myndighetene-har-sviktet-den-samiske-befolkningen-og-maa-styrke-innsatsen.html.xml

– Myndighetene har sviktet den samiske befolkningen og må styrke innsatsen – Oajválattja li sáme álmmugav bæhttám ja hæhttu bargos nannit Krisesentersekretariatet, Likestillings- og diskrimineringsombudet og Sametinget er klar i sin tale: Vold mot kvinner og vold i nære relasjoner i samiske samfunn må tas på alvor. Hiehteguovdásjdåjmadahka, Dássádus- ja nuppástimoahttse ja Sámedigge tjielggasit javlli: Vahágahttem nissunij vuosstij ja lahka gasskavuodan sáme sebrudagán hæhttu duodaj váldeduvvat. Opptil 49 prosent av samiske kvinner i Norge har vært utsatt for vold eller overgrep viser tall fra en rapport fra Norges nasjonale institusjon for menneskerettigheter. Lahkusij 49 prosenta sáme nissunijs Vuonan li vaháguvvam vahágahttemij jali råhtsatjibmáj, vuosedi lågo diedádusás Vuona nasjåvnålasj institusjåvnås almasjrievtesvuoda hárráj. Svikt i hjelpeapparatet kan også føre til at samiske kvinner ikke får den hjelpen de har krav på. Bæhtádallam viehkkeapparáhttaj máhttá aj buktet, sáme nissuna e oattjo dav viehkev mij la sijá gájbbádussan. I rapporten pekes det på at voldsbruk i samiske området kan henge sammen med generasjoner med fornorskningspolitikk. Diedádusán vuoseduvvá dasi, vahágahttema sáme guovlojn máhtti tjanáduvvat måttij buolvaj dárojduhttempolitihkkaj. Situasjonen er alvorlig. Dille l sieldes. Det er sterkt behov for fornyet innsats med overordnet handlingsplan, tilsyn av kommunene og koordinerte, tilgjengelige kommunale tjenester. Stuorra dárbbo l ådåstuhtedum ratjástibmáj badjásasj doajmmaplánaj, suohkanijt bærrájgæhttjat ja aktidum suohkandievnastusájda má li sajenisá. – Dette klarer vi ikke løse alene. – Dáv ep nagá galluga tjoavddet. Tysfjordsaken var startpunktet og det var samfunnet selv som til slutt tok affære slik at systemet måtte reagere. Divtasvuonaássje li álgadibmen ja de lij sebrudahka iesj mij maŋŋutjissaj bajedij ássjev vaj vuogádahka hæhttuj dåmadit. Det samiske samfunn ønsker endring. Sáme sebrudahka sihtá rievddadimev. Regjeringen må iverksette en handlingsplan mot vold og overgrep i samiske samfunn, med konkrete og skreddersydde tiltak, sier sametingsråd Mikkel Eskil Mikkelsen. Ráddidus hæhttu jåhtuj biedjat doajmmaplánav vahágahttema ja råhtsatjime vuosstáj sáme sebrudagán, almma ja hiebadum dåjmaj, javllá sámedikkeráde Mikkel Eskil Mikkelsen. Behov for økt kompetanse Dárbbo lasedum máhtudahkaj På temamøtet om vold mot kvinner og vold i nære relasjoner i samiske samfunn ved Sametinget i Karasjok 26. november, var det stor oppslutning om at politi og hjelpeapparat må styrke sin kompetanse på samisk språk og kultur. Tiebmátjåhkanimen vahágahttem nissunij vuosstij ja lahka gasskavuodan sáme sebrudagán Sámedikken, Kárášjågån basádismáno 26. biejve, lij stuorra avtamielakvuohta dasi, bulkke ja viehkkeapparáhtta hæhttuji ietjasa máhtudagáv sáme gielaj ja kultuvraj hárráj nannit. Møtet var et samarbeid mellom Sametinget, Krisesentersekretariatet og Likestillings- og diskrimineringsombudet i forbindelse med kampanjen Taushet tar liv. Tjåhkanibme lij aktisasjbarggo Sámedikke, Hiehteguovdásjdåjmadagá ja Dássádus- ja nuppástimoahttse gaskan kampánja Sjávodisvuohta gåddå gasskavuodan. Manglende språklig tilrettelegging og kulturkunnskap er ekstra barrierer for voldsutsatt som trenger hjelp. Vádnunime gielalasj hiebadibme ja kulturmáhtudahka li duodde hieredime vaháguvvamijda gudi viehkev dárbahi. Mange av dem som var på møtet mente at det er et stort behov for handlingsplan mot vold og overgrep i samiske samfunn, som utarbeides i samarbeid med samiske organisasjoner. Ållusij mielas sijás gudi oassálasstin tjåhkanibmáj, la stuorra dárbbo doajmmapládnaj vahágahttema ja råhtsatjime vuosstáj sáme sebrudagán, mij dagáduvvá aktan sáme organisasjåvnåj. Det ble også løftet frem at alle kan og må bidra i kampen mot vold mot kvinner og vold i nære relasjoner ved å tørre å snakke om det og varsle ved mistanke om vold. Bajeduváj aj, gájka máhtti ja hæhttuji viehkedit vahágahttemav nissunij ja lahka gasskavuodan vuosteldittjat gå duossti dan birra ságastit ja diededit jus gáddali vahágahttemav. Sametingspresident Aili Keskitalo mener at man må synliggjøre problematikken i større grad. Sámedikkepresidænnta Aili Keskitalo mielas gássjelisvuohta hæhttu ájn ienebut tjalmostahteduvvat. – Volden må stoppes nå. – Vahágahttem hæhttu dálla hiejteduvvat. Omfanget et dokumentert og vi må sette inn tiltak. Stuorrudahka la duodastuvvam ja hæhttup dåjmajt álgadit. Myndighetene med Justisdepartementet i spissen må sørge for en tiltaksplan, som blir iverksatt og fulgt opp. Oajválattja, Justijssadepartemænnta njunnjutjin, hæhttuji doajmmaplánav dahkat, mij jåhtuj biejaduvvá ja gåtseduvvá. Volden er særlig usynlig i samiske miljøer, men det betyr ikke at den er akseptert. Vahágahttem la ållagasj vuojnnemahttásin sáme birrasijn, valla dat ij merkaha jut dat dåhkkiduvvá. Samiske menn og gutter må sterkere på banen for å snakke om vold, sier Keskitalo. Sáme ålmmå ja báhtja hæhttuji ájn ienep rahpusit ságastittjat vahágahttema birra, javllá Keskitalo. Økt innsats for å forebygge og beskytte Lasedum ratjástibme duostutjit ja suoddjitjit Likestillings- og diskrimineringsombud Hanne Bjurstrøm sier det er tydelig at hjelpeapparatet ikke klarer å nå ut til den samiske befolkningen for å forebygge, beskytte og hjelpe når kvinner utsettes for vold i nære relasjoner. Dássádus- ja nuppástimoahttse Hanne Bjurstrøm javllá jut tjielgas la viehkkeapparáhtta ij nagá jåksåt sáme álmmugij duostutjit, suoddjitjit jalik viehkedittjat gå nissuna vaháguvvi lahka gasskavuodan. – Forklaringene er mange: språk, kunnskap om samisk kultur, tillit, penger, geografiske avstander, ukoordinert hjelpeapparat. – Tjielgadusá li moadda: giella, máhtudahka sáme kultuvras, luohtádus, rudá, geográfálattjat mælggat gasska, viehkkeapparáhtta ij la aktiduvvam. Ingen av disse er gode unnskyldninger, men utfordringer som stat og kommune må løse. Dájs ælla aktak buorre oarre, valla hásstalusá majt stáhtta hæhttu tjoavddet. Voldutsatte samer har rett til like god hjelp som alle andre i kommunen, sier Bjurstrøm. Vaháguvvam sámijn li sæmmi riektá buorre væhkkáj gå gájka iehtjáda suohkanin, javllá Bjurstrøm. Tove Smaadahl, daglig leder av Krisesentersekretariatet sier at det er nødvendig med en økt innsats for å forebygge og beskytte. Tove Smaadahl, Hiehteguovdásjdåjmadagá bæjválasj jådediddje, javllá dárbbo l lasedum ratjástibmáj duostutjit ja suoddjitjit. Forskning viser at voldsutsatte kvinner i samiske samfunn ofte ikke tør å fortelle om vold. Guoradallama vuosedi jut álu vaháguvvam nissuna sáme sebrudagán e duosta vahágahttema birra subtsastit. – Dårlig kommuneøkonomi truer Samisk krise- og incestsenter i Karasjok, som er det eneste i Norge som gir et tilbud rettet spesielt mot den samiske befolkningen. – Nievres suohkanekonomijja ájttá Sáme hiehte- ja incestguovdátjav Kárášjågån, mij la ájnna Vuonan mij fálaldagáv vaddá ållagasj sáme álmmugij. Samisk krise- og incestsenter må reddes. Sáme hiehte- ja incestguovdásj hæhttu bisoduvvat. Det må sikres et godt tilbud til den samiske befolkningen, som ivaretar hensynet til samisk språk og kultur, sier Smaadahl. Buorre fálaldahka sáme álmmugij hæhttu tjårggiduvvat, mij sáme gielav ja kultuvrav bærrájgåhtså, javllá Smaadahl. Det er utarbeidet et sluttdokument fra møtet, som blant annet er tilbakemeldingen til statssekretær Knut Morten Johansen fra Justis- og beredskapsdepartementet, som deltok på møtet i Karasjok. Dagádum la låhpadimdokumænnta tjåhkanimes, mij duola dagu la vásstádussan stáhtatjálláj Knut Morten Johansenij Justijssa- ja gárvedimdepartementas, gut oassálastij tjåhkanibmáj Kárášjågån. Bakgrunn for kampanjen Taushet tar liv Duogásj kampánnjaj Sjávodisvuohta gåddå 25. november markeres årlig som den internasjonale dagen mot vold mot kvinner og starten på den internasjonale FN-kampanjen. Juohkka jage basádismáno 25. biejve mujttádahteduvvá rijkajgasskasasj biejvven vahágahttema vuosstij nissunij ja álgadibmen rijkajgasskasasj AN-kampánnjaj. Taushet tar liv går inn under denne paraplyen og er et samarbeid mellom Krisesentersekretariatet og Likestillings- og diskrimineringsombudet. Sjávodisvuohta gåddå la dán kampánja vuolen ja la aktisasjbarggo Hiehteguovdásjdåjmadagá ja Dássádus- ja nuppástimoahttse gaskan. I år samarbeider vi også med Sametinget med fokus på vold mot kvinner og vold i nære relasjoner i samiske samfunn. Dán jage aj aktan barggap Sámedikkijn tjalmostahttemin vahágahttemav nissunij vuosstáj ja lahka gasskavuodan sáme sebrudagán. Taushet tar liv er finansiert av Kompetansesenter for kriminalitetsforebygging. Sjávodisvuohta gåddå la ruhtadum Kompetansenter for kriminalitetsforebygging:is. Kampanjen har som hovedformål å bidra til å forebygge de såkalte varslede partnerdrapene. Kampánja oajvveulmme l viehkedit duostutjit nav gåhtjodum guojmmegåddålimijt. Noen så, noen visste, men ingen grep inn i tide. Muhtema vuojnnin, muohtema diehtin, valla ettjin aktan majdik dagá. Her kan lese mer om Taushet tar liv - kampanjen. Dánna besa ienebuv Sjávodisvuohta gåddå – kampánja birra låhkåt. Kontakt: Ta kontakt med våre kommunikasjonsmedarbeidere for mer informasjon og eventuelle intervjuforespørsler: Guládallam: Guládalá mijá guládallambarggij jus sidá ienep diedov jali ságájdahtátjit: Krisesentersekretariatet ved Lone Alice Johansen på: 97137691 Hiehteguovdásjdåjmadahka Lone Alice Johansena baktu telefåvnån: 97137691 Lone Alice Johansen ljo@krisesenter.com Likestillings- og diskrimineringsombudet ved Maj-Christel Skramstad på: 95021487 Dássádus- ja nuppástimoahttse Maj-Christel Skramstad baktu telefåvnån: 95021487 / mcsk@ldo.no