konsultasjonsmoete-om-urfolks-deltakelse-i-fn.5876409-348866.html.xml

Konsultasjonsmøte om urfolks deltakelse i FN - Gáldu Konsultašuvdnačoahkkin álgoálbmogiid oassálastima birra ON:s - Gáldu Onsdag 18.5 var det et åpent konsultasjonsmøte om urfolks deltakelse i FN. Gaskavahkku 18.5 lei ON váldoguovddážis New Yorkas rabas konsultašuvdnačoahkkin álgoálbmogiid oassálastima birra ON:s. Saken gjelder hvordan urfolk skal kunne delta i FN på tilnærmet samme måte som statene for å kunne fremme sine rettigheter. Gažaldat lea movt álgoálbmogat galget beassat searvat ON:s seamma ládje go stáhtat ovddidan dihte iežaset vuoigatvuođaid. Møtet ble holdt i FNs hovedkvarter i New York i forbindelse med møtene til Permanent forum for urfolks saker. Čoahkkin dollojuvvon ON váldoguovddážis New Yorkas Álgoálbmot Bistevaš Foruma čoahkkima oktavuođas. Prosessen om urfolks deltakelse i FN er en oppfølging av sluttdokumentet i Verdenskonferansen for urfolks rettigheter (WCIP 2014) i New York i september 2014. Álgoálbmogiid oassálastin ON:s lea Máilmmikonferánssa loahppadokumeanta (WCIP 2014) čuovvoleapmi. I sluttdokumentet forpliktet medlemsstatene seg til å vurdere hvordan urfolkrepresentanter og fra alle områder i verden kan delta i inkluderende og transparente konsultasjoner i relevante FN-organer i saker som angår dem. Det er presidenten for Generalforsamlingen som skal gjennomføre dette arbeidet. Dán loahppadokumeanttas geatnegahttet stáhtat árvvoštallat movt álgoálbmotovddasteaddjit buot guovlluin máilmmis sáhttet oassálastit relevánta ON proseassaide mat leat fátmmasteaddji ja mas álgoálbmogat ožžot buot dieđuid mat leat dárbbašlaččat. Lea ON váldočoahkkima presideanta gii galgá čađahit dán barggu. Kai Sauer (Finland) og Martha Ama Akyaa Pobee (Ghana) fra stater og to rådgivere fra urfolk; Dr. Claire Winfield Ngamihi Charters (Stillehavet regionen) og Dr. James Anaya (Nord-Amerika-regionen) til å bistå presidenten under konsultasjonene. Veahkkin alcces lea son nammadan guokte ráđđeaddi miellahttostáhtain: Kai Sauer (Suopma) ja Martha Ama Akyaa Pobee (Ghana), ja guokte álgoálbmotráđđeaddi: Dr. Claire Winfield Ngamihi Charters (Jaskesábi guovlu) ja Dr. James Anaya (Davvi-Amerihkká guovlu). Et av de sentrale spørsmålene som drøftes er hvordan urfolksparlamenter og andre representative folkevalgte organer for urfolk skal kunne representere seg selv i FN gjennom en egen kategori. Okta guovddáš gažaldagain lea movt álgoálbmotparlameanttat ja eará ovddasteaddji álbmotválljejuvvon álgoálbmotorgánat galget sáhttit ovddastit iežaset ON:s sierra kategoriijain. I dag må urfolksparlamenter enten delta gjennom NGO-status, organisasjons-status eller som en del av en statsdelegasjon. Otne fertejit álgoálbmotparlameanttat searvat juogo NGO kategoriija vuolde, dahje sii fertejit searvat stáhtadelegašuvnna mielde. Dette innebærer store begrensninger i urfolkenes deltakelse i beslutningsprosesser i FN som har stor betydning for urfolks rettigheter og deres fremtid. Dát hehtte álgoálbmogiid oassálastima mearrádusproseassaide ON:s main lea stuora váikkuhus álgoálbmogiid vuoigatvuođaide ja sin boahtteáigái. Samtidig må man ta hensyn til at urfolkene i dag er organisert på mange måter, det er for eksempel et fåtall urfolk som har folkevalgte organer som kan representere seg selv. Seammás ferte vuhtii váldit ahte dál leat álgoálbmogat organiseren iežaset hui máŋgga ládje, eaige leat nu máŋga álgoálbmoga geain lea álbmotválljejuvvon orgána mii sáhttá ovddastit álbmoga. Konsultasjonsmøtet kan også ses via FNs web tv - Konsultasjonsmøte 18.5.16 Konsulterenčoahkkima sáhtát maid geahččat ON tv neahttasiidduin. - Konsulterenčoahkkin 18.5.16 Medlemsstatene skal behandle saken under FNs Generalforsamlings syttiende sesjon i september 2016. Miellahttoriikkat galget meannudit dán ášši ON váldočoahkkima čiežalogát čoagganeamis čakčamánus 2016:s. Før det skal det være et konsultasjonsmøte til i slutten av juni, før Generalforsamlingens president offentliggjør sitt forslag i juli. Ovdal dan galgá leat vel okta konsulterenčoahkkin geassemánu loahpas, ovdal go presideanta buktá iežas loahpalaš evttohusa Geneves suoidnemánus dán jagi. Det skjer under møtet til Ekspertmekanismen for urfolks rettigheter (EMRIP) i Genève i juli i år. Dan almmuhuvvo Álgoálbmogiid vuoigatvuođa ekspeartamekanisma čoagganeamis suoidnemánus Geneves. Mer informasjon om prosessen finnes her. Eambbo dieđuid proseassa birra gávnnat dáppe. Under konsultasjonsmøtet i New York var det mange representanter for urfolk og stater som la frem sine synspunkter. Čoahkkimis New Yorkas ledje máŋga álgoálbmoga ja stáhta geat bukte iežaset oaivila dán áššis. Vi har her lagt ved noen innspill: Dát leat čohkken muhtin cealkámušaid: - Innspillet til de Grønlandske selvstyremyndighetene - Ruonáeatnama ruovttustivrra cealkámuš - Felles innspill fra Norge, Sverige, Finland, Danmark, Island, Estland, Litauen og Ungarn - Oktasaš cealkámus Norggas, Suomas, Ruoŧas, Dánmárkkus, Estonias, Litauenis, Islánddas ja Ungárnas