samisk-barnehagetilbud.353672.no.html.xml

Samenes rettigheter Sámiid vuoigatvuođat Utkast til nordisk samekonvensjon Davviriikalaš sámekonvenšuvdna evttohus Samefolkets grunnlovsvern Sámi álbmoga vuođđolágasuodjalus Samisk barnehagetilbud Sámi mánáidgárdefálaldat Grunnskole: rett til samisk opplæring Vuođđooahpahus: riekti sámegiel oahpahussii Videregående skole: rett til samisk opplæring Joatkkaoahpahus: riekti sámegiel oahpahussii Høyere utdanning Alit oahpahus Barnevern: samiske barns rettigheter Mánáidsuodjalus: sámi mánáid riekti Barns rett til å bli hørt Mánáid riekti ovddidit iežaset oainnuid Samenes språklige og sosiale rettigheter Sámi giella- ja sosiálavuoigatvuođat Samiske kvinners rettigheter Sámi nissoniid vuoigatvuođat Samiske eldres rettigheter Sámi vuoras olbmuid vuoigatvuođat Samenes land og ressursrettigheter Sámiid vuoigatvuođat eatnamiidda ja meahcceriggodagaide Samiske næringsrettigheter Sámi ealáhusvuoigatvuođat Samenes kulturelle rettigheter Sámi kultuvrralaš vuoigatvuođat Internasjonal samisk representasjon Sámiid riikkaidgaskasaš oassálastin Rettighetene samiske barn har til å få et samisk barnehagetilbud avhenger av hvor barnet bor. Sámi mánáid vuoigatvuohta oažžut sámegiel mánáidgárdefálaldaga lea gitta das gos sii orrot. I samiske distrikt har samiske barn rett til å gå en barnehage som er grunnlagt på samisk språk og kultur. Sámi guovllus lea suohkanis geatnegasvuohta fállat mánáidgárdefálaldaga mas lea vuođđun sámegiella ja sámi kultuvra. Utenfor samiske distrikt skal kommunene legge til rette for at samiske barn kan sikre sitt språk og sin kultur. Olggobealde sámi guovllu de lea suohkan geatnegahtton láhčit dili nu ahte sámi mánát sáhttet bisuhit iežaset sámegiela ja kultuvrra. Samisk barnehagetilbud Sámi mánáidgárdefálaldat Samisk barnehagetilbud i samiske distrikt Sámi mánáidgárdefálaldat sámi guovlluin Samisk barnehagetilbud utenfor samiske distrikt Sámi mánáidgárdefálaldat olggobealde sámi guovllu Samisk barnehagetilbud Sámi mánáidgárdefálaldat Barnehageloven s §§ 2 og 8 nevner samiske barns rettigheter til å få et samisk barnehagetilbud. Mánáidgárdelágas leat §§ 2 ja 8 mat nannejit sámi mánáid rivttiid. I Norge er det Forskrift om rammeplan for barnehagens innhold og oppgaver som regulerer barnehagenes drift. Norggas lea mánáidgárddiid sisdoalu ja doaimmaid rámmaplána-láhkaásahus mii mearrida mánáidgárddiid doaimma. Det finnes ingen egen rammeplan for samiske barnehager, men Sametinget samarbeider med sentrale myndigheter når de utarbeider ny rammeplan. Ii gávdno sierra rámmaplána sámi mánáidgárddiide, muhto Sámediggi ovttasbargá guovddáš eiseválddiiguin go sii ođasmahttet mánáidgárddiid rámmaplána. Kap. 1.10 i rammeplanen omhandler samiske barnehagetilbud. Rámmaplána 1.10 kapihtalis lea sámi mánáidgárdefálaldaga birra. Forskrift om rammeplan for barnehagens innhold og oppgaver Mánáidgárddiid sisdoalu ja doaimmaid rámmaplána-láhkaásahus I Forskrift om rammeplan for barnehagens innhold og oppgaver står det at samiske barn skal få støtte til å utvikle kulturtilhørighet til to kulturer; den samiske og den norske. Mánáidgárddiid rámmaplánas daddjo ahte sámi mánát galget oažžut doarjaga vai ovdánahttet iežaset kulturgullevašvuođa guovtti kultuvrii; sámi ja dáža kultuvrii. I rammeplanen er det også slått fast at alle barn skal lære om samene, samisk kultur og om at samene er urfolk i Norge. Rámmaplánas lea maid daddjon ahte buot mánát galget oahppat sámiid ja sámiid kultuvrra birra ja ahte sii leat Norgga álgoálbmot. Dette er også slått fast i Barnekonvensjonen, hvor det står at barnets utdanning skal utvikle respekt for barnets dets egen kulturelle identitet, språk og verdier. Dát lea maid nannejuvvon Mánáidkonvenšuvnnas, gos čuožžu ahte oahpahus galgá oahpahit mánáide buriid guottuid sin iežaset kultuvrralaš identitehtii, gillii ja árvvuide. Utdanning skal også forberede barnet til et ansvarlig liv i et samfunn hvor det er åpenhet, fred og likestilling mellom landets ulike etniske grupper. Oahpahus galgá maid ráhkkanahttit mánáid eallit servodagas gos lea rabasvuohta, ráfálašvuohta ja dásseárvu riikka iešguđet etnalaš joavkkuid gaskkas. Sametinget har en tilskuddsordning for samiske barnehager eller norske barnehager som gir tilbud til samiske barn. Sámedikkis lea doarjjaortnet sámi mánáidgárddiide ja dáža mánáidgárddiide mat addet fálaldaga sámi mánáide. Formålet med tilskuddet er å få til et økt samisk barnehagetilbud. Ulbmil lea movttiidahttit eambbogiid fállat sámi mánáidgárdefálaldaga. Barnehager der barnehagedriften er bygd på samisk språk og kultur, samiske avdelinger i norske barnehager eller norske barnehager med samisk språkopplæring kan søke om tilskudd. Mánáidgárddit mas sámegiella ja sámi kultuvra lea vuođđun olles mánáidgárddis, mánáidgárdeossodagat mas lea vuođđun sámegiella ja sámi kultuvra dahje dáža mánáidgárddit mat fállet ovttaskas mánáide sámegieloahpahusa sáhttet ohcat doarjaga. I dag har ikke barn rett til et samisk barnehagetilbud etter loven. Otne ii leat sámi mánáin lága bokte riekti oažžut sámi mánáidgárdefálaldaga. Sametinget har i sin Melding om barnehager (2013) sagt at de krever og vil arbeide for at samiske barn i hele landet skal ha en lovfestet rett til et samisk barnehagetilbud dersom foreldrene ønsker det. sámediggi lea iežas Dieđáhusas mánáidgárddiid birra (2013) cealkán ahte sii gáibidit ja barget dan ala ahte sámi mánáin miehtá riikka lea lága bokte riekti oažžut sámi mánáidgárdefálaldaga jus váhnemat dan háliidit. Les mer om Sametingets arbeid med samiske barnehager her. Loga eambbo Sámedikki barggu birra mánáidgárddiid ektui dáppe. Samisk barnehagetilbud i samiske distrikt Sámi mánáidgárdefálaldat sámi guovlluin I samiske distrikt er kommunene pålagt å gi et barnehagetilbud som er bygd på samisk språk og kultur. Sámi guovlluin leat suohkanat geatnegahtton addit mánáidgárdefálaldaga mas sámegiella ja kultuvra lea vuođđun. I Forskrift om rammeplan for barnehagen står det at barnehagene i samiske distrikt skal ha vedtektsfestet at barnehagen har som formål å styrke barns identitet som samer ved å bruke samisk språk og å formidle samisk kultur, levesett og samfunnsforhold. mánáidgárddiid rámmaplána-láhkaásahusa daddjo ahte mánáidgárddit sámi guovllus galget iežaset njuolggadusaide čállán ahte sin ulbmil lea nannet mánáid identitehta sápmelažžan, ja ahtte sii galget gaskkustit sámi kultuvrra, eallinvuogi ja servodatdili. Foreldre har rett til at all kontakt med barnehagen skjer på samisk (brev, informasjon, ukeplaner etc.) Det gjelder også når foreldre tar muntlig kontakt med barnehagen og f.eks. ved foreldremøter, foreldresamtaler etc. Sámi guovllus sáhttet maid váhnemat maid gáibidit ahte buot gulahallan (reivvet, diehtojuohkin, vahkkoplánat jna.) mánáidgárddiin galgá leat sámegillii. Dát guoská maid go váhnen njálmmálaččat gulahallá mánáidgárddiin nugo váhnenčoahkkimiin, váhnenságastallamiin jna. Samisk distrikt er de kommuner som har valgt å bli tospråklige kommuner med samisk og norsk som likestilte språk. Sámi guovlu lea dat suohkanat mat leat mearridan ahte sámegiella lea ovttadássásaš dárogielain. I barnehageloven og opplæringsloven kalles dette området for samiske distrikt. Mánáidgárdelágas gohčoduvvo dát guovlu Sámi guovlun. I sameloven kalles dette området Forvaltningsområdet for samisk språk. Sámelágas gohčoduvvo dát seamma guovlu fas Sámegiela hálddašanguovlun. Samisk barnehagetilbud utenfor samiske distrikt Sámi mánáidgárdefálaldat olggobealde sámi guovllu Utenfor samiske distrikt skal kommunene legge til rette for at samiske barn kan sikre sitt språk og sin kultur. Olggobealde sámi guovllu de lea suohkan geatnegahtton láhčit dili nu ahte sámi mánát sáhttet bisuhit iežaset sámegiela ja kultuvrra. Det betyr at kommuner utenfor samiske distrikt ikke er pålagt å tilby samiske barn et samisk barnehagetilbud. Dat mearkkaša ahte suohkan ii leat geatnegahtton fállat sámi mánáide sámi mánáidgárdefálaldaga. I rammeplanen står det at samiske foreldre skal kunne forvente at også personalet i norske barnehager skal ha kunnskaper om samiske kultur og at samisk kultur også skal vektlegges i barnehagetilbudet. Rámmaplánas čuožžu gal ahte sámi váhnemat maiddái olggobealde sámi guovllu galget sáhttit vuordit ahte maiddái dáža mánáidgárddiid bargit galget diehtit sámi kultuvrra birra.