tysfjordsaken-naa-maa-de-som-har-staatt-fram-foelges-opp.html.xml

Tysfjordsaken: – Nå må de som har stått fram følges opp Divtasvuona-ássje: – Dálla sij gudi li subtsastam vierredagoj birra hæhttuji oatsoduvvat – De modige som har stått frem i Tysfjordsaken må følges opp. – Da duosstelis ulmutja gudi li ietjasa vásádusáj birra Divtasvuona-ássje gáktuj subtsastam, hæhttuji dálla oatsoduvvat. De må ikke bli stående igjen alene, sier sametingsråd Mikkel Eskil Mikkelsen. Sij e máhte galluga báhtset, javllá sámedikkeráde Mikkel Eskil Mikkelsen. Tysfjordsaken har fått stor oppmerksomhet siden sommeren 2016. Divtasvuona-ássje l læhkám stuorra sáhkan 2016 giesse rájes. Saken startet med at 11 personer fra Tysfjord sto frem i VG 11. juni 2016 som ofre for seksuelle overgrep. Ássje álgij dajna gå 11 divtasvuonaga subtsastin VG-avijsan biehtsemáno 11. biejve 2016 jut sij li seksuálalasj illastimijt gillam. 151 overgrepssaker - 82 fornærmede 151 illastimássje - 82 gillajiddje Politiet har avdekket til sammen 151 seksuelle overgrepssaker relatert til Tysfjord. Bulke li gávnadam tjoahkkáj 151 seksuálalasj illastimássje majn li tjanástagá Divtasvuodnaj. Det er registrert til sammen 82 fornærmede og 92 mistenkte personer. Registrieridum li tjoahkkáj 82 gillajiddje ja 92 gáttádallam illastiddje. Mange av sakene omfatter grove seksuelle overgrep - herunder voldtekter av barn, og den eldste saken stammer fra 1953. Ålov dájs ássjijs li tjervas seksuálalasj illastime - dagu mánáj nággoválldema, ja oabmásamos ássje l dáhpáduvvam 1953:n. Av de 151 sakene som har vært etterforsket, har 106 blitt henlagt på grunn av foreldelsesfristen. Dajs 151 ássjijs ma li åtsådaláduvvam, li 106 ássje hiejteduvvam oabmomájggemiere diehti. Totalt er det tatt ut ti tiltaler. Tjoahkkáj li lågev guoddalime mierreduvvam. – Det gjør vondt å høre om omfanget av de tragiske overgrepshistorier fra Tysfjord. – Bávtjas la gullat dav stuorrudagáv mij Divtasvuona tjervas illastimsubttsasijs le. Men, det er både bra og nødvendig at politiet har gjort en så grundig jobb. Valla buorre le, ja adjáj dárbbo, gå bulke li nav dárkkelit barggam, javllá Mikkelsen. Det har bare vært mulig fordi de som har vært utsatt for overgrep, har hatt styrke til å bryte tausheten om et tema som angår oss alle. – Dát la læhkám máhttelis dåssju dan diehti gå sij gudi li illastimijt vásedam, li nagádam boarkkit sjávodisvuodav dakkir tiemá birra mij midjij gájkajda guosská. Fra Sametingets side er vi stolte og takknemlig for den som styrke som er blitt vist, sier Mikkelsen. Sámedikke bieles lip mihá ja gijttevattja dan giervvudagá åvdås majt li vuosedam, javllá Mikkelsen. Det er 82 personer som har status som fornærmet. 82 ulmutja nammaduvvi gillajiddjen. Fornærmedes alder strekker seg fra 4 år til 75 år. Gillajiddje li 4 ja 75 jage gaskan. Mikkelsen er opptatt av at de ikke skal bli stående igjen alene når politiet nå avslutter Tysfjordsaken som et prosjekt. Sámedikkeráde Mikkel Eskil Mikkelsen dættot ájnnasin sij e galga oarbesvuohtaj báhtset gå bulke dálla låhpadi Divtasvuona-ássjev prosjæktan. – Aller viktigst nå er det at de som har vært utsatt for overgrep i Tysfjord får nødvendig hjelp og oppreisning. – Gájk ájnnasamos dálla le, illastime gillajiddje Divtasvuonan oadtju dárbulasj viehkev ja buohttimav. Samtidig vet vi at vold ikke rammer bare den som er direkte utsatt for det. Sæmmi diehtep jut vahágahttem ij guoska dåssju sidjij gudi njuolgga dav vásedi. Det rammer også familier og nettverk. Dat guosská ålles familljaj ja gájkajda gudi li lahka aktijvuodan dasi. Tysfjordsamfunnet har behov for oppfølging og støtte, sier Mikkelsen Divtasvuona sebrudahka dárbaj oatsodimev ja dårjav, javllá sámedikkeráde Mikkel Eskil Mikkelsen. Svikt på mange plan - behov for tillitsbygging Moadda instánsa mæddám - dárbbo luohtádusáv ásadit – Taushet og tabuer har medført at barn og unge ikke har fått den beskyttelsen de har krav på. – Sjávodisvuohta ja tabua li dahkam, máná ja nuora ælla oadtjum dav suoddjimav mav siján la gájbbádus oadtjot. Utsatte som har fortalt sin historie har blitt utsatt for trusler. Gillajiddje gudi li ietjasa subttsasav subtsastam, li vásedam nihtodimijt. Et viktig spørsmål for oss er hvordan vi skal som samisk samfunn kan bidra til åpenhet og tillit, sier Mikkelsen Ájnas gatjálvis midjij la gåktu mij sáme sebrudahkan máhttep rabásvuodav ja luohtádusáv dahkat, javllá Mikkelsen. Rapporten «Om du tør å spørre, tør folk å svare» Hjelpeapparatets og politiets erfaringer med vold i nære relasjoner i samiske samfunn, peker på manglende tillit til hjelpeapparatet i den samiske befolkningen. Diedádus "Jus duosta gatjádit, de duossti ulmutja vásstedit" Viehkkeapparáhta ja bulke vásádusá vahágahttemij lahka aktijvuodan sáme sebrudagán, vuoset jut sáme álmmugin vádnun luohtádus viehkkeapparáhttaj. Politiets sluttrapport i Tysfjordsaken viser det samme. Bulke loahppadiedádus Divtasvuona-ássjij aktijvuodan vuoset dav sæmmi. – Politiet har beklaget at de ikke har gjort en god nok jobb frem til juni 2016 og har dermed begynt på et tillitsbyggende arbeid. – Bulke li vájvaham gå sij ælla barggam nuoges buorre bargov biehtsemáno 2016 rádjáj ja li dálla álgadam bargov luohtádusáv nannit. Men slik som rapporten peker på er også andre hjelpeinstanser som har sviktet, blant annet barnehage, skole, helsesøster, barnevern, sier Mikkelsen. Valla dagu diedádus vuoset, de li aj ietjá viehkkeinstánsa ma li mæddám, duola dagu mánájgárdde, skåvllå, varresvuohtasujtár, mánájsuodjalus, javllá Mikkelsen. I det lange løp er det imidlertid viktig å sikre et hjelpeapparat som har den nødvendige kompetansen og kapasiteten til å både håndtere og forebygge slike saker, understreker Mikkelsen. Guhkesájggásattjat la ájnas tjårggit jut viehkkeapparáhtan la dárbulasj máhtudahka ja máhtukvuohta dakkir ássjijt duostutjit ja aj giehtadalátjit, dættot Mikkelsen. Blant annet handler det om en kommunal helsetjeneste som har kompetanse på samisk språk og kultur, og om at det psykiske helsevernet, slik som SANKS, får kapasitet til å håndtere vold og overgrepssaker på en tilstrekkelig måte. Dánna la duola dagu sáhka suohkana varresvuodadievnastusás man la máhtudahka sáme gielas ja kultuvras, ja jut psyhkalasj varresvuodasuodjalus, dagu SÁNAG, oadtju máhtukvuodav duostutjit vahágahttemijt ja illastimássjijt dågålasj vuogijn. – Fra Sametingets side vil vi følge opp dette i vårt arbeid, sier Mikkelsen. – Sámedikke bieles ájggop dáv iehtjama bargon gåtsedit, javllá Mikkelsen. Deriblant mener Sametinget at det er nødvendig med en helhetlig gjennomgang av Tysfjordsaken, også øvrige hjelpeinstansers håndtering av meldte saker og bekymringsmeldinger. Duola dagu vuojnná Sámedigge dárbov ållåsit guoradallat Divtasvuona-ássjev, ja adjáj dav gåktu ietjá viehkkeinstánsa giehtadalli guoddalam ássjijt ja måråstimdiededimijt.