende behov for å trygge samlingene i bedre bygninger for magasiner og utstillinger.
Dah museumh aktem gaajh stoerre daerpiesvoetem utnieh våarhkojde buerebelaakan vaarjelidh buerebe gåetine magasijnide jïh vuasahtallemidie.
Det er bare ett museum som har klimastyrt magasin.
Ajve akte museume klijmastuvreldh magasijnem åtna.
Museene har behov for å styrke de samiske språk i aktiv anvendelse i museumsarbeidet.
Museum daarpesjieh saemien gïelide nænnoesåbpoe darjodh akten eadtjohke åtnoen tjïrrh museumebarkosne.
Museene anser at det er avgjørende viktig for dem å ha ressurser til aktiv deltakelse i faglige norske og nordiske nettverk både til kollegamuseer, universiteter, høgskoler og andre institusjoner.
Dah museumh vienhtieh joekoen vihkeles dah vierhtieh utnieh, guktie maehtieh eadtjohkelaakan meatan årrodh faageles nöörjen jïh noerhtelaanti viermine, dovne kollegamuseumidie, universitetide, jïlleskuvlide jïh jeatjah institusjovnide.
De samiske museene anser at de ikke har fått ta del i den finansielle utviklingen som øvrige deler av museumssektoren har hatt gjennom museumsreformen.
Dah saemien museumh vienhtieh dah eah leah åådtjeme meatan årrodh dennie finansijelle evtiedimmesne, goh museumesektovren jeatjah bielieh åtneme museumereformen tjïrrh.
Det er det bredt anerkjent at det er et påtrengende behov for at museene både blir bedre koordinert innenfor en politisk agenda for samisk kulturarv, og for bedre anvendelse av knappe ressurser.
Nov lea ojhte jååhkesjamme saemien museumh dovne daarpesjieh buerebe iktedamme sjïdtedh akten politihkeles soejkesjen sisnjelen saemien kultuvreaarpan, jïh vaenie vierhtieh buerebelaakan nåhtadidh.
Den faglige oppfølgingen fra ABM-utvikling (i dag Norsk kulturråd) ble svekket etter at Sametinget overtok forvaltningen – i hvert fall ikke så aktiv i oppfølgingen som overfor de norske museene.
Dïhte faageles vijriesåbpoe barkoe ABM-evtiedimmeste (daan biejjien Nöörjen kultuvreraerie) viesjiesåbpoe sjïdti mænngan goh Saemiedigkie reeremem åadtjoeji – raaktan ij dan eadtjohke dåarjedimmesne goh dej nöörjen museumi vööste.
Analysen viser at flere fylkeskommuner og kommuner har redusert sine tilskudd til samiske museer etter at Sametinget overtok forvaltningsansvaret.
Analyjse vuesehte jienebh fylhkentjïelth jïh tjïelth leah sijjen vierhtieh giehpiedamme saemien museumidie mænngan Saemiedigkie reeremedïedtem åadtjoeji.
-Jeg er stolt over jobben de samiske museene gjør med sine knappe ressurser.
-Manne dam barkoem garmerdem maam saemien museumh darjoeh sijjen vaenie vierhtiejgujmie.
De fungerer som samiske fyrtårn både lokalt og regionalt, og er viktige kompetanseinstitusjoner for hele samfunnet.
Dah leah goh tjoelth dovne voenges jïh regijovnale, jïh leah vihkeles maahtoeinstitusjovnh abpe siebriedahkese.
Museene har en viktig rolle i forvaltningen av vår felles kulturarv og derfor er det beklagelig at museene taper i forhold til norske museer, sier rådsmedlem Vibeke Larsen.
Dah museumh aktem vihkeles reeremeråållam utnieh reeremisie mijjen tjåenghkies kultuvreaerpeste, jïh dannasinie nåake dah museumh teehpieh dej nöörjen museumi vööste, raerielïhtsege Vibeke Larsen jeahta.
-Overføringen av de samiske museene til Sametingets forvaltning har ikke ført til den styrking som øvrige museer i Norge har hatt.
-Sertiestimmie dejstie saemien museumijste Saemiedigkien reeremasse ij leah dam bueriedimmiem buektiehtamme goh jeatjah museumh Nöörjesne åtneme.
Dette var neppe tilsiktet da ansvarsoverføringen skjedde, og er antagelig i strid med internasjonale forpliktelser som Norge har ovenfor urfolk, sier Larsen.
Idtji jallan dam vienhti gosse sertiestimmiem dïedteste darjoeji, jïh nov lea dïhte aaj gaskenasjovnale åeliedimmiej vööste mejtie Nöörje åtna aalkoealmetji vööste, Larsen jeahta.
Rådsmedlem Vibeke Larser sier at Sametinget vil fortsette å støtte oppunder de samiske museenes viktige arbeid, samtidig som sametingsrådet vil fremme behovene som museene ser nødvendig for å kunne ivareta den samiske kulturarven på en forsvarlig måte.
Raerielïhtsege Vibeke Larsen jeahta Saemiedikgie sæjhta jåarhkedh saemien museumi vihkeles barkoem dåarjedidh, seamma aejkien goh saemiedigkieraerie sæjhta daerpiesvoetide buektedh mejtie museumh vuejnieh daerpies jis edtjieh buektiehtidh dam saemien kultuvreaerpiem eensilaakan voebnesjidh.