FULLDISTRIBUSJON Finnmárkkuláhka – bajásčuvgehus Finnmarksloven – en orientering Ovdasánit Stuorradiggi mearridii ođđa finnmárkkulága miessemánus / geassemánus 2005 maŋŋil go Finnmárkku vuoigatvuođadilit leat eatnat jagiid leamaš eahpečielgasat . Forord Etter mange år med usikkerhet omkring rettsforholdene i Finnmark ble den nye finnmarksloven vedtatt av Stortinget i mai / juni 2005 . Sámediggi ja Finnmárkku fylkkadiggi ledje mielde hábmemin lága ráđđádallamiin Stuorradikkiin . Sametinget og Finnmark fylkesting var med på å utforme loven gjennom konsultasjoner med Stortinget . Ráđđehus lea dorjon ráđđehusa jagi 2003 láhkaevttohusa viiddideami , man Stuorradikki gieđahallan mielddisbuvttii . Regjeringen har stilt seg bak den utbyggingen av regjeringens lovforslag fra 2003 som Stortingets behandling medførte . Lága lea mearridan stuorra ja politihkalaš rájiid rasttideaddji eanetlohku Stuorradikkis nu mo sihke Sámediggi ja fylkkadiggi ledje ávžžuhan . Loven er vedtatt av et stort og tverrpolitisk flertall i Stortinget etter anbefaling fra både Sametinget og fylkestinget . Das lea nappo oadjebas demokráhtalaš vuođđu , mii addá buori vuolggasaji ođđa Finnmárkkuopmodahkii ja vuoigatvuođaid boahttevaš čielgamii . Den har dermed en trygg demokratisk forankring som gir et godt utgangspunkt for den nye Finnmarkseiendommen og for den kommende avklaringen av rettigheter . Moai jáhkke Finnmárkkulága šaddat ávkin buot Finnmárkku ássiide , sámi álbmogii ja oppa Norgii . Vi tror Finnmarksloven vil bli til nytte for hele Finnmarks befolkning , for det samiske folk og for Norge som helhet . Sámerievtti ovdáneapmi lea dahkan vuđđosa Finnmárkkuláhkii , muhto láhka lea hábmejuvvon nu ahte addá oadjebasvuođa ja vejolašvuođaid buot finnmárkolaččaide . Det er utviklingen av sameretten som har lagt grunnlaget for Finnmarksloven , men loven er utformet slik at den gir trygghet og muligheter for alle finnmarkinger . Eanavuođđu mii galgá sirdojuvvot stáhtalaš eaiggátvuođas Finnmárkkuopmodaga bokte , šaddá buot fylkka ássiid oktasašopmodahkan . Grunnen som skal overføres fra statlig til lokalt eierskap gjennom Finnmarkseiendommen blir et felleseie for alle innbyggerne i fylket . Oktagaslaš ( individuála ) ja oktasaš ( kollektiiva ) vuoigatvuođat galget čielggaduvvot riikkagottálaš rievtti vuođul . Avklaring av individuelle og kollektive rettigheter vil skje på grunnlag av nasjonal rett . Geavaheapmi dat lohkko – iige geavaheaddji čearddalaš gullevašvuohta . Det er bruken som teller – ikke brukerens etniske tilhørighet . Buot Finnmárkku ássit ožžot vuoigatvuođa ávkkástallat luondduvalljodagain Finnmárkkuopmodaga eatnamiin . Alle innbyggerne i Finnmark får rett til å utnytte naturressurser på Finnmarkseiendommens grunn . Maiddái sii geat ásset olggobealde Finnmárkku , ožžot láhkamearriduvvon lobi bivdit Finnmárkkuopmodaga eatnamiin . Også de som er bosatt utenfor Finnmark får en lovbestemt adgang til jakt og fiske på Finnmarkseiendommens grunn . Utgitt av : Justis- og politidepartementet Kommunal- og regionaldepartementet Dát dieđihangihpa čuvge lága buot Finnmárkku viessogácciide . Denne brosjyren gir en orientering om loven til alle husstander i Finnmark . Gihppaga leat Justiisadepartemeanta ja Gielda- ja guovlodepartemeanta ráhkadan , ja dat lea oassi stuorát dieđihanbarggus mii galgá čađahuvvot Sámedikki , Finnmárkku fylkkadikki ja departemeanttaid lagas ovttasbarggu bokte . Den er utarbeidet av Justisdepartementet og Kommunal- og regionaldepartementet , og er en del av et større informasjonsarbeid som skal skje i tett samarbeid mellom Sametinget , Finnmark fylkesting og departementene . Olggosaddán : Justiisa- ja politiijadepartemeanta Gielda- ja guovlodepartemeanta . Dieđihangihpa juogaduvvo buot Finnmárkku viessogácciide . Brosjyren distribueres til alle husstander i Finnmark . Dan gávdná maiddái interneahtas : www.jd.dep.no Publikašuvdnanummir : G- 0381 B + S Buot govat : Samfoto Grafalaš hábmen : Sissel Sandve Deaddileapmi : Zoom Grafisk AS 08/2005 – preantalohku 35.000 Den finnes også på internett : www.jd.dep.no Odd Einar Dørum Publikasjonsnummer : G- 0381 B + S Alle foto : Samfoto Grafisk design : Sissel Sandve Trykk : Zoom Grafisk AS 08/2005 – opplag 35.000 2 2 Odd Einar Dørum Erna Solberg Erna Solberg Justiisaministtar Justisminister Gielda- ja guovloministtar Kommunal- og regionalminister : Finnmárkkulága váldosisdoallu Finnmárkkulága ulbmil lea lágidit diliid nu , ahte Finnmárkku eatnamat ja luondduvalljodagat hálddahuvvojit dássedis ja ekologalaččat suvdinnnávccalaš vuogi mielde fylkka ássiide buorrin ja earenoamážit sámi kultuvrii , boazodollui , meahcásteapmái , ealáhusdoaimmaheapmái ja servodateallimii vuođusin . : Hovedinnholdet i Finnmarksloven Formålet med Finnmarksloven er å legge til rette for at grunn og naturressurser i Finnmark forvaltes på en balansert og økologisk bærekraftig måte . Dette skal skje til beste for innbyggerne i fylket og særlig som grunnlag for samisk kultur , reindrift , bruk av utmark , næringsdrift og samfunnsliv . Dál hálddaha stáhtafitnodat Statskog SF sullii 95 proseantta Finnmárkku eatnamiin . I dag forvaltes rundt 95 prosent av grunnen i Finnmark av statsforetaket Statskog SF . Dát areala , mii lea badjel 45.000 km² , sirdojuvvo báikkálaš eaiggátvuhtii Finnmárkkuopmodaga ( Finnmarkseiendommen ) bokte . Dette arealet , som er på drøyt 45.000 km2 , overføres til lokalt eierskap gjennom Finnmarkseiendommen ( Finnmárkkuopmodat ) . Finnmárkkuopmodat lea ovttaskas ( priváhta ) eanaoamasteaddji , mas lea seamma gaskavuohta almmolaš eiseválddiide go eará eanaoamasteddjiinge . Finnmarkseiendommen er en privat grunneier som i utgangspunktet står i samme forhold til offentlige myndigheter som andre grunneiere . Finnmárkkuopmodaga galgá jođihit stivra , mas leat guhtta olbmo : Golbma Sámedikki nammadan ja golbma Finnmárkku fylkkadikki nammadan stivrralahtu . Finnmarkseiendommen skal ledes av et styre på seks personer : tre styremedlemmer oppnevnt av Sametinget og tre av Finnmark fylkesting . Finnmárkkuláhka nanne , ahte sámit leat eatnamiid ja čáziid guhkes geavaheami bokte rábidan vuoigatvuođaid Finnmárkku eatnamii . Finnmarksloven slår fast at samene gjennom langvarig bruk av land og vann har opparbeidet rettigheter til grunn i Finnmark . Maiddái Finnmárkku eará ássit sáhttet leat rábidan dakkár vuoigatvuođaid . Også andre innbyggere i Finnmark kan ha opparbeidet slike rettigheter . Galgá ásahuvvot komišuvdna dáid vuoigatvuođaid gártemii . Det skal etableres en kommisjon for kartlegging av disse rettighetene . Galgá maiddái ásahuvvot sierraduopmostuollu , mii mearrida soahpameahttunvuođaid dakkár vuoigatvuođaid alde . Det skal også opprettes en særdomstol som skal avgjøre tvister om slike rettigheter . Buot Finnmárkku ássit ožžot vuoigatvuođa ávkkástallat luondduvalljodagain Finnmárkkuopmodaga eatnamiin , earret eará bivdit , guolástit ja lubmet . Alle innbyggerne i Finnmark får rett til å utnytte natur ressurser på Finnmarkseiendommens grunn , blant annet jakt , fiske og multeplukking . Man stuorra vuoigatvuođa olmmoš oažžu , lea dan duohken man lagas čatnašumit sus leat valljodagaide . Hvor stor rett man får , avhenger av hvor nært man er knyttet til ressursene . Ovdamearkan oažžu olmmoš stuorát vuoigatvuođa ávkkástallat valljodagain dan gielddas gos son ássá . For eksempel får man større rett til utnyttelse av naturressurser i den kommunen man er bosatt i. . Maiddái sii geat ásset fylkka olggobealde , ožžot lobi bivdit smávvafuđđožiid , oaggut ja lubmet iežaset ruovttudollui . Også de som er bosatt utenfor fylket får adgang til jakt og fangst av småvilt , til fiske og til å plukke multer til egen husholdning . Finnmárkkuláhka lea čearddalaččat bealátkeahttá dainna lágiin , ahte ovttaskas olbmo riektedilli ii leat sorjavaš das , leago sápmelaš , dáža , kveana dahje gullágo eará veahkadatjovkui . Finnmarksloven er etnisk nøytral på den måten at den enkeltes rettsstilling ikke er avhengig av om man er same , nordmann , kven eller tilhører en annen befolkningsgruppe . Áššiin meahcceeatnamiid nuppástuvvan geavaheamis galget sihke almmolaš eiseválddit ja Finnmárkkuopmodat árvvoštallat , mo nuppástupmi váikkuha sámi beroštusaide . I saker om endret bruk av utmark skal både offentlige myndigheter og Finnmarkseiendommen vurdere hvilken betydning endringen vil ha for samiske interesser . Sámediggi sáhttá addit válddahusaid ( rávvagiid , háltelinjáid ) , mat galget adnojuvvot dán árvvoštallama vuođđun , muhto válddahusat eai čana vihkkedallama sámi beroštusaid ja eará deasttaid gaskkas . Sametinget kan gi retningslinjer som skal legges til grunn for denne vurderingen , men retningslinjene er ikke bindende for avveiningen mellom samiske interesser og andre hensyn . Finnmárkkuláhka ii atte njuolggadusaid mearraguolásteami birra . Finnmarksloven gir ikke regler om fiske i havet . Stuorradiggi dagai danne mearrádusa geassemánus 2005 , mas bivdá Ráđđehusa farggamusat guorahallat sámiid ja earáid vuoigatvuođa guolásteapmái Finnmárkku mearas , ja ovddidit čuovvoleaddji ášši dás Stuorradiggái . Stortinget fattet derfor i juni 2005 et vedtak hvor man ba Regjeringen snarest mulig foreta en utredning av samer og andres rett til fiske i havet utenfor Finnmark og fremme en oppfølgende sak om dette for Stor tinget . Ráđđehus lea čuovvoleamen Stuorradikki mearrádusa . ° Regjeringen er i gang med å følge opp Stortingets vedtak . ° 3 3 FINNMÁRKKULÁHKA – VÁSTÁDUSAT MUHTUN DÁBÁLAŠ GAŽALDAGAIDE SVAR PÅ NOEN VANLIGE SPØRSMÅL OM FINNMARKSLOVEN Gii galgá mearridit Finnmárkku eatnamiid badjel ? Hvem skal bestemme over grunnen i Finnmark ? Privatiserejuvvogo Finnmárkkuduottar ? Gustogo Finnmárkkuláhka luohtta buohkaide Finnmárkkus ? Ñ Ásahuvvo sierra orgána , Finnmárkkuopmodat , mii oažžu oamastanvuoigatvuođa daid eatnamiidda Finnmárkkus maid Statskog lea hálddahan ( § 49 ) . Ñ Det opprettes et eget organ , Finnmarkseiendommen , som får eiendomsrett til den grunnen i Finnmark som hittil har vært forvaltet av Statskog ( § 49 ) . Finnmárkku fylkkadiggi ja Sámediggi galgaba válljet lahtuid Finnmárkkuopmodaga stivrii ( § 7 ) . Finnmark fylkesting og Sametinget skal velge medlemmer til styret i Finnmarkseiendommen ( § 7 ) . Dáinna lágiin beassá Finnmárkku veahkadat mearridit fylkka eatnamiid hálddaheami . På denne måten er det befolkningen i Finnmark som vil bestemme over forvaltningen av grunnen i fylket . Finnmárkkuopmodat ferte almmatge čuovvut almmolaš lágaid ja njuolggadusaid nugo buot eará eanaeaiggádatge . Finnmarkseiendommen må imidlertid forholde seg til offentlige lover og regler på samme måte som enhver annen grunneier . Vil Finnmarksvidda privatiseres ? Ñ Ii . Ñ Nei . Láhka ii mearkkaš ahte addojuvvojit geasage ođđa vuoigatvuođat . Loven innebærer ikke at det deles ut noen nye rettigheter . Sii geat leat rábidan geavahan- ja oamastanvuoigatvuođa muhtun guvlui , ožžot dohkkehuvvot dán vuoigatvuođa Finnmárkkukomišuvnna gártema bokte ( § 5 ) . De som allerede har opparbeidet bruks- eller eiendomsrett til et område , vil få anerkjent denne retten gjennom Finnmarkskommisjonens kartlegging ( § 5 ) . Uhccán lea jáhkehahtti ahte komišuvdna gávnnaha oaktagaslaš oamastanvuoigatvuođa áktánas viidodagas rábiduvvon . Det er lite sannsynlig at kommisjonen vil finne at det er opparbeidet individuell eiendomsrett i noe særlig omfang . Eambbo jáhkehahtti lea ahte gávdnojit iešguđetlágan geavahanvuoigatvuođat , ovdamearkka dihtii vuoigatvuohta geavahit muhtun guovllu boazodollui , muddejuvvon muorračuohppamii , lavdnjeloggumii ja sullasaččaide . Det er mer sannsynlig at det finnes bruksrettigheter av ulike slag , for eksempel rett til å bruke et område til reindrift , begrenset hogst , stikking av torv eller liknende . Gjelder Finnmarksloven likt for alle i Finnmark ? Ñ Juo . Ñ Ja . Láhka lea čearddalaččat bealátkeahttá . Loven er etnisk nøytral . Máksá ahte olbmuin leat ovtta lágan vuoigatvuođat beroškeahttá leago sápmelaš , dáža , kveana dahje gullágo eará čerdii . Det vil si at man har like rettigheter etter loven uansett om man er same , nordmann , kven eller har en annen etnisk tilhørighet . Láhka sisdoallá almmatge muhtun dáhkádusaid ahte sámi beroštusat váldojuvvojit doarvái vuhtii ovdal go dahkkojuvvojit mearrádusat , mat vákkuhit sámi kultuvrii , boazodollui ja dakkáriidda meahcceguovlluin ( §§ 4 ja 10 ) . Loven inneholder imidlertid noen garantier for at det tas tilstrekkelig hensyn til samiske interesser før det fattes vedtak som kan ha betydning for samisk kultur , reindrift og liknende i utmarksområder ( §§ 4 og 10 ) . Sáhtángo bivdit Finnmárkkus ? Kan jeg jakte i Finnmark ? Ñ Sáhtát . Ñ Ja . Buohkat – maiddái sii geat eai ása Finnmárkkus – besset bivdit smávvafuđđožiid Finnmárkkuopmodaga eatnamiin ( § 23 ) . Alle – også de som ikke bor i Finnmark – har adgang til jakt og fangst av småvilt på Finnmarkseiendommens grunn ( § 25 ) . Sis geat ásset Finnmárkkus , lea lassin velá vuoigatvuohta bivdit fuođđuid ( § 23 ) . De som bor i Finnmark har i tillegg rett til å jakte på storvilt ( § 23 ) . Finnmárkkuopmodat sáhttá velá addit lobi bivdit dán lassin , ovdamearkan addit olbmuide geat eai ása Finnmárkkus , lobi bivdit fuođđuid ( § 27 ) . Finnmarkseiendommen kan dessuten gi tillatelse til jakt ut over dette , for eksempel til jakt av storvilt også for personer som ikke bor i fylket ( § 27 ) . Sáhtángo guolástit jogain Finnmárkkus ? Kan jeg fiske i elvene i Finnmark ? Ñ Sáhtát . Ñ Ja . Buohkat sáhttet oaggut stákkuin ja giehtaduorgguin jogain ja jávrriin Finnmárkkuopmodaga eatnamiin ( § 25 ) . Alle kan fiske med stang og håndsnøre i vassdragene på Finnmarkseiendommens grunn ( § 25 ) . Sii geat ásset Finnmárkkus , sáhttet lassin fierbmut čázádagain ássangielddasteaset ( § 22 ) . De som bor i Finnmark kan i tillegg fiske med garn i vassdrag innenfor den kommunen de bor i ( § 22 ) . Sáhtángo lubmet Finnmárkkus ? Kan jeg plukke multer i Finnmark ? Ñ Ja . Alle kan plukke multer på Finnmarkseiendommens grunn ( §§ 23 og 25 ) . De som ikke bor i Finnmark har bare lov til å plukke multer til egen husholdning ( § 25 ) . Fertego mus lohpi bivdit ja guolástit Finnmárkkuopmodaga eatnamiin ? Må jeg ha tillatelse til å jakte og fiske på Finnmarkseiendommens grunn ? Sáhttágo Finnmárkkuopmodat bidjat dárkilet eavttuid bivdui , guolásteapmái ja lubmemii iežas eatnamiin ? Kan Finnmarkseiendommen sette nærmere vilkår for jakt , fiske og multeplukking på dens grunn ? Leago mus vuoigatvuohta guolástit Finnmárkku mearas ? Har jeg rett til å fiske i havet utenfor Finnmark ? 4 4 Ñ Sáhtát . Buohkat sáhttet lubmet Finnmárkkuopmodaga eatnamiin ( §§ 23 ja 25 ) . Sis geat eai ása Finnmárkkus , lea dušše lohpi lubmet iežaset ruovttudollui ( § 25 ) . Ñ Ferte . Ñ Ja . Bivdui ja guolásteapmái ferte oažžut lobi Finnmárkkuopmodagas . For jakt og fiske må man ha tillatelse fra Finnmarkseiendommen . Lohpi sáhttá addojuvvot bivdo- dahje guolástangoartan , ja dan ovddas sáhttá gáibiduvvot divat ( § 27 ) . Tillatelsen kan gis i form av et jakt- eller fiskekort , og det kan kreves avgift for den ( § 27 ) . Ñ Sáhttá . Ñ Ja . Finnmárkkuopmodat sáhttá addit dárkilet njuolggadusaid luondduvalljodagaid ávkkástallamii iežas eatnamiin , earret eará ferte olbmos lohpi dasa . Finnmarkseiendommen kan gi nærmere regler om utnyttelse av naturressurser på dens grunn , blant annet at man må ha tillatelse til dette . Juos ovdamearkan leat uhccán eallit dahje luopmánat muhtun guovllus , de sáhttá Finnmárkkuopmodat mearridit ahte bivdu dahje lubmen dán guovllus galgá merrejuvvot . Dersom det for eksempel er lite dyr eller multer i et område , kan Finnmarkseiendommen bestemme at jakt eller multeplukking i det området skal begrenses . Mearrádusa sáhttá váidalit departementii ( § 27 ) . Avgjørelsen kan klages inn for departementet ( § 27 ) . Ñ Das ii daja Finnmárkkuláhka maidege . Ñ Det sier ikke Finnmarksloven noe om . Buohkain lea vuoigatvuohta oaggut mearas stákkuin ja giehtaduorgguin ja smávva firpmiiguin ja liinnaiguin ( sáltečáhceguolástanlága § 4 a ) . Alle har rett til å fiske i havet med stang og håndsnøre og med små garn og liner ( saltvannsfiskeloven § 4 a ) . Gávpeguolásteapmái dárbbaša olmmoš guolleeari . For å drive kommersielt fiske må man ha en fiskekvote . : Leahkki vuoigatvuođat eai lihkahallojuvvo Finnmárkkuláhka ii nuppástuhte geavahan- ja oamastanvuoigatvuođaid Finnmárkku eatnamiidda ( earret opmodagaid sirdima Statskog SF as Finnmárkkuopmodahkii ) . : Ingen inngrep i eksisterende rettigheter Finnmarksloven innebærer ikke endringer i bruksog eierrettigheter til grunnen i Finnmark ( utover overføringen av eiendom fra Statskog SF til Finnmarkseiendommen ) . Juos oktage lea rábidan geavahan- dahje oamastanvuoigatvuođa muhtun guovllu bistilis geavaheami ( oamastusa dahje dološ áiggi rájes geavaheami ) bokte , de ii nuppástuhte Finnmárkkuláhka dán . Dersom noen har opparbeidet brukseller eiendomsrett gjennom langvarig bruk av et område ( hevd eller alders tids bruk ) , vil ikke Finnmarksloven endre på dette . Juos olmmoš ovdamearkan čuohpai muoraid muhtun vuovddis dahje guođohii šibihiid dihtoguovllus dainna jáhkuin ahte sus lei vuoigatvuohta dasa , de sáhttá oažžut dakkár geavahanvuoigatvuođa dohkkehuvvot . Har man for eksempel gjennom flere tiår hugget trær i en skog eller hatt dyr på beite i et bestemt område i den tro at man hadde rett til dette , kan man få anerkjent slik bruksrett . Dát gusto Finnmárkkus nugo muđuige riikkas . Dette gjelder i Finnmark på samme måte som i resten landet . Iige láhka lihkahala vuoigatvuođaid mat vuođđuduvvet eará vuđđosii , ovdamearkan dakkáriid mat vuođđuduvvet dahkkojuvvon šiehtadussii . Loven gjør heller ikke inngrep i rettigheter som bygger på annet grunnlag , for eksempel en inngått avtale . Láhka nanne ahte sámit leat eatnamiid ja čáziid bistilis geavahemiin rábidan vuoigatvuođaid Finnmárkku eatnamiidda ( § 5 vuosttas lađas ) . Loven slår fast at samene gjennom langvarig bruk av land og vann har opparbeidet rettigheter til grunnen i Finnmark ( § 5 første ledd ) . Dát čuovvu dábálaš norgalaš rievttis ( oamastus ja dološ áiggi geavaheapmi ) . Dette følger av vanlig norsk rett ( hevd og alders tids bruk ) . Dattetge lei deaŧalaš nannet dán lágas . Det var likevel viktig å slå dette fast i loven . Mearrádus dohkkeha prinsihpalaččat ja politihkalaččat , ahte leat dakkár rábiduvvan vuoigatvuođat Finnmárkkus . Bestemmelsen er en prinsipiell og politisk anerkjennelse av at det finnes slike opparbeidete rettigheter i Finnmark . Prinsihppa ahte láhka ii lihkahala sajáiduvvan vuoigatvuođaid gusto maiddái dážaide , kvenaide ja eará Finnmárkku ássiide . Prinsippet om at loven ikke gjør inngrep i etablerte rettigheter gjelder også for nordmenn , kvener og andre innbyggere i Finnmark . Eaŋkilolbmo vuoigatvuođat dohkkehuvvojit ja dáidet diggelogahuvvot dađistaga go vuoigatvuođat identifiserejuvvojit gártenbarggu bokte mii galgá čađahuvvot . ° Den enkeltes rettigheter vil bli anerkjent og eventuelt tinglyst etter hvert som rettighetene blir identifisert gjennom det kartleggingsarbeidet som skal gjøres . ° : OAMASTUS JA DOLOŠ ÁIGGI RÁJES GEAVAHEAPMI Norgga rievtti mielde sáhttá olmmoš dihtoeavttuid vuođul rábidit sihke geavahanvuoigatvuođa ja eaiggátvuoigatvuođa muhtun guvlui , go dan geavaha dahje ráđđe guhkes áiggi badjel . : HEVD OG ALDERS TIDS BRUK Etter norsk rett kan man på bestemte vilkår opparbeide både bruksrett og eiendomsrett til et område gjennom å bruke eller råde over det i lang tid . « Oamastus » ja « dološ áiggi rájes geavaheapmi » leat namahusat guovtti vuohkái , mo sáhttá rábidit alcces dakkár vuoigatvuođaid . « Hevd » og « alders tids bruk » er betegnelse på to måter man kan opparbeide seg slike rettigheter på . Oamastusa eavttut čuvvot lágas juovlamánu 9. 1966 nr. 1 oamastusa birra . Vilkårene for hevd følger av lov 9. desember 1966 nr. 1 om hevd . Go galgá čuoččuhit oamastanvuoigatvuođa ( eaiggáduššanvuoigatvuođa ) , de ferte ráđđen guovllu uhcimustá 20 jagi . For å hevde eiendomsrett må man ha rådet over et område i minst 20 år . Ferte leat leamaš buorre árta jáhkkit iežas eaiggáduššat guovllu . Man må ha hatt god grunn til å tro at man eier området . ( Dát gohčoduvvo « buorrin jáhkkun » . ) ( Dette kalles å være « i god tro » . ) Go galgá čuoččuhit geavahanvuoigatvuođa , de ferte guovllu dihtoláhkai geavahan uhcimustá 20 jagi . For å hevde bruksrett må man ha utøvd en viss bruk i minst 20 år . Galgá geavahan dan jáhkus , ahte sus lei vuoigatvuohta dasa . Bruken må ha foregått i den tro at man hadde rett til dette . Juos geavaheapmi ii leat buktán bissovaš ráhkkanusaid guvlui ( ovdamearkan viesu huksen dohko ) , de ferte geavahan guovllu uhicmustá 50 jagi ovdal go oažžu dohkkehuvvot geavahanvuoigatvuođa . Dersom bruken ikke har gitt seg utslag i faste innretninger i området ( for eksempel at man har bygd hus der ) må man ha brukt området i minst 50 år for å få anerkjent bruksrett . Oahppa dološ áiggi rájes geavaheamis lea ovdánan riektegeavada bokte . Læren om alders tids bruk er utviklet gjennom rettspraksis . Dološ áiggi rájes geavaheami vuođul sáhttá oažžut oamastan- dahje geavahanvuoigatvuođa muhtun guvlui vaikko oamastusa eavttut eai leat devdojuvvon . På grunnlag av alders tids bruk kan man få eiendoms- eller bruksrett til et område selv om vilkårene for hevd ikke er oppfylt . Dat dáhpáhuvvá oppalaš árvvoštallama mielde , mas deaŧalaččamus momeanttat leat : † Guovllu guhkes áiggi geavaheapmi . Det skjer etter en totalvurdering , hvor de viktigste momentene er : † Lang tids bruk av området . Dasgo eará eavttut eai leat nu čavgadat go oamastussii , de gáibiduvvo hui guhkes áiggi geavaheapmi , soaitá nu guhká go 100 jagi , ja uhcimustá 50 jagi . † Fordi de øvrige vilkårene ikke er like strenge som for hevd , kreves det svært lang tids bruk , kanskje så mye som 100 år , og minst 50 år . † Gii lea geavahan dahje ráđđen guovllu , ferte dán dahkan buori jáhkus . Den som har brukt eller rådet over området må ha gjort dette i god tro . Gáibádus buori jáhkkui ii leat nu garas , juos geavahanáigi lea hui guhkki . Kravet til god tro er ikke like strengt hvis brukstiden er svært lang . Dábálaččat lea álkit rábidit geavahanvuoigatvuođaid go oamastanvuoigatvuođaid . Det er generelt lettere å opparbeide bruksrettigheter enn eierrettigheter . Go galgá oažžut dohkkehuvvot oamastanvuoigatvuođa dáid vuđđosiid alde , de ferte earret eará geavahan muhtun guovllu dan mađe ja nu guhká , ahte orui leamen eanaeaiggát ja ahte lea leamaš árta jáhkkit iežas duođas eaiggáduššat guovllu . ° For å få anerkjent eiendomsrett på disse grunnlagene må man blant annet ha brukt et område i så stort omfang at man fremsto som grunneier , og hatt grunn til å tro at man faktisk eide området . ° 5 5 : Leahkki vuoigatvuođaid gárten Leahkki vuoigatvuođaid gárten ja dohkkeheapmi lea deaŧalaš oassi Finnmárkkulágas . : Kartlegging av eksisterende rettigheter Kartlegging og anerkjennelse av eksisterende rettigheter er et viktig element i Finnmarksloven . Galgá ásahuvvot komišuvdna ja sierraduopmostuollu dán ulbmilii . Det skal opprettes en kommisjon og en særdomstol for dette formålet . Vuoigatvuođat galget gártejuvvot beroškeahttá čearddalaš gullevašvuođas . Rettighetene skal kartlegges uavhengig av etnisk tilhørighet . Sullasaš gártenproseassat leat ovdal čađahuvvon meahcceguovlluin eará osiin riikkas . Man har tidligere hatt lignende kartleggingsprosesser i utmarksområder i andre deler av landet . Finnmárkkukomišuvdna galgá gártet vuoigatvuođadiliid dain eatnamiin , maid Finnmárkkuopmodat váldá badjelasas Statskog SFas . Finnmarkskommisjonen skal kartlegge rettighetsforhold på den grunnen som Finnmarkseiendommen overtar fra Statskog SF . Finnmárkkukomišuvdna ii galgga addit vuoigatvuođaid , mat eai juo leat . Finnmarkskommisjonen skal ikke dele ut rettigheter som ikke allerede eksisterer . Gárten galgá dáhpáhuvvat gustojeaddji riikkagottálaš rievtti vuođul nugo dat lea ovdánan guhkilmas riektegeavada bokte . Kartleggingen skal skje på grunnlag av gjeldende nasjonal rett slik denne er utviklet gjennom lang rettspraksis . Ovdal go Finnmárkkukomišuvdna čielggadišgoahtá muhtun guovllu , de galgá dat almmuhit ávžžuhusa vejolaš vuoigatvuođalaččaide ahte galget dieđihit iežaset komišuvdnii . Før Finnmarkskommisjonen starter utredningen av et område , skal den kunngjøre en oppfordring til mulige rettighetshavere om å melde seg for kommisjonen . Almmuhuvvot galgá báikkálaš mediaid bokte dahje eará ulbmillaš vuogi mielde . Kunngjøringen skal skje i lokale medier og på annen hensiktsmessig måte . Almmuhus addá dárkilet čuvgehusaid das , guđe láhkai olmmoš galgá dieđihit ahte sus lea gáibádus . Den vil gi nærmere opplysninger om hvordan man kan melde fra om at man har et krav . Komišuvnna ulbmilin lea oažžut Finnmárkku vuoigatvuođadiliid johtileappot ja dievvaseappot čielggaduvvot go dábálaš duopmostuoluid bokte livččii vejolaš . Hensikten med kommisjonen er å få en raskere og mer fullstendig avklaring av rettighetsforholdene i Finnmark enn hva som ville vært tilfelle dersom man hadde holdt seg til de vanlige domstolene . Dábálaš duopmostuoluin šattašii juohkehaš ieš čuoččáldahttit ášši ja gáibidit vuoigatvuođas . I så fall ville hver og en selv måtte gå til sak og kreve sin rett . Dat lea dávjá divrras ja sáhtášii mielddisbuktit ahte dušše sii geat suitet vuodjit ášši , oččošedje čielggaduvvot iežaset rábidan vuoigatvuođaid eatnamii Finnmárkkus . Det er ofte kostbart og kunne ha medført at bare de som hadde råd til å føre en rettssak , ville få klarlagt sine opparbeidete rettigheter til grunn i Finnmark . Finnmárkkukomišuvdna ii leat duopmostuollu iige leat sorjavaš das ahte áššeoasálaččat čuoččáldahttet ášši ovdal go sáhttá čielggadit muhtun guovllu . Finnmarkskommisjonen er ikke en domstol , og er derfor ikke avhengig av at partene går til sak for å kunne utrede et område . Komišuvnnas lea alddes ovddasvástádus das , ahte vuoigatvuođadilit Finnmárkkuopmodaga eatnamiin čielggaduvvojit . Kommisjonen har selv ansvaret for at rettighetsforholdene på Finnmarkseiendommens grunn blir utredet . Komišuvnnas lea maiddái alddes ovddasvástádus das , ahte ášši čuvgejuvvo doarvái iige nu mo dábálaš diggeáššis mas áššeoasálaččain lea ovddasvástádus addit duopmostullui buot dárbbašlaš čuvgehusaid . Kommisjonen har også selv ansvaret for at saken blir tilstrekkelig opplyst , i motsetning til i en vanlig rettssak hvor det er partene som har ansvar for å gi domstolen alle nødvendige opplysninger . 6 6 Komišuvdna sáhttá nammadit iešguđetlágan beroštusjoavkkuid ovddasteddjiid , geat sáhttet čuovvut komišuvnna barggu . Kommisjonen kan oppnevne representanter for ulike interessegrupper som kan følge kommisjonens arbeid . Dainna sihkkarastá áššeoasálaččaid beroštusaid áimmahuššama nu ahte juohke áššeoasálaš ii šatta váldit sierra advokáhta dahje sullasačča . Dermed sikrer man at partenes interesser blir ivaretatt uten at hver part må opptre med egen advokat eller lignende . Áššeoasálaččaid ovddasteddjiid goluid máksá stáhta . Utgiftene til partenes representanter dekkes av staten . Ortnet lea muhtun lágan riekteveahkki stáhta beales . Ordningen er en form for rettshjelp fra statens side . Maŋŋil go komišuvdna lea geargan čielggadeames muhtun guovllu , de galgá addit raportta mas čilge gii komišuvnna oaivila mielde oamasta eatnama ja leatgo earáin geavahanvuoigatvuođat doppe . Etter at kommisjonen er ferdig med å utrede et område , skal den avgi en rapport om hvem som etter kommisjonens mening eier grunnen og om det er andre som har bruksrettigheter der . Finnmárkkuopmodat lea geatnegahttojuvvon čálalaččat cealkit oaivila komišuvnna raportta hárrái . Finnmarkseiendommen har plikt til å ta skriftlig stilling til kommisjonens rapport . Finnmárkkuopmodat galgá maiddái fuolahit ahte identifiserejuvvon vuoigatvuođat diggelogahuvvojit , go lea miehtan ahte dakkár vuoigatvuođat leat . Den skal også sørge for tinglysing av identifiserte rettigheter som Finnmarkseiendommen er enig i at eksisterer . Juos áššeoasálaččat eai boađe ovttamillii das ahte Finnmárkkukomišuvnna konklušuvdna doallá deaivása , de sáhttet bivdit komišuvnna soabahallat . Dersom partene ikke er enige om at Finnmarkskommisjonens konklusjon er riktig , kan de be kommisjonen om å mekle mellom dem. Juos ain leat sierramielas vuoigatvuođaid alde guovlluin maid Finnmárkkukomišuvdna lea čielggadan , de sáhttet áššeoasálaččat doalvut ášši Finnmárkku meahcceduopmostullui . Dersom det fremdeles er uenighet om rettigheter i områder som Finnmarkskommisjonen har utredet , kan partene bringe saken inn for Utmarksdomstolen for Finnmark . Dat lea sierraduopmostuollu mii cealká rievttálaččat čadni duomuid . Dette er en særdomstol som avsier rettslig bindende dommer . Ovttaskas áššeoasálaččat mearridit ieža , gáibiditgo duopmostuolu gieđahallat ášši . Det er opp til de private partene å kreve saken behandlet av domstolen . Duopmostuollu gieđahallá dušše soahpameahttunvuođaid vuoigatvuođaid alde Finnmárkkuopmodaga eatnamiin . Domstolen vil bare behandle tvister om rettigheter til Finnmarkseiendommens grunn . Nugo dábálaš duopmostuolusge , galget áššeoasálaččat duođaštit čuoččuhusaid maid buktet . Som i en vanlig domstol er det opp til partene å føre bevis for de påstandene de kommer med . Stáhta máksá dárbbašlaš goluid mat áššeoasálaččain leat leamaš áššiin , main Finnmárkkuopmodat lea vuostálastán komišuvnna konklušuvnna ahte earáin lea vuoigatvuohta eatnamii . Staten dekker nødvendige utgifter partene har hatt i saker der Finnmarkseiendommen har motsatt seg en konklusjon fra kommisjonen om at andre har rettigheter til grunnen . Juos guokte áššeoasálačča bidjaba ášši duopmostullui , de gustojit dábálaš njuolggadusat diggeáššiid áššegoluid máksimis . Hvis to private parter går til sak for domstolen , gjelder de vanlige reglene om dekning av saksomkostninger i rettssaker . Dat mearkkaša ahte iešguđege áššeoasála ieš ferte máksit goluidis , juos nubbi áššeoasálaš ii vuoittáhala áššis oalát . Det betyr at hver part i utgangspunktet selv må dekke sine omkostninger , med mindre den ene parten taper saken fullstendig . Goitge ii dárbbaš máksit riektedivada , go bidjá ášši Meahcceduopmostullui . Det skal uansett ikke betales rettsgebyr for å føre en sak for Utmarksdomstolen . Meahcceduopmostuolu duomut sáhttet váidaluvvot . Utmarksdomstolens dommer kan ankes . Dalle manná váidalus njuolga Alimusriektái . ° I så fall går anken direkte til Høyesterett . ° 7 7 : Finnmárkkuopmodat Go Finnmárkkuláhka boahtá fápmui , de sirdojuvvojit buot Finnmárkku eatnamat , maid Statskog SF dál hálddaha , ođđa orgánii mii gohčoduvvo Finnmárkkuopmodahkan ( Finnmarkseiendommen ) . : Finnmarkseiendommen Når Finnmarksloven trer i kraft , overføres all grunn i Finnmark som i dag forvaltes av Statskog SF til et nytt organ kalt Finnmarkseiendommen ( Finnmárkkuopmodat ) . Ráđđehus lea mearridan ahte Statskog SF galgá váldit ođđa namman Norsk Utmark SF . Regjeringen har besluttet at Statskog SF skal skifte navn til Norsk Utmark SF . Dát nammamolsun ii mearkkaš maidege Finnmárkku eanaarealaid sirdimii Finnmárkkuopmodahkii . Denne navneendringen vil ikke ha noen betydning for overføringen av grunnarealene i Finnmark til Finnmarkseiendommen . Finnmárkkuopmodaga galgá jođihit stivra , mas leat guhtta olbmo . Finnmárkku fylkkadiggi ja Sámediggi : PLÁNA- JA HUKSENLÁHKA Plána- ja huksenláhka sisdoallá njuolggadusaid arealaplánemis ja huksenáššegieđahallamis . : PLAN OG BYGNINGSLOVEN Plan- og bygningsloven inneholder regler om arealplanlegging og byggesaksbehandling . Láhka lea gieldda deaŧalaččamus neavvu stivret arealaávkkástallama gielddas . Loven er kommunens viktigste verktøy for å styre arealutnyttelsen i kommunen . Gielddastivra sáhttá mearridit bajit arealaplánaid ja dárkilet regulerenplánaid , mat muddejit makkár doaibma sáhttá leat iešguđege guovllus gielddas . Kommunestyret kan vedta overordnete arealplaner og mer detaljerte reguleringsplaner som setter rammene for hvilken type virksomhet som kan foregå i forskjellige områder i kommunen . Maiddái stáhta sáhttá mearridit regulerenplána , juos lea dárbbašlaš čađahan dihtii doaibmabijuid main lea stuorra servodatlaš mearkkašupmi . Også staten kan vedta en reguleringsplan dersom det er nødvendig for å gjennomføre tiltak av stor samfunnsmessig betydning . Sáhttet maiddái biddjojuvvot eavttut dasa , makkár doaibma sáhttá leat iešguđege osiin gielddas . Det kan også settes vilkår for den virksomhet som kan drives i de ulike delene av kommunen . Ovdamearkan sáhttá gielda mearridit ahte muhtun guovllus galgá sáhttit doaimmahit industriija , ja sáhttá seammás bidjat gáibádusaid nuoskkideami ja šláma eastadeami dáfus industriijai mii álggahuvvo guvlui . For eksempel kan kommunen bestemme at det i et område skal kunne drives industri , og samtidig stille krav om begrensning av utslipp og støy for industrivirksomhet som etablerer seg i området . Fylkkagielda , ránnjágielddat ja stáhtalaš fágaeiseválddit sáhttet buktit vuosteákka gieldda arealaplána- ja regulerenplánaevttohussii . Fylkeskommunen , nabokommunene og statlige fagmyndigheter kan fremme innsigelse mot kommunens forslag til arealplan og reguleringsplan . Dalle ferte areala- ja regulerenplána sáddejuvvot departementii loahpalaš dohkkeheapmái . I så fall må areal- eller reguleringsplanen sendes til departementet for endelig godkjenning . Vuoigatvuohta buktit vuosteákka ii mávsse ahte lea vuoigatvuohta biehttalit regulerenplána mearriduvvomis , muhto sáhttá gáibidit departemeantta gieđahallat ášši . Rett til å fremme innsigelse betyr ikke at man har rett til å nekte at reguleringsplanen vedtas , men man kan kreve at departementet tar stilling til saken . Sámedikkis lea vuosteággavuoigatvuohta áššiin , mat gusket sámi kulturmuitosuodjaleapmái . ° Sametinget har innsigelsesrett i saker som berører samisk kulturminnevern . ° 8 8 galgaba válljet golbma stivrralahtu goabbáge . Finnmarkseiendommen skal ledes av et styre på seks personer . Finnmark fylkesting og Sametinget skal velge tre styremedlemmer hver . Buot stivrralahtut galget ássat Finnmárkkus . Alle styremedlemmene skal være bosatt i Finnmark . Stivra vállje ieš , gii galgá leat jođiheaddji ja várrejođiheaddji . Styret velger selv hvem som skal være leder og nestleder . Juos ii oktage stivrralahttu fidne eanetlogu , de galgá Finnmárkku fylkkadiggi leaskalohkojagiin ja Sámediggi bárralohkojagiin mearridit , guhtemuš dan guđa lahtus galgá leat jođiheaddjin ja várrejođiheaddjin . Dersom ingen av medlemmene oppnår flertall , skal Finnmark fylkesting i oddetallsår og Sametinget i partallsår bestemme hvem av de seks medlemmene som skal være leder og nestleder . Eanaš áššiin dahkkojuvvojit stivrramearrádusat dábálaš eanetloguin . I de aller fleste saker fattes styrevedtak ved alminnelig flertall . Juos jienasteami boađus šaddá 3–3 , de mearrida stivrrajođiheaddji jietna . Dersom utfallet av avstemningen blir 3–3 , er styrelederens stemme avgjørende . Lassin galgá Finnmárkkuopmodagas leat gozihanlávdegoddi , mas leat golbma lahtu . I tillegg til styret skal Finnmarkseiendommen ha en kontrollkomité med tre medlemmer . Gozihanlávdegoddi galgá earret eará geahččat bearrái , ahte Finnmárkkuopmodat jođihuvvo Finnmárkkulága ja eará láhkamearrádusaid mielde , ja dohkkehit loanahemiid ja dietnasa juohkima . Kontrollkomiteen skal blant annet påse at Finnmarkseiendommen drives i samsvar med Finnmarksloven og annen lovgivning , og godkjenne låneopptak og utdeling av utbytte . Finnmárkku fylkkadiggi , Sámediggi ja Gonagas nammadit lahtu guhtege . Finnmark fylkesting , Sametinget og Kongen oppnevner et medlem hver . Finnmárkkuopmodat leat iehčanas riektesubjeakta ja prinsihpas dat oamasta eatnamiid nugo priváhta eanaeaiggátge . Finnmarkseiendommen er et selvstendig rettssubjekt og vil i prinsippet eie grunnen på samme måte som en privat grunneier . Dát máksá ahte Finnmárkkuopmodat vuolggasajis sáhttá mearridit , mo eatnamat galget ávkkástallojuvvot . Det betyr at Finnmarkseiendommen i utgangspunktet kan bestemme hvordan grunnen skal utnyttes . Almmatge leat muhtun deaŧalaš spiehkastagat dás . Det finnes imidlertid en del viktige unntak fra dette . Vuosttamužžan sisdoallá Finnmárkkuláhka iešalddes deaŧalaš njuolggadusaid Finnmárkkuopmodaga oamastan eatnamiid hálddaheamis . For det første inneholder Finnmarksloven i seg selv viktige regler om forvaltningen av den grunnen Finnmarkseiendommen eier . Kapihtal 3 njuolggadusaid mielde galget Finnmárkku ássiin leat vissis vuoigatvuođat earret eará bivdui ja lubmemii dáin eatnamiin . Etter reglene i kapittel 3 skal innbyggerne i Finnmark ha visse rettigheter til blant annet jakt , fiske og multeplukking på denne grunnen . ( Geahča kapihttala ođasmuvvi luondduvalljodagaid hálddaheamis . ) ( Se avsnittet om forvaltning av fornybare ressurser . ) Stáhta sáhttá maiddái bidjat guovlluid Finnmárkku eatnamiin álbmotmeahccin ( § 19 ) . Staten kan også legge områder på Finnmarkseiendommens grunn ut som nasjonalpark ( § 19 ) . Dákkár mearrádusat mearkkašit , ahte dihtolágan doaimmat gildojuvvojit dain guovlluin maidda mearrádus gusto . Denne typen vedtak innebærer at visse typer virksomhet forbys i de områdene vedtaket gjelder . Lassin leat sierra áššegieđahallannjuolggadusat Finnmárkkuopmodaga mearrádusaide meahcceguovlluid geavaheami nuppástuhttimii ( § 10 ) . I tillegg er det særlige saksbehandlingsregler for Finnmarkseiendommens avgjørelser om omdisponering av utmarksområder ( § 10 ) . Buot dát njuolggadusat mearkkašit gáržžádusaid Finnmárkkuopmodaga vuoigatvuhtii mearridit eatnamiid badjel maid oamasta . Alle disse reglene innebærer begrensninger av Finnmarkseiendommens rett til å bestemme over den grunnen den eier . Nuppádassii gustojit buot almmolaš stivrenneavvut seamma olu Finnmárkkuopmodaga eatnamiin go eará priváhta eatnamiin , ovdamearkan gielddaid vuoigatvuohta arealaplánemii plána- ja huksenlága mielde . For det andre gjelder alle offentlige styringsverktøy i like stor grad på Finnmarkseiendommens grunn som på annen privat grunn , for eksempel kommunenes rett til arealplanlegging etter plan- og bygningsloven . Finnmárkkuopmodat ii sáhte vuostálastit arealaid iešguđege gielddas regulerejuvvomis dáinna lágiin . Finnmarkseiendommen kan ikke motsette seg at bruken av arealer i den enkelte kommune reguleres på denne måten . Maiddái almmolaš gildosat dihtolágan doaimmaid vuostá gustojit Finnmárkkuopmodaga eatnamiin nugo buot earáge sajiin . Også offentlige forbud mot visse typer virksomhet gjelder på Finnmarkseiendommens grunn som over alt ellers . Ovdamearkan lea mohtorjohtalusgielddus mehciin ja ráfáidahttojuvvon elliid bivdogielddus . Eksempler på dette er forbudet mot motorferdsel i utmark og forbudet mot jakt på fredete dyrearter . Álbmoga vuoigatvuohta johtit meahcis gusto maiddái . Det samme gjelder allmennhetens rett til ferdsel i utmark . Stáhta , fylkkagielda ja gielda sáhttet maiddái bággolonistit eatnama Finnmárkkuopmodagas nugo earáge ovttaskas eanaeaiggádiin . Staten , fylkeskommunen og kommunen kan dessuten ekspropriere grunn fra Finnmarkseiendommen i like stor grad som fra andre private grunneiere . Oktiigeassun sáhttá dadjat , ahte Finnmárkkuopmodat eanaeaiggádin ii leat makkárge sierradilis stáhta ja gieldda vejolašvuođa hárrái dahkat mearrádusaid , mat gáržžidit eanaeaiggáda ráđđenvuoigatvuođa . Som en oppsummering kan man si at Finnmarkseiendommen som grunneier ikke står i noen særstilling i forhold til statens eller kommunens mulighet til å fatte vedtak som begrenser grunneierens råderett . Finnmárkkulágas leat sierra njuolggadusat mearrádusaide meahcceeatnamiid nuppástuvvan geavaheami birra ( § 10 ) . Finnmarksloven har egne regler for vedtak om endret bruk av utmark ( § 10 ) . Ovdal go Finnmárkkuopmodaga stivra mearrida dakkár áššiin , de galgá árvvoštallat maid nuppástupmi mearkkaša sámi kultuvrii , boazodollui , meahcásteapmái , ealáhusdoaimmaheapmái ja servodateallimii . Før styret i Finnmarkseiendommen fatter vedtak i slike saker skal man vurdere hvilken betydning endringen vil ha for samisk kultur , reindrift , utmarksbruk , næringsutøvelse og samfunnsliv . Sámedikki válddahusat meahcceeatnamiid nuppástuvvan geavaheapmái galget adnojuvvot dán árvvoštallama vuođđun . Sametingets retningslinjer for endret bruk av utmark skal legges til grunn for denne vurder- Maiddái earenoamáš jienastannjuolggadusat gustojit , go stivra gieđahallá dakkár áššiid ( geahča § 9 ja § 10 ) nuppi ja goalmmát lađđasa ) . ingen . Det gjelder også spesielle avstemningsregler for styrets behandling av slike saker ( se § 9 og § 10 annet og tredje ledd ) . Dáinna lágiin váfista láhka ahte sámi beroštusat váldojuvvojit vuhtii , go stivra dahká mearrádusaid main lea mearkkašupmi meahcceguovlluide gos sámiin leat beroštusat . ° På denne måten sikrer loven at samiske interesser ivaretas når styret tar avgjørelser som har betydning for utmarksområder hvor samiske interesser er representert . ° : VUOIGATVUOHTA JOHTIT MEAHCIS Olgoáibmolága § 2 lohká : « Mehciin sáhttá juohkehaš johtit juolgásii miehtá jagi , go dat dáhpáhuvvá deasttalaččat ja dárbbašlaš várrugasvuođain . » : RETT TIL FERDSEL I UTMARK Friluftsloven § 2 lyder : « I utmark kan enhver ferdes til fots hele året , når det skjer hensynsfullt og med tilbørlig varsomhet . » Mehciin oaivvilda gilvvekeahtes eatnama , mihtilmasat várreguovlluid , vuvddiid jna. Med utmark menes udyrket mark , typisk fjellområder , skog osv. Olgoáibmoláhka gusto ollásit Finnmárkkuopmodaga eatnamiin . Friluftsloven vil gjelde fullt ut på Finnmarkseiendommens grunn . Buohkat – maiddái olbmot geat ásset olggobealde Finnmárkku – sáhttet danne johtit veaiddalassii meahcceguovlluin , mat leat Finnmárkkuopmodaga eatnamiin . Alle – også personer bosatt utenfor Finnmark – kan derfor ferdes fritt i utmarksområder på Finnmarkseiendommens grunn . Nuppi dáfus gusto maiddái dábálaš gielddus mohtorjohtalussii mehciin ( láhka mohtorjohtalusa birra mehciin § 3 ) . På den annen side gjelder det også et generelt forbud mot motorferdsel i utmark ( lov om motorferdsel i utmark § 3 ) . Dátge láhka gusto ollásit Finnmárkkuopmodaga eatnamiin . Også denne loven vil gjelde fullt ut på Finnmarkseiendommens grunn . Finnmárkkuopmodat ii sáhte suovvat mohtorjohtalusa mehciin iežas eatnamiin , mii riidá dán lága . Finnmarkseiendommen kan ikke tillate motorferdsel i utmark på sin grunn i strid med denne loven . Gielda sáhttá almmatge dihtoeavttuid vuođul addit lobi dása . ° Kommunen kan imidlertid på visse vilkår gi tillatelse til dette . ° : MII LEA MEAHCCEEATNAMIID NUPPÁSTUVVAN GEAVAHEAPMI ? : HVA ER ENDRET BRUK AV UTMARK ? Juos doaibmabidju galgá meroštallojuvvot « meahcceeatnamiid nuppástuvvan geavaheapmin » , de fertejit das leat mearkkašahtti fysalaš ja praktihkalaš čuovvumušat meahcceeatnamiid geavaheapmái . For at et tiltak skal regnes som « endret bruk av utmark » må det ha merkbare fysiske og praktiske konsekvenser for bruken av utmarksområdene . Doaibmabijut fertejit maiddái bistit dihtoáiggi , juos galgá sáhttit lohkat meahcceeatnama geavaheami « nuppástuvvan » . Tiltakene må også være av en viss varighet for at man kan si at bruken av utmarka er « endret » . Mihtilmas ovdamearkkat leat viesut ja bartahuksemat , geainnuid ráhkadeapmi , ruvkedoaimmaid álggaheapmi ja bieggamillopárkkaid ceggen . Typiske eksempler vil være hus- og hytteutbygging , bygging av veier , oppstart av gruvedrift og oppføring av vindmølleparker . « Nuppástuvvan geavaheapmin » ii adnojuvvo juos mearriduvvojit njuolggadusat , mat dušše gusket meahcceeatnama geavaheapmái meahccin . Det anses ikke som « endret bruk » dersom det vedtas regler som bare angår bruken av utmarka som utmark . Ovdamearkan ii leat « meahcceeatnamiid nuppástupmi » , juos Finnmárkkuopmodat mearrida njuolggadusaid valljodagaid juogadeapmái iešguđetlágan joavkkuide ja gáržžádusaid bivdinvejolašvuhtii . ° For eksempel er det ikke « endret bruk av utmark » om Finnmarkseiendommen vedtar regler om fordeling av utmarksressurser mellom ulike grupper eller om begrensninger i adgangen til å drive jakt og fiske . ° 9 9 : Ođasmuvvi valljodagaid hálddaheapmi : SÁMEDIKKI VÁLDDAHUSAT Sámediggi sáhttá addit válddahusaid ( rávvagiid ) dasa , mo galgá árvvoštallat guđe láhkai mearrádusat meahcceeatnamiid nuppástuvvan geavaheamis váikkuhit sámi kultuvrii , boazodollui , meahcásteapmái , ealáhusdoaimmaheapmái ja servodateallimii ( § 4 ) . : Forvaltning av fornybare ressurser : SAMETINGETS RETNINGS LINJER Sametinget kan gi retningslinjer for hvordan man skal vurdere virkningen av vedtak om endret bruk av utmark for samisk kultur , reindrift , utmarksbruk , næringsutøvelse og samfunnsliv ( § 4 ) . Sámedikki válddahusat galget adnojuvvot vuođđun dán árvvoštallamis . Sametingets retningslinjer skal legges til grunn for denne vurderingen . Válddahusat ásahallet dušše guđe láhkai iešguđetlágan doaibmabijuid váikkuhusat sámi beroštusaide galget árvoštallojuvvot . Retningslinjene regulerer bare hvordan virkningene av forskjellige tiltak for samiske interesser skal bedømmes . Válddahusat eai čana dan , makkár mearrádusaid almmolaš eiseválddit dahje Finnmárkkuopmodat sáhttet dahkat . Retningslinjene er ikke bindende for hvilke vedtak offentlige myndigheter eller Finnmarkseiendommen kan fatte . Dat eai mearrit guđe láhkai sámi beroštusaid vuhtiiváldin galgá vihkkehallojuvvot eará beroštusaid vuostá , ovdamearkan ealáhusovddideami dahje infrastruktuvrra huksendárbbu vuhtiiváldima vuostá . De bestemmer ikke hvordan hensynet til samiske interesser skal veies opp mot andre interesser , for eksempel hensynet til næringsutvikling eller behovet for utbygging av infrastruktur . Gielda sáhttá ovdamearkan mearridit regulerenplána plána- ja huksenlága mielde , mii mearkkaša ahte meahccevalljodagat geavahuvvojit earaláhkai , vaikko vel dat sáhttáge čuohcat sámi beroštusaide . Kommunen kan for eksempel vedta en reguleringsplan etter plan- og bygningsloven som innebærer omdisponering av utmarksressurser selv om dette kan gå på bekostning av samiske interesser . Sámedikki válddahusain lea mearkkašupmi buot almmolaš eiseválddiide geat plánejit doaibmabijuid Finnmárkui , mat mearkkašit ahte meahcceatnamiid geavaheapmi nuppástuvvá ja mat sáhttet váikkuhit sámi beroštusaide . Sametingets retningslinjer har betydning for alle offentlige myndigheter som planlegger tiltak i Finnmark som innebærer omdisponering av utmarksområder og som kan ha betydning for samiske interesser . Ovdamearkan galgá gielda atnit válddahusaid vuođđun , juos áigu mearridit meahcceeatnama ođđasisregulerema mii sáhttá váikkuhit sámi boazodollui dahje eará ealáhusdoaimmaheapmái . For eksempel må kommunen legge retningslinjene til grunn dersom den vil vedta en omregulering av utmark som kan ha betydning for samisk reindrift eller annen næringsutøvelse . Stáhta galgá atnit válddahusaid vuođđun , juos lea plánejuvvon riikkageaidnohuksen meahcceeatnamiidda mii sáhttá váikkuhit sámi beroštusaide . Staten må legge retningslinjene til grunn dersom det er planlagt en riksveiutbygging i utmark som kan ha innvirkning på samiske interesser . Maiddái Finnmárkkuopmodaga stivra galgá atnit válddahusaid vuođđun , juos áigu mearridit meahcceatnama nuppástuvvan geavaheami iežas eatnamiin ( § 10 ) . ° Også styret i Finnmarkseiendommen må forholde seg til retningslinjene dersom den vil vedta endret bruk av utmark på sin grunn ( § 10 ) . ° 10 10 Lága deaŧalaččamus ulbmiliid gaskkas lea addit Finnmárkku veahkadahkii stuorát váikkuhanfámu fylkka eatnamiid hálddaheapmái . Et av de viktigste formålene med loven er å gi befolkningen i Finnmark større innflytelse på forvaltningen av grunnen i fylket . Finnmárkkulága kapihtal 3 addá njuolggadusaid Finnmárkkuopmodaga eatnamiid ođasmuvvi luondduvalljodagaid hálddaheapmái . Finnmarkslovens kapittel 3 gir regler om forvaltningen av fornybare naturressurser på Finnmarkseiendommens grunn . Báikkálaš veahkadagas seahtá leat stuorát vuoigatvuohta ávkkástallat luondduvalljodagain go earáin . Lokalbefolkningen bør ha rett til å utnytte lokale naturressurser i større grad enn alle andre . Danne leat biddjojuvvon máŋga vuoigatvuođadási dasa , man lahka iešguđege joavku lea čadnojuvvon iešguđetlágan valljodagaide . Man har derfor lagt opp til flere rettighetsnivåer i forhold til hvor nært man er tilknyttet de forskjellige ressursene . Buot gieldda ássiin galgá leat vuoigatvuohta ávkkástallat dihto luondduvalljodagain gieldda rájáid siskkobealde , earret eará mannet , uvjet ja murret dihto mearrái . Alle innbyggerne i den enkelte kommune har rett til utnyttelse av visse naturressurser innenfor kommunens grenser , blant annet egg- og dunsanking og begrenset hogst . Dát lea viidámus vuoigatvuođadássi . Dette er det mest omfattende rettighetsnivået . Nuppi dásis lea buot Finnmárkku ássiin vuoigatvuohta bivdit , guolástit ja lubmet . På neste nivå har alle innbyggerne i Finnmark blant annet rett til jakt , fiske og multeplukking . Dábálaččamus dásis lea álbmogis – maiddái sis geat eai ása Finnmárkkus – lohpi bivdit smávvafuđđožiid ja guolástit stákkuin ja giehtaduorgguin ja čoaggit luopmániid iežaset ruovttudollui . På det mest generelle rettighetsnivået har allmennheten – også de som ikke er bosatt i Finnmark – adgang til jakt og fangst av småvilt og fiske med stang og håndsnøre , og til plukking av multer til egen husholdning . Finnmárkkulága njuolggadusaid luondduvalljodagaid hálddaheami birra gáržžidit eará lágaid njuolggadusat nugo fuođđoláhka ja luossa- ja sáivaguolleláhka , mat ovdamearkan addet njuolggadusaid fierbmungildosa ja bivdogildosa birra iešguđege áigái jagis . Reglene i Finnmarksloven om forvaltning av naturressurser begrenses av regler i andre lover som viltloven og lakse- og innlandsfiskeloven , som for eksempel gir regler om forbud mot fiske med garn og forbud mot jakt på forskjellige tider av året . miid luondduvalljodagaid ávkkástallamii ja hálddaheapmái ( geahča dárkileappot teakstabovssas ) . Utover dette har Finnmarkseiendommen vid myndighet til å styre og gi nærmere regler om utnyttelsen og forvaltningen av naturressursene på sin grunn ( se nærmere i tekstboks ) . Ovdamearkan sáhttá báikkálaš guolásteaddjisearvái addit vuoigatvuođa hálddahit guolásteami muhtun jogas . For eksempel kan en lokal fisker forening tildeles rett til å forvalte fisket i en elv . Finnmárkkuopmodat sáhttá maiddái mearridit ahte luondduvalljodagaid ávkkástallan gáibida oktagaslaš ( individuála ) lobi , ja addit lobi ávkkástallat luondduvalljodagain viidábut go masa olbmos lea vuoigatvuohta lága mielde . Finnmarkseiendommen kan også bestemme at utnyttelse av naturressurser krever individuell tillatelse , og gi tillatelse til å utnytte naturressurser ut over det man har rett til etter loven . Bivdui ja guolásteapmái dárbbašuvvo álo lohpi , ovdamearkan bivdo- dahje guolástangoarta . For jakt , fangst og fiske er det alltid nødvendig med tillatelse , for eksempel i form av jakt- eller fiskekort . Sáhttá gáibidit divada lobi ovddas , ja dat sáhttá leat iešguđege sturrodagas gieldda ássiide , Finnmárkku ássiide ja eará guovllu álbmogii . ° Det kan kreves avgift for tillatelsen , og den kan være av ulik størrelse for innbyggerne i kommunen , i Finnmark og allmennheten for øvrig . ° Dán lassin lea Finnmárkkuopmodagas viiddis váldi stivret ja addit dárkilet njuolggadusaid iežas eatna- : OÐASMUVVI VALLJODAGAID HÁLDDAHEAPMI Finnmárkkuopmodaga EATNAMIIN Buot gieldda ássiin lea vuoigatvuohta : † bivdit jávreguliid firpmiin † bivdit sáivačázis gođđi luossaguliid gittaneavvuiguin mearas † čoaggit maniid ja uvjjaid † čuohppat lastavuovddi boaldámuššan dáludárbui † loggut lavnnjiid boaldámuššan ja eará dáludárbui † čuohppat lastamuoraid áidestoalpun ja áhcestoalpun boazodoallo- ja eanadoalloealáhussii Buot Finnmárkku ássiin lea vuoigatvuohta : † bivdit fuođđuid † bivdit smávvafuđđožiid † oaggut jogain ja jávrriin stákkuin ja giehtaduorgguin † čoaggit luopmániid † váldit muoraid duodjái Buohkat – maiddái sii geat ásset olggobealde Finnmárkku – besset : † bivdit smávvafuđđožiid † oaggut jogain ja jávriin stákkuin ja giehtaduorgguin † čoaggit luopmániid iežaset ruovttudollui : FORVALTNING AV FORNYBARE RESSURSER PÅ Finnmarkseiendommens GRUNN Alle innbyggerne i den enkelte kommune har rett til : † fiske etter innlandsfisk med garn † fiske etter anadrome laksefisk med faststående redskap i sjøen † sanking av egg og dun † hogst av lauvskog til brensel for husbehov † stikking av torv til brensel og annet husbehov † uttak av lauvskog til bruk som gjerdestolper og hesjestaur i reindrifts- og jordbruksnæring Alle innbyggerne i Finnmark har rett til : † jakt på storvilt † jakt og fangst av småvilt † fiske i vassdrag med stang og håndsnøre † plukking av multer † uttak av trevirke til husflid Alle – også de bosatt utenfor Finnmark – har adgang til : † jakt og fangst av småvilt † fiske i vassdrag med stang og håndsnøre † plukking av multer til egen husholdning Bivdu gáibida álo lobi . Jakt , fangst og fiske krever alltid tillatelse . Lohpi sáivačázis gođđi ( anadroma ) luossaguliid bivdit addojuvvo ovddimustá olbmuide , geat gullet vuođđoealáhusaide ja ásset bissovaččat guovllus . Tillatelse til fiske etter anadrome laksefisk i sjøen gis fortrinnsvis til personer som er tilknyttet primærnæringene og som bor fast i området . Gielda sáhttá addit eaŋkilolbmuide dahje joavkkuide 10 jahkái háválassii vuoigatvuođa ávkkástallat muhtun valljodagain dárkileappot mearriduvvon guovlluin gili lahka . Kommunen kan gi enkeltpersoner eller grupper for 10 år av gangen rett til å utnytte enkelte ressurser i nærmere bestemte områder nær bygden . Gieldda mearrádus sáhttá váidaluvvot Finnmárkkuopmodahkii . Kommunens vedtak kan påklages til Finnmarkseiendommen . Finnmárkkuopmodat sáhttá : † addit báikkálaš servviide 10 jahkái háválassii vuoigatvuođa hálddahit luondduvalljodagaid ávkkástallama mearriduvvon guovlluin † addit eará joavkkuide dahje álbmogii lobi ávkkástallat luondduvalljodagain viidábut go sis lea vuoigatvuohta lága mielde † addit dárkilet njuolggadusaid ođasmuvvi valljodagaid ávkkástallama birra , dán vuolde maiddái gáibidit oktagaslaš lobi ja divada † mearridit gáržžádusaid valljodagaid ávkkástallamii mearriduvvon guovlluin . Finnmarkseiendommen kan : † gi lokale organisasjoner for 10 år av gangen rett til å forvalte utnyttelsen av naturressurser i bestemte områder † gi andre grupper eller allmennheten tillatelse til å utnytte naturressurser ut over det de har rett til etter loven † gi nærmere regler om utnyttelsen av fornybare ressurser , herunder kreve individuell tillatelse og avgift † fastsette begrensninger av ressursutnyttelsen i bestemte områder . Mearrádus sáhttá váidaluvvot departementii . ° Avgjørelsen kan klages inn for departementet . ° 11 11 : Nuppástusat eará lágain Finnmárkkuláhka dahká muhtun nuppástusaid eará lágaide , main lea mearkkašupmi Finnmárkkuopmodaga vuoigatvuhtii ráđđet daid eatnamiid maid váldá badjelasas . : Endringer i andre lover Finnmarksloven gjør noen endringer i andre lover som har betydning for Finnmarkseiendommens råderett over den grunnen den overtar . Deaŧalaččamus nuppástusaid dahká báktedoaibmaláhkii . De viktigste endringene gjøres i bergverksloven . Ovdal go giige ohcagoahtá minerálaid Finnmárkkus , de galgá dieđihit čálalaččat Finnmárkkuopmodahkii , Sámediggái ja báikkálaš boazodoallostivrraide . Før man starter leting etter mineralforekomster i Finnmark skal Finnmarkseiendommen , Sametinget og de lokale reindriftsstyrene varsles skriftlig . Go báktedoaibmaeiseválddit árvvoštallet ohcamušaid oažžut vuoigatvuođa ávkkástallat minerálagávdnosiin muhtun guovllus , galget sii deattuhit deastta sámi beroštusain . Når bergverksmyndighetene vurderer søknader om rett til å utnytte mineralforekomstene i et område , skal de legge vesentlig vekt på hensynet til samiske interesser . Sámediggi , 12 fylkkagielda ja gielda galget oažžut vejolašvuođa cealkit áššis . Sametinget , fylkeskommunen og 12 kommunen skal få anledning til å uttale seg om saken . Juos Sámediggi dahje Finnmárkkuopmodat vuosttalda ohcamuššii miehtamis , de galgá Ealáhus- ja gávpedepartemeanta mearridit ášši . Dersom Sametinget eller Finnmarkseiendommen går imot at søknaden innvilges , skal saken avgjøres av Nærings- og handelsdepartementet . Mearriduvvon lea maiddái ahte Gonagas sáhttá addit njuolggadusaid , maid mielde galgá máksojuvvot alit divat eanaeaiggádii ruvkedoaimma ovddas Finnmárkkuopmodaga eatnamis go dat , mii gusto eará eanaeaiggádiidda . ° Det er også bestemt at Kongen kan gi regler om høyere avgift til grunneier for gruvedrift på Finnmarkseiendommens grunn enn det som gjelder for andre grunneiere . ° : Lága fápmuiboahtin Lága njuolggadusat eai gusto ovdal go biddjojuvvojit fápmui . : Ikrafttredelse av loven Reglene i loven gjelder ikke før de settes i kraft . Dat ferte dahkkojuvvot Gonagasa mearrádusain stáhtaráđis . Dette må gjøres gjennom et vedtak av Kongen i statsråd . Lága eaŋkiloasit sáhttet biddjojuvvot fápmui iešguđe áigái . De enkelte delene av loven kan settes i kraft til forskjellig tid . Sihke ráđđehusa , Sámedikki ja Finnmárkku fylkkadikki ulbmil lea ahte Finnmárkkuláhka galgá boahtit fápmui nu fargga go vejolaš . Både regjeringen , Sametinget og Finnmark fylkesting har som målsetning at Finnmarksloven skal tre i kraft så snart som mulig . Almmatge fertejit vuos muhtun válmmaštallanbarggut dahkkojuvvot ovdal go dát sáhttá dáhpáhuvvat . Det er imidlertid en del forberedende arbeid som må gjøres før dette kan skje . oppfylle dette kravet . Ovdal go eatnamat sáhttet sirdojuvvot Statskogas Finnmárkkuopmodahkii , ja njuolggadusat Finnmárkkuopmodaga birra sáhttet biddjojuvvot fápmui , de ferte Finnmárkkuopmodat álggahuvvot ja sáhttit váldit badjelasas stuorra eanaarealaid hálddaheami . Danne ferte álggahuvvot stivra dahje sullasaš , mii sáhttá dahkat buot geavatlaš ráhkkanemiid vai Finnmárkkuopmodat sáhttá doaibmat ollásit dalle go eanaarealat sirdojuvvojit . jođiheaddji galgá deavdit gáibádusaid beassat alimusrievttiduopmárin . Meahcceduopmostuolus galget uhcimustá golbma lahtu deavdit dán gáibádusa . Lahtut galget bures diehtit ja dovdat Finnmárkku diliid . Medlemmene må også ha gode kunnskaper om forholdene i Finnmark . Deaŧalaš lea ahte ii doama bearehaga dáinna , muhto atná dan áiggi maid dárbbaša gávdnat sin geat leat dohkálaččamusat čohkkát komišuvnnas ja meahcceduopmostuolus . Det er viktig at man ikke forhaster seg når det gjelder dette , men bruker den tiden som er nødvendig for å finne de som er best kvalifisert til å sitte i kommisjonen og domstolen . Njuolggadusat komišuvnna ja duopmostuolu birra ( kapihtal 5 ) galggašedje boahtit fápmui ođđajagemánu 1. 2007 . ° Det tas sikte på at reglene om kommisjonen og domstolen ( kapittel 5 ) kan tre i kraft 1. januar 2007 . ° Før Statskogs grunn kan overføres til Finnmarkseiendommen , og reglene om Finnmarkseiendommen kan settes i kraft , må Finnmarkseiendommen være etablert og i stand til å overta forvaltningen av de store grunnarealene . Det må derfor etableres et styre eller lignende som kan gjøre alle praktiske forberedelser for at Finnmarkseiendommen kan fungere fullt ut idet grunnarealene overføres . Fertejit mearriduvvot muhttádusnjuolggadusat , mat mearridit makkár váldi dán stivrras galgá leat . Det må vedtas overgangsregler som bestemmer hvilken myndighet dette styret skal ha . Earret eará ferte stivra sáhttit dahkat šiehtadusaid , mat leat čatnavaččat Finnmárkkuopmodahkii , ovdamearkan lanjaid láigoheami ja oastima birra , dárbbašlaš bargofámu virgáibidjamiid birra jna. Blant annet må styret kunne inngå avtaler som er bindende for Finnmarkseiendommen , for eksempel om leie eller kjøp av lokaler , om ansettelse av nødvendig arbeidskraft osv. Stivra ja muhttádusnjuolggadusat galggašedje leat sajis ovdal ođđajagemánu 1. 2006 . Det tas sikte på å få på plass styret og overgangsreglene innen 1. januar 2006 . Stivrii ferte addojuvvot vissis áigi dárbbašlaš ráhkkanemiide ovdal go eatnamat sirdojuvvojit Statskogas Finnmárkkuopmodahkii . Styret må gis en viss tid til nødvendige forberedelser før Statskogs grunn overføres til Finnmarkseiendommen . Dán lea áigumuš dahkat nu ahte njuolggadusat mat gusket Finnmárkkuopmodahkii sáhttet biddjojuvvot fápmui nuppi njealjádasjagi mielde 2006 ( kapihtal 1 ja 3 ) . Det tas sikte på å få dette til slik at reglene som angår Finnmarkseiendommen kan settes i kraft i løpet av andre kvartal 2006 ( kapittel 1 til 3 ) . Eambbo bargu ferte dahkkojuvvot ovdal go njuolggadusat Finnmárkkukomišuvnna ja Meahcceduopmostuolu birra sáhttet biddjojuvvot fápmui ja komišuvdna sáhttá álggahit gártenbarggus . Det er mer arbeid som må gjøres før reglene om Finnmarkskommisjonen og Utmarksdomstolen kan settes i kraft og kommisjonen kan starte sitt kartleggingsarbeid . Fertejit dahkkojuvvot šiehtadusat lanjaid láigoheamis jna. , ja ferte álggahuvvot čállingoddi . Det må inngås avtaler om leie av lokaler osv. , og det må opprettes et sekretariat . Fertejit ráhkaduvvot dárkilet válddahusat ( rávvagat , háltelinját ) komišuvnna bargui , ja Stuorradiggi lea gáibidan daid sáddejuvvot gulaskuddamii . Det må lages nærmere retningslinjer for kommisjonens arbeid , og Stortinget har krevd at disse skal ut på høring . Ferte maiddái gávdnat dohkálaš lahtuid komišuvdnii ja meahcceduopmostullui . Man må også finne kvalifiserte medlemmer til kommisjonen og utmarksdomstolen . Lederen av kommisjonen skal oppfylle kravene for å bli høyesterettsdommer . Komišuvnna I domstolen skal minst tre av medlemmene 13 13 : Lága sisdoalu oktiigeassu : FINNMÁRKKULÁGA OVDAHISTORJJÁ DÁHPÁHUSAT : Finnmárkkulága barggu duogážin lea dárbu čielggadit stáhta gaskavuođa sámi álbmogii , ja dohkkehit sámiid vuoigatvuođa geavahit ja ávkkástallat luondduvalljodagaid sin iežaset kultuvrra mielde . : Oversikt over loven : MILEPÆLER I FINNMARKS LOVENS FORHISTORIE : Arbeidet med Finnmarksloven har sin bakgrunn i behovet for å avklare statens forhold til det samiske folk , og for å anerkjenne samenes rett til bruk og utnyttelse av naturressurser i samsvar med sin kultur . Dát dáhpáhusat sámerievtti ovdáneamis dahket vuđđosa Finnmárkkulága bargui : † Riidu Álttá-Guovdageainnu-eanu dulvadeamis 1980 † Sámi vuoigatvuođalávdegoddi nammaduvvui 1980 † Sámediggi ásahuvvui sámelága geassemánu 12. 1987 bokte † Vuođđolága § 110 a sámiid birra mearriduvvui miessemánu 27. 1988 † Sámi vuoigatvuođalávdegoddi ovdanbuvttii čielggadusas NAČ 1997 : 4 Sámi kultuvrra luondduvuođus ođđajagemánus 1997 † Ráđđehus bijai ovdan evttohusas finnmárkkulága birra Od.prp. nr. 53 ( 2002–2003 ) cuoŋománu 4. 2003 † Stuorradiggi mearridii Finnmárkkulága miessemánu 24. 2005 ( Odeldiggi ) ja geassemánu 8. 2005 ( Láhkadiggi ) ja Gonagas nannii ( « sankšonerii » ) dan stáhtaráđis geassemánu 17. 2005 Dan guovtti jagis go Stuorradikki Justiisalávdegoddi barggai lágain , doalai lávdegoddi earret eará rabas gullamiid geassemánus 2003 ja oahppalattai Finnmárkku čakčat 2003 . Disse milepælene i utviklingen av sameretten danner grunnlaget for arbeidet med Finnmarksloven : † Striden om utbyggingen av Alta-Kautokeinovassdraget i 1980 † Samerettsutvalget oppnevnt i 1980 † Sametinget opprettet ved sameloven 12. juni 1987 † Vedtakelse av Grunnloven § 110 a om samene 27. mai 1988 † Samerettsutvalgets utredning NOU 1997 : 4 Naturgrunnlaget for samisk kultur , lagt frem januar 1997 † Regjeringens forslag til finnmarkslov i Ot.prp. nr. 53 ( 2002–2003 ) , lagt frem 4. april 2003 † Finnmarksloven vedtatt i Stortinget 24. mai 2005 ( Odelstinget ) og 8. juni 2005 ( Lagtinget ) og stadfestet ( « sanksjonert » ) av Kongen i statsråd 17. juni 2005 I de to årene Stortingets justiskomité arbeidet med loven , holdt komiteen blant annet åpne høringer i juni 2003 og besøkte Finnmark høsten 2003 . Lávdegoddi doalai maiddái njeallje ráđđádallama Sámedikkiin ja Finnmárkku fylkkadikkiin , main ságaškušše ráđđehusa láhkaevttohusas . Komiteen holdt også fire konsultasjoner med Sametinget og Finnmark fylkesting der man drøftet regjeringens lovforslag . Justiisalávdegotti láhkaevttohus sáddejuvvui Sámediggái ja Finnmárkku fylkkadiggái vai buktet cealkámušaid . Justiskomiteens lovforslag ble sendt til Sametinget og Finnmark fylkesting til uttalelse . Ovttajienalaš Sámediggi ja stuorra eanetlohku Finnmárkku fylkkadikkis dorjo justiisalávdegotti láhkaevttohusa , man dasto Stuorradiggi loahpalaččat mearridii . ° Et enstemmig Sameting og et stort flertall i Finnmark fylkesting sluttet opp om justiskomiteens lovforslag , som så ble endelig vedtatt av Stortinget . ° 14 Lágas leat guhtta kapihttala . Loven består av seks kapitler . Kapihttalis 1 leat addojuvvon oppalaš njuolggadusat , main lea mearkkašupmi olles lága áddemii ja atnimii . I kapittel 1 er det gitt generelle regler som har betydning for forståelsen og anvendelsen av hele loven . Láhka gusto Finnmárkku gittaopmodagaide ja čázádagaide . Loven gjelder for fast eiendom og vassdrag i Finnmark . Dat gusto nu guhkás merrii go ovttaskas oamastanvuoigatvuohta ollá , nappo árvvu mielde sullii 2 mehtera čikŋodahkii . Den gjelder så langt ut i havet som den private eiendomsretten strekker seg , det vil grovt sett si til ca. 2 meters dyp . Kapihtal 2 addá njuolggadusaid ođđa orgána Finnmárkkuopmodaga birra , earret eará stivrra ja gozihanlávdegotti čoakkádusas ja áššegieđahallamis . Kapittel 2 gir regler om det nye organet Finnmarkseiendommen , blant annet om sammensetningen av styret og kontrollkomiteen , og om saksbehandlingen . Kapihtal 3 sisdoallá njuolggadusaid ođasmuvvi valljodagaid hálddaheamis , earret eará bivddus , guolásteamis ja murremis Finnmárkkuopmodaga eatnamiin . Kapittel 3 inneholder regler om forvaltningen av fornybare ressurser , blant annet jakt , fiske og vedhogst på Finnmarkseiendommens grunn . Kapihtal 4 máinnaša guolásteami Deanu ja Njávdáma čázadagas . Kapittel 4 omhandler fisket i Tana- og Neidenvassdragene . Finnmárkkuláhka ii lihkahala guolástanvuoigatvuođaid mat juo leat dáid čázádagain . Finnmarksloven vil ikke gjøre inngrep i eksisterende rettigheter til fisket i disse vassdragene . Gonagas sáhttá addit láhkaásahusa , mas leat dárkilet njuolggadusat guolásteami hálddaheamis ja doaimmaheamis . Kongen kan gi forskrift med nærmere regler om forvaltningen og utøvelsen av fisket . Kapihtal 5 lea guovtti ođđa orgána Finnmárkkukomišuvnna ja Finnmárkku meahcceduopmostuolu birra . Kapittel 5 handler om de to nye organene Finnmarkskommisjonen og Utmarksdomstolen for Finnmark . Finnmárkkukomišuvdna galgá guorahallat oppa dan guovllu , man Finnmárkkuopmodat váldá badjelasas Statskoga maŋis ja gártet makkár geavahan- ja eaiggátvuoigatvuođat gávdnojit doppe . Finnmarkskommisjonen skal gå gjennom hele det området som Finnmarkseiendommen overtar etter Statskog og kartlegge hvilke bruks- og eierrettigheter som finnes der . Soahpameahttunvuođat guovlluid alde maid Finnmárkkukomišuvdna lea gárten , sáhttet dolvojuvvot Finnmárkku meahcceduopmostuolu gieđahallamii . Tvister om rettigheter i områder som Finnmarkskommisjonen har kartlagt , kan bringes inn for Utmarksdomstolen for Finnmark . Kapihttalis 6 leat addojuvvon njuolggadusat lága fápmuiboahtimis , ja eatnamiid sirdimis Statskogas Finnmárkkuopmodahkii ja mearrádusat eará lágaid nuppástusaid birra . ° I kapittel 6 er det gitt regler om ikraftsettingen av loven , om overføringen av grunnen fra Statskog til Finnmarkseiendommen og bestemmelser om endringer i andre lover . ° Eambbo dieđut : ° Mer informasjon : ° Justiisadepartemeantta ruovttusiiddus : www.jd.dep.no Justisdepartementets hjemmeside : www.jd.dep.no Láhkateaksta lea Lovdatas : www.lovdata.no Lovteksten finnes på Lovdata : www.lovdata.no Justiisalávdegotti árvalus Odeldiggái , Innst. O . Justiskomiteens innstilling til Odelstinget , Innst . nr. 80 ( 2004–3005 ) : www.stortinget.no O. nr. 80 ( 2004–3005 ) : www.stortinget.no 14 Eambbo dieđut bohtet deike : www.finnmarksloven.no Mer informasjon kommer på www.finnmarksloven.no Láhka geassemánu 17. 2005 nr. 85 riektediliid ja eatnamiid ja luondduvalljodagaid hálddaheami birra Finnmárkku fylkkas ( finnmárkkuláhka ) Kapihtal 1 Dábálaš mearrádusat § 1 Lága ulbmil Lága ulbmil lea lágidit diliid nu , ahte eatnamat ja luondduvalljodagat Finnmárkku fylkkas hálddahuvvojit dássedis ja ekologalaččat suvdinnávccalaš vuogi mielde fylkka ássiide buorrin ja earenoamážit sámi kultuvrii , boazodollui , meahcásteapmái , ealáhusdoaimmaheapmái ja servodateallimii vuođusin . § Lov 17. juni 2005 nr. 85 om rettsforhold og forvaltning av grunn og naturressurser i Finnmark fylke ( finnmarksloven ) Kapittel 1 Alminnelige bestemmelser § 1 Lovens formål Lovens formål er å legge til rette for at grunn og natur ressurser i Finnmark fylke forvaltes på en balansert og økologisk bærekraftig måte til beste for innbyggerne i fylket og særlig som grunnlag for samisk kultur , reindrift , utmarksbruk , næringsutøvelse og samfunnsliv . § 2 Doaibmaviidodat Láhka gusto gittaopmodagaide ja čázádagaide oktan luondduvalljodagaiguin Finnmárkku fylkkas . 2 Virkeområde Loven gjelder for fast eiendom og vassdrag med naturressurser i Finnmark fylke . Gáddesárgás gusto láhka nu guhkás merrii go ovttaskas oamastanvuoigatvuohta ollá . § I strandlinjen gjelder loven så langt ut i sjøen som den private eiendomsretten strekker seg . § 3 Gaskavuohta álbmotriektái Láhka gusto daid ráddjehusaiguin mat čuvvot ILO - konvenšuvnnas nr. 169 eamiálbmogiid ja čearddaid birra iehčanas stáhtain . 3 Forholdet til folkeretten Loven gjelder med de begrensninger som følger av ILO - konvensjon nr. 169 om urfolk og stammefolk i selvstendige stater . Láhka galgá adnojuvvot álbmotrievtti njuolggadusaid mielde álgoálbmogiid ja veahádagaid birra ja daid mearrádusaid mielde mat leat šiehtaduvvon vieris stáhtaiguin guolásteami birra rádjačázádagain . § Loven skal anvendes i samsvar med folkerettens regler om urfolk og minoriteter og bestemmelser i overenskomster med fremmede stater om fisket i grensevassdragene . § 4 Sámedikki válddahusat meahcceeatnamiid nuppástuvvan geavaheapmái Sámediggi sáhttá addit válddahusaid dasa , mo meahcceeatnamiid nuppástuvvan geavaheami váikkuhus sámi kultuvrii , boazodollui , meahcásteapmái , ealáhusdoaimmaheapmái ja servodateallimii galgá árvvoštallojuvvot . 4 Sametingets retningslinjer for endret bruk av utmark Sametinget kan gi retningslinjer for hvordan virkningen for samisk kultur , reindrift , utmarksbruk , næringsutøvelse og samfunnsliv av endret bruk av utmark skal bedømmes . Válddahusaid galgá departemeanta dohkkehit . Retningslinjene skal godkjennes av departementet . Departemeanta iská leatgo válddahusat vuosttas čuoggá ráma siskkobealde , ja leatgo hábmejuvvon heivvolaš vuogi mielde . Departementet prøver om retningslinjene ligger innenfor rammen av første punktum , og om de er utformet på egnet måte . Áššiin meahcceeatnamiid nuppástuvvan geavaheami birra galget stáhtalaš , fylkkagielddalaš ja gielddalaš eiseválddit árvvoštallat , mo nuppástupmi váikkuha sámi kultuvrii , boazodollui , meahcásteapmái , ealáhusdoaimmaheapmái ja servodateallimii . I saker om endret bruk av utmark skal statlige , fylkeskommunale og kommunale myndigheter vurdere hvilken betydning endringen vil ha for samisk kultur , reindrift , utmarksbruk , næringsutøvelse og samfunnsliv . Sámedikki válddahusat galget adnojuvvot sámi beroštusaid árvvoštallama vuođusin vuosttas čuoggá mielde . Sametingets retningslinjer skal legges til grunn ved vurderingen av samiske interesser etter første punktum . § 5 Gaskavuohta bissovaš vuoigatvuođaide Sámit leat oktasaččat ja oktagaslaččat bistilis eanaja čáhceguovlluid geavahemiin rábidan vuoigatvuođaid eatnamiidda Finnmárkkus . § 5 Forholdet til bestående rettigheter Samene har kollektivt og individuelt gjennom langvarig bruk av land og vann opparbeidet rettigheter til grunn i Finnmark . Láhka ii guoskkat oktasaš dahje oktagaslaš vuoigatvuođaid , maid sámit ja earrásat leat rábidan oamastusa dahje dološ áiggi rájes geavaheami bokte . Loven her gjør ikke inngrep i kollektive og individuelle rettigheter som samer og andre har opparbeidet ved hevd eller alders tids bruk . Dát gusto maiddái daid vuoigatvuođaide , mat boazodolliin leat dákkár vuđđosa alde dahje boazodoallolága mielde . Dette gjelder også de rettighetene reindriftsutøvere har på slikt grunnlag eller etter reindriftsloven . Nannen dihtii vuoigatvuođaid mahtodaga ja sisdoalu , mat sámiin ja earrásiin leat oamastusa dahje dološ áiggi rájes geavaheami vuođul dahje eará vuđđosa alde , ásahuvvo komišuvdna mii galgá čielggadit vuoigatvuođaid Finnmárkku eatnamiidda ja čáziide , ja sierraduopmostuollu mii galgá mearridit soahpameahttunvuođaid dakkár vuoigatvuođaid alde , vrd. kapihtal 5 . For å fastslå omfanget og innholdet av de rettighetene som samer og andre har på grunnlag av hevd eller alders tids bruk eller på annet grunnlag , opprettes en kommisjon som skal utrede rettigheter til land og vann i Finnmark , og en særdomstol som skal avgjøre tvister om slike rettigheter , jf. kapittel 5 . Kapihtal 2 Finnmárkkuopmodat § 6 Finnmárkkuopmodaga riektedilli Finnmárkkuopmodat ( Finnmarkseiendommen ) lea Finnmárkkus sierra riektesubjeakta , mii galgá hálddahit eatnamiid ja luondduvalljodagaid jna , maid dat oamasta lága ulbmila mielde ja dán lága njuolggadusaid mielde . § Kapittel 2 Finnmarkseiendommen § 6 Finnmarkseiendommens rettsstilling Finnmarkseiendommen ( Finnmárkkuopmodat ) er et eget rettssubjekt med sete i Finnmark som skal forvalte grunn og naturressurser mv. som den eier i samsvar med lovens formål og reglene i loven her for øvrig . § 7 Finnmárkkuopmodaga stivra Finnmárkkuopmodaga jođiha stivra , mas leat guhtta olbmo . 7 Finnmarkseiendommens styre Finnmarkseiendommen ledes av et styre på seks personer . Finnmárkku fylkkadiggi ja Sámediggi válljeba ieža goabbáge golbma lahtu oktan persovnnalaš sadjásašlahtuiguin . Finnmark fylkesting og Sametinget velger selv tre medlemmer med personlige varamedlemmer hver . Lahtut ja sadjásašlahtut galget ássat Finnmárkkus . Medlemmene og varamedlemmene skal være bosatt i Finnmark . Sámedikki válljen lahtuid gaskkas galgaba uhcimustá okta stivrralahttu ja su sadjásašlahttu leat boazodoalu ovddasteaddjit . Blant medlemmene valgt av Sametinget skal minst ett styremedlem og vedkommendes varamedlem være representanter for reindriften . Sihke lahttun ja sadjásašlahttun galgaba guktot orgánat válljet sihke nissoniid ja dievdduid . Både som medlemmer og som varamedlemmer skal begge organer velge både kvinner og menn . Orgána galgá válljet lahtuid ja sadjásašlahtuid ovtta ollái . Organet skal velge medlemmer og varamedlemmer samlet . Ansatte i Finnmarkseiendommen , Finnmarkseiendommens 15 Stivrralahttun dahje sadjásašlahttun ii sáhte válljet Finnmárkkuopmodaga virgehasaid , Finnmárkkuopmodaga rehketdoallodárkkisteaddji ja gozihanlávdegotti lahtuid ja sadjásašlahtuid . revisor og medlemmer og varamedlemmer i kontrollkomiteen kan ikke velges som styremedlemmer eller varamedlemmer . 15 Stivrralahtut ja sadjásašlahtut nammaduvvojit njealji jahkái háválassii . Styremedlemmene og varamedlemmene oppnevnes for inntil fire år av gangen . Ii oktage sáhte leat stivrralahttun eambbo go logi jagi oktilassii . Ingen kan være styremedlem i mer enn ti år i sammenheng . Stivrralahtuid ja sadjásašlahtuid sáhttá bidjat eret dat orgána , mii lea nammadan guoskevačča . Styremedlemmer og varamedlemmer kan avsettes av det organ som har oppnevnt vedkommende . Orgána galgá dalle ođđasis válljet lahtuid ja sadjásašlahtuid ovtta ollái . Organet skal i så fall på nytt velge medlemmer og varamedlemmer samlet . Stivrralahtuin ja sadjásašlahtuin lea vuoigatvuohta luohpat ovdal go bálvalusáigi lea nohkan , juos lea earenoamáš árta . Styremedlemmer og varamedlemmer har rett til å tre tilbake før tjenestetiden er ute dersom særlig grunn foreligger . Stivrii ja orgánii , mii lea nammadan guoskevačča , galgá addojuvvot govttolaš ovddalgihtedieđáhus . Styret og det organ som har oppnevnt vedkommende , skal gis rimelig forhåndsvarsel . Njealját lađđasa nubbi čuokkis gusto seamma láhkai . Fjerde ledd annet punktum gjelder tilsvarende . Stivra vállje ieš lahtuidis gaskkas jođiheaddji ja várrejođiheaddji . Styret velger selv en leder og en nestleder blant medlemmene . Juos ii oktage oaččo eanetlogu , de mearrida Finnmárkku fylkkadiggi leaskalohkojagiin ja Sámediggi bárralohkojagiin guhtemuččat guđa lahtus galgaba leat jođiheaddji ja várrejođiheaddji . Dersom ingen oppnår flertall , fastsetter Finnmark fylkesting i oddetallsår og Sametinget i partallsår hvem av de seks medlemmene som skal være leder og nestleder . § 8 Dárkileappot gorreválggaid birra Stivrralahtuid ja sadjásašlahtuid válggat galget dollojuvvot gorreválgan nugo namahuvvo gielddalágas § 37 , juos uhcimustá okta orgána lahtuin dan gáibida . § 8 Nærmere om forholdsvalg Valget av styremedlemmer og varamedlemmer holdes som forholdsvalg som nevnt i kommuneloven § 37 dersom minst ett medlem av organet krever det . Juos gorreválggain lea dárbbašlaš deavdit gáibádusa , man mielde lahtuid ja sadjásašlahtuid gaskkas galget leat sihke nissonat ja dievddut , de galgá beare uhccán ovddastuvvon sohkabeali evttohasaid loktet badjeliidda dan listtas , mii lea ožžon uhcimus jienaid daid listtaid gaskkas mat galget ovddastuvvot . Dersom det ved forholdsvalg er nødvendig for å oppfylle kravet om at det blant medlemmene og varamedlemmene skal være både kvinner og menn , skal kandidater fra det underrepresenterte kjønn rykke opp på den listen som har fått færrest stemmer av de listene som skal representeres . Juos leat ovtta meare jienat , de mearriduvvo vuorbádeami bokte guđe listtas loktejuvvo badjeliidda . Ved stemmelikhet avgjøres det ved loddtrekning på hvilken liste opprykk skal skje . Juos gorreválggain Sámedikkis lea dárbbašlaš deavdit gáibádusa , ahte okta stivrralahtuin ja su sadjásašlahttu galgaba leat boazodoalu ovddasteaddjit , de galgá boazodoalu ovddasteddjiid loktet badjeliidda dan listtas , mii lea ožžon uhcimus jienaid daid listtaid gaskkas , mat galget ovddastuvvot ja main leat dakkár evttohasat . Dersom det ved forholdsvalg i Sametinget er nødvendig for å oppfylle kravet om at et av styremedlemmene og vedkommendes varamedlem skal være representanter for reindriften , skal representanter for reindriften rykke opp på den listen som har fått færrest stemmer av de listene som skal representeres og som har slike kandidater . Dersom det ikke finnes noen slik liste , tilfaller den siste styreplassen represen- 16 Juos ii leat oktage dakkár lista , de manná maŋimuš stivrrasadji boazodoalu ovddasteddjiide , geat leat dan listtas mii lea ožžon eanemus jienaid daid listtaid gaskkas , main leat dakkár evttohasat . tantene for reindriften på den listen som har fått flest stemmer av de listene som har slike kandidater . Juos leat ovtta meare jienat , de mearriduvvo vuorbádeami bokte , guđe lista lea ožžon eanemus dahje uhcimus jienaid . Ved stemmelikhet avgjøres det ved loddtrekning hvilken liste som skal anses for å ha fått flest eller færrest stemmer . 16 § 9 Stivrra dahkamušat ja áššegieđahallan Finnmárkkuopmodaga hálddaheapmi gullá stivrii . § 9 Styrets oppgaver og saksbehandling Forvaltningen av Finnmarkseiendommen hører under styret . Stivra galgá fuolahit doibmii bealuštahtti organiserema . Styret skal sørge for forsvarlig organisering av virksomheten . Stivra galgá dárbbašlaš olis mearridit plánaid , budjeahta , válddahusaid ja bagadusaid doibmii . Styret skal i nødvendig utstrekning fastsette planer , budsjett , retningslinjer og instrukser for virksomheten . Stivra čađaha guorahallamiid , maid atná dárbbašlažžan vai sáhttá doaimmahit dahkamušaidis . Styret iverksetter de undersøkelser som det finner nødvendig for å kunne utføre sine oppgaver . Stivra čađaha guorahallamiid , juos okta stivrralahttu gáibida dan . Styret skal iverksette slike undersøkelser dersom et styremedlem krever det . Stivrrajođiheaddji galgá fuolahit , ahte áigeguovdilis áššit gieđahallojuvvojit stivrras ja ahte stivra gohččojuvvo čoahkkimiidda ulbmillaš vuogi mielde ja govttolaš áigemeriin . Styrelederen skal sørge for at aktuelle saker blir behandlet i styret og at det blir innkalt til styremøter på hensiktsmessig måte og med rimelig frist . Okta stivrralahttu sáhttá gáibidit stivrra gieđahallat dihtoáššiid . Et styremedlem kan kreve at styret behandler bestemte saker . Stivra galgá gieđahallat áššiid čoahkkimis , juos jođiheaddji ii gávnnat ahte ášši sáhttá ovdandivvut stivrii čálalaččat dahje gieđahallat eará sihkkaris vuogi mielde . Styret skal behandle saker i møte med mindre lederen finner at saken kan forelegges styret skriftlig eller behandles på annen betryggende måte . Et styremedlem kan kreve møtebehandling . Okta stivrralahttu sáhttá gáibidit čoahkkingieđahallama . Stivra sáhttá dahkat mearrádusaid , go uhcimustá vihtta lahtu leat das . Styret kan treffe vedtak når minst fem medlemmer er til stede . Mearrádusat dahkkojuvvojit dábálaš eanetloguin , juos eará ii čuovo §:s 10 . Vedtak treffes med alminnelig flertall med mindre annet følger av § 10 . Go leat ovtta meare jienat , de mearrida stivrrajođiheaddji jietna . Ved stemmelikhet er styrelederens stemme avgjørende . Stivra addá jahkásaččat muitalusa gozihanlávdegoddái Finnmárkkuopmodaga doaimmas . Styret avgir årlig en beretning til kontrollkomiteen om Finnmarkseiendommens virksomhet . Muitalusas galgá namalassii čilget meahcceeatnamiid geavaheami nuppástumiid ja árvvoštallat maid nuppástumit mearkkašit sámi kultuvrra luondduvuđđosii , boazodollui , meahcásteapmái , ealáhusdoaimmaheapmái ja servodateallimii . I beretningen skal det gis en særskilt redegjørelse for endringer i bruken av utmark og en vurdering av endringenes betydning for naturgrunnlaget for samisk kultur , reindrift , utmarksbruk , næringsutøvelse og samfunnsliv . Stivra mearrida ieš iežas mávssu . Styret fastsetter selv sin godtgjørelse . Mávssu máksá Finnmárkkuopmodat . § Godtgjørelsen dekkes av Finnmarkseiendommen . § 10 Áššit meahcceeatnamiid nuppástuvvan geavaheami ja gittaopmodagaid luobaheami jd. birra Áššiin meahcceeatnamiid nuppástuvvan geavaheami birra galgá Finnmárkkuopmodat árvvoštallat , mo nuppástupmi váikkuha sámi kultuvrii , boazodollui , meahcásteapmái , ealáhusdoaimmaheapmái ja servodateallimii . 10 Saker om endret bruk av utmark og avhendelse av fast eiendom m.m. I saker om endret bruk av utmark skal Finnmarkseiendommen vurdere hvilken betydning endringen vil ha for samisk kultur , reindrift , utmarksbruk , nærings- utøvelse og samfunnsliv . Sámedikki válddahusaid § 4 mielde galgá atnit vuođđun sámi beroštusaid árvvoštallamis vuosttas čuoggá mielde . Sametingets retningslinjer etter § 4 skal legges til grunn ved vurderingen av samiske interesser etter første punktum . Mearrádusat meahcceeatnamiid nuppástuvvan geavaheami birra gáibidit álo uhcimustá njealji stivrralahtu doarjaga , juos olles uhcitlohku vuođđudallá oainnus sámi kultuvrra , boazodoalu , meahcásteami , ealáhusdoaimmaheami ja servodateallima destii mii lea árvvoštallojuvvon Sámedikki válddahusaid vuođul . Vedtak om endret bruk av utmark krever tilslutning fra minst fire styremedlemmer dersom hele mindretallet begrunner sitt standpunkt i hensynet til samisk kultur , reindrift , utmarksbruk , næringsutøvelse og samfunnsliv vurdert på bakgrunn av Sametingets retningslinjer . Juos eanetlogus eai leat eambbo go njealjis , de sáhttá uhcitlohku stivrračoahkkima áigge ovtta oli gáibidit ášši Sámedikki gieđahallamii . Dersom flertallet ikke utgjør flere enn fire , kan et samlet mindretall i løpet av styremøtet kreve at saken forelegges for Sametinget . Juos Sámediggi ii dohkket eanetlogu mearrádusa , dahje ii gieđahala ášši govttolaš áiggi sisa , de sáhttá stivrra eanetlohku ovtta oli gáibidit Finnmárkkuopmodaga váldit ášši ovdan Gonagasain , gii mearrida dohkkehuvvogo mearrádus . Dersom Sametinget ikke godtar flertallets vedtak eller unnlater å behandle saken innen rimelig tid , kan et samlet flertall i styret kreve at Finnmarkseiendommen forelegger saken for Kongen , som avgjør om vedtaket skal godkjennes . Mearrádusa dohkkeheapmi dahká stivrramearrádusa mađđása . Godkjennelse av vedtaket har virkning som styrevedtak . Juos evttohusa meahcceeatnamiid nuppástuvvan geavaheami birra , mii juogo gusto dušše Kárášjoga , Guovdageainnu , Unjárgga , Porsáŋggu ja Deanu gildii dahje gusto dušše reasta Finnmárkui , dorjot golbma ja dušše golbma stivrralahtu , de sáhttet golbma stivrralahtu ovtta oli gáibidit ášši gieđahallat oktii vel . Dersom et forslag om endret bruk av utmark som enten bare gjelder Karasjok , Kautokeino , Nesseby , Porsanger og Tana kommuner eller bare gjelder resten av Finnmark , får tilslutning fra tre og bare tre styremedlemmer , kan tre styremedlemmer samlet kreve at saken behandles en gang til . Dán gieđahallamii ii searvit Finnmárkku fylkkadikki válljen maŋimuš stivrralahttu , juos ášši gusto Kárášjoga , Guovdageainnu , Unjárgga , Porsáŋggu ja Deanu gieldda meahcceeatnamiid nuppástuvvan geavaheapmái . Ved denne behandlingen deltar ikke det siste styremedlemmet valgt av Finnmark fylkesting dersom saken gjelder endret bruk av utmark i Karasjok , Kautokeino , Nesseby , Porsanger eller Tana kommuner . Juos ášši gusto reasta Finnmárkku meahcceeatnamiid nuppástuvvan geavaheapmái , de ii searvit Sámedikki válljen maŋimuš stivrralahttu gii ii ovddas boazodoalu . Gjelder saken endret bruk av utmark i resten av Finnmark , deltar ikke det siste styremedlemmet valgt av Sametinget som ikke representerer reindriften . Ášši mearriduvvo dábálaš eanetloguin . Saken avgjøres med alminnelig flertall . Juos mearriduvvo meahcceeatnamiid nuppástuvvan geavaheapmi golmma ja dušše golmma stivrralahtu doarjagiin ja olles uhcitlohku vuođđudallá oainnus sámi kultuvrra , boazodoalu , meahcásteami , ealáhusdoaimmaheami ja servodateallima destii mii lea árvvoštallojuvvon Sámedikki válddahusaid vuođul , de sáhttá uhcitlohku ovtta oli stivrračoahkkima áigge gáibidit ášši Sámedikki gieđahallamii . Dersom det blir besluttet endret bruk av utmark med tilslutning fra tre og bare tre styremedlemmer og hele mindretallet begrunner sitt standpunkt i hensynet til samisk kultur , reindrift , utmarksbruk , næringsutøvelse og samfunnsliv vurdert på bakgrunn av Sametingets retningslinjer , kan et samlet mindretall i løpet av styremøtet kreve at saken forelegges for Sametinget . Nuppi lađđasa goalmmát ja njealját čuokkis gusto seamma láhkai . Annet ledd tredje og fjerde punktum gjelder tilsvarende . Nubbi ja goalmmát lađas gustojit seamma láhkai virgehasaid ja earrásiid fápmudeapmái dahkat mearrádusa meahcceeatnamiid nuppástuvvan geavaheamis . Annet og tredje ledd gjelder tilsvarende for bemyndigelse av ansatte og andre til å treffe beslutning om endret bruk av utmark . Vuosttas lađđasis njealját lađđasii gustojit seamma láhkai áššiide meahcceeatnamiid dahje vuoigatvuođaid meahcceeatnamiin luobaheami ja láigoheami birra . Første til fjerde ledd gjelder tilsvarende for saker om avhendelse og bortleie av utmark eller rettigheter i utmark . Dán paragráfa mearrádusat eai gusto kapihttalis 3 namahuvvon áššiide . Bestemmelsene i paragrafen her gjelder ikke for saker etter kapittel 3 . Mearrádusaid gittaopmodaga luobaheamis , mat leat dahkkojuvvon uhcit go njealji stivrralahtu doarjagiin , ferte Sámediggi ja Finnmárkku fylkkadiggi dohkkehit . Vedtak om avhendelse av fast eiendom som er truffet med tilslutning fra mindre enn fire styremedlemmer , må godkjennes av Sametinget og Finnmark fylkesting . Vuosttas čuokkis ii gusto daid opmodagaid luobaheapmái mat leat čuldojuvvon almmolaš juohkogávppi bokte ja mat leat biddjojuvvon huksenguovlun plánain plána- ja huksenlága mielde , dahje čuldojuvvon duktasajiide maidda lea huksejuvvon . Første punktum gjelder ikke for avhendelse av eiendommer som er fradelt ved offentlig delingsforretning og som er utlagt til byggeområde i planer etter plan- og bygningsloven , eller fradelte tomter som er bebygd . § 11 Áššit mat gusket virgehasaid bargodillái ja riektedillái Finnmárkkuopmodaga virgehasat válljejit gaskkasteaset ovddasteaddji , gii searvá Finnmárkkuopmodaga stivrii go dat gieđahallá virgehasaid bargodillái dahje riektedillái guoski áššiid . § 11 Saker som angår de ansattes arbeidssituasjon og rettsstilling Av og blant de ansatte i Finnmarkseiendommen velges en representant som møter i Finnmarkseiendommens styre ved behandling av saker som angår de ansattes arbeidssituasjon eller rettsstilling . Virgehasaid ovddasteaddjis lea sárdnun- ja evttohanvuoigatvuohta , muhto ii jienastanvuoigatvuohta . Representanten for de ansatte har tale- og forslagsrett , men ikke stemmerett . Virgehasaid ovddasteaddjis ii leat vuoigatvuohta leat mielde gieđahallamin daid áššiid , mat gustojit bargoaddi ráhkkaneapmái šiehtadallat bargiiguin , bargogiččuide , riektesoahpameahttunvuođaide bargiidorganisašuvnnaiguin dahje tariffašiehtadusaid eretcealkimii guoskevaš áššiin . § Representanten for de ansatte har ikke rett til å delta i behandlingen av saker som gjelder arbeidsgivers forberedelse til forhandlinger med arbeidstakere , arbeidskonflikter , rettstvister med arbeidstakerorganisasjoner eller oppsigelse av tariffavtaler . § 12 Ovddastus Stivra ovddasta Finnmárkkuopmodaga olggošguvlui ja vuolláičállá firpmá beales . 12 Representasjon Styret representerer Finnmarkseiendommen utad og tegner dens firma . Stivra sáhttá addit ovtta dahje máŋgga stivrralahttui dahje eará nammejaolbmuide vuoigatvuođa vuolláičállit Finnmárkkuopmodaga firpmá beales . Styret kan gi et eller flere styremedlemmer eller andre navngitte personer rett til å tegne Finnmarkseiendommens firma . Rett til å tegne firma kan når som helst tilbakekalles . Vuoigatvuođa vuolláičállit firpmá beales sáhttá goas ihkinassii rávkat ruoktot . Juos oktage , gii ovddasta Finnmárkkuopmodaga olggošguvlui dán mearrádusa mielde , lea mannan guhkkelii go su váldi juoksu , de háldogeavaheapmi ii čana Finnmárkkuopmodaga , go Finnmárkkuopmodat duođašta ahte mieldešiehtadalli áddii dahje livččii galgan áddet , ahte lea mannan guhkkelii go váldi juoksu ja ahte livččii riidán rehálašvuođa dahkat háldogeavaheami gustojeaddjin . Har noen som representerer Finnmarkseiendommen utad etter bestemmelsen her gått ut over sin myndighet , er disposisjonen ikke bindende for Finnmarkseiendommen når Finnmarkseiendommen godtgjør at medkontrahenten forsto eller burde ha forstått at myndigheten ble overskredet og det ville stride mot redelighet å gjøre disposisjonen gjeldende . 17 17 § 13 Rehketdoallu , rehketdoallodárkkisteapmi ja logaheapmi Finnmárkkuopmodat doallá rehketdoalu rehketdoallolága njuolggadusaid mielde . Rehketdoalu galgá stáhta autoriseren rehketdoallodárkkisteaddji dárkkistit . Rehketdoallodárkkisteaddji galgá juohke rehketdoallojagi addit dárkkástusmuitalusa Finnmárkkuopmodaga stivrii . Finnmárkkuopmodat galgá logahuvvot fitnodatlogaheapmái . § 14 Bántideapmi ja vealgeoaguheapmi Gittaopmodaga , man Finnmárkkuopmodat oamasta ja daid ráddjejuvvon vuoigatvuođaid , mat Finnmárkkuopmodagas leat earáid oamastan gittaopmodagas , ii sáhte bidjat dáhkádussan vealggi dahje eará geatnegasvuođaid ovddas eaige dat sáhte leat velgoheaddjiduoguštanáhtun . § 15 Utdeling av overskudd Dersom Finnmarkseiendommen i bankinnskudd , kontanter og lignende har aktiva som fratrukket eventuell gjeld overstiger det som trengs av reserver for å sikre driften , kan styret beslutte at overskuddet helt eller delvis skal utbetales til Finnmark fylkeskommune , Sametinget eller allmennyttige formål som kommer fylkets innbyggere til gode . Dát ii dattege gusto dakkár opmodagaide ja ráddjejuvvon vuoigatvuođaide opmodagain , mat leat čuldojuvvon almmolaš juohkogávppi bokte ja mat leat biddjojuvvon huksenguovlun plánain plána- ja huksenlága mielde , dahje čuldojuvvon duktasajiide maidda lea huksejuvvon . nevnes for inntil fire år av gangen . Finnmárkkuopmodaga ii sáhte reastaluhttit dahje álggahit das vealgešiehtadallamiid . § Ingen kan være medlem i mer enn ti år i sammenheng . Medlemmet oppnevnt av staten er leder for komiteen . 15 Badjebáhcaga juogadeapmi Juos Finnmárkkuopmodagas lea báŋkoduksan , reaidaruhtan dahje sullasaš aktivan , main lea gessojuvvon vejolaš vealggi ovddas , eambbo go dat mii dárbbašuvvo várrin váfistit doaimma , de sáhttá stivra mearridit ahte badjebáza ollásit dahje oassálassii máksojuvvo Finnmárkku fylkkagildii , Sámediggái , fylkka gielddaide dahje dakkár oktasašávkki ulbmiliidda , mat bohtet fylkka ássiide buorrin . § Kontrollkomiteen skal : a ) kontrollere at virksomheten i Finnmarkseiendommen drives i samsvar med Finnmarksloven og annen lovgivning , b ) velge en eller flere statsautoriserte revisorer til å revidere Finnmarkseiendommens regnskap , c ) godkjenne Finnmarkseiendommens årsregnskap , årsberetning og revisjonsberetning , d ) godkjenne styrets godtgjørelse , e ) godkjenne låneopptak og garantistillelser og f ) godkjenne utdeling av overskudd . Ved uenighet treffes avgjørelser ved flertall . For avgjørelser som nevnt i annet ledd bokstav e og f kreves enstemmighet . Kontrollkomiteen skal ha tilgang til all tilgjengelig informasjon hos Finnmarkseiendommen som den trenger for å utføre sine oppgaver etter paragrafen her . Kontrollkomiteen avgir årlig en rapport til Finnmark fylkesting , Sametinget og departementet . I rapporten skal kontrollkomiteen redegjøre for sin kontrollvirksomhet , gi en vurdering av styrets årsberetning og de forhold som er omhandlet der , samt gi en vurdering av hvordan loven her virker og om det er ønskelig med endringer i den . Kontrollkomiteens utgifter dekkes av Finnmarkseiendommen . Godtgjørelse til medlemmene og varamedlemmene dekkes av det organ som har oppnevnt vedkommende . 16 Gozihanlávdegoddi Stivrra doaimma geahččá bearrái gozihanlávdegoddi , mas leat golbma lahtu . § 16 Kontrollkomiteen Tilsyn med styrets virksomhet føres av en kontrollkomité med tre medlemmer . Finnmárkku fylkkadiggi , Sámediggi ja Gonagas nammadit guhtege ovtta lahtu oktan persovnnalaš sadjásašlahtuin . Finnmark fylkesting , Sametinget og Kongen oppnevner et medlem hver med personlig varamedlem . Lahttun ja sadjásašlahttun galgá iešguhtege orgána nammadit dievddu ja nissona . Som medlem og varamedlem skal hvert organ oppnevne en mann og en kvinne . Stáhta nammadan lahttu ja sadjásašlahttu galgaba deavdit gáibádusaid , maid Medlemmet og varamedlemmet oppnevnt av staten skal oppfylle de krav som domstolloven stiller til høyesterettsdommere . 18 duopmostuolloláhka bidjá alimusrievttiduopmáriidda . Lahtut ja sadjásašlahtut nammaduvvojit gitta njealji jagi rádjai háválassii . Medlemmene og varamedlemmene opp- Ii oktage sáhte leat lahttun eambbo go logi jagi oktilassii . § 17 Straff- og erstatningsansvar for styremedlemmer mfl. Lahttu , gean stáhta lea nammadan , lea lávdegotti jođiheaddji . Gozihanlávdegoddi galgá : a ) gozihit ahte Finnmárkkuopmodaga doaibma jođihuvvo finnmárkkulága ja eará láhkamearrádusaid mielde , b ) válljet ovtta dahje máŋga stáhta autoriseren rehketdoallodárkkisteaddji dárkkistit Finnmárkkuopmodaga rehketdoalu , c ) dohkkehit Finnmárkkuopmodaga jahkerehketdoalu , jahkemuitalusa ja dárkkástusmuitalusa , d ) dohkkehit stivrra mávssu , e ) dohkkehit loanahemiid ja dáhkidemiid ja f ) dohkkehit badjebáhcaga juogadeami . Medlem av styret , firmategner , revisor , ledende ansatt som er tildelt myndighet til å treffe beslutninger på vegne av Finnmarkseiendommen innenfor avgrensede saksområder , eller medlem av kontrollkomiteen som viser grov uforstand i utførelsen av sine oppgaver for Finnmarkseiendommen , straffes med bøter eller under skjerpende omstendigheter med fengsel i inntil ett år . Juos leat sierramielalašvuođat , de eanetlohku mear rida . Mearrádusaide nugo namahuvvo nuppi lađđasis bustávas e ja f gáibiduvvo ovttamielalašvuohta . § 13 Regnskap , revisjon og registrering Finnmarkseiendommen skal føre regnskap i samsvar med reglene i regnskapsloven . Gozihanlávdegoddi galgá fidnet buot dábuhahtti dieđuid Finnmárkkuopmodagas , maid dárbbaša dahkamušaidis čađaheapmái dán paragráfa mielde . Regnskapet skal revideres av statsautorisert revisor . Gozihanlávdegoddi addá jahkásaččat raportta Finnmárkku fylkkadiggái , Sámediggái ja departementii . Revisor skal for hvert regnskapsår avgi revisjonsberetning til styret i Finnmarkseiendommen . Raporttas galgá gozihanlávdegoddi čilget gozihandoaimmas , árvvoštallat stivrra jahkemuitalusa ja dilálašvuođaid maid dat siskkilda , ja árvvoštallat mo dát láhka doaibmá ja leago sávahahtti dan nuppástuhttit . Gozihanlávdegotti goluid máksá Finnmárkkuopmodat . Finnmarkseiendommen skal registreres i foretaksregisteret . § Mávssu lahtuide ja sadjásašlahtuide máksá dat orgána , mii lea nammadan guoskevačča . 14 Pantsettelse og gjeldsforfølgning Fast eiendom som Finnmarkseiendommen eier og begrensede rettigheter som Finnmarkseiendommen har i fast eiendom som andre eier , kan ikke stilles som sikkerhet for gjeld eller andre forpliktelser og kan ikke være gjenstand for kreditorbeslag . § 17 Stivrralahtuid je. ráŋggáštus- ja buhtadasovddasvástádus Stivrra lahttu , firpmávuolláičálli , rehketdoallodárkkisteaddji , hovdejeaddji virgehas geasa lea addojuvvon váldi dahkat mearrádusaid Finnmárkkuopmodaga beales ráddjejuvvon áššeduovdagiid siskkobealde , dahje gozihanlávdegotti lahttu , gii fasttes jearggahisvuođain čađaha dahkamušaidis Finnmárkkuopmodaga ovddas , ráŋggáštuvvo sáhkuiguin dahje čavgejeaddji dilálašvuođain giddagasain gitta jagi rádjai . Dette gjelder likevel ikke eiendommer og begrensede rettigheter i eiendommer som er fradelt ved offentlig delingsforretning og som er utlagt til byggeområde i planer etter plan- og bygningsloven , eller fradelte tomter som er bebygd . Det kan ikke åpnes konkurs eller gjeldsforhandling hos Finnmarkseiendommen . 18 Stivrra lahttu , gii eaktodáhtus dahje sahtedohko lea dagahan Finnmárkkuopmodahkii manahusa luohttámušdoaimma čađahettiin , leat geatnegas buhttet manahusa . Medlem av styret som forsettlig eller uaktsomt har påført Finnmarkseiendommen tap under utførelsen av vervet , plikter å erstatte tapet . Gozihanlávdegoddi mearrida , gáibiduvvogo buhtadas . Kontrollkomiteen avgjør om erstatningskrav skal fremmes . § 18 Gaskavuohta almmolašvuođaláhkii ja hálddašanláhkii Finnmárkkuopmodahkii gusto hálddašanlága kapihtal II bealátkeahtesvuođa birra , § 11 oaivadangeatnegasvuođa birra , § 11 a áššemeannudanáiggi ja gaskaboddasaš vástádusa birra ja §§ 13 rájes 13 f rádjai jávohisvuođageaskku birra seamma láhkai . § 18 Forholdet til offentlighetsloven og forvaltningsloven For Finnmarkseiendommen gjelder forvaltningsloven kapittel II om ugildhet , § 11 om veiledningsplikt , § 11 a om saksbehandlingstid og foreløpig svar og §§ 13 til 13 f om taushetsplikt tilsvarende . Finnmárkkuopmodat galgá ovddalgihtii dieđihit guovllu vuoigatvuođalaččaide ja addit vejolašvuođa cealkit hálddašanlága § 16 njuolggadusaid mielde ovdal go Finnmárkkuopmodat dahká dakkár mearrádusaid , main sáhttet leat rievttálaš dahje duođalaš čuovvumušat sidjiide . Finnmarkseiendommen skal gi rettighetshaverne i et område forhåndsvarsel og adgang til å uttale seg etter reglene i forvaltningsloven § 16 før Finnmarkseiendommen treffer vedtak som kan ha rettslige eller faktiske konsekvenser for dem. Finnmárkkuopmodaga áššegirjjit leat almmolaččat almmolašvuođalága njuolggadusaid mielde . Finnmarkseiendommens saksdokumenter er offentlige etter reglene i offentlighetsloven . Go oaidningáibádusat biehttaluvvojit , de sáhttá gažaldaga , leago lohpi beaitit áššegirjji almmolašvuođas , váidalit Finnmárkku fylkkamánnái . § Ved avslag på begjæringer om innsyn kan spørsmålet om det er adgang til å unnta dokumentet fra offentlighet , påklages til fylkesmannen i Finnmark . § 19 Álbmotmeahcit Finnmárkkuopmodaga eatnamiin Eatnamat , maid Finnmárkkuopmodat oamasta , sáhttet biddjojuvvot álbmotmeahccin luonddugáhttenlága mielde . 19 Nasjonalparker på Finnmarkseiendommens grunn Grunn som Finnmarkseiendommen eier , kan legges ut som nasjonalpark etter reglene i naturvernloven . Geavahannjuolggadusaid hábmemis galgá deattuhit , ahte árbevirolaš geavaheami sáhttá joatkit . Ved utformingen av bruksregler skal det legges vekt på at tradisjonell bruk kan videreføres . Finnmárkkuopmodat ja geavahanvuoigatvuođalaččat geat guoskkahuvvojit , sáhttet gáibidit buhtadasa ekonomalaš manahusas luonddugáhttenlága § 20 b njuolggadusaid mielde . § Finnmarkseiendommen og bruksrettshavere som berøres , kan kreve erstatning for økonomisk tap etter reglene i natur vernloven § 20 b. . § 20 Gaskavuohta boahttevaš láhkamearrádusaide Finnmárkkuopmodat ii leat suddjejuvvon dan vuostá , ahte dan riektedilli dahje vuoigatvuođat nuppástuhttojuvvojit , gáržžiduvvojit dahje fámuhuhttojuvvojit lága bokte . 20 Forholdet til fremtidig lovgivning Finnmarkseiendommen har ikke vern mot at dens rettsstilling eller rettigheter endres , innskrenkes eller oppheves ved lov . Kapihtal 3 Ođasmuvvi valljodagat Finnmárkkuopmodaga eatnamiin § 21 Hálddaheami váldoprinsihpat Finnmárkkuopmodat galgá hálddahit ođasmuvvi valljodagaid iežas eatnamiin lága ulbmila mielde ja daid rámaid siskkobealde , mat čuvvot fuođđolágas , luossa- ja sáivaguollelágas ja eará láhkamearrádusain . Kapittel 3 Fornybare ressurser på Finnmarkseiendommens grunn § 21 Hovedprinsipper for forvaltningen Finnmarkseiendommen skal forvalte de fornybare ressursene på sin grunn i samsvar med lovens formål og innenfor de rammer som følger av viltloven , lakseog innlandsfiskloven og annen lovgivning . Luonddu máŋggadáfotvuođa ja buvttadanmuni galgá seailluhit . Naturens mangfold og produktivitet skal bevares . Dán kapihttala njuolggadusat eai gusto juos eará čuovvu sierra riektediliin . § Reglene i kapittelet her gjelder ikke i den utstrekning annet følger av særlige rettsforhold . § 22 Gielddas ássi olbmuid vuoigatvuođat Dán kapihttala njuolggadusaid mielde ja daid rámaid siskkobealde , mat čuvvot eará láhkamearrádusain , lea sis geat ásset gielddas Finnmárkku fylkkas , Finnmárkkuopmodaga eatnamiin vuoigatvuohta : a ) bivdit sáivaguliid firpmiiguin , b ) bivdit sáivačázis gođđi luossaguliid gittaneavvuiguin mearas , c ) mannet ja uvjet , d ) čuohppat lastamuoraid boaldámuššan dáludárbui , e ) loggut lavnnjiid boaldámuššan ja eará dáludárbbuide ja f ) čuohppat lastamuoraid áiddisin ja áhcestávrán boazodoallo- ja eanadoalloealáhusa atnui . 22 Rettigheter for personer bosatt i kommunen I samsvar med reglene i kapittelet her og innenfor de rammer som følger av annen lovgivning , har de som er bosatt i en kommune i Finnmark fylke , på Finnmarkseiendommens grunn i kommunen rett til : a ) fiske etter innlandsfisk med garn , b ) fiske etter anadrome laksefisk med faststående redskap i sjøen , c ) sanking av egg og dun , d ) hogst av lauvskog til brensel for husbehov , e ) stikking av torv til brensel og annet husbehov og f ) uttak av lauvskog til bruk som gjerdestolper og hesjestaur i reindrifts- og jordbruksnæring . Boazodolliin lea boazodoalu doaimmahettiin gielddas seamma vuoigatvuohta go gielddas ássi olbmuin . § Reindriftsutøvere har samme rett som personer bosatt i kommunen i den tiden reindrift foregår der . § 23 Finnmárkkus ássi olbmuid vuoigatvuođat Dán kapihttala njuolggadusaid mielde ja daid rámaid siskkobealde , mat čuvvot eará láhkamearrádusain , lea sis geat ásset gielddas Finnmárkku fylkkas , Finnmárkkuopmodaga eatnamiin gielddas vuoigatvuohta : a ) bivdit fuođđuid , b ) bivdit smávvafuđožiid , c ) oaggut čázádagain stákkuin ja duorgguin , d ) lubmet ja e ) ávnnastit ruovttuduodjái . 23 Rettigheter for personer bosatt i Finnmark I samsvar med reglene i kapittelet her og innenfor de rammer som følger av annen lovgivning , har de som er bosatt i Finnmark fylke , på Finnmarkseiendommens grunn rett til : a ) jakt på storvilt , b ) jakt og fangst av småvilt , c ) fiske i vassdrag med stang og håndsnøre , d ) plukking av multer og e ) uttak av trevirke til husflid . Eanadoalloopmodahkii gullá guohtunvuoigatvuohta nu olu šibihiidda go sáhttá dálvvi badjel biebmat opmodagas . Til jordbrukseiendom ligger rett til beite for så stor buskap som kan vinterføs på eiendommen . 19 19 § 24 Sierranas vuoigatvuohta báikkálaš ávkkástallamii Ovttaskasolbmuide dahje olmmošjoavkkuide , geat gullet báikegoddái ja geaid eallinvuođus ollásit dahje oassálassii čatnasa ođasmuvvi valljodagaid ávkkástallamii gili lahka , sáhttá gielda gitta 10 jagi rádjai háválassii addit sierranas vuoigatvuođa ávkkástallat ođasmuvvi valljodagain , nugo namahuvvo §§ 22 ja 23 dárkileappot albmaduvvon guovlluin gielddas . § 24 Særskilt rett til lokal utnyttelse Enkeltpersoner eller grupper av personer som har tilknytning til en bygd og har sitt livsgrunnlag helt eller delvis knyttet til utnyttelsen av fornybare ressurser i nærheten av bygda , kan av kommunen for inntil 10 år om gangen bli tildelt særskilt rett til å utnytte fornybare ressurser som nevnt i §§ 22 og 23 på nærmere angitte områder i kommunen . Guovllu ja dárkilet eavttuid mearrideames galgá atnit vuođđun báikegoddái gulli olbmuid árbevirolaš geavaheami . Ved fastsettelsen av området og de nærmere vilkår skal det tas utgangspunkt i den bruk folk med tilknytning til bygda tradisjonelt har gjort av området . Guovlu galgá ovddimustá gártat oktilis guovlun gili lahka . Området skal fortrinnsvis utgjøre et sammenhengende område i nærheten av bygda . Finnmárkkuopmodat sáhttá addit oppalaš mearrádusaid , mo gielddat galget gieđahallat ja árvvoštallat áššiid dán paragráfa mielde . Finnmarkseiendommen kan gi generelle bestemmelser om kommunenes behandling og vurdering av saker etter paragrafen her . Finnmárkkuopmodat lea váidalusorgánan gieldda dahkan mearrádusaid hárrái . Finnmarkseiendommen er klageorgan for vedtak truffet av kommunen . Gieldda ja Finnmárkkuopmodaga áššegieđahallamii gusto hálddašanláhka . For kommunens og Finnmarkseiendommens saksbehandling gjelder forvaltningsloven . Dát paragráfa ii gusto fuođđo- ja smávvafuđošbivdui , stággo- ja duorgobivdui čázádagain ja sáivačázis gođđi luossaguliid bivdimii gittaneavvuiguin . § Paragrafen her gjelder ikke for jakt på storvilt og småvilt , fiske i vassdrag med stang og håndsnøre og fiske etter anadrome laksefisk i sjøen med faststående redskap . § 25 Earrásiid beassan Dán kapihttala njuolggadusaid mielde ja daid rámaid siskkobealde , mat čuvvot eará láhkamearrádusain , beassá juohkehaš Finnmárkkuopmodaga eatnamiin bivdit smávvafuđđožiid ja oaggut čázádagain stákkuin ja duorgguin ja lubmet iežas ruovttudollui . 25 Adgang for andre I samsvar med reglene i kapittelet her og innenfor de rammer som følger av annen lovgivning , har enhver på Finnmarkseiendommens grunn adgang til jakt og fangst av småvilt og fiske i vassdrag med stang og håndsnøre samt plukking av multer til egen husholdning . Finnmárkkuopmodat sáhttá addit earrásiidda go gieldda dahje fylkka ássiide lasi beassama ávkkástallat ođasmuvvi valljodagain nugo namahuvvo §§ 22 ja 23 . § Finnmarkseiendommen kan gi andre enn dem som er bosatt i kommunen eller fylket , ytterligere adgang til å utnytte fornybare ressurser som nevnt i §§ 22 og 23 . § 26 Bivddu ja guolásteami báikkálaš hálddaheapmi Finnmárkkuopmodat sáhttá gitta 10 jagi rádjai háválassii juohkit báikkálaš servviide ja dakkár ovttastusaide , maid ulbmilin lea ovddidit oktasaččat bivddu ja guolásteami , sierranas vuoigatvuođa hálddahit bivddu ja guolásteami dárkileappot albmaduvvon guovlluin Finnmárkkuopmodaga eatnamiin . 26 Lokal forvaltning av jakt og fiske Finnmarkseiendommen kan for inntil 10 år om gangen tildele lokale organisasjoner og sammenslutninger som har som formål å fremme allment jakt , fangst og fiske , særskilt rett til å forvalte utøvelsen av jakt , fangst og fiske på nærmere angitte områder av Finnmarkseiendommens grunn . 20 20 § 27 Dárkilet eavttut ođasmuvvi valljodagaid ávkkástallamii ja ávkkástallama gáržžádusat Finnmárkkuopmodat sáhttá mearridit dárkilet mearrádusaid ođasmuvvi valljodagaid ávkkástallamii nugo namahuvvo §§ 22 bustáva a rájes f rádjai ja § 23 bustáva a rájes e rádjai . Finnmárkkuopmodat sáhttá mearridit ahte ávkkástallamii gáibiduvvo lohpi . § 27 Nærmere vilkår for utnyttelse av fornybare ressurser og innskrenkninger i utnyttelsen Finnmarkseiendommen kan fastsette nærmere bestemmelser for utnyttelse av fornybare ressurser som nevnt i § 22 bokstav a til f og § 23 bokstav a til e. Finnmarkseiendommen kan fastsette at utnyttelse krever tillatelse . Lobiide sáhttá bidjat eavttuid . Det kan settes vilkår i tillatelsene . Bivdui ja guolásteapmái dárbbašuvvo álo lohpi . For jakt , fangst og fiske er tillatelse alltid nødvendig . Son gii oažžu lobi , galgá vuostáiváldit goartta dahje sullasačča , mii čájeha ahte sus lea lohpi . Den som får tillatelse , skal motta et kort eller lignende som viser at vedkommende har tillatelse . Departemeantta miellasuvvamiin sáhttá Finnmárkkuopmodat mearridit spiehkastagaid dán lađđasa mearrádusain . Med samtykke fra departementet kan Finnmarkseiendommen fastsette unntak fra bestemmelsene i leddet her . Bivdo- ja guolástanlobis sáhttá Finnmárkkuopmodat gáibidit divada . For tillatelse til jakt , fangst og fiske kan Finnmarkseiendommen kreve avgift . Finnmárkkus ássi olbmuid divat ii galgga leat alit go guovtti dan mađe go gielddas ássi olbmuid divat . Avgiften for personer bosatt i Finnmark skal ikke overstige det dobbelte av avgiften for personer bosatt i kommunen . Divada ii sáhte gáibidit sierranas vuoigatvuođaid juohkimis § 24 mielde . Det kan ikke kreves avgift ved tildeling av særskilte retter etter § 24 . Sáivačázis gođđi luossaguliid sáhttá bivdit dušše gittaneavvuiguin mearas maŋŋil go Finnmárkkuopmodat lea čujuhan bivdosaji . Fiske etter anadrome laksefisk med faststående redskap i sjøen kan bare foregå etter utvisning av fiskeplass av Finnmarkseiendommen . Finnmárkkuopmodat sáhttá dárkileappot albmaduvvon guovlluide mearridit gáržžádusaid beassat ávkkástallat ođasmuvvi valljodagain nugo namahuvvo vuosttas lađđasis , juos deasta valljodagas gáibida dan . Finnmarkseiendommen kan for nærmere angitte områder fastsette innskrenkninger i adgangen til å utnytte fornybare ressurser som nevnt i første ledd dersom hensynet til ressursen tilsier det . Gielddaid , fuođđo- ja guolástaneiseválddiid jna. ja guoskevaš geavaheddjiid servviid , galgá gullat ovddalgihtii . Kommuner , myndigheter for vilt og fiske mv. og organisasjoner for brukere som berøres , skal høres på forhånd . Ođasmuvvi valljodagaid ávkkástallama gáržžidemiin nugo namahuvvo vuosttas lađđasis galgá adnojuvvot govttolaš deasta iešguđege geavaheaddjijoavkku geavaheamis valljodaga . Ved innskrenkninger i utnyttelsen av fornybare ressurser som nevnt i første ledd skal det tas rimelig hensyn til de ulike brukergruppenes bruk av ressursen . Finnmárkkuopmodaga mearrádusaid gáržžádusaid birra nugo namahuvvo viđát ja guđát lađđasis sáhttá váidalit departementii hálddašanlága kapihttala VI mielde . Finnmarkseiendommens beslutninger om innskrenkninger som nevnt i femte og sjette ledd kan påklages til departementet etter reglene i forvaltningsloven kapittel VI . Departemeantta mearrádusa ii sáhte váidalit . Departementets avgjørelse kan ikke påklages . Kapihtal 4 Deatnu ja Njávdán § 28 Guolásteapmi Deanu ja Njávdáma čázádagas Deanu ja Njávdáma čázádagas leat báikkálaš veahkadagas sierranas vuoigatvuođat guolásteapmái lága , dološ áiggi rájes geavaheami ja báikkálaš vieruiduvvama vuođul . Kapittel 4 Tana og Neiden § 28 Fisket i Tana- og Neidenvassdragene I Tana- og Neidenvassdragene har lokalbefolkningen særskilte rettigheter til fiske på grunnlag av lov , alders tids bruk og lokal sedvane . Gonagas sáhttá láhkaásahusa bokte addit dárkilet njuolggadusaid guolásteami hálddaheami ja doaimmaheami birra . Kongen kan ved forskrift gi nærmere regler om forvaltningen og utøvelsen av fisket . Láhkaásahus galgá lágidit vejolašvuođaid guollevalljodagaid báikkálaš vuoigatvuođaide vuođđuduvvan hálddaheapmái soahpamušaid mielde mat leat Suomain guolásteami birra Deanu ja Njávdáma čázádagas . Forskriften skal legge til rette for en lokal , rettighetsbasert forvaltning av fiskeressursene i samsvar med overenskomster med Finland om fisket i Tana- og Neidenvassdragene . Láhkaásahusaid ráhkadeapmi ja šiehtadallamat Suomain guolásteami birra Deanu ja Njávdáma čázádagas galget dáhpáhuvvat ovttasráđiid Sámedikkiin , guoskevaš gielddaiguin ja singuin geain leat sierranas vuoigatvuođat guolásteapmái dáid čážádagain . Utarbeidelsen av forskrifter og forhandlinger med Finland om fisket i Tana- og Neidenvassdragene skal skje i samråd med Sametinget , berørte kommuner og dem som har særskilte rettigheter til fisket i disse vassdragene . Kapihtal 5 Leahkki vuoigatvuođaid gárten ja dohkkeheapmi Kapittel 5 Kartlegging og anerkjennelse av eksisterende rettigheter I Finnmárkkukomišuvdna § 29 Finnmárkkukomišuvdna Ásahuvvo komišuvdna ( Finnmárkkukomišuvdna ) , mii gustojeaddji riikkagottálaš rievtti vuođul galgá čielggadit daid eatnamiid geavahan- ja eaiggátvuoigatvuođaid , maid Finnmárkkuopmodat váldá badjelasas § 49 mielde . I Finnmarkskommisjonen § 29 Finnmarkskommisjonen Det opprettes en kommisjon ( Finnmarkskommisjonen ) som på grunnlag av gjeldende nasjonal rett skal utrede bruks- og eierrettigheter til den grunnen som Finnmarkseiendommen overtar etter § 49 . Gonagas nammada Finnmárkkukomišuvnna lahtuid . Kongen oppnevner Finnmarkskommisjonens medlemmer . Finnmárkkukomišuvnnas galget leat jođiheaddji ja njeallje eará lahtu . Finnmarkskommisjonen skal bestå av en leder og fire andre medlemmer . Jođiheaddji galgá deavdit daid gáibádusaid , maid duopmostuolloláhka bidjá alimusrievttiduopmáriidda . Lederen skal oppfylle de kravene som domstolloven stiller til høyesterettsdommere . Guovttis daid eará lahtuin galget deavdit daid gáibádusaid , mat leat biddjojuvvon diggerievttiduopmáriidda . To av de øvrige medlemmene skal oppfylle de kravene som stilles til tingrettsdommere . Uhcimustá guokte lahtu galget ássat Finnmárkku fylkkas dahje eará láhkai leat čavgadit čatnašuvvan Finnmárkku fylkii . Minst to medlemmer skal være bosatt i eller på annen måte ha sterk tilknytning til Finnmark fylke . § § 30 Čielggadanguovllu jna. ráddjen Finnmárkkuopmodat mearrida čielggadanbarggu guovllu ja mearrida gieđahallama ortnega . 30 Avgrensning av utredningsfelt m.m. Finnmarkskommisjonen fastsetter felt for utredningsarbeidet og bestemmer rekkefølgen i behandlingen . Mearrideames galgá ee. deattuhit deastta guovllu lunddolaš ja ulbmillaš ráddjemis oli ja rievttálaš ja historjjálaš ovttastusaid dáfus ja dárbbu čielggadit riektediliid . Ved avgjørelsen skal det bl.a. legges vekt på hensynet til en naturlig og hensiktsmessig avgrensning av feltet når det gjelder utstrekning og rettslig og historisk sammenheng samt på behovet for avklaring av rettsforholdene . Finnmárkkukomišuvdna sáhttá gáržžidit dahje viiddidit guovllu maŋŋil go čielggadeapmi lea álggahuvvon , juos dat lea dárbbašlaš duddjon dihtii lunddolaš ja ulbmillaš ráddjema . Finnmarkskommisjonen kan innskrenke eller utvide et felt etter at utredningen er satt i gang dersom det er nødvendig for å skape en naturlig og hensiktsmessig avgrensning . Finnmárkkukomišuvdna sáhttá guođđit čielggakeahttá daid vuoigatvuođaid , mat čalbmosit eai heive komišuvnna čielggadeapmái . Finnmarkskommisjonen kan unnlate å utrede rettigheter som åpenbart ikke egner seg for utredning av kommisjonen . Mearrideames galgá deattuhit ee. vuoigatvuođa šlája ja dan makkár vuđđosa ala dat vuođđuduvvá . § Ved avgjørelsen skal det bl.a. legges vekt på rettighetens art og hvilket grunnlag den bygger på . 31 Vejolaš vuoigatvuođalaččaide dieđiheapmi Guovllu čielggadanbarggu birra galgá dieđihit ja vejolaš vuoigatvuođalaččaid galgá ávžžuhit almmuhit iežaset . § 31 Varsling av mulige rettighetshavere Utredningsarbeidet for et felt skal kunngjøres med oppfordring til mulige rettighetshavere om å melde seg . Dieđihuvvo Norsk Lysingsblad bokte ja aviissas man dábálaččat lohket báikkis ja báikkálaččat eará ulbmillaš vugiin . Kunngjøringen foretas i Norsk Lysingsblad , i en avis som er alminnelig lest på stedet og lokalt på annen hensiktsmessig måte . Boazodoalloorganisašuvnnaide ja áigeguovdilis guovllu eará geavaheaddjiberoštusaid ovddasteddjiide ja Sámediggái , Finnmárkku fylkkadiggái , Finnmárkkuopmodahkii ja guoskevaš gielddaide dieđihuvvo sierra . § Reindriftsorganisasjoner og andre representanter for brukerinteresser i det aktuelle feltet samt Sametinget , Finnmark fylkesting , Finnmarkseiendommen og berørte kommuner varsles særskilt . § 32 Ovddasvástádus ášši čuvgeheames Finnmárkkukomišuvnnas lea alddis ovddasvástádus das , ahte ášši čuvgehuvvo doarvái . 32 Ansvaret for sakens opplysning Finnmarkskommisjonen har selv ansvaret for at saken blir tilstrekkelig opplyst . Komišuvdna sáhttá dainna vugiin man gávnnaha ulbmillažžan , viežžat čilgehusaid , áššegirjjiid ja eará materiála ja guorahallat ja čielggadit jna. duođalaš ja rievttálaš diliid main sáhttá lea mearkkašupmi komišuvnna konklušuvnnaide . Kommisjonen kan på den måten som den finner hensiktsmessig , innhente forklaringer , dokumenter og annet materiale samt foreta undersøkelser og utredninger m.m. om faktiske og rettslige forhold som kan være av betydning for kommisjonens konklusjoner . Áššeoasálaččain lea vuoigatvuohta čilget duođalaš diliid ja bidjat ovdan duođaštusaid main lea mearkkašupmi komišuvnna konklušuvnnaide . Partene har rett til å gjøre rede for de faktiske forholdene og føre bevis som er av betydning for kommisjonens konklusjoner . Áššeoasálaččat sáhttet gáibidit álggahit doaibmabijuid vuosttas lađđasa mielde . Partene kan begjære iverksatt tiltak etter første ledd . Finnmárkkukomišuvdna sáhttá biehttalit gáibádusa , juos dat gávnnahuvvo vuođu haga , dahje ahte dat mielddisbuktá govttolašmeahttun maŋŋonemiid dahje goluid juos dasa mieđiha . Finnmarkskommisjonen kan avslå begjæringen dersom den finnes ugrunnet , eller det vil medføre uforholdsmessige forsinkelser eller kostnader å etterkomme den . 21 21 Finnmárkkuopmodat sáhttá áimmahuššan dihtii áššeoasálaččaid beroštusaid , nammadit iešguđetlágan beroštusjoavkkuide ovddasteddjiid , geat besset čuovvut komišuvnna barggu . For å ivareta partenes interesser kan Finnmarkskommisjonen oppnevne representanter for ulike interessegrupper som kan følge kommisjonens arbeid . Stáhta máksá goluid . Utgiftene dekkes av staten . § 33 Finnmárkkukomišuvnna raporta Maŋŋil go komišuvdna lea čielggadan muhtun guovllu , galgá dat addit raportta , mii sisdoallá čuvgehusaid das : a ) gii komišuvnna áddejumi mielde lea eatnama eaiggát b ) makkár geavahanvuoigatvuođat komišuvnna áddejumi mielde leat c ) maid áššediliide komišuvdna vuođđuda konklušuvnnaidis . Raporttas galgá boahtit ovdan , leatgo konklušuvnnat ovttamielalaččat . § 33 Finnmarkskommisjonens rapport Etter at kommisjonen har utredet et felt skal den avgi en rapport som skal inneholde opplysninger om : a ) hvem som etter kommisjonens oppfatning er eiere av grunnen b ) hvilke bruksrettigheter som etter kommisjonens oppfatning eksisterer c ) de saksforholdene kommisjonen bygger sine konklusjoner på Det skal fremgå av rapporten om konklusjonene er enstemmige . Juos nu eai leat , de galgá boahtit ovdan guhtemuš lea sierramielas , ja guđe čuoggáide sierramielalašvuohta gusto . Hvis det ikke er tilfellet , skal det fremgå hvem som er uenig , og hvilke punkter uenigheten gjelder . Sihke eanetlogu ja uhcitlogu konklušuvnnaid galgá vuođđudallat . Både flertallets og mindretallets konklusjoner skal begrunnes . Maŋŋil go raporta lea addojuvvon , de galgá dan dalán almmuhit dan vuogi mielde , mii lea válddahuvvon §:s 31 . Etter at rapporten er avgitt skal den straks kunngjøres på den måten som er beskrevet i § 31 . Go almmuhuvvo § 31 vuosttas lađđasa mielde , de lea doarvái ahte almmuheapmi sisdoallá konklušuvnnaid oanehis oktiigeasu ja čuvgehusa , gos berošteaddjit sáhttet oahpásmit olles raportii . Ved kunngjøring etter § 31 første ledd er det tilstrekkelig at kunngjøringen inneholder et kort sammendrag av konklusjonene samt opplysning om hvor interesserte kan gjøre seg kjent med rapporten i sin helhet . Almmuheames galgá maiddái čuvgehit áigemearis doalvut soahpameahttunvuođaid meahcceduopmostullui . § I kunngjøringen skal det opplyses om fristen for å bringe tvister inn for utmarksdomstolen . § 34 Gieđahallan Finnmárkkuopmodagas Finnmárkkuopmodat galgá vuođohis áji haga buktit oaivila komišuvnna konklušuvnnaide . 34 Behandlingen i Finnmarkseiendommen Finnmarkseiendommen skal uten ugrunnet opphold ta stilling til kommisjonens konklusjoner . Mearrádusaide mat dohkkehit komišuvnna konklušuvnnaid ahte earrásiin leat vuoigatvuođat , gusto § 10 guđát lađas seamma láhkai . For vedtak som går ut på å godta konklusjoner fra kommisjonen om at andre har rettigheter , gjelder § 10 sjette ledd tilsvarende . Dan muddui go Finnmárkkuopmodat lea ovttamielas komišuvnnain das ahte earrásiin leat vuoigatvuođat , lea Finnmárkkuopmodat geatnegas čálalaččat cealkit dan , ja almmá vuođohis áji haga fuolahit ahte vuoigatvuohta diggelogahuvvo dahje juos dilálašvuohta lea nu doalvut ášši eanajuohkoriektái § 45 mielde . I den grad Finnmarkseiendommen er enig med kommisjonen i at andre har rettigheter , plikter Finnmarkseiendommen å gi skriftlig uttrykk for det , og uten ugrunnet opphold sørge for at rettigheten blir tinglyst eller i tilfelle bringe saken inn for jordskifteretten etter § 45 . 22 22 § 35 Šiehtadallamat Áššeoasálaččat geat eai leat ovttamielas komišuvnna konklušuvnnaiguin , dahje geat dárbbašit veahki oažžut konklušuvnnaid čállojuvvot čatnevaš šiehtadussii , sáhttet bivdit Finnmárkkukomišuvnna soabahallat . § 35 Forhandlinger Parter som ikke er enig i kommisjonens konklusjoner , eller som trenger bistand til å få konklusjonene nedfelt i bindende avtale , kan be Finnmarkskommisjonen om å mekle . Komišuvnna geatnegasvuohta soabahallat jávká , go áigemearri doalvut soahpameahttunvuođa eanajuohkoriektái § 45 mielde lea nohkan . Kommisjonens plikt til å mekle faller bort når fristen for å bringe tvisten inn for utmarksdomstolen har løpt ut . II Finnmárkku meahcceduopmostuollu § 36 Finnmárkku meahcceduopmostuollu Ásahuvvo sierraduopmostuollu ( Finnmárkku meahcceduopmostuollu ) , mii galgá gieđahallat soahpameahttunvuođaid vuoigatvuođaid alde , mat čuožžilit maŋŋil go Finnmárkkukomišuvdna lea čielggadan muhtun guovllu . II Utmarksdomstolen for Finnmark § 36 Utmarksdomstolen for Finnmark Det opprettes en særdomstol ( utmarksdomstolen for Finnmark ) som skal behandle tvister om rettigheter som oppstår etter at Finnmarkskommisjonen har utredet et felt . Gonagas nammada meahcceduopmostuolu lahtuid . Kongen oppnevner utmarksdomstolens medlemmer . Meahcceduopmostuolus galgá leat jođiheaddji , várrejođiheaddji , golbma bissovaš lahtu ja guokte sadjásašlahtu . Utmarksdomstolen skal bestå av en leder , en nestleder , tre faste medlemmer og to varamedlemmer . Jođiheaddji , várrejođiheaddji ja okta daid eará lahtuin galget deavdit daid gáibádusaid , maid duopmostuolloláhka bidjá alimusrievttiduopmáriidda . Lederen , nestlederen og ett av de øvrige medlemmene skal oppfylle de kravene domstolloven stiller til høyesterettsdommere . Seamma gusto ovtta sadjásašlahttui , gii lea dán golbmasa sadjásašlahttu . Det samme gjelder ett av varamedlemmene , som er varamedlem for disse tre . Áššiid mat gullet meahcceduopmostuolu vuollái , ii sáhte doalvut dábálaš duopmostuoluide dahje eanajuohkoriektái , juos meahcceduopmostuollu lea hilgon ášši § 40 mielde , dahje juos áššečuoččáldahttináigemearri § 38 mielde lea nohkan , iige meahcceduopmostuollu galgga váldit ášši gieđahallamii § 38 nuppi lađđasa mielde . § Saker som hører under utmarksdomstolen , kan ikke bringes inn for de alminnelige domstolene eller jordskifteretten , med mindre utmarksdomstolen har avvist saken etter § 39 , eller søksmålsfristen etter § 38 første ledd er løpt ut , og utmarksdomstolen heller ikke skal ta saken til behandling etter § 38 annet ledd . § 37 Jávkan Juos oktage bissovaš lahttu lea eret , de gohččojuvvo dat sadjásašlahttu boahtit gii galgá bálvalit bissovaš lahtu sajis gii lea eret . 37 Forfall Har noen av de faste medlemmene forfall , innkalles det av varamedlemmene som skal gjøre tjeneste istedenfor det faste medlemmet som har forfall . Juos jođiheaddji lea eret , de bálvala várrejođiheaddji jođiheaddjin . Har lederen forfall , gjør nestlederen tjeneste som leder . Juos oktage meahcceduopmostuolu lahttu šaddá leat eret maŋŋil go ášši gieđahallan lea álgán , de sáhttá gieđahallama joatkit almmá gohčokeahttá sadjásašlahtu nu guhká go njeallje lahtu leat gieđahallamin ášši . Får noen av utmarksdomstolens medlemmer forfall etter at behandlingen av en sak er begynt , kan behandlingen fortsette uten tilkalling av varamedlem så lenge fire medlemmer er med under behandlingen . Juos leat ovttamađe jienat , de jođiheaddji jietna mearrida . Ved stemmelikhet er lederens stemme avgjørende . § 38 Stevnnet Soahpameahttunvuođaid sáhttá doalvut meahcceduopmostullui čálalaš stevnnegiin maŋimustá jagi ja guhtta mánu maŋŋil go Finnmárkkukomišuvnna raporta addojuvvui . § 38 Stevning Tvister kan bringes inn for utmarksdomstolen ved skriftlig stevning senest ett år og seks måneder etter at Finnmarkskommisjonens rapport ble avgitt . Stevnnet galgá leat vuolláičállojuvvon ja sisdoallat : a ) áššeoasálačča olles nama ja čujuhusa b ) daid gáibádusaid albmadeami maid áššeoasálaš čuoččáldahttá , ja diliid maid ala dat caggojuvvojit c ) dan čuoččuhusa man áššeoasálaš buktá d ) dan vuosttuha gean vuostá gáibádus buktojuvvo Vaikko áigemearri vuosttas lađđasa mielde lea nohkan , de galgá meahcceduopmostuollu liikká gieđahallat áššiid mat bohtet sisa ovdal go buot áššit ovtta guovllus leat loahpahuvvon , juos dat gávnnaha ahte ášši dohkke dakkár gieđahallamii ja dan sáhttá gieđahallat almmá mearkkašahtti maŋŋoneami haga duopmostuolu áššečađaheapmái . Stevningen skal være underskrevet og skal inneholde : a ) partens fulle navn og adresse b ) en angivelse av de kravene som parten reiser , og omstendighetene de støttes på c ) den påstanden parten nedlegger d ) den motparten kravet rettes mot Selv om fristen etter første ledd har løpt ut , skal utmarksdomstolen likevel behandle saker som kommer inn før alle saker fra samme felt er avsluttet , dersom den finner at saken egner seg for slik behandling og den kan behandles uten vesentlig forsinkelse for domstolens saksavvikling . Dán lađđasa mielde dahkkojuvvon mearrádusaid ii sáhte fallehit guoddalusain dahje váidalusain . § Avgjørelser etter leddet her kan ikke angripes ved kjæremål eller anke . § 39 Hilgun Áššiid mat eai gávnnahuvvo dohkket meahcceduopmostuolu gieđahallamii , sáhttá duopmostuollu riektecealkámušain hilgut ollásit dahje osohahkii . 39 Avvisning Saker som finnes ikke å egne seg for behandling i utmarksdomstolen , kan domstolen ved kjennelse avvise helt eller for en del . Mearrideames galgá ee. adnojuvvot deasta gáibádusa šlájas ja makkár vuđđosii dat vuođđuduvvá . Ved avgjørelsen skal det bl.a. tas hensyn til kravets art og hvilket grunnlag det bygger på . Ovdal go ášši hilgojuvvo , de galgá áššečuoččáldahttái addojuvvot vejolašvuohta cealkit . Før en sak avvises , skal saksøkeren gis anledning til å uttale seg . Ášši sáhttá hilgut almmá gohčokeahttá áššeoasálaččaid riektečoahkkimii . Saken kan avvises uten at partene innkalles til rettsmøte . Dán paragráfa mielde dahkkojuvvon hilguma ii sáhte fallehit guoddalusain dahje váidalusain . § Avvisning etter paragrafen her kan ikke angripes ved kjæremål eller anke . § 40 Áššiid ovttastahttin , juohkin jna. 40 Forening av saker , oppdeling m.m. Meahcceduopmostuollu sáhttá : a ) ovttastahttit máŋga ášši oktasaš gieđahallamii ja vejolaččat oktasaš mearrideapmái b ) juohkit šiehtadallamiid ja dubmema ovtta dahje máŋgga gáibádusa hárrái mat leat ovttastahttojuvvon ovtta áššis c ) mearridit guđe ortnegis gieđahallojuvvojit áššit mat leat buktojuvvon duopmostuolu ovdii . Utmarksdomstolen kan : a ) forene flere saker til felles behandling og i tilfelle felles avgjørelse b ) dele opp forhandlingene og pådømmelsen av et eller flere krav som er forent i en sak , eller selvstendige tvistepunkter vedrørende samme krav c ) bestemme rekkefølgen i behandlingen av de saker som er brakt inn Mearridemiin vuosttas lađđasa mielde galgá ee. deattuhit deastta soahpameahttunvuođa guovlluid lunddolaš ja ulbmillaš gáržžideames oli , rievttálaš ja historjjálaš čatnosiid dáfus ja dárbbu čielggadit riektediliid . Ved avgjørelser etter første ledd skal det bl.a. legges vekt på hensynet til en naturlig og hensiktsmessig avgrensning av tvisteområdene når det gjelder utstrekning , rettslig og historisk sammenheng samt på behovet for avklaring av rettsforholdene . Ovdal go mearrádusat vuosttas lađđasa mielde dahkkojuvvojit , galgá áššeoasásalaččaide addit vejolašvuođa cealkit , juos dát ii gávnnahuvvo dárbbašmeahttumin dahje dát mielddisbuvttášii govttolašmeahttun maŋŋoneami dahje golu . Før avgjørelser etter første ledd treffes skal partene gis anledning til å uttale seg , med mindre dette finnes unødvendig eller ville medføre uforholdsmessig forsinkelse eller omkostning . Dán lađđasa mielde dahkkojuvvon mearrádusaid ii sáhte fallehit guoddalusain dahje váidalusain . Beslutninger etter paragrafen her kan ikke angripes ved kjæremål eller anke . § 41 Ovddasvástádus ášši čuvgeheames jna. § 41 Ansvaret for sakens opplysning m.m. Áššeoasálaččain lea geatnegasvuohta čilget duođalaš diliid ja duođaštusaid , main lea mearkkašupmi mearrádussii . Det påhviler partene å gjøre rede for de faktiske forholdene og bevisene som er av betydning for avgjørelsen . Meahcceduopmostuollu galgá ieš viežžat Finnmárkkukomišuvnna raportta ja dan atnit vuođđun go gieđahallá ášši . Utmarksdomstolen skal av eget tiltak innhente Finnmarkskommisjonens rapport og ta utgangspunkt i denne i sin behandling av saken . Áššeoasálaččat sáhttet lassin buktit ovdan duođaštussan dokumenttaid , mat leat boahtán dahje buktojuvvon ovdan Finnmárkkukomišuvdnii dahje maid Finnmárkkuopmodat lea čállán . Partene kan i tillegg legge frem som bevis dokumenter som er kommet inn til , lagt frem for eller utferdiget av Finnmarkskommisjonen . Meahcceduopmostuollu ii sáhte váldit vuostá vihtančilgehusaid Finnmárkkukomišuvnna lahtuin dahje olbmuin , geat leat bargan komišuvnna ovddas ášši oktavuođas . Utmarksdomstolen kan ikke ta imot vitneforklaring fra Finnmarkskommisjonens medlemmer eller fra personer som har utført arbeid for kommisjonen i forbindelse med saken . Riektečoahkkimiid áššeoasálaččaid ja vihtaniid gažadeapmái olggobealde váldošiehtadallama sáhttet doallat meahcceduopmostuolu guokte lahtu , geain nuppis fertejit leat dat gealbbut , mat gáibiduvvojit alimusrievttiduopmáriin . Rettsmøter til avhør av parter og vitner utenfor hovedforhandling kan holdes av to av utmarksdomstolens medlemmer , hvorav minst den ene må ha de kvalifikasjonene som kreves for høyesterettsdommere . Meahcceduopmostuollu sáhttá gáibidit , ahte guoskevaš diggeriekti čađaha gažademiid . § Utmarksdomstolen kan begjære at vedkommende tingrett foretar avhør . § 42 Váidalus ja guoddalus Meahcceduopmostuolu mearrádusain sáhttá váidalit Alimusriektái . 42 Anke og kjæremål Utmarksdomstolens avgjørelser kan påankes til Høyesterett . Soahpameahttunvuođalága § 357 ii gusto . Tvistemålsloven § 357 gjelder ikke . Mearrádusain mat soahpameahttunvuođalága mearrádusaid mielde lea guoddalusaid áhtun , sáhttá seamma láhkai guoddalit Alimusrievtti guoddaluslávdegoddái go guoddalusat eai leat áiddastuvvon dán lága mielde . Avgjørelser som etter tvistemålslovens bestemmelser er gjenstand for kjæremål , kan på tilsvarende måte påkjæres til Høyesteretts kjæremålsutvalg når ikke kjæremål er avskåret etter loven her . 23 23 § 43 Ášši golut Stáhta máksá meahcceduopmostuolu doaimma goluid . § 43 Utgiftene ved saken Staten dekker utgiftene til utmarksdomstolens egen virksomhet . Stáhta máksá maiddái áššeoasálaččaid dárbbašlaš goluid daid áššiin vuoigatvuođaid gáibádusaid birra , maid Finnmárkkuopmodat lea vuostálastán . Staten dekker også nødvendige utgifter for partene i saker om krav om rettigheter som Finnmarkseiendommen har motsatt seg . Go mearrida gažaldagas , leatgo golut leamaš dárbbašlaččat , de galgá meahcceduopmostuollu ee. atnit čalmmis ahte áššeoasálaččat geain leat ovttalágan beroštusat mat eai leat vuostálaga , sehtet geavahit ovtta juridihkalaš ja teknihkalaš veahki . Ved avgjørelsen av spørsmålet om utgiftene har vært nødvendige , skal utmarksdomstolen bl.a. ha for øyet at parter med likeartede interesser som ikke står i strid , bør nytte samme juridiske og tekniske bistand . Duopmostuollu galgá nu árrat go vejolaš ieš váldit ovdan gažaldaga doppe gos dat lea áigeguovdil . Domstolen skal så tidlig som mulig av eget tiltak ta opp spørsmålet der det er aktuelt . Go sierranas árttat dahket dan sávahahttin , de sáhttá meahcceduopmostuollu geatnegahttit áššeoasálačča ollásit dahje oassálassii ieš máksit goluidis áššis . Når særlige grunner tilsier det , kan utmarksdomstolen pålegge en part helt eller delvis selv å bære sine kostnader med saken . Muđui gusto soahpmeahttunvuođalága § 177 seamma láhkai . For øvrig gjelder tvistemålsloven § 177 tilsvarende . Áššiid gieđahallama ovddas meahcceduopmostuolus ii máksojuvvo divat . For behandlingen av saker for utmarksdomstolen betales det ikke gebyr . Meahcceduopmostuolu mearrádusaid váidalemiide dahje guoddalemiide gusto láhka juovlamánu 17. 1982 nr. 86 riektedivada birra § 8 . For anke eller kjæremål over utmarksdomstolens avgjørelser gjelder lov 17. desember 1982 nr. 86 om rettsgebyr § 8 . goluid . Diggelogaheapmái gusto eanajuohkolága § 24 nu guhkás go heive . Vuoigatvuođaid hárrái , maid meahcceduopmostuolu lágafámolaš duopmu dahje Finnmárkkukomišuvnna konklušuvnnaid mielde dahkkojuvvon julggaštus dahje šiehtadus lea mearridan , eai eastat dakkár vuoigatvuođaid vuođđudan- dahje luobahanvejolašvuođaid almmolašrievttálaš gáržžádusat diggelogaheames vuoigatvuođa . Divat dahje dokumentadivat ii máksojuvvo diggelogaheami ovddas . § 46 Gaskavuohta eará láhkamearrádusaide Duopmostuollolága kapihtal 6 bealátkeahtesvuođa birra ja almmolašvuođaláhka gustojit nu guhkás go heive Finnmárkkukomišuvnna doibmii . Go oaidningáibádusat biehttaluvvojit , de sáhttá gažaldaga , leago lohpi beaitit áššegirjji almmolašvuođas , váidalit Finnmárkku fylkkamánnái . Hálddašanláhka ii gusto Finnmárkkukomišuvnna doibmii . Duopmostuolloláhka ja soahpameahttunvuođaláhka gustojit nu guhkás go heivejit meahcceduopmostuolu doibmii , juos eará ii leat mearriduvvon dán lágas . III Oktasašnjuolggadusat § 44 Sámegiella Sámegiela geavaheami hárrái gusto sámelága kapihtal 3 . III Fellesregler § 44 Samisk språk Om bruk av samisk språk gjelder sameloven kapittel 3 . Sámelága § 3-4 vuosttas lađas gusto maiddái Finnmárkkukomišuvdnii . § Sameloven § 3-4 første ledd gjelder også for Finnmarkskommisjonen . § 45 Rádjegeassin ja diggelogaheapmi Meahcceduopmostuolu riektefámolaš duomuid ja julggaštusaid ja šiehtadusaid , mat leat addojuvvon dahje dahkkojuvvon Finnmárkkukomišuvnna konklušuvnnaid mielde , sáhttá doalvut eanajuohkoriektái eanajuohkolága § 88 mielde . 45 Grensegang og tinglysning Rettskraftige dommer fra utmarksdomstolen samt erklæringer og avtaler som er avgitt eller inngått i samsvar med Finnmarkskommisjonens konklusjoner , kan bringes inn for jordskifteretten etter jordskifteloven § 88 . Eanajuohkoriekti čađaha rádjemearkuma eatnamis , koordináhtamearrideami ja rájiid gártema duomu , julggaštusa dahje šiehtadusa mielde . Jordskifteretten gjennomfører grensemerking i terrenget , koordinatfesting og kartlegging av grensene i samsvar med dommen , erklæringen eller avtalen . Njuolggadusat eanajuogu birra gustojit seamma láhkai nu guhkás go heivejit . Reglene om jordskifte gjelder tilsvarende så langt de passer . Eanajuohkoriekti vuođđuduvvo almmá eanajuohkomieldeduopmáriid haga . Jordskifteretten settes uten jordskiftemeddommere . Eanajuohkolága § 88 viđát lađas ja § 89 nubbi lađas eai gusto . Jordskifteloven § 88 femte ledd og § 89 annet ledd gjelder ikke . Go váidaluvvo , de gusto § 72 . Ved anke gjelder § 72 . Riektedivat ii máksojuvvo § 74 vuosttas lađđasa mielde . Det skal ikke betales rettsgebyr etter § 74 første 24 ledd . Eaige áššeoasálaččat galgga máksit rádjemerkema , koordináhtamearrideami ja rájiid gártema Partene skal heller ikke betale for kostnadene ved grensemerking , koordinatfesting og kartlegging av grensene . 24 For tinglysning gjelder jordskifteloven § 24 så langt den passer . For rettigheter som er fastlått i en rettskraftig dom fra utmarksdomstolen eller i en erklæring eller avtale i samsvar med Finnmarkskommisjonens konklusjoner , er offentligrettslige begrensninger i adgangen til å stifte eller overdra slike rettigheter ikke til hinder for at rettigheten tinglyses . Det betales ikke gebyr eller dokumentavgift ved tinglysningen . § 46 Forholdet til annen lovgivning Domstolloven kapittel 6 om ugildhet og offentlighetsloven gjelder så langt de passer for Finnmarkskommisjonens virksomhet . Ved avslag på begjæringer om innsyn kan spørsmålet om det er adgang til å unnta dokumentet fra offentlighet , påklages til fylkesmannen i Finnmark . Forvaltningsloven gjelder ikke for Finnmarkskommisjonens virksomhet . Domstolloven og tvistemålsloven gjelder så langt de passer for utmarksdomstolens virksomhet , dersom ikke annet er bestemt i loven her . § § 47 Fápmudus addit dárkilet njuolggadusaid Gonagas sáhttá addit dárkilet njuolggadusaid Finnmárkkukomišuvnna ja Finnmárkku meahcceduopmostuolu birra , dán vuolde maiddái organiseremis ja ekonomalaš dilálašvuođain jna. 47 Fullmakt til å gi nærmere regler Kongen kan gi nærmere regler om Finnmarkskommisjonen og utmarksdomstolen for Finnmark , herunder om organisering og økonomiske forhold mv. Kapihtal 6 Loahppamearrádusat § 48 Fápmuiboahtin Láhka gusto dan áiggi rájes , go Gonagas mearrida . Kapittel 6 Sluttbestemmelser § 48 Ikrafttredelse Loven gjelder fra den tid Kongen bestemmer . Gonagas sáhttá bidjat fápmui iešguđege mearrádusa iešguđege áigái . § Kongen kan sette i kraft de enkelte bestemmelser til forskjellig tid . § 49 Muhttádusnjuolggadusat Kapihttala 2 fápmuiboahtimis váldá Finnmárkkuopmodat badjelasas daid gittaopmodagaid Finnmárkkus , maidda Statskog SF as lea giddodatvuođđu dahje maid dat oamasta almmá giddodatvuođu haga . 49 Overgangsregler Ved ikrafttredelsen av kapittel 2 overtar Finnmarkseiendommen de faste eiendommer i Finnmark fylke som Statskog SF har grunnbokshjemmel til eller eier uten å ha grunnbokshjemmel . Seamma láhkai gustojit gittaopmodagaid ráddjejuvvon vuoigatvuođat . Tilsvarende gjelder begrensede rettigheter i fast eiendom . Ođđasislogaheapmi vuođđogirjái dáhpáhuvvá Omregistrering i grunnboken skjer ved navneendring . nammamuhttimiin . Sirdin dáhpáhuvvá verolaš jotkkolašvuođain iige dagat vearrogeatnegasvuođa Statskog SFii vearrolága § 5-2 mielde . Overføringen skjer med skattemessig kontinuitet og utløser ikke skatteplikt for Statskog SF etter skatteloven § 5-2 . Finnmárkkuopmodat váldá badjelasas persovnnalaš ovddasvástádusa Statskog SFas bántagiddehusain ja eará giddehusain ruhtageatnegasvuođain daid opmodagain dahje vuoigatvuođain , maid Finnmárkkuopmodat váldá badjelasas . Finnmarkseiendommen overtar det personlige ansvaret fra Statskog SF for pantheftelser og andre heftelser for pengeforpliktelser i de eiendommer eller rettigheter som Finnmarkseiendommen overtar . Finnmárkkuopmodat váldá maiddái badjelasas ovddasvástádusa šiehtadusain geavahanvuoigatvuođaid , láigovuoigatvuođaid j.s. birra daid opmodagaide ja vuoigatvuođaide , maid váldá badjelasas . Finnmarkseiendommen overtar også ansvaret for avtaler om bruksretter , leieretter o.l. til de eiendommene og rettighetene som overtas . Finnmárkkuopmodat váldá badjelasas konsešuvnnaid ja doaibmalobiid jna , mat Statskog SFas leat daid opmodagaid ja vuoigatvuođaid oktavuođas , mat váldojuvvojit badjelassii . Finnmarkseiendommen overtar konsesjoner og bevillinger m.v. som Statskog SF har i tilknytning til de eiendommer og rettigheter som overtas . Šiehtadusa mielde Statskog SFain lea Finnmárkkuopmodagas vuoigatvuohta váldit badjelasas šiehtadusaid , maid Statskog SF lea dahkan doaimma hárrái Finnmárkkus . Etter avtale med Statskog SF har Finnmarkseiendommen rett til å overta avtaler som Statskog SF har inngått vedrørende virksomheten i Finnmark . Gii kapihttala 2 fápmuiboahtimis lea Statskog SFa virgehas ja geas lea bargobáiki Finnmárkku fylkkas , earret virgehasaid geat leat Statskog SFa meahccebálvalusas , adnojuvvo Finnmárkkuopmodaga virgehassan fápmuiboahtináiggi rájes seamma bálká- ja bargoeavttuiguin go sus ledje Statskog SFas , juos virgehas ii leačča dieđihan ahte son ii háliit dan . Den som ved ikrafttredelsen av kapittel 2 er ansatt i Statskog SF med arbeidssted i Finnmark fylke , unntatt ansatte som er knyttet til Statskog SF ´ s fjelltjeneste , anses som ansatt i Finnmarkseiendommen fra ikrafttredelsestidspunktet med samme lønns- og arbeidsvilkår som vedkommende hadde hos Statskog SF , med mindre den ansatte har meddelt at vedkommende ikke ønsker det . Fápmuiboahtináiggi rájes eai leat Statskog SFa virgehasat , geain lea bargobáiki Finnmárkkus , šat Statskog SFa virgehasat , juos dat ii leačča vásedin šiehtaduvvon . Fra ikrafttredelsestidspunktet er ansatte i Statskog SF med arbeidssted i Finnmark ikke lenger ansatt i Statskog SF med mindre det er særskilt avtalt . Departemeanta gohčču Finnmárkkuopmodaga vuosttas stivrračoahkkimii . Departementet innkaller til det første styremøtet i Finnmarkseiendommen . Stivra galgá fuolahit , ahte Finnmárkkuopmodat logahuvvo fitnodatlogaheapmái ovdal go guhtta mánu leat vássán fápmuiboahtima rájes . Styret skal sørge for at Finnmarkseiendommen blir registrert i foretaksregisteret innen seks måneder etter ikrafttredelsen . Gii kapihttala 2 fápmuiboahtimis lea Statskog SFa virgehas ja geas lea bargobáiki Finnmárkku fylkkas ja gii lea Statskog SFa meahccebálvalusas , adnojuvvo fápmuiboahtináiggi rájes Stáhta luonddugeahču virgehassan . Den som ved ikrafttredelsen av kapittel 2 er ansatt i Statskog SF med arbeidssted i Finnmark og som er knyttet til Statskog SF ´ s fjelltjeneste , anses fra ikrafttredelsestidspunktet som ansatt i Statens naturoppsyn . Muđui gusto njealját lađas seamma láhkai . For øvrig gjelder fjerde ledd tilsvarende . Gonagas sáhttá mearridit , ahte Finnmárkku doaimma eará oamit go gittaopmodagat galget sirdojuvvot Statskog SFas Finnmárkkuopmodahkii ja Stáhta luonddugehččui . Kongen kan fastsette at andre eiendeler knyttet til virksomheten i Finnmark enn fast eiendom skal overføres fra Statskog SF til Finnmarkseiendommen og Statens naturoppsyn . Gonagas sáhttá maiddái mearridit , ahte šiehtadusaid , nugo namahuvvo goalmmát lađđasis , galgá Stáhta luonddugeahčču váldit badjelasas . Kongen kan også fastsette at avtaler som nevnt i tredje ledd skal kunne overtas av Statens naturoppsyn . Muđui sáhttá Gonagas addit dárkilet muhttádusnjuolggadusaid . For øvrig kan Kongen gi nærmere overgangsregler . § 50 Eará láhkamearrádusaid nuppástuhttimat Dán áiggi rájes go Gonagas mearrida , dahkkojuvvojit čuovvovaš nuppástusat eará láhkamearrádusaide : 1 . § 50 Endringer i annen lovgivning Fra den tid Kongen bestemmer , gjøres følgende endringer i annen lovgivning : 1 . Láhka njukčamánu 12. 1965 stáhta čálitkeahtes eatnamiid birra Finnmárkku fylkkas fámuhuhttojuvvo . Lov 12. mars 1965 om statens umatrikulerte grunn i Finnmark fylke oppheves . 2 . 2 . Láhkii geassemánu 30. 1972 nr. 70 báktedoaimma birra dahkkojuvvojit čuovvovaš nuppástusat : Kapihttalis 2 čuodjá ođđa § 7 a : Sierranjuolggadusat šerpema birra Finnmárkkus Šerpemis Finnmárkku fylkkas galgá ohcci maŋimustá vahku ovdal go šerpen álgá , čálalaččat dieđihit Sámediggái , eanaoamasteaddjái ja boazodoalu guoskevaš guovllustivrii . I lov 30. juni 1972 nr. 70 om bergverk gjøres følgende endringer : I kapittel 2 skal ny § 7 a lyde : Særregler om skjerping i Finnmark Ved skjerping i Finnmark fylke skal skjerperen senest en uke før skjerpingen begynner , skriftlig varsle Sametinget , grunneieren og det aktuelle områdestyret og distriktsstyret for reindriften . Juos ohcci áigu meassat eatnamiid , de galgá albmadit meassanbáikki . Tar skjerperen sikte på inngrep i grunnen , skal stedet for inngrepet angis . Kapihttalis 3 čuodjá ođđa § 22 a : Sierranjuolggadusat ozu birra Finnmárkkus Ohcamušaid ozu birra Finnmárkku fylkkas sáhttá biehttalit , juos oktasaš deasttat mannet vuostá ohcamuššii mieđiheami . I kapittel 3 skal ny § 22 a lyde : Særregler om muting i Finnmark Søknader om muting i Finnmark fylke kan avslås dersom allmenne hensyn taler imot at søknaden innvilges . Árvvoštallamis galgá mearkkašahtti mahttái deattuhit deastta sámi kultuvrras , boazodoalus , meahcásteames , ealáhusdoaimmaheames ja servodateallimis . Ved vurderingen skal det legges vesentlig vekt på hensynet til samisk kultur , reindrift , utmarksbruk , næringsutøvelse og samfunnsliv . Juos ohcamuššii mihttojuvvo , de sáhttá bidjat eavttuid mat áimmahuššet deasttaid nugo namahuvvon . Innvilges søknaden , kan det settes vilkår for å ivareta hensyn som nevnt . Ohcamuša gieđahallamis galgá báktemeašttir addit eanaoamasteaddjái , Sámediggái , fylkkamánnái , fylkkagildii , gildii ja boazodoalu guoskevaš guovllustivrii ja orohatstivrii vejolašvuođa addit cealkámuša . Ved behandlingen av søknaden skal bergmesteren gi grunneieren , Sametinget , fylkesmannen , fylkeskommunen , kommunen og det aktuelle områdestyret og distriktsstyret for reindriften anledning til å uttale seg . Juos Sámediggi dahje Finnmárkkuopmodat eanaoamasteaddjin vuosttalda ohcamuššii miehtama , de departemeanta mearrida ohcamuša . Dersom Sametinget eller Finnmarkseiendommen som grunneier går imot at søknaden innvilges , skal søknaden avgjøres av departementet . Juos departemeanta miehtá ohcamuššii dáhpáhusain nugo namahuvvo goalmmát lađđasis , de lea váidalusas Gonagassii Sámedikkis dahje Finnmárkkuopmodagas eanaoamasteaddjin maŋideaddji váikkuhus . 25 Innvilger departementet søknaden i tilfeller 25 som nevnt i tredje ledd , har klage til Kongen fra Sametinget eller Finnmarkseiendommen som grunneier oppsettende virkning . Kapihttalis 4 čuodjá ođđa § 39 b : Sierranjuolggadusat mihtádusa birra Finnmárkkus Ohcamušaide mihtádusa birra Finnmárkku fylkkas gustojit mearrádusat §:s 22 a seamma láhkai . I kapittel 4 skal ny § 39 b lyde : Særregler om utmål i Finnmark For søknader om utmål i Finnmark fylke gjelder bestemmelsene i § 22 a tilsvarende . Dáhpáhusain nugo namahuvvo §:s 22 a goalmmát lađđasis mearrida departemeanta , galgágo doallat mihtádusgávppi ovdal vai maŋŋil go departemeanta lea gieđahallan ohcamuša . § I tilfeller som nevnt i § 22 a tredje ledd avgjør departementet om utmålsforretning skal holdes før eller etter at departementet har behandlet søknaden . § 19 tredje ledd skal lyde : Ved salg av fast eiendom i Finnmark fra staten eller Finnmarkseiendommen kan fiskeretten holdes tilbake til fordel for allmennheten . § 22 fjerde og femte ledd oppheves . 6 . I lov 21. juni 1996 nr. 38 om statlig naturoppsyn skal § 2 nytt fjerde ledd lyde : På Finnmarkseiendommens grunn skal oppsynet føre den ytterligere kontroll som departementet og Finnmarkseiendommen avtaler . 42 vuosttas lađas nubbi čuokkis čuodjá : Ruvkkiide Finnmárkkuopmodaga eatnamiin sáhttá Gonagas láhkaásahusa bokte mearridit alit divada . § 42 første ledd nytt annet punktum skal lyde : For gruver på Finnmarkseiendommens grunn kan Kongen ved forskrift fastsette en høyere avgift . 3 . Láhkii geassemánu 9. beaivvi 1978 nr. 49 boazodoalu birra dahkkojuvvojit čuovvovaš nuppástusat : § 13 goalmmát lađas ođđa njealját čuokkis čuodjá : Finnmárkkuopmodat ii sáhte gáibidit mávssu dán oasi mearrádusaid mielde . § Finnmarksloven finnes på internett : www.lovdata.no 3 . I lov 9. juni 1978 nr. 49 om reindrift gjøres følgende endringer : § 13 tredje ledd nytt fjerde punktum skal lyde : Finnmarkseiendommen kan ikke kreve betaling etter bestemmelsene i leddet her . § 14 vuosttas lađas vuosttas čuokkis čuodjá : Bivdo- ja guolástanvuoigatvuohta addá lobi lobálaš boazodoaluin barggadettiin boazoguovllus bivdit ja guolástit stáhta oktasašmehciin , dakkár stáhtaeatnamiin mat eai leat erenoamážit mihtiduvvon ja Finnmárkkuopmodaga eatnamiin dan orohaga siskkobealde gos boazodoaluin bargojuvvo , seamma eavttuiguin go dan gieldda , gili dahje báikegotti fásta ássit , gos oktasašmeahcci , stáhtaeana dahje guoskevaš oassi Finnmárkkuopmodaga eatnamiin lea . 14 første ledd første punktum skal lyde : Retten til jakt , fangst og fiske gir adgang til i forbindelse med lovlig utøvelse av reindrift i reinbeiteområde å drive jakt , fangst og fiske i statsallmenning , i ikke særskilt matrikulert statseiendom og på Finnmarkseiendommens grunn innenfor det reinbeitedistrikt hvor reindriften foregår , på samme vilkår som gjelder for personer som er fast bosatt i den kommune , bygd eller grend hvor allmenningen , statseiendommen eller den aktuelle del av Finnmarkseiendommens grunn ligger . 4 . 4 . Lágas miessemánu 29. 1981 nr. 38 fuođđuid birra fámuhuhttojuvvo § 44 nubbi lađas . I lov 29. mai 1981 nr. 38 om viltet oppheves § 44 annet ledd . 5 . 5 . Láhkii miessemánu 15. 1992 nr. 47 luossaguliid ja sáivaguliid jna birra dahkkojuvvojit čuovvovaš nuppástusat : § 19 goalmmát lađas čuodjá : Stáhta dahje Finnmárkkuopmodaga gittaopmodaga vuovdimis Finnmárkkus sáhttá guolástanvuoigatvuohta doalahallojuvvot buorrin álbmogii . 26 § 22 njealját ja viđát lađas fámuhuhttojuvvojit . 6 . Lágas geassemánu 21. 1996 nr. 38 stáhtalaš luonddugeahču birra § 2 ođđa njealját lađas čuodjá : Finnmárkkuopmodaga eatnamiin galgá geahčču gozihit lasi dađi mielde , maid departemeanta ja Finnmárkkuopmodat šiehttaba . 26 Finnmárkkuláhka lea Lovdatas : www.lovdata.no