1:1  1  jodYS da vaSmut   **1**
1:2  mo tide ? - tide mo ?           tide kyzO .
1:3  kyzO kuSto ?                    tudo ystembalne .
1:4  ystel kuSto ?                   ystel tuSto , okna onCYlno .
1:5  ystembalne ESe mo ulo ?         ystembalne tYgak peledYS .
1:6  peledYS mogaj ?                 peledYS kugu .
1:7  peledYS kande mo ?              uke , tudo joSkarge .
1:8  peledYS motor mo ?              tuge ( ane ) , peledYS motor .
1:9  peledYS Suko mo ?               SYmYt .
1:10  peledYSYZe roza mo ?            tuge , roza .

2:1  2  uremYSte     **1**
2:2  - poro keCe !
2:3  - poro keCe ! kuze ilet ?
2:4  - tau , ErkYn-ErkYn . a SkeZe ?
2:5  - mYAt sajYnak ilem . Erla tYj mom YStet ?
2:6  - mYj Erla +morkYS kaem .
2:7  - molan +morkYS kaet ?
2:8  - +morkYSto avam ila . tudo Ynde SoNgo . tudlan polSaS kaem .
2:9  tudYn izirak sadSe ulo . sadpakCaSte olmapuZo-vlak . olmam pogaS
2:10  kaem . olmaZe peS saj . avam mYlamat olmam pua .
2:11  - mYj Erla poNgYlan kaem . tenij SYZYm poNgo Suko . memnan eS
2:12  poNgYm peS jOrata . me Ere poNgYm telYlan SinCaltena . poNgo
2:13  telYm saj . iktaZ gana memnan deke tamlaS mieda mo ? vatem poNgo
2:14  dene saj koCkYSYm YSta .
2:15  - tau , ulo kumYlYn . ErgYC olmam jOrata mo ? olmam kondem .
2:16  avam mYlam utYZdene Suko pua .
2:17  - vueS it nal , Ynde mYlam kaAS kyleS . no vaSke ugYC vaSlijYna
2:18  CeverYn !

3:1  3  kok keCe ErtYmek , uremYSte    **2**
3:2  - poro keCe ! poNgetYm vereStYnat mo vara ?
3:3  - kok komdYm pogenam . da vatemat tYnarak pogen . kastene
3:4  mYlanna paSa sitYSYn Yle . CYla poNgYm SinCaltYSna . uZaSYZYm
3:5  Solten , uZaSYZYm tugak , SoltYde , SinCaltYSna . kuzerak
3:6  +morkYS mien tol<YC ?
3:7  - peS tau , sajYn . AlYSte peS sOral Yle . keCan da leve Yle .
3:8  mijYmemlan avam peS kuanYS . keCe muCko olmam pogYSYm . tenij
3:9  SYZYm olma Suko lijYn . da tugaj Sere . kastene mYlam avam CYnZe
3:10  denak pajrem koCkYSYm AmdYlYS . taCe kastene tYlandat olmam
3:11  namiem .
3:12  - peS tau , peS tau . ulo eS dene tolza . SinCYltYna da iziS
3:13  kutYrkalen nalYna .
3:14  - jOra , tolYna . tamakem pYten . ala puEt Yle ?
3:15  - CamanaS logaleS , tamakem uke . mYj vet Ynde om SupS . arnA
3:16  onCYC CarnYSYm .
3:17  - mYAt kudaltaS Sonenam . tamak deC posna tazalYklan sajrak . a
3:18  Ynde mYlam kaAS kyleS . CeverYn !
3:1S  - CeverYn , kastene uZYna !

4:1  4  unala tolmaS    **2**
4:2  - poro kas !
4:3  - poro kas ! mogaj motor olma ?! avatYn pakCaStYZe tYgaj motor
4:4  olma lijYn mo ? tudYn olma pakCaZe kugu ?
4:5  - olma pakCaZe kugu manaS ok lij . tuSto kum olmapu kuSkeS ,
4:6  nYl-viC SortYrvongo ESe ulo . ErgYdaZe kugem koltenYs ! tYj
4:7  deCetat kuZurak lijYn ogYl ?
4:8  - tugeZak ogYl , mYj kok santimetrlan kugurak ulam ESe . no
4:9  avaZYm Ynde Erten . ydYrda tolYn ogYl mo ?
4:10  - tudYn klubYS kajYSaSYZe Yle . ansambl<YS kuStaS koSteS . **3**
4:11  tudo marij kalYk kuStYmaSYm jOrata . nunYn ansambl<YSt tolSaS
4:12  ruSarnAn pajremYSte kuSta .
4:13  - motkoC AZo . mYlam kalYk kuStYmaS peS kelSa . onCYk ErtYza .

5:1  5  unaSte    **3**
5:2  - tendan paCerda kugu da sYlne . okna gYC Suko pu koeS . tenij
5:3  SYZYm lYStaSan puSeNge kovYra . puSeNge tiC SOrtnAlge da joSkar
5:4  lYStaS . a tYSeC paSaSkYda tora mo ?
5:5  - mYlanna myndYr ogYlla CuCeS . avtobus dene iktaZ luCko minut
5:6  nare vele kajYman .
5:7  - paSaS ale paSa gYC jolYnat koStYda ?
5:8  - peS SuEn . UZgunam , igeCe peSak sOral godYm . kYzYt Ynde ik
5:9  tYlzYm jolYn koStYn omYl .
5:10  - ola tyrYS vaStaltaS Sonen ogYdal ?
5:11  - Sonenna , sadlanak jodYm vet . tYSte ilaS jOnan mo ?
5:12  - korno verC OrSaS uke . avtobusYm kuZun vuCYman ogYl : CyCkYdYn
5:13  koSteS . tYSte pyrtys liSne , da SYprak . tYS tolmYlan ogYna
5:14  OkYnO .
5:15  - tYgeat lijYn kerteS , ala me vaSke tendan poSkudYda lijYna .
5:16  - CYnak mo ? tunam memnan deke CyCkYdYnrak unala tolYn kertYda
5:17  Yle .
5:18  - poNgYdam vaSkerak koCkYn pYtaraS mo ?
5:19  - tudYZo sitale , vaSke ok pYte .

6:1  6  sonarze ( lydaS ogYl manYn )    **71**
6:2  marij vate-vlak CodYraS oSkYlSo sonarzYm vaSlijYnYt , maneS .
6:3  iktYZe vesYZ deC jodeS , maneS :
6:4  - molan tudo pij dene kaA ?
6:5  - CodYraSket Sket koStaS lydeS , - vaSeSta vesYZe .
6:6  - a pYCalZe molan ?
6:7  - pijZe deC lydeS dYr .

7:1  7  CYla raS      **19**
7:2  - molan tYj imn<Ym aSnet ? - jodYnYt , maneS , ik marij deC .
7:3  - kuze molan ? - OreS tudYZo . - Sudo SupSYktaS .
7:4  - a molan tYlat SudYZo ?
7:5  - imn<Ylan pukSaS .

8:1  8  jYdalZYm Camanen     **23**
8:2  ik marij , maneS , pu SelaS mien da SortYn toleS .
8:3  - molan tYge Sortat ? - jodYt .
8:4  - jolem rual koltenam , - maneS .
8:5  - nimat ogYl , syan marte paremeS .
8:6  - jolemZe paremeS . jYdalemZe u gYna Yle .

9:1  9  kO sajYnrak SojYSteS      **75**
9:2  sonarze-vlak , maneS , ikana tySkan meraNYm poktaS mienYt .
9:3  keCYgut koStYnYt , pij gaj noenYt da ik meraNYm gYna lyenYt .
9:4  SinCYnYt nuno kas veleS kanaltaS da ojlat :
9:5  - mom Ynde tide meraN dene YStaS ?
9:6  - vot mom , - temla ik sonarze . - kO sajYnrak SojYSteS , tudlan
9:7  puEna .
9:8  **76** tYgak kelSat .
9:9  - mYj oZno meraNYm kid dene kuCem Yle , - maneS ilalSYrak
9:10  sonarze .
9:11  - kuze ? - jodYt CYlan .
9:12  - kaem Yle CodYraS , meraN koStmo kornYS turnA pOCYZYm optem ,
9:13  Ske puSeNge SeNgek SYlamat , vuCen SinCem . meraN tolYn lekteS ,
9:14  turnA pOCYZYm uZeS da koCkaS tyNaleS . raZga pOCYZetYm purlYn
9:15  SYnda da tunamak SinCaZYm kumen kolta . mYj tide ZapYSte puSeNge
9:16  SeNgeC tOrSten lektam , vaZYk SinCatYm kuZu pYlYSYZ gYC
9:17  rualtemat , meSakYS CYkem . kyCYk ZapYStak yrZa meSak tiC SySkYn
9:18  SYndem Yle .
9:19  - mo vara , - manYt sonarze-vlak , - ySanaS lieS .
9:20  - tide mo , - ojlaS tyNaleS ves sonarze . - mYj ikana kolYm
9:21  ENYraS mienam Yle . ENYrem vydYS kudaltYSYm gYna , izi myktO
9:22  CyNgale . mYj myktetYm luktaS tyNalYnam Yle - tudYm olaNge
9:23  rualtYS . olaNgYZYm ser dekat SupSYn kondYSYm , tYgodYm tudYm
9:24  kugu Cortan nelYn SYndYS . tYge ik ENYr dene ikanaSte kum kolYm
9:25  SydYren luktYm .
9:26  - ySanaS lieS tidlanat , - manYt sonarze-vlak .
9:27  - Ynge mYjYm kolYStsa , - ojla kumSo sonarze . - ikana mYj kol
9:28  kuCaS pogYnYSYm . onCYCak jYlYm , SukSYm AmdYlYSYm , puCYmYSYm
9:29  SoltYSYm, Skalanemat koCkaS pogYSYm da meSakYS opten SYndYSYm .
9:30  ErlaSYZYm Erdene Erak kYnel<Ym , meSakem vaCe goC sakaltYSYm ,
9:31  ENYrvoStYrYm nal<Ym da lektYn oSkYl<Ym . Al muCaSkat SuaS
9:32  tyNalYnam Yle , poCeSem vatem kurZeS . " Sogo ! " - maneS .
9:33  " pel litr arakatYm monden kodenat " , - maneS ...
9:34  - SojYStat , - manYt sonarze-vlak . - tYgaj lijYn ogeS kert .
9:35  - SojYStat gYn , meraNdam tugeZe mYlanem puEda , - maneS jomakCe
9:36  marij .

10:1  10  meraN    **53**
10:2  ilen ulmaS ik meraN . ikana tudo kuva dek toleS . meraNet okna
10:3  gYC kYCkYra :
10:4  - kuva-aj , purtet mo ?
10:5  - mom kYCkYren koStat ?
10:6  - mYj tYj deket malaS purYnem .
10:7  - puro , puro , - porYn peleSta kuva .
10:8  meraN pura .
10:9  - kuvaj , Ynde mYj or>eN lijnem .
10:10  **54** - jOra , mYj tYjYm or>eNYm YStem . a SietSe ulo ? vet
10:11  or>eN-vlak SijYm CiAt .
10:12  - uke .
10:13  kuva SiAn vurgemZYm lukteS da meraNlan Cikta , or>eNYm YSta .
10:14  - Ynde mYj kuStaltYnem , - YStaleS da meraN kuStaS tyNaleS .
10:15  mONgeS-on<YS toSkYSteS , SijZe CYlt-Colt , CYlt-Colt lieS .
10:16  - uf-f , SokSo peS . omsam poC .
10:17  kuva omsam poCeS da adak meraNYn kuStYmYZYm onCen Soga . meraN
10:18  kuSta-kuSta da maneS :
10:19  - fu-u , SokSo peS . omsatYm komdYkrak poC .
10:20  meraN kuSta-kuSta da kumdan poCmo omsa gYC lektYn kudaleS . kuva
10:21  ErdYm kYren kodeS .
10:22  - E-E , meraN SyZar mYjYm ondalen kodYS , Siemat Cien kudale ,
10:23  pOrtYmat jykSYkten kodYS .
10:24  kuva kYzYtat Sij deC posna ila , a meraN kovYrtaten koSteS ,
10:25  idalYklan kok gana vurgemZYm vaStalta .

11:1  11  er kugYza    **45**
11:2     oZno godYm pYl koStYn ylnO , kid SuES ulmaS . ala-mogaj
11:3  ydramaS aza jolYmbalYm ereS muSkYn da pYleS koStaS lupSal
11:4  saken . Umo SYdeSken , pYlYm kySkO nOlten . er kugYzaZe erZYm
11:5  SuvYSeS pogen da kaen ves vere . erYm YSten jYtYra vereS .
11:6     marijYn pijZe kolen , pijZYm tudo erYSke SuEn . er kugYza
11:7  marijlan SYdeSken da erZYm adak SuvYSeS pogen kaen . kaen-kaen ,
11:8  SuYn ves solaSke . solaSte ulmaS syan . er kugYza SuvYS dene
11:9  syanYS puren . ruStSo-vlak er kugYzam pytYrkalat , SupSkedat .
11:10  kugYzat iraltYn da kalasen nunYlan : " Sol<Ym-vlak , mYjYm ida
11:11  tykale ! onCYza , uke gYn mYj tYlanda mYskaram Ystem ! " a
11:12  pajrem kalYklan utYr vele oNaj . CYlan kytat : pOr>eNge ,
11:13  ydramaSge . SuvYSYm ruden kolten er kugYza - er SuvYS gYC jogen
11:14  kaen , Su-u vele mygYren kodYn . agYtan gYna muralten umbake
11:15  CoNeSten kaen utlen kertYn . sola CYla er lijYn , vyd jYmake
11:16  volen kaen . kYzYtat tide verYSte er SinCa , myndYrC tolSo .
11:17     vurgem muSkaS ok lij tide ereS , mygYraS tyNaleS . sola kalYk
11:18  uda lijYt , tY ereS muSmo tuvYrYm CiAt dYk . kudo eN er kugYzam
11:19  pukSa - nemYrYm Solten naNgaA , erYS kolta - kolYm peS Suko
11:20  kuCen konda . a kudo eN ok pukSo dYk , ik kolat ok logal . er
11:21  SolaS vele tyNaleS , SYdeSka .

12:1  12  kuze marij kalYk tamaka SupSaS da araka jyaS tunemYn
12:2       **68**
12:3     oZno Umo den Sajtan yCaSenYt . Umo ojla : " tY tynASte marij
12:4  kalYk gane molo saj kalYk uke , - maneS . - UmYlan kumalYt ,
12:5  SakSe mutYm ogYt ojlo , vursedalmaS uke , kuZu **69** ymYran ,
12:6  peS poAn ulYt . marijYm tYj nigunamat osallan tunYkten ot
12:7  kert " . - " Ej , Umo , tYj mYlanem ukem ojlet , - maneS
12:8  Sajtan . - mYj Ynde tyrlO kalYketYm osallan tunYktYSYm ;
12:9  marijYmat tYgak YStem " . - " ot kert , nuno peS yNYSO , uSan
12:10  ulYt " , - maneS Umo . " kertam ! " - vele maneS Sajtan . Umo
12:11  jodeS : " vara kuze kertatSe ? " SajtanZe kalasa : " osallan
12:12  tunYktaS jOsO ogYl : tamaka den arakam umSaS nalYt gYn , CYlaZat
12:13  lieS : UmYlan kumalmYm mondat , uSakYlYSt pYta , vursedalaS
12:14  tyNalYt , tyrlO Cer piZeS , ymYrYSt kyCYkemeS , jorleStYt " . -
12:15  " ot kert dYr : marijYm osallan tunYktaS peS jOsO . mYj nunYlan
12:16  ySanem " , - maneS Umo . tYge ojlen ojYrlen kaAt .
12:17     Sajtan marij kugYzaS savYrna , marij koklaSke kyCYzO lijYn
12:18  kaA . ik AlYSke tolYn pura . tY Al peS kugu . oralte-vlakat peS
12:19  poAn ulYt . ky polat gane . ik surtYm onCaleS , vesYm onCaleS -
12:20  tYgaj saj ilYSlan SajtanYn ConZo voSt pudrana . sadlan tudo
12:21  marijYm kuze-gYnat algaStaraS , osalYS savYraS tOCa . tYge
12:22  Sonen , kyCen koStaS tyNaleS . kas lieSat , ik poAn marij deke
12:23  malaS pura . ErlaSYZYmat , kumSo keCYmat lekteS - kyCen ok
12:24  pYtare . paCer ozalan paSam YStaSat polSa . paCer oza Sajtanlan
12:25  ojla : " tYj tYgaj patYr ulat , kyCen koStmeSke , ajda , mYj
12:26  dekem paSa eNlan puro : mYj tYlat oksam puEm " . - " ogYm ,
12:27  ogYm " , - maneS Sajtan . a Ske peS jYvYrten . iziS lijmeke
12:28  kelSa . Sajtan paSam peS Cot YSta , eN-vlak onCen OrYt . tyredme
12:29  godYm nur gYC molo noen , vuj saken tolYt , a tudo kazala
12:30  tOrStYl-voStYl vele toleS .
12:31     ik kastene surt oza Sajtan dene pYrlA mutlanaS SinCeS .
12:32  mutlanen SinCYme godYm Sajtan , kysenZe gYC trupkam
12:33  luktYn , kalt-kalt peralta , tamakam tema da SupSaS tyNaleS .
12:34  SikSYm peS Cot kolta . marij nerYm petYren gYna SinCa . Sajtan
12:35  SupSYn pYtara da voStYl ojlaS tyNaleS . molo paSaeN-vlak
12:36  kanat , a tudYn nimo lYmZat uke .
12:37     marij kugYza ik keCe onCa , ves keCe onCa - CYten kertde
12:38  jodeS : " tYj mogaj ajdeme ulat , kuSak SoCYn kuSkYnat ? molo
12:39  paSa eNem noen , malaS vozYt , a tYj SikSYm kolten vele
12:40  SinCet " . - " E-E ! - maneS Sajtan . - nuno mom SinCat ? SikSYm
12:41  kolten ogYt moSto , vaSke noAt , paSam Sagal YStat , a mYj !
12:42  CYlaZYmat YSten kertam " . - " a mo tYgaj SikSYm luktat ? " -
12:43  adak jodeS kugYza . Sajtan CoAlanen kalasa : " Ske SupSYn onCo ,
12:44  vara palet ! "
12:45     kugYza trupkam naleS , iziS SupSYleS , vujZo aNYrgaS
12:46  tyNaleS . Sajtan jodeS : " kugYzaj , saj CuCeS ? " kugYza voStYl
12:47  kolta , umSaZYm karen mutlanaS tyNaleS . Sajtan ojla : **70**
12:48  " tYj CYla paSaze-vlaketYmat tYge SupSaS tunYkto . nuno vara
12:49  paSam Cot YStaS tyNalYt " . - " jOra , jOra " , - maneS kugYza .
12:50  Sajtan CYlaStlanat tamakYm pua . CYlanat : " tamle , tamle ,
12:51  aj-aj , motor " , - manYn vele SupSYt . " kunam tamle ok lij :
12:52  lymZak tam-a-ka vet " , - maneS Sajtan . tYge tamakam SupSaS
12:53  tunemYt .
12:54     ik keCe Erta , ves keCe Erta , Sajtan YndYZe ves osallan
12:55  tunYktaS Sona . iziS lijmeke , tudo arakam jyaS tyNaleS . marij
12:56  kugYza uZeS da adak jodeS : " tYj mom adak jyaS tyNal<YC ? "
12:57  SajtanZe : " mYj Ynde tamakYm om SupS , tudo peS motorak ogYl ,
12:58  a tide vydYm gYna jyam " , - maneS . " adak mogaj tide vyd ? -
12:59  OreS kugYza . - tYj tudYm Syvedenat mo ? " - " Syvedenam ,
12:60  Syvedenam , peS motor YStenam ! tYj vydYm jyat gYn , mogYret
12:61  kuStYlemeS , Conet aza gane lieS , adak tyrlO osalat ogeS
12:62  piZ " . - " kuze tuge vara osal deC tudo arala ? " palYneZe
12:63  kugYza . " teve tYge , - maneS Sajtan . - tidYm jyat gYn , patYr
12:64  gae liAt , nimo deCat ot lyd , kerek-kOmat seNet " . - " a-a !
12:65  kondo , pu-An , tugaj gYn " , - kugYza podYlYnak onCYneZe .
12:66  tunamak ik Carkam vuj kudalten Salt jyYn kolta . varaZYm muraSat
12:67  tyNaleS .
12:68     ErlaSYZYm CYlaStlanat Sajtan arakam pua . marij-vlak
12:69  SOrYn-tyrYn koStaSat tyNalYt . kugYZat jyES , iziZlanat
12:70  podYltat . kugurakSe muralta , izirakSe kuStalta . paSam
12:71  monden ,kugu pajremYm YSten , ikte kodde jolkoS savYrnat . tYge
12:72  marijYn motor ilYSYZYm puZen , Sajtan ves vere kaA .
12:73     kaA , kaA , kaA ... ik olaSke mien pura . kavak pOrt onCYko
12:74  mien SogaleS . peS Suko kalYk lySka : jyYt , murat , CumedYl
12:75  poCaNYt . Sajtanat puren SinCeS , arakam nalYn jyaS tyNaleS .
12:76  araka uZalYSe deC jodeS : " vara , arakam Suko uZalet , pajdam
12:77  optet ? " - " Ej , - maneS kavakCe , - taCYZe ruSarnA keCe , eN
12:78  Ara , sadlan tolYt , a molo keCYn jolkoZo gYna tYSke puren
12:79  koSteS vet , - teve ilYS ! " - " it ojgYro , - Sajtanet kalasa ,
12:80  tYSte pamaS uke gYn , tYlat ves vere oksa pamaSYm muam . tYj
12:81  marijYm SinCet ? " - " SinCem , peS SinCem , - maneS kavakCe . -
12:82  marij Cojn padraS gae vet , uSakYlZe - pelenZe . memnan semYn
12:83  koCYm ok kuCYlt , a SkenZYn Sere-tamle pyrYZ den razga puraZYm
12:84  gYna jyYldaleS " . - " uke , tYj joNYlYS ojlet , - paSYmla
12:85  Sajtan . - mYj kYzYt gYna marij Al gYC tol<Ym , CYla uZYm . peS
12:86  Cot jyYt , vaSkerak kae ! "
12:87     kavakCe peS kuana , tunamak arakam voz dene opten , marij
12:88  koklaS kaA . Sajtanat nimuCaSdYmYn jYvYrta .
12:89     Suko keCe Erta . Sajtan Umo dene vaSlieS da ojla : " marietYm
12:90  puZen pYtarYSYm vet : Ynde tYjYmat vaSke mondat , toSto motor
12:91  ilYSYStat pYta " . Umo kalasa : " tYj osallan **71** tunYktenat
12:92  gYn , mYj adak porYS savYrem " . - " a kuze savYret ? " - jodeS
12:93  Sajtan . Umo ojla : " kYzYt marij tok ila : vol<YkSat , SurnYZat
12:94  - CYlaZat ulo . sandene nuno , oksam kYSken , arakatYm jyYt .
12:95  tYgaj ilYS vaSke pYta . tYjYn osalet nunYlan pajdam ogeS pu
12:96  vet ? CYlanat jorleStYt : arakalan ogYl , kinde kurikalan oksaSt
12:97  ok kod . kuze tunam ilaS tyNalYt ? vaS-vaS kaNaSaS gyNalYt ,
12:98  tYjYn osallan tunYktYmetYm palat , vigak kalasat : " memnan
12:99  vujnam tamaka den araka koCkeS , ajsta , tY SakSYm vaSke
12:100  kudalten , saj ilYSYS savYrnena " , - manaS tyNalYt .
12:101     Umo ojlen pYtaren , Sajtanat " ala , ala " manYn da koraN
12:102  kaen .

13:1  13  odo karman   **120**
13:2     oZno tYSte ilenYt odo da marij-vlak . tide ver peS kelSen
13:3  nunYlan . koZla ulo , jYr pasu , mlande saj . vol<Yk luktYn
13:4  koltaS jOnan ver . odo-vlak poAn ilenYt , marij-vlakat CYlt
13:5  nuZnaZak lijYn ogYtYl .
13:6     ik odo toen mlandYSke oksam , nYlle vedra purYmo peCkem .
13:7  toen da luktYn Sukten ogYl : ulo odo kalYk tYSeCYn vaSke kusnen
13:8  kaen . nuno eSge , vol<Ykge vonCenYt +viCe goC +viCYmbal
13:9  koZlaSke . tuSak YStenYt ilemYm , surt-oraltYm . tudo verZe
13:10  ulmaS oZno sip koZla . koZlam ruEnYt , jylaltenYt , poCYnYt
13:11  pasum . adak saj ilaS tyNalYnYt . tuSto koZla maska , pyCYlan
13:12  peS poAn . poenYt adak . tudo verYSte mlande oSman , tunarak
13:13  motor ogYl gYnat , kinde SoCeS , SudYlYkat ulo . marij-vlakat
13:14  tYleC vara tyNalYnYt tetla saj ilaS . koZlat , mlandat sitYSYn
13:15  kodYn .
13:16     ik marijYn kum ErgYZe ulmaSYn . Erge-vlak odo oksam kuSko
13:17  toen kodYmYm SinCenYt . kaenYt odo oksam kynCaS . no ZapSe Suko
13:18  Erten ulmaSYn , sadlan tide oksam iA nalYn . mienYt tudo
13:19  verYSke . kynCen SyktenYt Ynde oksa deke . pod kYlYm
13:20  kuCen , oksam nalaS vele kodYn . no izak-SolAkYSte ala-kudYZo
13:21  tysen kertYn ogYl , OrtkYmYZ dene ypSYkten kolten . tunamak oksa
13:22  pod volen kaen mlande jYmake , peS kelgYSke . kYzYtat roZ gYna
13:23  SinCa porvolYmo verYStYZe . tide odo ilYme verYm manYt " odo
13:24  karman " . odo karmanYSte kYzYtat kynCYmO godYm Suko lekteS
13:25  oksa , pYCal , tyrlO arver den sar yzgar .
13:26     odo-vlak tuleC vara tolYn ogYtYl tide verYSke . kYzYt
13:27  marij-vlak ilat tuSto . a odo karman vokten lySken Soga Codra .
13:28  CodraStYZe kuSkYt kugu pynCO-vlak . tide pynCerYSte ilenYt oZno
13:29  ovda-vlak . ovda nergenat oNajYm kalaskalat .
13:30  **121** ik marijYn ydYrZO kaen snege pogaS tide pynCerlaSke .
13:31  koStYn pogen kas martenak . keCat volen , mONgO kaASat Zap
13:32  SuYn . onCalYn pynCO vujYS - pynCYStO ovda vujYm SerYn SinCa .
13:33  ydYr peS lydYn , kurZaS tyNalYn . mONgYZO tolYn SumeS kurZYn .
13:34  peS lydYn , nimom peleSten ok kert . avaZe jodeS , aCaZe nimolan
13:35  OrYn . peS jodYStYt : " mo lijYnat ? " ydYr nimom kalasen ok
13:36  kert . jYlmYZe jomYn . kum keCe marte kutYren ogYl . vara iZe
13:37  iziS jYlmYZe vijnen . adak jodYStYt aCaZ den avaZe : " mo deC
13:38  lydYnat ? " ydYrZO kalasa : " pynCerlaSte , pynCO vujYSto ,
13:39  ala-mo tugane peS SuCkYm uZYm , - maneS . - ypSO kuZu . ypSYm
13:40  SerYn SinCa . mYj uZYm da lydYm peS . kuze kurZYn tolmemat , om
13:41  SinCe " . " tide ovda SinCen , - maneS aCaZe . - tudo eNYm nimom
13:42  ok YSte . veskana uZat gYn , it lyd ! tudo SkeZat eN gane " .
13:43  ydYrZO tugak Cot lydYn , SorteS vele : " Umo YnZe pyrO tetla
13:44  uZaS " .
13:45     aCaZe kaen ErlaSYZYm tide pynCerlaSke . ovdam uZYn da tudYn
13:46  deC jodeS : " molan mYjYn ydYrem lydYktenat ? " - " mYj uZYnat
13:47  omYl , palenat omYl " , - vaSeSta ovdaZe . " peS Cot lydYn , kum
13:48  keCYSken YS kutYro " , - maneS marij . ovdaZe ojYm pua : " peS
13:49  lydYn gYn , teve tudo koZla CaraSte lydYmO Sudo ulo . kuZu
13:50  kutYSan , lopka mySkYran , narYnCe peledYSan , joSkar voZan .
13:51  tudo SudYm Solten jyktO ! a Sudo kyrYn tolSetla , mYj dekem ESe
13:52  ik gana  puro " .
13:53     marij kaA koZla CaraSke lyddYmO Sudo kyraS . miA CaraSke ,
13:54  uZeS lyddYmO SudYm . kyreS ATYr , ik OltYm kyreS , vara tarvanen
13:55  kaA . kajSYZla , adak ovda deke pura . ovda AmdYlen marijlan
13:56  oksam . " kuze vara ? lyddYmO SudetYm muYC ? pogYSYC ? " - jodeS
13:57  vara . " pogYSYm " , - maneS marij . ovda ESe kalasa marijlan :
13:58  " na , nal teve ESe oksam ! ydYretlan lydmYZlan puEm . ves gana
13:59  YnZe lyd ! "
13:60     marij oksam naleS , ik laCYm tiCak opta da pYkSe gYna mONgeS
13:61  tOpYrtata . toleS mONgYZO jYvYrten : oksam Suko konda . ydYrZO
13:62  vaSliAS lekteS : " aCaj , mo Sudo tYgane ? " - maneS da aCaZlan
13:63  kid gYC Sudo OndaltYSYm naleS . aCaZe ojla : " ydYrem , tYj ovda
13:64  deC lydYnat . mYj ovdam uZYm , kalasYSYm tudlan : " molan ydYrem
13:65  lydYktenat ? " - man<Ym . tudo tYlat lyddYmO SudYm da teve ESe
13:66  oksam pyYS " . marij oksamat tudlanak kyCYkta . vara lyddYmO
13:67  SudYm naleS , Solta da jykta ydYrZYlan . lyddYmO Sudo vydYm jymO
13:68  deC vara Ynde marij ydYr nimo deC ok lyd : maska deCat , iA
13:69  deCat , tyrlO targYltYS-ovda deCat .
13:70     marij tYleC vara tyNalYn ilaS saj , poAn . ydYrZYm poAn ,
13:71  motor kaCYlan marlan puEn kolten . tYleC vara Suko Zap Erten .
13:72  pynCer gYC ovda-vlakat ves vere kaenYt . CodraZYmat kYzYt
13:73  **122** ruEn pYtarenYt . tYgYde Akter vele kuSkeS tide kugu
13:74  pynCer olmYSto .

14:1  14  Codrase urgYzo   **139**
14:2     te Codrase urgYzo nergen jomakYm kolYnda uke ! uke ? nu
14:3  tugeZe kolYStsa .
14:4     tudo SYZYm lum Er vozo . lum puSkYdo , noCko . rveze-vlak Er
14:5  voCSo lumlan peS kuanYSt - Ynde lum>eNYm YSten modaS lieS-Ys .
14:6  meraN-vlakat u lumlan putYrak jYvYrtenYt . tOrStYlYt , modYt ,
14:7  pYlYSYStYm pYl<t-pYl<t tarvatYlYt - oCYni , lum pYrCe
14:8  CYgYltYleS . tOrStalten koltet - poCeSet kYSa kodeS . lum
14:9  ymbalan sOral tyrYm tyrlO vele . tugaj oNaj !
14:10     meraN ige-vlaklan kuan , a avaStlan - ojgo . koZ jYmak puren
14:11  SinCYn da iziS ok Sort :
14:12     - igem-vlak , n<on<oem-vlak , molan peS kuanenda ? orade
14:13  ulYda ? Ynde tide kYSa poCeS tendam **140** sut pire vele ogYl ,
14:14  keC-mogaj sonarzYZat muES !
14:15     - nimat ogYl , - meraN ige-vlak manYt , - kYSam me tuge lugen
14:16  pYtarena , CoA rYvYZat memnam kYCal ok mu !
14:17     a avaSt ok lYplane , ojgYra :
14:18     - Ex , telYZat-jyStYZat , molan tYnar Er tolYnat , mYZerem
14:19  ESe SyYn ogYl-Ys ! molan pervYj lum tYge vaSke vozYn -
14:20  igem-vlakYn uZgaSt ale uke-s , kaltak !
14:21     - nimat ogYl , - okmak meraN ige-vlak kYCkYrat , - mYlanna
14:22  keNeZ pal<to denat jyStO ogYl .
14:23     - paSaZe tuSto ogYl Sol , igem-vlak . uZYda vet , jYrvaS lum
14:24  oSo , a tendan vurgemda sur . Ynde tendam kugu SinCan tumna vele
14:25  ogYl , olagorakSat lorga jykSO dene lydYktYlaS tyNaleS !
14:26     meraN-vlakYn tYge mutlanYmYStYm SoNSo kolYSt kien .
14:27     tudat tele lieSemmYm SiZYn , pYZaSYSkYZe onCYlgoCak puren
14:28  vozYn da kYzYt lYStaS tOSakYSte kanen kiA , tamle omo deC
14:29  pomZaltmYZe koklaSte uEStal-uEStal jogYZYm kolta da Cara jolZYm
14:30  jYmakYZe turtYkten vozeS . teve kYzYtat , viCkYZ ij oknaZ voSt
14:31  oS lumYm onCen , Sonen kiA :
14:32     " jOra ESe , mYj ZalYStYZe malaS vozYm ! Ynde mYjYm nigOat
14:33  verem gYC ok tarvate . meraN-vlak gYna Zal ulYt , nunYlan ilaS
14:34  jOsO lieS " .
14:35     tYge Sonalten gYna SuktYS , ala-mogudeSte olagorak CoNeSten
14:36  tolYn SinCe . meraN ige-vlakYm uZat , kyCSYm SaraltYS , umSaZYm
14:37  karYS da kop rualtYneZe Yle , no YS kert . meraN ige-vlak
14:38  Salanen pYtYSt . a En izirakSe vigak SoNSo **141** pYZaSYS
14:39  vereSte . SoNSYm uZYn , lydYnat koltYS :
14:40     - oj , kO tYSte ulo ?
14:41     - it Surgo ! - SoNSo sYrYS . - SYprak ok lij mo ?..
14:42     - kO te ulYda ? molan CYrajolYn ulYda , tele-s ? - meraN ige
14:43  OrO .
14:44     - mYj Codrase urgYzo ulam . a tYlat mo kyleS ?
14:45     - urgYzo ? oj mogaj saj ! mYlanna oS uZgam urgaS kyleS Yle .
14:46     - uZgam urgaS ime kyleS .
14:47     - ime ? mYj tYlat tudYm , mYnAr kyleS , tunar pogen kondem .
14:48  koZ jYmaCYn ...
14:49     - ok jOrO , tudo kadYrga .
14:50     - uke , nuno kYzYt kYlmen peNgYdemYnYt . tolSemla jolemat
14:51  SuraltYS . pYrlA izam-vlakYmat nalam .
14:52     - nu jOra tuge gYn , kondYza .
14:53     meraN ige-vlak imYm tYmanmeSke pogen sitarYSt , kuZuZYm , En
14:54  peNgYdYZYm kYCal<YC .
14:55     - vaSkerak mYlanna uZgam urgen pu , urgYzo CyCyj !
14:56     - uZgam urgaS SyrtO kyleS .
14:57     - SyrtO ? tide tugaj viCkYZet mo ? da me tudYm mYnAr kyleS ,
14:58  tunar konden kertYna . nuno kornYSto Sudo jOre poCaNYt . tudYm
14:59  koCmeke , ESe mySkYr korStaS tyNaleS .
14:60     - tyrlO torZYm pogen ida koSt . tide imne Sar ... nu jOra ,
14:61  lieS . SemYm gYna ida pogo , mYlam oSo kyleS .
14:62     - jOra , CeCas kondena ! - meraN ige SoNSo pYZaS gYC lekte .
14:63  izaSt-vlaklan CYla kalaskalen puYS da pYrlA kudal koltYSt .
14:64  **142** tYlzan volgYdo jydYm nuno olYk kornYS lektYC . voz gYC
14:65  jogen kodSo SudYm pogen koCkYC , imne poC gYC jogYSo oS SarYm
14:66  pogYSt da urgYzo SoNSYlan oS SyrtYm kondYSt . SyrtO peS
14:67  CotkYdo , no kyCYkYrak gYna .
14:68     Codrase urgYzo ondakSYm toreSlanaS tOCYS , no vara kelSYS .
14:69  meraN ige-vlakYm viskalen nale , pOrtYSkYZO puren SinCe da
14:70  viCkYZ lum dene uZgam urgaS tyNale .
14:71     kyCYk SyrtO pYrCe-vlakYm imYSu eda keredYS da urga vele , Alt
14:72  CYn urgYzYn semYnak lekteS . imYStYZe SyrtYZO pYta , vesYm
14:73  naleS , a imYZYm ok kudalte , tupYSkYZo kerYn SYnda . SoNSo lap
14:74  vele vozYn urga ! tunar tYrSYS , ulo tupSYm ime dene kereden
14:75  pYtarYS .
14:76     vara kyCSO dene iAn kopaZYm peraltYSat , meraN ige-vlakYm
14:77  yZYn purtYS :
14:78     - nalza teve oS uZgadam !
14:79     meraN ige-vlak tYmanmeS Cien SYndYSt . Ynde pajremYS kaAS
14:80  vele kodYn . tYgaj uZga dene jyStO kugYza dek jolkYS kaASat
14:81  voZYlmaS ogYl . tYge meraN ige-vlak oSem SinCYC , laC poCYSt
14:82  gYna tugaAk sur kodo .
14:83     - vueS ida nal , kovaSte iziSak YS site , - Ske paSaZYm
14:84  jOraten onCalYn , SoNSo mane .
14:85     vara uEStaltYS da malaS puren vozo . nojmYZ dene tupeSYZe
14:86  keredYme imYZYmat luktedaS mondYS .
14:87     meraN ige-vlak , taum YSten , SoNSYlan kO keSYrYm , kO kovSta
14:88  vurgYm pOleklen kodYSt da tele Codra muCko Salanen pYtYSt . oS
14:89  lum ymbalne oS uZgan meraN ige-vlakYm kYCal vele , sadak ot mu !
14:90     Ynde nunYm kuCaS jOsO lie . sadlan rYvYZ **143** SoNSYlan
14:91  motkoC sYrYS . tudlan yCYm SuktaS Sonen pYStYS .
14:92     a meraN ige-vlak telYm veselan ErtarYSt . SoSat tolYn Suo ,
14:93  oS uZgaSt adak sureSte , pujto Sulen jomo : Ynde tudo ok kyl .
14:94     izi pOrtSO gYC SoNSat lekte da keCeS YrYktaS SinCe . a rYvYZ
14:95  tidYmak vele vuCen koStYn .
14:96     - aga , logal<YC , Codrase urgYzo ! CeCas meraN olmeS Ynde
14:97  SkendYm koCkam !
14:98     SoNSo lydmYZ dene mundYrala CumYrgen vozo .
14:99     - tYge , tYge , - rYvYZ kuanYS . - sajrakYn CumYrgen voC ,
14:100  mundYra !
14:101     tudo umSaZYm karYS da SoNSYm kop rualtYS . no tunamak mONgeS
14:102  luktYn kudaltYS - umSaZYm SuraltYS . CoA rYvYZ palen ogYl :
14:103  Codrase urgYzYn tupYStYZo ime-vlak tele goC piZYn SinCYnYt
14:104  ulmaS . tYleC vara rYvYZ SoNSYm logalaS ok toSt .
14:105     tele toleS vele , meraN ige-vlak tudlan u imYm numal kondat ,
14:106  a SoNSo nunYlan u oS uZgam urgen pua .
14:107     jomak pYtYS . a te tidYm ogYda pale ulmaS mo ?

15:1  15  ENYZ pogYmo godYm   **32**
15:2     keNeZ . SokSo keCe . CodraSte piC-piC tYmYk . puSeNge-vlak
15:3  neren Sogat . ik ukSat , ik lYStaSat ok tarvane . laCak +ypO
15:4  ENer ser muCko SujnaltSe izi olYkYSto lYve den kuZYvoC-vlak
15:5  CoNeStYlYt .
15:6     CodraSte muro jyk Sokta . tide +vaCi . Ynde kum keCe godYm
15:7  tYSke ENYZYm pogaS koSteS . taCe Erak tolYnat , noen , jymYZat
15:8  SuES . tura keCYval liSan temSe tujsYZYm onCaleSat , +ypO vyd
15:9  tyrYS lekteS .
15:10     +vaCi - iktaZ latkok iAS gajrak rveze . ymbalnYZe - kande
15:11  satin tuvYr , jolYStYZo - botinka , vyjYStYZo SyStO kepka .
15:12     vyd vokten puSeNge kiA . tudYn ik muCaSYZe oSman serYSte ,
15:13  vesYZe - vydYStO . kySkO NOltalt SogYSo lYStaSan ukSerlaZe vydYm
15:14  ymYlta . kyZgO rydYZO jOrSYn paSma gaj vyd ymbalne lyNgalta .
15:15  +vaCi tide puSeNge ymbak kyzYSat , pygYrnen- pygYrnen , kopaZ
15:16  dene vydYm jyO . tYSte **33** Ualge , mardeZat pualeS . vydYStO
15:17  kol-vlak modYt . UZiktYZe UZYSkak tOrSten lekteSat , psl<op
15:18  volen vozeS , da vydoN lyNgalt Sarla . ser ymbalne , izi olYk
15:19  ves velne , tOrsYr vuAn Codra gyZla . jykSO SolYprak da kuZun
15:20  SylYmO gaj Sokta . pujto Ske semYnZe ala-mom tynAlan ojla .
15:21     tide godYm +vaCin nerYSkYZe SikS ypS purYS . vydYm jyYn
15:22  temmek , ser ymbak kyzYS - tYStat sade ypSak Sarla . " mo
15:23  tYgaj ? - tudo SonaltYS . - mo jyla ? kuSto ? " ser muCko
15:24  tYSke-tuSko onCYSteS . ni kolYzat , ni tulat ok koj . ale Al gYC
15:25  tolSo SikS logaleS ? uke , Al velYm ogYl , mardeZ dene Codra tyr
15:26  gYC kyza . +vaCi Codra voktense nur kornYS lekte . onCa , posna
15:27  SogYSo kykSO koZ vokteC , SikS ovaren Sarla . ukS loNgaSke
15:28  seskem SYZalteS . teve tuljYlmat kojYlaltYS . oCYni , kornYeNYn
15:29  kudalten kodYmo sigarkYZ gYC tul piZYn . tidYm +vaCi vaSke
15:30  togdajYS . mom YStaS ? kuze liAS ? joCa ondakSe aptranYS .
15:31  kYCkYraS ale AlYS kurZaS ? SuCko paSa lijSaSYm SiZmek ,
15:32  SymZYlanat Suj-Suj CuCo , no tunamak vyjYSkYZo ik SonYmaS
15:33  kerYlte : tujsem ulY-s !.. vydYm !..
15:34     tuvYr urvaltYZYm brUkYSkYZo pogalten SySkO , tujsYZ gYC
15:35  ENYZYm poCkaltYS da +ypO gYC vydYm numalaS piZe . vyd tul ymbak
15:36  soptYk vozeSat , CYZ-CoZ Sokten jOra , a ves vere mardeZ dene
15:37  YlYZeS . teve koZ jYmalse CYtYr oraSkat tOrSten piZe . utYr
15:38  Sarla , joSkar jYlmYZYm keCaltSe koZ ukSYS Sujkala .
15:39     - ox , - mane +vaCi , - Cotak SarlYneZ-Ys ! kuze seNaS ?
15:40     koZ pudeStYl jylen kyza . tuljYlme dene ukSer Conanla
15:41  lupSalteS . seskem ora CoNeSten-CoNeSten **34** kaA . nele Zap .
15:42  koZ jYr SikS nale . izi olYkat kojdYmo lie . laC lyNgalt SogYSo
15:43  kande SikS loNgaSte Cie tysan tul gYna modYn CyCka . koZ jyla .
15:44  +vaCi tulYm vyd dene seNen YS kertat , tujsYm kudaltYS , koZ jYr
15:45  ulSo kukSo lYStaSYm koraNdYlaS tyNale . " tul lYStaS poCeS YnZe
15:46  kaj ! " - SonaltYS tudo . no tide aram lie : SyjSO voZan puSeNge
15:47  mlande ymbak jOralte . vaCi pYrt gYna YS pYzYralt , pelke
15:48  tOrStYS . tuvYrZat kok-kum vere jylen Sytlen , kidSat
15:49  kogargen . no tul dene kuCedalaSak perna ! keneta jOrlSO koZ
15:50  voktene , SikS loNgaSte , kande gimnastjorkan eNYm uZo . eN ,
15:51  kyrtn<O kol<mo dene mlandYm kynCen , tulYSko rokYm kYSka . ik
15:52  Zap gYC lopka kanava lijYn SinCe . Ynde tul ves verYS kaen ok
15:53  kert gYnat , jOrlSO koZ jYr oradYlana . " ukSYm nal ! - sade eN
15:54  kYCkYrale . - ukS dene lupSo ! " +vaCi aAr tulYm loptYra puSeNge
15:55  ukS dene kYra . purak , lomYZ pYlla NOltalte . nimo ogeS koj .
15:56     joCan jolZo ala-moES Syrtn<YS , kryp jOrl<O . jOrl<O da vujZo
15:57  gYC SyStO kepkYZat volen vozo . kYCalaS Zap uke . kYneleSat ,
15:58  adak lupSa . ErkYn-ErkYn tuljYlme-vlak jomYC .
15:59     - " fu ! " - kugun SylaltYS +vaCi . ynarZe pYten , mlandYS
15:60  lYdYrgen SinCe . vuCYdYmYn jolZo turaSte , lomYZYSto , kurmYZgen
15:61  voCSo SyStO kepkYZYm uZo . uZo da rualten nale .
15:62     - nimolanat jOrdYmO lijYn , - kepkYZYm OrdYZkO kudaltYS .
15:63     tYgodYm kande gimnastjorkan eN onCYkYZo tolYn Sogale , +vaCin
15:64  vujZYm niAltYS .
15:65     - nu , nojYSYC ? a mYj vet paSatYm uZYm . molodec !
15:66  **36** - tYj , kugYzaj , kO ulat ? - SylaltYS +vaCi .
15:67     tide lesnik ulmaS . tudo , tyn<Yk ErYktYSe gaj SememSe +vaCim
15:68  kidSe gYC kuCen , ypO vyd tyrYS muSkaS naNgajYS . Codra , poZar
15:69  SikS deC Ernen , adak motor uZar tysSO dene volgalte .

16:1  16  +jYlanda    **80**
16:2     marij kalYkYn +kazan< olaSte ilYSe knAz<Se - rveze motor kaCe
16:3  +jYlanda - syanYm YSta . +jYlandan Cever or>eNZe Colga SydYr gaj
16:4  jolga . +kazan<YSte ik ydYrat - tatarat , mordvanat - +CaCavij
16:5  gaj Cever uke . CYlalan tudo SinCaS perna , CYlaZat tudYm
16:6  SkenZYnYm YStaS Sona . +CaCavij +jYlandam vele jOrata .
16:7  +CaCavijYn aCaZe - toSto marij knAz< ulmaS . tudo +jYlandalan
16:8  CinCYZge , ydYrZYge puEn . +jYlandan syanYStYZe ryZgYSO eN uke :
16:9  aCaZ den avaZe , kok joltaSYZe , +Cavaj den +mustaj , adak kyleS
16:10  kok eN , molo uke . +jYlanda syanYm SolYp YSta ( molanZYm
16:11  umbalnYrak paleda ) .
16:12     syan deC vara +jYlanda +CaCavijZYm +kazan< ola gYC Ske
16:13  ilemYSkYZe naNgaA , sYlne Codra loNgaSte yAk-myAk ZapYm Ertara .
16:14     oZnYso knAz<-vlakYn surtYSt tYgaj ulmaS : jYrYm-jYr taza tumo
16:15  savar , pokSelne ozan kugu pOrtSO , kok-kum pOleman ozan pOrt
16:16  vokten kul pOrt , varaZe kYlat molo kyleS oralte , a surt
16:17  jYrYm-jYr kugu Codra . +jYlanda Cever +CaCavijZe dene tYgaj
16:18  surtYSto ilen , kugu CodraSke kajYkYm lyjYldaS koStYn , jOratYme
16:19  +CaCavijZYlan kajYk SYlYm pukSen aSnen . tYge +jYlandan Ske
16:20  ilemYStYZe saj ilYmYZe godYm , +kazan<YSte osal paSa lijYn .
16:21  tudo +jYlandalan sajYmak sOren ogYl .
16:22     +kazan< olase murza den knAz<-vlak CYlanat xan deke pogYnat .
16:23  xanYn Sij da SOrtn<O dene urgYmo vurgemZe , tyvatajZe tele
16:24  kYCYkla jYlgYZYt . xan ala-molan peS sYren , cYnZe kakargYSe .
16:25  CYla tatar tOra-vlak xanlan **81** toSto semYnak suken vozYn
16:26  kumal<YC da Sogal<YC . mom peleSta Ynde xan ?
16:27     - CYla murza , knAz<-vlak , kolYStsa ! - maneS xan . -
16:28  marij-vlak vuAnCe ulYt ! kugu xan SydYmYm ogYt kolYSt . kYzYt
16:29  kurYk marij-vlak +moskoSko Ske eNYStYm " --- " , manYn kalasaS
16:30  kolten ulYt . +jYlanda knAzat ruS velke savYrnYneZe ala-mo ?
16:31  toSto godsek ulSo zakonYm pudYrten : syanYSkYZe mYjYm yZYn
16:32  ogYl , syanZYm SolYp YSten , syan deC varaZat Ske ilemYSkYZe
16:33  vele kaen .
16:34     - vyjZYm Syj gYCSe ! - kYCkYral koltat tatar tOra-vlak .
16:35     - SYp , ida kYCkYre ! - maneS xan . - CYtYza , kolYStsa :
16:36  +jYlanda kyleS eN , tudo mYlanna sar koklaste peS kyleS . tudo
16:37  kurYk marijYmat memnan velYSke savYren kerteS . +jYlandam SYNen
16:38  onCYSaS da kurYk marij-vlak deke koltYSaS . kO kaA +jYlandalan
16:39  mYjYn ErYkem kalasaS !? .
16:40     - mYj ! - maneS murza +kalim .
16:41     - kum keCe gYC , murza , +jYlandam tYSke konden Sukto , tunam
16:42  adak tYSke pogYnena . kYzYteS kajza ! - maneS xan .
16:43     CYla tOra-vlak , xanlan kumalYn , lektYn pYtat . +kalim
16:44  kodeS .
16:45     - tYj , murza +kalim , yZYnat dYr toSto marij knAz<Yn
16:46  ydYrZYm ? - jodeS xan +kalim deC .
16:47     - uZYnam , keCe gaj volgaltSe kugu xan ! +CaCavij gaj ydYr
16:48  tide olaStat uke .
16:49     - mYj +CaCavijYm Sukertsek jOratem . Sukertak , saj kumYl
16:50  dene ok lij gYn , vieSak nalaSat Sonenam . sar kokla vele
16:51  mutajkalYS , +jYlanda nalmYm SiZYn omYl . SiZYn omYl gYn ,
16:52  omYl , mYj kugu +kazan< kugYZanYSYn xanZe ulam , a +jYlanda izi
16:53  marij knAz< vele !.. tugeZe tuge , a +jYlanda mYlanna kyleS eN .
16:54  tudo , SonYmYZo semYn , marij kalYkYm savYrkalen kerteS , a
16:55  marij kalYk - memnan purla kidna !.. +jYlandam kYzYteS sYrYktaS
16:56  ok jOrO . tYj kYzYt SydO saltakYm nal , +jYlanda deke kaj da
16:57  tYge kalase : " tYj tyN godso zakonYm pudYrtenat : kugu xanYm
16:58  syanYSket yZYnat otYl , adak ondak kum jydYmat ... mondenat , -
16:59  man . - tudYn SydYmYZYm kYzYtak kolYStat gYn , kugu xan , porYm
16:60  Sonen , tYjYm ok tykO " , - man . umbakYZe mom YStYSaSYm Ske
16:61  **82** SinCet . SinCen lij : +jYlandan vuj gYCSe ik yp pYrCYZat
16:62  YnZe voC ! +jYlanda iktaZ-mo lieS gYn , tYjYn vuet vaCYStet ok
16:63  lij !
16:64     - keCe gaj volgaltSe kugu xan ! tYjYn SydYmet poCeSak YStem ,
16:65  - manYn , +kalim xanlan kumaleS .
16:66     - Ynde kaj ! - maneS xan .
16:67     +kalim kaA . xan Sketak kodeS . tyrlO-tyrlYm Sona tudo .
16:68  marij tudYm Cot OrYktaren : " marij ale marte tatarYn purla
16:69  kidSYlan Sogen . marij memnan deC ojYrla gYn , vara tatarYn
16:70  purla kidSYm rual nalme gaAk lieS . kuze gYnat +jYlandam tykYmO
16:71  ok kyl . tudYn joltaS-vlakSat Suko ulo . lymYStYm om SinCe
16:72  gYnat , ikeCe unalYkeS peS Caple kok marij tolYnYt Yle " , -
16:73  manYn ojla xan Ske vujZo dene .
16:74     xan vujZYm kumYk saka . tudYn deke ik vatYZe pura . xan
16:75  vujZYm ok nOltal .
16:76     - peS kugu , keCe gaj volgaltSe xan ! tYjYn jOratYme vatet
16:77  tolYn , - maneS vatYZe .
16:78     xan vujZYm nOltaleS .
16:79     - peS kugu xan , - maneS vatYZe , - mom tYj tYnarSonet ?
16:80     - memnan paSa Suko ulo , SonYde ok lij .
16:81     - molan tYj tYge onCet , ala mYj deCem Symet jykSen ?
16:82  kalase , xan ! oZno tYj tYgaj otYl Yle , keCYn manme semYn
16:83  iktaZYm nalYn puEt Yle , kYzYt tYj mYj denem otat mutlane . ala
16:84  vesYm jOratet ? tuge gYn , xan , mYjYm mONgeS kolto , SoCmo
16:85  verYSkem . tuSto , Codra loNgaSte , mYj , ojgem monden , kajYk
16:86  semYn ilaS tyNalam Yle . kolto mYjYm , xan , SoCmo verYSkem ! -
16:87  maneS , +CaCavijYm nalaS SonYmo semYnak , nalYn kondYmo , xanYn
16:88  vatYZe .
16:89     - kYzYt kaj Ske pOlemYSket ! SonaS it meSae ! - maneS xan .
16:90     ojgan vatat , purYmYZo semYnak , lektYn kaA ; Ske pOlemYSkYZe
16:91  miA da , tOSakYSkYZe jOrlYn kaen , SortYn kolta . kul
16:92  ydramaS-vlakSe jYrYm-jYrZe pogYnat , sOrastaraS tOCat . tudYm
16:93  xan SolYSt konden , tuge gYnat , tudo xanYm jOrataS tyNalYn .
16:94  xanZat tudYm , +CaCavijYm uZmeS , peS jOraten . +CaCavijYm
16:95  uZmeke , xan jOratYme vatYZ deC ErkYn-ErkYn jykSaS tyNalYn .
16:96  SaNge +kalimlan xan jYlmYZ dene marij kalYk nergen ojlen gYnat ,
16:97  ConZo Ere +CaCavijYm vele Sonen .

17:1  17  maneS-maneS ( onCYlmut olmeS )   **3**
17:2  molo kalYkYn semYnak marij kalYkYnat tyrlO mYskara jomakSe ,
17:3  legendYZe , tuStYZo Suko . nunYn goC kalYkYn pysO uSYZo , poro
17:4  kumYlZo , paSam jOratYmYZe , osal kojYS vaStareS SogYmYZo raS
17:5  kojYt .
17:6     marij kalYkYn ustnYj tvorCestvYStYZe maneS-maneS manme kyCYk
17:7  mYskara ojlYmaS-vlak posnak oNaj verYm **4** nalYn Sogat . tYgaj
17:8  ojlYmaSlaSte CYn den Sonen lukmYm ojYraS ogeS lij da kyleSYZat
17:9  uke . maneS-maneSYm ojlYSYZat kolYStSo-vlakYm ySandaraS ok
17:10  tYrSe : kyleS gYn - inane , uke gYn - Ske paSat . maneS-maneSYm
17:11  kalaskalYSe marij jomakYn tyNaltYSkYZak " maneS " mutYm SYnda .
17:12  tidYn dene tudo vigak onCYktYneZe : tidYm mYj Ske uZYn omYl ,
17:13  Sonenat luktYn omYl , tide ojlYmaSYm ves eN deC kolYnam da
17:14  tYlanda kalasem gYna . UZgunam tudo , toSto marij tYge
17:15  kalasen , maneS .
17:16     maneS-maneS Sukertak lektYn , maneS . tunam , maneS , vydat
17:17  noCkYrak ulmaS , pudat nelYrak lijYn . tunam ydYramaS-vlak gYna
17:18  kuZu ypan lijYnYt , SoNgo-vlak gYna pondaSYm kuStenYt ,
17:19  pOr>eN-vlak gYna sYlmam Cien koStYnYt , maneS . tunam
17:20  ydYr-vlakYn tuvYr urvaltYSt pulvuj deC ylnO lijYn , maneS .
17:21     maneS-maneS utlarakSYm jorlo marij koklaSte Sarlen , maneS .
17:22  nuZna kalYkYn kidYStYZe maneS-maneS tyrlO osal kojYS , CerkYzYn
17:23  sutSo , poAnYn opkYnZo vaStareS kuCedalme jOn lijYn . sandene
17:24  poAn-vlakak dYr tYgaj SomakYm Sonen luktYnYt : " maneS-maneSYn
17:25  kapka meNgYZe uke , maneS " .
17:26     maneS-maneS taCat kalYk koklaSte koSteS . tudo kyleS godYm
17:27  ajdemYn kumYlZYm nOlta , joNYlYS lijSYm porYn voStYleS ale osal
17:28  kojYSYm SYdYn igYlteS , toSto kosa vaStareS kuCedaleS .

18:1  18  kol kuCYmaSte   **25**
18:2     tYmYk Er . izi mardeZat ok pual . laCak kajYk-vlak , omYStYm
18:3  monden , veselan murat . +Ura den aCaZe ENer voktene kolYm
18:4  ENYren SinCat .
18:5     - +Ura , CyNga , CyNga ! - kYCkYrale aCaZe .
18:6     - kuZe CyNga ?
18:7     - uZat , ENYr probkat tarvanYleS ? tide - jYlYm kol
18:8  koCkeS ... luk , vaSkerak luk !
18:9     - molan luktaS ? kol ESe koCkeS-Ys .

19:1  19  mo tugaj klimat ?     **25**
19:2     igeCYm EskerYmaS teve mom onCYkta : idalYk ZapYSte igeCe Ere
19:3  ik semYn vaStalt Soga .
19:4     telYm keCe En kyCYk lieS . telYm mlandYm lum , vydYm ij
19:5  levedeS .
19:6  **26** SoSym keCe kuZemeS . UZ SokSYrak lieS , lum Sula ,
19:7  ENerlaSte ij pudYrga da vyd dene pYrlA jogen kaA , keCe kySkYrak
19:8  kyza .
19:9     keNeZYm mlandat , UZat , vydat peS Cot Yra . saska kyES ,
19:10  Surno SuES .
19:11     SYZYm adakat jyd keCe deC kuZurak lieS . UZ vaSke Ualga .
19:12  kuSkYl-vlak peledmYm Carnat , lYStaS oralgen joga . kavam pYl
19:13  pyrden SYnda , CyCkYdYn jyr jyreS .
19:14     molo EllaSte idalYk muCko igeCe ves semYn vaStalt Soga :
19:15  SokSYrak ale jyStYrak , noCkYrak ale kukSYrak lieS , mardeZat ik
19:16  semYn ok pu .
19:17     igeCYn tYgaj ojYrtemZYm , tYge vaStalt tolmYZYm klimat
19:18  manYt .

20:1  20  +mosko burmistr   **26**
20:2     pYrYs , poCSYm Sogalten , kudal toleS . vaStareSYZe rYvYZ miA
20:3  da ojla :
20:4     - tYj , maneS , kO ulat ?
20:5     - mYj +mosko gYC tolSo burmistr ulam , - maneS pYrYs . - a
20:6  tYj tYSte mom koStedet ?
20:7     - Skanem marijYm kYCalam , - maneS rYvYZSe . - ala marijlYkeS
20:8  puret ?
20:9     - purYSaS , - maneS pYrYs .
20:10     vara koktYn ilaS tyNalYt . molo AnlYkSe : pirYZe , maskaZe ,
20:11  meraNZe , urZo " rYvYZ marijYm purten , rYvYZ marijYm purten ,
20:12  +mosko gYC tolSo **27** burmistrYm purten ! - manYn ojlat . -
20:13  tudYm unalYkeS yZSaS , unam YStYSaS ! " - manYt . koCkaS-jyaS
20:14  AmdYlat . vara : " ur , yZaS kaj ! " - manYt .
20:15     ur yZaS kaA , omsam poCeS , pYrYs poCSYm vuZ Sogalta da uret
20:16  kudal kolta .
20:17     - ur , yZYC ? - manYt .
20:18     - uke , YZYn SYm kert !
20:19     meraNYm koltat . meraN miA , omsam poCeS , pYrYs punZYm
20:20  Sogalta da meraNet kudal kolta .
20:21     - meraN , yZYC ?
20:22     - uke , yZYn SYm kert !
20:23     - nu , pire , tYj kaj , - maska ojla .
20:24     pire miA , omsam poCeS , pYrYs poCYm Sogalta da pire kudal
20:25  kolta .
20:26     - yZYC ?
20:27     - yZYn SYm kert !
20:28     - Ske kajYSaS , - maska maneS da pYrYs deke kudaleS . miA ,
20:29  omsam poCeS da " unalYkeS mijYza " , - maneS . pYrYs punYm
20:30  Sogalta , maska omsam Solt tyCeS da kudal kolta .
20:31     AnlYk-vlak koCkaS-jyaS AmdYlat . pYrYs poCSYm Sogalta , unala
20:32  tolaS lekteS . rYvYZ poCeSYZe kudaleS . maska tumo vujYS kyzen
20:33  SinCeS . pire kaSka pomYSYSko puren vozeS . meraN CodraSke puren
20:34  jomeS . ur koZ vuj gYC koZ vujYS tOrStYl kaA . pYrYs tolYn
20:35  SuES , rYvYZ dene koktYn AmdYlYme CesYm koCkaS tyNalYt . kaSka
20:36  jymaC pirYn poCSo iziSak kojYn kiA ulmaS . kolA manYn , pYrYs
20:37  tuSko tOrStalta . pire , Ort lekSaS gaj lydYn , kaSka pomYSYSto
20:38  urmYZalta . pYrYs , vuCYdYmo jykYm kolYn , puSeNgYS kudal kyza .
20:39  tumo vujYSto SinCYSe maska vigak . mlandYSke SuNgalteS .
20:40     teve mogaj ulmaS +mosko burmistr !

21:1  21  +rita sadovod   **28**
21:2     keCe motkoCak leve . kudveCYSte lum Sula , vydat jogaS
21:3  tyNalYn . sad loNgaSte , puSkYdemSe lumYm kelYn , izi ydYr
21:4  koSteS . tudo tyrlO ukSYm todYSteS , kajYk murYm kolYSteS .
21:5  ukSer loNgaSte kisa , pOrtkajYk da mon< CoNeStYlYt . nuno Ynde
21:6  telYmse semYn gurtYn ogYt SinCe , kuanen muraltat , muro
21:7  semYStat sYlnYn Sokta .
21:8     oSalge tysan ydramaS pakCaS lekte da SuAltenrak kYCkYrale :
21:9     - +margari-i-ta-a !
21:10     izi ydYr avaZe mogYrYS onCale .
21:11     - +rita , mo tYgaj ulat ? molan , joletYm nOrten , lumYm
21:12  kelYn koStat ? - ydYrZYm avaZe SkeZ dek yZO .
21:13     - avaj , mYj sadYm SYndYnem , - kalasYS +rita . - voStYrYm
21:14  pogem da oknaS SYndYlam .
21:15     avaZe umYlYS : +rita lumYm tak gYna kelYn ok koSt ulmaS .
21:16  sandene vursaS YS tyNal . " sita , sita , Ynde Suko pogenat " ,
21:17  - vele mane . +rita avaZYn mutSYm kolYSto . tudo toSto kYSaZ
21:18  dene mONgeS lekte .
21:19     pOrtYS purYmeke , +rita konservnYj bankYm , atYm pogYS ,
21:20  sajYn gYna muSko , vara jyStO vydYm temen , tuSko SoptYrvondo
21:21  ukSYm SYndYS , ves atYS siren< ukSYm kerale . tYge oknaSte Suko
21:22  sad lie . CYla paSam pYtarYmeke , **29** +rita okna deC
21:23  OrdYSkYrak koraN Sogale . tudYn kuZurak Coka tyrvYZO SYr-r lijYn
21:24  kajYS .
21:25     ikmYnAr keCe gYC avaZe ate-vlakYm onCale . vyd joSkargYn koeS
21:26     - ydYrem , vydSYm vaStalten ogYl mo ? - jodo tudo .
21:27     - vydSO pYten ogYl-Ys , - mane +rita .
21:28     - ydYrem , sadSe mlandYSte ogYl , vydYStO Soga . koCkYSYm vyd
21:29  gYC naleS . sandene vydSYm CyCkYdYn vaStaltaS kyleS , - tunYkten
21:30  ojla avaZe .
21:31     +rita avaZYn ojYm SuktaS tyNale .
21:32     ikana vydYm vaStaltYmYZe godYm +rita dek tudYn joltaS ydYrZO
21:33  +liza tolYn purYS . +liza okna vokteke kurZYn mijYSat , jodo .
21:34     - +rita , nine voStYrZYm molan purtenat ?
21:35     - sadYm kuStem , - SYrgYZale +rita . - teve onCo , una vaSke
21:36  lYStaSat lekteS . uZar nerYm uZat ?
21:37     - uZam , - +liza lYStaS nerYm katen naleS .
21:38     - molan kyrl<YC ? ! - SYdeSkYS +rita .
21:39     - E-E , iktYm kyrlmO dene mo lieS , - maneS joltaS ydYrZO . -
21:40  oknaS sad SoCeS Sonet uZat . ajda CYla luktYna da izi pOrtYS
21:41  naNgaena . vot sYlne ! mYj lum dene pe-E-S Caple izi pOrtYm
21:42  YStena-a-m .
21:43     tYge ojlYmYZo +ritalan YS kelSe . tudo tYnar onCen , vydYm
21:44  Ere vaStalten . teve SaraNge peledYnat SogalYn . tudYn
21:45  peledYSYZe peS puSkYdo , oSo , CYlt mamYk . a lombo uZar
21:46  lYStaSYm onCYkta , SoptYrvondat nereStYn .
21:47     - +liza , mYj ik sadYmat om pu . om pu ! - paCaS-paCaS ojla
21:48  +rita . - mYjYn Caple sad lieS , a tYjYn uke .
21:49     - ot pu gYn , peS kyleS , - manYn , +liza savYrnaltYS da
21:50  lektYn kurZo , a +rita onCen Sogen kodo .
21:51     iktaZ kok arnA ErtYmeke , izi sadovod vydYm optYmYZo godYm ,
21:52  SoptYrvondo tyNYStO peS tYgYde oS pYrCe-vlakYm uZo . " mo
21:53  tYgaj ? - Sona semYnZe . - SoptYrvondem loktYlaltaS tyNalYn " .
21:54  +rita OrYn avaZ deC jodo .
21:55     - avaj , - mane tudo , - onCo , onCo : lYStaSYZe sYlne ,
21:56  tyNYStYZO SukS nalYn , oSYn vele koeS !
21:57     avaZe mijYS , lap lijYn onCalAt , voStYl koltYS .
21:58     - ydYrem , tide SukS ogYl , - umYltara tudo . - SoptYrvondet
21:59  voZYm kolta . teve ikmYnAr Zap gYC SyrtO gaj Sujnen SinCeS .
21:60  **30** avaZYn ojlYmYZo CYnYS lekte . mlande koSkYmo Zaplan
21:61  SoptYrvondo voZYm koltYS ...
21:62     keCe kySYC SYrata . pakCaSte puSENge lYStaS kojYn kugemeS .
21:63  olmapu vujYSto SYrCYk-vlak muralten SinCat . nuno mlande ymbak
21:64  volat da SukSYm kYCalYt . pakCa lukYSto +rita kol<mo dene
21:65  mlandYm purgedeS . OrdYStYrak ate Soga , kOrgYStYZO
21:66  SoptYrvondo . SYrCYk-vlak CYlt +rita voktekak tolYt da , jYlYm
21:67  CyNgal nalYn , CoNeSten kaAt .
21:68     pakCaSke +ritan avaZe lekte . tudo , nYZYlgYrak jykYm
21:69  luktYn , kuZun SuAltYS :
21:70     - +margari-i-ta-a ! mom tuSto YStYlat ?
21:71     - avaj , mYj SoptYrvondYm SYndem , - mane +rita .
21:72     avaZe , ErkYnrak oSkYlYn , ydYrZO dek mijYSat , OrYn onCale .
21:73  +rita pOrteS kuStYmo SoptYrvondYZYm atYZge mlandYS SYnden da rok
21:74  dene uren SogYlteS .
21:75     - kaj , ydYrem , mom YStYlat ? ! - voStYleS tudo . - molan
21:76  atYZge purten SYndenat ?
21:77     - luktaS ogeS lij , voZSo Salana , - maneS +rita .
21:78     - nimat ogYl , - ojla avaZe . - kodSYZo sita .
21:79     tudo ate Syj gYC SoptYrvondYm lukto da , voZSYm Saralten ,
21:80  rokYS SYndYS . ydYrZYlan rokYm uraS SydYS . tYge nuno koktYn
21:81  SoptYrvondYm SYndYSt . avaZe pOrt gYC kyzYm kondYktYS . +rita
21:82  kyzYm numal tol<o da avaZlan puYS . SkeZe OrYn : avaZe kyzO dene
21:83  mom YStaS tyNaleS ? a avaZe ojla :
21:84     - SYndYme deC onCYCak pyCkaS kyleS Yle da ... nimat ogYl
21:85  kYzYtat lieS .
21:86     tYge mane avaZe , iktaZ SeC kut utlarak koden , SoptYrvondo
21:87  vujYm pyCkYn kudaltYS . tidYm uZYn , +ritalan SoptYrvondo peS
21:88  ZalYn CuCo . tudo iktaZ tYlze godYm oknaS kuSten , lYStaSanYm
21:89  YSten Yle , a avaZe CYlt loktYl<o !
21:90     - y-y-y , - SoktYS +ritan jykSO , - molan sadYm pyCkYC ? tYj
21:91  liza gaAk ulat . tudo kyrYSteS , tYj pyCkedet .
21:92     - ydYrem , it Sort . sad tYge gYna kuSkeS . teve tide toNgak
21:93  gYC ves ukS lekteS , kugu lieS . tol<ko tYSke Ynde kaZne keCYn
21:94  vydYm optaS gYna kyles . sad vydYm jOrata .
21:95     +rita avaZYn ojlYmYZlan ySanYS , sadYm CamanYS gYnat , tudYn
21:96  ojZo dene kelSYS . tYleC vara keCe eda vydYm optaS tyNale .
21:97  SoptYrvondo kojYn Sarla da odargen kuSkeS ...

22:1  22  +s +g +Cavajn ( 1888 - 1942 )  **34**
22:2     +sergej +grigor<eviC +Cavajn - marij kalYkYn usta kugu
22:3  pisatel<Ze . tudo 1905 ijYse revolUcij ZapYSte vozaS tyNalYn da
22:4  marij literaturYlan negYzYm YSten . tudYn tvorCestvYZe marij
22:5  literaturYSto kYzYtat kugu verYm nalYn Soga .
22:6     +s +Cavajn 1888 ijYSte +marijskij +a+s+s+r , +morkinskij
22:7  rajon , +izi +koramas AlYse kresan<Yk eSeS SoCYn .
22:8     1902 ijYSte , AlYse tyNaltYS SkolYm pYtarYmekYZe , unCo
22:9  selase kok klassan SkolYS tunemaS puren . varaZYm , 1904
22:10  ijYSte , +kazanskij uCitel<skij seminarijYS tunemaS kaen .
22:11  seminarijYSte tunemmYZ godYm poCelamutYm vozaS tyNalYn .
22:12     +CavajnYn tvorCestvYZe +velikij +oktAbr<skij socialistiCeskij
22:13  revolUcij deC vara posnak Cot vinANaS tyNalYn . sovetskij vlast<
22:14  lijmeke , tudo revolUcij nergen AtYr poCelamutYm da " +Sem pYl
22:15  Sula , keCe lekteS " , " +avtonomij " p<esa-vlakYm vozen . 1926
22:16  ijYSte " +oktAbr< " poEmYm peCatlen .
22:17     1928 ij marte tudo SkolYSto paSam YSten , varaZYm
22:18  +joSkar-+olaSke , " +u vij " Zurnal redakcijYS , paSam YStaS
22:19  tolYn .
22:20     +joSkar-+olaSke tolmekYZe , tudo Suko u ojlYmaSYm , " +mykS
22:21  otar " , " +ilYSe vyd " , " +marij rota " , " +akpatYr "
22:22  p<esa-vlakYm , " +dezertir-vlak " povest<Ym da " +Elnet "
22:23  romanYm vozen .
22:24     +s +g +Cavajn 1942 ijYSte kolen .
22:25     1957 ijYSte , +s +CavajnYn En saj proizvedenijZe-vlakYm
22:26  pogen , +knigam lukSo marij izdatel<stvo " +ojpogo " lyman
22:27  sbornikYm peCatlen luktYn . tudYn proizvedenijlaZYm ruS , tatar
22:28  da molo kalYk jYlmYS kusarYme .

23:1  23  kniga - joCan Sym joltaSYZe   **35**
23:2     joCa literatura nergen vozaS SiCmeke , uSYSko +nikandr
23:3  +lekajnYn " +knigan SoCmYZo da kuSmYZo " lyman stat<AZe tolYn
23:4  lekte . tuSto tudo tYge voza :
23:5     " mYj tunam izi ulam Yle . SkolYSto pervYj ij tunemYnam .
23:6  " +bukvar<YSte " umYlYdYmo mut-vlakYm ludaS tOCem : " ro-man ,
23:7  kar-man , port-noj , ko-pej-ka " .
23:8     - aCaj , manam , mom vozYmo , nimat om umYlo . molan marla
23:9  kniga uke ?
23:10     aCam kugun Sylalten koltYSat , ojlaS tyNale :
23:11     - Ex , ErgYZat ! marla kniga ulmaS da ... tudYm uSkal
23:12  koCkYn .
23:13     - knigaZe vara kYzYtat uSkal mySkYrYStO kiA mo ? - jodYm mYj
23:14  joCa uSem dene .
23:15     - kYzYtat kiA , - peNgYdemden ojla aCam . - sandene uSkal
23:16  keC-mom koCkeS gYnat , koCkYS En ondak kniga laStYk koklaS
23:17  SySkYlt pYta . varaZYm uSkal , kanaS voCmeke , uES mugYrten
23:18  lukteSat , joNYZen , mONgeS neleS . knigam koCmYZ dene uSkallan
23:19  uto paSa gYna lektYn , a meZe kniga deC posna kodYnna ...
23:20     aCam tidYm 1916 ijYSte ojlen . tYgak molo marij-vlakat Ske
23:21  SoCSYStlan voStYlmo jOre ojlenYt . no tide koCo voStYltYS
23:22  Yle ... laC ik idalYk gYC oktAbr<skij revolUcij lie . vaSke
23:23  me , tunemSe-vlak , kidYSkYna pervYj gana marij knigam kuCYSna .
23:24  a mogaj kugu kuanYmaSYZe Yle pervYj " +marij mut " knigam ludYn
23:25  koltaS ! "
23:26     tYge oZnYso ilYSYm Sarnalten +marijskij +a+s+s+r-Yn kalYk
23:27  pisatel<Ze , usta romanist +nikandr +lekajn .
23:28     kYzYt ilYS palaS lijdYmYn vaStaltYn . marij joCa-vlaklan
23:29  ludaSYSt tyrlO kniga SoCmo jYlme denat , ruS jYlme denat ij eda
23:30  Sukem tolYt .

24:1  24  respublikYn olaZe-SamYC  **41**
24:2  +joSkar-+ola
24:3  +marijskij +a+s+s+r +konstitucijYn 113 stat<AStYZe tYge vozYmo :
24:4  " +marijskij +avtonomnYj +sovetskij +socialistiCeskij
24:5  +respublijYn stolicYZe - +joSkar-+ola " .
24:6     +velikij +oktAbr<skij +socialistiCeskij revolUcij deC onCYC
24:7  +joSkar-+ola +carevokokSajsk manaltYn . 1919 ijYSte tudlan
24:8  +krasnokokSajsk lymYm puYmo , a 1927 ijYSte , +velikij
24:9  +oktAbrskij +socialistiCeskij revolUcijlan lu ij temme keCYn ,
24:10  +krasnokokSajsk olalan nacional<nYj marij lym - +joSkar-+ola
24:11  pualtYn .
24:12     +carevokokSajsk olam XVI kurYmYn kokYmSo pelYStYZe ( 1584
24:13  ijYSte ) YStaS tyNalme . tudYm YStaS tyNalmaS da tudYn
24:14  +oktAbr<skij revolUcij deC onCYCso istorijZe kugYZan
24:15  pravitel<stvYn kolonial<nYj politikYZe dene kYldaltYn . ik
24:16  letopisec tYge palemden : kugYZan pravitel<stvo
24:17  +carevokokSajskYm " buntYm tarvataS jOratYSe Ceremis-SamYCYm
24:18  lydYktaS da tYplandaraS YSten " . olam tyNaltYS gYCak
24:19  peNgYdemdaS tYrSenYt . dokumentlaSte tYge onCYktalteS :
24:20  +carevokokSajsk jYr mlande val da baSnA-SamYCan pu pYrdYZ
24:21  lijYn .
24:22  **42** Ekonomika SotYSto +carevokokSajsk poCeS kodSo ola ulmaS .
24:23  tYSte promYSlennost< viANYn ogYl . 1837 ijYSte uezdnYj ispravnik
24:24  baron fon +keller +carevokokSajskYn promYSlennost<So nergen tYge
24:25  vozen : " fabrika den zavod-SamYC uke ulYt . pYrCe joNYStYmo
24:26  vakS - 1 ; tyrlO remeslennik-SamYC ilat : stolAr - 1 , kem
24:27  urgYzo - 2 , vurgem urgYzo - 2 , vyrgene atYlam aCalYSe - 1 ,
24:28  atYlam vulno dene tumYStYSo - 1 , CiAltYSe - 2 " . XIX kurYmYn
24:29  kokYmSo pelYStYZe olaSte izirak araka zavodYm YStenYt . XIX
24:30  kurYmYn 30-So ijlaStYZe verYse uCitel< +ivan +derUZev tYge
24:31  vozen : +carevokokSajskYSte tyrlO 29 remeslennik SotlalteS .
24:32  nunYn mom YStYmYSt nergen tudo tYge raSemden vozen :
24:33  " oficial<nYj dannYj-SamYCYn onCYktYmYSt poCeS , memnan
24:34  promYSlennost<na kugu ogYl . buloCnik , mAsnik , kem urgYzo da
24:35  molo ikmYnAr remeslennik deC posna , memnan olase kalYkna molo
24:36  nimogaj promYSlennost<Ymat ok pale " .
24:37     ola tyzataltYn ogYl ulmaS , tuSto nimogaj kul<turnYj
24:38  uCreZdeniAt lijYn ogYl . 1900 ijYSte +carevokokSajsk olaSke
24:39  " +niva " ZurnalYn oCerkistSe +a +moSkov tolYn kaen , tudo
24:40  varaZYm ola nergen oCerkYm vozen . +moSkov olaSke puren Sudeak
24:41  lavran , koremlan , nimo dene SaraltdYme uremlam uZYn . olaSte
24:42  kok urem gYna - +voznesenskij da +sennoj ulmaS . ESe viC toreS
24:43  urem ulmaS , no nunYStYn lymYStat lijYn ogYl . tidYZe oCerkistYm
24:44  CYlt OrYktaren . " tide olan lymZO , - vozen +moSkov , - CYnZe
24:45  denak maska luk manmaSYS savYrnen , tuSto tyrlO porAdkYdYmYlYkYm
24:46  gYna uZaS lieS " . olan kul<turYZo nergen +moSkov tYgerakYn
24:47  palemden : " tYSte klub uke , teatrat uke , lUbitel<skij
24:48  spektakl< UZgYnam gYna lieda . +carevokokSajsk gaj ulak verYSke
24:49  ik provincial<nYj truppat puraS ok toSt " .
24:50     olan kalYkSat Sagal lijYn . 1897 ijYSte +rossijskij
24:51  imperijYSte mYnAr kalYk ilYmYm palYSaSlan pervYj gana ErtarYme
24:52  perepis<Yn dannYjZe poCeS carevokokSajskYSte ulYZat 1658 eN
24:53  ilen . tidYn deC onCYCso 200 ij koklaSte olaSte ilYSe kalYk 475
24:54  eNlan gYna eSaraltYn .
24:55     +carevokokSajsk kurYmeS poCeS kodYn ilen , tuSto **43**
24:56  promYSlennost< den kul<tura uke ulmaS , tudo Codra den kup
24:57  loNgaSte , kyrtn<O korno deC myndYrnO , pYCkemYSte , lavraSte
24:58  ilen , tuSto kabak-SamYC gYna lijYnYt , tudYm aNYra tOra-SamYC
24:59  vujlatenYt , sadlanak +carevokokSajskYm kugYZan +rossijYSte
24:60  kumdan SarlYSe porAdkYdYmYlYkYn , kul<turdYmYlYkYn ,
24:61  pYCkemYSlYkYn da irlYkYn pYZaSYZlan SotlenYt .
24:62     +stalin joltaS +carevokokSajskYm En myndYr ulak da pYCkemYS
24:63  ver semYn onCYkten . 1917 ij avgustYSto gosudarstvennYj
24:64  soveHanijYm ErtarYSaSlan +petrograd gYC " SYp " +moskvaSke
24:65  kontrrevolUcioner-SamYCYn SYlYn kurZmYSt ( nuno tYStat
24:66  revolUcijYske tarvanYSe proletariatYm vaSlijYnYt ) nergen
24:67  ojlYSYZla , +stalin joltaS tYge jodYn : " mo vara , adak SYlYn
24:68  kurZaS ? " .
24:69     +petrograd gYC +moskvaSke , a +moskva gYC - kuSko ?
24:70     " ala +carevokokSajskYSke " .
24:71     kugYZan vlast< godYm +carevokokSajsk ozanlYk , politiCeskij
24:72  da kul<turnYj ilYS SotYSto viANYn kertYn ogYl , tidlan nimogaj
24:73  jOnat lijYn ogYl . memnan ElYSte +velikij +oktAbr<skij
24:74  socialistiCeskij revolUcij seNYmYlan da +sovetskij vlast<Ym
24:75  YStYmYlan kOra vele +carevokokSajsk +marijskij +a+s+s+r-Yn
24:76  stoliCnYj olaZe liAS jOnYm nalYn .
24:77     sovetskij vlast< ijlaSte +joSkar-+ola socialistiCeskij ola
24:78  semYn kuSkYn da viANYn . toSto +carevokokSajsk dene
24:79  taNastarYmaSte , tudo palaS lijdYmYn vaStaltYn . +joSkar-+olan
24:80  kuSmaStYZe da viANmaStYZe me Skenan +marijskij respublikYnan
24:81  viANmYZYm uZYna . leninsko-stalinskij nacional<nYj politikYm
24:82  ilYSYS purtYmYlan kOra memnan respublikYna da tudYn stolicYZe
24:83  +joSkar-+ola peledYn .
24:84     graZdanskij vojna pYtYmekak , +joSkar-+olaSte promYSlennYj
24:85  predpriAtij-SamYCYm YStaS tyNalme . 1921 ijYSte tipografijYm
24:86  poCmo , 1922 ijYSte ElektrostancijYm YStYme . 1926 ijYSte
24:87  +marijskij gosudarstvennYj teatrYm YSten SuktYmo , 1927 ijYSte
24:88  radiouzel YStaltYn . tide ijYStak +zelenYj +dol stancij gYC
24:89  +joSkar-+ola marte kyrtn<O kornYm YStYme .
24:90  **44** +marijskij +a+s+s+r-YSte kyrtn<O kornYm YStYmaS
24:91  +joSkar-+olan istorijYStYZe vele ogYl , tugak pytYn< respublikYn
24:92  peS kugu sobYtij lijYn .
24:93     1939 ijYSte +joSkar-+olaSte vodoprovodYm YStYme da paSaSke
24:94  koltYmo . uremlaS vodonapornYj kolonka-SamYC YStaltYnYt , a ugYC
24:95  YStYme pOrtlaSke vyd trubam purtYmo .
24:96     olaSte ky pOrtYm Suko YStYme : +sovet pOrtYm , +svAz<
24:97  pOrtYm , +pedagogiCeskij da +lesotexniCeskij institut-SamYCYn
24:98  zdanijYStYm , peduCiliHYn obHeZitijZYm , respublikanskij nauCnYj
24:99  bibliotekYm , fel<dSersko-akuSerskij SkolYm , Suko paCaSan ilYme
24:100  pOrtlam da tuleC molYmat .
24:101     sovetskij pravitel<stvo +joSkar-+olam umbakYZat kuStYSaS da
24:102  peledYktYSaS verC CarnYde tYrSa . 1946 ijYSte +rossijskij
24:103  +federacijYn +ministr-SamYC +sovetSe den +s+s+r +soUzYn
24:104  +ministr-SamYC +sovetSe +joSkar-+olam umbakYZe viANdYme SotYSto
24:105  kyleSan paSam ErtarYme nergen punCalYm luktYnYt . nine punCal
24:106  poCeS +joSkar-+olaSte  u promYSlennYj predpriAtij-SamYCYm YStYme
24:107  da kYzYtat **45** YStaltYt . vojna deC varase viCiAS ZapYSte
24:108  YStaltYnYt : Al ozanlYk maSinYm YSten lukSo zavod ,
24:109  motororemontnYj zavod , vitaminnYj zavodYn nervYj CeretSe ,
24:110  portYSkem YStYme fabrika , alUminij ate-yzgarYm , Cojn
24:111  yzgarYm , rezinga kemYm , vurgemYm ximiCeskij jOn dene
24:112  ErYktYme , trikotaZ den mebel<Ym YStYme cex-SamYCYm poCmo .
24:113  kYzYt u SYl kombinat , torgovYj oborudovanij zavod den
24:114  " +maslopromYn " u cexlaZe YStaltYt .
24:115     olaSte vYsSij da srednij uCebnYj zavedenij-SamYC ,
24:116  nauCno-issledovatel<skij institut , kul<turno-prosvetitel<nYj
24:117  uCreZdenij-SamYC ulYt . +joSkar-+olaSte 11 naCal<nYj ,
24:118  semiletnij da srednij Skol-SamYC , paSaze molodjoZ<Yn kastene
24:119  tunemme kok SkolZo , fel<dSersko-akuSerskij , agronomiCeskij ,
24:120  kul<turno-prosvetitel<nYj Skol , lesnoj da radiotexniCeskij
24:121  texnikum-SamYC , pedagogiCeskij da muzYkal<nYj uCiliHe-SamYC
24:122  paSam YStat .
24:123     tiddeC posna , +s+s+s+r +nauka akademijYn +kazanskij
24:124  filialZYn otdelenijZe , lesotexniCeskij , pedagogiCeskij ,
24:125  uCitel<skij institut-SamYC , uCitel<-SamYCYm
24:126  usoverSenstvovatlYme institut , Al ozanlYkYn opYtnYj stancijZe ,
24:127  nauCno-kraevedCeskij muzej ulYt . marksizmYn-leninizmYn kastene
24:128  tunemme universitetSe da oblastnoj lu tYlzaS partijnYj kurs
24:129  paSam YStat .
24:130     sovetskij vlast< ijlaSte olaSte Emlaltme uCreZdenij-SamYCYm
24:131  ugYCYn YStYme . kok bol<nica , poliklinika , ydramaS da joCa
24:132  konsul<tacij , pyjlan protezYm YStYSe kabinet , vyrYm
24:133  perelivatlYme stancij , tubdispanser , medpunkt-SamYC paSam
24:134  YStat , Cerle eNlan surtYSko mien medicinskij polYSYm puYmaSYm
24:135  organizovatlYme .
24:136     +joSkar-+olan kalYkSe pisYn kuSkeS , 1918 ij dene
24:137  taNastarYmaSte kalYk Suko lu gana eSaraltYn .
24:138     olase Semer-SamYClan kul<turno kanaSYSt CYla jOnYmat YStYme .
24:139  olaSte kok teatral<nYj - ruS kollektiv da marijskij kollektiv
24:140  paSam YStat , kukol<nYj teatr , filarmonij , 10 klub ulo . tugak
24:141  +kalYk tvorCestvo pOrt , kum park , kok stadion , 250 tyZem utla
24:142  tom kniZnYj fondan respublikanskij biblioteka , uCebnYj
24:143  zavedenij den predpriAtij-SamYCYn **46** bibliotekYSt , krasnYj
24:144  ugolok , agitpunkt-SamYC paSam YStat . +joSkar-+olaSke
24:145  artist-SamYC +moskva gYC da +sovetskij +soUzYn molo olalaZe
24:146  gYCat tolYt .
24:147     tenij iUn< tyNaltYSte +s+s+r +soUzYn +ministr-SamYC +sovetSe
24:148  " +marijskij +a+s+s+r-Yn ozanlYkSe den kul<turZYm umbakYZe
24:149  viANdYme SotYSto meropriAtij-SamYC nergen " lymYn punCalYm +i +v
24:150  +stalin joltaSYn podnis<Se dene luktYn .
24:151     tide punCal poCeS +joSkar-+olaSte ilYme pOrtlam YStaS ,
24:152  kul<turno-bYtovoj stroitel<stvYm Saren koltaS da olam tyzataS
24:153  kugu kapitalovloZenijYm YStaS palemdYme . kul<tura den kanYme
24:154  parkYm tyzataS da uremlam eSaren asfal<tirovatlaS da ky dene
24:155  vakSaS gYna ik millionat 200 tyZem teNge oksam kuCYltaS
24:156  palemdYme .
24:157     olaSte 800 eN purYman dramatiCeskij teatr , kyrtn<O korno
24:158  vokzalYn , " +mariles " trest upravlenijYn , +Codra ozanlYk
24:159  upravlenijYn , tipografijYn , restoranYn zdanijYSt da ikmYnAr
24:160  ilYme pOrt YStaltYt .
24:161     +s+s+r +soUz +ministr-SamYC +sovet +joSkar-+olaS kok tyZem
24:162  nomeran avtomatiCeskij telefonnYj stancijYm YStaS
24:163  proektno-texniCeskij dokumentancijYm AmdYlaS da tide stancijYm
24:164  YStaS tyNalaS +s+s+s+r +svAz< ministerstvYlan kySten .
24:165     +joSkar-+ola CarnYde kuSkeS da tyzlana . ij gYC ijYn saemeS
24:166  da peledeS .

25:1  25  +landYSevYn eSYZe   **47**
25:2  ikYmSe kYdeZ
25:3  +ivan +ivanoviC +landYSevYn surtSo . kum kYdeZan pOrt . kugu
25:4  zal ; kok mogYrYSto omsa . pYrdYZYSte oboj piZYktYme . pOrt
25:5  pokSelne ElektriCeskij lampe , abaZur keCat . pYrdYZYSte
25:6  voZd<-vlakYn portretYSt , tYgak tyrlO toSto fotografij-vlak .
25:7  radioprijomnik ulo . ugYlYSto fikus Soga , oknaSte geran< .
25:8  pYrdYZYSte skripka keCa . +klavdiA +nikolaevna kreslYSte urgYSt
25:9  SinCa . kas keCYjol okna gYC pura . SYp . +landYSev +ivan
25:10  +ivanoviC ves pOlemYSte skripkam Sokta . skripka jyk Carnat ,
25:11  +ivan +ivanoviC skripkam kuCen lekteS .
25:12  **48** +klavdiA : +vanA , molan CarnYSYC ? Sokto , peS sYlne ,
25:13  muro jyketYm kolYStYn Sulet vele .
25:14     +landYSev : Ynde kidSat oZnYso gaj lYvYrge ogYl , parnAZat
25:15  puaNYn .
25:16     +klavdiA : tuge gYnat , muro jyket ConYm tarvata . mYj palem
25:17  vet , kYzYt tYlat SoktaS kyleS . uda nastroenij godYm tYjYn
25:18  skripkat tYlat Ere polSa .
25:19     +landYSev : tYj , +klava , mYjYn Con jylYmem palet ulmaS .
25:20     +klavdiA : kumlo viC ij koklaste tunem Suktenam . mo tYjYn
25:21  SymetYm jylaltara , tudYmat raS palem .
25:22     +landYSev : +aleksandrZe tolYn ogYl mo ESe ?
25:23     +klavdiA : uke , ala-kuSto koSteS .
25:24     +landYSev : vatYZat puren ogYl ?
25:25     +klavdiA : uke !
25:26     +landYSev : a tYj : " it azaplane , it ojgYro " , - manat .
25:27  kuze ot ojgYro , ala-mogaj Sem pYrYs nunYn kokla gYC kudalYn .
25:28     +klavdiA : tuge koeS , YndYZe jOrSYnak ojYrlat ala-mo ?
25:29     +landYSev : vet +lenaZe motkoC saj ydramaS !
25:30     +klavdiA : tYlec saj SeSkYZYm surtYSkem purtaSat Sonen omYl
25:31  Yle .
25:32     +landYSev : ox , Conem gYna nuno pudYratat . a ogYt uSno
25:33  gYn , mo lieS ? mogaj tide namYs ! ( pidZak gYCSe poldYS kyrYlt
25:34  vozeS . )
25:35     +klavdiA : nu , vot ! ( pogen naleS . ) it puStYlane , uke
25:36  gYn , jOrSYn poldYS deC posna kodat . kunam tYj volnovatlet ,
25:37  Ere poldYSYm kyrYSt kYSket .
25:38     +landYSev : +vladimirYn pis<maZe kuSto ?
25:39     +klavdiA : tidYZe CYn . lud da SymetYm lYplandare . teve
25:40  pis<maZe , ystel ymbalnak . +volodAn pis<maZe Ere ConYm
25:41  kuandara . tudat tenij institutYm pYtara vet ?
25:42     +landYSev : pYtara ... vara ala Skenan +m+t+s-Skak toleS .
25:43  ( pis<mam ludeS . ) " +galina +sergeevnam sajYn vaSlijza " .
25:44  tide pis<ma kondYSo ydYret nergen .
25:45     +klavdiA : teNgeCe vele tolYn mo ?
25:46     +landYSev : teNgeCak pis<maZYmat purten puYS .
25:47     +klavdiA : aram mYj lijYn omYl . mYj surtYSto liAm gYn ,
25:48  tudYn dene Con pYtenak kutYrem Yle . tYjZe keC kutYrYSYC ?
25:49     +landYSev : kok-kum mutYm peleStYSna . tudo peS vaSkYS .
25:50     +klavdiA : vara mogaj , jYtYra ?
25:51     +landYSev : ala !
25:52     +klavdiA : mo , sajYn uZYn otYl mo ?
25:53  **49** +landYSev : aj , avaZe , mYj Ynde jYtYraZYmmoZYm palem
25:54  mo ? rveze - Ere motor !
25:55     +klavdiA : +volodA tudYn nergen voza gYn , tugeZe kelSat ,
25:56  oCYni ?
25:57     +landYSev : keC nunYSt saj kelSen ilem Yle . +aleksandr den
25:58  +lenan gYn - ilYS ogYl , a ormYZ !
25:59     +klavdiA : ala lenamYtSat ESe kelSat ?
25:60     +landYSev : oj , kogYn<YStYnat xarakterYSt - ojlenat om
25:61  moSto ! memnan eSYSte tYge vate deC ojYrlYmaS da mon< lijYn ogYl
25:62  Yle . voStYltYS tide , mYskYltYS ! ( pOrtonCYlno jol jyk . )
25:63  kolat , ala-kO toleS ?
25:64     +klavdiA : kO tugaj vara ?
25:65     +landYSev : ala tudo ydYret !
25:66     +klavdiA : pidZaketYm keC Cij .
25:67     +landYSev ( azaplana ) : galstukem kuSto , galstukem ?
25:68     +klavdiA : purYza !
25:69     +elena ( omsa SeNgelne eN dene kutYra ) : ferma vujlatYSYlan
25:70  kalase , u kormuSkYm kondYSt . Cerle preze deke veterinarYm
25:71  yZsa ! a kastene vara doloZitlet .
25:72     jyk : jOra , YStena , +elena +vasil<evna !
25:73     +elena : a tYj traktorYm Erla Erlan konden Sukto ! tYglaj
25:74  traktorYm ogYl , a guseniCnYjYm .
25:75     jyk : jOra !
25:76     +elena ( pOlemYS pura ) : mogaj SokSo Zap tolYn ! salam aCam
25:77  den avamlan !
25:78     +landYSev : noenat pYtYSYC dokan , kolxozSo vet kugu Ynde .
25:79     +elena : Sarnem ... kolxozna izi Yle ... a kYzYt kurYk CoNgaS
25:80  lektYn onCalat , jYrYm-jYr pasula , kyty-vlak koStYt .
25:81     +landYSev : onCalatat , Conetlanat laska , vet tYj tYgaj kugu
25:82  kolxozYn vujlatYSYZe ulat .
25:83     +elena : no paSaZe vet vujlatYSYSte vele ogYl , +ivan
25:84  +ivanYC ...
25:85     +landYSev : it skromniCatle , +elena . keC-kuze-gYnat ,
25:86  kolxozYm uSYmekYSt molYm ogYl , a tYjYm vujlatYSYlan ojYren
25:87  ulYt .
25:88     +elena : sadlanak vet kolxozYn ySanZYm SuktYmo SuES . Er
25:89  jydYmak tyNalYn , kas marte Ere jol ymbalne ...
25:90     +klavdiA : SuZenat pYtenat dokan , ala koCkaS kondem ...
25:91     +elena : kYzYt koCkYn SinCaS om Arse . tau , avaj ? ! mYj
25:92  mONgYStO koCkYn lektYm . +aleksandr tolYn ogYl ESe ?
25:93     +klavdiA : uke .
25:94  **50** +elena : kuSto tudo ? brigadir ! kYzYt kaZne minutSo
25:95  Serge . a +moskva gYC tolSo ydYr>eN tendan deke YS puro ?
25:96     +klavdiA : teNgeCe puren , maneS . pis<mam +volodA deC
25:97  konden . +lena , ydYrZO vara mogajrak ?
25:98     +landYSev : da , tYj , Carne , +klavdiA ! tidYn nergen
25:99  vara ... +lena , mYjYn kutYrYSaS ulo .
25:100     +elena : mo nergen , +ivan +ivanYC ?
25:101     +landYSev : vot mo , +lenoCka ! paSa ser<eznYj . tYj ,
25:102  koneCno , tide tendan , starik-vlakYn , paSa ogYl manYn kertat .
25:103  tide ala CYn ? no mYlanna jOsO !
25:104     +klavdiA ( ylYC poldYSYm naleS ) : adak ik poldYSYm kyrlYn
25:105  SuYSYC ...
25:106     +elena : nu , mo , aCij . kalase , kolYStam .
25:107     +landYSev : kunam te +aleksandr dene uSnYSda , mYj vigak
25:108  kalasem , me +klavdiA dene peS kuanYSna . +aleksandrlan tYj
25:109  deCet saj vatYm muaS Sonenat ogYnal . CYn vat , +klavdiA ?
25:110     +klavdiA : +lena Skat pala .
25:111     +landYSev : memnan +aleksandrZat vet udaZak ogYl ... ( +lena
25:112  SinCaZYm SovYC dene yStYleS . )
25:113     +klavdiA : tidYn nergen kYzYt it ojlo .
25:114     +landYSev : a tYj mYjYm it Care . mYj SeSkYm dene Con pYten
25:115  kutYrem . +klavdiA , kYzYt +aleksandrYm onCen , Conet ok jydO
25:116  mo ?
25:117     +klavdiA : jyla manYn - mom YStet ?
25:118     +landYSev : a vot mYj tidYn nergen Sonaltemat , Conlan
25:119  jOsO ... ( +elena SorteS . ) +lenoCka , mom tYj ?
25:120     +klavdiA ( +landYSevlan ) : ojlYSYm vet !
25:121     +landYSev : +lenoCka , Carne ! it Sort !
25:122     +elena ( SinCavyd voSt ) : mYlamat jOsO , aCij , vet mYj
25:123  titakan omYl . mYj Ere Sket ; Ere tudYn nergen Sonem .
25:124  ( +klavdiAlan . ) avaj , kuze kYzYt tudo ila ?
25:125     +klavdiA : itat ojlo , tudat Ere ojgYra , Ere ala-mom Sona .
25:126  ala ESe uSYZo pura da uSneda .
25:127     +elena : avaj , mYj tudlan razvodYm om pu .
25:128     +klavdiA : CYn YStet , +lenoCka !
25:129     +elena : mYjYn tudYn vaStareS Suko pogYnen . tudo tuge Sonen
25:130  dokan : mYj tudYm marijZe ulam gYn , mYj tudYm Ske kidYStem
25:131  kuCem , mom Sonem - tudYm YStYktem ... pravlenijYSte mYj denem
25:132  mONgYStO vatYZe dene kutYrYmYla kutYra ... tYge lieS manYn mYj
25:133  Sonen omYl . ojYrlaS jodmaSYm puYmYZYm palen nal<Ymat , onCYC
25:134  tek ajda , mom Sona , tudYm YStYZe , SonYSYm ...
25:135     +klavdiA : mom tYj , +lena ?
25:136     +elena : a vara sajYn SonaltYSYmat - uke , tYge ok lij ! me
25:137  vaS jOraten uSnen ulYna , molan ik-kok gana **51** vursedYlme
25:138  denak ojYrlaS ? mYj tudYn vatYZe ulam , tudo mYjYn marnem ...
25:139  mYlanna vaS-vaS polSYman . mYj joNYlYS YStem gYn , tudo mYjYm
25:140  tOrlatYZe . tudo joNYlYS lieS gYn , mYj kalasem . ( okna deke
25:141  mien Sogales . ) uke ... ojYrlaS mYj om kelSe ...
25:142     +landYSev : +lena , tYj CYn YStet . eNYm kudalten kaAS nele
25:143  ogYl ... ZapSe godYm tudlan polSaS kyleS . ( omsa peraltYme
25:144  jyk . )
25:145     +landYSev : kO tuSto ?
25:146     +elena : ala +aleksandr ?!. mYj tudYn dene tYSte Ynem
25:147  vaSlij .
25:148     +landYSev : a mYjYn SonYmaSte , tYlat tudYn dene kutYraS
25:149  kyleS .
25:150     +klavdiA : +aleksandr gYn , vigak pura Yle .
25:151     +elena : tidYZe CYn !
25:152     +klavdiA : purYza !
25:153  kolxozYn buxgalterZe +fjodor +loZkin pura . tudo motor Cien ,
25:154  utlarak veZlivYj liAS tOCa .
25:155     +loZkin : lieS ?
25:156     +klavdiA : puro , puro , +fedA . tolmaSetat uke .
25:157     +loZkin ( peS veZlivYn kidYm kuCa ) : oza-vlaklan Cest< ,
25:158  poCtenij ! saj ilYmaS-kutYrYmaS , +ivan +ivanYC !
25:159     +landYSev : salam , +fjodor +nikonoriC !
25:160     +loZkin : mYj tendan dek tolaS kugu Cest<lan Sotlem .
25:161  ilYmaS , +klavdiA +nikolaevna ... Sukertsek uZaltYnat ogYl .
25:162     +elena : salam , +fedA , salam !
25:163     +loZkin ( onCYC uZYn ogYl ulmaS ) : ax , +elena +vasil<evnat
25:164  tYSte ulYda ?
25:165     +elena : tYSte ! tYj , +fedA , molan ale marte kumSo brigadYn
25:166  trudoden<ZYm SYndYl pYtaren otYl ?
25:167     +loZkin : Zap lijYn ogYl , +elena +vasil<evna .
25:168     +elena : a kastene ydYr-vlakYm baAn dene kuStYktaS ZapYm
25:169  muYnat ?
25:170     +loZkin : mYj taCak , +elena +vasil<evna . tide mYlam ik
25:171  kaslan vele .
25:172     +elena : Seklane , +fedA ... jYlmet tYjYn Aklaka , paSatSe
25:173  gYna YnZe lij moklaka . ( +landYSevlan . ) nu , mYj kajSYm .
25:174  avaj , mYj dekemat mijza ...
25:175     +klavdiA : jOra , +lenoCka ! ( +lena kaA . )
25:176     +loZkin : oj , mogaj strogij ydramaS !
25:177     +landYSev : tYj denet , uZamat , molo semYn ok lij .
25:178     +loZkin : +aleksandr uke mo ?
25:179     +landYSev : a molan tYlat ?
25:180     +loZkin : palaS , tudYn paSaZe kuze kaA . +ivan +ivanYC ,
25:181  mYj vet tudYn dek tunemYnam . mYnAr ij pravlenijYSte **52**
25:182  paSam pYrlA YSten ulYna ... vujlatYSYZe vet tudo udaZak ogYl
25:183  Yle ... a Ynde kolxozYm uSenYtat ... vujlatYSYZe tudo ogYl ,
25:184  obidno tudlan . +aleksandrZe , uZamat , udarak .
25:185     +landYSev : udalan ogYl , a vese tudYn deCat saj lektYn .
25:186     +loZkin : OrmaS : SkeZe brigadir , a vatYZe vujlatYSe ! mYj
25:187  gYn tudYn olmYSto CYten om kert Yle ... mYjYn xarakteremZe vet
25:188  tugaj .
25:189     +landYSev : a tYj tYgaj paSaS vuetYm it SyS , vot mom tYlat
25:190  kalasem .
25:191     +loZkin : a mYj , mo ! mYjYn tuSto paSam uke !
25:192     +landYSev : +aleksandrYm lYplandarYme olmeS , tYj tudYn
25:193  ConZYm vele pudratet .
25:194     +klavdiA : +lenaZe vet agronom , sadlan ojYrenYt .
25:195  kolxozSYmat rajonYSto pervYj verYS luktYn .
25:196     +loZkin : umYlem , umYlem . no tuge gYnat ( vujYm ryzen ) ,
25:197  pogYnYmaSte vatYZe Ske marijZYm pon<YZeS gYn , oNaAk ogYl .
25:198     +landYSev : ojlYSYm vet , tidYn nergen sita .
25:199     +loZkin : jOra , jOra , ogYm !
25:200     +klavdiA : +fedA , a mo tYj taCe peS CaplYn Cienat ?
25:201     +loZkin : tak ... Skanem ... kostUm mogajrak ? ( savYrnen
25:202  onCYkta . )
25:203     +klavdiA : peS saj !
25:204     +loZkin : a tuvYrZo ... jOrSYn teNYz vyd tysan . sel<poSto
25:205  ukeat , olaSke mien nalYnam . kok sOsna igYm uZalaS logale .
25:206     +landYSev : a mYj vet palem , +fedA , molan tYj tYge CaplYn
25:207  Cienat ?
25:208     +loZkin : oNaj , molan ?
25:209     +landYSev : kolxozYSko ik u ydYr tolYn lektYn : +moskva gYC
25:210  studentka !
25:211     +loZkin : mom te , +ivan +ivanYC ... mYj tugaj +don-+Zuan
25:212  ulam Sonet mo ? ydYrYm uZYnamat , CYla mondenam pujto !
25:213     +landYSev : mondenat , +fedA , mondenat .
25:214     +loZkin : +ivan +ivanYC , a te tudo ydYrZYm uZYn ulYda ?
25:215     +landYSev : uZYnam .
25:216     +loZkin : tudo tendan deke puren Yle vet ?
25:217     +klavdiA : sadlanak tYAt tYSke tolYnat , a jOrSYn +aleksandr
25:218  deke ogYl . tYge saj ogYl , +fedA !
25:219     +loZkin : mom te ojleda , +klavdiA +nikolaevna .
25:220  ( +landYSevlan . ) a tide ydYrZO jYtYra , CYn vet ?
25:221     +klavdiA : ox , +fjodor ! +fjodor !
25:222  **53** +loZkin : jodaSat ok lij , uZat ?
25:223     +landYSev : a mYj , Sonem , +fjodor +loZkin +polina
25:224  +timofeevna dene kelSat .
25:225     +loZkin : +polina - tudo ves Sot ... koneCno , +polina mYjYm
25:226  laskan onCaleS gYn , mYjYn ilYSYStem pial lieS Yle . no +polina
25:227  vet kugeSna ! onCYl brikadir !
25:228     +klavdiA : saj ydYr !
25:229     +loZkin : a molan tudo mYj dekem tuge koeS ? mYj tudlan om
25:230  kelSe mo ? molan ? uda ulam mo ? tyZvaC onCYmaStat , kOrgO
25:231  Conemat mYjYn ... ( +klavdiA voStYleS . ) a te , +klavdiA
25:232  +nikolaevna , aram voStYlYda . CYla tide fakt ! +loZkin ale
25:233  CYlalan onCYkta .
25:234  +aleksandr +landYSev den +antonov purat .
25:235     +antonov ( purYSYZla ) : keC-kuze-gYnat , +aleksandr , tYj
25:236  CYn otYl !
25:237     +aleksandr : Carne , +grigorij ! CYlanat mYjYm tunYktaS
25:238  piZYn ulYda .
25:239     +antonov : salam lijZe ! ( oza-vlak dene kidYm kuCa . )
25:240     +aleksandr : a mYjYn Ske SonYmaSem peNgYde ! ( +loZkinlan . )
25:241  +fjodor , vot tYj tYSte ulat , tidYZe peS saj . tYj mYlam
25:242  svodkYm AmdYle . mYjYn brigadYStem pasuSko terYsYm luktaS mYnAr
25:243  trudoden<Ym pYtarYme ?
25:244     +loZkin : jOra .
25:245     +antonov : molan tide tYlanet ?
25:246     +aleksandr : a CYlan palYSt : tide pasuSko kunar paSa vijYm
25:247  pYtarYme . ( +loZkinlan . ) pasuSto lum kuCaS kunar vijYm
25:248  kuCYltmo , tudYmat Sotlo !
25:249     +loZkin : jOra ! tYmanmeS . ( kaA . )
25:250     +antonov : ox , +aleksandr !
25:251     +aleksandr : a mom tYj kugun SyletSe ? kolxozYSto paSa saj
25:252  kaA .
25:253     +antonov : da , +elena +vasil<evna paSalan Cot piZYn .
25:254     +aleksandr : tYj , CYla tudo YSta , mannet Caj ? a mYjYn
25:255  SotYSto , tide - kalYkYn paSaZe .
25:256     +antonov : tidYZe - CYn , no paSa vujlatYSYmat onCa .
25:257     +aleksandr : uZamat , Conet tYjYn elena deke SupSeS , sadlan
25:258  Ere moktet ... Sarnet : kuze me koktYn uxaZivatlYSna ? kunam mYj
25:259  tudYm marlan nal<Ym , tYj peS sYrYSYC ... ala Ynde ojYrlaS
25:260  tyNalYn ulYnat , kuanet ?
25:261     +landYSev : mom tYj ojlYStat , +saSa , voZYl !
25:262     +antonov : ox , +aleksandr ! mom tYj ojlYStat , vuet jYr
25:263  Sonalte .
25:264  **54** +aleksandr : jOra , +grigorij ! vueS it nal . Skat
25:265  palet , kuze mYjYn kYzYt Conem vurgYZeS .
25:266     +antonov : a +lena denZe kuze paSat ?
25:267     +aleksandr : vse-taki , palYmet SuES ! molan ?
25:268     +antonov : partijnYj organizacijlan CYla pale lijman .
25:269  kommunistYn paSaZat , tudYn eS ilYSYZat ...
25:270     +aleksandr : mYj tudYn deC ojYrlaS reSitlenam . tYj tidYm
25:271  palet .
25:272     +antonov : a molan ojYrlaS ?
25:273     +aleksandr : tYge ilaS lieS mo ? me Ere yCaSena . surtYSto
25:274  memnan semejnYj ilYS ogYl , Ere ala-mogaj zasedanij . pYtartYS
25:275  mut Ere tudYn . a mYlamZe , tudo kolxoz predsedatel< da , Ere
25:276  mutSYm kolYStman . tYge lieS mo , kalase ?
25:277     +antonov : a mYj gYn Sonaltem Yle , mom tudo ojla ? joNYlYS
25:278  ojla gYn , umYltarem Yle . a CYn ojla gYn , molan sYraS ?
25:279     +aleksandr : ojlaS kuStYlgo . teNgeCe adak pravlenijYSte
25:280  vursedYlna .
25:281     +antonov : mYj tendan yCaSYmYdam kol<Ym .
25:282     +aleksandr : nu , mo ! mYj CYn omYl mo ?
25:283     +antonov : mYjYn SotYSto gYn , CYn ogYl !
25:284     +aleksandr : nu , koneCno , tYj Ere tudYn mogYrYSto liAt !
25:285     +antonov : vese gYn , tYjYn olmYStet kuana Yle ... tYjYn
25:286  brigadYStet tYgaj kyleSan kugu opYtYm YStYneSt , a tYj ?
25:287     +aleksandr : uke ... mYj kuanaS om tyNal !
25:288     +antonov : tide kugu paSa , +aleksandr . akademij gYC lymYn
25:289  opYt YStaS eN tolYn .
25:290     +aleksandr : nu , mo vara ?
25:291     +antonov : rajonYStat , opYtnYj stancijYStat tidYn nergen
25:292  telYmak ojlYmo Yle ... kYzYt kolxoznYj uCenYj +terentij
25:293  +mal<cevYn metodSYm CYla vereat tergat .
25:294     +aleksandr : nu , vot , teat tergYza .
25:295     +antonov : a me tYlat puYnena . tYjYn gramotetat sita . tek
25:296  studentka +ASmolkina dene koktYn YSteda .
25:297     +aleksandr : uke , mYj tidYm om nal . tek vese YStat ...
25:298     +antonov : OrmaS , mogaj tYj koStan ulat ?
25:299     +landYSev : vot mYAt , aleksandr , kolYStam , kolYStamat ...
25:300     +aleksandr : tYj , aCaj , koklaS it puro !
25:301  +landYSev kidSYm lupSalYn , CulanYS kaA .
25:302     +antonov : a molan tYj tide opYt vaStareS ulat ?
25:303     +aleksandr : imenno tudlan , opYt - tudo ESe **55** opYt
25:304  vele . opYt tudo sajYnat Erten kerteS , ziAnYmat YSta .
25:305     +antonov : a molo vere YStenYt !
25:306     +aleksandr : kuze memnan dene lekteS , mYj ESe om pale .
25:307  mlandYm loktYlYna gYn , vara mo lieS ?
25:308     +antonov : tYj umYlo , +aleksandr ...
25:309     aleksandr : uke , tYj umYlo . tYj mYjYn SymYSkem onCal , kuze
25:310  tudo jyla . onCYC vujlatYSe ulam Yle , a Ynde ...
25:311     +antonov : nu mo , tYjYm ojYren ogYt ul gYn , vesYm ,
25:312  sajrakYm muYn ulYt ...
25:313     +aleksandr : sajrakYm ... vatem . nu mo , pust< ! om yCaSe !
25:314  mYAt viC ij vujlatenam , CYlanat pagalat Yle .
25:315     +antonov : vet tYlat iktat osal SomakYm kalasen ogYl .
25:316     +aleksandr : a vujlatYSYZlan mYjYm ogYl , a vesYm ojYrenYt .
25:317     +antonov : vot tidYZe CYn !
25:318     +aleksandr : a vot tugeZe mYlam ida meSae , mYj tYlanda
25:319  dokazatlem , mYjYm ESe udYral SuaS ondak !
25:320     +antonov : tYjYn nergen tYge iktat ok ojlo .
25:321     +aleksandr : +aleksandr +landYSev ESe kolxozlan kugu polYSYm
25:322  puEn kerteS . a vot kolxozYm uSYStat , u vujlatYSYm ojYrYSt .
25:323  tunam mYj , kidYm lupSalYn , kolxoz gYCSat kajnem Yle , a vara
25:324  SonaltYSYm : molan tYge vigak vujYm sakaS ? ! mYjYm vujlatYSYlan
25:325  ok jOrO manYn Sotlenda gYn , brikadirZYlan mYj ESe jOrem .
25:326     +antonov : vot tYgaj oetlan mYj tYjYm , +aleksandr ,
25:327  jOratem !
25:328     +aleksandr : a molan vara te mYjYn orvaS toAm CYkaS tYrSeda ?
25:329  mYj tYlanda dokazatlYnem , ErYkYm mYlam puYza . mYj tendan deC
25:330  nimat om jod , no mYlam ida meSae . brikadirlan Sogalten ulYda
25:331  gYn , mYj Ske brikadYStem tugaj uroZajYm nalnem , mYjYn nergen
25:332  ulo respublika ojlaS tyNalZe . kunam geroj lymYm puaS tyNalYt ,
25:333  tunam mYjYn familiem Ere pervYj lijZe . a te mom mYlam
25:334  YStYktYneda ?
25:335     +antonov : poCjotnYj paSam ! Ske pasuStet rokYm u semYn
25:336  kuralYn ydaS .
25:337     +aleksandr : a iktaZ-moZo kelSen ok tol gYn , tunam vara mo
25:338  lieS ? mYj vet mlandYZYm sajYn onCenam : yANdenam , telYm lumYm
25:339  kuCenam . a tide ydYret , tuge kuralYn , CYla mlandYm loktYl
25:340  koda gYn , tunam vara mom YStaS ? ! kO deC uroZajYm jodaS
25:341  tyNalYda ? mYj deCem ? tidYZe Sagal , ESe ojlaS tyNalYt : " jOra
25:342  ESe +aleksandr +landYSevYm vujlatYSYlan YZna ojYro , uZat ,
25:343  tudYn pasuZat Cara ! " - manYt . uke , joltaS-vlak !
25:344  **56** +antonov : CYlanat tYge ojlaS tyNalYt gYn , vara opYtSYm
25:345  niguStat ErtaraS ok lij .
25:346     +aleksandr : mYj om pale , mom vese-vlak ojlaS tyNalYt . mYj
25:347  Ske verCem ojlem . a opYtlan lymYn opYtnYj stancij-vlak ulYt .
25:348  te kolxozYm laboratorijYS savYrYneda gYn , tide tendan paSa , a
25:349  mYj kindYm kuStaS tyNalam ...
25:350     +antonov : joNYlYS ojlet tYj , +aleksandr . nauka
25:351  proizvodstvo dene kYldalt SogYman .
25:352     +aleksandr : +grigorij , tYj mYlam lekcijYm it lud . mYj paSa
25:353  nergen ojlem , a tudo ...
25:354  omsaSte jyk .
25:355     +landYSev ( ves pOlem gYC lekteS ) : purYza , purYza !
25:356  pOrtYSkO +galA den kugu kapan , lOza ydYr , +polina
25:357  +timofeevna , purat .
25:358     +polina : unam kondem , +ivan +ivanoviC !
25:359     +landYSev : peS saj , +polina SyZar ! tolza , SiCsa .
25:360     +galA : zdravstvujte !
25:361     +landYSev : salam , Cakrak tolza ! ( +klavdiA lekteS . )
25:362  +klavdiA , teve +moskva gYC tolSo ydYret .
25:363     +klavdiA : peS saj . SiCsa . ilYmaSda-kutYrYmaSda ? ( +galAm
25:364  peS tytkYn onCa . )
25:365     +galA ( +klavdiAlan . ) : saj . ErgYda deC salam .
25:366     +klavdiA : peS saj ! tugeZe te memnan +vladimirYm paleda ?
25:367     +galA : palem ... CYlalandat salamYm kalasaS SydYS . tudat
25:368  vet mYjYn gaemak praktikYS Skenan respublikYS tolSaS .
25:369     +landYSev : tide mYjYn ErgYm , +aleksandr , kolxozYn
25:370  brigadirZe .
25:371     +galA : tYlandat , +aleksandr +ivanoviC , +vladimir salamYm
25:372  kalasaS SydYS .
25:373     +aleksandr : tau !
25:374     +landYSev ( pykenYm pua . ) : SiCsa , una lijza !
25:375     +gala : mYj minutlan gYna . mYj paSa dene ... mYj +aleksandr
25:376  +ivanoviC dene kutYrYnem Yle .
25:377     +aleksandr : mYj denem ?
25:378     +galA : tuge ! me kYzYt pasum onCen koStna .
25:379     +antonov : nu , kuze vara ?
25:380     +galA : tendan tYSte nYl kolxoz uSnen ulmaS . kYzYt nYl
25:381  polevodCeskij brigada . kaZne brigadYn mlandYSt tyrlO .
25:382     +aleksandr : kudYZYn vara sajrak ?
25:383     +galA : En saj mlande tendan brigadYSte .
25:384  **57** +aleksandr ( +antonovlan ) : kolat ?
25:385     +galA : +landYSev joltaS , mlandYdaZe uda ogYl , a Surno
25:386  lektYSdaZe ylnO ; nOltaS kyleS .
25:387     +aleksandr ( kySkO onCalYn ) : teve igeCe mom kalasa .
25:388     +galA : Ere vet igeCYlan ySanaS ok lij , ves jOnat ulo . mYj
25:389  +terentij +mal<cevYn kaNaSYZe poCeS opYtYm YStaS Sonem , iktaZ
25:390  vitle gektar mlandYm kelgYn - kumlo-nYlle santimetrlan -
25:391  kuralYn , ikiASYm yden onCena , ala tYgaj jOnat Surno saj SoCaS
25:392  polSa .
25:393     +aleksandr : molan tYnar kelgYn ?
25:394     +galA : kaSYm savYraldegYC , kelgYn kuralat gYn , rok
25:395  vydYZgYm Suko kuCaS tyNaleS . SokSo ij lieS gYnat , SuCkata
25:396  ogYl , voZSYlan puSkYdo lieS . tidYZe utlarakSYm jYtYn den ikiAS
25:397  SYdaNlan kuSkaS Cot polSa .
25:398     +aleksandr : teve " +yZara " kolxozYSto ik gana pasum kelgYn
25:399  kuralYnYtat ...
25:400     +polina : vara mo ?
25:401     +aleksandr : uroZaj vigak izemYn .
25:402     +landYSev : tidYZYm molan ojlYStat ?
25:403     +galA : tuSto joNYlYS YStenYt . kaSYm savYral SuEn , jYmal
25:404  SinCalan rokYm luktYnYt .
25:405     +aleksandr ( +galAlan ) : a te tYgaj joNYlYS deC ogYda lyd ?
25:406     +landYSev ( sYrYSe gaj ) : +aleksandr !
25:407     +aleksandr : SYp liAm ... SYp liAm !
25:408     +galA ( +antonovlan ) : +antonov joltaS , tol<ko plugYm
25:409  AmdYlaS kyleS - kuralme sOremYm savYral YnZe kYSke .
25:410     +antonov : tidlan paSa ok Sogal !
25:411     +galA ( +aleksandrlan ) : Erlak tendan uCastkYSte kelgYn
25:412  kuralaS tyNalYna !
25:413     +aleksandr : a vot tidYZe ok lij !
25:414     +galA : molan ?
25:415     +antonov : kolYSt , +landYSev !
25:416     +polina : oNaj !
25:417     +aleksandr : mYj brikadir ulam . brigada den mlandYm mYlanem
25:418  ySanen puYmo . mYj tidYn verC otveCatlem . mYj kugu uroZajYm
25:419  nalSaS ulam . gosudarstvo onCYlnat , kolxoznik-vlak onCYlnat
25:420  tugaj obAzatel<stvYm puEnam .
25:421     +galA : me tYlanda polSYnena !
25:422     +aleksandr : tau ... mYj SketYnak iktaZ-semYn SotYm muam .
25:423     +landYSev : +saSa , tidYZe vet kugu paSa !
25:424     +aleksandr : " +yZara " kolxozYso semYn lieS gYn , tunam vara
25:425  mo ? tide motor ydYr tunam vara : " ax , vueS **58** ida nal ,
25:426  mYj joNYlYS lijYnam " , - maneSat , CYla ! a me kinde deC posna
25:427  kodYna .
25:428     +galA : tugeZe mYj om pale , kuze lijman ?
25:429     +polina : tide voprosYm pravlenieS onCaS kyleS .
25:430     +aleksandr : OkYmeS YStYktYneda ?
25:431     +landYSev : +aleksandr , tYj Sonalte !
25:432     +aleksandr : aCaj , mYj CYla Sonenam .
25:433     +galA : oNaj paSa ! mYj tYge lieS manYn Sonen omYl Yle .
25:434     +aleksandr ( +galAlan ) : mom te Soneda , mYj om pale .
25:435     +galA : teve kuze ulmaS ! ( +landYSevlan . ) izvinitlYza ,
25:436  mYlanna kaAS kyleS .
25:437     +landYSev : purYza ESe , me rad lijYna .
25:438     +galA : +polina , kajYSna ! ESe +elena +vasil<evnam uZaS
25:439  kyleS .
25:440     +polina : CeverYn .
25:441     +galA : CeverYn . ( kaAt . )
25:442     +antonov : vuCaltYza , mYAt tendan dene pYrlA miem .
25:443  ( omsaSte . ) Ex , +aleksandr ! ( kaA . )
25:444     +landYSev : +aleksandr , molan tYj ydYrYm tYge obiZajYSYC ?
25:445     +aleksandr : mYlam Ske pasuEm tudYn samolUbijZe deC
25:446  SergYrak .
25:447     +klavdiA : tidYZ dene +vladimirYmat obiZatlet ... tide ydYrZO
25:448  vet tudlan liSYl eNZe lieS .
25:449     +aleksandr : da ? nu mo , ydYr uda ogYl . pialan lijYSt ...
25:450  no tidat mYjYn pasulan nimogaj otnoSenijYm ok imetle .
25:451     +klavdiA : tYge saj ogYl , +aleksandr !
25:452     +landYSev : +lenalanat oNaj ogYl , vet tudat tide opYtYm
25:453  tYjYn brikadYSte YStYneZe Yle .
25:454     +aleksandr : +lena , +lena ! +lena nergen sita ... +lenan
25:455  moktYmYZlan lijYn mYj paSam YStem mo ? mYjYn Ske vuem ulo . a
25:456  mom tudo Sona , mYjYn paSam uke .
25:457     +landYSev : paSat ulo da tuge Cot , SokSYn ojlet .
25:458     +klavdiA ( +aleksandrlan ) : ErgYm , +lenaZ dene kelSYza .
25:459     +aleksandr : tYj , avaj , mYjYn paSa koklaS it puro .
25:460     +klavdiA : tendan ymbak Ynde onCaSYZat nele . tYjZat ,
25:461  tudYZat orlaneda .
25:462     +landYSev ( okna dene ) : ErgYm , teve +lena toleS .
25:463  kutYrYza . ulo Con pYten kutYrYza . Con pYten kutYrYmaS - Em gaj
25:464  Emla . vot me ik gana avat dene vursedalYn ulYna , Sarnet ,
25:465  +klava ?
25:466     +klavdiA : tudYm nigunamat om mondo .
25:467  **59** +landYSev : ulo Con pYten kutYrYSnat , CYla ErtYS !
25:468     +aleksandr : mYlanem +lena dene nele , tudlanat mYj denem
25:469  laska ogYl . mom YStaS , mYj Skat om pale .
25:470  +elena pura .
25:471     +elena : +aleksandr , mo tide tYgaj ?
25:472     +landYSev : +lenoCka , tYj tYge ogYl ... laskanrak . kumYl
25:473  dene ...
25:474     +elena : CYtYza , aCaj ! ( +aleksandrlan . ) mYj +polina den
25:475  studentkam vaSlijYm . tYj Ske brigadYStet opYt YStYme deC
25:476  koraNYnat ?
25:477     +aleksandr : da !
25:478     +elena : tYlat polSYneSt .
25:479     +aleksandr : eNYn polYS ok kyl , mYj Ske YSten kertam .
25:480     +landYSev : +aleksandr !
25:481     +elena ( izi pauza lijmeke ) : +saSa , ajda Con pYten
25:482  kutYrena . tYge saj ogYl .
25:483     +aleksandr : a mo saj ogYlZo ?
25:484     +elena : SiC , +saSa ... ( Skat SinCeS . ) Ske voktekem ,
25:485  kuze oZno voktekem SinCat Yle ...
25:486     +aleksandr : nimolan kYzYt ok kyl tide , +lena !
25:487     +elena : SiC, SiC , it lyd !
25:488     +aleksandr ( SinCeS ) : nu , SinCYm !
25:489     +elena ( kidSYm kuCa ) : +saSa ... Sarnet vet , mYj agronom
25:490  ulmem godYmat tYj denet UZgunam yCaSena Yle , vursedYlnat Yle ,
25:491  adak CYla Erta Yle . kYzYtat tugak Erten kerteS . tol<ko sajYn
25:492  gYna ojlaS , umYlaS kyleS .
25:493     +aleksandr : Ex , +lena ! mYjYn Symem ala-mo kyreS .
25:494     +elena : a tYj SkendYm kuCo , +saSa , da it sYre ! vet mYj
25:495  mom Sonem , tudYm tYlat ojlYde om kert , mYjZe kolxoz
25:496  predsedatel< ulam . teve tYj +polinan brigadYS puSeNge SYndaS
25:497  eNYm kolten otYl . tidYZe vet +ustavYm naruSitlYmaS lieS .
25:498     +aleksandr : nu , mo vara ? paSa gYC koraNdYza !
25:499     +elena : paSaZe tuSto ogYl ... a kumSo brigadYSte Erozij
25:500  vaStareS kredalmaS - tide peS kugu paSa . tuSto iktaZ kandaSlu
25:501  gektar mlande mardeZ dene da SoSYm vyd dene jOrSYn loktYlalt
25:502  pYten , a tYj ...
25:503     +aleksandr : kYzYt mYjYn kaZne eN SotYSto . kunam Ske
25:504  brigadYStem yden pYtarem , tunam vara koltem .
25:505     +elena : SkendYnYSte ! molan tYj tYge ojlet :
25:506  " SkendYnYSte ! " a molo uCastkYZe OrdYZ mo ?
25:507     +aleksandr : no mYjZe vet Ske brigademlan vele vujYn Sogem .
25:508  **60** +elena : vet paSaZe tYSte ogYl ! onCYC predsedatel<
25:509  Yl<YC , Ynde brigadir ulat , toSto kolxozeSak polevodCeskij
25:510  brigadYn brigadirZYlan kodYnat ... Ynde u kugu kolxozYn uSnYmYm
25:511  niguzeat umYlen ot Sukto . Ere izi tarxan gaj SkendYm kuCaS
25:512  tOCet !
25:513     +aleksandr ( sYren ) : mYj izi tarxan ?
25:514     +elena : a tYj it sYre , +saSa ! mYj tYjYm obiZaAS Sonen
25:515  omYl ...
25:516     +aleksandr : vot tYj kuze mYjYm lymdet ulmaS .
25:517     +elena : a tidYm mYj , +saSa , SonaltYde ojlen koltYSYm . tYj
25:518  umYlo : kolxoznik-vlak vet kugu  kolxozYS posna brigadYn
25:519  interesSe verC kredalaS vele uSnen ogYtYl ...
25:520     +aleksandr : tetla mYjYn tYjYm kolYStmemat ok Su .
25:521  +loZkin sodor pura .
25:522     +loZkin : rajkom sekretar< +Zeleznev tolYn .
25:523     +elena : +maksim +kuz<miC ? peS saj ! ( +aleksandrlan . )
25:524  +saSa , kajYSna tudYn deke !
25:525     +aleksandr : tYj mo , kuStYram pOrt gYC luknet ?
25:526     +elena : kuStYra gYn , molan tudYm pOrtYStO kuCaS ? mYjYn
25:527  rajkom deC nimogaj sekretat uke . kaena , mom kalasa -
25:528  kolYStYna .
25:529     +aleksandr : vot kuze ! oficial<no kutYraS tyNalnet ?
25:530     +elena : kajYSna , +saSa !
25:531     +aleksandr : onCYC Sketak kaj , mYj iktaZ-semYn Suam .
25:532     +klavdiA : +aleksandr , mom tYj ?
25:533     +aleksandr : ZapSe godYm , avaj , kidpyan gYC kuCenat koStYn
25:534  ulYna . tide kogYlAnnat tunam saj ulmaS . Ynde tudo Zap Erten .
25:535     +elena ( peS Cot volnovatlen ) : mYj ... mYj ... mYj iktYm
25:536  gYna kalasYnem ... ( ojlen pYtarYde sodor lektYn kaA . )
25:537     +landYSev ( sYren ) : oSkYl poCeSYZe ! pokten Su !
25:538     +aleksandr : aCaj , ok kyl nimolanat . ( iziS SonaltYmeke ,
25:539  jOsYn . ) memnan paSa kelgYS kaen . ( ErkYn lektYn kaA . )

26:1  26  pisatel< den ...   **61**
26:2  ikYmSe syret
26:3  palYme eN 1-se pisatel< dek pura . CurijZe kuanYSe , SkeZe laska
26:4  kutYra . SiZalteS : palYme eN 1-Se pisatel<Ym motkoC pagala .
26:5     palYme eN : salam lijZe , salam lijZe , pagalYme , Sergakan
26:6  toSto joltaSem ! ... ( 1-Se pisatel<Ym OndaleS , SupSalYnat
26:7  kolta . ) kuzerak tazalYket ? Cerle otYl ? vatet taza ?
26:8  SoCSet-vlakat taza ulYt ?
26:9     1-Se pisatel< : tau , pagalen purYSYC ... vatem taza ,
26:10  SoCSem-vlakat taza ulYt , a mYjYn ... nervem puZlen . **62**
26:11  teve tamak SupSaSat kudaltYSYm , Ynde landrinYm vele koCkam .
26:12     palYme eN : tYjYn CurijvYlYSet peS Cever , tOrlanYSe gaj
26:13  koAt .
26:14     1-Se pisatel< : no-o ? .. a tYj ...
26:15     palYme eN : mYj Sukerte ogYl tYjYn vozYmo knigatYm ludYm .
26:16     1-Se pisatel< : vara kuzerak ?
26:17     palYme eN : mYj iktYm om umYlo , molan gazetYSte tYjYn
26:18  knigatYm vursen vozenYt ?
26:19     1-Se pisatel< : oCYni , vozaS Sotemak uke .
26:20     palYme eN : joNYlYS ojlet , nuno kOranat ! ..
26:21     1-Se pisatel< : tYj tYge Sonet ?
26:22     palYme eN : kalYk tYge Sona ! ..
26:23     1-Se pisatel< : no-o ? .. OrmaS paSa ...
26:24     palYme eN : om lyd , vik kalasem , tYjYn knigat -
26:25  ge-ni-al<-nYj ! molodec ulat ( 1-Se pisatel<Ym SupSaleS .
26:26  tudYZYn jYvYrtYmYZ dene SinCavydSat lekteS . ) Ex , mYj gYn ,
26:27  tYjYn gaj pisatel<Ym memnan respublikYSte tetla om uZ . tYj
26:28  kYzYtak klassik , osnovopoloZnik ulat ! vaSke mirovoj slavYm
26:29  solaltet !
26:30     1-Se pisatel< : klassikSe liAmak ! .. mYjYm kYzYt ogYl , a
26:31  SydO ij gYC vele umYlat . a kYzYt tYj gYna mYjYm umYlenat .
26:32  tau ! .. ( ystelZe gYC araka klenCam lukteS , CarkaStYm vaS-vaS
26:33  peralten , jyYt . )
26:34     palYme eN : tYjYn Sergekan tazalYket verC ! onCYkSYmat tYgaAk
26:35  EpopejYm vozaS Zelatlem ! genial<nYj eNYn tazalYkSe da
26:36  tvorCestvYZe verC ! ..
26:37     1-Se pisatel< : tau , Sergakan joltaS ! mYj u knigaSem tYjYn
26:38  obrazYm poloZitel<nYj gerojYn obrazSe semYn luktam ! tYjYn
26:39  lymet , mYjYn trudeSem kodYn , SOrtn<O keCe semYn jolgaS
26:40  tyNaleS . ( palYme sNYn kidSYm SokSYn kormYZta . )
26:41     palYme eN : mYjYn tYj deket ik izi jodYS : mYlanem iktaZ
26:42  kokSydO teNge oksatYm kysYn pu .
26:43     1-Se pisatel< : Sergakan joltaS , tYlanet mYj nimonat om
26:44  Camane . poZalujsta ! .. ( oksam pua . )
26:45     palYme eN : vot Tyj nastoAHij pisatel< ulat ,
26:46  ge-ni-al<-nYj !
26:47  kokYmSo syret
26:48  palYme eN 2-So pisatel< dek pura . CurijZe kuanYSe , laskan
26:49  kutYra . SiZalteS : palYme eN 2-So pisatel<Ymat Cot pagala .
26:50     palYme eN : salam lijZe , salam lijZe , pagalYme , Sergakan
26:51  toSto joltaS ! ( 2-So pisatel<Ym OkYmeSak OndaleS , SupSalYnat
26:52  kolta . ) kuzerak tazalYket ? Cerle otYl ? vatet taza ?
26:53  SoCSet-vlakat taza ulYt ?
26:54  **63** 2-So pisatel< : tau , taza ulam . vatemat ,
26:55  SoCSem-vlakat taza ulYt .
26:56     palYme eN : o-o , mogaj Cever Curij ! iktaZ lu kilolan
26:57  tOrlanYSe gaj koAt .
26:58     2-So pisatel< : a tYj ...
26:59     palYme eN : a tYj adak iktaZ-mogaj poEmYm ale romanYm
26:60  vozgalet ?
26:61     2-So pisatel< : iziSak vozgalem . teve ...
26:62     palYme eN : Ertak pOrtYStO SinCet , kalYk koklaSke lektaS
26:63  kyleS , memnan dene pYrlA ... ( pagarZYm peralten onCYkta . )
26:64     2-So pisatel< : a mYj teNgeCe gYna Al gYC pOrtYl<Ym . ik
26:65  +r+t+s-YSte tYlze utla paSaze-vlak koklaSte ilYSYm .
26:66  tvorCeskij komandirovkYm nalYnam Yle . ox , mogaj Caple , viAn
26:67  kalYk !..
26:68     palYme eN : +r+t+s - tide ik Sot , a toSto palYmYm mondaS ok
26:69  lij . kYzYt magazinYS stoliCnYjYm , kon<AkYm kondenYt , pivat
26:70  restoranYSte peSak sveZij ...
26:71     2-So pisatel< ( jyStYn ) : vara mogaj saj paSa dene mYj
26:72  dekem ?
26:73     palYme eN : paSaZe ... Sukerte ogYl tYjYn knigatYm ludYn
26:74  lektYm . om lyd , CYnYm kalasem , mYj tYj deCet tale pisatel<Ym
26:75  memnan literaturYSto tetla om uZ . tYj kYzYtak klassik ulat ! a
26:76  ESe mYnAr vozet ? mirovoj slava tYjYn lieS !
26:77     2-So pisatel< : mYj Cap nergen om Sonkale .
26:78     palYme eN : om Or , vik kalasem , tYjYn Sukerte ogYl lekSe
26:79  knigat - ge-ni-al<-nYj ! molodec ulat . ( 2-So pisatel<Ym
26:80  OkYmeSak SupSaleS . ) aram ogYl tYjYm gazetYSte moktat . vara
26:81  gonorarZYm saj SydYral<YC dokan ?
26:82     2-So pisatel< : ESe mom kalaset ?
26:83     palYme eN : iktaZ SydO teNgem kysYn pu-An ?
26:84     2-So pisatel< : peS puEm Yle , no oksam kuCYlt pYtarenam ,
26:85  niguzeat puEn om kert .
26:86     palYme eN : aj , mYj tYgak lieS manYn SonYSYm ... tYjYn gaj
26:87  CaNga eN deC ik Carkamat jyYn ot kert . a ESe pisatel< ! ..
26:88  pisatel<Zat tak Sotlaltat vele , pisatel< lym denet kojYSlanen
26:89  vele koStat . mogaj tYj pisatel< ? ! ni vozen ot moSto , ni ...
26:90     2-So pisatel< : lek tYSeC !

27:1  27  +Elnet    **64**
27:2      ikYmSe uZaS
27:3     izi tajYl poCeS munCalten volYSYZla +sakar eCe vujZo dene
27:4  nulgo voStYrYm SuraltYs . nulgo voStYr koZ ukSYm perYS , koZ ukS
27:5  gYC +sakarYn vujYSkYZo mamYk gaj puSkYdo lum kYrpak kamvozo .
27:6  jyStO lum , soga kOrgYS puren , +sakarYn mogYrZYm CYgYltYS ,
27:7  SyrgYSkYZO SYZaltYn , SulYS , SinCavyd gaj Andar vyd lijYn , Er
27:8  lupsla SyrgO muCko CYpCalte . +sakar vujZYm nOltale , SyrgYZYm
27:9  SokSYZ dene niAltYS , koZ vujYSko onCale , tunamak koZ ukS loNga
27:10  gYC , tYgYde kyren lYStaS gaj kojYn , pygYl<mO Sym jogYmYm uZo .
27:11  +sakar izi vaStarYm rualten kuCYS , vaStar jYr savYrnen , eCYZYm
27:12  tajYllan toreS YSten Sogale . pYCalZYm kok kidSe denat peNgYdYn
27:13  kuCYS . +sakarYn ime gaj pysO SinCaZe koZ ukS loNgaSke kerYlte ,
27:14  pygYl<mO Sym jogYmo korno dene koZ muCko SerYn kyzaS tyNale .
27:15  pel koZ deC kySnYrak , ukS voZYnYSto , oSemaltSe kuZu poCSo
27:16  dene levedaltYn , Sem pYlYS muCaSYSYm Sogalten , kok onCYl jolZo
27:17  dene pygYl<mYm iSen kuCen , ur SinCa , pygYl<mO nOSmYm syvYzen
27:18  koCkeS . +sakar eCe **65** tYCSe lumYSko volYS , kok jol
27:19  toSkaltYS Colo OrdYZkO kajYS , ladra nulgo jYmalan Sogale , vara
27:20  ErkYn pYCalZYm viktYS . Codra tYmYkYm surgaltaren , pYCal pudeSt
27:21  kajYS . ur , laStYra poCSYm Saralten , ylkO kamvozo . tunamak
27:22  ves koZ gYCYn lumYSko Semalge-kyren tysan , vYl<gYZSe punan ,
27:23  kuZu kutYSan AnlYk tOrStYS : tudat urYm vaNen tolYn ulmaS .
27:24  teNgeCe voCSo lum , puSkYdo gYnat , kelge ogYl . luj , USt-USt
27:25  tOrSten , ves koZYS kyzen kajYS , lumYm joktaren , koZ gYC koZYS
27:26  UrgaS tyNale . +sakar , eCYZ dek sodor gYna tolYn , urYm
27:27  solaltYS da luj poCeS CYmalte .
27:28     lum Aklaka , eCe kuStYlgYn munCalta . +sakar kajSYZlak ,
27:29  laCYZYm poCYn , urYm pYStYS , pYCalZYm SySkaS tyNale . +sakarYn
27:30  Sym pYrtka , - " Ex , kuze tide lujYm solalten nalaS , vara
27:31  +CuZgan kugYzalan tylYSaS parYmZe ok lij Yle ! .. " luj ,
27:32  +sakarlan yCYm YStYmYla , niguSkat ok SiC , Ere onCYk kaA .
27:33  pynCer tyrYSkat Suo , toreS meZamat ErtYS , +sakar noenat
27:34  pYten , luj Ere onCYk vele kaA . " ala tide luj ogYl , ala tide
27:35  mYjYm targYltYS ondalen naNgaA ? " , - +sakar SonaltYS , kOrgYZ
27:36  dene UmYZYm udYl nale . luj tYgak , koZ vujla gYC lumYm
27:37  joktaren , +sakarYm oNaren kaA . " Cu , tYge ogYl , - SonaltYS
27:38  +sakar , - iziSlan poktYmYm CarnYSaS , lujYm ondalSaS ...
27:39  sadYgak tudo mYj deCem ok utlo ... "
27:40     +sakar Sogale , laCe gYCSe urYm lukto , vara AtYr onCen
27:41  SogYS . ur - peS motor , kovaStYZat izi ok lij , +CuZgaj kugYza
27:42  iktaZ nYllekokYrYm pua dYr , a pazarYS naNgaAS gYn ,
27:43  vitl<YkokYrYmat nalaS lieS . urYm onCYmYZo +sakarYn ConZYm YS
27:44  luSto , utlarak vele algaStarYS : luj kovaSte , Sagal gYn , lu
27:45  teNgem Soga ! +sakar pYCalZYm Cotrak kormYZtale , luj joktarYme
27:46  lum pale dene eCYZYm munCaltYktaS tyNale .
27:47     luj +pareNge SyrgO lopYS Suo . kajSYZlak ner ypSYZO SiZe :
27:48  toraStak ogYl ala-mo peS tamlYn ypSalteS . luj Zaplan koZ vueS
27:49  SinCe , pYlYSYZYm SogaltYS . jYrYm-vaS nimogaj jyk-jyanat ok
27:50  Sokto . tuSman SeNgelan kodYn . luj tarvanYS da , tamlYn
27:51  ypSaltme verYS kajYS . iziS kajmeke , ruEm tyrYSkO lekte . ruEm
27:52  ves tyrYStO kugu Sopke Soga . Sopke vokten **66** kadYr piste
27:53  ENerten . tamle ypS Sopke gYC lekteS . luj koZ gYC pistYSke ,
27:54  piste gYC nulgYSko tOrStaltYS , tuSeCYn - lumYSko . lum ymbaC
27:55  vigak Sopke dek ZajYS . SopkeSte iktaZ pYrnAt pele kykSYtYStO
27:56  SiSte CyNgYmO roZ ulo . luj , SopkeSke kyzen , sade roZeS jomo .
27:57  Sukat YS lij , +sakarat tolYn Suo . Sopke jYr pOrdYn savYrnYS .
27:58  " tYSte " , - mane . adak Sopke jYr savYrnYS . voZ gYC tyNalYn ,
27:59  parCaS SumeSke pise SinCaZ dene onCen nale . " ik roZ vele " ,
27:60  - mane ... kYdal gYCSe izi tovarYm nalYn , Sopkem perYS . uke ,
27:61  luj YS lek . adak perYS , luj adak YS lek . " mo vustYk
27:62  ulmaS ? .. tYge ogYl gYn , mYj ves semYnat moStem ... " +sakar
27:63  izi Sopkem ruale , vaZYk kutYS toAm YStYS , kYdalYse pogaZYm
27:64  ruden , ik vujZYm kuZun koden yStale , pota muCaSeSYZe toAm
27:65  kYldYS , vara kadYr pistYS kyzYS . kadYr piste dene Sopkese roZ
27:66  dek liSeme , Sopke toAZYm tovarZe dene roZYS peren SYndYS , vara
27:67  SeC kutYSYm koden rual nale . " Ynde ot utlo " , - mane . piste
27:68  tyNYS volYS , laCe gYCSe kinde SultYSYm lukto , eCYZYm CijYS ,
27:69  vara , koCkYn-koCkYn , toreS meZa mogYrYSkYla oSkYl<o ... " tide
27:70  lujYm , ilYSYnek kuCem gYn , zemskij naCal<nik dek naNgaem .
27:71  tudo tugajlan peS kuana manYt " , - tYge +sakar toreS meZaS
27:72  lektYn Sogale .
27:73     laCak tide ZapYSte pynCO korno mogYrYm +kuvan +semon , ola
27:74  vyl<YZYm kYCken , tereSYZe izi ErgYZYm SYnden , kudal toleS .
27:75     - +semon izaj , Sogo !
27:76     - tpru-u ! - +semon imn<YZYm SogaltYS . - tYj , +sakar , mom
27:77  koStat ?
27:78     - tYj , +semon izaj , kuSko kaet ?
27:79     - kordonYSko pu luktaS .
27:80     - pilat ulo ?
27:81     - ulo .
27:82     - +semon izaj , mYj tYlanet teNgem puEm Yle , ik Sopkem
27:83  jOrYkten , pyCkeden , namien puEt Yle gYn ... mYlanem peS
27:84  kyleS ... uZmo Sopkem klepkYlan peS kelSYSYla CuCeS . Skat
27:85  SinCet , mYjYn imnem uke , sadYgak tarlYde ogeS lij .
27:86     - kastene namien puaS lieS . kas marte tYAt iktaZ jYr koStYn
27:87  savYrnet . iktaZ urYm lyet .
27:88  **67** - uke , +semon izaj , kastene ogYl , mYlanem kYzYtak
27:89  kyleS ... pe-ESak kyleS ... kordonYSko tYj Erlat Suat , a mYj
27:90  Erla pazarYS kajnem .
27:91     - kuze vara YStena ? ... kordonYS pu luktaS srokSo Suko ok
27:92  kod , manYt . mom YStena , +on<oj ? ... tYj , +sakar , oksaZYm
27:93  puEt vele mo ?
27:94     - oksam Erlak puEm .
27:95     - SopketSe kuSto ?
27:96     - ajda poCeSem .
27:97     +kuvan +semon imn<YZYm savYrYS da , lumYm kelYn , +sakar
27:98  poCeS kajYS .
27:99     - tol<ko tYj , +sakar , Codra orol mojYn vaSlieS gYn , Ske
27:100  SotYm YStet , mYj ulaze vele liAm .
27:101     - Ske SoteStarem , +semon izaj , tYj ulaze vele liAt .
27:102     ik CYrYk Sagat gYCYn Sopke deke mien SuYt .
27:103     +semon izaj , una tide Sopkem ruEn naNgajnem .
27:104     - vorakan ogYl ?
27:105     - uke , vorakanla ok CuC .
27:106     - nu , +sakar , kuCo ! - +semon , pilAm kuCen , ves vurdYZYm
27:107  +sakarlan SuA .
27:108     CYZ-CoZ , CYZ-CoZ jYgaS tyNal<YC . Sukat YS lij , Sopke lYj-j
27:109  kojYn tajnalte , ryp vele SoktYS , volenat vozo . roZ tura SelYn
27:110  kajYS . SelSe gYC luj USt vele kojo , lektYnat vozo , koZ
27:111  vujYSko kyzenat kajYS . +sakar pYCalYm rualtYS , luj poCeS
27:112  CYmalte . +kuvan +semon dene ErgYZe OrYn kodYC .
27:113     +kuvan +semonYn SinCa tylYZgYrak , luj lektYn kudalmYm uZYn
27:114  ogYl . izi ErgYZe gYna ala-mogaj kuZu kutYSan pYrYs gae AnlYkYn
27:115  puSeNgYS kyzen kajmYZYm uZYn .
27:116     - tide +sakar mom tOCa ? Sopkem jOrYktYktYS da SkeZe kurZo
27:117  velYs . memnam mYskYlen tYS konden kodYS uZat ...
27:118     - aCij , +sakar izaj ala-mogaj pYrYs gaj AnlYk poCeS kurZo .
27:119     - mo vara , tYSte luj ulmaS mo ?
27:120     - onCo , onCo , aCij , tYSke mykS lektYt . onCo , onCo , kuze
27:121  kudalYStYt !
27:122     kernakak , SelSe gYC mykS-vlak lektYt . lektYt da jySteS
27:123  yNgYrgat , kolat . +semon pilAm nale :
27:124     - +on<oj , ajda pyCkYna .
27:125     +kuvan +semon ErgYZ den koktYn SelSe kok mogYr gYCYn Sopkem
27:126  pilA dene pyCkYC , vara tovar dene Sel<YC . Sopke kOrgaSan
27:127  ulmaS . kOrgaS tiC mykS karaS . myjZO kYlmen nugYdemYn gYnat ,
27:128  nulgo kiSla CYlgYZ lekteS .
27:129  **68** - mom YStena , +on<oj ? kuze naNgaena ? umbaC tuvYretYm
27:130  kudaSat gYn vele ?
27:131     +kuvan +semon , mykSYm yStYn-yStYn , karaSYm tovarZe dene
27:132  tOrgalten , ErgYZYn tuvYrYSkYZo opta . pYtartYS karaSYm pYStYmYZ
27:133  godYm ala-kO kyZgO jykYn kYCkYral koltYS :
27:134     - te tYSte mom YStYlYda , a ! ?
27:135     +kuvan +semon onCal koltYS : Sopke pyCkYS voktene Codra orol
27:136  +toktar Soga . +semon teve-teve volen SinCeS . +toktar adakat
27:137  Cotrak kYCkYra :
27:138     - a , te tYSte mykSYm grabitlaS ! tYge YStaS tYlanda kO
27:139  Syden ? kO deC jodYn ulYda ? a ?
27:140     - +kapiton +ivanYC , memnam tYSke +sakar kondYS .
27:141     - mogaj +sakar , adak ? kuSto +sakar ?
27:142     - tudo ala-mogaj AnlYk poCeS kurZo .
27:143     - kuSko kurZo ?
27:144     - eCe dene kajYS .
27:145     - kuSko kajYS ?
27:146     - una tYSkYla ! - +semon kidSe dene Codra loNgaS onCYktYS .
27:147     - a tYjZe molan tide Sopkem ruEnat ?
27:148     - mYj ogYl , +sakar ruYkten .
27:149     - adak +sakar ! mogaj +sakar ? ..
27:150     - memnan Al ... +eprem +sakar ...
27:151     - ajda , imnetYm savYre , kazennYj domYSko kaena !
27:152     - molan kazennYj domYSko ?
27:153     - kuze molan ? protokol vozaS !
27:154     - +kapiton +ivanYC , mYj vinamat omYl , +sakar kondYS .
27:155     umbalne Syl-lt pYCal dene lyjmO jyk SoktYS .
27:156     - una , +sakarak lyjYS dokan . +kapiton +ivanYC , kolto ,
27:157  protokolYm it vozo .
27:158     - nu , jOra , protokolYm om vozo , tol<ko tide myjYm mYj
27:159  dekem naNgae , vatemlan pu .
27:160     - oj tau , peS tau , +kapiton +ivanYC ! CeCas namien tolam .
27:161     - +sakaret tYSkYla kajYS , manat ?
27:162     - una , eCe kYSaZe ...
27:163     - poCeSYZe kaen onCYSaS , tudo , kavaren kertdYme , tuSto mom
27:164  lylteS ? biletSat uke dYr ?
27:165     +toktar eCYZYm CyjYS , +sakarYn kYSaZe dene kajYS . +kuvan
27:166  +semon imn<YZYm savYrYS da +toktar ilYme kazna pOrtYSkO kaAS
27:167  tarvanYS .

28:1  28  usta kid    **69**
28:2     aprel< tYlze muCaS . kugarnA . kugu +muSko Al urem dene
28:3  eN-vlak +Sernur pazarYS kaAt .
28:4     Al muCaSte kok kande oknan pOrt vaStareS pazarYS kajSe kalYk
28:5  pogYnen . tySka kalYkYm uZYn , molat tuSkak vaSkat .
28:6     - mo tYgaj , iktaZ-mo lijYn mo ? - kalYk tySkam SerYn puraS
28:7  tOCYSo-vlak ikte-vesYSt deC jodYt .
28:8     - itat jodYSt , - kalYk kokla gYC mONgeS lektaS tOCYSO
28:9  ilalSYrak ydramaS peleSta , - memnan poSkudYna +petr +pavYlYn
28:10  izi ErgYZe +vYl<Yp modYS vyd vakSYm YSten . Orat vele , tYgaj
28:11  tYgYde pudYrgo jokteak kuze gYna YSten moSten !
28:12     - kaj , ala-mom ojlYStat , +petr vate eNgaj , - pazarYS kaAS
28:13  lekSe poSkudo samYrYk vate ySanYdYmYn vaSeSta .
28:14     - tovatat , CYlt vyd vakSak , - +petr vate , samYrYk vatYm
28:15  tykalten , vujZYm saven-saven umYltara . - CYn vakS gaAk
28:16  SYldYrge gYna joNYSta .
28:17     samYrYk vatat modYS vyd vakSYm Ske SinCaZ denak uZaS onCYl
28:18  radamYS SeNYn pura .
28:19     - Ynde-e uSemak kajYS , - ErdYZYm peralten , ydramaS vakS
28:20  onCYlan SogaleS . - kuze tYge YSten moSten ? kO vara Ynde tidYm
28:21  Sonen luktYn ?
28:22     - mYj Ske-E ! - kugeSnYSYla peleSta modYS vyd vakS onCYlno
28:23  SogYltSo iktaZ kandaS iASrak joSkar vuAn rveze .
28:24     - +pavYl izaj , tYj , oCYni , Ske usta kidet dene YSten
28:25  ruEnat ? - sade ydramaSak okna jYmalse olYmbalne SinCYltSe
28:26  ilalSYrak pOr>eN deC jodeS .
28:27     - uke , - kuanYmYZYm SYltYde , pOr>eN kugeSnenak pelesta , -
28:28  tide ganalan +vYl<Yp Skeak +kavrij izaZYn polSYmYZ dene YSten !
28:29     - a mYj pualtYme maSinYmat Skeak YStenam , - izi joCa
28:30  kalaskalaS piZe . - tudYn dene pualtaSat lieS , a teNgeCe mYj pu
28:31  dene kajYkYm YStenam !
28:32     tide 1923 ijYSte lijYn . tYleC varat usta ikSYvYn YStYme
28:33  ystel , pyken , Skaf , kajYk-vlak tudYn modYSYZYm Ereak eSaren
28:34  SogenYt .
28:35  **70** - usta ikSYvYm kuStet , +pavYl taN ! - kOranYSYla ojlenYt
28:36  poSkudo-vlak +pavel +petroviClan .
28:37     kugu +muSko AlYSte +pavel +petroviC pagalYme eN lijYn , vet
28:38  tudo tide kundemYSte ik En usta ajdemYlan SotlaltYn . tudYn
28:39  kidSe nimogaj paSa deCat Caknen ogYl . stolAr paSam-ma , ale
28:40  slesar< paSam-ma - CYlaZYmat ustan YSten moSten .
28:41     oZno tudo poAn-vlakYn kumYlYStYm Sukten , usta kidSe dene
28:42  nunYn surt yzgarYStYm sYlneStaren , tazalYkSYm pYtaren gYnat ,
28:43  paSaZlan kyleS semYn aklYmaSYm muYn ogYl .
28:44     - tazalYkem naCaremeS , - CyCkYdYn vujYm SijYn tudo +vYl<Yp
28:45  ErgYZlan . - tunem , ErgYm , tunem . keC tYj aCatYn mastarlYkSYm
28:46  aralaS tunem . ilen-tolYn , ala tYjYn usta kidetYm kyleS semYn
28:47  aklat . mYjYn tYrSYmemYm , mYjYn paSamYm oZno iktat aklen ogYl .
28:48     +pavYl kugYza , kastene pYCkemYSaltaS tyNalSe kava tyrYS
28:49  onCen , ala-kOm vuCYSYla kojYn , kugun Sylalten , ErgYZYn usta
28:50  kidSYlan kuanen , tudYm vujZo gYC lYZgan niAlten ...
28:51     vaSke tide surtYS ojgo tol<o : +pavel +petroviC kolen
28:52  koltYS . aCaZYn sugYn<YZo izi +vYl<Yplan kurYmeSlan SarnaS
28:53  kodo . tide ijYStak tudo SkolYSto tunemaS tyNale . tele ZapYSte
28:54  tunemSe-vlakYn kid paSaStYm onCYktYSo vYstavka uvertaraltYn .
28:55  +filipp +Saberdin tide vYstavkYS piste dene YStYme imne figurYm
28:56  konden . tide Eksponat Skol<nYj vYstavkYSte pervYj verYm nalYn .
28:57  tunYktYSo +mixail +ermolaeviC +verSinin samYrYk rvezYm seNYmaS
28:58  dene salamlen , onCYkYlYk paSalan kumYlaNden .
28:59     tYge tudo skul<ptura paSalan , syretlYmaS iskusstvYlan
28:60  utlarak kumYlaNYn .
28:61     +filipp +Saberdin tunemme ZapYStak skul<ptura da Zivopis<
28:62  nergen Suko knigam ludeS , +sovetskij +soUzYso usta xudoZnik den
28:63  skul<ptor-vlakYn paSaStYm Eskera , tunemeS .
28:64     rveze Zap tYrSen tunemmaSte , a varaZYm tunYktYmo paSaSte
28:65  Erta . skul<ptura da Zivopis< nergen SonYmaS rveze eNYn vujZo
28:66  gYC ok lek . " xudoZnik liAS , skul<ptor liAS Yle , - Sonen
28:67  tudo , - vet memnan Zap aCij godso Zap ogYl , mYlanem polSat ,
28:68  mYjYn paSam sajYn aklat , tYrSaS gYna kyleS " .
28:69                   ...
28:70     +velikij +oteCestvennYj vojna deC vara morskoj flot radam gYC
28:71  pOrtYlmek , +filipp +pavloviC +Saberdin +m +Sketan lymeS
28:72  +marijskij +gosudarstvennYj teatrYS **71** butaforlan paSam
28:73  YStaS pura . tudo tYSte Ske tvorCestvYZlan polSen kertSe
28:74  laboratorijYm muaS , ustalYkSYm umbakYZe nOltaS Sonen .
28:75  teatrYSte tudo spektakl<lan kyleS bUst den barel<ef-vlakYm
28:76  YStYleS  ZapYm muYn , skul<pturnYj iskusstvo denat zanimatlaS
28:77  piZeS . kyCYk ZapYSte gYna tudo pap<e-maSe kagaz dene
28:78  +stalinYn , russkij uCenYj-vlak +mendeleev den +pavlovYn ,
28:79  russkij klassik +gor<kijYn bUstYStYm ustan pyCkenen da pu dene
28:80  +geraklitYn bUstSYm YSta . tYleC posna scenYlan kylSO Suko
28:81  statuj-vlakYmat YStYleS . samouCka-skul<ptor teatrYn butafornYj
28:82  cexSYm tvorCeskij laboratorijYS savYren .
28:83     1949 ijYste samouCka-xudoZnik-vlakYn paSaStYm onCYktYSo
28:84  respublikanskij vYstavkYlan +filipp +pavloviC piste pu dene
28:85  YStYme " +marij ydYr-studentkan " figurYZYm AmdYlen . tide
28:86  Eksponat vYstavkYSte kokYmSo verYm nalYn . vYstavka deC vara
28:87  +SaberdinYn paSaZe dene posnak interesovatlaltaS tyNalYnYt .
28:88  ikana +iskusstvo paSa +upravlenijYn naCal<nikSe samYrYk
28:89  skul<ptorYm kumYlaNdYSe da tudYm tvorCeskij paSalan YlYZtYSe
28:90  zadanijYm puEn :
28:91     - +filipp +pavloviC , - ojlen tudo , - mYjYn SonYmaStem , te
28:92  utlarak sloZnYj skul<pturnYj paSamat Sukten kertYda , oCYni .
28:93  mYlanna marij literaturYn klassikSe +SketanYn bUstSo kyleS . ala
28:94  tide paSalan te piZYda ?
28:95     tunam samYrYk skul<ptor Ske vijZYlan ySanenat , ySanenat
28:96  ogYl , manaS lieS : " no tOCaS kyleS , ala lekteS " , - Sonen
28:97  semYnZe da tide zadanijYm SuktaS piZYn .
28:98                 ...
28:99     1949 ij . 11 sentAbr< . ruSarnA . Zap keCYval dek liSemeS .
28:100  orSanka selase ploHad<YS Suko kalYk pogYnen . tyZem dene eN-vlak
28:101  SovYC dene levedme nYl metr kykSYtan pamAtnik ymbak onCat .
28:102     - me taCe , - Sokta tribuna gYC rajsovet ispolkom
28:103  predsedatel<Yn jykSO , - memnan rajonYSto SoCSo marij
28:104  pisatel<-klassik +Akov +pavlovic +majorov-+Sketanlan pamAtnikYm
28:105  poCYna ! ..
28:106     ploHad< muCko sovo kYrYmaS SergYlteS . lenta-vlak pyCkYltYt ,
28:107  pamAtnik ymbalse vYner munCalten vola .
28:108     - +ApYk ! +pavYl +ApYk ! - jyk-vlak SergYltYt . - jOrSeS
28:109  +ApYkak ! tudak !
28:110     tide marij kalYkYn jOratYme pisatel<Ze - +SketanYn AlZe gYC
28:111  pamAtnikYm poCmaSke lymYn tolSo eN-vlak - **72** rvezYZat ,
28:112  SoNgYZat +SketanYn bUstSYm ilYSe eNla vaSlijYt .
28:113     - tide minutYSto mYj En Cot turgYZlanenam , - ojla skul<ptor
28:114  +filipp +pavloviC +Saberdin . - pisatel<Yn poSkudYZo-vlak
28:115  +SketanYn bUstSYm ala palen ogYt kert , manYn lydYnam Yle . vet
28:116  mYj tudo bUstYm izi snimok poCeS gYna YStenam .
28:117     samouCka-skul<ptor Ske Caple paSaZe dene respublikYse
28:118  Semer-vlak koklaSte kumda pagalYmaSYm muYn . tudYn usta kidSe
28:119  dene YStYme Eksponat-vlakYm kalYk jOraten onCa .
28:120     1949 ijYSte +marijskij +a+s+s+r +verxovnYj +sovetYn
28:121  +prezidiumZo iskusstvo paSaSte Caple seNYmaSYm YStYmYZlan
28:122  +filipp +pavloviC +poCetnYj gramota dene nagraditla , a 1951
28:123  ijYSte tudo kokYmSo +poCetnYj gramotYm naleS . tidYZe
28:124  skul<ptorYm paSaSke u vij dene piZaS kumYlaNden , da tide
28:125  ijYStak tudo u proizvedenijYm AmdYlen : " +SyvYrzO " den
28:126  " +tymYrzYn " figurYStYm piste puSeNgYm pyCkeden YSten . kYzYt
28:127  " +SyvYrzO " den " +tymYrzO " , " +marij studentka " , jomakYse
28:128   ydYr " +pampalCe " +leningradYSte , +s+s+s+r kalYk-vlak
28:129  EtnografiCeskij muzejYSte , Sogat .
28:130     memnan respublikYn pravitel<stvYZe +filipp +pavloviC
28:131  +saberdinYn paSaZYm kykSYn aklen : +marijskij +a+s+s+r
28:132  +verxoznYj +sovetYn +prezidiumZo tudlan +marijskij iskusstvYn
28:133  zasluZennYj deAtel<Ze lymYm puEn .
28:134     +filipp +pavloviC syretlaSat usta . margosteatrYSte tudo 1953
28:135  ijYSte +m +SketanYn " +aCijZat-avijZat " p<esYZe poCeS
28:136  spektakl<lan sYlne dekoracijYm AmdYlen . tudYn tide paSaZYmat
28:137  zritel< kykSYn aklen .
28:138     tYleC vara pervYj marij skul<ptor , +marijskij +a+s+s+r
28:139  iskusstvYn zasluZennYj deAtel<Ze +filipp +pavloviC +Saberdin Ske
28:140  vijZYlan da ustalYkSYlan ESe peNgYdYn ySanaS tyNale , ulo vijZYm
28:141  pYSten , paSaZYm tYrSen YSta . pYtartYS ijlaSte tudo lu utla u
28:142  skul<ptura dene nacional<nYj marij iskusstvYm pojdarYS . marij
28:143  pisatel<-vlak +CavajnYn , +SabdarYn , +orajYn , +mikajYn da Suko
28:144  molo marij pisatel<-vlakYnat skul<pturYStYm fotokartoCka poCeS
28:145  YSten .
28:146     1958 ijYse keNeZYm +zvenigovskij rajon , +kokSamar selaSte
28:147  ilYSe kolxoznik-vlak marij skul<ptorYn Ceretan paSaZ dene palYme
28:148  lijYnYt : pytYn< marij kalYkYn Cot pagalYme , pervYj
28:149  kompozitorna +ivan +stepanoviC +palantajlan SYndYme pamAtnik
28:150  poCYltYn . +kokSamareS SoCYn-kuSSo pervYj marij murYzYn
28:151  skul<pturYZYmat +filipp +Saberdin kugu ustalYk dene YSten .
28:152  +palantajlan pamAtnik poCmaSYm kokSamarec-vlak kuZu Zap **73**
28:153  manSYla , +palantaj postament ymbaC Alt Conanla poSkudYZo-vlak
28:154  ymbake onCa . tide keCe skul<ptorYnat ilYSYStYZe En pialan ,
28:155  nigunam mondaltdYme keCe lijYn .
28:156                   ...
28:157     ruSarnA . +joSkar-+olaS Al gYC tolSo marij ydYr den vate-vlak
28:158  kraevedCeskij muzejYn A ik zalYSkYZe , A vesYSkYZe puren-puren
28:159  lektYt , respublikYnan poAnlYkSYm , tudYn pyrtysSYm , marij
28:160  SemerYn oZnYso da kYzYtse ilYSYZYm onCat .
28:161     - vOdYr vate eNgaj , tol vaSke tide komnatYS , - kYCkYra Sem
28:162  mYZerYm CijSe samYrYk ydYr , - tYSte syanYm onCYktat ala-mo ? !
28:163     peledYSan SovYCYm pidSe samYrYk vatat ydYrYn kYCkYrYme velYS
28:164  vaSka . omsa londem goC toSkal gYna Sukta , tunamak tyNSO gaj
28:165  lijYn SogaleS .
28:166     - kaj , mo tide tYgaj ? ! - sYvYnYm Cien , kuStYSo syan
28:167  vate-vlakYm , nunYn deC toraStak ogYl vyrgenCYk jYmalne SinCYSe
28:168  ydYrYm , a voktenZe kaCYmarijYm , umbalnYrak tymYrzO den
28:169  SyvYrzYn kadYrgYl kojYSlanYmYStYm onCYSteS . - mo , Ere ik
28:170  semYnak Sogat , tugeZe , Conan ogYtYl aman , - YStaleS da
28:171  liSemYnak onCa .
28:172     - Ej , kaltak , CYlt ilYSe gaAk SogYltYt-Ys ! - YStaleS
28:173  samYrYk ydYr , - mogaj usta kid tidYm YStenZe moSten gYn ? Orat
28:174  vele !
28:175     ves komnatYSte oZnYso marij eSYn ilYSYZe , pOrt kOrgYZO
28:176  onCYktaltYn . pYCkemYS Sem pOrtYStO SoNgo pOr>eN jYdalYm YSten
28:177  SinCYlteS , vatYZe vYnerYm kua , iktaZ lu-latik iAS ydYrYSt
28:178  oldYrCo dene avaZlan CYvigYm YStYleS . Sem pusakYSte UmoNa ,
28:179  komaka vokten SyrgyStYS , iSkYSte azAm keCa . tide pOrtYStO
28:180  nimoZat ogeS kuandare , marij eNYn oZnYso ilYSYZYm onCen ,
28:181  kumYlet vele todYlalteS . tudYm taCYse pialan , vesela da
28:182  kul<turnYj ilYS dene taNastarYmek vele , Sym kuan dene temeS .
28:183     tide Eksponatat - +filipp +pavloviC +SaberdinYn usta paSaZe .
28:184  muzejYS onCaS purYSo kaZne eNYm +SaberdinYn skul<pturYZo ,
28:185  CuCelYZe-vlak Sagal ogYl OrYktarat , kaZne eN tudYn paSaZYm
28:186  Sagat dene onCen SogYlteS .
28:187     - sajYn , moSten YStYme ! - peleStaleS kaZnYZe .
28:188     tYjYn YStYme paSatYm kalYk jOrata da kykSYn akla gYn ,
28:189  oCYni , tidYn deC kugu pial ilYSYSte nimoat lijYn ok kert .
28:190     - Ex , Ske kalYkemYn istorijZYm , SoCmo ver-SOremYn ij gYC
28:191  ijYS pisYn kuSkYn da vaStalt tolmYZYm , **74** tudYm tyzatYSe ,
28:192  pyrtysYm jOrSeS puZen YStYSe eN-vlakYn obrazYStYm ala-mo Colo
28:193  kugu kuan dene onCYktYmo SuES ! no vot ... tidlan lymYn
28:194  masterskoem gYna uke , - OpkelYmYla peleSta +filipp +pavloviC
28:195  +Saberdin . - no tudo vaSke lieS , vot uZe tunamZe ... - tudo
28:196  kuanen SYrgYZaleS da kok kidSYm vaS jYgalta . - respublikYse
28:197  Semer-vlak mYjYn oNaj paSam ale Suko uZSaS ulYt . Zap memnan
28:198  tugae : Ere uYm da uYm kYCalme SuES , - tugak SYrgYZalYn ,
28:199  umbakYZe eSara : - " ala tYjYn usta kidetYm kyleS semYn aklat "
28:200  manYn Yle aCam . aCamYn ojlYmYZYm mYj kYzYtat Sarnem . CYnYm
28:201  ojlen tudo . mYj En pialan ZapYSte ilem . mYjYn paSam
28:202  pravitel<stvo kykSYn aklen . rodnoj ElemYn , kalYkemYn
28:203  kul<turYZYm da CapSYm nOltYmO paSaSke mYj ulo viemYm pYStem .

29:1  29  kud voCko myj    **74**
29:2     tenij mYjYn ilYSYStem kok kugu proisSestvij lijYn kajYS .
29:3  iktYZe : vatYm nal<Ym , kumSo vatYm . a ves proisSestvijZe
29:4  oNajrak korno dene kaen koltYS . tidYn nergen raSrak kalasYde ok
29:5  lij . SoSYm , kumSo vatYm nalmekem , kolxoz pravlenij mYjYm mykS
29:6  onCYSYlan SogaltYS . mYj Ynem Sogal Yle .
29:7     - mYj , manam , om moSto ala ... ala , man<Ym , vesYm
29:8  Sogalteda ?
29:9     - vese nigOat moStYSo uke , - manYt .
29:10     - tYj avat dene pYrlA mykSYm AtYr onCenat , sadlan , manYt ,
29:11  monden otYl .
29:12     - CYnak , man<Ym , avam dene onCenna Yle , man<Ym , avam
29:13  kolYmek , mykSYZat kolen pYten .
29:14     - a tYj kolxoz mykSYm sajrak onCo , it puSt , - manYt . -
29:15  Sogalat mo ? - jodYt .
29:16     - SogalaS lydmaSan , - man<Ym . - adakSe , man<Ym , Sukerte
29:17  ogYl or>eNYm nalYnam . or>eN dene pYrlA paSaS koStmo SuES , -
29:18  man<Ym .
29:19     CYlanat voStYl koltYSt .
29:20     - axa-xa ! lydat ulmaS ! or>eNYm iktaZ rveze SupSYn naleS ,
29:21  manYn SonYSYC , uZat ! ..
29:22     mYj CYlt aptranYSYm . CYnak , mYj sadYmak Sonkalen SinCem
29:23  Yle .
29:24  **75** tuge ojlYSaSda ulo gYn , man<Ym , mYj mykS onCaS
29:25  Sogalam . aram ojleda , man<Ym : mYjYn uSYSto tugaj kyltYmaS
29:26  SonYmaS uke .
29:27     Sogal<Ym . mYjYn or>eNem vigak nerZYm kuptYrtYS , purla
29:28  jolZYm ala molan CumaltYmYla YStYS .
29:29     tevYs , Sonem , ruS manmYla , " medovYj mesAcet " tyNaleSat .
29:30  oNaj lieS : Ske mYj - mykS onCYSo , vate - or>eN , laCak " myan
29:31  tYlzYm " Ertarena .
29:32     keCYn otarYSke koStam . otar - korem serYSte , keCYlan
29:33  vaStareS . tuSto tyrlO CiA dene CiAltYme kumlo omarta Sogat .
29:34  otar kOrgYStO tYgYde kuE-vlak kaSakYn-kaSakYn kuSkYt .
29:35  tyrlO-tyrlO peledYS peledaS tyNalYn . korem pundaSte SoSYm deC
29:36  kodSo vyd jYlgYZeS . tuSto mykS-vlak Yzgat , vydYm nalYt .
29:37  otarYn ves muCaSYStYZe , pister jYmalne , omSan<Yk levedYS
29:38  koeS . koremYn ves serYStYZe kolxozYn kinde ambarYSt-vlak
29:39  Sogat .
29:40     mlande kojYn kyES . keCe SokSo , mykS-vlak peS veselan
29:41  koStYt , mo kyleSYm EksYde numalYt . mYj deCem onCYC SogYSO
29:42  +vilimon +kYrlA Ske paSaStYZe mastar Yle . tudo viC ij kudlaSte
29:43  indeS omarta gYC kumlo omarta marte Sukemden , myjYmat ij eda
29:44  AtYr puEn . +vilimon +kYrlAm rajzo +gor<kijYS tunemaS kolten .
29:45  oCYni , Ynde +kYrlA instruktor lijYn toleS . mYjYmat rajzo viC
29:46  keCaS kursYS jodYn Yle , da mYj YZYm kaj .
29:47     - om kaj tide kursYS , - man<Ym mYj kolxoz vujlatYSe +Sogo
29:48  +prokojlan .
29:49     - m-molan ? v-vet kYzYtak mykS ige lektaS ok tyNal , viC
29:50  k-keCYSte iktaZYm tunem t-tolat Yle .
29:51     - viC keCYSte laC mYjYn uSYm pudraten gYna Suktat .
29:52  putajkalaSYZe , manam , mYj tunemdeat kertam .
29:53     - Ske S-SinCet , - maneS +prokoj , - no tunemaS  kyleSak .
29:54  memnan m-mykS onCYmo nergen AtYr kniga ulo , tudYm ludaSet
29:55  logaleS .
29:56     knigaZYm , manam , ludaS lieS , a Ske Sonem : molan knigaZe ,
29:57  raz , Sonem , avam dene pYrlA mykSYm onCenam ...
29:58     tuge gYnat , otarYSte Ertak knigam kuCen koStam , UZgunam
29:59  ludamat .
29:60     ik SokSo keCYn mYj otar pOrt onCYlno knigam ludYn SinCem
29:61  Yle , keneta pYlYSemlan mykS tarvanYme jyk SoktaS tyNale . mYj
29:62  knigamYm yStO koklaS kerYm , pCalYm rualtYSYm , kukSo tar dene
29:63  SySmO patronYm pYSten , pudeStaren koltYSYm . lekSe mykS tySka
29:64  mutYk nulgo ukSeS pytYralte .
29:65     " jOra , Sonem , ik eS uSna . tenij , Sonem , sadYgak lu
29:66  omartam eSarem " .
29:67  **76** komdYm nal<Ym da mykSYm pogaS kajYSYm . kyzYSYm
29:68  nulgYSko . kyzYSYm da mykS avam kYCalam , tudYm CetlYkYS
29:69  petYrYnem . kYCalam - niguzeat muYn om kert . kuSko , Sonem ,
29:70  kaen jomYn ? kok sovlan koStalYn , mykS-vlakYm komdYS
29:71  kudaltYSYm . molan , Sonem , sovlaZe ? sovla dene koStal SogaS
29:72  mykS-puCYmYS ogYl . komdYm mykS ora jYmak kuCYSYm da sade mykS
29:73  onCYmo kniga dene nulgo ukSYm Cot gYna peren koltYSYm . tYge
29:74  YStYme dene CumYr mykS ora komdYSko kamvozeS , SonYSYm . uke ,
29:75  joNYlYS lie ; mykS onCYmo knigat nimat pajdale ogYl ulmaS ,
29:76  ziAnYm gYna kondYS . ala kuSeC mykS ava lekte , Ske semYnZe
29:77  jykYm puYS ... paSa pYtYS , mykS Syrlen-Syrlen kaAS tarvanYS .
29:78  komdYSto ulSo mykSYmat kuCen YZYm kert . mYj poCeSYZe pCal dene
29:79  kurZam . tudo Al kutYn< , kySYCYnat ogYl , CoNeSta . mYj pCalYm
29:80  pudeStarYlam , ala iktaZ vere SinCeS , Sonem . Alsovet turaSte
29:81  mYjYm poZar druZin naCal<nik kuCen SogaltYS .
29:82     - tYj , maneS , oradYla molan lyldat ?
29:83     - tYjYn paSat ogYl , - man<Ym mYj tudlan . - moZYt , manam ,
29:84  mYjYn mykS ige kaen jomeS . ojYrlo , manam , vaSkerakYn !
29:85     - om ojYrlo , maneS , ajda AlsovetYS , aktYm vozaS kyleS .
29:86  pCal SySkYSet dene tYj poZarYm YSten kertat Yle , maneS .
29:87     purtYS mYjYm AlsovetYS , aktYm vozYS . vozenZat ogeS moSto ;
29:88  laC kum Sagat godYm aktYm vozen , pyZalt SinCYS .
29:89     - ik aktYm vozYmeSket , nimat ogYl , kum Al jylen seNa ,
29:90  man<Ym . koStat , man<Ym , mykS igYm lydYktYlYn .
29:91     CYnak , tide kum Sagat kudlaSte mYjYn otarYSte adakat kum
29:92  omartan mykS ige-vlak modaS lektYnYt . mYjYm vuCen Sukten
29:93  ogYtYl , ala kuS CoNeSten kaenYt .
29:94     +Sogo +prokojlan CYla rat dene ojlYSYm , tudat poZar
29:95  naCal<nikYm vursa .
29:96     - it ojgYro , - maneS tudo , - mYj tYlanet polYSkalYSYm
29:97  p-puEm ...
29:98     a mYjYn or>eNem nerZYm utlarak kuptYrtYS , YndYZYm kok jolge
29:99  CumalmYla YStYS .
29:100                 ...
29:101     tide paSa ErtYS . SokSo keNeZ pYtartYS vijZe dene pon<YZeS .
29:102  mYj myjYm nalaS atYm AmdYlkalem . tenij myj Suko lijSaSla koeS .
29:103  koklan jyr tolYn Erta , igeCe umYr . piste peledme godYm putYrak
29:104  jOnan igeCe **77** SogYS . myj optaS kud kugu voCkYm AmdYlenam .
29:105  +Sogo +prokoj , tidYm uZYn , OrO :
29:106     - neuZeli , maneS , kud v-voCko myjYm luktat ?
29:107     - moZet , manam , tunarZak ok lij , no AmdYlaS uto ogYl .
29:108     - tidYZe CYn . uZamat , maneS , tYj - xozAjstvennik . t-tide
29:109  p-peS saj ...
29:110     pervYj ganalan avgustYn 2-So CislaStYZe , ves semYn manaS
29:111  gYn , il<in keCe godYm , myjYm nalna . polYSkalaS vujlatYSe Ske
29:112  tolYn , adakSe revizionnYj komissij vujlatYSe +tropin +Akim
29:113  mien . ik omartam poCYna - magazin ramYSte tiC myj , peCatlen
29:114  SYndYme . vesYm poCYna - adak tiC , kumSYStat myj - mugYri .
29:115     - slavne , - maneS +tropin +Akim , - tegakSe taCe iktaZ lu
29:116  pudYm joktaren nalYna .
29:117     - utlarakat luktYna , - manam mYj . Conemlan peS saj CuCeS ,
29:118  pujto CYla myjYm mYj Ske pogenam .
29:119     keCe muCko myjYm kyzYSna , CYlt noen pYtYSna . no paSana aram
29:120  YS jom : kok kugu voCko tiC myjYm nalna . kolo pud !
29:121     +Sogo +prokoj Sonkala :
29:122     - myjZYm k-kuSko SYndaS ? vet myjlan aru ambar k-kyleS ,
29:123  purakan ambar ok jOrO .
29:124     - puza , man<Ym , mYlanem En SeNgel ambarYm . tudo , man<Ym ,
29:125  aru , kugu ogYl ; adakSe kinde optaS puraZat YStYme ogYl . tudo
29:126  mYlanem laC lieS , man<Ym .
29:127     - jO-jOra , - maneS +Sogo vujlatYSe . - suravoCSYmat Skanetak
29:128  puEna .
29:129     SeNgel ambarYS kok myj voCkYm naNgaen SYndYSna . voCko-vlakYm
29:130  gazet dene leved kodYSYm . jydYm iZe mONgYSkem tol<Ym . or>eNem
29:131  malenat kolten Yle .
29:132     - jyd jokte mom , maneS , kYCal koStat ?
29:133     - myjYm kyzYSna , manam . kolo pudYm , manam , joktaren
29:134  nalna .
29:135     - no-o , maneS , tunarak lektYn ? .. tYj , maneS , CYnak
29:136  mykSYzO ulat ulmaS ...
29:137     Conemlan putYrak laskan CuCo ...
29:138     ikmYzar Zap ErtYS . mYj otarYSke CyCkYdYnrak koStaS
29:139  tyNal<Ym . Seklanem : mykS-vlak Ertak korem goC kaAt , tuSeCak
29:140  tolYt . E-E , Sonem , nine SemSYdaN peledYS dek myjlan koStYt .
29:141  tuvel mogYrYSto poSkudo kolxozYn peS Suko SemSYdaN ydYmO . tudo
29:142  laCak kYzYt peledeS . jOra , Sonem , adak myj lieS . kok arnA
29:143  gYC kum omartam poCYn onCYSYm . poCYn onCYSYm da , putYrak Cot
29:144  kuanYSYm : magazin karaS adakat peCatlen SYndYme , znaCit ,
29:145  myj-mugYri .
29:146     ErlaSYmak myjYm poCkaS tyNalna . +Sogo +prokoj mYlanem ojla :
29:147  **78** - molodec ulat , +vasli . pialet , maneS , ulo . mykSlan
29:148  tYjYn pialet ulo , maneS .
29:149     adak kok kugu voCkYm joktaren nalna . adak kolo pud ! Ynde
29:150  nYlle pud lijYn . pYCkemYSaltmek , kok voCkYm ambarYSke
29:151  naNgaen , gazet dene leved kodYSna . +tropin +Akim mYlanem
29:152  penaen ojla :
29:153     - myetYm , maneS , tYSke-tuSko it SalatYl . tenij
29:154  kolxoznik-vlaklan trudodnA poCeSat puaS lekteS , maneS .
29:155     - it lyd , manam , +Akim +tropimYC . mYj myj dek parnAmat om
29:156  tuSkalte . a Ske EksYde +vilimon +kYrlAm Sonkalem . tudo ogYl
29:157  gYn , Sonem , tYnar myjYm mykS-vlak pogen ogYt seNe Yle . tudo ,
29:158  Sonem , mykSYm tale eSanYm YSten moSten . a mYj SkeZe mo ? mYjYn
29:159  mastarlYkSe purak gaj : mardeZ pualeS gYn , tyrgalt gYna kodeS .
29:160  tuge gYnat , " om moSto " manYn SogaS Sotlan ok tol , SkemYn
29:161  linijYm kuCenak tolaS vereSteS . sadlan +tropin +Akimlan
29:162  ojlYSYm :
29:163     - poZar naCal<nik ok meSae Yle gYn , man<Ym , tenij nYlle
29:164  omartam sitarem Yle . tudo , kargYme , paSam loktYlYn . myjYm
29:165  adakat ik gana nalam , tidlanZe mYj mastar ulam , man<Ym .
29:166     or>eNem jol dene CumedYlmYZYm jOrSeS CarnYS .
29:167     - YndYZe , maneS , tYjYm CYnak jOrataS tyNalYnam .
29:168  potomuSto , maneS , mYzar Suko myjYm luktat , tunar Suko tYjYn
29:169  trudodenet lieS .
29:170              ...
29:171     kumlo omarta gYC kolo omartaSte myjYm kyzenam . ik marda
29:172  SotlaS gYn , omarta eda kok pud myj lektYn . Al uslovijYSte tide
29:173  uda ogYl . CodraSte ves uslovij . tuSto kiprej Sudo Suko myjYm
29:174  pua . tenij Al gYCYn otarYm CodraS kusaraS ogYt kyStO . mykS
29:175  pasu kul<turYlan kyleS , manYt .
29:176     jOra , tuge gYnat , me OrYn ogYna Sogo . avgust pYtartYSeS me
29:177  adak myjYm poCken nalna . adakat magazin tiC SySkYn SYndenYt .
29:178  YndYZYm mYj Skat OrYn kudaltYSYm : adak kolo pud ! ala mo
29:179  lydmaSYn CuCaS tyNale . or>eNemlan ojlem :
29:180     - +olUk , manam , molan tYnar Suko myj lektYn ?
29:181     - Suko lektYn gYn , saj deC molo nimat ok lij , - maneS
29:182  or>eNem .
29:183     - vekat , manam , tide memnan " medovYj mesAc " lymeS ...
29:184     - medovYj gYn medovYj , maneS . uke gYn , molan , maneS ,
29:185  iktaZ kilom ot kondo . tunam , maneS , CYnak medovYj lieS .
29:186     - uke , man<Ym +ol<Uk , tuge ok jOrO . trudoden< **79**
29:187  memnan AtYr lieS . sadlan myjYm kunam gYnat koCkYna . om kondo ,
29:188  man<Ym , kYzYt ...
29:189     tYge ojlYmemlan or>eNem nerZYm YS kuptYrto .
29:190     - poZale , maneS , tuge YStaS CYnak saj ogYl .
29:191     varaZYm ... varaZYm CuC gYna uSem YS kae , CuC gYna Ortem YS
29:192  lek ...
29:193     pYtartYS gana myjYm kyzYmek , kum keCe gYCak revizYm YStaS
29:194  tyNal<YC . ik jyran Erden +tropin +Akim mYlanem Erten kajYSYZla
29:195  kalasYS :
29:196     - +vasli , myj ambarYSket mij , revizYm YStena .
29:197     - jOra , - SonaltYSYm mYj . - mo kyleSYZYm YStYza , Sonem ,
29:198  mYj nimYnArat vaStareS om Sogo . myjYm , Sonem , logalYn omYl ,
29:199  lydmaS uke . - suravoC igYm nal<Ymat , poCeSYSt kajYSYm .
29:200  ambarYS desAtiCnYj visam SydYren purtYSna , visaS tyNalna .
29:201  poCeS kyzYmO voCko iziS gYna katYkemYn , kok kilogramm siten
29:202  ogYl .
29:203     - tide nimat ogYl , tYnarZe koSkenat kerteS , - maneS +tropin
29:204  +Akim . - no tol<ko , maneS , molan roZan gazet dene levedYnat .
29:205     onCYC temYme nYl voCkYm tarvatYSna - voCko-vlak pusta ulYt .
29:206  vaSakSe vele kodYn . nu , mutat uke , mYjYn Symemlan yS dene
29:207  perYme gaj CuCo , SkeZat voCko koklaS volen SinCYm . oradYla
29:208  kYCkYrem :
29:209     - kO SolYStYn ? .. kO grabitlen ? ..
29:210     revizij komissiAt OrYn , ale marte nimo jyk-jyan Sokten
29:211  ogYl , nimogaj " maneS-maneS " lektYn ogYl . tuge gYnat , nYlle
29:212  pud myjYm ala kO numal kaen .
29:213     - suravoC tYjYn kidYStet Yle , - maneS +tropin +Akim , -
29:214  tYlanetak vujYn SogaS vereSteS .
29:215     - mYj , manam , tovatat logalYn omYl , nulalYnat omYl ! ..
29:216     - nulalYnat gYnat , maneS , jYlmetSe piZYn kodYn ogYl . keC
29:217  mom YSte , tYjYn ymbaket aktYm vozaS logaleS , maneS .
29:218     - vozYza ! vozYza ! ilYSYnekak , manam , tojYza !
29:219     tale mardeZla Al muCko mut SarlYS : " mykSYzO +vasli nYlle
29:220  pud myjYm SolYStYn ! "
29:221     mYj niktaltaS SonaS tyNal<Ym . imne vyta gYC kandramat SolYSt
29:222  tolYnam Yle . Cur Zap lijSaSlan tudYm toen pYStenam . no OkYm
29:223  kolYmo ok Su . ilYS deC lydmaS vele lieS . luCo , Sonem , tif
29:224  piZSe , ale dizenterij kugYrten pYStYZe . jydYm malYmaS uke .
29:225  vatem jOrSeS mYjYm Cumen pYtaren .
29:226     - mo kiAmatlan poCaN kiet ! kypO ! nYlle pud myjYm pYtarYmet
29:227  dene pYrlA ometYmat pYtarenat aman , - manYn SyrdYleS . adak
29:228  OrdYZemlan jol SaklAkaZ dene logalta .
29:229  **80** " tYjYn CumYmetSe , Sonem , nimat ogYl , a nYlle pud
29:230  myjZO kuS kaen ? kO , Sonem , koStal naNtaen ? .. "
29:231     pogYnYmaS . +tropin +Akim dokladYm nyZeS . myj deC niguzeat
29:232  ojYrlen ok kert .
29:233     - revizij komissij , maneS , Skat OrYn : kuSko myj pYten ?
29:234  ni , maneS , +vaslin SolYStmYZYm palaltYn ogYl , ni tolYmo pale
29:235  uke . joltaS-vlak , maneS , tuge gYnat , myjlan iktaZ ajdem
29:236  vujYn SogYman ...
29:237     SeNgel lukYSto +eprem kugYzan jykSO SoktYS :
29:238     - CYlanat te orade ulYda , maneS . orade ulYda , adakSe
29:239  nimomat ogYda SinCe . +vasli mykS SotYSto mastar ogYl , te
29:240  tudYm , maneS , mykS onCaS Sogaltenda . razve , maneS , tYgaj
29:241  ambarYSte myjYm aralaS lieS ? vet ambarZe Sokte gae . +vasli
29:242  Sol<o ! ( mYlanem ojla ) . mo dene myj voCkYZYm levedYnat
29:243  ulmaS ?
29:244     mYjYn Conem pel santimetrlan kuSko . SonaltYSYm : myj
29:245  voCko-vlakYm mYj peS taza gazet dene levedYnam Yle , a revizij
29:246  godYm CYla gazet-vlak Sokte gaj kojYC . keneta uSemlan pernYS :
29:247  ambar pYrdYZ lonCYlan , Suko vere viS ulo . omsa londem vokten
29:248  pYrYs puraSlan roZ . pogYnYmaS kalYklan uSdYmYla kYCkYral
29:249  koltYSYm :
29:250     - poSkudo-vlak ! a vet nYl voCko myjYm mykS Ske SolYStYn ! ..
29:251     - kuze mykS SolYSteS ? - kYCkYrat . - tYj Ske SolYSt
29:252  pYtarenat da Ynde mykSYm titaklet !
29:253     - tovatat , manam , mYj ogYl ... CyCaltYSYmat nalYn omYl ...
29:254     +eprem kugYza adak ojla :
29:255     - mYAt iziS titakan ulam . mYj , mYj , maneS , valerian voZYm
29:256  pogYSemla kok gana uZYnam : ambar vokten nYl visa mykS-vlak
29:257  tolaSat Yle , no kalasaSYZe mondenam . uSem motkoC Cot
29:258  luSkYdemYn , maneS .
29:259     pogYnYmaS deC vara tyrlO SonYmaSYm YStYSt , rajzo gYC tolSo
29:260  specialist Ske SonYmYZYm vozen kodYS . tuge gYnat , sud lijYn .
29:261  " myjYm SolYStYnat " manYn YSt suditle , a xalatnost<lan kum
29:262  tYlzYlan OkYm paSam puYSt .
29:263     iktYlan gYna Oram : mYjYn or>eNem mYj deCem ojYrlen YS kae .
29:264  a mYskYlaS , kYzYtat mYskYla :
29:265     - +vasli , maneS , " medovYj mesAcet " peSak kuZu , kunam
29:266  ilen lektat gYn ? ..
29:267     vara jolZYm CumalmYla YSta da nerZYm oNajYn kuptYrta :
29:268     - tepteret uke gYn , molan mykS onCYSYlan SogalYnat ? tunemaS
29:269  gYn , maneS , Orkanet , a myAn verYS neretYm SySkat ...
29:270     mutat uke , +olUk mYj deCem uSan ulmaS .

30:1  30  palaS lijdYme Conan ajdeme     **81**
30:2     vagonYSto pervYj klass kupe .
30:3     ENgYZ tysan barxat dene SupSYn SYndYme divanYSte , pele
30:4  vozYn , motor vate kiAlta . tudYn CYtYrnalt kuCYSo kidYStYZe
30:5  jolvan-jolvan , Sergakan veer , " Solt-Solt " gYna Sokta ,
30:6  SinCalYkSe motor nerZe gYC Ere muCYStalt kaA , oNYSto broSka
30:7  kySkYla nOltaleS , ylYk volYmo gaAt lieS , pujto tolkYn ymbalne
30:8  izi gYna puS ieS . ydramaSYn ConZo pudranen ... tudlan vaSeS izi
30:9  divanYSte posna poruCenij dene paSam YStYSe gubernatorskij
30:10  Cinovnik , tyNalSe samYrYk pisatel< , SinCa ; tudo
30:11  velikosvetskij ilYSYm syretlYleS ; izirak ojlYmaSYZe-vlak , Ske
30:12  manmYZla " novella-vlakSe " , gubernskij gazetlaSte lektedat .
30:13  sadet , vatYn CurijZYm palYSYla kojYn , tytkYn onCa . peS koZmak
30:14  da palYdYme ConYm tudo SYmla , Eskera , SiZYn Soga , umYlen
30:15  naleS da palen Sukta ... ydramaSYn ConZo , CYla psixologijZe
30:16  tudlan kopa pokSelne ulmo gaAk raS koeS .
30:17     - o , mYj tendam umYlem ! - maneS posna poruCenij dene paSam
30:18  YStYSe Cinovnik , a SkeZe ydramaSYm kid gYC kidSol voktenrak
30:19  SupSaleS . - tendan SiZYn SogYSo , vaSmutYm puEn moStYSo Conda
30:20  lektaS lijdYme ver gYC kornYm kYCal kaA ... da ! peSak SuCko ,
30:21  motkoC lydYkSO kuCedalmaS , no ... ida kolAne ! te seNeda ! da !
30:22     - mYjYn nergenem vozYza , +vol<demar ! - SylYkYn SYrgYZalYn ,
30:23  kalasYS vate . - mYjYn ilYSem tugaj tiCmaS , tugaj tyrlO-tyrlO ,
30:24  tugaj olaCa-vulaCa ... no En tyNZO - mYj pialdYme ulam ! mYj
30:25  +dostoevskijYn vozYmo orlYkan ydramaS gae ulam ... mYjYn ConYm
30:26  CYla tynAlan onCYktYza , +vol<demar , onCYktYza tide YndYraltSe
30:27  ConYm ! te psixolog ulYda . kupeSte koktYn mutlanen SinCYmYlanna
30:28  ik Sagatat YS Erte , a te mYjYm CYla palen nalYnda , CYla ,
30:29  CYla !
30:30     - ojlYza ! sOrvalen jodam , ojlYza !
30:31     - kolYStsa . mYj nuZna Cinovnik eSeS SoCYnam . aCam poro
30:32  Conan , uSan Yle , no ... ilYme verlan da Ske ZapSYlan kelSYSe
30:33  kojYSan Yle ... te umYleda , mYj SkemYn jorlo aCamYm om
30:34  titakle . tudo arakam jyYn , kartla modYn ... vzAtkYm
30:35  naleden ... avamZe ... da mom **82** ojlaS ! nuZnalYk , SultYS
30:36  kinde verCYn azaplanYmaS , kuCedalmaS , nimolan jOrdYmYlan Skem
30:37  SotlYmaS tudYn ConZYm nulten ... ax , ida SarnYktare ! ilYS
30:38  kornYm Skanem mYj poCYn Sogenam ... institutYSto ilYSlan
30:39  kelSYdYme vospitanijYm nalYn SogYmaS , orade roman-vlakYm
30:40  ludmaS , rveze ZapYn joNYlYSYZo , pervYj gana aptranen
30:41  jOratYmaS ... a ilYS-jyla dene kuCedalmaS ? SuCko ! a kokYte
30:42  SonYmaS ? a ilYSlan da Skanet Ske ySanYdegeC orlanYmaS ? .. ax !
30:43  te pisatel< , memnam , ydramaS-vlakYm paleda . umYlen
30:44  kertYda ... Ske orlYkeSem , Umo pyrYmYlan , mYj tugaj kumda
30:45  kumYlan SoCYnam ... mYj pialYm vuCenam , da ESe mogajYm ! ajdeme
30:46  liAS Sonenam ! da ! ajdeme liAS - tYSte mYj Ske pialem uZYnam !
30:47     - CudesnYj ydramaS ! - vYCYmalten ojla pisatel< , kidSol
30:48  turaSte kidSYm SupSale . - saj deCat saj ydramaS , tendam ogYl ,
30:49  mYj ajdemYn orlYkSYm SupSalam ! +raskol<nikovYm Sarneda ? tudo
30:50  vet tYgak SupSalYn .
30:51     - o +vol<demar ! mYlam lym Cap kyleS Yle ... lySkYmO
30:52  jyk , ColgYZmo tys ; tidYZe vet - molan aram SYltaS ! -
30:53  kerek-mogaj ajdemYlanat kyleS . mYj ala-mom CYla deCat posnak
30:54  vestyrlYm , ydramaS ynarlYkYm ogYl ... Con jylen vuCenam ! tunam
30:55  vara ... tunam vara ... Ske ilYS kornYStem peS poAn SoNgo
30:56  generalYm vaSlijYm ... umYlYza mYjYm , +vol<demar ! tYge mYj
30:57  SkemYm Ske Camanen omYl , Ske pialem deC koraNYnam , teZe tidYm
30:58  umYlen nalza ! mYj tiddeC vestyrlYn YSten kertYn omYl . mYlam
30:59  kOra eSna poAn lijYn , mYj CYla vere uZYn koStaS , eNlan porYm
30:60  YStaS tyNal<Ym ... a SkeZe kuze orlanenam , tide generalYn Ondal
30:61  kuCYmYZo kunar mYlam SakSe da jYgYZge Yle , keC tudo Ske
30:62  ZapYStYZe , CYnYm ojlaS gYn , lyddYmYn kredalYn . tugaj Zapat
30:63  lieden ... SuCko Zap ! no mYjYn Conem ik SonYmaS peNgYdemden :
30:64  SoNgo kugYza taCe-Erla kolYSaS , mYj vara SonYmem semYn ilaS
30:65  tyNalam , jOratYme eN dene uSnem , pialan liAm ... a mYjYn tYgaj
30:66  eNem ulo , +vol<demar ! teve Umo uZeS , ulo !
30:67     sade vate veerZe dene CyCkYdYn ryCkalaS tyNale . Curij tysSO
30:68  SortYn koltYSaS gaj koeS .
30:69     - vara teve SoNgo general kolen koltYS ... tudo mYlam
30:70  mom-gYnat iziS koden Yle , mYj kajYk gaAk ErYkan lijYm . mYlam
30:71  Ynde pialan ilYS dene ilaS gYna kodYn ... CYn ogYl mo ,
30:72  +vol<demar ? pial mYjYn pOrt oknaSkem tykala . tudYm purtaS gYna
30:73  kyleS , no ... uke ! +vol<demar , kolYStsa mYjYm , kolYStsa !
30:74  SkemYm jOratYme eNlan puaS , tudYn Symbel joltaSYZe lijYn ,
30:75  tudlan polSaS , tudYn SonYmYZYm Sukten SogaS da pialan **83**
30:76  liAS .. kanaltaS Zap SuYn ... no tide tynASte CYlaZat tunar
30:77  jYgYZge , jYrnYk da orade ! CYlaZat motkoC SakSe , +vol<demar !
30:78  mYj pialdYme ulam , pialdYme , pialdYme ! mYjYn ilYS kornYStem
30:79  adakat Carak Soga ! Conem adakat SiZeS : pialem umbalne , peS
30:80  umbalne ! ax , paleda Yle gYn te , orlYkSo mYnAr ! orlYkSo
30:81  mYnAr !
30:82     - no mo tugaj ! tendan korneS mogaj Carak SogalYn ! sOrvalen
30:83  jodam , ojlYza ! mo tugaj ?
30:84     - tugaAk poAn ves SoNgo kugYza ...
30:85     todYlaltSe veer ydramaSYn motor CurijZYm levedeS . pisatel<
30:86  Suko SonYSan vujZYm muSkYndYZ dene Caraklen SinCeS da kugun
30:87  Sylalta , palen moStYSo psixologla kojYn , Sonkalen SinCa .
30:88  lokomotiv SySka , CuZla ; kas keCe dene oknaSte izi
30:89  zanaveska-vlak joSkargYn kojYt ...

31:1  31  kO vinamat ?   **83**
31:2     teve memnan AlYSte +makar +tmapij vate onCYza kuze
31:3  poCYn-vujYn modYn ila ! jyd eda kok-kum Cetvjorka araka
31:4  uZalalteS . adak ... adak ... +makar +tmapij vate ves semYnat ,
31:5  UZo godYm , uStara :
31:6     - ilYS ogYl mo ? ! - maneS .
31:7     kodSo izarnAn mYj Skak viC teNgem Ara puEn kodYSYm tudlan .
31:8  ESe ymbaCSe +platon +terentej vuem SelmeS loCken koltYS .
31:9     Ara godYm pOrt gYCat om lek Yle , da laCak izarnAn paSadarYm
31:10  nal<Ym . oksa ulo .
31:11     " ik atYm kumYktYSaS " , - SonaltYSYm .
31:12     kastene , pYCkemYSaltmeke , +makar +tmapij vate dek
31:13  oSkedYSYm . koNlajYmalan portfel<Ym iSYSYm . uke gYn , eN
31:14  uZeSat , " +sel<sovet predsedatelAt +makar +tmapij vate dek
31:15  araka jyaS koSteS " , - manYn kerteS . portfel< dene gYn , kyleS
31:16  paSa dene koStSYla koAt .
31:17     +makar +tmapij vate pOrt pokSelne Soga . manaS gYn , vate -
31:18  lYve gaj : vurgem oSo , aru , kovra ... Sarpan poC - **84**
31:19  SeNgelne , mogYr pelen piZYn keCa . Curij - olma gaj Cever .
31:20  SinCaZe - yAk-myAk . onCalatat , SyvYlvydet vele toleS .
31:21     - saj kutYret , +tmapij vate ?!
31:22     tudat , SinCam modYktYl , voStYlalYn peleStYS :
31:23     - kutYrem . tol , SiC , una liAt , - mane .
31:24     pOrtYStO koktYn vele ulYna . lugYC YStaS uZSo-kolSo nigO
31:25  uke . CYlaZat SonYmemlak lie . tYgYde oksa ukenal kOra kugu
31:26  kagaz oksam kuCYkten , vigak rual<Ym :
31:27     - " ik klenCam luk-An ! " - man<Ym .
31:28     +tmapij vate oksam nalYn , lektYn kajYS . mYj jYvYrtYSYm ,
31:29  voStYlmem vele SuES . +tmapij vate SinCavyd gaj Andar vydYm
31:30  konden SYndYS . ikanaSte probkam Srop peren luktYm .
31:31     " nu , Ynde jyam ! " - Sonen , CukYrYS temaS tOCen Sogem .
31:32  araka tamYm SiZYn , logarat muralta .
31:33     - +tmapij vate SeSke , arakat peS tamle ! - manYn , CaSkam
31:34  kumYktYSYm .
31:35     +tmapij vate mogYrZYm kok velkYla kYSkYltYn , vastareSem
31:36  ystel voktek mien SinCe . SinCaZe jYl-jYl vele koeS . tudYn dene
31:37  me yAk-myAk kutYraS tyNalna .
31:38     " kapka tykYm molan SYm pYSte ? " - SonaltYSYm . ala-mo jOsYn
31:39  vele CuCaS tyNale .
31:40     iziS lijmeke , +platon +terentej tolYn pura . ruStYn ,
31:41  tajnYStYleS vele . vurgemZe , CurijZe - lavYrgen .
31:42     onCYC mYjYm onCal koltYS . mYAt araka atem ystel jYmak SYltaS
31:43  tOCem .
31:44     - a-a-a , tYj tYge ! tYj tYge ! kOm Sonet , tudYm
31:45  purtYlat ? ! marS ! - kyvarYm tavalta .
31:46     " kOm Ynde vursa ? " - Sonem . +tmapij vate ik semYn
31:47  voStYlYn , viCkYZ jykSO dene SYmata :
31:48     - Cu , +terentej , tunare ik tolaSe , Carne , it lySkO ! -
31:49  manYn peSak Cara .
31:50     - a ... ves pOr>eNYm purtenat ?! - tajnYStYl , ystel deke
31:51  mien Sogale .
31:52     mYjYm onCalYn , tudo igYltaS piZe :
31:53     - a-a-E ... memnan predsedatel< ... peS jOra ... - manYn ,
31:54  pelenem SinCaS tOCa . - E-E ... te-te-te-te-te . te araka jyaS
31:55  jydYm koStYda ulmaS ... eN vate deke ... keCYvalYm gYn , araka
31:56  SoltYSYm , uZalYSYm koZgateda ... te-te-te-te-te ...
31:57     vara SYdYn : - marS ! - kYCkYralYn , ystembalYm Cot muSkYnden
31:58  koltYS . SiZYnat SYm kert , pYlYStyNem gYC +terentej brdoN
31:59  murYktYSat .
31:60     kerek-kOnat pYlYStyN korSta .
31:61     " Ej okmak , jySYlan molan kYrYktaS ? " - SonaltYSYm .
31:62  **85** - tYlanet adak mo YS site ?! - kyseSYZe mYAt saNga luZo
31:63  gYC koltYSYm .
31:64     " +terentej peS ruStYn , sadlan ik gana sajrakYn ENdemat ,
31:65  sita " , - SonYSYm . uke . +terentej SiZdYme gaj vele koeS .
31:66  muSkYndYZYm CumYrtYleS , pyjZYm koCYrr pureS . mYjYm oNem gYC
31:67  pytYral kuCen , pareNge meSakla SydYral SuYS .
31:68     " a mo , mYj +terentejlan tYgak kYrYktaS mo ? " -
31:69  SonaltYSYm .
31:70     +terentej mYjYm nOStYleS da nOStYleS , mYj +terentej jYmalne
31:71  pYrYs igYla vele poCaNam .
31:72     - Ej , kiAmat , +terentej , koltet gYn , kolto ?! - jYmaC
31:73  pYkSe kYCkYrem .
31:74     +terentej pij semYn Yrlen , mYjYm todYSteS .
31:75     - koltet , uke ?! Yk ! .. - +terentejYn pYlYSYZYm SotYr
31:76  purlYn , ojYren SuYSYm .
31:77     ruStYn - ruStYn ogYl gYnat , purlYn ojYrYmo - ConYSketak
31:78  vitara .
31:79     - Y-Y-oj ! - Sokten , ypem gYC rualten kuCen , kyvar ymbalan
31:80  Su-uN lupSalYn , vuem jYmYktarYS . adak kYnel SogalYn , kem
31:81  taganZe dene vuem toSkaS tyNale ...
31:82     Erdene , volgYZmek gYna , uSYm nal<Ym . pomYZaltYm , onCem :
31:83  pOrtYStO vyr vuzYk kiem . kO konden pYSten , kuze , mo lijYnam -
31:84  nimat om Sarne , ala-mo omeS uZmYla vele CuCeS .
31:85     teve araka den Sinkar vate verC kuze uSetYm purtat !

32:1  32  ilYS savYra     **3**
32:2                 1
32:3     SoSo SuYn . Cever keCe SokSo jolZo dene oS lumYm sakYrla
32:4  SulYktara . ENerlaSte vyd kyzenat , teve-teve , CYmalt , ij kaAS
32:5  tyNalSaS . Er-kastene ale kidYm kYlmYktYSe jyStO Soga . tunam
32:6  SulaS tyNalSe lumat CYStYr-CoStYr peNgYde jykYm lykteS , jYdal
32:7  nijYm kyrYStaSat vijZe sita . no tide ik Zaplan vele . Cever
32:8  keCe Ske jolZYm SuAlten gYna Sukta , jyStYn kuatSe jomeSat .
32:9  CYlgYZ kijSe Sij gaj ij moklaka , jorge SortYn , Ske kapSYm
32:10  jomdara . tYgaj Zap godYm korno puZla . eN-vlak myndYr kornYS
32:11  lektaS lydYt . tuge gYnat , nuZna eNlan kajYde ok lij .
32:12     tYgak +SYma Al gYC +kstin +stapan dene lie . Caple korno ulmo
32:13  todYm tudo , oksalYkYm YStaS tOCen , smola zavodYSto poCaNe . a
32:14  SoSo vydSor Zaplan kornYS lektaSYZe vereSte . keC ik ijYm
32:15  parYmeS puraS YS Sono . pakma imn<YZYm kYCken , Syj korobka dene
32:16  olaSke mien tolYn , ik kum pud kindYm nalaS lijYn . +stapan
32:17  SonYmYZYm Sukten . pYrlA +marpuS lyman ydYrZO dene mONgO velkYZe
32:18  vesela kumYlan jortalta . oksaZe Ynde +Elnet ENer tarvanYmeS
32:19  sita , varaZYm Umo jOnan . tuSto Codra voltaSat mien tolaS
32:20  lieS . poCeSYZe +maksij lyman mariAt tudYn gaAk SonYmaS **4**
32:21  dene alaSaZYm pokta . tajYlYS SuYCat , kok pOr>eN , Syj korobka
32:22  kOrgO gYC lektYn , imn<YSt poCeS oSkYlaS tyNal<YC .
32:23     +kstin +stapan - ikmarda kapan kakSi marij . Curij naCkaZe
32:24  volen kaen , Sem SinCaZe Cerle semYn gaj ojgan onCaleS . oNYlaS
32:25  jYrZe nalSe Sem Coka pondaSkYZe Cal puren . Orat , vet tudlan
32:26  ale nYlle viC iAt uke , a SoNgemYn . onCetat , ajdemYm teve kuze
32:27  nele ilYS lunCYrta . Syj korobkaSte tudYn pervYj SoCSYZo -
32:28  latkud iAS +marpuS . tudo peNgYde kap-kYlan , aCaZYn gaAk Sem
32:29  SinCan . no tudo ale SoSYmso pervYj peledYS gaj . Curij
32:30  onCaltYSYZe Cever , vesela . Sem SinCaZat aCaZYn semYn tylYZgYn
32:31  ok onCal .
32:32     - +stapan , - maneS +maksij , - olaStat oZnYso gaj vesela
32:33  ogYl . vitne , Al kalYklan vele ogYl , olase kalYklanat ilaS
32:34  nele .
32:35     - Ynde tYj ojlo , - vaSeSta +stapan , - paSaze-vlakYn
32:36  CurijYSt kolAnYSe . olase kalYk ilYS tYmatle ogYlYm onCYlgoCak
32:37  SiZeS .
32:38     kok pOr>eN , ik trubka gYC piZYktat , terYSkYSt kyzen
32:39  SinCYt .
32:40     - YndYZYm Skenan pasuSkat tolYn SuYn ulYna , - +marpuS ,
32:41  kYlmYSe jolZYm vaS peren , aCaZlan peleSta , - imn<Ynat Arnen .
32:42     tYge ikmagal jortat . keneta imne jortYmYZYm Carnen SogaleS .
32:43  +stapan , Syj korobkaSkYZe SogalYn , onCYk onCaleS .
32:44     - teve , akYr ! - +stapan ves jykYn kYCkYraleS , - +maksij ,
32:45  kuze vonCena ? - tudo SeNgel ulaze joltaSYZ deke savYrna .
32:46  - kugu Cara lopYS vyd volen . vonCen ogYna kert , onCYni ?
32:47     +maksij , terZe gYC volen , lopkan Sarlen kijSe vydYm lydYn
32:48  onCa .
32:49     - kuze lijman , a ?..
32:50  **5** - kelYn lektaSna tykna , - +stapan kutYra . - anAt , Umo
32:51  polSa .
32:52     - noen ulYt Sol , - +maksij SylYkYn peleStYS , - no nimomat
32:53  YStaS ok lij . ajda , imnetYm pokto .
32:54     +stapan , oNZYm Yreslat , imn<YZYm solaZ dene CZop SoktYkten
32:55  lupSal kolta . imne ikmYnAr vustYklanen Soga . ozaZYn CarnYde
32:56  poktYmYZYm SiZYn , nimogaj SuCkYlYkYm onCYde , ENerYSke tOrSta .
32:57  tOrStalten , ik-kok gana gYna toSkalYn Sukta - imn<Yn pel kapSe
32:58  vydYS puren SogaleS , kYlme ijYm pudYrtYl kaAS tyNaleS . jyStO
32:59  vyd , ter kYrak gYC taSlen , Syj korobkaSke pura , vyd kojYn
32:60  kelgemeS . +stapan imn<YZYm CarnYde pokta . imne keneta kajmYZYm
32:61  Carnen SogaleS . ter tavanYS SiCSe ij , ter aNYS SySkYlt temYn
32:62  SinCYnat , kurYkla Carakla .
32:63     - pokto sajYnrak ! - onCYlno mo lijmYm CYla raS uZYn ,
32:64  SeNgeCYn +maksij kYCkYra .
32:65     +stapan adak sapSYm SupSkeda , solaZ dene lupSa . uke , nimat
32:66  ok polSo . imne jOrlaS tOCen vele Soga . jyStO vyd luYSko SumeS
32:67  vitaren kYlmYkta . vyd pokSelne omartala SogYltSo ozaZYmat ,
32:68  imn<YZYmat kYlmYkten tyNda . +marpuS kagaz gaj oSemYn , korobka
32:69  tyrYSkO kyzen SogalYn , kapSYge CYtYra , +stapan SkeZat ij gaj .
32:70  no tidYm ydYrZYlan YneZ onCYkto .
32:71     - +maksij , - maneS tudo vara , - ajda imnetYm tuarena . kok
32:72  imne dene SupSYn luktYna . - SkeZe , vaSmutYm vuCen SuktYde ,
32:73  sodor terZe gYC tOrStaltat , +maksijYn imn<YZYm tuaraS tyNaleS .
32:74  CYtYrYSe kidSe dene kok vyraNYm ter vujYS , ves muCaSYStYm
32:75  syspan syskYlYS kYlden , imn<Ym poktaS tyNale .
32:76     kok imne kokYtak . terYm ves serYSke SupSYn luktYt . Ynde
32:77  +maksijYnYm lukman . +stapan adak ugYC kYdal jokte vydYS pura .
32:78  kok pOr>eN , imn<Ym kYCken , +maksijYn terZYm serYS luktYt .
32:79  **6** - Umo utarYS , - +maksij nOrYSO sYlmaZYm punCalaS tOCen
32:80  peleSta .
32:81     +stapan oNYlaSluZYge CYtYra . imn<Ym pYkSe kYCkat . +marpuS
32:82  aCaZlan kertmYZe semYn polSaS tOCa . nOrYSO mYZerZe gYC ,
32:83  tyrvolak gYC CYpCYme gaj , vyd CYpCa .
32:84     ArnYSe imne-vlak pYkSe lyNgat .
32:85     - +marpuS , - maneS +stapan , - imn<Ym pokto ! kidem
32:86  kyCYSta . ala-mo vuemat korStYmYla CuCeS .
32:87     nuno tYge +SYma AlYS keCe SiCSaS dene mien SuYt . +marpuSYn
32:88  avaZe , +kaCYrij , ola gYC marijZe den ydYrZYn tolYn SumYStYm
32:89  Sym vurgYZYn vuCen . teve , kapka onCYko tolYn SogalSe ulazYm
32:90  uZYn , tudo kuanen kurZYn lekte . +stapanYm pYkSe gYna Syj
32:91  korobka gYC voltYS . marijZYn jySO eNla pOrtYS tajnYSt purYmYZYm
32:92  uZmeke , tudYn kuanZe ikganaSte jomo . +stapan ola gYC kondYmo
32:93  kosteneCSYmat ikSYvYZlan pukSen YS kert . noCko vurgemZYm
32:94  vatYZYn kuze vaStaltYmYZYmat ok Sarne . viC ikSYvYSt aCaStYn
32:95  vaStaltSe tysSYm , avaZYn SortmYZYm lydYn onCen SinCenYt . pujto
32:96  nunat kugu ojgo lijSaSYm SymYSt dene SiZYnYt .
32:97     jydYm +stapan peS Cot kan<YsYrlanYS , vujZo dene ojlYStaS
32:98  tyNale . voktenZe , nimom YStaS OrYn , vatYZe pOrdYn . +stapan
32:99  tugak vujZo dene vudYmaten . viC ikSYvYZe , nimom SiZde , laska
32:100  omo dene malenYt . +kaCYrij , marijZe vokteC ErkYn ojYrlen ,
32:101  UmYSOrlYkeS sortam Cykta . vara , sukalten SinCeSat , UmoNam
32:102  onCen , umSa pomYStYZo ojla :
32:103     - oj , kugu Umo , kugu pyrSO , SoCYn ava , +iisus +xristos .
32:104  +stapanemlan laska SylYSYm pu . ojgan eSYm ugYC ojgYS it luk ...
32:105  - tudo tetla peleSten ok kert , kumYlZo todYlteS . jyStO kyvar
32:106  umbak kumYk vozYn , uten kaen SorteS .
32:107  **7** piC SoSo jyd kelge omo dene mala . kava gYC SydYr-vlak Sem
32:108  jydYm ErkYn volgaltat . urem vujYSto kok-kum gana pij optaltYme
32:109  jyk Sokta . peljyd ZapYm palemden , agYtan-vlak muraltat .
32:110  ojganYSe ydramaS , omYZYm jomdaren , Cerle marijZe vokten laC
32:111  Sket SinCa .
32:112             2
32:113     Cever keCYn kugu vijZYm iktat kuCen ogeS kert . SoSo keCe Ske
32:114  paSaZYm muCaSYS Sukta . tynA SiZdeak uZar vurgemYm Cien Sogale ,
32:115  jYrvaS kuanen Uarla . teve CYldYrij turijZat , ylYk-kySkO
32:116  CoNeSten kyzen , sYlne murYm mura . a tynAlan sadiktak . no
32:117  ajdemYlan vele ik semYn ogYl . ajdemYn ilYSYStYZe nuZna den poAn
32:118  vaS kredalYt . nine kok vij uZmoSudYmo ulYt .
32:119     +SYma AlYStat tYgak +stapanYn eSYZYm gYn kok ojgo ikganaSte
32:120  perYS . taklanak ogYl kalYk ojlen : " nuZna pogYnen toleS . ot
32:121  CYte gYn , kredal ot moSto gYn , surtetYmat kumYkta , da surt
32:122  olmeSet poCkaltYS kuSkeS " .
32:123     +stapan lYStaS SarlYme pagYtYSte SygarYS vozo . teve taCe
32:124  pYtartYS kornYZYm ErtarYS .
32:125     +marpuS toAS tolSo-vlak deC SygareS En varaS kodeS .
32:126  molYgunam Sygar vokten Sket Erten kaASat lydeS Yle gYn , kYzYt
32:127  tudlan Ske kudveCYZlak CuCeS . no tide Sygar Sagal ogYl kolYSo
32:128  kapYm pogen pYSgen . **8** UZYZYn teve Sygar ymbalZat Sudo dene
32:129  levedaltYn , mlande dene tOrlanen . laC Yres SogYmo gYC gYna
32:130  ajdemYm tojYmYm palet . aCaZYn Sygar ymbalnYZe ale ile rok kiA .
32:131  " vet Sukerte ogYl SoNgYeN molo semYnak mlande ymbalne
32:132  koStYN " , - Sonaltet . a Ynde tarvanYde , nimo nergen kolAnYde
32:133  kiA , kud ikSYvYm da vatYZYm orlanaS kodYS . tudlan kan<Yle , a
32:134  +marpuSlan En nele . CYla eS tudYn ymbalne lieS . Sol<YSt den
32:135  SyZarYSt ale izi ulYt . toAS tolSo-vlaklanat avaZe poSkudo deC
32:136  kindYm kysYlen kondYS . Ynde Erla keCYm ilen lekme nergenat
32:137  +marpuSlan SonaS tykna . avaZe jOrSeS tylYZgen . SinCaZat sokYr
32:138  lijYn SuYC ... +marpuS kugun , nelYn SylaltYS . ulo kapSYge
32:139  CYtYrnalten , aCaZYn SygarZe ymbake SuNgaltat , uten kaen SortaS
32:140  tyNale : " aCij , molan kolenat , molan ? Ynde kuze ilena ,
32:141  kuze ? oj , UmYZat , it kudalte " . tudo uES-paCaS Sot deC posna
32:142  vudYmata .
32:143     Suko ale Sagal Zap tYge SortYn kien - +marpuS tidYm ok
32:144  Sarne . keneta vaCYZYm peS nYZYlgYn kuCYmYm SiZe . tYmatle ,
32:145  SymeS voCSo pOr>eN jykeS tudo pomYZaltSe gaj kYnel Sogale .
32:146  ojgan Sem SinCaZYm jyk vek nOltale . tYSte SaNge toAS polSaS
32:147  tolSo Ske AlYse +miklaj +terentejYm palYS . +terentej +marpuS
32:148  gaAk nuZna eS gYC . tudo lopka vaCan , Sara SinCan , kykSaka vik
32:149  neran , tYrtYS SyrgYvYlYSan ConeS piZSe rveze . tudo +marpuS deC
32:150  ik ijlan kugu .
32:151     - it Sort , +marpuS , - ydYrYn vaCYZYm kok kidSe dene SYman
32:152  kuCa . - SortYn nimom YStaS ok lij .
32:153     +marpuS onCYlsakYSYZ dene SyrgYZYm yStYleS . tyrvYZO lYStaSla
32:154  CYtYra .
32:155     - Ex , +terentejZat , - keneta tudo rvezYn oNZo dek
32:156  tajnalta .
32:157     rveze ydYreNYn SinCavydSYm SyrgYStYZO SiZeS . tidYZe ConZYm
32:158  jylaltaren pudrata .
32:159  **9** - it Sort , it Sort , - no SkenZYnat SinCavydSO joga . -
32:160  it Sort , *marpuS ! - keneta tudo peNgYdYn peleSta . - Semer
32:161  eNYn SinCavydSO aram ok lij . Sogo teve , Zap SuES , memnan gaj
32:162  eNat SYrgYZal koStaS tyNaleS .
32:163     tudo , ydYrYm vaCYZ gYC SYman kuCen , mONgYZO ErkYn uZata .

33:1  33  +savak vel   **5**
33:2     saAt ludSo joltaSem , kumYldam nalme pagYt lijZe ! izi
33:3  kumYldam kuguES ida uZ , ikmYnAr Zaplan me tendam SySpYk ilYme
33:4  saska peCe gaj Cever +savak velYSkYna mien savYrnaS yZYna .
33:5  kerek vydSor godYm Sopka kastene mijYza , kerek Sem SYZYm
33:6  pYCkemYS jyd rydYlan logalza - nimat ogYl : +savak velYSte Ere
33:7  vesela . tuSto pyrtysSat sOrale - onCen Seret ok tem ; kalYkSat
33:8  peS saj - kerek-kOZat , u lyNgela lYvYrgen , vujZYm savalten
33:9  vaSlieS , pulYSda gYC SYman vyCkalten , nalYn purta , Serge
33:10  unaZe lijYda .
33:11     +savak vel - CodYran ver . tuSto +morko den +joSkar-+ola vel
33:12  gaj kugu CodYra uke gYnat , kuSko ot onCal - CodYra . AlZat
33:13  SinCa - CodYra voktene , vydSat joga - CodYra voktene ,
33:14  kural-ydYmO mlandYZat - CodYra voktene . +savak marijYn CodYraZe
33:15  Caple - zavod tyn<Yk gaj kykSO , kYne gaj CyCkYdO . oraltYlan
33:16  voltet - pYrnAZe mura vele , pulan kondet - koNgat viAn lieS .
33:17  oraltYlanat , pulanat +savak marij ok tynO , SkalanZe vele
33:18  ogYl , +laZ mogYr marij-vlaklanat sitara . +savak marijYn
33:19  CodYraStYZe tys deC tysan AnlYk ila : uZar **6** oNan luet ,
33:20  laStYra poCan uret , olaCa-vulaCa SurmaNSet , Cever rYvYZet , da
33:21  CYlaZYm kuSko kalasen pYtaret ! a SuldYran kajYkSe ! parnA vuj
33:22  gae izi ENYZgoCSo kajYk gYC tyNalYn kombo gae kugu , soNgYra
33:23  suzo marten SYmlu SYm tyrlO kajYk ila . a CodYra saskaZe !
33:24  verYn-verYn ENYZSe vondYZYm pygYrta , arSaSYn-arSaSYn taraj
33:25  lastYkla keCa , snegYZ den SYmaSYZe kyES - mlande joSkarga .
33:26  poNgYZo tunar lieS - keC kol<mo dene kuEn opto . kurezYZe oSo -
33:27  Alt yAn tuara . rYZYkSe poldYS gaj tYgYde , mygYnde gaj Cever .
33:28  +savak marijYn CYla CodYra saskaZat tamle , purlat - umSaSet
33:29  Sula , puSYZ denat Seret temeS . nur mlandYZe kindYlan CaNga
33:30  ogYl , YStYSe-kuCYSYlan oAr ijYStat nOlten gYna pua . kurYk -
33:31  Sotlan uke ogYl kurYkSat . tudo muZYran da mOrO seran . myj deC
33:32  myj puSan olYkSo ulo , keNeZ keCYn SerlYme sYvYnla kojYn kiA .
33:33  pytYn< +savak velYm ilandaren , CinCe pYrCan vydSO joga . Ynde
33:34  memnan manme dene gYna ogYl , +savak vel veselanak vesela .
33:35  tuSto Erdene keCe lekteS - SijYm Savalta , kastene SinCeS -
33:36  SOrtn<Ym Savalta . molan gYnat dYr +savak marijYn pOrt SeNgel
33:37  lomberYStYZe , korem jYmal aramaStYZe ukSYZ eda jydat-keCat ,
33:38  lYm lijde , SySpYk SySka ; molan gYnat dYr idYm-peCe kuEZ eda ,
33:39  CodYra pokSel pynCYZ eda kuku mura . jYrvaS tyrlO kajYk i mura ,
33:40  i SySka , keNeZ goC Ere syanla vele Sokta . tuSto kajYk vele
33:41  ogYl , CYlaZat muralta : CodYraZe Soga - muro Sokta , vydSO joga
33:42  - muro lekteS , mardeZSe pualeS - murYmak SySkalta , pytYn<
33:43  pyrtysSO nYZYlgYn-nYZYlgYn muralta .
33:44     +savak marij OrdYZ eNYm peS pagala . mieda gYn , Skeat
33:45  uZYda . tudYn deke eN toleS gYn , ystembakYZe kinde-SinCalYm
33:46  poga . ysteltOr olYmbak ur pun gaj sur portYSYm Sara da tendam ,
33:47  nalYn SYnden , Sunen-Sunen sijla , poro kumYlZYm onCYkten ,
33:48  mutlanaS tyNaleS . tendan tolmYdam kolYn , poSkudYZo-vlak tendam
33:49  uZaS , SkeSt deke yZaS purat . uZaS , yZaS purYSo-vlak koklaSte
33:50  iktaZ-kO SYmlu-kandaSlu iAS kugYza lieS . tudo tendan kydYnda
33:51  tolYn SinCeS , mut gYC mutYm luktYn , kuSeC ulmYdam , mogaj
33:52  paSam YStYmYdam umYlkalen naleS , vara SkeSt nergen predanij den
33:53  legenda-vlakYmat kalasYlaS tyNaleS . Cal pondaS semeSkYZYm
33:54  niAltYme gaj YSten kolten , En onCYC tudYm kalasa : " ala memnan
33:55  kugeze-vlaknat tendan velYmak tolYnYt ulmaS . " ala-kunam dYr ,
33:56  peS Sukerte , memnan kugeze-vlakna tele godYm SySkan eCe dene
33:57  tolYnYt " manYn , oZno kugurak-vlak ojlat Yle " , - maneS . UZo
33:58  eN , tidYm kolYn ogYl gYn , kokla gYC jodeS : " mo tugaj tudo
33:59  SySkan eCe dene ? " " kolYStsa , rodem , mYj tudYmak kalasYnem ,
33:60  - maneS SoNgo +savak marij . - tunam tide kundemYSte ik
33:61  +munamarij Al vele ulmaS . kYzYt tudYm +Suar>Al **7** manYt .
33:62  +munamarij Al Sukerte , +jYvan kugYZa godYm , SinCYn . tunam
33:63  tYSte kYzYtse deC ala-mYnAr paCaS SukYrak Serge akan CodYra
33:64  kajYk ulmaS . tYSke tudo CodYra kajYk kuCaS ala-kuSeCYn myndYr
33:65  marij-vlak SySkan eCYSt dene tolYn lektYnYt . CienYt ulmaS ,
33:66  maneS , nuno lum gaj oS YStYraS mYZerYm , upSalYnYt ulmaS ,
33:67  maneS , oS meZ upSYm . oS meZgeman jolYSt dene SySkan eCe valne
33:68  Sogen , tide verYm onCen jOratenYt . jYrvaS pYllan logalSaSYn
33:69  Cever pynCer , koZer den nulger , SydO iAS tumer den pister
33:70  muren Sogen . tYStat-tuStat tele goC kYlmYdYme vyd jogen . oS
33:71  piZan kidYStYSt oSkiza toASt lijYn . kuze toASt dene eCYStYm
33:72  tykaltat , tuge eCYSt , Skeak tarvana da mardeZla pisYn naNgaA ,
33:73  maneS . pujto SySkYmO jykYSt gYna Sokta da lum purak gYna kYnel
33:74  kodeS ulmaS , maneS ... tYge SySkan eCan marij-vlak tolYnYt da
33:75  tukYman tukYmYSt dene CodYra loNgaS ENerla muCko olmedaltYnYt .
33:76  tukYmYStYm SarYme semYn mlandYm poCYnYt . poSkudo marij-vlak
33:77  dene rodYlanen , molo kalYk dene kelSen ilaS tyNalYnYt ...
33:78  +savak vel kalYkYn jOratYme verZe lijYn . OrdYZ marij-vlak
33:79  +savak marij deke miAS-tolaS , jyaS-koCkaS kumYlan lijYnYt .
33:80  +savak vel gYC SeSkYm purtaS , +savak velYS ydYrYStYm puaS
33:81  tYrSenYt . ydYrYStat +savak velYSke jYvYrten marlan toledenYt .
33:82  laZ ves mogYrYSto da +viCe tyrYStO , +posA velYSte da +nol<o
33:83  vokten vueS SuSo ydYr-vlak SYZe godYm , tygO lektYn , +savak
33:84  velYS melYn SogalYnYt , rveze kumYlYm tarvatYmeSke yCaS-yCaS
33:85  SYZe puCYm pualtenYt . +savak velYm SergaS parnAn , Cever pota
33:86  kYdalan motor kaCYm kYCkYrenYt . a +savak marijYn ydYrZO +savak
33:87  veleSYZak lakemaS  tOCen , ves vere kajYmYZe SuYn ogYl . kaASak
33:88  logalYn gYn , arnA vueS , manme gaj , mONgYZO , aCaZ-avaZ dek ,
33:89  +savak velYS , tolaS tOCen manYn , SoNgo +savak marij tYlanda
33:90  ojla . " CYnZYmakSe Sonet gYn , kOn tYgaj vesela verYm kudalten
33:91  koden kajYmYZe SuYn gYn , kOn tYgaj Cever velYS tolmYZo SuYn
33:92  ogYl gYn ! " - maneS keC-kOZat " .
33:93     sYlne +savak vel ! sYlne tudo +kugu +oktAbr<Yn ErYkeSYZe ugYC
33:94  SoCmYZ dene ! o , peS sYlne taCe +savak velZe u kolxoz ilYS
33:95  dene ! +savak marij kolxoz ilYSeS pialYm jOrSYn surtvake
33:96  purten . +lenin partijYn idejZe dene kuSkYn , kommunist partijYn
33:97  vujlatYmYZ dene iza-Sol<o sovet kalYk eSeS socializm gYC
33:98  kommunizmYS ElektriCka dene kaA . o , peS sYlne +savak velZe u
33:99  ilYS poCeS uEmmYZ dene ! +savak marijYn pasulaZe uZar CodYra
33:100  yStYm yStal SogaleS , lYki-luki ENer **8** tyrZO lysanat ,
33:101  lYStaSanat puSeNge dene tyrlalteS , iziat-kuguat koremZe vyd
33:102  dene temeS , AllaZe +lenin tul dene volgalteS . +savak velYSte
33:103  zavod korpusla gae ferma oralte den kinde klat-vlak nOltaltYt .
33:104  mlande saskam +rodinYlan tok naNgaen , ola gYC satum utYmeS
33:105  konden , korno ky AgYlga .
33:106     +savak vel pyrtysSO dene sYlne , kalYkSe dene Caple .
33:107  revolUcijYn plamennYj tribunZo +sergej +mironoviC +kirov +savak
33:108  marijYn liSYl zemlAkSe Yle . +sovet +soUzYn akademikSe +vasilij
33:109  +petroviC +mosolov - +savak marijYn urlYkSo . +kugu
33:110  +oteCestvennYj sar godYm +sovet +soUz +geroj lymYm marij kalYk
33:111  gYC En onCYC +savak marij rveze +sergej +romanoviC +suvorov
33:112  nalYn . +savak veleS aviacij general +stepan +ivanoviC
33:113  +Cemodanov , +sovet +soUz +geroj-vlak +ardaSev den +novoselov ,
33:114  SydO dene kumdan palYme eN-vlak SoCYn kuSkYnYt .
33:115     pagalYme ludSo joltaS , me tendam +savak velYS mien savYrnaS
33:116  yZYnna . kunam miAS kumYlan lijYda , me tudYZYm ogYna pale .
33:117  kunamlan tendam vuCYmYnam meat ogYna kalase . kunam Conda
33:118  vyCkalta , tunam mijYza . mijYza pOrSan telYm , CyCken-CyCken
33:119  lum lummo godYm , mamYk gaj puSkYdo ter korno dene . mijYza umYr
33:120  HoSYm , lombo peledme godYm , tomkan-tomkan uZar porsYn vurgemYm
33:121  Cien SogalSe sader vokten , tOr korno dene . mijYza SonanpYlan
33:122  keNeZYm , kinde volgenCe lyNgYmO godYm , Surno kokla gYC
33:123  jolgorno dene . mijYza Cever SYZYm , u puCYmYS turtYktYmo
33:124  godYm , jorga kuEn SOrtn<YZ dene vakSYltSe nOrO korno dene .
33:125  SYZe keCe kyCYk , jydlan kodYna manYn ida man , +savak velYSte
33:126  Sem SYZYm volgaltSaS onCYC utYr pYCkemYS lijme godYmat peSak
33:127  vesela lieS . keCYvalYm myndYrkO-myndYrkO Sem potala kojSo
33:128  +buSkov CodYraZ den rYvYZ gaj Cever +savan pynCerZe , Sem kudYr
33:129  gaj +voCarma koZla den jYrvaS or>eN gaj sOral tYgYde
33:130  oto-vlakSe , piste vujYSto mykS ige YzgYmYla Sokten , Er
33:131  jydYmat goZ-Z-Z muren Sogat . CodYra vuj murYmo jyk SeNgelan
33:132  kodeS . tYlanda Ynde molo nimat ok Sokto , orva tYrtYSda
33:133  peraltme den imne jol jykdam gYna kolYda . traktorat ok mygYrO ,
33:134  kYlmaS kuralYn pYten . tYge Sukat ogYda kaj , pYtartYS lYStaS
33:135  jogYmYm kolYda . tunamak vyd SorgYktYmo SoktaS tyNaleS . Skeat
33:136  SiZYda , te AlYSke SuYn ulYda . +savak velYSte Al gYC AlYS tora
33:137  ogYl . te vyd jogYmo jykYm kolYda gYn , SinCen lijza : kuze ydYr
33:138  den ydYr , kidYm vaS kuCen , Sij tarmanYStYm murYkten oSkYl
33:139  koltat , tuge tide +savak vyd den +voCarma vydat aka-SyZarla
33:140  jYgYre SorgYkten jogat , myndYrnat ogYl +buj vydYS vozYn uSnat .
33:141  +buj vydSO , SyvYrzO semYn , lYkYn-lukYn kadYrgYlYn mien , +viCe
33:142  vydYS kerYlteS .
33:143     +buSkov CodYraZ vokten , nine vydlaZ muCko jyd rymbYk dene
33:144  tytkaltYn , iziat-kuguat saderan Al-vlak SinCat . tuSto **9**
33:145  +savak marij sYlne pyrtysYn palYdYme lYZga murYZ jykeS tamle
33:146  Er omo dene laskan kanalta . i tidat +savak velYn nYZYlge pyrtys
33:147  muran tYmYkSe agYtan muro jykeS kuSkedalteS . ala-kuSto , SYZe
33:148  jyd pYCkemYSte , ala-kOn agYtanZe SergYltaren gYna
33:149  muralten-muralten kolta da tYmYk tynAm kYnelta . vara pytYn<
33:150  +savak velYSte CYla agYtan , kaStaSt gYC volYde , ymbala-ymbala
33:151  raSkaltaraS tyNalYt . tYSte agYtanYStat agYtan deC sajrak murat
33:152  ala-mo : muralten koltYmo muCaSeS , SylYSYm mONgeS nalYn ,
33:153  aj-j-j YStal koltat , da posnak sOralYn Sokta . tide ZapYSte
33:154  +vyrzYm ymbaCYn tY-Y-Yp Er yZara tarvana . yZara koAS tyNalme
33:155  godYm +savak marij vate malen kYneleS . teNgYl muCaSke SinCYn ,
33:156  pYCkemYSeSak jolYm pideS . yZara SydYrYm onCalYn , pod dek
33:157  mien , izi tulYm Cykta . koCkaS saka . saka vele , podSo SolaSat
33:158  pura . pod Solmo jykeS +savak marij SkeZat kYneleS .
33:159     ... ErkYn-ErkYn tyl-tyl koAS tyNaleS . Er koCkYSYm YStYmek ,
33:160  +savak marij vatYSn<YkSYm CiA , oS onCYlSovYCSYm saka da kolxoz
33:161  paSaSke lektYn oSkYleS ... volgalteS ... vyrzYm ymbaCYn
33:162  SYrij-vurij Er keCe lekteS . +savak marijYm kolxoz paSaS
33:163  vaSlieSat , pujto , jYvYrtalYn , ala-mo semYn SYrgYZ kolta da
33:164  +savak vel muCko SijYm Savalta .
33:165     +savak marij utlarakSYm kYdalaS kapan , SYmavuC gaj viAS da
33:166  CumYraS mogYran , ynaran eN lieS . tudo Catkata neran A Sara
33:167  SinCan , A Sem SinCan , aru CurijvYlYSan . tendan dene
33:168  mutlanYmYZ godYm turan , veselan onCa da SkenZYm uSanYn kuCa .
33:169  ojlYmo koklaSke SuYn ok puro , eNYn ojlen pYtarYmYZYm vuCalten
33:170  SinCa da vara ilten gYna ojlen kolta . " mYj " manme olmeS
33:171  " min< " maneS . " tYj " manme olmeS " tin< " YStaleS .
33:172  " kYzYt " manYn ok man , " kizYt " maneS . " vlak " olmeS
33:173  " lak " YStaleS . +savak marij sOral OrYSYm kuCa , pondaSYm
33:174  SoNgemmeSkYZe Ere nyZeS . SoNgemmekSat pondaSlan CydYrak lieS .
33:175  pondaSYZat tudYn asam ok kuS , kunar SoCaS tOCYSYZYmat ,
33:176  CurijonCYmo vaStareS SinCYn , vaSkyzO dene Ere tOrla . ypYm
33:177  kuZun ok kolto . kojYS-SoktYSYZat tudYn tapkata . UZYn gaj
33:178  tOrStYlYn ok SinCYlt , eNYm ok igYlt , eN dene SyrdYlYn-tumanlen
33:179  ok koSt , CukrijYnat ok koj , jorga kojYSYmat ok onCYkto . kande
33:180  dene SYrYktYmYm ok Cij , SemYm YStYkta . eNlan CuZga ogYl .
33:181  pajremZe godYm unam onCaS jOrata . ystembal tiC latkok kymYZ
33:182  dene tyrlO CesYm poga , unaZYm ysteltOrYS SYnda da vatYZ dene
33:183  kok mogYrYm avYren SinCYtat , lYZgan gYna Sunen-Sunen onCat .
33:184     +savak marij arakalan vujZYm ok kudalte . pazarYSte ,
33:185  magazinYSte jyYn ok koSt . pajrem godYm vele podYleS da muralten
33:186  **10** koltYde ok CYte . muralta SYman , kumYllan logalten , Ske
33:187  +savak velZYm Con pYten jOratYmYZYm kalasen . tYglaj onCYmaSte
33:188  tudo yNYSYn vele koeS gYnat , yNYSO ogYl , lyddYmO . jYlmYlan
33:189  viAS , SeNgeC-onCYC ok ojlYSt , mo kalasYSaSYZe ulo , vik ,
33:190  SinCatlanak kalasa . ila tudo kolxoz paSa dene gYna . koklan
33:191  +buSkov CodYraStYZe kyrYm kuSkedeS , +Sajtan ereSYZe moCYlam
33:192  kolta . piste dene ystelYm , pykenYm , ruaSvoCkYm , puravolYm ,
33:193  kol<mYm , tuleC molYm YStYleS , fermYStYZe Suko vol<YkYm aSna ,
33:194  mykSYm onCa , CodYraS koSteS , kolYm kuCa . mlande kYlmYmeke ,
33:195  +Elnet den +ySyt koklaS gosudarstvYlan CodYram AmdYlaS koSteS ,
33:196  tYgYde kustarnYj remeslom YSta . +savak marij poSkudo dene
33:197  kelSen ilaS jOrata , koStmaSte Ske joltaSYZYm nigunamat ok
33:198  kudalte . vatYZYm Zaplen ila , SoCSYZYm kuanen onCa , izinekak
33:199  paSam jOrataS tunYkta . +savak marij UmYltaS ok jOrate , tyrlO
33:200  maneS-maneSlan inanYmYm kudalten . oZnYrak tyrlO primegYlan
33:201  inanenYt . purYmYSt , lekmYSt godYm omsaS jolYStYm iSYkten
33:202  koltenYt gYn , " ala-kO eN toleS " manYnYt . pOrtOnCYkYSt agYtan
33:203  kyzen muren gYn , " una toleS " . koNgaSte kuNge pu jylen
33:204  jOralteS , tuNge velYm " una toleS " lieS . iktaZ-kuSko kaAS
33:205  lektYn da korno goC pYrYs kudal kolten ale Ara vedran ydYramaSYm
33:206  vaSlieS gYn , " Sotlan ok tol , oCYni " manYn . +savak marij
33:207  oZno SeSkYZYmat kok semYn SelYn : pialan den pialdYmYlan . u
33:208  SeSkYZYn pialan ale pialdYme ulmYZYm tudo syan godYmak
33:209  " palen " . ydYrYm kondYmo godYm pij opten gYn , " pialdYme
33:210  SeSke logalYn , surtem Ynde ok vorane " manYC toSto +savak
33:211  marij . syan godYm SorYk lomYZYn gYn , " pialan SeSke toleS ,
33:212  ilYSem Ynde poCYlteS " manYn kuanen . mutat uke , meat , teat ,
33:213  tenijse +savak marij-vlak SkeStat tide maneS-maneSlan ogYt
33:214  ySane , no ilalSe +savak marij dene tidYn nergen mutlanaS
33:215  SinCYda gYn , tudo Ske legendYZYm kalasYde ok kod ...
33:216     " ilen , - maneS tudo , - oZno memnan ik kugezYna , +kindYlat
33:217  kugYza . topkata Cever marij ulmaS . ilen tudo pujto ni poAnYn
33:218  ogYl , ni jOrSYn jorlYn ogYl . eN deC nimam ANYSen koStYn ogYl ,
33:219  SkenZYnat utYZo , eNlan puaS sitYSYZe uke ulmaS . tudYn viC
33:220  ErgYZe lijYn . vara ik SeSkYZYm purtYmYZ poCeS ilYSYZe jOrSeS
33:221  vaStaltYn , maneS . SeSkYZYm peS kugu syan dene , maneS ,
33:222  purten . ydYrYm SYnden , syanYn mONgeS pOrtYlmYZ godYm ulo Al
33:223  muCko CYtYdYmYn SorYklak lomYZaS tyNalYnYt . tuleC vara
33:224  +kindYlat kugYzan poAS verZat kodYn ogYl . idYmYStYZe koStaS ver
33:225  pYten , kavanlan kavan logalYn SinCaS tyNalYn , surtveCYZ tiC
33:226  vol<Yk vuzalYn , maneS " .
33:227     " a varaZYm ? " - te SoNgo +savak marij deC jodYda .
33:228  **11** " a varaZYm , - kalasa tudo , - +kindYlat kugYzan tide
33:229  pialan SeSkYZe SkeZat ilen-ilen SeSkYm purtaS SuYn da purtenZe
33:230  tudo tugaj pialdYmYm - syanZe godYm SyvYr-tymYr jykYmat ,
33:231  maneS , kolaS ok lij ulmaS , Al muCko pijlak vele urmYZYnYt , da
33:232  i tugak lijYn : SeSkYZe pialdYme logalYnat , tudo vol<Yketat ,
33:233  toSto kavanetat , mykSetat - CYla pYten , maneS " .
33:234     tYge oZno ilenYt , tYge ilYSYn tOrsYrZYm , pojYmo den
33:235  jorleStmYm umYltaraS tOCenYt . CYnZYm gYn , oZno +savak marijYn
33:236  SeSkYZe vele ogYl , tudo SkeZat " pialdYme " ulmaS .
33:237     +savak marij Cever pyrtysSYm oZno onCen gYna ilen , pajdaZ
33:238  dene gYn pomeHik , kulak rakatlanen . +savak marij SkeZe viC
33:239  Alla goC lu-latkok meNge koklaSkat kural-ydaS koStYn , tOrza
33:240  onCYl , idYm SeNgel mlandYZYm olbot kuCen . ymbakYZe symYrlYSaS
33:241  gaj CodYraZe Sogen gYnat , ik ukS padYraSYmat tudlan nalaS lijYn
33:242  ogYl . pasuZ jYr kok-kum meNge dene Cever olYkSo Sujnen -
33:243  vol<YkSYm urZa olYm dene SogYkten : SudYZYm olbotlan solen-solen
33:244  puEn . ilen-ilen , ErYkYm vuCen Sukten : Al jYr mlandYZYm sovet
33:245  vlast< +savak marij-vlaklan SkalanYStak kurYmeSlan pajdalanaS
33:246  puEn . CodYraSke +savak marij-vlak oza lijYn koStaS tyNalYnYt ,
33:247  Ske nurYSt vokten SarlYSe +buj olYkSat nunYnak lijYn . +oktAbr<
33:248  revolUcij deC vara gYna +savak marij kurYmZYlan pervYj gana Ske
33:249  olYkSYm SkalanZe solaS lektYn . i meat , ludSo joltaS , tudo
33:250  ZapYSke pOrtYlYna , +savak marij-vlak dene pYrlA +buj olYkYS ,
33:251  Sudo solYmaSkYSt , volena .

34:1  34  dezertir-vlak   **78**
34:2                I
34:3     1919 ij . SYZe . ErvelYSte +kolCak armij Cakna gYnat , ale
34:4  AtYrak kuatle . +joSkar +armijlan +kolCak armij dene peS Cot
34:5  kredalaS tykna . oSo-vlak , pYtYSaSYStYm SiZme gaAk , peS
34:6  SYdeSken ulYt . CaknYmYSt godYm pYrlA naNgaen kertdYme yzgarYm
34:7  pudYrtYl , jylaten pYtarenak kodat . pOr>eN-vlakYm latkandaS ij
34:8  gYC tyNalYn vitle iAS marte mobilizovaen naNgaenYt . ikSYve den
34:9  SoNgYm puStedat , ydYramaS-vlakYmat ogYt Camane . plenYS
34:10  vereStSe joSkararmeec-vlakYm Cot orlandarat : kidYStYm ,
34:11  jolYStYm pudYrtYlYt , parnA jYZYNYm pyCkedat , molo tyrlYnat
34:12  indYrat . SerYSt temmeS orlandarat da puStYt .
34:13     keCYvalvelYm peS talYn +denikin armij toleS . +mamontov
34:14  generalYn imneSke saltak tySkaZe +tambov gubernijYSte
34:15  kudalYSteS . ydYmO kinde toSkalteS , pogen SYndYme Surno SyjYn
34:16  SinCa , Al-vlak jylat ... tif Cer tyZem dene kalYkYm pYtara ...
34:17     +sovet +rossijlan peS nele Zap tolYn . kommunistiCeskij
34:18  partij da paSaze kalYk En ySanYme , En saj , En viAn eNYStYm
34:19  joSkar frontYS koltat .
34:20     " proletar-vlak , imne ymbak ! " lozung jYrvaS Sarla .
34:21     oS imneSke vaStareS joSkar imneSke lekteS . toSto den u , ulo
34:22  vijYStYm pogen , vaS piZYt : seNaS ale pYtaS !
34:23     teve tYgaj ZapYSte +ECan den +kavrij joSkar frontYS
34:24  vereStYC . +ECan - nuZna +miklajYn ErgYZe , +kavrij - poAn
34:25  +sakarYn . klass SotYm EskerYmaS tunam sade volost<YSto CotkYdo
34:26  ogYl ulmaS , sandene +kavriAt vereStYn . +ECan den +kavrij joCa
34:27  godYm pYrlA modYn kuSkYnYt . +ECan iziZ godYmak tyrlO modYSYm
34:28  Sonen luktaS peS mastar ulmaS . +kavrijYn tyrlO arver ulmaS .
34:29  tyNaltYS SkolYSkat pYrlA koStYnYt . tunemaSYZat ikgaAk saj
34:30  tunemYnYt . AlYse SkolYm tunem pYtarYmek , +ECan den +kavrijYn
34:31  kornYSt kok vere ojYrlYS : +kavrij Cerkan AlYS dvuxklassnYj
34:32  SkolYS tunemaS kajYS , +ECan - pynCO CodYraS , smola zavodYSto
34:33  smolam SoltaS ... tYleC vara +ECan revolUcij marte eN kid gYC
34:34  lek : telYm CodYraSte ozalan paSam YSta , keNeZYm kytym kyta ...
34:35  **79** +kavrij , SkolYm tunem pYtarYmekSe , aCaZlan torgaAS
34:36  polSaS tyNale . +kavrijYn aCaZe 1918 ij marte peS Cot torgajYS .
34:37  1918 ijYSte , Ske vuA torgajYmYm pYtaraS dekret lekmeke , tudo
34:38  uremYSkYla poCYltSo kevYt omsaZYm petYren , pudalen SYndYS ,
34:39  kudYveCe vel SeNgel omsa gYC SolYp uZalaS tyNale ...
34:40     osalrak jYlmanZe +sakar kugYzam kojdarenat ojlat : " +sakar
34:41  kugYza SolYStmo arverYmat pel ak dene naleda , UZgunam Skat
34:42  jyd-keCYSte ala-kuSko koSteS " , - manYt . kernakSYm ojlaS gYn ,
34:43  +sakar kugYza eN klat kOrgYS , eN vytaSke puren ogYl , onCYko
34:44  tolSo , Amde SolYStmYZYm , kaj , tide yzgar SolYStmo , mYlanem
34:45  ok kyl manYn , SykalYn ogYl .
34:46     +ECanYn aCaZe izinek paSaSte indYraltYn , jyStO-SokSYm Suko
34:47  uZYn : jozak-SolYklanat tup kYraltYn , poAn eNYn paSaStYZat
34:48  mogYr AtYr pyZaltYn ... ErgYZYm uZatYme godYm +miklaj kugYza
34:49  tYge ojlYS : " ErgYm , mYj kugYZan sarYSte arameS orlanen
34:50  koStYm ... kugYZan sar poAn-vlaklan utlarak poASYSt vele jOrYS ,
34:51  nezer-vlaklan ENgek deC molYm nimat YS kondo ... tYj , ErgYm ,
34:52  joSkar frontYS kaet . tuSto tYlanet Semer kalYk verC kredalaS
34:53  tykna . burZuj-vlakYm seNYde , memnan gaj Semerlan saj ilYS
34:54  nigunamat ok tol ... ErgYm , tidYm nigunamat it mondo ! molYZYm
34:55  tYlanet ojlYmo ok kyl : tYj Skat aNYra eN otYl !.. "
34:56     poAn +sakar ErgYZYm uZatYme deC onCYC Umo SOrlYkeS sortam
34:57  CyktYS , suken SinCYn kumale , ErgYZYn oNeS izi Umo oNam sakYS ,
34:58  vara tYge ojlYS : " ErgYm , jOn lieS gYn , joNgYm onCo ... tide
34:59  joSkar iA tySka Ynde SukeS ogYl , vaSke pYta . tumarte tYjYm
34:60  SYltenat aSnem , ala ves jOnYmat muam ... "
34:61     kok rveze , kok tyrlO sugYn<Ym nalYn , +joSkar +armijYS
34:62  lektYn kajYS .
34:63                 ...
34:64     internacional<nYj polk kugu CodYra tyrYStO Soga . arnA onCYC
34:65  +n ola gYC lektYn , teNgeCe tide verYS tolYn SogalYn . tolYn
34:66  Sogalmekak , jYrvaS SYmlYSe-vlak kaen pYtYSt . joSkararmeec-vlak
34:67  SkenYStYm bojlan AmdYlat : UZYZo pYCalZYm ErYkta , UZYZo
34:68  vurgemZYm tumYSta , kaZnYZe SkenZYm tyza . lySkYSO , okkyl
34:69  SomakYm ojlYSo uke , CYlanat peS tYmatle ulYt ... kO SinCa , ala
34:70  taCak nunYn kid-jolYStYm snarAd kyrleS , Sym-kYlYStYm pulA Syten
34:71  kaA ?
34:72     +ECanat pYCalYm , sumkaZYm AmdYlen pYSta da OrdYZ mlandYm
34:73  onCalaS CoNgatarak verYS lekteS . verYm palen kostat gYn ,
34:74  jOnYsYr Zap godYmat jOnYm vaSkerak muaS lieS .
34:75  **80** kolYSaSYm-ilYSaSYm +ECan ok Sono . tudYn SonYmYZo ikte :
34:76  " vaSkerak oSo-vlakYm vaSliAS , vaSkerak seNaS . +sovet
34:77  +rossijlan tYnYs ilYSYm vaSkerak kondaS ! "
34:78     aCaZYn ojlen koltYmYZo , kum tYlze godYm joSkar kazarmYSte
34:79  ilYmYZe , kum tYlze godYm politika nergen knigam ludmYZo ,
34:80  politkruZokYS koStmYZo Ara Erten ogYl .
34:81     +ECan peS neNgYde , Ske paSaZYm umYlYSo joSkararmeec lijYn .
34:82     CoNgata ymbalne kugu ladYra piste Soga . tudo piste jYmak
34:83  mien , +ECan piste pelen ENerten Sogale ... pasuSto urZa
34:84  kavan-vlak koedat , umbalne Al koeS , pYl den mlande uSnYmaSte
34:85  SikS kYneleS ... +ECan umbake , myndYrkO onCa , uSYSkYZo tyrlO
34:86  SonYmaS pura : izi godso ilYSYZat , eNlan tareS koStmYZat SinCa
34:87  onCYlnYZo CYla raSak koeS ... kinderkYSte konSudan kinde
34:88  vele ... lyStYSaS uSkalat - sakYmaSte ... +ECanYn kum iAS
34:89  Sol8YZo , +ECej , keCkYZeS , magYra , " CeCen nAnAm " jodeS ...
34:90  avaZe SorteS ... aCaZe OrYn , vujZYm kumYk saken SinCa .
34:91     izi +ECej jydvoSt kan<YsYrlanYS ... +ECan Erden Erak tareS
34:92  SogYmo ozaZ deke kurZYn koltYS ... tareS SogYmo ozaZe kum teNge
34:93  oksam kum tYlze kuCen Soga . izi +ECejlan +ECan " CeCen kindYm "
34:94  nalYn kondaS SonYS . uke , taCat oksa deC posna mONgO tolaS
34:95  tyknYS : oza rasCetYm YS pu ...
34:96     +ECan omsam poCYn puren gYna Sogale , SinCaSkYZe vigak izi
34:97  +ECej pernYS : toreS olYmbalne +ECej SujnaltYn kiA , tysSO
34:98  kakargen , mySkYrZO ovaren ...
34:99     izi +ECejYm +ECan onCa , logarYSkYZe komYlA toleS , SinCa
34:100  gYCSe jYr-jYr-jYr SinCavydSO jogen lekteS ...
34:101     - +ECan , mom tYSte Soget ? - SoktYS .
34:102     +ECan onCal koltYS - onCYlnYZo +kavrij Soga .
34:103     - molan Sortat , +ECan ? - +kavrij adak jodeS .
34:104     - SortmaS uke ... ala-molan toSto ilYS uSYS purYS , - maneS
34:105  +ECan , SyrgYZYm yStYleS . - a tYj mom koStat ?
34:106     - Skenan dene kuze ilat gYn ? - +ECanYn jodmYZYm koldYmYla ,
34:107  +kavrij peleSta . - Sukertsek pis<mamat nalYn omYl ... Skenan
34:108  deke kajYme SuES ... +ECan , mYjYn SonYmaSte , oSo-vlakYm sadak
34:109  seNaS ok lij ... me tYSan aram vele pYtena . ajda Skenan deke
34:110  kurZYna , ale oSo deke plenYS kaena .
34:111     - a ?.. mo ?.. kuze man<YC ?.. oSo dek kaena , man<YC ? -
34:112  +ECan SYdeSken kYCkYral kolta .
34:113     - molan sYret , +ECan ? - +kavrij SYman peleSta . - +joSkar
34:114  +armij sadYgak oSYm seNen ok kert . me tYSan aram vele
34:115  pYtena ...
34:116     - tYj mondYSYC mo , joSkararmeec kuze tovatla ? - kYCkYrale
34:117  +ECan . - seNena ale kolena !
34:118     - molan tYlanet +joSkar +armijZe peS kyleS ? joSkar-vlakYn
34:119  nimo SotYStat ukes .
34:120     - SYplane ! it ojlo tegak !.. kolYSt , +kavrij : ale marte
34:121  **81** me joltaSla koStna . kernak , tYj poAn eNYn ErgYZe ulat ,
34:122  a mYj - nuZna eNYn ... tuge gYnat me poSkudo ulYna . izina
34:123  godYmat me pYrlA modYn ulYna . sadlan tide mutetYm ik ganalan
34:124  mondem ... ves gana tYgaj mutetYm kolam gYn , vara Skanet
34:125  Opkele ...
34:126     +ECan , savYrnen , lager< vek oSkYl<o . +kavrij OrYn onCen
34:127  Sogen kodo .
34:128     - mo tugaj ? - mane +kavrij . - SortYn SogYmYZYm Ske SinCam
34:129  denak uZYm . sareS kolYmo deCak lydYn SorteS , SonYSYm ... sareS
34:130  kolYmo iktYnat ok Su ... +ECan ala-molan joSkargYm mokta ...
34:131  moktYde mo , tudYn mONgYStYZO moZo ulo ? +sovet vlast<
34:132  ulanraklan ConYS peS vitara , nuZnalan tudo saj ... Ej ,
34:133  seNaSYZe sadak ok seNe da tak Ynde tolaSa Sol !
34:134     +kavrij AtYr Sonen SinCa , vara adak SkanZe ojla :
34:135     - plenYS kaem gYn , tuStYZat ala-mo lieS ? tuStYZat kok arnA
34:136  gYC sarYSkak joSkarge vaStareS koltat , manYt . tYStYZat mYj mo
34:137  verCYn koStam ?.. CYte , teve mom YStem ... tYleC vara jOnYm
34:138  vele vaNem ... jOn lieS gYn , tYSeC joNgYm onCem ... Skenan dene
34:139  tYleCat kugu CodYra ulo ... joSkarge sadYgak pYta . tumarte
34:140  SYlYn ilaSat lieS ...
34:141     lager<YSte puC pualtYme jyk Sokta .
34:142     - adak molan pualtat ? adak pogYnYmaS lieS dYr ? Ere
34:143  pogYnYmaS , pogYnYmaS , molo paSa uke !.. CYtYza , teve oSo-vlak
34:144  tolYt gYn , uSdam purtat !
34:145  **82** +kavrij muSkYndYZYm CumYrta , sYren , lager<YS oSkYleS .
34:146     lager< pokSeke polk pogYnen . politkom , ala-mogaj ASlYk
34:147  ymbak kyzen SogalYn , kidSe dene lupSkedYl-lupSkedYl ojla :
34:148     - joltaS-vlak !.. +oktAbr< revolUcij paSaze den kresan<Yk
34:149  kidYS vlast<Ym puEn . paSaze den kresan<Yk u ilYSYm ,
34:150  socialistiCeskij ilYSYm , YStaS tyNalaS SonYSt . +rossijYSte u
34:151  ilYS sajYn peNgYdemeS gYn , vara socializm tynA muCko Sarla
34:152  Yle ... CumYr tynAse kalYk , pYrlA uSnen , ik kugu eS gaj lijYn
34:153  ilaS tyNaleS Yle . tunam vara kulat , ozat ok lij Yle ... tYgaj
34:154  SonYmaS poAn kaSaklan ok kelSe . nuno ale marte eN paSa dene ,
34:155  eN pyZvyd dene mYndYrlanen ilen ulYt . sadlan ulo tynAse
34:156  poAn-vlak +sovet +respublika vaStareS SogalYnYt . joltaS-vlak !
34:157  tuSman SuCko : tudYn oksaZat Suko ulo , yzgarZat tale , tuleC
34:158  molYZat ulo . memnan CijYmYnat lustYrgo , koCmYnat tomam ,
34:159  yzgarnat naCar ... tuge gYnat me nunYn deC patYrrak ulYna :
34:160  memnan kOrgYStO nigunamat jOrYdYmO ErYk tul jyla !..
34:161  joltaS-vlak ! memnan kornYna ikte : seNaS ale kolaS ! seNena
34:162  gYn , saj , laska ilYSYm uZYna , ogYna seNe gYn , adakat
34:163  pomeHik , kapitalist kid jYmak kaena ...
34:164     - tidYZe tYgak ! - koklaSte jyk Sokta . - vara ilYmYZat ok
34:165  kyl ...
34:166     - peNgYde lijZe +sovet vlast< ! kuZu ymYran lijYSt memnan
34:167  vujlatYSYna-vlak ! viAn lijZe +joSkar +armij ! - kYCkYrale
34:168  politkom .
34:169     - ura-a-a ! - jYrvaS kydYrCYla mygYralt kajYS .
34:170     mlandYm CYtYrYkten , mlande kOrgO gYC lekmYla , tyZem oN gYC
34:171  muro lekteS :
34:172             kYnelza , kargYme tynASte
34:173             SuZen orlanYSe jorlo-vlak !..
34:174     pytYn< tynAse Semer kalYkYm , iktYS uSen , tuSman vaStareS
34:175  yZSO murYm +ECan kolYSteS , SinCaZlan kojmYlak tudlan CuCeS :
34:176  ulo tynA muCko Semer kalYk kYneleS , poAn kaSak vaStareS kyrtn<O
34:177  gaj peNgYde stroj dene kaA , keCYSte StYk-vlak ColgYZYt ,
34:178  peNgYdYn taN toSkalme jol jyk mlandYm CYtYrYkta ; tide kugu
34:179  otrAdYSte , molo kalYk koklaSte , kurYm dene pYzYrnalt , orlanen
34:180  ilYSe marij kalYkYn ErgYZe-vlakat , molo dene taN toSkalYn ,
34:181  bojYSko kaAt ...
34:182             nigOat memnam ogeS utare -
34:183             Umat , onat , viAn eNZat ...
34:184     kernak , Skenam Ske ona utare gYn , kO memnam utara ?
34:185     pYCalYm peNgYdYn kuCYSaS , pulAm turan koltYSaS !..
34:186     +kavrijYn uS ves semYn pOrdeS : " kuze , mo jOn dene tYSeC
34:187  utlYman ?.. politkom Aralan tYge ok ojlo : boj vaSke tyNaleS ...
34:188  **83** sareS susYrget ale iktaZ-moEt pudYrga gYn , vara molan
34:189  jOrat , kOlan kylat ?.. vara +ApYk +tajrat ok onCal . +ApYk
34:190  +tajra gaj ydYr AlYSte ogYl , volost<YStat uke ... peS kelSen
34:191  ilaS tyNalYn Sukten ulYna Yle . iA tySka !.. +joSkar
34:192  +armijYSkYSt pokten koltYSt ... aCijYn pogYZat kugu , mYj kolem
34:193  gYn , eNlan vele aram kodeS ! jOn lieS gYn , utlYSaS ... "
34:194             ... internacional den
34:195             ajdeme voZ Caplana !..
34:196     voCko ymbak Ynde polkovoj komandir kyzen Sogale .
34:197     - joltaS-vlak ! - manYn vele SuktYS , kok imneSke tolYn
34:198  Sogale .
34:199     - joltaS komandir ! tYSeC SYm meNge lieS , oSo-vlak tolYt ...
34:200     - kudo velYm ?
34:201     - una , tudo kojSo Al ves mogYrYm ...
34:202     - joltaS-vlak ! - kYCkYrale polkovoj komandir . - tuSman
34:203  tolmYm vuCen SogYman ogYl . tudYm kyleS semYn vaSliAS kyleS !
34:204     puC CyCkYdYn-CyCkYdYn pualta . lager< kutkYSuEla SolaS
34:205  tyNale .
34:206     polk ik eN gaj Amde lijYn Sogale .
34:207     - onCYk ! Sagom marS !
34:208     +ECan pYCalZYm peNgYlYn kuCa . molo dene taN toSkalYn
34:209  kajYmYZ godYm SymZO tOr kYra , mogYrZo kuStYlemmYla vele CuCeS .
34:210  Sukertsek Sonen koStmYZo taCe Suo : taCe +ECan tuSman dene oN
34:211  den oN vaSlieS . Semer kalYk verC joktaraS +ECan vyrZYm ok
34:212  Camane ...
34:213     - begom ! - komanda SoktYS .
34:214     joSkararmeec-vlak , pygYrnen-pygYrnen , pYCalYStYm onCYk
34:215  kuCen kurZYt .
34:216     Srapnel< pudeSte . ala-kuSto pulemet tototlaS tyNale .
34:217     - voCsa ! - SoktYS komanda . +ECan vujZYm ua loNgaS CYken
34:218  puren vozYn vele SuktYS , CumYr mlande CYtYrnalt kajYS , kySYC
34:219  Solemla pulA jyr jogen kajYS .
34:220     " logale ?.. uke ? " - manYn , +ECan Sonalten gYna SuktYS ,
34:221  adak " vpered , begom ! " - SoktYS .
34:222     +ECan tOrStalten kYnele . molo joSkararmeec-vlak peS kurZYt ,
34:223  +ECanat onCYk kurZeS . SeNgelanZe  kok joSkararmeec tarvanYde
34:224  kien kodo : Srapnel< laC nunYn ymbalan pudeStYn ...
34:225     iziS lijmek , ik eNZe tarvanYS , vujZYm nOltale , vara kYnel
34:226  SinCe da jYr onCale : niguStat nigOat ok koj . tide - +kavrij .
34:227     umbalne pulemet tototla , pYCal loCka , snarAd pudeStYleS ...
34:228     - Umo utarYS , ik pulAt YS logal !.. tYge CoA lijde ok lij ,
34:229  uke gYn tYSakak kolet ... Ynde joNgYm onCaS vozeS ...
34:230  **84** +kavrij saNgase joSkar SydYrZYm nalYn SuYS . tunamak
34:231  mONgeS nale ...
34:232     - Cu , tYge ok jOrO !.. tide kijYSe vzvodnYj +petrov ogYl
34:233  mo ? tudo teNgeCe komandirovkYS kajYSaSYm ojlYS . ala
34:234  dokumentSe ulo ? ulo gYn , peS kelSa Yle .
34:235     +kavrij kolYSo saltak dek mijYS da kysenYStYZe purgedaS
34:236  tyNale , kOrgO kysenZe gYC SyStO kaltam lukto .
34:237     ik kagazYm onCa , vesYm onCa - kyleSYZe uke ala-mo .
34:238  +kavrijYn tysSO Ere Sememe vele ...
34:239     - uke , ale nalYn Sukten ogYl ulmaS . uke gYn , ok kyl ,
34:240  tugakak Suam . teve tide oksaZYm nalSaS ... kum tyZem ulo ...
34:241  korneS iktaZ-kO Ske gaem vereSteS gYn , sijlaS sita .
34:242     +kavrij joskararmeec znakSYm Sua . ik mogYrYS , ves mogYrYS
34:243  onCaleS , vara pygYrnaltYS vele - CodYra velke pisYn kurZo ...
34:244     +ECan tudo ZapYSte ik CoNgataSte , ladYra tumo vokten ENerten
34:245  SogalYn , oSo velke pulA poCeS pulAm kolta . oSo iA visa ulo :
34:246  +ECanYn pulAZe iktYm pOrdYkten Sua , olmeSYZe vese lektYnak
34:247  Soga . oSo saltak vujYm gYna nOltal Sukta , +ECan vudeStarenat
34:248  kolta ... komanda SaNgak CaknaS  lijYn . Cot lyjYltmYZ dene
34:249  +ECan tudYm kolYn ogYl . SketSak kodYn gYnat , tuSmanYn tiCmaS
34:250  vzvodSYm avYren Sogalten , tudYN vaStareS pYCkemYSaltmeS ,
34:251  pYtartYS patronZo marte kredalYn .
34:252     teve umbalne ymYlka-vlak kojYC . onCa , ymYlka Ere CakemeS .
34:253  kO toleS ? kuSko kurZaS ? patron sumkaZYm niAlta , sumkaStYZe ik
34:254  patronat uke . mom YStaS ? keC-mo lijZe , tumo vujYS kyzen
34:255  SiCSaS : tumo lYStaS ale jogen pYten ogYl , ala tuSman deCYn
34:256  arala " . +ECan pYCalZYm tupeS unCYli saka , tumo vujYS kyza .
34:257  kyzen , ik tormakeS SinCYn , ves tormakeS ENerten gYna Sukta ,
34:258  tumo jYmalne mutlanYmYgYCat Sokta :
34:259     - nu , gospoda , - maneS iktYZe , - joSkarge-vlak SeNgek
34:260  onCalde kurZYC .
34:261     - mYjYn SonYmaStem , - maneS vesYZe , - taCe CarnYme ok kyl
34:262  Yle , jydvoSt poktaS kyleS Yle : joSkarge-vlakYm jOrSeS
34:263  tynCYktaren SuaS kyleS .
34:264     - mYAt tugak Sonem . ik-kok arnASte +moskoSko SuaS kyleS
34:265  Yle . +moskoSto ydYr-vlakat memnam vuCen-vuCen OrYn pYtYSt
34:266  dYr ? - voStYleS kumSYZo .
34:267     - nu , gospoda , taCe tYSan kanYmaSYm YStaS . Erla Erdene
34:268  poktaS gYn , poktaS ! pYCkemYSte mom uZat ?
34:269     molYStat kelSat . Sukat ok lij , saltak-vlak palatkYm SupSYn
34:270  SYndat . koremeS , ulak vereS , tulYm oltat . tumo deC peS torak
34:271  ogYl CasovojYm Sogaltat .
34:272     +ECan tumo vujYSto ni ilYSe , ni kolYSo SinCa . korem mogYrYm
34:273  izi mardeZ pualeS . SikSYm laC +ECan deke konda . SikS nerYS
34:274  pura , logarYm CYgYltYleS . ner vokten SinCavyd **85** joga .
34:275  kokYraltYme , tyrvYCmO SuES ... +ECan pyjZYm purleS , umSaZYm
34:276  kid dene petYra , CYtaSak tOCa .
34:277     Cu !.. mo Sokta ? tumo jYmalne kok saltak kutYren Soga :
34:278     - tYgak CYtaS ok lij : oficer-vlak memnam pijlanat ogYt
34:279  Sotlo , kugYZa godso deCat jOsO ... ajda , +pavlov , joSkarge
34:280  deke kurZYna .
34:281     - plenYS logalSe-vlakYm joSkarge-vlak peS indYrat , jYZYNla
34:282  eda pyCkedat , manYt .
34:283     - mYjYn SonYmaSte , tidYm oficer-vlak memnam lydYktaS gYna
34:284  ojlat .
34:285     +ECanYn Sym kyrlYn voCSaS gaj pYrtka . mom YStaS ? volaS ale
34:286  uke ?..
34:287     ylnO adakat mutlanat :
34:288     - tYj , +pavlov , keC-mom YSte , mYj kaemak . oSo-vlak
34:289  joSkargYm seNen ogYt kert , me kYzYt tek uSdYmYla onCYko kaena .
34:290  SeNgelanna nimo ySanat ok kod . fabrika den zavodlase
34:291  paSaze-vlak jOnYm gYna vuCat , zabastovkYm YStaS Amde Sogat ,
34:292  kresan<Ykat oS armijYm SOrYn onCa .
34:293     - tuStYZo kuze gYn ? - maneS vesYZe .
34:294     - tuStat peS sajZak ogYl , da tuSto keC Skenan paSaze den
34:295  kresan<Yk ulYt . tYSte kO ? Ertak toSto pomeHik , Cinovnik ,
34:296  burZuj ... nuno memnan gaj Semerlan kunam porYm Sonat ?..
34:297  SonYSaS uke , +pavlov , tide CasovojYm tynCYktaren SuEna da
34:298  yzgarZYm pogen kurZYna . Skenan pYCalYm SogaltYme kaSak gYC
34:299  nalaS ok lij , CYlam tarvatet . keneta rualten kuCen , logarYm
34:300  piktaS kyleS , magYren YnZe kert ...
34:301     umbakYZe ala-mom ojlYSt , +ECan kolYn YS kert . SinCaZlan
34:302  joSkargYn , vujZYlan vYZ-vuZ-Z CuCo , pYlYSYStYZe joN-N Sokta .
34:303  SinCaZYm poCYn , +ECan onCaleS - kok ymYlka Casovoj dek
34:304  nuSkeS ... mom YStaS ? volaS ale uke ? keC-mo lijZe ,
34:305  volYSaS !.. +ECan tumo tyNYS jYz-z volen Sogale . jYr onCale :
34:306  CYla vere tYmYk . laC Casovoj SogYmo verYSte mYge-mugo ,
34:307  mYge-mugo koeS ... +ECan tuSko kurZYn koltYS . +ECan mien Sumo
34:308  godYm ik ymYlkaZe lodYrgen volen vozo , jolZo dene jYC-joC
34:309  Cumale da SYplanYS .
34:310     - jOrYS , - SoktYS +pavlovYn jykSO .
34:311     - joltaS ... - manYn vele SuktYS +ECan , kok saltak tudYm
34:312  rualtenat kuCYS . iktYZe kyrtn<O azYr dene CYvYStalmYla +ECanYn
34:313  logarZYm piktaS tyNale ... +ECanYn SinCaZlan uZargYn , kandYn ,
34:314  joSkargYn kojo . kidYse pYCalZe mlande ymbake volen vozo . uSYZ
34:315  dene " Ynde pYtYSYm " SonaltYS ...
34:316     ulo vijYm pogen , +ECan iktYZYm Cumal kolta , vesYZYm ner lu
34:317  gYC muSkYnda . tunamak +ECanYn logarZYlan joN CuCeS , SkeZe
34:318  ala-moES Syrtnen vozeS , kidSe jyStO pYCal kyrtneS perna .
34:319  " teve mYjYm utarYSe " , - +ECan Sonalta , tYmanmeSke pYCalYm
34:320  rualten naleS , kYnel SogaleS .
34:321     - kiddam kySkO !.. SYp Sogalza !.. tarvaneda gYn , vereSdak
34:322  koleda .
34:323  **86** kok saltak kidYStYm kySkO nOlten Sogale .
34:324     - ida lyd , - maneS +ECan , - mYj joSkararmeec ulam , tendan
34:325  tumo jYmalne ojlYmYdam CYla kol<Ym . mYj tunam tumo vujYSto
34:326  SinCYSYm ...
34:327     - tYj ot ondale ? - maneS iktYZe .
34:328     - ot inane gYn , na , onCo ! - +ECan vujYso upSYZYm pua ,
34:329  +ECanYn upSYStYZo joSkararmeec znaCokYm saltak niAlta da kuanen
34:330  peleSta :
34:331     - joltaS , memnam tYSeC utare , ymYrna muCko tYjYn verCet
34:332  UmYlan kumalYna .
34:333     - jOrYS ! CasovojYn mo yzgarZe ulo , pogYza , volgYZmo deC
34:334  onCYC kurZaS kyleS ...
34:335     CasovojYn pYCalZYm , CesakSYm , patronZYm nalYt . +ECan Ske
34:336  pYCalZYm naleS , vara pisYn-pisYn jydjYmal velYSkYla oSkYlYt .
34:337     iktaZ kok SydO vaZYkYm kajYmek , ik korem serYSke SuYt .
34:338  koremYS puren kajYSaS godYm CaSker gYC kum imneSke lektYn
34:339  Sogale .
34:340     - kO kaA ? - jodeS ik imneSke .
34:341     SYlt-Solt-Solt ! SoktYSt pYCal zatvor-vlak . +ECanat pYCalZYm
34:342  viktalta . kud pYCal ikanaSte pudeSte . +ECan koremYSke
34:343  tOrStaltYS , tunamak jolZo mugYl<t lijYn kajYS , SokSYn CuCeS .
34:344  SeNgelne tolk deC posna pYCal pudeSteS . iziS lijmek ,
34:345  pYlpomYSge , mlandYge volgaltaren , proZektor jolZYm SuAltYS .
34:346     +ECan onCaleS : korem pundaSte kiA . kYnel SogalneZe , purla
34:347  jolZo jYmen kaA , tyZem ime dene ikanaSte SuraltYmYla CuCeS .
34:348  CYten kertde , +ECan " susYrgenam !.. Ynde pYtem !.. "
34:349  Sonalta ... SinCaZlan adak uZargYn , kandYn , joSkargYn koeS ,
34:350  vara pYCkemYS lieS ... +ECan joNlen kaA .
34:351     +ECan SinCaZYm poCo : keCe SYr-SYr-r koeS . mogYrZYlan jyStYn
34:352  CuCeS ... jYr onCale : olYk pundaSte , mOdYvuj koklaSte , kiAk
34:353  loNgaSte kiA . Ynde mom YStaS ? kuze CaraS lektaS ? tYSte kien ,
34:354  iktat ok uZ . tYStak kolet gYnat , iktat ok polSo .
34:355     Cu !.. mo tide ?.. mo Sokta ?
34:356     umbalne bux-bux , bux-bux ! puSka dene lyjmO Sokta .
34:357     - ur-ra-a !.. - SergYlteS .
34:358     +ECan vujZYm nOltale : ser vokten oficer kurZeS .
34:359     - iA ... Cort ... sotana tySka ! - vursa oficer . - nunYlan
34:360  sotana Ske polSa !..
34:361     iziS lijmek , SorYk kytyla Salanen , oS saltak-vlak kurZYt .
34:362  CarnYde pulemet lotkYkta , pYCal surgalteS , puSka mygYra .
34:363     " memnan-vlak seNat , oSo-vlak kurZYt ! " - Sonalta +ECan ,
34:364  adak SinCaZe petYrna .
34:365                  ...
34:366  **87** +ECan pomYZalteS , CYlat OreS . mo tugaj ? kugu , oS
34:367  pYrdYZan pOrt . oknaZe ruSla kapka kalitka gaj . jYrvaS Ertak oS
34:368  kojka-vlak . ugYllaSte , kojka koklaStat uZdYmo sad ,
34:369  puSeNge-vlak kuSkYt . oS kojkYSto , oS levedYS dene levedaltYn ,
34:370  eN-vlak kiAt . lum gaj oS vurgeman ydYr-vlak koStYt : teve iktYZ
34:371  dek , teve vesYZ dek miAt . jolYSt kyvareS ok tyknO . ok tyknO
34:372  dYr ? tykna gYn , jol jyk SoktYman Yle .
34:373     +ECan , vujZYm nOltalYn , jYr onCaleS . laCak tudo ZapYSte
34:374  omsa gYC oS vuAn , oS pondaSan , oS vurgeman kugYza pura , vigak
34:375  +ECan dek miA . ydYr-vlakat +ECanYm onCal koltat . vraC ,
34:376  voStYlalYn , +ECan deke mijYS :
34:377     - nu , joltaS , mogaj kutYrYmaS ?
34:378     - mYj kuSto ulam ?.. mo lijYnam ?
34:379     - ulaSYZe lazaretYSte ulat , liASYZe ... tudYm vararak
34:380  ojlena , kYzYt mYlanna ale Suko ojlaS ok jOrO ... SYp kij ...
34:381  koCmet-jymet SuES gYn , sestra deC jod ... lydSaS Ynde uke : En
34:382  SuCkYZo Ynde SeNgelan kodYn ... iktaZ arnA gYC adak toSto gaAk
34:383  patYr lijYna ...
34:384     +ECanYn mogYrZYlan sajYn CuCeS , SinCaZe Skak kumalteS . omo
34:385  lugYC kolYStmo semYn +ECanYn pYlYSYZlan Sokta :
34:386     - susYrgYmYZo , ranYZe kugu ogYl , vyrZO Suko jogen ...
34:387  tudYZat tunarak ogYl , teve nervSe ... nervSe verC mYj
34:388  aptYranYSYm ... keC-kuze gYnat , nervSYlan Cot tyknen ...
34:389     +ECan SinCaZYm poCeS , susYrgYSo-vlak , ik lukYSto pogYnen
34:390  SinCYn , peS mutlanat :
34:391     - keC-mom ojlYza , - maneS iktYZe , - koklan CYlt OrmO paSam
34:392  uZat . teve tendan deke plenYS vereStmem deC onCYC , oSo-vlakYn
34:393  pYtartYS gana onCYk kajYmYSt godYm , memnan vzvodYm razvedkYS
34:394  koltYSt . naCal<nikna unter-oficer Yle . kaena , kaena ,
34:395  joSkarge niguStat ok koj . ik CoNgaSke kyzen Suna , luC !
34:396  SoktYS . onCal<Ym , unter-oficer purenat kajYS . tudYn poCeS
34:397  otdelenij komandir puren kajYS . onCena , tumo vokten ik
34:398  joSkararmeec pYznen SogalYn , murYkta vele ... ik gana lyjmYZat
34:399  Ara ok lij . me Sot dene umYlenat YSna Sukto , lu saltak
34:400  SujnaltYnat vozo . kurZYn gYn , mien SuaS lieS Yle , peS Suko ,
34:401  vizYtYm puSteS Yle ... tudo vizYt koklaSte iktYnat kolYmo ok
34:402  Su . CYlanat vujYm mlandYS CYken kiena . piAt , keC-mYnAr osal
34:403  lijZe , tudYm pervYAk SiZdekolde lydYktet gYn , nigunamat tYjYn
34:404  vaStareSet ok mij . saltakat tugaAk . ik gana lydeS gYn , tudYm
34:405  nimo denat onCYk kolten ot kert . ves otdelenij komandir peS
34:406  kYCkYra : " onCYko , onCYko ! " - iktat ok tarvane . SkeZat
34:407  korem lapkata gYC vujZYm ok nOltal . pervYAk UZYZo lyjkalaS
34:408  tOCYS : kuSto vujYm nOltal vele Suktat - fijt vele Sokta . mom
34:409  YStaS ? vet mYlanna SYmlen tolaS kyleS . memnan SYmlen tolmo
34:410  poCeS kugu nastuplenij lijSaS Yle . nastuplenij YS lij . Er
34:411  marte joSkargYlan polYS tolYn SuYn . Erdene nastupaAS **88**
34:412  tyNalna , da varaS kodYnna , Skenam vele SYgYremdaS tyNal<YC .
34:413  ojlet gYn , eN ok inane , tunam joSkar frontYm ik eN utarYS ...
34:414  tudYn lymZYm istorijYS SOrtn<O bukva dene vozaS kyleS : tYgaj eN
34:415  tyZemlan ... uke , millionlan ikte vele !..
34:416     - uke , joltaS , tYj joNYlYS liAt : tugaj eN ikte vele ogYl ,
34:417  joSkararmeec CYla tugaj !..
34:418     jyk SoktYmaSke CYlanat onCal koltat : levedYSYZYm
34:419  kormYZtalYn , ojlYSo saltakYm tura onCen , ECan +SinCa ...

35:1  35  +Ukej +egorov      **25**
35:2      ( ojlYmaSYm kyCYkemden peCatlYme )
35:3     tale kydYrCan jyr leNeZ dene kYSkYme gae SorgYkten jyrYn
35:4  ErtYS , SokSo keNeZ keCeS koSken peNgYdemSe lomYZ gae purakYm
35:5  mlande ymbaCYn muSkYn nale . Ynde kydYrCYn piC jykSO kava tyrYm
35:6  avYren SogYSo kande kurYk ves velne surgalteS . Sukat YS lij ,
35:7  jyr ErtYmeke , izi baSkir AlYS marij starSina +Ukej +egorovYn
35:8  SydO eNan otrAdSe kudal tol<o . nOren , lavYraN pYtYSe
35:9  marij-vlak Al muCko volYSt , pugaCevskij starSina +mendiArovYn
35:10  pOrtSO deran Carnen Sogal<YC .
35:11     tolSo otrAdYn starSinaZe - iktaZ nYlle iAS , Semalge pondaSan
35:12  marij . saNgaStYZe jylaltYme joSkar pale . tide vigak eNYn toSto
35:13  katorZnik ulmYZYm paldara . tudo imne ymbaCYn pisYn tOrStYS .
35:14     - Ej , +Alkij , jYgYt-vlakYm kanaS kolto ! taCe niguSkat
35:15  ogYna kae ! - oS ypan samYrYk sotniklan kYCkYrale , omsam
35:16  koCYrYk SupSYlo , monCa gae SyCaNSe pOrt kOrgYS puren Sogale .
35:17     - a-a , +Ukej-batYr< !.. aru-ma ! mogaj seNYmaS dene ? -
35:18  +UkejYn vueSYZe pytYrYmO vyran SovYCYm uZYn , baSkir starSina
35:19  +mendiArov verZe gYC tarvanYS .
35:20     - aru-aru ! - vaSeSYZe vujZYm +Ukej savaltYS , voktekYZe
35:21  volen SinCe . kutYren SinCYSe starSina den sotnik kokla gYC
35:22  iktYZe - kudYr ypan rveze baSkir - tudYn velke CulYmYn
35:23  savYrnYS :
35:24     - beloreCenskij dekYla SYC kae ?
35:25     - uke , +petr +fedoroviCYn +osa krepost< dekYla lekmYm
35:26  kol<Ymat , tudYm vaSliAS +ColmanYS kajYnem Yle . kornYStYna +ypO
35:27  ola gYC koltYmo saltak-vlakYm vaSlijna da iziSak kredalaS
35:28  vereSte ... starSina-vlak , polSYza !.. jydvoSt kredalYn
35:29  ulYna ... tovar , pikS , kerde dene Suko pYCalan tuSman vaStareS
35:30  lekna ... nunYSt puSka dene ulYt . eNat ok site ... **26**
35:31  AtYrZe Emganen . kolYSo Suko ... keC ik puSka lijZe Yle !
35:32  pYCaltarat ok site ...
35:33     - adak uES puSkYm , pYCaltarYm jodnet ? - +mendiArov SOrYn
35:34  onCaleS .
35:35     - da , +petr +fedoroviC nalme zavodlaZ gYC ikmYnAr puSkYm
35:36  kolta gYn , jOra Yle . kYzYt tuSman vaStareS keC Cara kidYn
35:37  lek . adak +ypO velYm tYSkYla ESe ik kugu saltak otrAd tolSaS
35:38  gYC Sokta .
35:39     - oCYni , ojlYmetla , Cara kidYn tuSman vaStareS lektaS
35:40  logaleS , +Ukej on , +pugaCevlan toka vozYmo kagazlanna vaSmut
35:41  tolYn . tudYn denat puSka , pYCaltar ok site . mYlanna , Cara oN
35:42  dene tuSmanYn puSkYZo , pYCalZe vaStareS lektYn , sar yzgarYm
35:43  nalaS kySta . jyktal-An , +ajt , - +mendiArov mYZer pomYSYZ gYC
35:44  kagaz pytYrkam lukto da kudYr ypan rvezYlan kuCYktYS .
35:45     +ajt ErkYn kokYraltYS , molo starSina-vlak tYplanYmYm
35:46  vuCalten ludaS tyNale .
35:47     " ... baSkir starSina +mendiArov , +ajt da marij starSina
35:48  +Ukej +egorovlan .
35:49     Ske koltYmo raportda poCeS te voinskij vijYm da puSka-vlakYm
35:50  jodYn ulYda . me CYla tidYm kolten ogYna kert . puSka memnan
35:51  denat Sagal . sadlan me tYlanda Ske vijdam SukemdaS , tySkan
35:52  pogYnen , tuSmanYm seNaS , puSkYm pogen nalaS kyStena . a
35:53  iktaZ-kO tendan vaStareS SogaleS ale memnan deke sluZbYS ok
35:54  kae , A osal paSam YStaS piZeS , tYgajYm , izmenniklan Sotlen ,
35:55  CamanYde nakazatlaS , a pOrtSYm jylaltaS , pogYZYm tolaS
35:56  Sydem ...
35:57     1774 ij , iOn< . voenkollegij . +ivan +tvogorov " .
35:58     - tuSmanYm seNaS , puSkYm pogen nalaS kySta . vara tYjYn
35:59  SonYmaSet mogae ? mom YStaS ojYm puEt ?
35:60     - mom YStaS ? - SYdYn onCalYn , +Ukej verze gYC kYnel
35:61  Sogale . - ulo vijYm CumYren , Sem vij vaStareS telYmse deCat
35:62  talYn sarYS lektaS ... seNYmaS Skenan kidYStYna ... ilYSnam
35:63  CamanYde , pYtartYS vyr CyCaltYS marte kredalaS piZYna gYn ,
35:64  keC-mogaj sar , yzgaran SuCko tuSmanYmat seNena . vij - seNaS
35:65  tYlanYmaSte . mYlanna kYzYt kok korno gYna poCYltYn : iktYZe -
35:66  vyran sareS tuSmanYm seNen , ErYkYS lektaS ... vesYZe - lydYn
35:67  SYlYn , sut kugYZan tOraZe-vlakYn kulYSt liAS .
35:68     - Cara kidYn puSka vaStareS ? ala !.. kO tYge sarYS lektaS
35:69  toSteS gYn ? - rYvYZ upSan SoNgo starSina verZe gYC tarvanYS ,
35:70  +Ukej deke okSaklen mijYS . CalemaS tyNalSe vujZYm ySanYdYmYla
35:71  ryzaltYS : - +aldar da +kara +sakal-batYr< godYmat kugYza
35:72  vaStareS sarYm tYgak tyNalna . **27** tunamat tYjYn gaAk tale
35:73  dZigit-vlak Yl<YC , no gAur-vlakYn puSkYSt vaStareS nimomat
35:74  YSten YSt kert ...
35:75     - kYzYt kertYna ! ona kert - CYlanat pYtena ! saltak lupSYm ,
35:76  Cinovnik-vlakYn mYskYlYmYStYm mondYSYC mo ? - SYde jykYn +Ukej
35:77  maneS .
35:78     - zavodYm monden ulYda mo ? gornYj zavod puSkYm da mon<
35:79  kugYZalan YSta . iktaZ jydYm jYr avYren , tuSko kerYlt vele
35:80  puraS ! - +Ukej +egorov kidSYm omsa velYS SuAltYS . - zavodYm
35:81  taCe-Erla ona nal gYn , +ypO gYC tolSo otrAd memnam pYtara ...
35:82     - zavodYS sar dene kaAS lieS , no sarze da sar yzgar ok
35:83  site . adak tuSto saltak-vlak SukYn ulYt , - rYvYZ upSan
35:84  starSina uES toStYn-toStderak peleStYS .
35:85     - molo semYn ogeS lij . tYgak YStYman ! - +mendiArovat Ske
35:86  SonYmYZYm kalasYS .
35:87     - kalYkYm SukYrak pogaS kyleS ! - +mendiArov eSarYS .
35:88     - mYnAr vij tuSto ulmYm palaSat uto ogYl ! - meHerAk
35:89  starSinat uSnYS .
35:90     starSina-vlak Cakrak SinCYn kaNaSaS tyNal<YC .
35:91     - molo semYn ogeS lij . ypO gYC saltak otrAd tolYn SumeS ,
35:92  Amde lijman . tide keCYlaStak zavodYS kaAS , - CYlavat kelSYSt .
35:93  tuSmanYn vijZYm palaS zavod velke +UkejYn ErgYZYm , sotnik
35:94  +AlkijYm , koltYSt . a +Ukej +egorov den +ajt , imne ymbak kyzen
35:95  SinCYn , liSYl aul den AllaSke eNYm - sarze vijYm - pogaS
35:96  kudal<YC .
35:97                ...
35:98     +Ukej +egorov , AtYr baSkir aullam Erten , +kungur korno
35:99  ymbalse marij AllaSkat mien Suo . tudYn otrAdSe keCe muCko AtYr
35:100  eNlan kuSko : liSYl AllaSte ilYSe tatar , marij , baSkir-vlak
35:101  kugYZan tOra vaStareS kYnelSe pugaCevec tySkaS uSnYSt .
35:102  pugaCevYn tYSke liSemmYZYm kolYn , Al poCeS Al , pasu paSaZYm ,
35:103  SoCmo-kuSmo surtSYm koden , igYltmaS den orlandarYmaSlan yCYm
35:104  SuktaS , ilYS samanYm vaStaltaS kYneleS .
35:105     - kYnelza , rodo-vlak , sarYS ! - Al uremlaSte joNgalteS .
35:106     uZYn ulYda te CodYraSte poZar tulYm ? tunam tytan gae kYnelSe
35:107  tul ora , pytYn< CodYram avaltaS tYrSen , Ere onCYko **28**
35:108  nuSkeS , uZar puSeNgYlam da tyrlO kuSkYlYm rat dene nyZYnak
35:109  Erta , SiZYnat ot Sukto - ik ver gYC ves verYSkat kusna . tYgak
35:110  +uralYm avaltYSe ErYkan pugaCevHina tul viAn Sarla .
35:111     telYm +orenburg liSan +ekaterinan polkovnikSe +mixel<son
35:112  +pugaCevYn vojskaZYm SalatYSat , dvorAn-vlak Ynde tide SuCko
35:113  buntYm pYtarYSnak manYn SonYSt .
35:114     uke , ErYk SylYSan , patYr Syman Semer kalYkYm nigunamat
35:115  seNaS ok lij .
35:116     +Ukej +egorovYn onCYlnYZo urZa pasu , pasu tyrYStO Al .
35:117     +Ukej uremYS jorten purYSat , SOrYn kajYSe pOrt voktene
35:118  imn<YZYm CarYS .
35:119     - vydYm ... Sol<Ym , vydYm pu-An ... - modYn kurZtalSe rveze
35:120  dek pygYrnYS . CYtYrnalt lekSe jykSO kyrYltO . tudo , nelYn
35:121  Sylalten , vyrYm Syval koltYS . kok jyd malYde koStmo , teNgeCe
35:122  susYrgYmat aram YS Erte , pYCkemYS katorZnYj rudnikeS kyrYltSO
35:123  tazalYkSe SkenZYm paldarYS ...
35:124     " Ej ... tYgaj pagYt godYm CerlanaSYZat jOn ogYlYs ... " -
35:125  +Ukej semYnZe SonaltYS . tide gutlaSte rveze SeNgel kudYS
35:126  kurZtal tol<o , leve vydYm , pu korkaS tiC koStalYn , +Ukejlan
35:127  kondYS .
35:128  **29** - Al kalYkda iktat ok koj , kuSto ? - +Ukej jodo .
35:129     - telekej starSina dene . ozaN gYC tOran koltYmo kagazSYm
35:130  ludYt .
35:131     - kuSto ludYt ? - uES jodo +Ukej .
35:132     - tOvO , starSinan pOrtSO voktene ...
35:133     rveze onCYktYmo pOrt deke +Ukej kudale , ves uremYSte
35:134  pogYnYSo kalYk tySkaS mien kerYlte . koltYmo kagazYm ludYnat
35:135  pYtarenYt . kuZu OrYSan pisar< kaASat tarvanen .
35:136     - umYlYSda , rodo-vlak ? - lum gae oS mYZeran , kol<mo semYn
35:137  lopkan SarlYSe pondaSan marij - starSina +telek +denisov - oNZYm
35:138  kadYrten , pogYnYSo-vlak deC jodeS . +telekYn oNYStYZo
35:139  +ekaterina imperatricam syretlYman toj medal< keCa .
35:140     +Ukej tide kugu pondaSYm motkoC saj pala . rvezYZ godYmat ,
35:141  ymaStat Ske eSYZ dene +telek deke keNeZ paSalan Suko gana
35:142  tarlalt koStYn , telYm tudlanak CodYram ruEn . tOra deke liSYl
35:143  ulmYZlanak , oCYni , Ynde lu ij lieS , +telek starSinalan
35:144  Soga ...
35:145     - ileda , rodo-vlak ? oZnYso semYnak tOram uZYn CYtYreda ? -
35:146  liSem SuYn , +Ukej kalYkYm salamlYS .
35:147     - mONgeS kae , tendan gae vuAnCYk-vlaklan tYSte nimom YStaS .
35:148  Erten kajYSaS ulat gYn , AlYS purYdeak , idYm SeNgeC kae , -
35:149  sarze eNYm uZYn , +telek nelYn toSkalYn , pOrtOnCYC ErkYn volaS
35:150  tyNale , - memnan deke puren kuktYlaS itat Sono . saltak kordon
35:151  tYjYm uZeS gYn , mYlanna Cot logaleS . AlYm jylaltat , eNYm
35:152  puSteden kodat ...
35:153     +telek +Ukej deC lydeS , no tiddeCat Cot kugYZan
35:154  naCal<nikSe-vlak deC lydeS , sandene kugYZan verC SogYSo eNla
35:155  koAS tOCa . kalYk ErYk verC tarvanen gYn , tudYm ot Care .
35:156  +telek tidYm pala , no iktYm Sona : saltak-vlak tolYt gYn ,
35:157  " mYj CaraS tOCYSYm , no SYm kert " manaS amalYm muYneZe .
35:158     - logalme deC lydat ? tYp ilen ErtarYnet ? - +Ukej YlYZ kaen
35:159  kYCkYrale . - kolYn ulYda , rodo-vlak , - keneta tudo pogYnYSo
35:160  kalYk velke savYrnYS , - ErYk verC kYnelSe kalYk nergen ?
35:161  muZickij kugYza +petr +fedoroviCYn lymZO tYlanda pale ? molan te
35:162  taCat tudYn vojskaStYZe ogYdal ? ala +telek deC lydYda ?
35:163     - kolYn ulYna , - ikte mane , - Ere tudYn nergen
35:164  mutlanena ...
35:165     kalYk koklaSte jyk-jyan tarvanYS . +Ukej jYr CYlan
35:166  CumYrgYSt .
35:167     - kolYn ulYda gYn , molan surtYStYda SYlYn ileda ? ala ErYkan
35:168  kalYkYn kugYZaZlan ogYda ySane ? ojgYm Sagal **30** uZYnda mo ?
35:169  kOn mlandYStYZe zavod CoNaltYn ? kOn CodYraZYm , vydSYm kargYme
35:170  zavod oza pogen nalYn ? kOm kol kuCaS , Sudo solaS +sYlva deke
35:171  ogYt purto ? kOm zavod orol-vlak kuCen kYrat , tolat ? tendam !
35:172  +sYlva den +oSviCe tyrYsO marijYm , baSkirYm , kurYk loNgase
35:173  ruSYm . CYla tide orlYk gYC memnam +petr +fedoroviC utara ,
35:174  znaCit , tudo memnan kugYZa da mYlanna tudlan ySanYman . sarYS
35:175  teat ikte kodde leksa ! zavod nalaS kaena . kredalmaStYna me
35:176  SketYn ona lij : ruS kalYk - memnan ySanna !
35:177     +telek umYlYS : +Ukej kalYkYm Ske velkYZe savYren moSta .
35:178  " ajda savYrYZe , - SonaltYS , - titakem gYna YnZe SiZ " .
35:179     - jYrYm-vaS sar talYSnen ... tendan gaAk nezer-vlak ,
35:180  kerdYm , SugYn<Ym nalYn , zavod oza den kupeC-vlakYm kYraS
35:181  pogYnat . toSto patYr-vlakYm Sarnalten , kugu sOjYS tarvanYza !
35:182  akpars onar semYnak marij kalYkYn pialZe verC kredalza !
35:183     - pop-vlakYm mom YStat ? - ErkYn ikte jodeS .
35:184     - jozak tYgaAk lieS mo ?
35:185     - ula SotYSto kuze ?
35:186     - SinCal ak mogae lieS ?
35:187     - jozak - tylen kertme semYn !.. kargYme pop-vlakYm sakaS !
35:188  sita ! memnam tyrlO semYn mYskYlYSt !
35:189     tudYn velke kalYk melYn savYrnYmYm +Ukej SiZYn kudaltYS . ulo
35:190  Sym dene jylen umYltaraS piZe . mlande , jozak , SinCal nergen
35:191  kolYn , marij-vlak +Ukej jYr CumYrgYSt . ikte-vese Ske kOrgO
35:192  SonYmYStYm tyZvak luktYn kutYraS tyNal<YC . Erdene Er pomYZaltSe
35:193  CodYrala lySken , pytYn< kalYk YlYZe . SYde SonYmaS tolkYnda
35:194  savaltYn Erta . " gornYj zavod " manme mut umSa gYC ok ojYrlo ,
35:195  +pugaCev nergen mom SinCYmYZYm , teNgeCe Ske otrAdSe
35:196  SalataltmYm , zavodYS kajYSaSYm nunYlan +Ukej ojla :
35:197     - nalYna zavodYm . ColmanYS lektYn kertYna . ColmanYS lektYna
35:198  gYn , pytYn< +Ul memnan deke uSna , - maneS tudo . - laC zavodYm
35:199  nalaS eN-vlak kylYt ! leksa teat , rodotaN-vlak ! orlYk ilYS gYC
35:200  lekmYda SuES gYn , pogYnYza ! vaSke +beloreCenskij gYC memnan
35:201  armijna tYSke tolYn SuES , kO vara sarYS kaA ?
35:202     - mYe ! azYvaj , ajda pYrlA ! zavod ozan CodYra orolZo kuze
35:203  tYjYm ymaSte kYren kodYS , mondYSYC mo ?
35:204     - kO monden sade toreS jolYm ? kysYn korka kuZu vurgan :
35:205  koCamYn kerdYZe ESe rydaNYn ogYl . kajYde om kod .
35:206     - mYAt kaem , - kalYkYm SykedYlYn , +Samtij onCYk lekte , -
35:207  aCamYm laSman paSaSte puStSo Cinovnik kaSaklan yCYm Suktem .
35:208     - +Samtij ! mom YStYlat ? okmak ! - +SamtijYm +telek
35:209  narYneZe . - AriSka , razbojnik tySkaS kaet gYn , surtem gYCat
35:210  pokten luktam !
35:211     marij-vlak ryZ voStYl koltYSt .

36:1  36  +sakeva    **42**
36:2     keCYval Erten . veselan Uarlen , joCa-vlak Skol gYC mONgO
36:3  pOrtYlYt . nuno koklaStYSt ikte-vesYSt dene yCaSat ... ymbakYSt
36:4  onCalYn , kommunizmYm CoNYSo samYrYk tukYm kuSkeS manYn , kuanen
36:5  Sonaltet .
36:6  **43** - mYj raketYm YStenam , - ojla oSalgYrak ypan , CumYraS
36:7  SyrgYvYlYSan rveze .
36:8     - mogaj raketYm ? - iktYZe jodo .
36:9     - raketYm ?.. - ok ySane vesYZe . - kyldYmaSYm it ojlo .
36:10     - YStenam ! - ojZYm peNgYdemda +sanuk . - CYn raketYm ogYl ,
36:11  a modYSYm ! pruZinYm vele pytYralat , Skeak kaA , CoNeSten gYna
36:12  ok kert .
36:13     - CoNeSten ok kert gYn , mogaj tudo raketa !..
36:14     rveze-vlak ryZ kojdaren voStYl koltYSt . +sanuk ala-mom
36:15  kalasYneZe Yle , no ik SomakYmat umbakYZe peleSten YS kert ,
36:16  jYlmYZe pYSkemalte , CurijZat joSkargen kajYS .
36:17     - +sanuk , kuCo ! - savar vokten oSkYlSo ik rveze kYCkYrale .
36:18  - mYjYn raketem CoNeStenat kerteS .
36:19     - a kuSto raketetSe ?
36:20     - teve ! Seklanen ot Sukto gYn , vujYSketak mien kerYlteS ! -
36:21  joCa kyYm kudaltaS manYn , kidSYm nOltalYn gYna SuktYS , tide
36:22  ZapYSte ilalSYrak ydYramaS tudYn voktekSe mien Sogale .
36:23     - kyEtYm kudalte-An , ErgYm . tYj vet joltaSetYm susYrten
36:24  kertat !
36:25     - mYj mYskaram YStem , +aleksandra +ivanovna , - vujZYm kumYk
36:26  YSten vaSeStYS joCa .
36:27     - UZgunam modYS gYC lodYS lijYn kerteS .
36:28     joCa-vlak CYlanat SYplanYSt . semYnYSt pele jykYn
36:29  mutlanen-mutlanen , umbak oSkYl<YC . +aleksandra +ivanovna gYna
36:30  Ske vereSYZe Sogen kodo . tudo AtYr ij tunYktYSYlan paSam
36:31  YSten , samYrYk tukYmlan uS-akYlYm , SinCYmaSYm puEn , kumda
36:32  kornYS luktYn . tudYn uCenikSe-vlak koklaste mogaj gYna eN uke !
36:33  CYlanat nuno ilYSYSte Ske verYStYm muYnYt : Ernalan pajdale
36:34  paSam YStat , jOratYme tunYktYSYStYm pagalen Sarnaltat .
36:35  +aleksandra +ivanovna kYzYt pensijYS lektYn . tuge gYnat Ara
36:36  SinCYmaSYZe uke . Ere joCa-vlak denak ZapYm Ertara , tunYkta ,
36:37  pajdale kaNaSYm pua .
36:38     rveze-vlakYn Uarlen modmYSt SoNgo ydYramaSYn uSYSkYZo Erten
36:39  kodSo pagYtYm uES pOrtYltYS . tudlan SkolYS revolUcij deC onCYC
36:40  koStaS logalYn . tunam Zap nele ulmaS . kYzYt joCa-vlaklan
36:41  tunemaSYSt , pajdale paSam YStaSYSt CYla jOn ulo , a koCkYS da
36:42  vurgem nergen SonaltaS Sagal vereSteS . oZnat AllaSte Skol
36:43  lijYn . no tuSto tyN SotYSto poAnrak eS gYC lekSe-vlak
36:44  tunemYnYt . nezer eNYn joCaZe SkolYS koStYn gYnat , utlarakSYm
36:45  kuzerak mySkYr temYSaS nergen Sonen . nunYlan jyStO-SokSYm
36:46  CYtaSat Suko pernen , a poAnZe yjYm-myjYm koCkYn ilen .
36:47  eSartYSlan , +aleksandra +ivanovna gaj nuZna eS gYC lekSe-vlak
36:48  tyrlO mYskYltYSYm CYtenYt . teve tudYn SinCa onCYlnYZo rveze
36:49  godso ZapSe syretlalt Erta .
36:50     ... arlan Al . +sakeva dvuxklassnYj uCiliHYS tunemaS koSteS .
36:51  urok pYtYmek , molo joCa semYnak mONgYZO vaSka .
36:52  **44** - roZYn tuvYr , roZYn tuvYr , tumYS pYZaS ! - oNa dene
36:53  kykSYn peCen nalme savar roZ gYC kYCkYrYme jyk Sokta . poSkudo
36:54  poAnYn ErgYZe , +jYvaSka , izi ydYrYm lymdYleS . +jYvaSka ,
36:55  oCYni , SkeZat tunemeS Yle , no tudo peS jogo .
36:56     +jYvaSkalan vaSeS nimom peleStaS OrYn , +sakeva Ske
36:57  kudYveCYSkYZe kurZYn puraS vele tyNale , vujYSkYZo ky tolYn
36:58  logale . ydYr tunamak uSYm jomdarYS .
36:59     - ydYrem , mo lijYC ? kO tYjYm tYge YStYS ? - +sapiA kuva
36:60  kurZYn lekte , vuj SovYCSYm tasma semYn kuSkedYn , vyr dene
36:61  amYrgYSe susYrYm pidYn SYndYS .
36:62     - kO tYge YStYS ? - azaplanen kurZYn tolSo aCaZe jodo .
36:63     - +jYvaSka , - pomYZaltmYla vaSeStYS oSemSe CuriAn +sakeva .
36:64     - SotdYmo joCa , aCaZ gaAk vuver Conan , - eSarYS avaZe .
36:65     - tudYm SkenZYm kuCen , nuZ dene poCkaS kyleS . mYj teve Ske
36:66  pOrteSYZak uSYm purtem .
36:67     - aCaZe , luCo it koSt , sadak nimo SotYm ot mu , tYjYmak
36:68  titaklaS tyNalYt .
36:69     - uke , mYj tYgaj orade kojYSYm CYten om kert , - manAt ,
36:70  aCaZe poSkudYZ dek vaSken oSkYl<o . tuSto motkoC kugu tuman
36:71  YlYZYn .
36:72     ves ijZYlan +sakeva dvuxklassnYj uCiliHYm  tunem pYtarYS .
36:73  SoNgo uCitel< , +ivan +nikolaeviC , aCaZ dek tolYnat , kutYra :
36:74     - ydYretYm , +sajpYten Sol<o , umbakYZat tunYktaS kyleS ,
36:75  mYjYn SonYmaSte , tudYn deC Sot lekteS . uCiliHYm nigO deC saj
36:76  tunem lekte .
36:77     - tudYZo tuge da , mYlannaZe vet nele lieS , - vaSesta
36:78  +sajpYten , polSaS kyleS , a memnan vijna ok site .
36:79     - tide SotYSto ida ojgYro , mYj Ske ymbakem nalam . joCan
36:80  onCYkYlYkSo verC SonYman ...
36:81     +ivan +nikolaeviC den +sakevan aCaZe AtYr Zap mutlanen
36:82  SinCYSt . tudlan tunYktYSYn mutSo dene kelSaS logale .
36:83     palemdYme keCe tolYn Suo . Er . joSkargYn-uZargYn kojYn ,
36:84  kande kava muCko yZara Sula . pyrtys kojYn-kojYn pomYZalteS , a
36:85  SYrgYZ lekSe keCe , mlande ymbak Ske volgYdo jollaZYm Saralten ,
36:86  veselan onCaleS . vonder koklaSte kajYk-vlakat CYgYmataS
36:87  tyNalYnYt . Ske SuldYrYStYm vYr-vYr modYkten , ik ukS gYC ves
36:88  ukSYS CoNeStYlYt , SkanYSt koCkYSYm kYCalYt .
36:89     +sakevan aCaZe , orvam yjlYmeke , imn<Ym kYCken SogaltYS .
36:90  ikmYnAr Zap gYC , kornYlan sitYSe koCkYS den naNgajYSaS vurgemYm
36:91  numalYn , pytYn< eS kudYveCYS lekte . CYlanat SylYkan ulYt : Ske
36:92  ikSYve deC ojYrlaS kuStYlgYZak ogYl .
36:93     - saj tunem , tunYktYSo-vlakYn mutYStYm kolYSt , - Ske
36:94  SoCSYStYm tupSo gYC vyCken-vyCken , aCaZ den avaZe sugYn<Ym
36:95  puat .
36:96  **45** onCYC +sakeva , vara SoNgo uCitel< orvaS kyzen SinCYC .
36:97  +ivan +nikolaeviC kuCer semYn kidYSkYZe sap keremYm nale ,
36:98  imn<Ym peralten koltYS . tunamak tor alaSa kudYveCe gYC lekte da
36:99  kudal koltYS .
36:100     - saj tunem , uSYm pogo ! - kYCkYrat SeNgeCYn . a ydYr ,
36:101  SinCam pYC YStYde , SoCmo-kuSmo surtSYm onCa . ala Ynde
36:102  jOrSYnlanak ojYrlem manYn , semYNZe Sonkalen , SoCmo AlZe dene
36:103  Ceverlasa . tudYn SinCaZlan kapka onCYlno Sogen kodSo aCaZ den
36:104  Sol<YZo syretlaltYt . avaZe nunYn deC tembalnYrak . tudo tudYkeS
36:105  kodSo semYn koeS .
36:106     imne kugu uremYS savYrnen jommeSke , SinCavyd dene nOrYSO
36:107  solYkSYm SoNgo ydYramaS ryzYS . a kuZu kornYS tarvanYSe ydYrYn
36:108  logar pundaSkYZe koCo komYlA tolYn SinCYnat , utlarak vele koCYn
36:109  CuCYn pikta . +ivan +nikolaeviCat kelgYn Sylalta , koklan-koklan
36:110  ydYr ymbak Camanen onCaleS . +sakevan kuandaraS tOCen , iktaZ
36:111  saj SomakYmat peleStYneZe , no nimom Sonen ok mu .
36:112     AlYm lekmek , tYgYde aNalan SeledYme pasu Sarlen vozo . leve
36:113  UZ pualme dene urZa ozYm tolkYnla tajnen salamla , kornYda
36:114  pialan lijZe manSYla , vujZYm sava . keCe utlarak da utlarak kyS
36:115  kyza , kumYlYm nOltalaS tYrSYSe semYn , laskan onCaleS . a
36:116  mamYkla ovargYSe pYl ik verYStak SogYmYla CuCeS .
36:117  **46** - tunemat gYn , saj ajdeme liat , - +sakeva vek savYrnen
36:118  ojla +ivan +nikolaeviC . tudYn CalemaS tyNalSe jYrgeSke pondaSan
36:119  CurijZe samYrYk ydYrlan motkoC porYn koeS . a SinCa oncaltYSYZe
36:120  kugu ySanYm sOra . vet taklan ogYl tudYm kalYk pagala . samYrYk
36:121  tukYmYm ilYS kornYS luktaS motkoC Suko vijYm puEn , ludaS-vozaS
36:122  vele ogYl , ilYS nergen SonaS , tudYm saj umYlen moStaS
36:123  tunYkten . sandenak tunYktYSYm vaSlijSe kaZne eN upSYm nalYn
36:124  salamla , a ojgYS logalSYZe polYS jodYn miA .
36:125     - CYla uZmet-kolmet , olaSte ilYmet tYlanet kugu pajdam pua ,
36:126  - ojla umbakYZe +ivan +nikolaeviC . - aCam-avam jorlo ulYt
36:127  manYn , it ojgYro . Sot mumem dene tYlanet mYj Ske polSaS
36:128  tyNalam ...
36:129     ves keCYZlan kastene vele kornYeN-vlak +pyrO olaS mien SuYC .
36:130     marij ydYrYm tunemaS nal<YC . Ske paSaZYm pYtarYmek , +ivan
36:131  +nikolaeviC mONgO pOrtYl kajYS . tYge marij ydYr
36:132  +sajpetinova-+sakeva gimnazistka lie . tudo +CernAd<evmYt deke
36:133  paCerlan Sogale . nuno ulan lijYnYt gYnat , toSto ilYS vastareS
36:134  SogenYt .
36:135     +sakeva gimnazijYSte tunemeS . keCe poCeS keCe , arnA poCeS
36:136  arnA Erta , jyran noCko SYZYm jyStO tele almaSta . ydYr olase
36:137  ilYSlanat tunem SuES . mutat uke , tudlan ondakSYm nelYn CuCYn .
36:138  tudo ZapYSte pYCkemYS marij Al gYC tolSo samYrYk ydYrlan olaSte
36:139  tunemaS kuStYlgak lijYn ogYl . tuge gYnat +sakeva tYrSen .
36:140     - Ske Ceremiska , a CYlt ruS gimnazist-vlak gaAk tunemeS , -
36:141  ojlenYt Ske koklaStYSt prepodavatel<-vlak . vara semyn udan
36:142  tunemSe-vlaklan , +sajpetinova deC primerYm nalza manYn ,
36:143  CyCkYdYn kutYrenYt . paCer ozaZe-vlakat +sakevam pagalenYt .
36:144     ik Erdene , ruSArnAn , +CernAd<evYn vatYZe +sakevam
36:145  kudYveCYSte uZYnat , ojla :
36:146     - +peterburg gYC telegrammYm nalYnam . taCe ydYrem tolYn
36:147  SuSaS , vaSliAS pristan<YS kaena .
36:148     - ala mYjYmat nalYda ? - jodeS +sakeva .
36:149     - Cylan kaena , - vaSeSta tudYZo . - peledYSYm kyrYSt tol .
36:150     ydYr lYStaSan vonder koklaS tunamak kaen jomo .
36:151     Sagat gYC CYlanat +oSviCe vyd voktek mien SuYC . myndYr unam
36:152  vuCat . keCe SokSo gYnat , ENer voktene sOral . leve UZ
36:153  pualmYlan lijYn vyd voStonCYS tYgYde tolkYn dene kudYrga .
36:154  +oSviCe kugu . tudo kumda Sij tasma gaj kojYn , toraSke kaen ,
36:155  joSkar ser turaSte tYgYde CaSkerla koklaS jomeS . a SuldYrYStYm
36:156  lupSkeden CoNeStYlSe tarlAk-vlak A kySkO kyzat , A ylYkO volat ,
36:157  A kumdYkeS jYr pOrdYn Ertat . **47** nunYm onCen , SkendYnat
36:158  CoNeSten kajYmet SuYn kolta . SoCmo-kuSmo Al , aCa-ava , poSkudo
36:159  da joltaS-vlak uSYS uES tolYn purat .
36:160     - paroxod ! - vaSliAS tolSo-vlak kokla gYC ik eN kYCkYral
36:161  koltYS . CYlanat Ske koklaStYSt mutlanat , paroxodYm uZmYStlan
36:162  kuanen , ikte-vesYStYm SYrgYZ onCat .
36:163     ikmYnAr Zap gYC pristan<YS tolYn SogalSe paroxod gYC
36:164  passaZir-vlak lektaS tyNal<YC . kO kideSYZe CemodanYm kuCen ,
36:165  kO meSakYm numalYn . nunYn koklaSte tyrlO eNYm uZaS lieS .
36:166  tyZval tysYStat , vurgemYStat nunYn tyrlO : UZYZo jYdalYm
36:167  pidYn , UZYZo kemYm Cien .
36:168     teve paroxod gYC Sem SinCan samYrYk ydYr lekte .
36:169     - ydYrem , +tat<Ana ! - +CernAd<eva kYCkYral koltYS . avaZ
36:170  den ydYrZO SupSalaltYC .
36:171     +sakeva den +tat<Anat palYme lijYC .
36:172     ves keCYnZe +tat<Ana Ske pelenZe +sakevam +oSviCe pokSelse
36:173  ostrovYS nale . tuSko rveze kalYk AtYr pogYnen . puS gYC volYSo
36:174  ydYr-vlakYm uZYn , ik rveze kYCkYral koltYS :
36:175     - toleS !
36:176     - tolYn SumYda dene , +tat<Ana +sergeevna ! - salamlat tudYm
36:177  eN-vlak .
36:178     - salam , tau ! - vaSeSta +tanA .
36:179     - joltaS-vlak ! - kykSaka kap-kYlan 20-25 iAS rveze kutYraS
36:180  tyNale . - memnan deke Serge una tolYn , +tat<Ana +CernAd<eva .
36:181  tudo tYlanda rydO olase rveze kalYkYn ilYSYZ nergen ojlen pua .
36:182     tide ZapYSte +pyrO olase rveze kalYk dekat revolUcijYn
36:183  tolkYnZo tolYn SuYn ulmaS . 1905 ijYse sobYtij deC vara tYse
36:184  kalYkat CyCkYdYn SolYp pogYnaS tyNalYn . nuno u ilYS mogaj
36:185  lijSaS nergen mutlanenYt , yCaSenYt , tyrlO revolUcionnYj murYm
36:186  murenYt .
36:187     - te Skeat paleda , +miklaj kugYZa +peterburgYso
36:188  paSaze-vlakYm ikmYnAr ij onCYC vulno jyr dene sijlen ... kYzYtat
36:189  SemerYm tudo vuj gYC ok niAlte . tyZem dene kalYk tUr<maSte
36:190  orlana , - kalaskala +tat<Ana .
36:191     tudYn kaZne SomakSYm samYrYk kalYk umYlaS tOCen kolYSteS .
36:192  kunar tudo ojla , tunar jYlmYZe rudalteS . vaS-vaS kYldaltYn ,
36:193  Somak poCeS Somak vydla joga .
36:194     - teve mYjYn +jYvan izam den +andrej +vinokurov +sibir<YSte ,
36:195  ssYlkYSte , orlanat , - umbakYZe Ske ojZYm SuA samYrYk ydYr . -
36:196  mo verC ? nuno kalYklan CYnYm ojlenYt . ErYk verC SogenYt !
36:197     CYnak , +tat<Anan +jYvan izaZ den +andrej +vinokurovYm
36:198  revolUcionnYj listovkYm SarkalYmYStlan ESe 1907 ijYStak
36:199  arestovatlen naNgaenYt . +tat<AnaZYm naNgaen ogYtYl , lupS den
36:200  kYrenYt da luktYn koltenYt .
36:201     - joltaS-vlak ! SeklanYza ! - +tat<Anan SomakSYm lugYC
36:202  YSten , ENer vokteC kurZYn tolSo ik rveze kYCkYral koltYS .
36:203  **48** - mo tugaj ? - umYlaS tOCen jodYt .
36:204     - kO toleS ?
36:205     - policejskij-vlak puS dene ENerYm vonCat ! - vaSken peleStYS
36:206  tolSo eN .
36:207     pogYnYSo-vlak iktYn-iktYn SalanaS tyNal<YC . UZYZo , kol
36:208  ENYrYm kidYS nalYn , ostrovYn ves tyrYSkYZO kajYS , UZYZo
36:209  peledYSYm , Sola serYS vonCYSt .
36:210     kastene +CernAd<evmYtYn paCerYStYSt kugYZan tarzYZe-vlak
36:211  obYskYm YStYSt . +CernAd<evYn En kugu ErgYZYm - +filipp
36:212  +sergeeviCYm , +petr +vinokurovYm arestovatlen naNgajYSt .
36:213  +tat<AnaZYm muYn ogYtYl . tudo mONgYSkYZat tolYn ogYl . samYrYk
36:214  ydYrYn kidYSkYZat , oCYni , SinCYrYm Cikten naNgaAt Yle .
36:215     tYge +sakeva ESe gimnazijYSte tunemmYZ godYmak revolUcijYn
36:216  SylYSYZ dene ilYSe eN-vlakYm vaSlijYn , nunYn kuCedalmYStYm
36:217  uZYn . tunam tudo Ske vuA ESe nimomat  YSten ogYl . no
36:218  revolUcionnYj literaturYm SolYp ludmaSte CyCkYdYn lieden .

37:1  37  +anUkYn kuvavaZe  **57**
37:2     urok pYtYmek , +anUk mONgYZO kaAS kornYS lekte . ydYr
37:3  joltaSYZ-vlak onCYCrak kaen koltenYt . +anUk SketYn oSkYleS .
37:4  tudYn pYlYSYZlan CarnYde igYlt ojlYmo Sokta : " katorZnikYn
37:5  ydYrZO ! katorZnikYn ydYrZO ! "
37:6     igeCe naCaremYn : purgYZ mardeZ da lum tytan utYr talYSnen ,
37:7  SinCam poCYn onCalSaS gaAt ogYl . adakSYm viAn mardeZ laC
37:8  vaStareSla puEn . tYgaj igeCYSte Sket oSkYlaS peS jokrok da
37:9  jOsO .
37:10     teve +anUkYm +sonA pokten Suo . Ynde nuno koktYn , kidYStYm
37:11  vaS kuCen , mardeZYm seNaS tYrSen , onCYko oSkYlYt . ikmYnAr Zap
37:12  jyk lukdeak kaAt .
37:13     - mYj +galAn ik SomakSYlanat om ySane , tudo maneS-maneSYm
37:14  koltYlaS peS jOrata , - +sonA mutYm lukteS .
37:15     - tide laC tYgak lieS gYn , mYlam kuvavaem kalasa Yle dokan ,
37:16  - peleSta +anUk .
37:17     - kuvavat Suko Zap SkolYSto tunYktYSYlan paSam YSten , a
37:18  aCat , vojnaS kajYmeSkYZe , kolxoz predsedatel<lan Sogen , ESe
37:19  kommunist lijYn . katorZnikYm kolxoz predsedatel<lan Sogaltat
37:20  Yle , uZat ?
37:21     - mutat uke , ogYt Sogalte Yle , - vaSeSta +anUk da vara
37:22  mutlanYmYZYm Carna .
37:23     +galAn mutSYm +anUk peS Cot neleS nalYn . maneS-maneSYm
37:24  SarkalYmYZlan tudYm SOrYnat onCalmYZe ok Su . logar aNYSkYZat
37:25  komYlA kyzen .
37:26  **58**  poran utYr talYSna , da mardeZ lumYm paCaS-paCaS
37:27  pytYra . kok ydYr onCYko ErkYn oSkYleS , jYrvaS nimom uZaS ok
37:28  lij . ala korno , ala pasu dene kaAt , ydYr-vlak nimat ogYt
37:29  pale , lumYm pulvuj daNYt kelYn oSkYlYt . jol jYZYNYStat kaen ,
37:30  lumat portYSkem kOrgYS puren Sula , jolYm kYlmYkta .
37:31     ydYr-vlak tYge kaAt-kaAt da keneta korem pundaSke pOrdYn
37:32  volat . korem tyreS CumYrgen SiCSe lum poCeSYSt sirlen vola da
37:33  nunYm uren SYnda . ydYr-vlak , kidYSt dene purgedYn da
37:34  udYrkalen , lum jYmaC pYkSe-pYkSe lektYC .
37:35     - oj-oj , kuze pOrdYn volYSna , - maneS +sonA .
37:36     - me , korno gYC koraNYn , Sola velYSkYla puren ulYna , -
37:37  ojla +anUk .
37:38     CYnak , tYgaj igeCYSte kornYm palen moStaSYZat peS jOsO .
37:39     nOren , kYlmen tyNYn pYtYSe ydYr-vlak mONgYSkYSt tolYn
37:40  purYSt . +anUkYn kuvavaZe unYkaZ verC motkoCak kolAnen ,
37:41  pYtYdYmYn ojlen :
37:42     - vara tYgaj uda igeCYSte kornYS molan lektYn ulYda gYn ?
37:43  kuvaet deran malaS kodaS ok lij Yle mo ? uZat , kuze nOren
37:44  pYtenat , vet kYlmen Cerlanen kertat . onCYC noCko vurgemetYm
37:45  kudaS , ysteltOrYS SiC , SokSo CajYm jy da koNgambak kyzen voC .
37:46     - molo-vlak kornYS lektYCat , mYAt tolaS lijYm . vara +sonA
37:47  dene koktYn kornYm jomdarYSna . koStna-koStnat , korem pundaSke
37:48  pOrdYn volYSna .
37:49     - ax , orlYkSo mogaj , orlYkSo mogaj ! SkeZat jomYn , kYlmen
37:50  kolen kertYda Yl<Ys , - +anUkYn kuvavaZe turgYZlana . - mogaj
37:51  orade ikSYve-vlak ulYda , malaS kodYn ogYdal . poro ajdeme tYgaj
37:52  igeCYSte pijZYmat tygO luktYn ok kolto , a te , nimom onCYde ,
37:53  lektYn ulYda .
37:54     +anUk SokSo CajYm jyYn SinCYlte . vara koNgambak kyzen
37:55  vozat , tunam iZe mogYrZYlan SokSYn CuCmYm SiZaS tyNale .
37:56  kijYSYZla , +sonAn kutYrYmYZYm SarnaltYS . " vavaem deC jodaS
37:57  gYn , uke gYn ? anAt , SYdeSka ? a tide CYnak tYge gYn ,
37:58  vavaemZe vara mo verC katorgYSto lijYn gYn ? " - Sonkala +anUk .
37:59  tidYn nergen tudYn palYmYZe motkoCak SuYnat , jodaSak Sonen
37:60  pYSta .
37:61     - vavaem , mYjYm UZo ydYr katorZnikYn ydYrZO ulat manYn
37:62  mYskYla , - tyNale +anUk . - pujto tYAt , koCamat da aCamat
37:63  katorgYSto lijYn ulYda . vavaj , tide CYnak mo ?
37:64     - kO tYlat tYge ojlen , kO deC kolYnat ? - umYlYneZe
37:65  kuvavaZe .
37:66     - +galAn kuvavaZe ojlen , pujto te oZno tUr<maSte SinCen
37:67  ulYda , - vaSeSta +anUk .
37:68     - Ex , unYkamZat , - kugun SylaltYS +anUkYn kuvavaZe , -
37:69  tYjYn taCe molan tYgaj SylYkan ulmetYm Ynde iZe umYlYSYm ...
37:70  ydYr joltaSet-vlaklan SYdeSkYmet ogeS kyl , mYj CYnak tUr<maSte
37:71  SinCenam , CoCoetat SinCen , aCatat tuSto **59** lijYn .
37:72  myndYrnO , +sibir<YSte , ves semYn manaS gYn , katorgYSto ilen
37:73  ulYna .
37:74     - a tendam katorgYS molan koltenYt ? mo osalYm YSten ulYda ?
37:75  - palYneZe +anUk .
37:76     - jOra , unYkam , - lYplandara tudYm kuvavaZe , - kYzYt
37:77  kanalte . Erla mYj tidYn nergen CYla tunemSe onCYlan kalaskalen
37:78  puEm .
37:79                    ...
37:80     Skol direktor , +il<A +ivanoviC , +elizaveta +semenovnam
37:81  SYman vaSlie . nuno direktorYn kabinetYStYZe , urok tyNalmeSke ,
37:82  AtYr Zap mutlanen SinCYSt . +elizaveta +semenovna UZo tunemSYn
37:83  mYskYlYmYZ nergenat kalasen . +anUkYn vaStaltmYZYm direktor
37:84  SkeZat palaS tOCen , laC amalZYm gYna umYlen kertYn ogYl . a
37:85  kYzYt Ynde CYla raS lie .
37:86     - tYgeZe , +elizaveta +semenovna , tunemSe-vlaklan CYla ojlen
37:87  puaS kyleS , - maneS direktor . - uke gYn ydYr aram jOslana .
37:88     - tau poro Somaketlan , +il<A +ivanoviC . oZno tunYktYmem
37:89  Sarnalten , ulo kumYlem dene umYltaren puEm ...
37:90     kugu zalYSte +elizaveta +semenovna ymbak kum SydO SinCa Curge
37:91  onCa . Suko tunemSYZe tudYm ESe pervYj gana uZeS . +elizaveta
37:92  +semenovnan oNYStYZo +lenin orden tulla jyla . tudo SoNgo
37:93  gYnat , SkenZYm tura kuCa , kap-kYlZe ESe peNgYde , laC CurijZe
37:94  gYna Cot kuptYrgYl pYten . tunemSe-vlak ymbak onCen SogYSYZla ,
37:95  +elizaveta +semenovna tunYktYmo ZapSYm SarnaltYS . nYlle viC ij
37:96  ZapYSte mYnAr joCam tunYkten luktYn ! tunYktYmo paSa kuze
37:97  kumYlYm nOlten Sogen , Sym-ConYm kuandaren !
37:98     Skol direktor ojlen pYtarYSat , +elizaveta +semenovna kYnel
37:99  Sogale . SinCa ymbakSe lektYn keCaltSe sur yp ArYmZYm kidSe dene
37:100  SeNgekYla niAltale da tunYktYmo paSaS Sukertak oNaralt SuSo jyk
37:101  dene ojlaS tyNale :
37:102     - tunemSe joltaS-vlak , ajsta palYme lijYna . mYj +anUkYn
37:103  kuvavaZe , +elizaveta +semenovna , ulam ...
37:104     vara tudo Ske ilYS kornYZ nergen ojlaS tyNale .
37:105                ...
37:106     - kum , a kum ! mYjYm kolat ! mo tYj malaS vele tOCen
37:107  SinCyltat ? - ysteltOrYStO ruStYldal SinCYSe +onis pisYn
37:108  kYCkYra , pujto soNgYralan vele ojla .
37:109     semonZo ystembak vujZYm kumYk pYStenat , ENYraltenrak
37:110  vaSeSta :
37:111  **60** - kolam , Sergakan kum ! CYla kolam , da vuj ok
37:112  nOltalt ...
37:113     - a vuj nOltaltSe manYn , ilen moStaS kyleS ! - sajYN kalasen
37:114  moStenat , +onis voStYl kolta . - vujYm sakYme ogeS kyl , vujlan
37:115  paSam YStaSYZe ErYkYm puaS kyleS . teve kuSto sekretSe !
37:116     - kuSto mYlanna vujYm nOltalaS , - +semon peleStaleS . -
37:117  tYlat teve kysYn viC meSak kindYm pOrtYltaS kyleS . kuSto muam ?
37:118  mo dene nalam ?
37:119     - E , kudo godsYm ojla ! mondo tYj , +semon , tide kinde
37:120  nergen . mYj tide kindYm tYj deCet sadak mONgeS om nal . mYlam
37:121  tYjYn viC meSak kindet ik CyCaltYS vyd vele .
37:122     +semon jySO gYnat , ojgYZYm SulYktarYSe SomakYm kolesat ,
37:123  vujZYm nOltaleS . tudYn oSem SiCSe ojgan CurijZe volgalt kaA .
37:124     - neuZeli , viC meSak urZam mONgeS ot nal , kum ?
37:125     - omak nal . mONgeSla , ESe polSaS tyNalam , tol<ko tYj mYlam
37:126  iktYm gYna YSte ...
37:127     - mom gYn vara ? - jodeS +semon .
37:128     - ondak vuetYm jyStO vyd dene Syalten tol , SOrlO , a vara
37:129  kutYralten nalYna , - Sem pondaSan +onis nYZYlgYn ojYm YSta .
37:130     Culan omsa vokten +semonYn vatYZe ENerten Soga . tudo nunYn
37:131  kutYrYmYStYm kolYSteS , koklaS puraS ok tOCO . koNgambalne nYl
37:132  joCa poCaNeS . nuno +onisYn puYmo mygindYZYm pajlen koCkYt .
37:133     +semon vujZYm jyStO vyd dene Syalta da , vatYZYn kidSe gYC
37:134  nalYn , SyrgyStYS dene , ypSO koSkYmeS , vujZYm ySteS , iziSak
37:135  SOrlYmO gaj lieS .
37:136     - mYj tYlat porYm YStaS Sonem . tYjYn ilYSetYm tOrlataS
37:137  kyleS , uke gYn tYge ilen , joletYmat SuAlten vozat , - +onis
37:138  ojla .
37:139     - poro Somaketlan tau , - SYprak vaSeStYS +semon .
37:140     - +semon , tYjYn Conan SOrtnet Suko ulo , a mYjYn CondYmo
37:141  SOrtnem ulo . teve iziS vaStaltaS kyleS , tunam ilYSna tOrlana .
37:142  umYlet ?
37:143     - ala-mo om umYlo , kum , gramotem izi .
37:144     - paSa gramotYSto ogYl . palet , +semon , mYjYn ik ydYrem
37:145  gYna Yle , kapeS Suat , ConZYm rajYS puYS . a ikSYve deC posna
37:146  ilYS - kuku ilYS , muraS muret gYnat , Symlan sadak laska ogYl .
37:147  da teve kresydYrem , +lizam , ydYrlYkeS aSnaS mONgYSkem
37:148  naNgajYnem . tYj , +semon , mYjYn ilYSem palet , ik ydYrYm
37:149  pukSen-jykten da Cikten , kuSten kertam .
37:150     +lizat OpkelaS ok tyNal ... tYjYn mutetYm vuCem .
37:151     +lanzov +onis - poAn marij . tudo poSkudo AlYSte ilen .
37:152  +onisYn mardeZ vakSYZe , kevYtSe lijYn . tuleC posna tudo
37:153  vol<YkYm Suko kuCen . liSYl AlYse marij-vlak myndYr pasuSko
37:154  terYsYm luktYn ogYtYl , sadlanak kindYZat naCar SoCYn . nunYn
37:155  aNaStYm tudo loSeS nalYn . torgaen koStYn , **61** Suko oksam
37:156  pogenat , aCaZYn SykSO pOrtSO olmeS kok paCaSan u pOrtYm YSten
37:157  SYnden . tudo nezer-vlak onCYlno porYn kojYn moSten , SoSo eda
37:158  kukSo pYrCYm kysYn puEden , a SYZYm , pYrCe ile manYn , kok
37:159  paCaS Suko nalYn . CYla tidYm kresan<Yk-vlak palenYt gYnat ,
37:160  nimomat YSten kertYn ogYtYl : SuZen kolYmYSt SuYn ogYl .
37:161     +onis CYla SotYStat saj ilen , laC ikte siten ogYl - tide
37:162  ydYr .
37:163     +onis kumZYn jodYSYZlan +semon vaSmutYm AtYr Zap puEn ogYl .
37:164  " joCa keC-mYnAr lijZe , sadak tudYm ves eNlan puEn koltaS
37:165  Camanet . a +liza , En kugu ydYrZO , iktaZ SYm ij gYC eSlan paSa
37:166  YStaS polYSkalaS kuSkYn SuES . na teve , tYgaj kugu ydYrYm puEn
37:167  kolto ! a ves Sot dene , poAn dene tosYm kuCaS tyNalmek ,
37:168  rodo-tukYm lijmek , ilYS kuStYlem kerteS . +onisYn kumYlZo toleS
37:169  gYn , jol ymbak SogalaS polSen kerteS . ydYrem puEnak koltaS gYn
37:170  vele ? " - Sonkalen , viskalen vuj jYrZe +semon .
37:171     - avaZe , tYj mom manat ? - vatYZYn SonYmYZYm palYneZe tudo .
37:172     - mYj , aCaZe , kalasenat om moSto , - ojYm puEn kertde
37:173  vaSeSten vatYZe .
37:174     tunam +semon koNgambakYla onCaleS :
37:175     - +liza kresaCatYm jOratet ?
37:176     - jOratem , aCaj , - jykYm puEn ydYrZO . - tolmYZ eda mYlam
37:177  mygindYm konda . SkolYSto ulmo ZapYStat , peremen godYm ,
37:178  kresavam deke Ere puren lektam .
37:179     - a kresaCat deke jOrSYnak ilaS kaet ? - ydYrZYn mutSYm
37:180  kolneZe +semon .
37:181     - jOrSYnZak om kae , a SkolYm tunem pYtarYmeSkem ilYnem , -
37:182  YStaleS +anUk . - uke gYn koStaS myndYr .
37:183     - oj , mogaj uSan ulat , - aCaZe moktalta . - tYge gYn , peS
37:184  jOra . avaZe , Sergakan kumlan ydYrnam aSnaS puEna . lij ,
37:185  +onis kum , ydYremYn kokYmSo aCaZe .
37:186     +onis den +semon kidYm kuCat , SupSalaltYt , a +lizan avaZe ,
37:187  nunYm onCen , SinCaZYm SovYC lukSo dene ySteS .
37:188     aCan aNYsYr SyrgYZ muCko oS Ser pYrCe-vlak jogen volat :
37:189     - Ske ydYr Ske parnA gaAk Zal ... nu , s bogom , ydYrem ...
37:190     - dobro , kum , - +onis maneS . - mYj +lizam ruS ydYrla
37:191  Cikten Sogaltem . kYzYt kornYlan mo kyleS , tudYm CiktYza da
37:192  jOra , ik arnA gYc vurgemZYm mONgeS koltena vele . tYge vet ,
37:193  +liza ?
37:194     - tek +marfa SyZarem Cien koStSo .
37:195     - CYnYm ojlet , ydYrem .
37:196     u vurgemlan jYvYrtYSe +liza koNgambaC vYrt-vurt volen
37:197  SogaleS .
37:198     - aCaj , mYlanem Ynde SkolYS koStaS tora ok lij , - +liza
37:199  kuanen peleSta .
37:200  **62** - jOra-jOra , ydYrem , tunem da aCat-avatYm it mondo , -
37:201  pelesta +semon .
37:202     tYge nezer +semon Ske SoCmo ydYrZYm poAn +onislan kysYn nalme
37:203  viC meSak kinde SoteS puEn kolta .

38:1  38  CYn lymZO +kuz<ma   **131**
38:2     tudYn CYn lymZO +kuz<ma . tYge SoCmo nergen kagazeS
38:3  seraltYn . a AlYSte CYlanat +pangrat manYn lymdenYt . +kuz<man
38:4  lymZYm SinCYSYZat , oCYni , Sagal lijYn .
38:5     Sarnem , SkolYS tudYn dene me pYrlA koStna . +pangrat tunam
38:6  kYzYtse deC CYrYk metrlan kyCYk Yle . tunemaS peS kerte ,
38:7  sadlanak tudYm poAn +prokopYn ErgYZe , +sapan , kOranYmYZ dene
38:8  kYra Yle .
38:9     teve tunYktYSo +prokop +sapanYm doska dek yZYn lukteS .
38:10  +sapan ymbalne kOgOrCen , oN gaj jylYSO satin tuvYr , jolYStYZo
38:11  Cuvar portYSkem , yj dene SyrYmO ypSO u salma gaj jYlgYZeS .
38:12  tudo kum komYlA oS porYm vozen pYtara - zadaCYm YSten ok kert .
38:13  tunYktYSo vesYm yZYn lukteS - tidYZat ok vorandare , kumSYm
38:14  lukteS - tudYZat tepterdYme .
38:15     nunYn deC vara +pangratYm lukteS . +pangratYn ymbalnYZe paCaS
38:16  muS SyrtO dene kuYmo kyZgO vYner tuvYr , tudYZat kuSkedalt
38:17  pYtYSe , kuZu , pulvujZYm ErtYSe , oCYni , koCaZYn . jolYSto
38:18  sYrve-sorvo pidme roZYn jYdal . pakCaS korak lydYktaS Sogaltet
38:19  gYn , ik korakat pakCa saskam ok logal . tugaj Yle +pangrat .
38:20     jol parnA ymbak SogalmekSat , doskaS pYkSe SuES . uZaS
38:21  tOCen , me tudYm part kokla gYC Sogal onCena . lekteSat ,
38:22  zadaCYm tYmanmeS - SYlt-Solt , SYlt-Solt vele Sokta - YStenat
38:23  pYtara .
38:24  **132** ikana SoSYm tYge lijYn . kYCkYrlen , modYn-voStYl ,
38:25  CumYrgen , Skol gYC tolYna Yle . kyvarYS Sunat , SoSo vyd onCaS
38:26  Sogalna . iziS lijmek , SeNgeC +pangrat tolYn Suo , tudo lydmYZ
38:27  dene molo deC varaS kodYn pOrtYleS Yle .
38:28     tolYn Suo vele - +prokop Erge den poAn +mikuSYn +miklajZe
38:29  +pangratYm jogYn vydYS kyvar gYC Sykal koltYSt . jOra ESe
38:30  kugYeN-vlak Erten kaAt Yle - utaren luktYC , uke gYn kola Yle
38:31  rveze . tidYn deC vara +pangrat SoSYm vydeS kYlmen CerlanYS ,
38:32  AtYr Zap tueSken kijYS . tidlan verCYnak tunemde kodo .
38:33     +pangratYn koCaZe kolYmek , tudo +maksi +pagul dek tarzYlan
38:34  vereSte .
38:35     - Camanen nalam , uke gYn sadYgak SuZen kola ... tulYkYm
38:36  Camanet gYn , Umo ok kudalte . mYjYn ala-mo paSa uke , ajda iziS
38:37  somYlkalan polSa gYnat , jOra , - poSkudo-vlaklan +pagul
38:38  kutYren .
38:39     tYrSYSe eNlan marda ozanlYkYStat , Er tyNalYn kas pYCkemYS
38:40  voCmeS , paSa sita , a +pagulYn - ala-mYnAr imne , lyStYmO uSkal
38:41  da ik kyty SorYk . mlandYZYmat , manat gYn , AlYse AtYr
38:42  jorlo-vlakYn mlandYSt tudYn kidYSte , da tide ok site , poSkudo
38:43  AlYSte nalYn yda . oZno , kugYZan vlast< godYm , tolaSYmYZ
38:44  semYnak tolaSa .
38:45     +pagulYn eSYZe SYm eNan , da ESe +pangrat deC posna kum
38:46  tarzYm kuCa .
38:47     nu , YStat Sol tarzYSt . keNeZYm ogYl , tele jyStO godYmat
38:48  tuvYrYStYm punCalat gYn , pyZvyd lekteS . +pagullan Ere Sagal ,
38:49  CurijZe Ere Sem pYl gaj kojYn koSteS . Erdene tarze-vlak pu gaj
38:50  tyNSO mogYrYSt dene pYkSe kYnelYt .
38:51     +pagulYn pYtYdYme paSa . tudYn Ara Zap uke , paSa lektYnak
38:52  Soga . kaZne keCYn , kaZne ijYn tYge .
38:53     - poAnYn paSaZym CYvat CyNgen ok pYtare , - kalYk ojla . tide
38:54  CYn .
38:55     +pangratYm +pagul , SkeZ dek nalmeSkak , vol<Yk kytaS
38:56  SogaltYS . tele SumeS rveze SykSO vurgem denak kytYS  , keC
38:57  SykSO mYZerYm tudlan puaS Yle . uke , keC-mogaj jyStO , luman
38:58  jyr lieda gYnat , +pangrat koCaZ deC kodSo roZYn sur mYZer dene
38:59  koStYn ErtarYS . poAnYn ConZo - pij Con .
38:60     lum vozo - vol<Yk vytaSte . tarzYlan +pagul u paSam puYS :
38:61  vakSYS mel<niklan polYSkalaS SogaltYS . tudo vakSYSte SkeZ deCat
38:62  kugu meSakYm pOrdYktYleS , vijZe ok site - pyjZO dene piZeS .
38:63  mel<nik Ere jyES , paSa Ereak rveze ymbalne . meSak tySka dene
38:64  kuCedalYn , tudo SYlYZdYme lijYn . +pangrat tYlze gYC gYna pYkSe
38:65  parem Suo . tudo saj tarze , vesYm tYgajYm kYCal ot mu . tulYS
38:66  puro manat gYn , +pangrat ogYm manYn ok Sogo , tugak pura . adak
38:67  koCmo SotYStat ok kYCaltYl : mom puEt , tudYm koCkeS . nigunamat
38:68  toreS ok ojlo , koklam ok koSt , ok sYre . motkoC mut kolYStSo
38:69  ajdeme .
38:70  **133** ymYr ok vuCo , Erta . +pangratYn +pagul dene ilYmYZlan
38:71  AtYr ij teme . tide ZapYSte tudo mom gYna YS YSte . tuge gYnat
38:72  +pangrat - sade +pangratak , telYmse semYnak nimoZat uke . tudo
38:73  gYna lie , Zap Sudeak , pondaS nale da SyrgYZO kuptYrgYlaS
38:74  tyNale .
38:75     +pagulYnat vujYSkYZo u SonYmaS tol<o : " +pangratlan tylaS
38:76  vereSteS , kYzYt kugYZan vlastet ogYl . mYnAr kyleS ? oksam
38:77  luktYn puaS Zal . ves mogYrYm , eNat ok uZ . Cu , mYj tide paSam
38:78  tYge YStem : tudlan pOrtYm YSten puEm . tYgeZe pytYn< kalYk
38:79  uZeS . " vot kuze +pagul tarzYm onca " , manaS tyNalYt " .
38:80     Suko ok Sono , Al muCaSeS kok oknan , olYm vuAn pOrtYm
38:81  YStYkten SYnda .
38:82     tide AtYr ij godsek jydSO-keCYZe +pangratYn tYrSen YStYmYZlan
38:83  oza deC " pOlek " .
38:84     - UZo eN Ske ikSYvYZlanat pOrtYm YSten ok pu , a mYj
38:85  tarzYlanat YSten puEm , - +pagul eN koklaste moktana . +pangrat
38:86  paSa gYC toleS Yle , onCet : pOrtSO dek vaSken oSkYleS . miA
38:87  da , omsa londemYS SinCYn , SerZe temmeS pOrt kOrgYm onCen
38:88  Sinca . UZo godYm pOrteSYZak  , kukSo olYmbalan vozYn , jydYm
38:89  Ertara .
38:90     - Ynde pOrt lijYn gYn , eSYm pogaS kyleS , - +pangratlan
38:91  +pagul ojla .
38:92     +pagulYn tide mutSYlan tudo nimom YS peleSte , mY-Yl< gYna
38:93  voStYlale .
38:94     - iktaZ EskerYme-jOratYme ydYret ulo dYr ? - +pagul adak
38:95  jodeS .
38:96     - uke , - kyCYkYn gYna +pangrat pelesta .
38:97     - tugeZe , nalYn puYSaS ! - +pagul rvezYlan ojla .
38:98     " Ske Sotso dene pOrtYm YSten puYSYm , ydYrYmat nalYn puem
38:99  gYn , +pangrat mYlanem , kolYmeSkem , paSam YStaS tyNaleS " , -
38:100  +pagul Ske vujZo dene Sona .
38:101     liSYl +CYtYrsolaSte jorlo ESajYn SajYk SinCan +paAlCe lyman
38:102  ydYrZO ulo . provor ydYr , toSkaleS gYn , kyrtn<Ym tuga .
38:103  paSaSte kok pOr>eNlanat vujYm ok pu . CurijZe SedYran , da nimat
38:104  ogYl .
38:105     pukSYmo oZYZYm kYCken , +pagul ydYr tulartaS +ESaj dek Skak
38:106  kudale . mien puren , turaltYme nergen kok-kum mutYm vele
38:107  man<YC , +ESaj kOnYSat . +paAlCe ondak YS kOnO . +pagul ,
38:108  kokYralten , kugun vele peleStYSat , ydYr kOnYS .
38:109     syan mon< YS lij , ik pelStop arakam gYna +pagul den +ESaj
38:110  jyYC , jorlo eNlan , da ESe tYgaj +pangrat gajlan ,
38:111  syanZe-moZo .
38:112     +pangrat den +paAlCe u pOrtYStO ilaS tyNal<YC .
38:113     adak nigot Erta . Ynde +pangratYn +pagullan puYSaSYZe uke .
38:114  Ynde tudo pOrtlan Ske oza . oj , SergeS vozo +pangratlan tide
38:115  pOrtSO ! tudo pOrt verC kunar ij +pagullan paSam YStYS ! peS Cot
38:116  tYrSYS ! Suko ij poAnYn nele paSaZYm YSten , **134** +pangrat
38:117  deC , manmYla , komZo vele kodo , Ynde tudYn korStYdYmo verZe
38:118  uke . +pangrat CyCkYdYn CerlanaS tyNale : ik keCe YSta , ves
38:119  keCYn Cerlanen kiA .
38:120     Ynde pytYn< paSa +paAlCe ymbalne . +paAlCe kuraleSat , ydat ,
38:121  puYmat CodYra gYC konda , rveze-vlakYmat onCa . kuzegYnat - kum
38:122  ikSYve ulo . paSa putYrak Suko . +paAlce Er yZara dene
38:123  kYneleSat , kas pYCkemYS voCmeS SinCYn ok SinCe .
38:124  YStet-YStetat , vara semYn SYde SuaS tyNaleS .
38:125     +paAlCe eN deC SolYp +pangratYm tuCedYlaS tyNale . pervYj
38:126  ZapYSte A tyken kolta , A muSkYnda , vara jOrYkten pYStenak
38:127  lupSaS tyNale . onCYC poSkudo-vlak tidYm-tudYm YSt kol , vara
38:128  semYn SiZaS tyNal<YC , tuge gYnat " eN dene mo somYl ulo , ajda
38:129  tolaSYSt " manYn , kidYm vele ryzaltat Yle . paSa utYr kelgYS
38:130  kaAS tyNale . kugeCe ErlaSYZYm +pangratYm vatYZe , kYren ,
38:131  uremYS SydYren luktYn kudaltYS . jyk-jyanYm kolYn , ulo Al
38:132  pogYnYS . +pangratYm voStYlYt .
38:133     - voStYlaSYZe kYzYt voStYlYda , da vara ojgo YnZe vereSt .
38:134  sYrYmYZ godYm +paAlCYn kideSYZe iktaZ-mo vereSteS gYn , perenat
38:135  puSteS . vara sud , sledstvij kaA , kuze te , poSkudYSt , tYgaj
38:136  paSam YSda uZ manYn , jodYt , - +kugergYn +izerge ojla .
38:137     - mutet CYn , +izerge Sol<o . poSkudo deC lieS , - +savlij
38:138  kugYza eSarYS .
38:139     - vara mom YStet ? - ala-kudYZo mane .
38:140     keneta SYp lijYC . CYnZYmak , mom tudYn dene YStet ? SYp ,
38:141  iktat ok peleSte .
38:142     +izerge mom manaS OrO , iktYn ymbak onCaleS , vesYn ymbak .
38:143     - tak orlYklan gYna tide +pangrat SoCYn , avaZ deC kodYn , -
38:144  kugun Sylalten , +savlij kugYza peleStYS .
38:145     tudo kastene pogYnen , kuZun kaNaSen SinCYSt . uke , niguzeat
38:146  +pangratYm utaraS ok lij . teve kudan-kudYSkYSt SalanYme godYm
38:147  " mYj muYm " mane +prol .
38:148     - nu-u ! mo tugaj ?
38:149     - tudYm poZarnYj sarajYS orollan SogaltaS kyleS !
38:150     - kuze tuge ?
38:151     - teve kuze : me kYzYt orollan Ceret dene Sogena . keNeZ goC
38:152  kum-nYl gana SogaS vozeS . paSa ZapYSte sutka ogYl , ik Sagat
38:153  Zapat Serge .
38:154     - CYnYm ojlet , - kalYk +prol dene kelSYS .
38:155     - nu vot . umbakYZYm teve kuze YStaS kyleS : Al dene ik
38:156  imn<Ym nalaS da ik eNYm orollan tarlaS . pOrtlan pel pud deC koC
38:157  ok voC . orollan +pangratYm Sogaltena . tunam tudo vatYZ SinCam
38:158  nuzYltaS ok tyNal .
38:159     +prolYn ojZo kalYklan kelSYS .
38:160     arnAt YS Su , +pangrat poZarnYj orollan Sogale . tYlze ErtYS
38:161  - kum pud urZam nale . adak tYlze SogYS , adak kum pud . onCet -
38:162  surtlan kugu polYS , ves mogYrYm , ok kYralt . +pangratna
38:163  SylaltYS ! tazalYkSat tOrlanaS tyNale .
38:164  **135** +pangrat - peS Catka eN : poZarnYj maSina-vlakYm ErYkten
38:165  SYnda gYn , Sij-SOrtn<Yn vele kojYt . imne - yj podYS CYken
38:166  lukmo gaj . orva , omYta , CaZ - CYlaZat radamYSte .
38:167     paSaS kaet ma ale paSa gYC tolat , pajrem godYm uremYSte
38:168  kutYren SinCet - keC-kunam onCo : +pangrat ik minutlanat kalanCa
38:169  gYC ok volo , meNgYla Soga . ik ij Erta . +pangrat tugak orol .
38:170     kolxoz manme mut SarlaS tyNale . onCYC kYrte-karte gYna
38:171  ojlYSt , vara semYn utlarak , CyCkYdYnrak ojlaS piZYC . ik Zap
38:172  ErtYS , UZo AllaSte kalYk kolxozYS pura , manYn kutYrat . memnan
38:173  AlYSkat tide mut tolYn Suo .
38:174     kolxoz vaStareS kulak agitaciAt kumdan SarlYS .
38:175     - ona puro ! ok kyl kolxoz ! UmYlan jOrYdYmO paSa , - kalYk
38:176  koklaste nuno kutYrat .
38:177     ik keCYn rajon gYC upolnomoCennYj tol<o . orol pOrtYS kalYkYm
38:178  pogen , kolxoz nergen kutYraS piZe . sajYn gYna ojlaS tyNalYn
38:179  Yle - iktYZe lektYn kaA , vesYZe ...
38:180     ik pogYnYmaSYSte poSkudYna +prol YS tysO : dokladCik ojlen
38:181  vele pYtarYS , kolxozYS puraS jodmaSYm ystembak namnen pYStYS .
38:182     - mYj tide jodmaSem dene kulak tySkan Con-peCYZYm kyrYStam ,
38:183  - kalasYS tudo . - sita , kulakYn tUr<maZ gYC lektaS Sukertak
38:184  Zap !
38:185  **136** kalYk tarvanYS .
38:186     - SamYkajYm sere !
38:187     - ondrijYm sere !
38:188     tYge kaZnYZe Ske jykSYm pua . spiskYS u lym-vlak eSaraltYt .
38:189     - +kuz<mam sere ! - kalYk SeNgeC ik pOr>eNYn viCkYZrak jykSO
38:190  SoktYS .
38:191     - mogaj +kuz<mam ? - ystel kokla gYC jodYC .
38:192     SYp . iktat ok peleSte .
38:193     - mogaj +kuz<mam ? - ystel kokla gYC uES jodYC .
38:194     adak SYp .
38:195     - joltaS-vlak , ida voStYl , tide modYS paSa ogYl . mogaj
38:196  tudo +kuz<ma , AlYSte +kuz<ma lyman eN uke , - pogYnYmaS
38:197  vujlatYSe ojla .
38:198     - mYj tide AlYnak vet , - sade jykak peleStYS .
38:199     molo jyk koklaSte tide jyk ojYrtemYnak raS SoktYS . tide -
38:200  +pangratYn jykSO Sokten .

39:1  39  vakS joNYSta   **139**
39:2                          kykSO nurYSto mardeZ vakSYZe
39:3                          molan tYge viAn pOrdeS ?
39:4                                           kalYk muro
39:5     meZaldYme , kyrenalge-uZar kumda nurYn kykSakaStYZe jyreS da
39:6  lumeS SememSe toSto mardeZ vakS Sketak SinCa . tudo Al deC
39:7  OrdYZtO Soga , tuSeC jYrvaS myndYrkO koeS . keCe SiCmaS velYm
39:8  izi mardeZ lYZgan pualeSat , vakSYn nYl kugu SuldYrZo vYZge
39:9  lupSalt savYrna .
39:10     regenCalt SiCSe vakS levedYS ymbalne koSar pondo Soga . tudYn
39:11  muCaStYZe kadYr oNan , kadYr poCan pu agYtan Soga : pysO nerZYm
39:12  viktaren , mardeZ pualme velYS vYZ-Z lupSalteS .
39:13     vakS deCYn tytYrala kojSo kuErla deke orva korno kadYrgYl
39:14  kaA .
39:15     toreS vaCan , ik Sot kapan , ilalSYrak +kokur +pavYl lar
39:16  voktene pygYrnen SogalYn da kumda kopaSkYZe loZaSYm CYvYSten
39:17  pYStYS . voktenZe poSkudo AlYse kolxoznik +izi +mojse Soga .
39:18  +kokur +pavYl , jyk lukdeak , loZaSYm CYvYStYl SogYS-SogYSat ,
39:19  +izi +mojse velkYla savYrnen peleStYS :
39:20     - pYrCYZe ilerak vet , mardeZSat teve izirak .
39:21     - peS SoldYraZak ogYlYs , tYgaj loZaS lieS gYn , mom ojlaS .
39:22     - tidYZe tYge , da tide vakS peS tYgYde loZaSYm YSta Yle .
39:23  kyYmat Erdene vele kynCenam . uke , pYrCYZak ile , muSmet deC
39:24  vara , CYnak , koSken SuYn ogYl .
39:25     +izi +mojse tamak meSakYm lukto , sigarkYm pytYraS tyNale .
39:26     - pytYralYna , - +pavYllan tamak meSakYm SuAltYS .
39:27     +pavYlZe toSkaltYSeS SinCe da , kurS gYC pYrCYn volYmYZYm
39:28  onCen , tamakYm pytYraS tyNale .
39:29     - laC vele , - +mojse mane . - Ynde SudYS mien tolaS loZaSnat
39:30  ulo . kuS puret , pYrCYmak lugen ot SYnde vet ... +kuz<man vakS
39:31  dene peS Serge , manYt , molo vakS deke kaASYZe myndYr .
39:32     - mardeZ izirak , SukYZYmak joNYSten om kert . taCe ESe
39:33  Skenan kolxoz kok vozYm kondYS . Sudo YStaS kunam kaAS Soneda
39:34  vara ? memnan-vlak +petro keCYn Erdene vele tarvanYneSt aman , -
39:35  +pavYl mane da sigarkYZYm piZYktYS .
39:36     kumYSto kastene vele lektaS oj ulo , malaS mien SuYna gYnat ,
39:37  jOra . omaSYm da mon< YStYlat , kanaltet . ErrakSe joNgatarak ,
39:38  solaSYZat kuStYlgo .
39:39     - tYge , tYge .
39:40     +izi +mojse loZaSeS oSem pYtYSe Sem Sarovar kysenYSkYZe tamak
39:41  meSakSYm pYStYSat , kaAS tarvanYS .
39:42  **140** - tau , +pavYl izaj , peS kugu tau ! keCat SinCeS , kas
39:43  lieS . SuaSYZe Suam , myndYrak ogYl .
39:44     - Sude mo vara , Suat , Suat .
39:45     +izi +mojse omsaS lektYn kajYS . +pavYlat poCeSYZe lekte da
39:46  vakS SuldYrZYm onCale , +mojselan loZaS vozSYm pidaS polSYS .
39:47     - nu , tarvane ! nu , ajda ... - +mojse imn<YZYm poktaltYS .
39:48     keCe SiCme velkYla +pavYl onCalAt , tyrvYZYm vaS iSYS . tuSeC
39:49  oS tyran Sem pYl kojYn kyza . +mojsen orva jykSO lYCYge Sokta
39:50  gYnat , kas rymbalgYSte OrdYZ gYC orvaZe vigak ok koj . mardeZat
39:51  oZso deCYn kugurakYn pualeS .
39:52     - jyr tolneZe aman , - SonaltYS +pavYl .
39:53     CYngYr jyk SoktaS tyNalmeke , tudo iZe vakS kOrgYS purYS ,
39:54  omsam Cot tyCO . kurS aN deke toSkaltYS muCko kyzYSat , ponareS
39:55  tulYm CyktYS , kurSYSko pYrCYm optale . ErkYn-ErkYn vakS ky
39:56  viAnrak savYrnaS tyNale , loZaSYZat sovok gYC Ynde kugurakYn
39:57  vYZge vola .
39:58     +pavYl vakS pOrtYS purYSat , koSkYSo nYmYSte nijYm lukto ,
39:59  tul voktek SinCYn , niAlaS piZe .
39:60     +pavYl 10 ij nare tY vakS kOrgYStO paSam YSta . kuZu tele
39:61  jydYm Suko gana Sketak kodYn , tamle omYZYm kyrlYn , nur
39:62  pokSelne Sojge SySkYSO mardeZ jykYm kolYSt SinCen . UZgunamZe
39:63  jOratYme muro semZYm SySkalten , oZnYso ilYSYZYm Sarnalten .
39:64     +pavYl oZnYsYZYm Sarnaltat , SylYkan koAS tyNaleS . varaZYm
39:65  Ske SylYkaNmYZYm Skeak jOrdYmaSYS lukteS , tudYm orlYkYSto
39:66  aSnYSe eN-vlak SYdYZYm YlYZtat . tunam tudlan ala-momat YSten
39:67  kertSaSYZla CuCeS ... orlandaren aSnYSe , vyrjySO +mikitam tY
39:68  ZapYSte uZeS gYn , mom YSta Yle gYn !
39:69     +pavYllan kumlo ij SuES . tudo izi godYmZo pele-pule ,
39:70  vydeS-sereS ilYStYn koStYn gYnat , kYzYt SinCaZe veselan onCa .
39:71     AtYr ij oZnYsYm , rveze godsYZYm , +pavYl niguze monden ok
39:72  kert . keNeZ goC kyten nalme kindYZ dene nigunamat CijYdYme ,
39:73  omeSYZat uZdYmo , jYlgYZSe kaloSYm pazar gYC avaZe nalYn tolYn .
39:74  kapeS SuYn SogalSe ErgYm CiktaS kyleS vet ...
39:75     SYZe pajrem . jyYt , SogYltYt , muren koStYt . teve urem
39:76  muCko , Sem uZgam Cien , paCa meZ kalpakYm SinCapun ymbak kumYk
39:77  SYnden , +mikita kyza . +pavYl rveze loNgaSte uremYSte
39:78  SogYlteS . +mikita tudYn turaSkYZe tolYn Suat , savYrnal
39:79  Sogale . +pavYlYn jolYStYZo jYlgYZSe kaloSYm onCale da
39:80  mYskYlYmYla kalasen puYS :
39:81     - xe , tijZYm jyd eda pogen-pogen nalYn SYnden , uZat ...
39:82  koCkaS uke , avat kyCen koSteS , SkeZat kokYraSYm vele YStet -
39:83  kaloS ! xe ... - mane da Cargata ydYramaS jykSO dene voStYl
39:84  koltYS .
39:85  **141** teve tYlat +kokur +pavYl ! +vaslij +pavYl olmeS - +kokur
39:86  +pavYl lijYnat SinCe ... tunamsek tudYm +vaslij +pavYl ogYt
39:87  man , tY lymYm mondenYt . +kokur +pavYl manYt . +mikita verC
39:88  tYgaj lyman lijmekYZe , +pavYllan ves ij SYZYm tudYn vakSYSkYZak
39:89  mel<niklan puraS logale . mom YStet , nuZnalYk kerte ...
39:90     En ondakSe rveze eN peNgYde kid-jolan gYnat , paSam YSten
39:91  moStYdYmYZlan Suko orlYkYm uZo . varaZYm , mel<nik paSalan tunem
39:92  SumekYZat , ESe kugu ojgYS purYS ... ik kastene +pavYl mONgYZO
39:93  toleS Yle . Al muCaSke SumekYZe , vydYm numal kyzYktYSO +miron
39:94  +ignat vatYm vaSlie :
39:95     - Ex , +pavYl , +pavYl ... - tudYZo maneS .
39:96     +pavYl OrYn :
39:97     - mo vara , eNgaj , mom ojlYnet ? - jodeS .
39:98     +miron +ignatYn vatYZe jykYmat luktYn ok kert , SorteS . OrYn
39:99  SogalSe +pavYl velke ZalYn onCen kalasa :
39:100     - Ex , pavYl ... taCe jydYm avatYm mONgeSYZak ala-kO puStYn
39:101  koden ...
39:102     omYZ dene +pavYlYn kid-jolZo tunamak velalt kajYS , +miron
39:103  +ignat vatYn umbakYZe mom ojlYmYZYm YSat kol , uS kajYSe gaj
39:104  mONgYZO kurZYn vola . kolYSo avaZYn kapSYm uZYn , uten kaen
39:105  SortaS tyNale ...
39:106     ... teve Al eda " kolxoz " Somak SoktaS tyNale . ikte ojla ,
39:107  vese ojla : iktYZe kolxozYm YStaS kyleS maneS , vesYZe SOra .
39:108  +pavYlYn AlYStYZat eN-vlak CyCkYdYnak pogYnYlaS tyNalYnYt ,
39:109  nunYn koklaSte kommunist +roman paSam viktara , ola gYCat
39:110  tolYt , kutYrat , CYlanat kolxoz nergen umYltarat .
39:111     +pavYlYn AleSYZe +roman izirak kolxozYm organizovatla , 12
39:112  surt vozalteS .
39:113     En ondakSe +pavYl , Sonkalen-Sonkalen , kolxozYS purYde kodaS
39:114  Sonen Yle . vatYZat YneZ puro , ojYrlen kaem , manYn SOra .
39:115  +mikitat CyCkYdYnrak +pavYllan kutYrkalen , kolxoz vaStareS
39:116  tyrlO SoAm SojYStYn . kyldYmaS SoAm kolYStYnat , +pavYl kolxozYS
39:117  purYde kodYn .
39:118     tYge Zap Sukak ok Erte . SoSYm veleS , kastene tul
39:119  CyktYmeke , +pavYl deke kolxoz nergen mutlanaS +roman lymYnak
39:120  pura . koktYn AtYr Zap SinCen Ertaratat , tOsto godso ilYSYStYm
39:121  Sarnat , onCYkYlYk ilYS nergen kutYrat . +roman dene mutlanYmaS
39:122  +pavYlYn SinCaZYm poCo . tudo ErlaSYZYmak eSYZge kolxozYS
39:123  purYS .
39:124     ilYS peS pisYn Erta . AlYSte kugu vaStaltYS lieS . vakS oza
39:125  +mikitam raskulaCivatlat . tunam CYlaZat tyZvak lekte .
39:126  poSkudYZo +pavYlYn avaZYm puStmYmat uZYn , kalasaS gYna kYzYt
39:127  marte toStYn ogYl , lydYn . +mikita den ves AlYse poAn marij
39:128  koktYn ola gYC ala-mogaj kum voz yzgarYm SolYSt tolYnYtat , tY
39:129  yzgarYm SYltYme godYm +pavYlYn avaZe uZYn ulmaS , da tidlan
39:130  verCYn tudYm puStYnYt , SinCan sravoCYm koraNdenYt .
39:131  **142** +mikitam raskulaCivatlat , arestovatlen koltat . vakSYZe
39:132  kolxozlan kodeS . kolxozYS purYmekYZe , +pavYl tY vakSYm
39:133  tOrlaten SYndYS , vakSeSak paSam YStaS kodo . vakS Ynde
39:134  +pavYlYnat , kolxozYnat kyleS pogYZo lie .
39:135     oZnYso ilYSYZYm Sonkalen SinCYSYZla , +pavYl Zap ErtYmYmat YS
39:136  SiZ . CYNgYrat volen kaen , ky ymbalne CYNgYrten keCa , pYrCYZat
39:137  kurS gYC jogen pYten , loZaSYZat vozak muCko jogYmYm Carnen .
39:138  +pavYl pYrCYm optale , tamakYm pytYrYS . tynO mardeZ jyk
39:139  vuZgYmYm SeklanYmYla vakS onCYko lektYn onCale . pYCkemYS .
39:140  mardeZ vuZga , kavaSte muzYrlanen kyzYSO , lydYkten tolSo Sem
39:141  pYl oram Syka , pokta . myndYrnO kydYrCO jyk SergYlteS .
39:142  SuEn-SuEn volgenCe volgaltmat joltke koeS . tide kastene kugu
39:143  mardeZan jyr tolSaSYm uZat , +pavYl , jyr ErtYmeS vakSYm Caren
39:144  SogaltaS kyleS , manYn SonaltYS , vakS poC dekat mien SogalYn
39:145  Yle . molgunamat kugu mardeZan jyr lijme godYm joNYStenat , taCe
39:146  jydYmat nimat ok lij manYn , mONgeS vakS kOrgYS purYS .
39:147     jyr kuZun YS vuCYkto , vakS levedYSYm perkalen loNaS tyNale .
39:148  kydYrCO jykat talYSnYS , ulo mlandYm CYtYrYkta . jYl-Ul volgenCe
39:149  kojYn-kojYn kolta . teve kydYrCO jyk utlarak kugun dyr-r Sokten
39:150  koltYS . pel toSkaltYSYS kyzen SuSo +pavYl keneta Sogale : kurge
39:151  savYrnYSe kukSo orva dekYla lydYkSO onCaltYS dene onCal koltYS .
39:152  En ondakSe , SydYrZat , vakS SuldYrZat kyrlYn volenYt , manYn
39:153  SonaltYS . kydYrCO jyk CarnYmeke iZe , luCYrge savYrnYSe
39:154  SuldYrYn jykSYm kolAt , +pavYl lYplanYS . CYnZYm gYn , mYnAr ij
39:155  Ynde vakSYSte paSam YSta , taCYse gaj tudo nigunamat lydYn
39:156  ogYl ... ala oZnYso ilYSYZYm Sonaltenat , ala kugu kydYrCan jyr
39:157  loZge kYSkYmYlan +pavYl lydYn .
39:158     ik Zaplan SkenZYm Ske adak Seklanen SogYS . ala-mom
39:159  vuCYmYla , onCYlt SogYmYZYm SiZe da SkenZYm vursaltenat
39:160  koltYS ... mo , +pavYl izi mo , molan lydaS ? Sagal mo tY vakS
39:161  kOrgYStO Sket ilen ? Ex , kYzYt lydYnat ...
39:162     jOrYSO tamak sigarkYZYm ponar tul gYC piZYktYmYZ godYm tul
39:163  jOren kajYS , tu ZapYSte kydYrCO jyk t<o-r-r SergYlte ,
39:164  pYlYSeSYZat CoN-N vele muren kodo , vakS omsa Solt SoktYS ,
39:165  poCYlt kajYS . volgenCe volgYdeS vakS kOrgO jolt volgalt
39:166  kajYmeke , mYzYrgen SiCSe Sem ora jYvYrge purYmYm +pavYl uZo ...
39:167  mo tomaSa ?.. kydYrCan godYm , tYgaj jyran igeCYSte , Al deC
39:168  OrdYZtO kO vara nOren koSteS ?
39:169     volgenCe volgalt ErtYmek , tunamak peS pYCkemYS lie ; jOren
39:170  kajYSe lampYm +pavYl tolaSen-tolaSen CyktYS , lampYZe ponar
39:171  kOrgYStat , vakS kOrgYStO rymbalgYn vele koeS . tudo tyNYn
39:172  SogalSe gaj lie , mom YStaS , mom peleStaS - nimom ok pale ...
39:173  tyslenak onCaleSat , omsa vokten jYmen SogalSe Sem oram uZeS .
39:174  mo , ajdemak mo vara ? tupYStYZo kotomka gane , kidYStYZe pondo
39:175  ulmo gaj koeS . ala-mo sajYnZe **143** palenat ok kert ...
39:176  ikmYnAr Zap jyk lukde SogYmek , +pavYl ErkYn , Seklanenrak ,
39:177  toSkaltYS muCko volaS tyNale ... uSYSkYZo gYn - pYrdYZYSte
39:178  keCYSe ky kynCYmO nasekYm rualten nalaS Sonen pYSten ... mo lieS
39:179  lijZe , kyleSak gYn , nasek  denat solalta , loZaS SySmO pondo
39:180  denat vujgoNgYra gYCSe YrYkten pua ... ala vor ? ala vakS deke
39:181  iktaZ kum-nYl orva tolYn SogalYn da eN ulo-ukem palaS , manYn
39:182  vele , tY ajdemYZe Sketak puren SogalYn ?
39:183     +pavYl ylYkO volen Sogale . omsa dene SogYSo Sem oraZe iziSat
39:184  ok tarvane , +pavYl velke turan onCal SYnden , Sem CurijYStYZe
39:185  SinCaoSYZo vele por moklakala koeS .
39:186     ESe ikmYnAr Zap ErtYS .
39:187     SinCaoSo dene onCYSo Sem ora velke Seklanen , ySanYdYmYla
39:188  onCen SogYSat , +pavYl YS CYte , CYtYrYSe jykSO dene jodo :
39:189     - kO vara ulat ?
39:190     jyk uke .
39:191     - mom jydYm koStat ? mo kyleS ?
39:192     Sem ora tarvanYlaS tyNale , pondYZYm pYrCe optYmo lar vokteke
39:193  SogaltYS , kotomkaZYm kudaSaS piZe . ojlYdYmYZo +pavYlYm ESe
39:194  kugun Seklandara .
39:195     - kO ulat ? mo vara jykYmat ot luk ?
39:196     Sem ora kotomkaZYm kudaS SuYSat :
39:197     - mYj ulam ... mo , ot pale ? - mane .
39:198     ala-mo palYme jyk . tuge gYnat ajdemYZYmak +pavYl palen ok
39:199  kert . kuSeC palet , ala iktaZ-mogaj marij iktaZ-kuS kaA ulmaS ,
39:200  korneS jyr avYren ...
39:201     - Ynde mYjYmat ot pale mo ?
39:202     tyslenak onCalmekYZe , +mikitam palYS ... vara tudYn deke
39:203  oSkYl mijYSat , ymbakYZe turan onCal SYndYS .
39:204     - mYj mONgem tolam ... jyranat , tevYs purYSYm ... toSto
39:205  verYS purem manYn , SYmat Seklane , - porYn koAS tOCen , +mikita
39:206  peleStYS .
39:207     - mom koStat vara ? - +pavYl SYdeSken jodo .
39:208     - mo vara , mONgYna tolam , koltenYt . tunamat vet mYjYm aram
39:209  koltYSda ... tYj ogYl , AlYse-vlak CYken koltYSt ... tevYs Ynde
39:210  tolaS tOCem .
39:211     +pavYl tamak sigarkYZYm SuYSat , ala-mom Sonkalen , toSkaltYS
39:212  muCko ErkYn kyzYS . kurSYS pYrCYm optale .
39:213     poCYn SYndYme vakS omsaSke jyr iziS kYSka , volgenCe
39:214  kojYn-kojYn kolta , kydYrCO CarnYdeak kydYrta . vakS SuldYr-vlak
39:215  mardeZeS vYZ da vYZ savYrnen nOrdYt . koCYr murYmYSt dene
39:216  iktaZ-mogaj ojgo lijSaSYm onCYlgoCak SiZtarYneSt manYn Sonet .
39:217  kukSo kolesa deCYn volYSo SydYr kurge savYrna , kYSkar kOrgYsO
39:218  kyYm ryZge pOrdYkta , +pavYl loZaSYm meSakYS SySkYn-SySkYn optaS
39:219  tyNale . +mikita velke koklan-koklan turan onCaleS , tudlan
39:220  kyCSO narat ok ySane ...

40:1  40  izi vydet jogaleS   **185**
40:2         ( povest< gYC kyCYkYn )
40:3                serYS
40:4     mYj pYtartYS predmet dene EkzamenYm sdatlen tol<Ymat , okna
40:5  kokla pYrdYZYSte keCYSe sumkaSkem Serge pogo semYn tetrademYm
40:6  pYStYSYm . ystembalan avamYn AmdYlen kodYmo torYk den kindYm
40:7  vaSken tamlYSYm .
40:8     Erdene avam " Skol gYC tolmeket , CYvYm onco , uke gYn nuno
40:9  kiAr jYraNYm purgedYt " manYn Yle . no mYj ves jOnYm muYm :
40:10  molan nunYm kytaS ? nuno vol<Yk ogYtYl vet ! teve CyNgaSYSt puem
40:11  da ZapYm tek Ske semYnYSt ErtarYSt .
40:12     tYgak YStYSYm da konnYj dvorYS lektYn kurZYm .
40:13     - kuSko , ErgYm ? - uremYSte mYjYm +ESkYna kugYza vaSlie .
40:14     - tendan dek . joCa-vlak konUSnYStak ulYt ?
40:15     - uke . imne-vlak - CYla paSaSte . takYrYm tYrmalat . taCe
40:16  kol kuCaS kaen kertat , - SoNgo konUx kyCYkYn umYltarYSat ,
40:17  trupkaZYm tyrgYkten , umbakYla oSkYl<o .
40:18     +ESkYna kugYza dek me SefYS nalme Coma-vlakYm onCaS koStYna .
40:19  no taCe tuSto paSa uke . mom YStaS ? SoNgo eN kol ENYraS kaAS
40:20  temla . keCat saj , kol piZeS , onCYni . no kYzYt kol dek koStaS
40:21  Zap uke . tunemSE-vlakYn pogYnYmaStYSt vojna ZapYSte kolxozlan
40:22  polSYmo nergen ojlenYt . putYrakSYm tunYktYSo +tat<Ana
40:23  +alekseevna kolxozlan kugu pajdam puYmo nergen saj mutYm
40:24  kalasYS . no tudYn ojlYmYZYm CYlaZYmak SuktaS ok lij , oCYni .
40:25  kanikul godYm joCa-vlak tyrlO vere Salanat . teve taCat konnYj
40:26  dvorYS iktat mien ogYl . mYjYnat Ynde surtYSto paSa AtYr lieS ,
40:27  avamlan polSaS kyleS . teve pOrtYlam da kiArYS vydYm Savem ,
40:28  CYvYmat onCalam ...
40:29  **186** laC tYge Sonkalen oSkYlmem godYm keneta " +serguS ,
40:30  +serguS ! " manme jykYm kol<Ym . jYr onCal<Ym - niguStat nigOat
40:31  ok koj . peCe ymbake pYrYs gaj udYrkalen kyzYmYm kol<Ymat ,
40:32  tuSkYla savYrnYSYm . pervYAk savar ymbalne kYrtmen piZSe parnA
40:33  vujlam uZYm , iziS lijmek , +AkuSYn OrtkYSO CurijZe kojo .
40:34     - +serguS , - tugak jYSt mane +AkuS . - tol tYSke , tol-An !
40:35     - molan ? - mYj Or>Ynrak CarnaltYSYm .
40:36     - peS kyleSan paSa ...
40:37     - mo vara ? - mYj peCe dek liSemYnam Yle , no +AkuS ,
40:38  oraltYSke onCYkten , savar gYC jYvYZ volen jomo .
40:39     mYj oraltYS purYSYm .
40:40     +AkuS , jol parnA vujYS SogalYn , jYr onCale , kagaz lastYkYm
40:41  mYlam " na , lud " manYn SuAltYS .
40:42     +AkuS tunar SuCkYn kojo , mYjYnat kidem CYtYrnalte .
40:43  kagazYSte vozYmo Yle :
40:44     " taCe , 1943 ij 23 iUn<YSto , keCe SiCmek , " +joSkar
40:45  pynCer " kolxozYn tegYt zavodYSkYZo mijYSaS ulat . +t+z+a+k " .
40:46     paCaS-paCaS ludYn lektYmat , kugun SylaltYSYm :
40:47     - da ... kO-gYnat mom-gYnat Sonen luktYn ?
40:48     - a tYj kuze Sonet ? - oS SinCapunZYm kuptYrten , +AkuS
40:49  parnAZYm nOltale . - tYSte iktaZ-mo tugaj lijYn ok kert ? OrmaS
40:50  vele .
40:51     - mo , iktaZ-mo tugaj ?
40:52     - adak toSto jomak . mom vara adak " tugaj " ?..
40:53     - mutlan ... mutlan , mYj tegYt zavodYS miem . jYrvaS
40:54  pYCkemYS , oralte SeNgeC lektYt da - cop ! ajda mykS pakCaS ,
40:55  jOnan kornYm onCYkto ...
40:56     - kuze tYgaj ZapYSte paSadYme eN lijYn kerteS ? - keneta
40:57  palYme jykYm kolYn , me SYp lijna , savYrnen onCalna - +Samraj
40:58  +petA pareNge jYraN goC vYCYmaten toleS . - tYgaj paSa ZapYSte
40:59  Ara koStSo joCa-vlakat ulYt ulmaS !
40:60     +petA memnam kojdara SonYSna da " mom vydYlat ? " manYN ,
40:61  Ormalgen jodna .
40:62     - tynASte Ere modYSYm SonYSat ulmaS . Ekzamen gYC tol<Ymat ,
40:63  sumkaS onCal<Ym ...
40:64     - serYS ? - me tOrStaltYSna .
40:65     - te serenda mo ?
40:66     - uke .
40:67     - vara kuSeC paleda ?
40:68     - mYlanemat tYgaj serYSYm kysenYSkem SuraltenYt , - SoktYS
40:69  +AkuS .
40:70     - ala mYlanemat ulo ? - manYn , mYAt kysenem purgedaS
40:71  tyNal<Ym da tYgaAk lastYkYm kysenYStem muYm .
40:72     kumYtYn kum gana kagaz lastYkYm vaStaltYl-vaStaltYl ludYna ,
40:73  CYlaStYZat ikgaj serYme :
40:74     " taCe , 1943 ij 23 iUn<YSto , keCe SiCmek , " +joSkar
40:75  pynCer " kolxozYn tegYt zavodYSkYZo mijYSaS ulat . +t+z+a+k " .
40:76  **187** - da , - adak kugun SylaltYSYm mYj . - kO-gYnat
40:77  mom-gYnat Sonen luktYn gYn vele ?
40:78     me ik Zap SYp lijna , vara kumYtYnat , kerek-mo lijZe , no
40:79  tegYt zavodYS mienak tolYna , manYn kelSYSna .
40:80      toSto tegYt zavodYSto
40:81     - Ex , azap ! tide serYSlan verC avamYn Syden kodYmYZYmat
40:82  mondenamYs , - jykYnak peleStYSYm . Suko-Sagal SonYde , mONgYS
40:83  kurZYm . tulSolgYm ymbaC tOrStYmYla , nuZ kokla gYC vonCen ,
40:84  peCeS kerZaltYm . peCe ves mogYrYS lupSaltYnam Yle , " SYrek "
40:85  SoktYS ; onCal<Ym - lomaS ukSeS kopa kugYt tuvYr urvaltem piZYn
40:86  keCaltYn ... titak ESe eSaralte , kideSem tuvYr lapCYkYm kuCen ,
40:87  pareNge jYraN dene kurZam . nuZ kogartYme dene CoZgYZSo jolemYm
40:88  pareNge Sudo lupSa . tek lupSo , Sonem , kovaSte CYta , Erlak
40:89  paremeS . a tuvYr ? nele vojna ZapYSte avaj tYlat u tuvYrYm kuze
40:90  nalYn kerteS ? a tYj ?.. AmdYm gYna loktYlat .
40:91     tYge Sonkalen , SyleStYn , kudYveCYS liSemmem godYm kiAr
40:92  jYraN gYC CYvYm poktYlSo avamYm uZYlaltYSYm . CYla tYrSYmem aram
40:93  lie : mYj avam deC onCYC SuaS vaSkYSYm , no avamYn brigadYZe
40:94  tarYm ondak somYlen pYtarenat , tudo SaNgak tolYn ulmaS .
40:95     mYj avamlan tyrlO semYn poro liAS tOCYSYm . arnAlan sigYSaS
40:96  puYm AmdYlYSYm , vol<YkYm purtYSYm , pomidoreS da kiAreS vydYm
40:97  SavYSYm . kas koCkYSYm koCmek , kymYZsovlamat pogYnem Yle , no

40:98  avam EplYn koraNdYSat , kyCYkYn mane :
40:99     - voC malaS !
40:100     no mYj malen SYm kert . avamYn kyvar oNam lyNgYkten
40:101  toSkYStmYZat , atYSOrYm murYktYlmYZat SYplanYS , kuZu paSa
40:102  keCYSte nojYSo eN vaSke malen koltYS . pOrt kOrgYS sur pYCkemYS
40:103  purYS . tYmYk , teve pYrdYZYSte , mYjYn kojka vujYStem ,
40:104  nojYdYmo Sagat " SY-pak , SY-pak " maneS .
40:105     - +serguS , +serguS ! - keneta okna jYmalne Carga jyk
40:106  SergYlte . +AkuSYn tYlze gaj CumYraS CurijZe , oS SinCapunZo
40:107  opCYlnem syretlalte , vujYSkem serYS tolYn purYS .
40:108     " mom YStaS ?.. adak avajYm kYneltaS ? nojYSo eNYm
40:109  sYrYktaS ? " uke , mYj malYSe gaj koAm , nimomat om peleSte . no
40:110  " +puCYmYS " lYm lijYn ok kert .
40:111     - +serguS , +serguS !..
40:112     YndYZe +AkuS pYrdYZYSkak kyza dokan : pYrYs udYrkalYmYla
40:113  Sokta . +AkuSYn SurgYmaSeSYZe avaj YnZe pomYZalt manYn , mYj
40:114  oknam poCYm da kiSke gaj CuZlaltYSYm . pYCkemYSte mYgYl<-mugYl<
40:115  kojYn SyleStSe +AkuS deC teve **188** mom umYlYSYm : serYS
40:116  molYlanat ulo , nimogaj Spionat , dot modYSat uke ; tuSto
40:117  pogYnYmaS lieS , zavodYm aCalYme nergen kaNaSaS tyNalYt .
40:118     tidYm palYmek , mYj okna gYC lekmemat SYm SiZ , uremYStat
40:119  lijYm .
40:120     memnan " +joSkar pynCer " kolxozYn tegYt zavodSo vojna
40:121  ZapYSte paSa YStYmYm Carnen . CYla paSa ydYramaS-vlak ymbalan
40:122  kodo , nuno zavod dek kidYm SuASat YSt Arse . zavod Ara Sogen ,
40:123  jYrZe nuZ , arYmSudo , korSaNge poSenYt .
40:124     +AkuS dene koktYn me zavod deke liSemna ; memnan mien SumYna
40:125  godYm pogYnYmaS tyNalYn vele Yle .
40:126     - joltaS-vlak ! pioner den tunemSe-vlakYn pogYnYmaSYStYm
40:127  tyNalYna , - pYCkemYSte +aknaSYn SergYltSe jykSYm me myndYrCak
40:128  kolna .
40:129     - SefiS nalme paCa den prezYna-vlak memnan deC SoSYmak
40:130  ojYrlYSt . Comana-vlak kugu lijYnYt , nunYlan me Ynde ogYna
40:131  kyl , - +aknaSYn pele CYtYrnaltSe jykSO SergYlteS . tudo memnan
40:132  voZak . tudYn aravanrak koSar CurijZYm +ZenAn ponar tulZo
40:133  volgaltara . nunYm onCen , ala-molan frontYSto ulmo gaj CuCeS .
40:134  sadlanak , oCYni , me tarvanYde kolYSt Sogena ... - kugYeN-vlak
40:135  kYzYt Sudo solaS , Surno pogaS AmdYlaltYt . mYlannat , tide
40:136  AmdYlaltme somYlYS uSnen , Skanna kelSYSe , YSten kertme paSam
40:137  muman . tYgaj paSa ulo : tide tegYt zavodYm aCalaS . uke gYn
40:138  oNaj ogYl , Skenan zavodna ulo , a kolxozna tegYtYm OrdYZ gYC
40:139  konda ... a vet oZno memnan kolxozna tegYtYm molo kolxozlanat
40:140  uZalen . prezYm da Coman onCen kuStYmek , Ynde zavodYm paSaS
40:141  Sogalten ogYna kert mo ?
40:142     - kertYna ! - mYjYn voktenem SogYSo +AkuS YS CYte .
40:143     - pervYj SotlaS kyleS .
40:144     - mom SotlaS , kertYna !.. lavaj piZYna ! - jYrvaS SergYlte .
40:145     - ida Surgo ! - +aknaS kidSYm nOltalYn kYCkYrale . - kO kuze
40:146  Sona , radam dene ojlYza !
40:147     - tidYm me YSten ona kert , - jyk-jyan tYplanYmek , +galAn
40:148  viCkYZ jykSO SoktYS . - surtYStat paSa sitYSaSlYk : kombYZat ,
40:149  pakCaZat - CYla mYjYn ymbalnem . a avaj kolxoz paSa deC ik keCat
40:150  ok kod ...
40:151     - nu , nu , Ske lymet dene ojlo , uZat " me " manat , -
40:152  ala-kO kYCkYrale , vara voStYlmo jyk SoktYS .
40:153     - voStYlSaS uke , - kyZgYrak jyk SergYlte . - CYnak , surt
40:154  koklaSte keC-kOnat paSaZe ulo , avalan pioner polSYSaS .
40:155  eSartYSlan , Sudo solYmo Zap SuES , tuStak - urZasorla , kugurak
40:156  joCa-vlak paSaS uSnat , a izirakYSt parCam pogaS tyNalYt ...
40:157  nimat ok lek !..
40:158     - CYlan piZYna gYn , me viC keCe gYC zavodYm paSaS
40:159  Sogaltena , CYla SotlaltYn ! - +aknaS vaSmutYm puYSat , jodo : -
40:160  ESe kO mom kalasYneZe ?
40:161  **189** - mYj ojlYnem , - volgalten SinCYSe +andrej tarvanYS . -
40:162  tide Sef paSam umbakYZe SujYmo lieS . tide - ik Sot , vesYZe -
40:163  tegYtYm SyrYman orva vaSke ok tyNale . tuge vet ? tide paSat
40:164  kugu , no memnan seNen kertme paSa . tidYm Suktena gYn ,
40:165  kugYeN-vlak memnam pagalaS tyNalYt . tuge vet ?
40:166     oS tuvYrYm CijYSe , tuvYrZo gaAk oS CuriAn +kiruS , sel<sovet
40:167  sekretar< +arslanovYn ErgYZe , koNga dek liSeme .
40:168     - ojlaS lieS ? - sYrYSYla kojYn jodo .
40:169     - ojlo .
40:170     - tak ... mYjYn ik jodYS ulo . mo tugaj +t+z+a+k da pogYnYmaS
40:171  yZmaSte mogaj-mogaj u porAdok lektYn ?
40:172     me , jYStrak lijYn , ala-mom vuCYSYla , pYlYSYm SogaltYSna .
40:173     - +t+z+a+k - tide tegYt zavodYm aCalYSe komitet . - +aknaS
40:174  +ZenAm titakanla onCale , - tudo Sonen luktYn . a serYSYm ogYna
40:175  sere gYn , tYnarYn ogYna pogYno Yle ...
40:176     tak ... mYjYn ESe ik jodYS ulo . te zavodYm aCalYneda , a
40:177  kermYCSYm kuSto muYda ?
40:178     mYj +kiruSYm SOrYn onCal<Ym : " te " maneS ESe .
40:179     - kolxoz pravlenij deC jodYna , - +aknaS jykSYm vaStaltYS .
40:180     - tak ... a tuSto ogYt pu gYn ?
40:181     - ogYt pu gYn , me Ske muSaS ulYna , - +aknaS " me " mutYm
40:182  ojYrtemYn peNgYdYn kalasYS .
40:183     - kolxozYSto kermYC uke gYn , teve kuze YStYman , - tide
40:184  marte SYp SogYSo +AkuS keneta tyNale : - vot tYSte kumlo nare
40:185  joCa pogYna , a CYlanat CumYrgena gYn , pel SydYmat Ertena .
40:186  tuge ... kaZne ik kermYC gYC muES gYn , - a tidYm muaS nimogaj
40:187  jOsYZat uke , - teve vitle kermYC . a kok kermYC dene kondena -
40:188  SydO . a lu dene gYn , mYnAr lieS ?
40:189     - CYnak , mYj ik vere kermYCYm AtYr muam , - +griSa , ala-mom
40:190  uSeStaren , kuanen kYCkYrale .
40:191     - tak ... kermYCSe ulo gYn , mastarZat kyleS lieS vet , -
40:192  +kiruS lYm ok lij .
40:193     - Ske optena !
40:194     - +andrej kerteS , fotoapparatYmat YSten da ! - SurgYmo
40:195  koklaSte SoktYS .
40:196     - kertYna , kertYna ! - mane +andrej , memnan ymbak onCalYn
40:197  eSarYS : - tuge vet ?
40:198     - tak ... a tegYt joktaraS trubam kuSto muYda ?
40:199     - CYnak , joltaS-vlak , - mYAt CYten SYm kert . +kiruS deC
40:200  jYgYZgYSYm . - " kuze " da " kuSto " manYn kidnam voltena gYn ,
40:201  nimomat YSten ogYna kert . sadlan paSa : SonkalaS , viSkalaS ,
40:202  SotlaS ...
40:203     - levaS aCalaS mYj pudam muam .
40:204     - mYj oNam kondem .
40:205     - mYj kum kermYCYm konden kertam .
40:206  **190** - kugu zavod semYn tegYtYm jyd-keCe Soltena .
40:207     - gudokSYmat YStaS kyleS ...
40:208     - tYplanYza ! - +aknaS kYCkYrale . me OkYmrak SYplanYSnat ,
40:209  tudo CoAnrak jodo : - te peS onCYk kurZYda , a sYr<joZYm kuSto
40:210  muYna ?
40:211     - mYj palem , - ala-kO sodor mane . - delAnkYSte pynCO pundYS
40:212  Suko ulo , tudYm kondYman .
40:213     - tak ... kuze vara tudYm kondetSe ? - +kiruS SoktYS .
40:214     - kondYmo deC ondak tudYm luktaS kyleS . pynCO voZYm ogYl ,
40:215  korSaNgYmat luktYn ogYda kert .
40:216     - vot ESe ! a kolxoz deC imn<Ym jodaS gYn ?
40:217     - tak ... imne - kondaS , a luktaSYZe ?
40:218     - Ske luktYna !
40:219     - ida Surgo ! - +aknaS adak kYCkYrale . - teve kuze YStena :
40:220  pynCO voZYm luktaS kugurak joCa-vlak kaAt , kajYSYStla , +or<A
40:221  ENerYm SYmlat : ala sYr<em vyd dene voltaS lieS . ogeS lij gYn ,
40:222  kolxoz pravlenij deC polYSYm jodYna . tYge otrAd sovetYSte
40:223  kaNaSYme , tidlan +tat<Ana +alekseevna kelSa . tYge jOra mo ?
40:224     - jOra , jOra ! - me ryZ kYCkYralna .
40:225     - peS oNaj !..
40:226     - ryZge paSam tyNalYna , - maneS +aknaS , tegYt zavodYm
40:227  aCalYme paSam vujlataS viC eNan komitetYm sajlaS jodo .
40:228     komitetYS +aknaS , +andrej , +ZenA , +galA da mYj sajlaltna .
40:229  pYtartYSlan tYgaj punCalYm lukna : Erla gYCak zavodYm aCalaS
40:230  piZaS , tidlan kolxoz pravlenij deC kermYCYm da imn<Ym jodaS ,
40:231  liSYl keCylaSte sYr<em kYCal muYn kondaS EkspedicijYm koltaS .
40:232            volYSo kumYl nOlteS
40:233     kolxoz pravlenijYS mijYme da +griSan kermYCSe dene lijSe
40:234  istorij memnan kumYlnam CYltak voltYS . no vakS pyAm vonCYSna
40:235  vele , zavod liSne SurgYSo joCa-vlakYn jykYStYm kolYn , memnan
40:236  kumYlna pYl SeNgeC lekSe keCe gae veselaNe .
40:237     - te onCalza-An ! - kuanen mane +aknaS . - te sajYnrakYn gYna
40:238  onCalza , tYgaj syretYm toSto zavod nigunamat uZYn ogYl .
40:239  **191** me zavod velYS tytkYn onCena . CYnak , motkoC sOral . da
40:240  vet tide modYS ogYl - paSa ! da ESe mogaj paSa ! joCa-vlak
40:241  zavodYm aCalat .
40:242     +galAn vujlatYme brikadYZe zavod kudYveCYSte kuStYram
40:243  ErYkta . ydYr-rveze-vlak , kyrtn<O kol<mYm nalYn , zavod jYrYse
40:244  SykSudYm voZge nyZYt . kum muZYr joCa nosilka dene mONgeS-on<YS
40:245  kurZtaleS , nuno kuStYram lakYS numalYt . levaS vokten +andrej
40:246  ala-mogaj ASlYkYm COgYt dene perkala .
40:247     - Sun nOStYlaS , oCYni ? - +ZenA palYneZe ...
40:248     +Sampaj +petA toA dene SogYlteS , ala-mom viskalYSYla koeS .
40:249  koNga vokten izi orva ulo : +lUba kermYCYm , orva gYC naleden ,
40:250  levaS vokten oralen opta . tuStak vozgalen SinCYSe +AkuS peS
40:251  vaZnYn koeS .
40:252     memnan liSemmYm uZYn , stroitel<-vlak mykS semYn YzgaS
40:253  tyNal<YC , ikte-vesYm seNen ojlat .
40:254     - predsedatel< joltaS ! - SokSYm kergaltYSe +galA +aknaS
40:255  vastareS kurZYn lekte . - zavodna kuStYra deC Erna , ulYZat
40:256  luCko nosilka nare kodeS ...
40:257     - koNgamat ErYkten pYtarYSna , - ojla ves ydYr .
40:258     memnan jYr vydYlaltSe paSaze-vlak ymbak mYj kuanen onCal<Ym .
40:259  CYla Amde . zavod kudUveCe Cara idYm gaj lijYn , Sun nOStYlaS
40:260  ASlYkat Amde . koNga den trubam YStaS vele kodYn . a me ? meZe
40:261  nimomat voraNdaren onal , pravlenijYS koStYn , ZapYm gYna aram
40:262  jomdarenna .
40:263     - vara pravlenijYSte mom ojlat ? - jodo +andrej .
40:264     - tuSto paSa kyCYmO ! - +aknaS peleStYS , SkeZe , " tuge
40:265  vet ? " manSYla , memnan onCale . pravlenijYSte kuze lijmYm
40:266  kalaskalYSat , jodo : - a tYSte mYnAr kermYC pogYnYS ?
40:267     - +AkuS , mYnAr kermYCYm prinimatlYSYC ? - +andrej
40:268  kYCkYrale .
40:269     tidYn marte nimom peleStYde vozgalen SinCYSe +AkuS ,
40:270  stroitel<stvYn kladovHikSe , Sara SinCaZYm kagaz ymbaC nalde
40:271  karaltYS . ala-mom peS SotlYmYZ dene onCalaSat ok Arse , oS
40:272  SinCapunZat ner tyNYS SumeS kuptYrgen . kladovHik memnam
40:273  onCale , vujZYm nOltalYn ojlaS tyNale :
40:274     - tev spisok , kO mYnAr konden - CYla SotlYmo . a En Suko
40:275  +lUba konden . CYlaZe tiCmaS kermYCYm - 76 CumYrYmo , pelYm -
40:276  104 . tidYm pytYn< kermYCYS savYraS gYn , CYlaZe 128 kermYC
40:277  lieS , ale 0,22 kubometr . a mYlanna koNgam aCalaS 0,50 kubometr
40:278  kermYC kyleS . me kYzYt kermYC AmdYlYme planYm vitle procentlan
40:279  temen ogYnal ...
40:280     +AkuS umbakYZe , kermYC AmdYlYme planYm vaSkerak gemaS yZYn ,
40:281  mutSYm SuA Yle , oCYni , no kermYC AmdYlYSe " agent " +griSa
40:282  keneta kYCkYrale :
40:283     - tYjYn sotYket da procentet mYlanna ok kyl ! tYj kalase ,
40:284  ESe mYnAr kermYC kyleS ?
40:285     - SydO kumlo kokYt .
40:286  **192** - u-u , tYnarYm kuSto muaS ?
40:287     - +AkuS , tYj SunYm Sotlenat ? - +andrej jodo .
40:288     - turkaltYza ! - +AkuS kagazYS kerYlte . - mYj rastvorYn
40:289  ob>emZYm kudaltaS mondenam . tak ... tYSeC luCko procentYm
40:290  kudaltena gYn ... - +AkuS SotlYmYZ godYm tyrvYZYm tunare
40:291  modYktYl<o , me SylaSat CarnYSna . tak ... kudaltena gYn ,
40:292  indeSlu kok kermYC kyleS ...
40:293     - tugat Suko ...
40:294     - kuSto muat tunarYm ?
40:295     stroitel<-vlak +AkuS jYr pogYnen lySkaS tyNal<YC , pujto
40:296  kermYC sitYdYmYlan tudo titakan . no tide ZapYSte kalasen
40:297  moStYdYmo syret lie .
40:298     - onCalza - +arslanov ! - +griSa peS viAn kYCkYrale . me
40:299  lySkYmYm CarnYSnat , savYrnen onCalna .
40:300     En onCYlno +arslanov +kiruS oSkYleS , kum kermYCYm konda ,
40:301  tudYn poCeS +tolA , ESe kok joCa tolgYC koeS , nunat kermYCYm
40:302  numalYnYt .
40:303     - ura ! - SoktYS ala-kudYZo . nunYm vaSliAS +Sampaj +petA pel
40:304  jol dene tOrStalten kurZo .
40:305     - te kermYCSYm kuSto muYnda ? - +kiruS deC +petA jYgYla . a
40:306  pyZvyd dene SYrCaNSe CuriAn +kiruS kugeSnen oSkYleS , pujto
40:307  " onCalza mYjYm " manneZe . joltaSYSt jodmYlan tudo kyCYkYn
40:308  vaSeSta :
40:309     - kYCalat gYn , muat .
40:310     - ESe ulo ?
40:311     - ulo .
40:312     - kuSto ?
40:313     - tuSto ...
40:314     - Suko ?
40:315     - sitYSaSlYk ! - pYtartYSlan SoktYS +kiruS , kermYCSYm ErkYn
40:316  pYStYSat , saNgaZYm tuvYr SokSYZ dene yStYl<O . - tak ...
40:317  CYlanat kaena gYn , pYtaren kondena ...
40:318     me ikte kodde kermYClan kaAS tarvanYSna , kuStYra numalme
40:319  nosilka-vlakYmat YSna kodo , a +lUba izi orvaZYm SydYren kajYS .
40:320     - kernak , kuSto muYnda ? - +aknaS dene taN oSkYlSo +kiruS
40:321  deC +griSa uES jodo .
40:322     - CYla vereat kYCalna . - +kiruS SyleStYn umYltara . - a
40:323  SukYrakSYm suSilka vokten poCkaltYS loNgaSte vereStna , vyd goC
40:324  puS dene lukna . tuSto ESe ulo , aram kiA .
40:325     - teve kuSto kermYCYm kYCalman ! - +aknaS , +griSam onCalYn ,
40:326  SYltalYmYla peleStYS . - a te eN peCe jYmalne purgedYda ...
40:327     - vet tuStat aram kiA , - voZYlYnrak mane +griSa .
40:328     - me vet olmeSYZe - oNam ! - +miSa joltaSYZYm pYdalaS
40:329  tOrStaltYS .
40:330     - no pionerlan tYge YStaS ik vereat vozaltYn ogYl . - +aknaS
40:331  sYrenrak mane .
40:332  **193** me SukYn tolYn ulYnat , +kiruSmYtYn vyd goC kondYmo
40:333  kermYCYSt CYlalanna YS site . nosilka eda nYl kermYC dene
40:334  numal<YC , +lUban orvaSkYZe lu kermYCYm pYStYSt , molYSt kokYt
40:335  dene nal<YC da , pYtartYSlan viC-kud eNlan ik kermYC dene vele
40:336  kodo . kermYCde kodSo-vlak +lUbalan orvam SykaS polSYSt . a me ,
40:337  +aknaS , +ZenA da mYj , puSeS SinCYn , trubalan kajYSna .
40:338     keCYval deC vara +ZenAn mumo piste kOrgaSYZYm kondYSna . a
40:339  trubam muaS zavxozlan - +ZenAlan - kyStYSna , no tudYm +malena
40:340  akaj traktorYS vyd SupSYktaS uSYS . keCYval deC vara paSaSke
40:341  AtYr joCa YS tol .
40:342     - +ZenAn jolZo kuStYlto lie , - kO-kO toldYmYm , parnA dene
40:343  SotlYSYZla , +AkuS mane : - pervYAk , +galA , SkeZe komitet Clen
40:344  vet ... kombYZYm orola , oCYni . varaZYm , +lUba - tudYm avaZe
40:345  kolten ogYl dYr , +tolat YS tol , +san<kat , +valAt ... - +AkuS
40:346  kugun Sylalten eSarYS : - +ZenAn jolZo kuStYlgo lie , a
40:347  stroitel<stvo neleS kodo .
40:348     - kYzYt nimogaj nelYmat om uZ , - +aknaS vaSeStYS . - kermYC
40:349  sita , truba ulo , zavod kuStYra deC Ernen - CYla verYStYZe ,
40:350  ulYZat SokS kergaltaS vele kodYn . a tidlan kodSo paSa kidat
40:351  sita .
40:352     - me SunYm AmdYlena , - kol<mo kuCYSo ydYr-vlak vokten
40:353  SogalYn , +anA ojla . - mYnAr vedra kyleS ?
40:354     - +AkuS , mYnAr vedra ? - +aknaS jodo , - +anAlan polSo .
40:355     - kondYmo oNa dene levaSYm aCalaS kyleS , - mYj uSeStarYSYm .
40:356     - tidYm tYj vujlate , - komitet predsedatel< SydYS .
40:357     - a mYj kuSko ? - +Sampaj +petA tOrStaltYS .
40:358     - te +kiruS dene koktYn trubalYk verYm kynCYza .
40:359     - a me ? - +griSa den +miSa jodYC .
40:360     - kermYCYm ErYkteda , - +aknaS paSam puEden pYtarYSat ,
40:361  voStYlalYn mane . - a me +andrej dene piste CyNgYSO SiSte
40:362  lijYna . - vara komandYm puYS : - CYla . tugeZe , paSan
40:363  paSaSke !
40:364     paSa SolaS tyNale . tovar jyk , kyrtn<O kol<mo muraltme ,
40:365  COgYt dene perkalYme , koklan kuanen voStYlmo jyk nOlperYSte
40:366  AtYr Zap SergYlte .
40:367     - CYla Amde ! - kas veleS koNga vokten CumYrgYSo
40:368  stroitel<-vlaklan mane komitet predsedatel< . - ulYZat koNgam
40:369  aCalaS vele kodo . tidYm Erla +andrej den ydYr-vlak YSten
40:370  Suktat . a me , rveze-vlak , Erla Erak EkspedicijYS lektYna ,
40:371  zavodlan sYr<em kondena .

41:1  41  kajYk kombo     **106**
41:2     aprel< muCaS . tele goC kugYludo da pardaS nergen Sonkalen ,
41:3  Erla A kumYSto sonarYS kaAS AmdYlaltmem godYm peS liSYl joltaSem
41:4  tolYn purYSat , ojla :
41:5     - tYj memnan kundemYS kae . tuSto , Al jYrYStak ,
41:6  ludo-vlaklan verlanaS jOrYSO vydan kup-vlak ulYt , kurmYzak den
41:7  kydYr-vlak dek kaAS CodYrat tora ogYl . +Ul voktenYse olYkat
41:8  erlan poAn , tuStat ludo-vlak Suko lijYt ... pardaS gYn kaZne
41:9  erYSte CumedYleS ...
41:10     " a vet , CYnak , mijYdYme verlaSke kaen kostaS uto ogYl , -
41:11  SonaltYSYm , - uZdYmYm uZat , koldYmYm kolat " .
41:12     UvatYlde , ErlaSYnak kornYS lektYm . ikmYnAr Sagat poezd dene
41:13  kudalmek , kas veleS ik stancieS lektYn kodYm . umbakYZe avtobus
41:14  dene kaAS kyleS Yle , no vaSke mYj palen nal<Ym : korno peS Cot
41:15  lavYranat , avtobus koStmYm Carnen .
41:16     uZam , molo eNat azaplana . mom YStaS ? vet mYlam Sagal gYn
41:17  kolo viC meNgYm kaAS kyleS !
41:18     vuCYmo semYnak , vaske ala-kuSeC gruzovoj maSina tolYn
41:19  Sogale . eN-vlak mykS igYla pytYrnYSt . maSina laCak memnan
41:20  korno dene kajYSaS .
41:21     molo eN poCeS mYAt kuzovYS kYrtmaS tyNal<Ym , no SeNgeCem
41:22  ala-kO roSt SupSYl koltYS :
41:23     - te kyleSan paSa dene ogYda koSt , jolYnat kaen kertYda , -
41:24  olase sonarze ulmem palen , tYr-tOr peleStYS .
41:25     savYrnalten , benzin puSan eNYm sOrvalaS tyNal<Ym :
41:26     - poro lijza , rodo , Sketem ida kodo , mYAt tylem ...
41:27     - mYj tendam om pale da palYmemat ok Su , - SYdYn vaSeStYS ,
41:28  pujto mYj tudYn kornYZlan toreS SogalYnam .
41:29     raS SiZam : yCaSYSaS uke , sadak mYjYm SYnden naNgajYSaS
41:30  ogYl .
41:31  **107** orlYkan tulYk joCa semYn jyd vaSeS Sket Sogen kodYm .
41:32     kaAS lekme verYSkem ErlaSYn gYna mien SuYm . poro joltaSemYn
41:33  avaZe Ske poSkudYZ dene palYme liAS temlYS .
41:34     - tudo , +nikolaj +sidYrYC , ver-SOrYm sajYn pala , kyleS
41:35  verYS naNgaen kondYSteS , - mane .
41:36     +sidYrYC dene palYme lijYn , vaSke me izak-SolAk semYn ulo
41:37  Symnam poCYn mutlanaS tyNalna .
41:38     tYveC-tuveC kalaskalYmYZ gYC palen nal<Ym : mYjYn u rodem peS
41:39  jorlo eSeS SoCYn-kuSkYn . onCYC vol<YkYmat kyten , jodYStYnat
41:40  koStYn . vararakSe ik vere da ves vere paSam YSten , eSaNYn , a
41:41  SoNgYlYk  vaSeS Ske AlYSkYZe pOrtYlYn da surt-peCYm pogen .
41:42  kYzYt pelaSYZ dene koktYn kolxozYSto paSam YStat . kum ErgYSt
41:43  gYC iktYZe - Sofer , vesYZe - Al ozanlYk mexanizator ,
41:44  pYtartYSYZe - paroxodYn maSinistSe . mYlanem tuge CuCo , pujto
41:45  tudYn kugu ErgYZak mYjYm kyrtn<O korno stancieS Sogalten koden .
41:46     - Sket SoNgo kuvam it turgYZlandare , memnan deran Sogal , -
41:47  mane u ozamYn vatYZe +anna +Akovlevna .
41:48     mYj OkYmrak kOnYSYm . nunYn onCYlno SkeZat parYmeS SYm kod :
41:49  kuSeC , kO ulmem nergen radamlen puYSYm . kornYSto vaSlijme sade
41:50  Sofer nergenat Seklanenrak kalasYSYm .
41:51     - koklaSte ESe ulYt tugaj eN-vlak , - mane da +sidYrYC
41:52  ala-mom kelgYC SonkalaS tyNale .
41:53     - ErgYnan SymdYmO tYgaj kojYSYZYm SiZam gYn , mYj tudYm ... -
41:54  oza kuva kidSYm kormYZtale .
41:55     tide ZapYSte omsa poCYlto da lavYrgen pYtYSe vurgeman samYrYk
41:56  rveze puren Sogale . tudo , salamlaltYn , ymbal vurgemZYm
41:57  kudaSaS tyNale . tunamak pOrtYSkO benzin puS teme . mogYnat
41:58  rveze eN mYlam palYdYme gaj CuCo . " ala sajYn uZYn Sukten
41:59  omYl " , - SonaltYSYm kOrgYStem .
41:60     - +arkaS , - mane aCaZe , - teNgeCe tendan mogaj Soferda
41:61  stancijYS mien ?
41:62     - molan ? - Ormalgenrak jodo ErgYZe .
41:63     - tudo teve tide rodYm SYnden ogYl , - umYltarYS aCaZe .
41:64     - a , ot pale mo - +Copaj +mikale . kornYeN-vlak deC oksam
41:65  pogenat , ala-kuSto arakam lOken , maSinaZYmat pudYrten . Erdene
41:66  ves maSina dene buksirovatlen naNgajYSna , a SkenZYn pravaZYmat
41:67  SupSYn nal<YC , - vaSeStYS +arkaSYZe . tunam gYna Symemlan luS
41:68  lie . uZam , +nikolaj +sidYrYCat kuStYlgYn SylaltYS .
41:69     umbakYZe me kolYm kuCYmo , pYCal dene kajYkvuso dek kajYme
41:70  nergen mutYm lukna .
41:71     - ludYm lyjYnet gYn , - mane +sidYrYC , - noen tolmet ymbaC
41:72  toraS koStmat ok kyl . teve Al vujYso +joSkar kupYS kae da Seret
41:73  temmeSke lyjYlt ... me SkeZe nunYm ogYna tykO .
41:74     - uke , - SOren peleStYSYm mYj , - Al voktenYse erlaSte lyAS
41:75  mYjYnat kidem ok nOltalt ...
41:76     - tudYZo tugak Sol , - rualten vaSeStYSat , +sidYrYCem +Ul
41:77  voktenYse olYk erlaS naNgaen kondYStaS sOrYS .
41:78  **108** - tuSto pyrtysat sYlne , ludo-vlakat sitat . torak
41:79  ogYl , kum meNge deC koC ok lij , - mane .
41:80     Erdene me , pYCalYm saken , tuSko kajYSna .
41:81     - molo ijlaSte vyd kugun taSla Yle , a tenij uke , - kornYSto
41:82  kajYSYla , umYltaren kalaskala +nikolaj +sidYrYC . - kujbYSev
41:83  +g+E+s vydYm ESe SYZYmak kolten da alAt pyAm petYren ogYl .
41:84  sadlan vyd nOltYn ogYl ...
41:85     mutlanen kajYSYla , kornYm YSnat SiZ , arkase pynCer den lap
41:86  verYse tumerYm ErtYSna - memnan onCYlan olYk Sarlen vozo .
41:87  kykSaka verlaSte lum uke , Sulen pYten da mlandat toplanen
41:88  SuYn . tudo Ynde ulo oNZo dene laskan-laskan Syla . a kelge
41:89  koremlaSte da vyd arama ymYlYStO ESe AtYrak lum koeda . tudat
41:90  telYmse tysSYm vaStalten : Semalge-sur lijYn da SyStYraNYn .
41:91     CYnak , tYSte er Suko . +sidYrYC mYjYm er deC er dek namiA ,
41:92  nunUn lymYStYm kalaskala : " +koltak , +otmYl-+sYmak , +kugYZan
41:93  olYk er , +kyzO er , +tovar er " ...
41:94     kaZne er gYC ludo-vlakYm tarvaten-tarvaten koltena , no lyAS
41:95  jOneS ok tol . pYtartYSlan , +nikolaj +sidYrYC ESe oNaj lyman er
41:96  - +apkaltYn dek namijYS .
41:97     - vot mo , - mane vara , - tide erYS ludo-vlak kastene
41:98  pogYnat , tYj ludYla lartken vele SinCe , a mYj ...
41:99     - mONgeS pOrtYlaS Sonet mo ? - lugYC jodYm .
41:100     - mONgeS pOrtYlaS Ynde kornYm Skeat muat , mYj tYlat Ynem
41:101  meSae , - mane .
41:102     - jOra , kaet gYn , kaet , - man<Ym mYj , +nikolaj
41:103  +sidYrYClan SYm Opkele .
41:104     tudo SkeZat pYCalze da kolYzo , sandene pala : keC-mogaj
41:105  kolYzo ale pYCalze jyd-keCYm ok terge .
41:106     keCe kava tyrYS volen Suo . mYj er tyrYStO , kuklalt voCSo
41:107  oSkYpu voZ pelen , pYznen SinCem . tYge CoNeSten tolSo ludo-vlak
41:108  SinCaS vigak om logal .
41:109     kastene olYk ymbalne jyk-jyan talYSnYS . pYlYSemlan
41:110  keCYvalvel gYC SoCmo-kuSmo verlaSkYSt pOrtYlSO kajYk-vlakYn -
41:111  kysedYkYn , tagarlAn , turnA den molo kajYkYn kuan murYSt
41:112  joNga . utlarakSe vytele-vlak , CyCken-CyCken , er jYr
41:113  kurZtalYt . nuno mYlam marij poEtYn ik poCelamutSYm SarnYktat :
41:114                    ... lep-lep vyd ,
41:115                    tele vyd ,
41:116                    tele vyd ,
41:117                    lep-lep vyd ...
41:118     tyrlO kajYkYn jykSO , iktYS varnen , tySka murYS savYrna ,
41:119  pujto ala-mogaj sYlne scena gYC sOral orkestr SergYltara .
41:120  kolYStam da Sulen SinCem . vuj ymbaCem muZYrYn-muZYrYn da
41:121  tySkanat kajYk ludo-vlak , SuldYrYSt dene UZYm SojgYkten , er
41:122  gYC erYS CoNeSten Ertat .
41:123     teve kas kavaSte ves jyk - kigik-kogok , kigik-kogok Sokta .
41:124  tide - kajYk kombo-vlak . nuno , iSke semYn kum lukYn
41:125  kaStalaltYn , vaStareSem CoNeSten tolYt .
41:126  **109** +Ul goC CoNeSten vonCYmekYSt , mYjYn turaSkem SumYSt deC
41:127  onCYC , tySka gYC ojYrlen , ik kajYk kombYZo susYrgYSo semYn ,
41:128  tYrYn-tyrYn lijYn , ylYkYla volaS tyNale . tudYn ymbak tunamak ,
41:129  SuldYrZYm kapSe pelen iSen , En poCeS CoNeStYSe joltaSYZe
41:130  SuNgalt volYS da , SuldYrZYm Saralten , ylYC kySkYla pokten
41:131  kyzYktaS tyNale . no tudYZo A ik mogYrYS , A ves velkYla
41:132  savYrnalten vola da vola . ves kombYZo seNen YS kertat ,
41:133  " kerek-ogYla " manSYla , SuldYrZYm lupSalYn , utlarak viAn
41:134  kogoklen , Ske aranYStYm pokten SuaS vaSkYS .
41:135     mYj Ynde SeNgekemla , keCe lekme mogYrYSkYla , vuem savYren ,
41:136  kaStalalt kajYSe kajYk kombo-vlak tySkam Eskerem . SeNgeC
41:137  CoNeSgYSe joltaSYSt , pokten SuYn , Ske verZYm nale . tunam
41:138  gYna , kajYk kombo-vlak tySka deC SinCam koraNden , Sket kien
41:139  kodSo kajYk kombYm onCYStaS tyNal<Ym .
41:140     " erYS ale Cara olYk ymbakak volen SinCe ? " - Sonalten gYna
41:141  SuktYSYm , tudo Skeak , jykYm puEn , kuSto ulmYZYm palastarYS .
41:142  teve tudo er pokSelnYse ij SultYS ymbalne Soga da , SyjZYm
41:143  SuAlten , SuEn-SuEn kogoklalta . mYj umYlYSYm : kajYk kombo noen
41:144  ulmaSat , kanaltaS volen kodYn ...
41:145     vaSke onCYkem , Alt liSkak , nYl kugYludo tolYn SinCe . " mom
41:146  YStaS ?! ludYm lyem gYn , kajYk kombYmat lydYkten koltem . jyd
41:147  vaSeS tudo SketYn kuSko CoNeSten kaen moSta ?.. "
41:148     ludo-vlakat , kajYk kombat Ske onCYlnYStak SinCYSe
41:149  tuSmanYStYm - pYCalzYm ogYt SiZ . mYj SkeZat om tarvanYl da
41:150  kugun SylaltaSat om toSt . nimom YStaS OrYn SinCem da onCem .
41:151     uke-uke da tulYkeS kodSo kajYk kombo ojgan jykYm pua .
41:152  tunamZe ludo-vlak , vujYStYm nOltalYn , Seklanen onCYSt nalYt ,
41:153  vara tYplanatat , adakat vyd pundaSte koCkYSYm kYCalaS tyNalYt .
41:154     keCe mlande SeNgek SYle . tudo Ynde joSkar solYkSo dene kava
41:155  tyrYm gYna ySteS , pujto SkenZYn kYSaZYm jomdarYneZe . a mYj
41:156  SinCem da A ludo-vlakYm , A kajYk kombo ymYlkam onCal-onCal
41:157  koltem , SkeZe Zap ErtYmYmat om SiZ .
41:158     " Cu , kajYk kombo mom SiZe ? " tudo utlarak ojgYn da
41:159  CyCkYdYn kYCkYrla , a ludo-vlak , tYmanmeS er ymbaC ryZ
41:160  kYnelYn , ulo jykYn vargYZYn CoNeSten kajYSt . tunamak
41:161  pYlYSemlan ESe ves tySka kajYk kombo-vlakYn jykYSt solnYS .
41:162  ninYSt pYCkemYSaltmYlan kOra ylYCrak CoNeSten tolYt . tevYs
41:163  molan mYjYn onCYlnem SinCYSe kajYk kombo turgYZlanen kYCkYra
41:164  ulmas !
41:165     kavase kajYk kombo-vlak tySka liSemme godYm ij SultYS ymbalne
41:166  Sket SinCYSe , " mutYm kolYStdYmo " kajYk kombat , jykYm
41:167  puEn-puEn , UZYSko nOltO .
41:168     " tudYm ves tySka kajYk kombo-vlak SkeSt dene pYrlA nalYt ale
41:169  uke ? ala nuno , " tYjYm me ogYna pale , da palYmYnat ok Su "
41:170  manYn , tudYm pokten koltat ? " - turgYZlanaS tyNal<Ym mYj .
41:171  **110** o , uke , teve mYjYn kombem Ske tukYmYStYm pokten Suo !
41:172  SeNgeC CoNeStYSe kajYk kombo , Ske onCYkYZo purten , tudlan
41:173  verYm puYS .
41:174     er tyreS Sket Sogen kodmekem , onCYC jokrokYn CuCYn koltYS ,
41:175  pujto mYj Alt tulYkeS kodYm . vara , SiZde , vuem gYC SlApam
41:176  nalYn , kuanen peleStYSYm :
41:177     - CeverYn , kornet pialan lijZe ! ala SYZYm tYAt Ske
41:178  iget-vlak dene tYSeCak Ertet , da tunam mYj uES , no ojgan
41:179  jyketYm ogYl , a kuan jyketYm kolam !

42:1  42  +saskavij
42:2      tytan deC onCYC     **133**
42:3     SoSo Erten . pakCaStYna lombo , viSne , olmapu , oSYn kojYn ,
42:4  tamle puSYm jYrvaS Saren , odarlanen peledYC . Andar kava gYC
42:5  keCe SYrgYZYn onCYS , tyzlanYSe mlandYm Ske SoCSYZ semYn
42:6  vyCkYS , poro ava gaj SokSYn , laskan SYmatYS . sader , pasu ,
42:7  AmdYlaltme semYn uZar sYvYnYm , vyrgenCYkYm CijYS . jyd-keCe ,
42:8  lYm lijde , SySpYk SySkYS , pujto tudo palen - syan godYm muro
42:9  Ere joNgYSaS . kukuat neren YS SinCe - Suko-Suko ilaS sugYn<Ym
42:10  puEn , jykSO oralgYmeS murYS .
42:11     SoSo pagYt En motor , da lydYkSO . maj kYdalne kande kava Sem
42:12  pYl dene levedalte , keCe SYle . jydvel mardeZ puale da , SymYS
42:13  voSt vitaren , jyStYm kondYS . uZar , nOrgO Sudo ymbake lum
42:14  vozo . pyrtys mogaj torZa ! tYgaj godYm ulo mlandYm oN dene
42:15  leved voCmo da SylYS dene lumYm SulYktarYme SuES . lombo ,
42:16  viSne , olmapu ukS gYC peledYS-vlak jogaS tyNal<YC , oS mlande
42:17  ESe utlarak oSeme , pujto ojgo dene Caleme .
42:18     tYge pyrtysYStO lieda . no tYgaj syretYm ilYSYStat uZaS
42:19  lieS . mYj , jOraten , ymYr muCko kelSen ilaS Sonen ,
42:20  +saskavijYm marlan nalYnam . memnan ilYSna Ere peledSe SoSo gaj
42:21  lieS manYn , ySanenam . mo vara lie ? aCam-avam memnan
42:22  jOratYmaSnam - nOrgO , SYma peledYSnam - YSt arale , jyStO
42:23  SymYSt dene kYlmYktenYt . nunYlan toSto kojYS , ilYS-jyla
42:24  SergYrak lijYn . vuj ymbalnYna Sem pYl pogYnen , keCe SYlYn ,
42:25  CYlaZYmat kogarten kaAS AmdYlaltme semYn lum vozYn .
42:26     no keneta , mlandYm CYtYrYkten , kydYrCO kydYrten . oS lum ,
42:27  SinCavyd lijYn jogen kaen , pujto pyrtys , joNYlYS lijmYZlan
42:28  OkYnen , jyd-keCe SortYn . Sem pYl Sulen , kava Ernen , keCe
42:29  ugYC SokSYrakYn da porYnrak onCalYn . mlande laskan Sylalten ,
42:30  kajYk-vlak ESe utlarak YlYZYnYt . tYge SoSo Erten , keNeZ
42:31  tolYn .
42:32     biblioteka gYC kajYmekem , aCam arnA godYm mYj denem mutlanen
42:33  ogYl . +saskavijYmat saNga jYmaCSe onCen koStYn , nugYdo
42:34  SinCapunZo SinCa ymbakak sakaltmYla kojYn . tudo ala-mom Ere
42:35  Sonen .
42:36     " aCatYn tysSat SememmYla koeS " , - vatem mYlam ojlen .
42:37     " CYlaZat Erta " , - +saskavijYm SYmataS tOCenam . no Ske
42:38  mutemlan peSYZak ySanen omYl . aCamYn tura kojYSYZYm palenam
42:39  da , mo lieS manYn , vuCen koStYnam .
42:40  **134** jyStO keCe keneta ok vaStalt , vigak SokSo ok lij .
42:41  onCYC mardeZ savYrna - keCYvalvelYm puaS tyNaleS . leve UZ
42:42  ErkYn-ErkYn CYla vere Sarla . kavat ikanaSte ok AndareSt ,
42:43  lYpCYk-lapCYk pYl koklaSte keCe ondak pujto SYlYn modeS , vara
42:44  iZe SokSYn , veselan onCaleS .
42:45     aCamYn kOrgYStYZat tYgak jyStO den SokSo kredalYnYt , oCYni .
42:46  mYj tidYm SiZYnam da ikte deC lydYnam : aCam CaknaS tunemYn
42:47  ogYl , tudo Ske SonYmYZYm sadak Sukta . tunam jyStO ymbalan
42:48  jyStO lijYn kerteS . tidYZYm +saskavij CYten ok kert , oCYni .
42:49  mYj ulo Symem dene vatem aralaS AmdYlaltYnam .
42:50     no keNeZYm lum ok voC , jyStYm sadak SokSo seNa . memnan CYn
42:51  YStYmYnamat , Sonen-Sonen , aCam umYlen .
42:52     " +jYnaS , - arnA ErtYmek , tudo mYlam kalasen , - maSinalan
42:53  tYnar Syman ulat gYn , inZener liAS tYrSe . armijYStat tidYn
42:54  nergen it mondo " .
42:55     " liAm , aCij , liAm ! " - kuanen vaSeStenam . +saskaviAt
42:56  SYrgYZalYn . me vaS onCalYnak umYlen ulYna : aCam Caknen ,
42:57  memnan dene kelSen . tugeZe , tudYnat ConZo ulo .
42:58     tYleC vara memnan pOrtYSkO motor , vesela keNeZ tolYn , pujto
42:59  CYlaZat volgalt SinCYn . +saskaviAt veselaNYn , Erdene-kastene
42:60  paSa nergen kalaskalen , Ara Zap godYm , uCebnikYm nalYn ,
42:61  toSkemYS lektYnna . tudo knigam jykYn ludYn , a mYj SYpak
42:62  kolYStYnam . tYge SinCYltaS mYlam motkoCak kelSen . +saskavijYn
42:63  Andar SyrgYvYlYSYZYm , kava gaj kande SinCaZYm , pamaS gaj Andar
42:64  jykSYm Ere onCYmo , kolYStmo SuYn .
42:65     mYj onCYC tYge ojlYmYm kolYnam Yle : ydYrYm jOratet , vara
42:66  marlan nalat . ilen-ilen , tudYn dek tunemat , Symet kyZYmeS ,
42:67  jOratYmYm Carnet . uke , CYn ogYl ! ala-kO joNYlYS ojlen . mYj
42:68  +saskavijYm keCe eda utlarak da utlarak jOrataS tyNalYnam . tudo
42:69  mYlam vate gaj vele ogYl , a ala-mogaj peS Serge , kalasen
42:70  moStaS lijdYme , En liSYl joltaSla CuCeS . kYzYt umYlenat om
42:71  kert : kuze tudYn deC posna ilenam ?
42:72     - +jYnaS , taCe paSaS Ynet kaj mo ? - +saskavijYn nYZYlge
42:73  jykSO SoktYS . - Er koCkYSat Amde , tYj ESe vakSYSte pOrdalat .
42:74     - +saskavij , tol-An tYSke , ala-molan vuem pOrdeS , - mYj
42:75  Cerle semYn kalasYSYm .
42:76     vatem CulanYS purYS , kojka dek tolYn , vuem kuCen onCYS .
42:77  tidYmak vuCYmo semYn , mYj tudYm Ondal<Ym da SokSYn , laskan
42:78  SupSal<Ym .
42:79     - oj , teve mogaj Cerle ulat ulmaS ! - +saskavij muCYStaS
42:80  tolaSa .
42:81     - palet , tYjYm ESe CotYrak jOratem !
42:82     - Suko Zap tidYn nergen ojlaS tyNalat ?
42:83     - ymYr muCko !
42:84     - CYte teve , armijYS kaet da mondet .
42:85     - mYj ?
42:86     - tYj ! - vatemYn jykSO peNgYdYn SoktYS .
42:87     mYj vakSYS gYC tOrSten kYnel<Ym , tovatlen ojlaS gYna
42:88  tyNalYnam Yle , +saskavij CarYS .
42:89  **135** - ok kyl , +jYnaS , ilena gYn , uZYna . mYj tYlat
42:90  ySanem .
42:91     ySana . CYn YSta . mYj tudYm nigunamat om mondo , iktYn denat
42:92  om vaStalte . da , ilena gYn , uZYna . tidYn nergen ojlYmo ok
42:93  kyl , Zap Ske onCYkta . mYj tYgaj SonYmaS denak SyrgYm muSkYm ,
42:94  koCkYm da paSaS lektYn oSkYl<Ym .
42:95     memnan Alna iziZak ogYl . urem kok mogYrYSto , pOrt-vlak
42:96  onCYlno , radamYn arama , kuE , pYzle kuSkYt . palisadniklaSte
42:97  tyrlO peledYS peledeS . mYj SarSudan urem dene ylYl velYS oSkYl
42:98  volem . ymbalnem - kombinezon . tide vurgem mYlam kelSa : kostUm
42:99  gaj SYgYr ogYl ; benzin , kerosin dene iziS ypSalteS , no
42:100  jYgYZgYmaS uke . vaCem viktaren , rYN oSkYlam . mYlam tuge
42:101  CuCeS , pujto kaZne surt gYC ymbakem onCat da , " jYnaSna paSaS
42:102  oSkYleS " manYn , moktalten ojlen kodYt .
42:103     teve memnan masterskojna - Al muCaSte , +pikSa vyd voktene .
42:104  mYj oza semYn tuS mien purYSYm .
42:105     - poro Er lijZe ! - traktorist , kombajner da molo
42:106  mexanizator-vlaklan kYCkYral<Ym .
42:107     - salam lijZe ! - izirak kapan , topkata kombajner vaSeStYS .
42:108  mYj tudYn polYSkalYSYZe ulam . - tol<YC ? jOra . uZamat , taCe
42:109  sajYn malenat , tysetat vesela .
42:110     - tYAt vesela ulat , - vaSeStYSYm mYj .
42:111     - CYn , vesela , - kelSYS kombajner . - vaSke pasuSko
42:112  lektYna , +jYnaS ! memnan Zap SuES !
42:113     - kombajnnam ala ESe ik gana onCal lektYna ? - mYj ojYm
42:114  puYSYm .
42:115     - davaj , u SinCa dene tergen lek . a mYj teve tide
42:116  instrukcijYm onCalam .
42:117     kombajner , knigam Saralten , SudYlYkYS lektYn SinCe , mYj
42:118  kombajn jYr nOrdYn savYrnYSYm da vint eda tergaS tyNal<Ym .
42:119  xederYm SYmlen pYtarYSYm , nimat uto-sitYm SYm mu .
42:120     - +jYnaS , kardannYj valYm onCal-An , - kombajnerYn jykSO
42:121  SoktYS .
42:122     kardannYj valYm kombajner Ske tergen , Sonem , sandene
42:123  kombajnYm olmYktYmo godYmat , kYzYtat mYj tudYm onCalYn omYl .
42:124  vikSYmak kalasaS , kOrgYSkYrak puraS lydYnam , moStYmaSem ok
42:125  site , Sonenam . a kombajner uZYn Sukten , tau tudlan . mYjYm
42:126  CYn kombajnerYm YStYneZe .
42:127     tolaSen-tolaSen , kardannYj valYm luktYm . no mo tYgaj ?
42:128  mYj , nimom YStaS OrYn , kalasaS mutYm mude , kardannYj valYm
42:129  kombajner dek numal namijYSYm .
42:130     - mo lijYn ? - kombajnerat OrmalgYme gaj jodo .
42:131     - onCo , punCeZaltYn .
42:132     - viktaraS kyles , viktaraS , - kombajner kalasYS . - apSat
42:133  dek naNgaASet logaleS .
42:134     ik mut peleStYde , kardannYj valYm vaCYS pYSten , apSatkudo
42:135  velYS oSkYl<Ym . SkeZe Sonem : " kuze tidYmat kombajner uZYn
42:136  Sukten ogYl ? jOra ESe tergaS tyNal<Ym . uke gYn , pasuS
42:137  lekmek , Serge ZapYm aram jomdaren kertYna Yle . kolxoz
42:138  predsedatelAt taum ok kalase Yle , onCYni " .
42:139  **136** apsat kardannYj valYm ikmYnAr Zap savYrkalen onCYS .
42:140     - uke , tidYm viktaren om kert , - pYtartYSlan tudo kalasYS .
42:141     - tYj mo , voStYlat ? - mYj yCaSaS tyNal<Ym . - vaske
42:142  urZa-sorla SuES , kombajn pasuSko lekSaS , a tYj Ynet viktare !
42:143     - ok lij , umYlo .
42:144     - Ex , ESe apSat ulat !
42:145     - tidYm nimogaj apSatat viktaren ok kert .
42:146     - no vet kombajner pala .
42:147     - kombajnerZe pala , - voStYlal kalasYS apSat , -
42:148  polYSkalYSYZe vot Sagal pala .
42:149     - mYj ?.. Sagal palem ?
42:150     - UZgunam , pYrdYZ gaj SoCSo SurnYm tyredme godYm , kardannYj
42:151  val tuge punCeZalt pYta , punYmo kandYra gaj vele koeS , - apSat
42:152  umYltaraS tyNalYn Yle , no mYj CYten SYm kert , mutSYm kyrl<Ym :
42:153     - CYte , CYte . tugeZe , tide kardannYj val ESe CYta ?
42:154     - CYta .
42:155     - kombajnerZe molan mYjYm kolten ?
42:156     - umYlo , - apSat CoAn kokYraltYS .
42:157     mYj , kardannYj valYm nalYn , mONgeS oSkYl<Ym . Conemlan
42:158  kan<YsYrYn CuCeS . pYtartYS ZapYSte SkemYm kombajnerlan SotlaS
42:159  tyNalYnam Yle , no ondak ulmaS .
42:160     - nu , viktarYSYC ? - kombajner mYjYn ymbakem veselan
42:161  onCale .
42:162     - viktarYSYm , - torZanrak vaSeStYSYm da , kombajn dek mien ,
42:163  kardannYj valYm verYSkYZe SYndYSYm .
42:164     - +jYnaS , paSat kuze kaA ?
42:165     - apSatkudYS mijYSYC mo ?
42:166     - mom namijYSYC ? - jYrvaS voStYlmo jyk SergYlt kajYS .
42:167     mYj kidem yStYm da kombajner dek lektYm .
42:168     - nu , mom kalasYnet ? - SYp SogYmem uZYn , kombajner jodo .
42:169     - tYj mom ludat ?
42:170     - u instrukcijYm .
42:171     - kardannYj val nergenat tuSto ulo mo ?
42:172     - ulo .
42:173     - ludaS puet ?
42:174     - puEm , - kombajner kYnel Sogale da vaCem joltaS semYn
42:175  peraltYS .
42:176     - UZo eN , nu , SkenZYm kyS SYndYSe , tide mYskaralan sYra
42:177  Yle . no tYj tYgaj otYl ulmaS . uZam : CYnZe denak kombajner
42:178  lijnet . nu , iziSak oradYlanYSna - sita ! paSa vuCa . jydYmat
42:179  tyredaS izi jOneStarYmaSYm YSten onCena . a knigam kastene
42:180  ludat .
42:181     mYj kombajner poCeS oSkYl<Ym . sYrYmemat mondenam , saj
42:182  kombajner liAm manYn , ugYC ySanaS tyNal<Ym . kapemlan kuStYlgYn
42:183  CuCeS , pujto SuldYraNYnam .
42:184     vuj ymbalne Andar-Andar kava , Er keCe vaStareSem SYrgYZ
42:185  kyza .
42:186  **137** umbalne olYk koeS , pujto vyrgenCYk dene levedaltYn da
42:187  Sij-SOrtn<O CinCe-vlakYm lap ver muCko kYSka . tajYl ymbalne
42:188  pasu paldYrna . tudYn uZar postoZo keCeS oSemYn - SYStalge SovYr
42:189  gaj lijYn . olYk den pasum ojYren , Casovoj semYn puSeNge-vlak
42:190  Sogat , nuno SurnYveCYm , kumda olYkYm ziAn lijSaS deC orolat .
42:191  oAr keNeZ . no tYgaj godYmat Sem pYl pogYnen kerteS ulmaS .
42:192     keCYval liSan masterskojYS +saskavij kurZYn tol<o . tudYn
42:193  CurijZe oSemYn , SinCaZe jyla .
42:194     - +saskavij , mo lijYnat ? - mYj vigak jodYm . - tysetat
42:195  uke .
42:196     vatem mYjYm tyZvak yZYn lukto da ojlaS tyNale :
42:197     - vaSke urZa-sorla SuES , ulo kolxoz tidlan AmdYlalteS .
42:198  memnan brigada vele namYsYS pura .
42:199     - mogaj namYsYS ?
42:200     - Surno klatYm ale marteat levedYn ogYnal .
42:201     - no vet levedYt , aCamYn plotnik-vlak brigadYZe tuSto .
42:202     - levedYt Sol , - +saskavijYn jykSO CYtYrnalte , oSemSe
42:203  CurijZe verYn-verYn joSkargen , SinCaZe ESe Cot YlYZalte . -
42:204  tuSto iktat uke . kudalten kaenYt !
42:205     - kuSko ? - mYj OrmalgYSYm . - mom adak aCam Sonen luktYn ?
42:206     - kuZu teNge poCeS !
42:207     - kuZu teNge poCeS ? - puZen jodYm . Ynde mYlam raS liAS
42:208  tyNale : aCam oZnat , plotnik-vlakYm pogalten , Alla vokten u
42:209  surt-oraltYm YSten koStYn . no vet tYge kolxozYSto paSa uke
42:210  godYm lijYn . a kYzYt u Surno vaSeS klatYm levedSaS olmeS , -
42:211  paSa ulmo ymbaCak , kuZu teNgem kYCal kaen ? kuze tidYm umYlaS ?
42:212     - tYj ESe ot ySane ? nuno +pantelej kugYzalan monCam YStat !
42:213     - monCam ?
42:214     - nunYlan oksa nimo deC Serge ! oksa verC SkenYStYmat uZalaS
42:215  Amde ulYt ! no mYj tidYm tYgak om kodo !
42:216     - +saskavij , mom YStYnet ? - mYj CYtYrnalt kajYSYm da
42:217  tunamak aCamYn kojYSYZYm SarnaltYSYm .
42:218     - CYlaZYmat Andar vydYS luktam ! - vatem vaSken ojlaS
42:219  tyNale . tudlan pujto UZ ok site , UZo mutSYm kalasenat ok
42:220  Sukto . - SinCem : nuno ale marteat kolxozYm ondalkalen ilenYt ,
42:221  no iktat mutYm luktaS toStYn ogYl . toSto brigadirYm
42:222  jykten-jykten loktYn pYtarenYt . a mYj om lyd ! kYzYtak
42:223  predsedatel< dek kaem !
42:224     - +saskavij , memnan ilYSna nergen Sonalte , - sOrvalen
42:225  peleStYSYm .
42:226     - tugeZe , tYAt aCatYm aralYnet ? - +saskavij ymbakem SYdYn
42:227  onCale . - Ex , pOr>eN !
42:228     - uke , uke , - tyknYl-tyknYl peleStYSYm , - mYj aralYmaS
42:229  uke . nu , ala tYj ogYl , ala vese ...
42:230     - +jYnaS , mYj vet vatet vele ogYl , ESe brigadir ulam !
42:231     - no aCam tYj palet .
42:232  **138** - palem . tudYn onCYlno saj liAm gYn , kalYk deC namYs
42:233  lieS !
42:234     - +saskavij , mYjYn pYrlA ilYme SuES !
42:235     - a mYjYn ok Su , Sonet ? - vatem ikmYnAr Zap Sonalten
42:236  SogYSat , eSarYS : - peNgYde lij , +jYnaS ! mYlanna tide ganat
42:237  seNYman !
42:238     +saskavij Al velYS kurZo . mYj CaraS SYm tyNal . palem : tudo
42:239  sadak mutem ok kolYSt . poCeSYZe onCen , semYnem SonaltYSYm :
42:240  " vatem Ske ilYSYZ verC ok Sono . kolxozYn peledSaSYZe , kalYkYn
42:241  saj ilYSYZ verC Ske pialZYmat ok Camane " .

43:1  43  pyCmO SultYS    **56**
43:2     AlYste nigO deC onCYC +sakar kugYza kYneleS . tudo Ynde SYmlu
43:3  ijYmat vonCen . ConZo dene ale CulYm ulmYZla CuCeS gYnat ,
43:4  samYrYk godso taza kap-kYlZe palYnak pygYrgaS tyNalYn .
43:5     Ervelne kava ESe volgalteS gYna , jyd Ualgat Sulen Sukten
43:6  ogYl , a tudo uZe kapka onCYkYZo lekteS . onCYC kokYralten
43:7  kolta , koStYraNSe parnAZ dene kok mogYrYSkYla keCaltSe OrYSYZYm
43:8  niAlten naleS , vara , uremYse jogYnYm pyAlen , sad pakCaSkYZe
43:9  vydYm joktaraS piZeS . kaZne olmapu deke izi gYna jogYn kornYm
43:10  YSta . jogYn korno dene tolSo vyd onCYC puSeNge voktenYse
43:11  SelSYlaSke kaA , mlandYSte SorgYkta , vara SoNeStalteS da lake
43:12  tiC temeS .
43:13     - poro keCe , kuma ! - oNZo dene kol<mo vurdeS ENerten ,
43:14  OrYSan vujZYm nOltalYn , kok vedra olmam kugorno mogYrYS vaSken
43:15  numal kajYSe ydYramaSlan kYCkYraleS .
43:16     - poro keCe , kum ! - Sogaldeak vaSeSta tudYZo .
43:17     tYge tudo CYla dene salamlalteS : kaZne ydYramaS tudlan
43:18  kuma , a pOr>eN - kum . AlYSte tudYn familijZYm da lymZYm
43:19  Sukertak mondenYt . CYlanat SkenZYmat kum gYna manYt . vujYStYZo
43:20  toSto fetrovYj SlApa , ymbalnYZe turZalt pYtYSe pinCak da tYgaAk
43:21  jolaS .
43:22     keCe lekSaS veleS Ervel kava tyrYStO SonanpYl naleS .
43:23     tide ZapYSte pOrt omsa gYC kumYn vatYZe - izi kapan , CuAka
43:24  Syrgan da iziS CerlYla kojSo kugu SinCan kuva lekteS . vujYso oS
43:25  SovYCSYm tOrlYmekSe , tudo Cara jolZYm omsa vokten SinCYSe
43:26  kaloSYS SuraleS da kudYveCe kOrgYsO somYllan piZeS . mo kyleSYm
43:27  SuktYmek , pakCaS jOneStaren SYndYme koNga vokten SyraNYStaS
43:28  tyNaleS .
43:29     - +egorovna , kogYletSYm molan tYnare Suko kyEStat ? -
43:30  poSkudYZo palen nalneZe . - unamak ot vuCo Caj ?
43:31     - kas poezd dene ErgYm tolSaS , - kugeSnen vaSeSta
43:32  +egorovna . - vet taCe mYjYn SoCmo keCem . a tudo iziZ godYmak
43:33  kovYSta kogYl<Ym jOrata Yle . SeSkYmZe - olma kogYl<Ym , a
43:34  unYkam kunam kuze , no posnak SerYm jOrata .
43:35     sad pokSeCYn kum lekteS .
43:36     - mYj magazinYS mien tolam . teNgeCe kolYm kondenYt mangYC
43:37  SoktYS .
43:38     - kuZun it UvatYl ! - koNga onCYlno SogYltSo +egorovna kySten
43:39  kalasYS .
43:40     +egorovnan strApatlen da kyEStYn CarnYmaSeS ymYlZat jol
43:41  jYmalanZe SYle . laC tide Zaplan magazin gYC kum pOrtYl<O .
43:42  kudYveCYse ystembalan kYlmYktYme kok kugu kolYm pYStYSat ,
43:43  pOrtYS purYS .
43:44     - kol Ynde SoltaSetat , ZaritlaSetat sita , - vatYZlan mane .
43:45     - mo tYj Ere pygYrget ! tOr lij , kadYr pundYS , - omsa
43:46  londem vokten pygYrgen SogalSe kugYzaZYm uZYn , +egorovna
43:47  SYltalen peleStYS .
43:48     - mYj ESe samYrYketYm Ertarem ? - mYskara jOre vaSeSta kum .
43:49     - keC pondaSetSYm nyZ , sOsna Su gaj poSen , - puStYlana
43:50  +egorovna .
43:51  **57** kolYm ErYktYmekYZe , tudYm ZaritlaS tyNale .
43:52     kum CoStYra pondaSYZYm kuZu Zap nyZO . CYtYrYSe kidYStYZe
43:53  opasnYj britva nyZmYZ godYm ErkYn tOrStYleS . oNYlaS jYmalnYZe
43:54  sar deC vara kodSo susYr pale turaSte posnak tudo Suko
43:55  motajkalYS .
43:56     - a joSkar arakam kondYSYC mo ? - jodo +egorovna .
43:57     - joSkar araka niguStat uke . Orat vele , - SovYn jYgYme
43:58  pomazokSYm stakanYSte murYktYlSYZla mane kum . - Ynde keC kuS
43:59  puren kae . teve tYgaj paSa , - vara Opkelen peleStYS .
43:60     - a mYj tYlat mYnAr gana nalaS ojlenam ! - +egorovna tudYm
43:61  Syrden nale . - vuCen SuktYSYC , koeS . Ynde oS arakam luktaS
43:62  vereSteS . a +kol<kana tudYm ok jy . ErgYlan mogaj tide pajrem
43:63  lieS ? - turgYZlana SoNgo .
43:64     kasveleS varaS kodSo poezdYn gudok jykSO stancij mogYr gYC
43:65  SergYltmYZ godYm SoNgo-vlak uremYSte Yl<YC . koktYnat izurem
43:66  mogYrYSkYla tytkYn Eskerat , ErgYSt den SeSkYStYn tuSeC
43:67  lekmYStYm ikte-vesYSt deC onCYCrak uZneSt .
43:68     oS tuvYr den sur brUkYm CijYSe topkata kap-kYlan pOr>eN iktaZ
43:69  kud iAS joCam vyden toleS , kidYStYZe kornYSto kondYStmo sumka .
43:70  tudYn kumda SyrgYZO , koSar nerZe da lyStYra SinCapun jYmalse
43:71  kelge SinCaZe +sakar kugYzan gaAk . nunYn voktenYSt oSalge
43:72  CurijvYlYSan , CiAltYme viCkYZ tyrvan , kykSO kapan ydYramaS
43:73  oSkYleS .
43:74     - aCij , Erla kol kuCaS kajYmet godYm pelenet mYjYm nalat
43:75  mo ? - aCaZYn SinCaSkYZe onCalaS manYn , onCYko puren , jodeS
43:76  joCa .
43:77     - SkendYm poezdYse semYn ot kuCo gYn , nalam , - sOra aCaZe .
43:78  - SoNgo-vlak memnam vuCen-vuCen noenat pYtenYt , oCYni , - vara
43:79  vatYZlan mane . - nuno poezd varaS kodmYm ogYt pale . ajsta
43:80  pisYnrak oSkYlYna !
43:81     - tidYn dene peS SukYlanak ondak ot mij , - turgYZlanYde
43:82  peleSta vatYZe .
43:83     pOr>eN ves mogYrYSkYla savYrnYS da tunamak SYplanYS . tudo
43:84  pala : vatYZYm sadikte ojlen seNaS ok lij .
43:85     tyN uremYS lekmekYSt , pOr>eN vigak Ske pOrt voktenYSt SogYSo
43:86  aCaZ den avaZYm uZo .
43:87     - +nina , onCo , - kidSe dene onCYkten , tudo vatYZlan ojla ,
43:88  - teve nuno Sogat - memnam vuCat .
43:89     - mYj sokYr omYl , +kolUnA .
43:90     tetla ikte-vesYStlan mien SumeSkYSt ik mutYmat YSt peleSte .
43:91     kum nunYm komdYk poCYn SYndYme kalitka voktene vaSlie .
43:92     - ox , SoCSem-padYraSem-vlak ! - kidSYm vaS peralta
43:93  +egorovna . - a me , oda tol , SonYSna , - una-vlak poCeS pOrtYS
43:94  purYmYZ godYm vYCYmata SoNgo .
43:95     pOlemYSte , unam vuCen , ystel koklaSte poSkudo ydYramaS da
43:96  marijZe SinCat .
43:97     - salamlem tYjYm , avaj ! - mane +nikolaj da avaZYm SupSale .
43:98  - teve tYlat memnan pOlekna , - sumka gYC mONgYStO CijYme
43:99  tufl<Ym lukteS .
43:100     - oj , kuSko mYj tidYm CiemZe ? - vydYltYSYm Ondal kuCen ,
43:101  SoNgo mONgeS-on<YS koStYn savYrnYS . - a te SiCsa , SiCsa !
43:102     +nina pudrYm SyrYman CurijZYm kugYZYn kuptYrgYlSo SyrgYSkYZO
43:103  tykaltYS da ystel koklaS SYp puren SinCe .
43:104     - koCsa , temmeSkYda koCsa ! - +egorovna Sunen-Sunen pukSa .
43:105  - SeSke , - onCYkYZo tarelkam Sykal SYnda , - tYjYn jOratYme
43:106  kogYlet den salmamunet . +vovukem , a tYlat teve Sere koCkYSYm
43:107  kyEStYnam . kyleS gYn , ESe ZapitlYme kolYm kondem . koC ,
43:108  unYkam , koC !
43:109     pervYj Carkam +egorovnan tazalYkSe verC podYl<YC , kokYmSYm -
43:110  jyla poCeS , pelaSYZYn tazalYkSe verC . a vara mutlanaS
43:111  tyNal<YC . kum kugu sur OrYSYZYm CarnYde kok mogYrYSkYla
43:112  Saralten kolta . **58** tudo AlYse uver nergen kalaskalYneZe , a
43:113  poSkudYZo +nikolaj deC olase ilYS nergen jodYSteS .
43:114     +egorovna onCYC SYp SinCYS , no SeSkYZYn jokroklanYmYZYm
43:115  togdajYmekYZe , marijZYm CaraS piZe : " kaj , okkylYm ojlYSt it
43:116  SinCe ! kO tYjYm kolYSteSYZe ! " vara , pOr>eN-vlak mogYrYS
43:117  kidSYm lupSalYn , poSkudYZlan SinCam pyAle da jOratYme murYZYm
43:118  oNarYS . tudYZo pujto tidYmak vele vuCen - tunamak Andar nYZYl
43:119  jykSO vydla jogaS tyNale . +nina YndYZYm ystel kokla gYC lekte
43:120  da +vovam divaneS malaS pYStYS , a SkeZe voktenZe vozo .
43:121     pOr>eN-vlakat , mutlanYmYStYm Carnen , ydYramaS-vlakYn
43:122  murYSkYSt uSnYSt . ErtYSe ilYSYStYm Sarnalten , ESe ikmYnAr
43:123  murYm pYrlA muraltYSt , vara kuStaS lektYC .
43:124     onCYC +nikolaj den poSkudo ydYramaS lektYC . ydYramaS , ludYS
43:125  murYm joNgaltaren , samYrYk ydYrla kap-kYlZYm da kidSYm
43:126  modYktYlYn tavalten kolta . a +nikolaj , kidSYm kok mogYrYSkYla
43:127  Saralten , agYtan semYn jYrZe pOrdeS , koklan kid-kopaZYm vaS
43:128  peralta . poCeSYSt kum lekte . tudo Suko ZapSYm verYStYZak
43:129  toSkYSt Ertara . kuStYmYZ godYm ESe utlarak pygYrna da kok
43:130  kidSYmat SeNgek YSta , pujto nuno kuStaSYZe meSaAt . pYtartYSlan
43:131  poSkudo pOr>eN vokten +egorovna pOlem muCko savYrna . tudo
43:132  poSkudo ydYramaS semYn ok tavalte , SYman koSteS , utlarakSYm
43:133  jolZo dene ogYl , a kidSe da kap-kYlZe dene paSam YSta ,
43:134  poCeSYZe poSkudYZYm kumYlaNden naNgaA .
43:135     jyd rydYStO , pytYn< Al malen koltYmeke , +sakar kugYzan
43:136  pOrtYStYZat tul jOrYS .
43:137     ruSarnAn , keCYval liSan ErgYZ dene kolYm kuCen tolmekYSt ,
43:138  +nikolaj , koktYn kodmekYSt , vatYZ deC jodo :
43:139     - teNgeCe molan malaS vozYC ?
43:140     - oj , UmYZat ! vuem korStYS man<Ym vet .
43:141     +nikolaj vatYZYn ymbak onCale , no nimom YS peleSte .
43:142     keCYvallan koCmeke , tudo tovarYm nale da kas marte pum ruYS
43:143  da SelYSte .
43:144     kastene una-vlakYn kaAS tarvanYmYSt godYm +egorovna sumkaSke
43:145  meZ noski-vlakYm SySkaS tyNale , tidYn godYm SeSkYZlan mane :
43:146     - tide noskiZe +vovalan , a tidYZe +kol<kalan . tudo ESe
43:147  vojna godYmak jolvarnAZYm jyStYlan puEn .
43:148     - avaj , nimo ok kyl . molan azaplanetSe ? - +nikolaj
43:149  toreSlanaS tOCa .
43:150     - nazla , nazla ! - koklaS pura kum . - molan tugeZe avat ,
43:151  SinCaZYm loktYlYn , kas eda pidaS tOCen .
43:152     - a tide tYlanda kornYlanda , - umYltara +egorovna da
43:153  sumkaSke viCkYZ oS kagazeS vydYlman kogYl<o-vlakYm opta . -
43:154  lymYnak kyEStYnam . te vet tudYm jOrateda , - peleSten kolta
43:155  tudo .
43:156     vara Erdenak pogen AmdYlYme En saj olma-vlakYm setke tiC
43:157  opten , tudYm pYkSe kYlden SYndYS da teNgYlYSte SinCYSe SeSkYZ
43:158  den unYkaZe da marijZe den ErgYZe onCYlno titakan ulSo gaj
43:159  umYltaren kalasYS :
43:160     - tide +vovukemlan . vet tendan dene tuSto tYgajYm ogYt
43:161  uZale .
43:162     - avaj , mo peS Suko optenat ? - +nikolaj OrYn jodo . - mYj
43:163  tYnarYm numalYnZat om kert .
43:164     - kertat , - maneS +nina .
43:165     +nikolaj , tudlan vaSeStYde , aCaZ mogYrYm savYrna da mutYm
43:166  lukteS :
43:167     - teve mYj +Sem teNYz vokteC ikmYnAr keCYlan onCYCrak pOrtYl
43:168  savYrnemat , tunam koktYn pu optaSlan lymYn levaSYm YStena .
43:169     - onCYlgoC it sOrO , - uSeStara +nina , - ala tolYnZat ot
43:170  kert , tunam vara CYlalan sYren koStat .
43:171     - nu , a iktaZ-mogaj Carak lekteS gYn , - +nikolaj vatYZYn
43:172  ojZYm pujto ogeSat kol , - ves ijZe tolamak . no keC-mo gYnat ,
43:173  tYj oNam nalYn AmdYle .
43:174  **59** - uke , ErgYm , - vujZYm ryzaltYS aCaZe . - CYlaZYmat
43:175  tolmeket reSatlena . teve ymaStat SYC tol , teniAt ESe pale
43:176  ogYl ...
43:177     - Sot YS lek , aCij , - +nikolaj aCaZYn ymbak titakanla
43:178  onCa .
43:179     - Sot lektYn ogYl gYn , tidlan tYjYm iktat ok titakle , -
43:180  +sakar kugYza tudYm lYplandara . - a mYlanna kYzYt muZedaS ok
43:181  lij , ErgYm . vet me Ynde lydYkSO eN ulYna .
43:182     - kuze tYge lydYkSO , aCij ?
43:183     - teve tYge , - aCaZe , kYnervujZYm pulvujZo gYC koraNdYde ,
43:184  kidSYm SaraltYS da uES vaS YStYS . - me avat dene koktYn taCe
43:185  jol ymbalne koStYna , a Erla ... vot vet kuze ...
43:186     - ala-mom ojlYStat , aCij !
43:187     - umbakYZe kolYSt ! memnan deke ikmYnAr keCYlan tolYn ot kert
43:188  gYn , me nimogaj oNamat ona nal . sandene , ErgYm , vueS it
43:189  nal . tYlanda Ynde kaASdat Zap SuYn . uke gYn , avat puStYlanaS
43:190  tyNaleS , - +sakar kugYza verZe gYC peNYZYn kYneleS da kalitkam
43:191  poCaS kaA , pujto ErgYZYm pokten lukneZe .
43:192     kyrtn<O korno stancij mogYrYS savYrnYSe izurem deke SumeSke
43:193  +nikolaj ikmYnAr gana Carnen SogaleS da , sumka den setkYZYm
43:194  mlandYS SYnden , aCaZ den avaZlan kidSYm ryza , a vara , vatYZ
43:195  den ErgYZYm pokten SuESat , ikmYnAr Zap nunYn dene pYrlA
43:196  oSkYleS .
43:197     ErgYZYn kid ryzYmYZYm uZYn , +egorovna SyjZYm utlarak SuA da
43:198  tunamak kidSYm SinCaonCYlnYZo ryzaS tyNaleS , a kum kidSYm pYkSe
43:199  vaCe turaSkYrak nOltaleS da pYrt gYna tarvatYleS , pujto tudo
43:200  mardeZ dene lyNgalteS .
43:201     kok SoNgYm onCen , +nikolajYn SymZO iSalteS da tidYn godYm
43:202  ConZYlan tuge CUCYn kolta , pujto tudo nunYn deCYn Erelan
43:203  ojYrlen kaA . tudlan aCaZ den avaZe ZalYn kojYt , vet nuno
43:204  adakat koktYnak kien kodYt . arnA narat pYrlA ilen kertdYmYZlan
43:205  kOra +nikolajYn ConZYlan jOsYn CuCeS .
43:206     izuremYS puren kajYmYZ deC onCYC ESe ik gana savYrnen
43:207  onCalmekYZe , kas rymbalgYSte tudo aCaZ den avaZYm pYkSe uZo .
43:208  nuno ESeat izirak da pygYrgYSO kapanla kojYC .
43:209     +nikolaj aCa-avaZ onCYlno SkenZYm titakanlan Sotla . vet
43:210  +nina dene koktYn SoNgo-vlakYm sijlaS nimom nalYn ogYtYl . tidYn
43:211  godYm +vovan poezdYSte koCdYmo sYr katYkYm aCa-avaZlan pYSten
43:212  kodYmYZYm Sarnalta . kYzYt ConZYlan ala-molan namYsYn CuCeS ...
43:213  pYtartYSlan tudo kidSYm ESeat Cot ryza , pujto tidYn dene nunYn
43:214  onCYlno titakSYm sulYneZe da , otpusk muCaSte tolamak manYn ,
43:215  ySandarYneZe .
43:216     stancij gYC tarvanen kajYSe poezdYn gudok jykSYm kolmekYSt ,
43:217  SoNgo-vlak mONgO oSkYl<YC . kudYveCYS purYmYSt godYm izi
43:218  kapkaStat , SylYkanla CuCYn , kYCYr YStalal vele poCYlt
43:219  tyCYltO .
43:220     - kajYSt , adakat igYnam uZaten koltYSna , - +egorovnan jykSO
43:221  umSa kOrgYZ gYC iSalt lekte .
43:222     - kajYSt ... - peNgYdemdYS SoNgo .
43:223     purYSt pOrtYSkO . +egorovna ystel jYr toSkeSt nale .
43:224     - onCo , aCaZe , ErgYna jokmamat konden ulmaS , - olYmbalse
43:225  sYr katYSYm uZYn , SoNgo ydYramaS vieSak SYrgYZale . - tau ,
43:226  ErgYm , avatYn jOratYme koCkYSYZYm kondaS monden otYl ...
43:227     a +sakar kugYza , vatYZlan peleStYSaS olmeS , oN tiC UZYm
43:228  nalYn , kelgYn vele Sylalten koltYS . tYgodYm tudYn uSYSkYZo
43:229  ala-kuze " pyCmO SultYSYm nigunam uSaS ok lij " , - manme oj
43:230  Skeak tolYn purYS da paCaS-paCaS kOvalaltaS tyNale . tide
43:231  SonYmaSak omsa londemYS namien SYndYS .
43:232     SinCe kugYzaj , CYlYmYSkYZe tamakYm temYS , tulYm YlYZtYS da
43:233  umSaSkYZe purl<o .
43:234     Sukat YS Erte , kandalge SikS viCkYZ pYl lonCo gaj pOlem
43:235  muCko SarlYS .

44:1  44  +morko kundemYSte    **105**
44:2     " +onCYko " ZurnalYn tenij lekSe ikYmSe nomereSYZe +morko
44:3  rajon +CodYrasola fermYS ymaSte keNeZYm vydYm poZarnYj maSina ,
44:4  a telYm " +belarus< " traktor dene SupSYktYmo nergen
44:5  kalaskalenam Yle . a tenij SoSYm lymYnak mYj tuSko tarvanYSYm .
44:6  vyd deficitet jOrSYn pYten Yle tuSto tunam . EsogYl rezinka kem
44:7  dene kelYnat puren SYm kert . tuge taSlen - ojlenat moStaS ok
44:8  lij .
44:9     - vyd SupSYktYSo poZarnik den traktorist-vlak kYzYt mom
44:10  YStat ? - " +t +morko " ostanovka vaStareS " +karl +marks lymeS
44:11  kolxoz " manYn vozYmo meNgan oNam onCalmeke , jodYm ik kornYeN
44:12  deC .
44:13     - palYnetak gYn , teve lud , - kidSYm ostanovka levaS saNgaS
44:14  SuAltYS .
44:15     mYetat pervoklassnik semYn kugu bukva dene " +t +morko "
44:16  manYn vozYmYm ludYn lektYm . a varaZe tudo radam denak
44:17  " +krepost< 18 " SinCamlan pernYS . tudYZYm por dene
44:18  kalligrafiCeski vozen SYndenYt .
44:19     - nunYn mom YStYmYSt tYStak pale , - eSarYS tYgodYm sade
44:20  mariet . - SkeSt kYzYt nuno 18 gradusanYS kusnenYt , a vol<YkYSt
44:21  - jYrvaS vyd taSlen gYnat - suxoj pajok denak vele ilat .
44:22     " teve kuze ulmaS ! " - peleStYSYmat , 18 krepostAn +t +morko
44:23  ostanovka gYC +morkYS kudal<Ym .
44:24     +morko kalYk - OrdYZ eNYm kumYlzakYn kinde-SinCal dene
44:25  vaSlijYn moStYSo poro kalYk . tuSto , unagudYSto , mYlam vizYmSe
44:26  pOlemYm ojYren puYSt .
44:27     purYSYm , ymbal vurgemem kudaS sakalYSYm , SinCYm kanaltaS .
44:28  truk mYlam jyStYn CuCaS tyNale . pyemat dYr-dYr CYtYrnalt
44:29  SoltkYkten nale . mo Sonem , jyStO muZak ok kuCo dYr ?.. tolYn
44:30  purYSemla pyZaltYnam YlAt - nimom SiZYn omYl .
44:31     batarejYm kuCen onCYSYm gYn - Umet gYna serlage ! parnAtYm
44:32  nOrten tuSko tuSkalte - tovatat kYlmen piZYn SinCeS . " molan
44:33  ogYda olto ? " - jodam unagudo ydYr deC .
44:34     - a memnan Ere tYgaj ... - vaSesta tudo . - kotel<ne ok
44:35  YrYkte . tendan gajZe ESe nimat ogYl - CYta . taCe toleS - Erla
44:36  kaA . tYsYZlan takSe logaleSak . teve tide linijYStak joCa sad ,
44:37  Skol . tuStYZo jySteS kalitlaltYnak ilat . pOlemlaSte vydat
44:38  kYlma ...
44:39     - neuZeli ? - manam .
44:40     - tovatat , - vaSeSta .
44:41     unagudo oza ydYretlan ySanYde , joCa sadYSket oSkYl<Ym .
44:42     - kuze tYSte iledaZe ? - jyStO ambar gaj joCa sadYS mien
44:43  purYmekem , jodYm .
44:44     - memnam kommunxoz tYge aSna , - vaSeStYS vocpitatel<nica
44:45  +galina +ivanovna +Sikareva . - telYgoC tYSte SokSo lu gradus
44:46  deC kySkO kyzen ogYl . joCa-vlak tidlan lijYnak CyCkYdYn
44:47  Cerlanat . tYge 170 izi ConYm orlandarena ...
44:48     mYlam kugun SylaltaS vele kodo . tYgodYm " keNeZYm terYm ,
44:49  telYm orvam AmdYlat " manme oj uSYS tolYn purYS .
44:50  **106** joCa-vlakat kYlmenYt , mYAt kYlmenam . tYge kYlmenak
44:51  unagudYS pOrtYl<Ym . YndYZe , Sonem , sijgudYS puren koCkYn
44:52  lektam - tunamZe kOrgemat Yra da Conlanat kuStYlgYrak lieS .
44:53     volYSYm ikYmSe paCaSYS , SupSYl<Ym sijgudo omsam - omsa YS
44:54  poCYlt . ESe ik gana SupSYl<Ym - tugakak omsa peNgYde . " paSa
44:55  keCe pYten ogYl , - Sonem semYnem , - molan vara tYge
44:56  tykYlenYt ? " mYj gaemak koCkaS tolSo-vlak deC jodam . nunat
44:57  vaCYm gYna turtYktat . " takSe YStYSaS " , - sade unagudo oza
44:58  ydYretat peNgYdemda .
44:59     mYetat YndYZe tykalaSak piZYm .
44:60     - neCYve tykalen koStaS ! tYlanda me sluga ogYnal ! - +galA
44:61  lyman paSaeNZYn torZa jykSO sijgudo gYC tolYn kerYlte .
44:62     - koCmo SuES ! - umYltaraS tOCem .
44:63     - a mYjYn mogaj paSam ! - Sokten kodo .
44:64     - sijgudo paSam YStYSaS ! - om Cakne .
44:65     sijgudYS logalSaS olmeS tugaj karemmutYm pzl<op mYlam
44:66  piZYkten puYSt - eNlan kalasaS jYlmat ok savYrne . mYlam
44:67  malaxaem temdalYnrak upSalaS da unagudo pOlemYSkem oSkYlaS gYna
44:68  kodo .
44:69     tuStYZo pYkSe jydYm ErtarYSYm . ErdenYZlan CerlanYSYmak .
44:70  paSa tYge mien ok lek man<Ymat , vurgemem CijYSYm da teNgeCYse
44:71  tolmo kornem dene mONgO CYmYktYSYm .
44:72     Ynde mYj kySnO ojlYmo azap tOrlanYmeke gYna +morkYS miem .
44:73  kYzYt keNeZ . telYlan tek terYStYm AmdYlYSt .

45:1  45  OrYktarYSe jOn     **106**
45:2     " +tumer " kolxozYso profkom vujlatYSe uSkal fermYn
45:3  doArkYZe-vlakYm pYtartYS kvartalYse paSa itog dene paldaraS
45:4  pogen . +stepan +regenSoroviC +ruruSev onCYC kodSo ijYSte kO
45:5  paSam sajYn , kO naCarYn YStYSe-vlakYm palemdYS . pYtartYSlan u
45:6  ijlan kugemdYme obAzatel<stvYm nalaS kylmO nergen uSeStarYS .
45:7  tidlanZe , mane profkom vujlatYSe , Skenan ulSo , tYgak OrdYZ
45:8  gYC rezervYm kYCal muaS da CYn kuCYltaS kyleS . vara tudo
45:9  idalYkYn itogSo poCeS ikYmSe verYm nalSe doArka ymbak SYmlen
45:10  onCale , SinCaZYm pyAle , pujto onCYlnYZo ferma paSaeN ogYl , a
45:11  ala-mYnAr ij godsek palYme taNZe SinCa .
45:12     - peCajkina joltaS , tYjYn opYtet kugu , kyleS rezervYm ,
45:13  tyrlO jOnYm Ereak kYCal muat . kodSo ijYSte obAzatel<stvet
45:14  mogajrak Yle ?
45:15     - kum tyZem litr , - CulYmYn vaSeStYS ilalSYrak ydYramaS .
45:16     - a lyStenatSe kum tyZem SYm SydO litrYm , tYge vet ?
45:17     - tYgak ala-mo ...
45:18     - a tYj Ske rezervet dene nYl tyZemYm lySten seNet ?
45:19     - nYl tyZemYm ? vozo , kertam !
45:20     - a nYl tyZem kok SydYm ?
45:21     - rezervYm muam , vozo vele .
45:22     - nu , Sonalte , a nYl tyZem viC SydO litrYm ?..
45:23     - da , nYl tyZem viC SydO litrlanat rezervat , molo jOnat
45:24  ulo , no vet tunam SOrZO peSak viSkYde lieS . ESe kok uSkalYm
45:25  ves vytaS SYlten SogaltaS puYza ?
45:26     - tidYm pogYnYmaSte ogYt ojlo , umYlYSYC ? a obAzatel<stvo
45:27  SotYSto kutYren kelSYme , manaS lieS . - +stepan +regenSoroviC
45:28  mutSYm koSartYS da CYlalan seNYmaSYm tYlanen kodYS .

46:1  46  CoNeStYlSe tarelka   **107**
46:2     vizYmSe klassYSte literatura urok kaA . ydYramaS tunYktYSo
46:3  jot jYlme gYC purYSo mutYm umYltara .
46:4     - joCa-SamYC , kO tendan kokla gYC pala : mo tugaj
46:5  fantastika ?
46:6     - fantastika - tide +ZUl< +vern , - ver gYCSak kYCkYrale
46:7  +sereZa .
46:8     - uke Sol , +sereZa , +ZUl< +vern - tide ajdeme . fantastika
46:9  temYlan knigam vozen .
46:10     - a-a-a , mYj palem ! - Ynde vese kYCkYra , kidSYm kySkO
46:11  nOltalYn , ryzgalen SinCa . - mYj kalasem , +zinaida +petrovna ?
46:12     - nu , kalase , +vitA , fantastika nergen mom palet ? -
46:13  tunYktYSo jodeS .
46:14     - mYjYn aCamat fantastikYm YStYleS , koeS , - vujZYm
46:15  udYrkalen , joCa vaSeStYS .
46:16     - kalasen pu-An , kuzerak vara YStYleS ?
46:17     - teNgeCe mYj " +pioner " ZurnalYSte CoNeStYlSe tarelka
46:18  nergen ojlYmaSYm ludYm , peSYZak SYm umYlo da avam deC jodYm .
46:19  no tudat mYlanem umYltaren YS kert . " teve kastene aCat paSa
46:20  gYC toleSat , CYla umYltaren pua " , - mane avam . no aCamZe Cot
46:21  jySO tolAt , SurgaS tyNale , tarelkYm tYSke-tuSko kYSkYlte ,
46:22  pudYrtYl<o .
46:23     - nu , tidYZe uZe fantast ogYl , jOrSeS xuligan , - mane
46:24  tunYktYSo . - umYlYSda , mo tugaj fantastika ?
46:25     - umYlYSna . tarelka-SamYC CoNeStYlYt , no ogYt pudYrgYl .
46:26  tide fantastika lieS ...

47:1  47  ySanle apparatura   **107**
47:2     naladCik kidSYm lupSale :
47:3     - kalYkYm yZaS lieS . ySanle apparatura Amde .
47:4     pogYnYmaSYm vydYSO kalYk velYS savYrnYS :
47:5     - doklad YStYSe 45 minutYm jodeS . kelSeda ?
47:6     - sita tYnar Zap , - vaSeStYSt zalYSte SinCYSe-vlak .
47:7     - doklad deC vara En onCYC ojlYSYlan 10 minut , molYlan vizYt
47:8  - ik sekundYmat SujkalYman ogYl , - umYltarYS pogYnYmaSYm
47:9  vydYSO .
47:10     naladCik tribuna deke pisYn liSeme , ala-mogaj knopkYm
47:11  temdale , vara verYSkYZe tolYn SinCe .
47:12     doklad YStYSet , tyrlO semYn savYrkalen , oNajYn kalaskalYS .
47:13  palemdYme nYlle viC minut kuze ErtYmYm iktat SiZYn YS Sukto .
47:14  naladCik voktenYZe SinCYSYm kYnervujZo dene tykaltYS :
47:15     - Zap muCaSYS liSemeS , a tudo alAt ok pYtare . teve uZat ,
47:16  OpkelaS tyNaleS .
47:17     - ... me ale palemdYmYnam CYlaZak YSten Sukten ogYnal .
47:18  sadlan ... - manYn gYna kerte kalaskalYSet - tribuna gYC polt
47:19  gYna jomo .
47:20     pogYnYmaSYm vydYSO kYnel Sogale :
47:21     - doklad pYten . jodYSda ulo gYn , vozen puYza . Ynde mutYm
47:22  vese naleS . - lymZYm kalasYS . tudo tribuna deke liSeme da jol
47:23  jYmakYZe onCale , peS Seklana . kutYraS tyNale .
47:24     - a doklad YStYSYZe kuSto ? - jodYC naladCik deC .
47:25     - ida ojgYro , tudo niguS jomYn ogYl , taza . laC palemdYme
47:26  ZapYSte ojlen SuktYdYmYZlan gYna OpkelYSaS . tribunYm lymYn
47:27  **108** tYge kelYStarYme . palemdYme deC utYZYm kutYraS tyNalat
47:28  gYn , jol jYmalnet lymYn YStYme omsa poCYlteS , jOneStarYme
47:29  mexanizm tYjYm , rualten nalYn , OrdYZYS koraNda .
47:30     doklad deC vara mutYm nalSe kokla gYC koktYnat tYgak jomYC .
47:31  laC ikte gYna , viC minutlan mutYm jodYn nalSe , ZapYStYZe
47:32  sajYnak volen oSkYl<o .
47:33     kutYraS ESe kum eN vozaltYn Yle , no nuno tribunYS lektaS
47:34  lydYC .
47:35     - tide texnikYdaZe vara SergYS SuYn mo ? - jodYC naladCik
47:36  deC .
47:37     - peS SuldYZak ogYl . no varaZYm SkenZYm sula . uto mut
47:38  kYSkYltmaS , Zap jomdarYmaS muCaSYS liSemSaS , - vaSeStYS
47:39  naladCik .
47:40     mYAt sade master deCet iktYm jodnem Yle , no jolem ala-kO
47:41  motkoC viAn SupSYl koltYS . CYlaZat unCYli savYrnalte -
47:42  eN-SamYCat , zalat jomYC . SinCam poCYn onCal<Ym - mYjYn kojko
47:43  voktene vatem SYrgYZ SogYlteS .
47:44     - mom vudYmatYlat ? ryzen-ryzen kojket gYnat volten SuYnem
47:45  Yle , - lotkYktaS tyNale .
47:46     - Ex , iziS jodYn SYm Sukto , meSajYSYC . a tYgaj tribuna
47:47  CYnZYmak lieS gYn , saj Yle , - vatemlan man<Ym .

48:1  48  silikat +viktYr   **108**
48:2     molo poSkudYZ dene taNastarYmaSte +opanas SuSaS telYlan
48:3  varaSrak kodYn AmdYlaltaS tyNalYn . vot-vot oS lum kYlmen voCSo
48:4  mlandYm SokSYn leved pYStYSaS , a tudYn tenij keNeZYm nOlten
48:5  SYndYme pOrtSYlan negYzSe uke . peS vaSke gYna silikat kermYC
48:6  kyleS . SkenZYn iziS ulo , no ok site . ikte deke jodYn miA -
48:7  uke , vese deke - tYgaAk vaSmut . kumSo eN tudlan poro kaNaSYm
48:8  pua .
48:9     - kaj +viktYr deke , tudo teNgeCe silikat zavod gYC peS Suko
48:10  kermYCYm konden manYn , ojlat ...
48:11     +opanaset Al ves muCaSke CYmalte . pialeSYZe +viktYr tosSo
48:12  kudYveCYStYZak , ala-mogaj somYlYm SuktaS tOCen , tYSke-tuSko
48:13  toSkYSteS .
48:14     SylYSYZYm paCaS-paCaS nalYn sitarYmeke , +opanas tosSYm
48:15  sOrvalaS piZe .
48:16     - Umo da tYj lij , kok SydO Colo silikat kermYCYm kysYneS
48:17  pu , ves arnASte kondemat , pOrtYltem vele ... - pYkSe gYna
48:18  mutSYm koSarten SuktYS , ale uES SylYSYZYmat nalYn YS sitare ,
48:19  keneta SYgYr kudYveCYSte piC lijSe UZ peCkalte :
48:20     - mo-o-om ? a-a-a , kermYCYm , CeCas vuetlan ik kermYCYm
48:21  puEm ! - kYCkYrale +viktYr da +opanas deke liSemaS tyNale .
48:22     - onCo , mom tolaSet , mYjZe tYgaj-tugajYm nimat SYm ojlYS ?
48:23     - tYj , azYren , peS palet , taCe vatemat keCYgut vuem
48:24  nultYS , Ynde tYjZe mYskYlaS Sonen tolYnat !
48:25     osal paSa lijYn kajYSaSYm SiZYn , +opanas tYSeC pulA gaj
48:26  lektYn tOrgalte .
48:27     Al muCko kurZYn volYSat , sade kojdarCYk poSkudetYm vaSlie .
48:28     - nu , mYskaraCe , poro oj-kaNaSetlan peSak tau , sade
48:29  silikatet teve-teve vuemlan logaleS .
48:30     - peSak CYtamsYr ulat . tYjZe mYjYn umbakYZe umYltarYmem
48:31  vuCen SYC Sukto , vigak pYSkerme joNeZ gYC koltYmo pikSla
48:32  CYmaltYC .
48:33  **109** - tutkarYS Suat gYn , ala-mom YStYmet SuES . Cot sYrYSe
48:34  Yle +viktYret .
48:35     - sYrYSe ulde . tudYZYn SkenZYnat ik kermYCSat ukes .
48:36     - kuze uke , tYj SkeZak , teNgeCe +viktYr oS kermYCYm iA visa
48:37  konden , man<YCYs ?
48:38     - silikat poselkYSkYZo mien SuYn , avtobus gYC volen , mONgeS
48:39  tolSo ves avtobusYS SinCYn , pOrtYlYn .
48:40     - kuze ?
48:41     - a vot , Cotrak podYlat gYn , tuge liAt Sol . jySO vuA
48:42  +morko avtovokzalYSte avtobusYS SinCYn , vaSke malen kolten Ske
48:43  turase ostanovkYZYm Erten kudalYn , silikat kermYC zavod turaSte
48:44  iZe pomYZalt Sukten . volen SogalYn - SoCmo AlZe ogYl .
48:45  SinCaZlan oSma purakYm , Sem SikSYm tyrgYkten SogYSo sade
48:46  zavodet gYna pernen . ikmYnAr Zap tYSke-tuSko toSkYStmeke , poro
48:47  eNYm kYCal muYn , oksam aren , mONgYZO pYkSe tolYn SuYn . tYge
48:48  ikmYnAr uto roskot lijYn kaen . tidYZat eSYZlan izirak ENgekYm
48:49  YSten .
48:50     pYCkemYS UapYSte tudYm palen SuktYSo-SamYC jodYnYt :
48:51     - kuS kudalYStYC ?
48:52     - tuSko ... - parnA koklaZYm onCYkten .
48:53     - molan ?
48:54     - " tidlan " , - logarZYm peralten onCYkten .
48:55     tYge ErlaSYZYm +viktYrYn ves lym SoCo . kalYk uSan , tunamak
48:56  piZYkten pua .

49:1  49  kulinar   **109**
49:2     - +kugergin , Erla marte otCetYm AmdYle . kySnO jodYt .
49:3     - YStena , +vas +vasYC , - YStalam .
49:4     - +kugergin , ikte pelen nul<Ym tuSkaltet gYn , mYnAre lieS ?
49:5     - lu .
49:6     - uZat , tYj vigak togdaet . sandene , ySanem , tYj nul<Ym
49:7  kyleS vereS tuSkaltaS ot mondo . tuge ?
49:8     - YStena , +vas +vasYC .
49:9     otCet dene jyde-koCde , malYde tolaSYSYm . CYla tyrYs YSten
49:10  SuktYmeke , kaZne " cifir< " voktene ik nul< dene tuSken
49:11  lektYm . Conemlan , ala-mo Sagal CuCo , adakSYm vujlatYSe
49:12  onCYlnat saj liAS tOCYmO kumYl avaltYS . toreSlanYde ESe kum
49:13  nul< dene tuSken lektYm . aj , mo liA , liA ... YndYZe luan
49:14  " cifir< " SydO tyZemYSke savYrnYS , a tyZemZe ... +E+v+m deC
49:15  posna kalasenat moStaS ok lij .
49:16     paSaSke tolYn purYSYm . revizionnYj komissij uZe tergaS
49:17  tyNalYn . +vas +vasYC , kidem gYC otCetYm nalYn , nunYlan
49:18  kuCYktYS :
49:19     - teve tYSte CYla raS , - ojla tudo , - memnan kollektiv kuze
49:20  paSam YSta ...
49:21     nuno , CYla dokumentYm pogalten , lektYn kajYSt . kok keCe
49:22  gYC +vas +vasYC mYjYm yZYktYS .
49:23     - +kugergin , - lYZgan onCen kutYra , tYj kulinarnYj
49:24  texnikumYSto tunemYn otYl ?
49:25     - uke , mYj SoltaS pYrCat om jOrate ...
49:26     - jOratet , ESe kuze jOratet ! - tYge tudo ystembak mYjYn
49:27  AmdYlYme otCetem luktYn kudaltYS . - teve , onCo , mogaj otCetYm
49:28  Solten puEnat ! tYlat verC mYlam peNgYdYn SiZtarYme . ESe pale
49:29  ogYl - **110** mo lieS . tYgaj otCetYm uSan eN Syk atYS
49:30  kudalta , a tYj - komissijlan kuCYktenat ! nOnCYk kulinar !
49:31     ikmYnAr Zap gYC +vas +vasYC adak yZYkta .
49:32     - vot mo , +kugergin , - ojla tudo , - nuno adak tergaS
49:33  tolYt . " otCetYm mYj joNYlYS YStenam , titakem mYjYn " manaSet
49:34  vozeS . YndYZYm umYlYSYC ?
49:35     - umYlYSYm .
49:36     - uto nul<Ym udYral da nunYlan kuCYkto ...
49:37     - mom ?
49:38     - kuze mom ? otCetYm !
49:39     - tendan kyStYmO semYn , tudo - SykSak vedraSte , - mutdam
49:40  vigak Suktenam manSYla , kuanen ojlem tudlan .
49:41     - mo-o-o !? molan ? mom tYj YStYlat ! vuem koCnet ! -
49:42  kYCkYrlen , +vas +vasYC kreslYSke loptok volen SinCe . pYtartYS
49:43  gana .
49:44     +vas +vasYC ik arnA gYC memnan deC kajYS . E-E ,
49:45  kajYktYSt ...

50:1  50  monCa   **110**
50:2     kYzYt vuem oSma dene nyZYn muSmo samovar gaj volgalteS .
50:3  voStonCYS onCYlno pel Sagat Colo Serge dene SerYn SogYltmo
50:4  okkyl . Erdene SyrgO muSSYla leve vyd dene niAlten nalat , da
50:5  Cyla paSaZe pYta . ugYC SoCSo gaAk liAt .
50:6     koklaSte molan Cara kodYnda manSat lektYn kerteS . om SYlte .
50:7  CYla Ske radamZe dene poCam . lYge gYC tyNale . Serge dene
50:8  vuetYm niAltet vele - vakS puraklak vaCet oSemeS . lYge deC vraC
50:9  dekat bol<nicYS mijYSYm . tudo , vuetYm CyCkYdYnrak muSkaS
50:10  kyleS , mane . kaZne keCYn gaAk muSkYm . tuge gYnat lYge YS
50:11  pYte . " mom Ynde YStaS ? kuze utlaS ? " - Sonem semYnem . -
50:12  Ynde veterinar deke mien tolaS gYn vele ? - Sonem . - mYjYn
50:13  palYme veterinarem nergen kalYkYSte peS saj oj koSteS . tudo
50:14  mYjYn lYgem vele ogYl , uSkal kotYrYmat pYtara .
50:15     - vot mo , Sergakanem , - mane sadet . - teve tYlat maz< .
50:16  na , kuCo . koneSne , puSYZo saj ogYl , no CYtaS lieS . jydlan
50:17  malaS voCmo deC onCYC jYge . ik-kok keCe gYC lYgetYn puSYZat ok
50:18  kod .
50:19     mONgYS kuanYSe pOrtYl<Ym . " nu , Ynde tide SykSak deC
50:20  utlemak , - Sonem , - voZYlmaS om puro , nigO igYltaS ok
50:21  tyNal " .
50:22     mONgYStO , CYlan malen koltYmekYSt , En ondak vuemYm muSkYm ,
50:23  koStYSYm , vara mazetYm parnA dene sitYSYnak udYral nal<Ym da
50:24  jYgaS piZYm . yp voZYS SYNdaraS tYrSenak jYgYSYm . ypSa gYnat ,
50:25  CYtem . CYla tide procedurYm pYtarYmeke , kojkYSko vatem kydYk
50:26  puren vozYm .
50:27     ikmYnAr minut gYC vatem poCaNaS tyNale : tYNge onCale -
50:28  tuNge . SinCaZlan nimo YS konCo , vitne . uES pYznen vozo . no
50:29  Suko kien YS kert . YndYZe ypSYnCaS piZe .
50:30     - adak ala-mogaj barmatuxam lOken tolYn , logarYmak pikta ! -
50:31  SoktYS tudYn jykSO . vara , kertmYZ semYn mYjYm kargen , ves
50:32  pOlemYS , livanYS , mien vozo . nimom peleStaS OrYm .
50:33  pYtartYSlan SkeZat ArnYSYm . kuze liASat , mom YStaSat om pale .
50:34  pYkSe CYtenak jydYm poCaN ErtarYSYm .
50:35     a paSaSte tide keCYn mo lijmYm luCo ojlYmanat ogYl . lieS
50:36  gYn , kolA roZYS puren SYlam Yle .
50:37     - kuSeC tYgaj ypS lektYn ? - omsadyr gYCak nerZYm kuptYrtYS
50:38  buxgalter .
50:39  **111** - keC protivogazYm Cij , - eSarYS kassir .
50:40     - tYgajYSte aNYrgen kolem ! - peNgYdemdYS otdel vujlatYSe .
50:41     - vueSem lYge CumYrgen , vot tidlanak maz<Ym jYgenam , -
50:42  umYltaraS tYrSem .
50:43     SudalSYZe mYjYm SudaleS , voStYlSYZo voStYleS .
50:44     - vot mo , - oZno parikmaxerlan paSam YStYSe +van +vanYC
50:45  peleStYS , - lYgYm zaprosto pYtaraS lieS . nal kyrtn<O tazYm ,
50:46  tuSko litrat pele kerosinYm , kok kormYZ SinCalYm pYSte , SinCal
50:47  SulYmeSke lugo . tudYn dene varaZe monCa deC onCYC vuetYm jYge
50:48  vele .
50:49     +van +vanYClan tauSten , vigak mONgO kurZYn tol<Ym . da sade
50:50  varYSetYm AmdYlYSYm da tunamak vuem muSkaS piZYm . Sukat YS
50:51  Erte , vuem CYtaS lijdYmYn peNaS tyNale .
50:52     tuvYr-jolaSet moCet , SikSaltYm monCaSke . monCaZat adakSe
50:53  liSYl ogYl - kok meNge ColYZo lieSak . vuem sOsnam kogartYmYlak
50:54  ENeS . SyleSt-SyleSt kurZam . pYkSe-pYkSe mien SuYm . SkeZe
50:55  noenam . eSartYSYZlan ESe tugaj kugu Ceret - Umet gYna
50:56  serlagYZe ! kalYk ENgekYS logalmem palYS dokan . Ceret deC
50:57  posnak purtYSt .
50:58     nOrtYSYm vuemYm , jYgYSYm SovYnYm . ypem korak pYZaSla
50:59  tovaNYn peNgYdem SinCe . kunar muSkam - tunar peNgYdemmYla
50:60  CuCeS . tide peNgYdetYm poSkudYn Sampun<Zo dene vele pYtarYSYm .
50:61  vara parnojYS oSkYlal koltYSYm . tuStYZo lOka ymbak kyzen
50:62  SogalmemYm vele Sarnem . bol<nicYSte gYna uSYm nal<Ym .
50:63  " +vaSkepolYS " maSina dene kondYSt , man<YC . " vuem ESe takSe
50:64  verYStYZak " , - Sonem semYnem . ypem niAlten koltYSYm - keC
50:65  karaulYm kYCkYre . SoSYmso imne kulapla joga .
50:66     tYge kok arnA ZapYSte kulapla jogenak vuem CaraNe .
50:67     Ynde vujYStem lYgemat pYtYS da ypemat YS kod . oZnYso azapem
50:68  deC utlYSYm .

51:1  51  +Sijava
51:2      +Sakrij     **16**
51:3     +Sakrij omsadyr olYmbalne puSkYdo vakSYSYSte jOsYn Sylen
51:4  kiA . tidlan amalZat ulo : nigot SuYn toleS , da ESe SodYSto
51:5  kumlo ij onCYCak veraNSe oskolko tarvanYlaS tyNalYn .
51:6  kokYrYkta . tYgodYm " onCYni , kolemak , - punCaleS . luS
51:7  lieSat , " ESe ilem Caj ... " - YStalaleS .
51:8     ilYS - ajdemYn En kugu poAnlYkSe . tYjYm ymYr kornYSto
51:9  keC-mogaj kugu orlYk vaSlijZe - SENgek ot Cakne . ilYS verC
51:10  kredalaS tyNalat .
51:11     - Ex , ymYrZat , ymYrZat ! mo dene tYjYm taNastaraS ?! laj
51:12  pual ErtYSe mardeZ dene ? SoSo vyd dene ? " - +Sakrij Sonkala .
51:13     teve +Sakrij , SOldYra kaStaS kYlden sakYme SovYCeS
51:14  kerZaltYn , peNYZ poCaNYn , kYnel SinCe . vudaka SinCaZ dene
51:15  oknaSke onCalaleS . umbalne +pOrtarka CoNgata koeS . lum tuSto
51:16  Sulenat , mlande poCYltYn , toraSke koeS . SokSo El gYC CoNeSten
51:17  tolSo kajYk tuSak kanaltaS SinCeS . ymaSte tuSko turnA-vlakat
51:18  volenYt Yle . kuanYmYSt dene nuno muren-murenak kuStYSt .
51:19  tur-lir-lur , tur-lir-lur - vele joNgaltarYSt .
51:20  **17** +Sakrij pOrtYStO SketYn . tudlan SonkalaS , SoSo jykYm
51:21  kolYStaS nigO ok meSae . koNga voktenYse okna kasvekYla onCa .
51:22  poCmo fortoCka gYC CaNa den korak-vlakYn vesela jykYSt Sokta .
51:23  yepu vueS pYZaSYm optat . Er gYC tyNalYn , kas marte lYm lijde
51:24  tYrSat .
51:25     " keNeZYSke lektam gYn , +Samaj ErgYm dene koktYn orvaSke
51:26  SinCYna da yj SudYm kYCalaS kaena " , - Cerle Sonkala .
51:27     +Sakrij oZno pagar Cer deC utlYmYZYm Sarnalten koltYS . tunam
51:28  ni koCkaS , ni jyaS YS toSt . mySkYrYStO , oN jYmalne Ere
51:29  korZo . bol<nica EmYmat AtYrak koCko , no YS polSo . ConYS
51:30  vitYmeke , SYdYZ dene CodYraSke koStaS tyNale . kok toAS
51:31  ENerten , kuZu keNeZ keCYSte lu-latviC meNgYm okSaklen koStYn .
51:32  ikana , kukSo kinde SultYSYm vYner sumkaSkYZe pYSten ,
51:33  CodYraSke lektYn kaen . pelenZe pYCalYm nalYn .
51:34     - tolYn om Su gYn , ida jomdare . CodYraSak malem , -
51:35  SiZtaren tYgodYm .
51:36     - adak tYj jomYn it koSt , - turgYZlanen vatYZe .
51:37     keCYgut CodYraSte koStmeke , kaslan ik izi er voktene
51:38  kanaltaS SinCYn .
51:39     jYrYm-jYr tamle puSan CodYra . " molan memnam tamlen ot
51:40  onCo " , - manSYla , vaCe ymbalnak SuSo lombYgiCke orlaNge-vlak
51:41  keCat . SyjYm vele iziSak kadYrte , umSaSke Skeak purat .
51:42  +SakriAt En SuSYZYm , En SemYZYm , umSaSkYZe pYSten lodYrta da ,
51:43  jYlmYZ dene tamZYm nalYn , kOrgYSkYZO SupSeS . vara , kinde
51:44  SultYSYZYm luktYn , koCkaS tyNaleS . no kukSo kinde purYltYS
51:45  logar aN gYC ok kaj , tudo puSkYdemdaS vydYm jodeS . a mo ? - er
51:46  tYStak , vydSO voStonCYS gaj Andar , voSt koeS . tuSan kindYm
51:47  tuSkaltaS gYn , mo lieS ? ik Cer ulo ymbaC , vese eSaralteS mo ?
51:48  kok ymYrYm ot ile ! kinde SultYSYZYm er vydYS CYkalta . vara
51:49  kugu appetit denak koCkaS tyNaleS . " koCkYSYn ypSYZak mONgYStO
51:50  pagarYm iSa Yle . a tYSte jolt da jolt vele kaAs , - truk tudo
51:51  SkenZYm Ske tergaS piZeS . - oNaj , oNaj " , - SkanZe Ske
51:52  peleSta .
51:53     koCkYn temmek , +Sakrij , jOnanrak verYm muYn , Sudo koklaS
51:54  meraN ige semYn turtYn vozeS da nimom SiZde malen kolta .
51:55  jydvoSt ogeSat pomYZalt . a mONgYStO , pagar indYrYmYlan lijYn ,
51:56  kuze gYna tudo poCaNYn ogYl . kYnel SinCYn vasarYme pagYtSat
51:57  AtYr lijYn .
51:58     tYgerakYn CodYraStet +Sakrij Erdene pomYZalteS . pyrtys
51:59  tunare tYnYs - kalasen moStaSat ok lij ! keCe puSeNge vujYSkat
51:60  nOltYn . lYStaSla kokla gYC SeNYn puren , SOrtn<O parCalaZ dene
51:61  +SakrijYn SyrgYZYm niAltkala . +Sakrijlan " nu , igem , kuze
51:62  malYSYC ? " manSYla vele koeS .
51:63     malYme verZe gYC +Sakrij kYneleS , mogYrZYm todYSt naleS .
51:64  jYrYm-jYr kajYk mura . umbalne kuku ala-kOn ymYrZYm Sotla .
51:65  tunar saj tudYn ConZYlan , keC kYzYtak CoNeSten vele kae !
51:66     tYleC vara +Sakrij kaZne keCYn gaAk koStaS , er vydYm jyaS ,
51:67  tuSak syaltaltaS tyNale . vara semYn pagarZe jOrSYn tOrlanYS .
51:68  oZnYso orlYkSat pYtYS .
51:69     ... ymYrvyd ENer , arnA Colo lySkYmeke , Ske ser koklaSkYZe
51:70  turtYn , yNYSemYn purYS . AlYse pOr>eN-vlak +savak velYSke
51:71  kajYSe kornYvalne u kyvarYm CoNen SYndYSt .
51:72     - ymYr SujYmo SudYm mYj Ynde kYCal om mu , - Sylalta
51:73  +Sakrij . - tuge-gYnat bol<nicYSke mien tolaS uto ogYl . maSina
51:74  dene Ynem kaj , imne lieS gYn , jOra Yle ...
51:75     no SonYmaSYm SuktaS kuStYlgak YS lij . +Samaj ErgYZe tide
51:76  paSalan kumYldYmYn tarvanYS . molanZe , AlYSte imn<Ym muaS peS
51:77  jOsO . tudYm maSina pokten luktYn .
51:78     +Samaj ik kudYSto toSto orvam muo , aCalYS .
51:79     ErlaSYZYm nuno +savak bol<nicYSke kajYSt .
51:80     toSto orva koCYrtata . +Sakrij Cot ryzalteS gYnat , tidYm ok
51:81  SiZ , uSYZo ErtYSYS CoNeSta ...
51:82                   ...
51:83  **18** +Sakrij oZno +savak AlYSke lapkYzYlan puraS lijYn .
51:84  lapkYze liAS izinekak Sonen pYSten . oZno nunYn deke
51:85  kornYeN-vlak purenYtat , ystembake kalaCYm luktYn pYStenYt .
51:86  kalaCYZe izi oS pYl ora gaj ovaren Sogen . tidYZe kYzYt gYn
51:87  tudYn SinCaStYZe .
51:88     kok keCe priem-sdaCYm YStYmeke , peS Suko sitYdYmaS lektYn .
51:89  tunamse oksa dene kolo tyZem . tudYm tylaS ni surt , ni vol<Yk ,
51:90  EsogYl Ske vuetat ok site . lapkYze +CumbYlatYn CurijZe pokSYmla
51:91  oSem kaA . " tYge lijYn ok kert . kuSto-gYnat joNYlYS lijYnna .
51:92  uES SotlYza . uES " , - lydYn sOrvalen +CumbYlat . a SkeZe
51:93  Sonalten : " koCmYZo koCkYm , tYnarak , manYn , kO Sonen ? "
51:94     ik gana Sotlat , ves gana , no kolo tyZem sadYgak Syj
51:95  ymbalnak kodeS , iziSat volaS ok Sono . komissij Clen-vlak ,
51:96  +SakriAt , iktevesYStYm Ormalgen onCalYt . ik Zap tYge Sogatat ,
51:97  +savak Al marij , +vaslij lymanZe , ojYm YSta :
51:98     - taCeS tYgak kodSo . Erla uES onCena .
51:99     tYge kelSen , Salanen kaAt .
51:100     kumSo keCYn +SakrijmYtYn izi omsaStYm poCYn , topkata kapan
51:101  sade +vasliet pura . CurijZe joSkarge , vesela , yAn melnala
51:102  vele koeS .
51:103     - Ej , +Sakrij tos , ukelan puStYlanYSna . sitYdYmaSet uke
51:104  ulmaS , - vigak jYrYmlaS piZeS +vaslij . - ik kagazYSte vozYmYm
51:105  Sotlen ogYnal . ESe tegYt den imne kYCkYme tarmanYm +kaCmaS
51:106  AlYSke uZalYme , a oksaZYm kolxoz tylen Sukten ogYl . bazYSte
51:107  nalSaS satuZat Suko . CYlaZe SydO teNge vele ok site ... taCak
51:108  kaena da CYla paSam pYtarena .
51:109     - tuge gYn , peS jOra , - ondalCYkYm togdajYde , +Sakrij
51:110  kOna . - kaena . ajda ondak , +vaslij rodo , kinde-SinCalYm
51:111  purlYna ...
51:112     kutYren SinCYme dene Zap ErtYmYmat SiZYn ogYtYl . +vaslij
51:113  kaAS kylmO nergen kastene iZe uSeStaren .
51:114     - jyd vaSeS kuSko kaeda ? igeCYZat naCar , - tutkarYm
51:115  SiZSYla , CaraS tOCen +Sijava .
51:116     no araka dene CulYmeStSe-vlak ydYramaS mutYm kolYSt ogYt
51:117  Sogo . pogYnat da lektYn kaAt , +Sijava +Samaj ErgYZ dene SYZe
51:118  jydYm surteS SketYnak kodeS . omsam gYna Cot tykYla .
51:119     +Sakrij , imne oraltYSke puren , orod deC jodYn , ik imn<Ym
51:120  kYCken lekteS .
51:121     - pasu dene vikrak , - maneS +vaslij .
51:122     vik korno dene kaAt . +savakYS SuSaS godYm Cotak
51:123  pYCkemYSalte . parnAm CYkenat ok koj . Al marte meNgat pele
51:124  kodYn . keneta Soj-ik SySkaltYme jyk SergYlt kaA . +vaslij ,
51:125  sapkeremYm SupSYlYn , imn<Ym Cara da , orva gYC tOrSten volen ,
51:126  ala-kuSko SYleS . tide ZapYSte liSnak pYCal pudeSt kaA .
51:127  +Sakrij , uSYm jomdaren , orvaSYZak SuNgalteS . mo lijmYZYmat
51:128  umYlen ok Sukto .
51:129     olAn-olAn eN-vlakYn kutYrYmo jykYSt pYlYSYS puraS tyNaleS .
51:130     - kolen ?
51:131     - uke , Syla ...
51:132     - da-a ...
51:133     +Sakrij orvaSte komdYk kijYmYm SiZeS . tarvanaS , kYnelaS ,
51:134  ojlaS tOCa , no nimomat YSten ok kert .
51:135     - Ynde mom YStena ? - adak ala-kudYZo jodeS .
51:136     - putYrak naCar paSa , - tide +vaslijYn jykSYla Sokta .
51:137     - toAS kyleS . Carlak korem peS kelge . ik eNat kYCal ok
51:138  mu ...
51:139     - a vatYZe ? vet mYj denem pYrlA kajYmYZYm uZo ...
51:140     " utare , kugu Umo , polSo ! " - +Sakrij uSYZ dene sOrvalen
51:141  Sukta ma uke , uES tamYkYSke kumYktalteS . keCkYZYn , SinCaZYm
51:142  poCmekYZe , voktenYZe SortYn SinCYSe +Sijavam uZeS .
51:143     - kuSto ulam ? mo lijYnam ? - umYlYneZe +sakrij . kYnelaS
51:144  tOCa , ok kert .
51:145  **19** - bol<nicYSte . lyenYt tYjYm , +Sakriem , - jykYnak
51:146  SortYn kolta +Sijava ...
51:147     sudYSko +SakrijYm , kok velYm kuCen , vyden purtYSt . tudo
51:148  ESe koStYn ok kert . kalYk zal tiC pogYnen , koridorYStat ,
51:149  kudYveCYStat SogYltYt . tolSo-vlak +SakrijYm Camanat , kuze da
51:150  mo lijmYm YNlYneSt .
51:151     +sakrij tuSmanZe-vlakYm ulo SYdYZ dene onCaleS . +vaslij dene
51:152  SinCaZe vaSlieS . sud deC onCYC +vaslij Ske eNZe-vlakYm +Sakrij
51:153  deke sOrvalaS koltYl<o . tidYm-tudYm puaS sOrYS . " mYj gYna
51:154  tYjYm utaren kodYSYm ... " - tuleC molo yj-myj mutYm ojlYStYn .
51:155     " mo verC mYjYm tYge YStYSda ? mogaj titakem lijYn ? " -
51:156  uESpaCaS +SakrijYn uSYZo tyen . no tunam CYn vaSmutYm muYn
51:157  ogYl . varaZYm gYna tuSman-vlakYn osal paSaSt tyZvake lektYn .
51:158  nuno tYge SonenYt : priem-sdaCYm YStaS , +SakrijYm puStaS .
51:159  +CumbYlatYn lekSe sitYdYmaSYZYm tudYn ymbake SykalaS . a kolYSo
51:160  deC mom jodat ? kolen - pYten . tYge +CumbYlatYm utaren kodaS
51:161  SonenYt .
51:162     ... +SydYmarijYSke krasnoarmeec-vlakYn prodotrAdYSt tolYn .
51:163  nuno Ara SinCYSe lapke klatYSke kindYm CumYrenYt , poAn-vlak deC
51:164  pogen nalmYm , utYZYm . keneta turgYZlandarYSe uver Sarla : pyrO
51:165  uezd velYm oSo-vlakYn otrAdYSt toleS , vaSke +SydYmarijYSkat
51:166  SuES . ik joSkararmeecSe +SakrijYm yZYkta da tudlan sravoCYm
51:167  kuCYkta .
51:168     - memnan tolmeSke sakle . me vaSke pOrtYlYna . uke gYn ,
51:169  teve , - joSkar saltak pysO SaSkYZYm luktYn onCYkta . SaSkYZe
51:170  jYlde-Uldo vele jYlgYZeS . saltaket imn<YZYm kuSkYZeSat , Al gYC
51:171  lektYC SikSalteS . kindYlan tolSo oboz-vlak Ara kudalYnYt .
51:172     Zap Sukat ok Erte , +ylYl +muCaS urem dene imneSke-vlak kudal
51:173  tolYt . nuno +SydYmarieS Carnenat ogYt Sogal , tidYm-tudYm
51:174  jodYStYtat , joSkarge-vlak kajYme velYS kudal jomYt . poCeSYSt
51:175  purak gYna tyrgalt kodeS .
51:176     kumSo keCYZlan , +SakrijYn +Sijava pelaSYZ dene tYlzan
51:177  kastene lapke klat voktene SYve-SYve mutlanen SinCYmYZ godYm ,
51:178  progal gYC keneta kum imneSke tolYn lekteS .
51:179     - teve tudo , - +Sakrij ymbake onCYkten , maneS iktYZe .
51:180     - a nu , nolner , sravoCYm pu ! - kYCkYral kolta pYCalan
51:181  eNZe .
51:182     nine kum eNet , pogYmo kinde nergen uZYn-kolYn , tudYm nalaS
51:183  tolYnYt .
51:184     - Sogal ! - lydYkten kYCkYralYt rvezYm .
51:185     - kinde ambar deC sravoCet kuSto ?
51:186     - mYj nimogaj sravoCYmat om pale .
51:187     - mom tudYn dene ojlet , lyj ! - Syda Sem CuriAnZe .
51:188     - pYtartYS gana jodam : kuSto sravoCet ?!
51:189     rveze CYtYra . kenetaSte mom YStaSat ok pale .
51:190     - lyj ! lyj ! - CYStYrat molYSt .
51:191     tYgodYm +Sijava +Sakrij dek kurZYn miA da tudYm Ondal
51:192  SogaleS .
51:193     - kolaS gYn - pYrlA , ikanaSte .
51:194     jOratYSe da lydSO kok samYrYk Sym iktYSke uSnen , ik semYn
51:195  kYra .
51:196     kurok Colt SoktYS , no pYCal YS lyAlt . pujto tudo , +Sijavan
51:197  sOrvalYmYZYm kolYnat , ozaZlan toreS SogalYn . tYgodYm
51:198  +sakrij keneta " +olaC ! " - kYCkYral kolta . pYznen voCSo
51:199  +olaC , mo YStaS kylmYm umYlYSYla , kudal tolYn , vigak pYCalze
51:200  ymbake tOrSta da ulo SYdYn puraS piZeS . osal ajdeme kYCkYrla ,
51:201  Cumkala . vara , kuze lie tuge , pYCal puCSo pij oNYS tyknenak
51:202  pudeSteS . +olaC vijdYmYn Sujnen vozeS .
51:203     tYgodYm ulo +SydYmarij Al kalYk pomYZalte .
51:204     - kYnelza ! utarYza ! - jyk SarlYS .
51:205     - ajdemYm puStYt !
51:206  **20** Al kalYk CumYrgYmYm SiZYn , bandit-vlak pakCaSke , pakCa
51:207  SeNgeC tYgYde vonder dene vydYlaltSe koremYS SYlYn kurZYC . tYge
51:208  pij Ske ozaZ verC ilYSYZYm puYS . eSartYSlan kalYkYn kindYZat
51:209  aralalt kodo .
51:210     ... " ilYSaS keCet ulo gYn , ilet . kolaS Zap SuES gYn ,
51:211  niguzeat utlen ot kert , - orvaSte SinCYSYZla , Sonkala
51:212  +Sakrij . - lyenYt gYnat , pialem ulo , ESe ilem . a nuno ,
51:213  tuSmanem-vlak , AtYr ij onCYCak kavaren pYtYSt . iktYZe tUr<maS
51:214  vujZYm koCko , vesYZYm joltaSYZe-vlak puStYnYt , a kumSYZo -
51:215  +vaslijZe , eN Sudalme SudYSeS vydYlalt ilYS , varaZe SyjYSkYZO
51:216  SkeZak SOrgam CiktYS " .
51:217               ...
51:218     o +savak AlYS naNgajYSe toSto orva korno ! mom gYna SYC
51:219  uSeStare taCe . teve ... sade ver . kumlo ij ErtYmeke , +Sakrij
51:220  uES tYSke , tide mlande ymbake , volen SogaleS .
51:221     " +Samaj ErgYm , ymbakem it onCo , ver Sagal mo tYlat ? it
51:222  onCal aCatYn SinCaSkYZe . vet tudo kYzYt ulo kOrgYZ dene
51:223  CYtYren-CYtYren SorteS . tYlat gYna YneZ SiZtare . molan aCatYn
51:224  ojgYZYm tYlat palaS ? it uZ . Ske puStYlanem gYnat , sita .
51:225  tiddeC posnat ilYSYSte turgYZlanaS amal ulo " .
51:226     a keCYZe taCe pujto lymYnak umYr , Cever . kavaSte ik pYl
51:227  lapCYkat ok koj . voktenYse CaSkerYSte oZnYsYlak SySpYk-vlak
51:228  Copkat , CodYraSte tyrlO kajYk jyk-jyan talYSna . tugakak ulo
51:229  Con dene , posnak ojYrtemYn kuku mura . kuku SinCYn murYmo
51:230  puSeNgYm +SakrijYn mien OndalmYZe SuES . no tudo ala-kuSto ,
51:231  toraSte . pujto kuku joCa Zap gYCak tolYn da SinCalan ok konCo .
51:232  CodYra ymYlYStO , uZar Sudo koklaSte , alYn-gylYn , tyrlO tul
51:233  dene volgaltYn , lups pYrCe-vlak jylat . pyrtys +Sakrijlan
51:234  ojla : mYj Ere tYgaj motor lijYnam . da tYgaAk kodam .
51:235     " kyCYk . motkoC kyCYk ajdeme ymYr . tudYZYmat ajdeme semYn
51:236  ilen ogYna moSto . ikte-vesYm ondalkalena , SakSe paSam
51:237  YStYlYna . vyr joktaren kredalYna ... - +Sakrij +Sijava vaSeS
51:238  SinCYn ojlen . - molan ilena tynASte ? om pale . ulo dYr
51:239  palYSYZat . aj , keC-mo lijZe , no sadYgak ilen Ser ok tem . ESe
51:240  ik ymYrYm puat gYn , mYj tide pyrYmaSemak nalam Yle . tek
51:241  indYraltYn , orlanen , kuCedalYn , kuanen , seNen , seNaltYn
51:242  ilenam . no tide kornemak , Ske ymYremak Serge . ves ilYS mYjYn
51:243  ogYl . a ves semYn ilenZat om moSto . lijYn , moZYC , mYjYnat
51:244  joNYlYSem , titakem . no eNlan , iktYlanat , lymYn osalYm YSten
51:245  omYl . tidYZlan tau . lieS kugeSnaSat . naCar mo , kunam ik
51:246  eNat , ymbaket parnAZYm Suen , osal Somak dene ok Atle ?
51:247     kunar ilenam - Sagalla CuCeS . pujto ala-mom tugajYm ,
51:248  sajYm , ESe YSten Sukten omYl . poSkudem , AlYsem-vlaklan ,
51:249  Elemlan . tide poro Con SiZmaSem kOrgeSemak kodeS . kydYnem
51:250  SygareS jomeS . laCak tidYZe motkoC Zal . a molYm om Camane .
51:251  kunam-gYnat ymYrlan muCaS lijman . SoCYnat gYn , kolYde ot kod .
51:252  tide pyrtysYn pyrYmaSYZe , memnan kumYlnam ok onCo " .
51:253     " mom ojgYret ? - lYplandaraS tOCen tYgaj godYm +Sijava . -
51:254  vet ajdeme ymYr kutYS dene ogYl , a YStYme paSa dene
51:255  aklalteS " .
51:256     " tudYZo tuge , - kOna adak +Sakrij . - no mYj , EsogYl ,
51:257  sarYStat lijYn omYl . Elem verC , molYn semYn , vyrem YS jogo ,
51:258  a ulYZat vurgYZ Sol<o . nele ZapYSte kertmem semYn paSam
51:259  YStYSYm . ondak lapkYSte , vara pravlen<YSte buxgalterlan . a
51:260  SinCa vij izemmeke , lapkYm orolYSYm , keCYvalYm portYSkemYm
51:261  pOrdYktYl<Ym ... "
51:262     " tide Sagal ogYl , - akla +Sijava . - tYjYn YStYme
51:263  portYSkemet nele sar ijlaSte da varaZYmat Catlama telYm
51:264  vate-vlakYn jolYStYm Suko YrYkten . nuno , telYm taza-Esen ilen
51:265  lektYn , SoSYm vitle meNge tora gYC urlYkaSYm SupSYktenYt .
51:266  pasum kuralYn-tYrmalenYt , kindYm kuSten , frontYSko koltenYt .
51:267  keNeZYm savam , tovarYm pysemdenat , sorlam pyCkYnat . tide
51:268  Sagal mo ? pytYn< +SydYmarij **21** kalYk paSatYm akla . tidYn
51:269  godYmak viC ikSYvYm onCen kuStYSna " .
51:270     +Sijava +Sakrij pelaSYZlan kuanen ok tem . tudo UZo eN
51:271  semYn , kidSYm lupSalYn , SkenZYm YS luStare . ilYSYn SinCalan
51:272  kojdYmo tyN poAnlYkSe pelen CotYrak vele ENertYS . +Sakrij ,
51:273  mutat uke , umYla : tudlan Cever SymbelZYn nimuCaSdYme porYlYk
51:274  den jOratYmaSYZe vijYm puEnYt .
51:275     pialeS , +SakrijYn SonYmaSYZat Suktalte . nunYn pOrt voktenak
51:276  kevYt poCYlto .
51:277     tidlan kolxoz pravlenij Suko tYrSYS . Al izi gYnat , kevYt
51:278  deC posna ok lij . ule gYn , eN-vlak Ertak poSkudo +savak AlYSke
51:279  koStYt , Suko ZapYm jomdarat . paSa keCe kyrYlteS . +Sakrij tide
51:280  kevYtYSte YStaS tyNale .
51:281     paSa , vekat , kelSen . tidlan +Sijavat kuanen . +sakrij
51:282  kenetaSte vaStalt kajYS : kande SinCaZe ESeat Cot volgalte .
51:283  susYr jolZYlan kOra jYle tarvanYl ok kert gYnat , kidSe
51:284  volgenCYla koSteS . toraStYrak keCYSe arverYm SinCYme verZe
51:285  gYCak naleS . polYSkalYSYZe ulo : lymYnak kelYStarYme kok
51:286  voZYnan Sertne toA . manYt vet , sitYdYmaS SonaS , jOnYm muaS
51:287  tarata . toAZe stojka ymbalne iziSat Ara ok kij . Anda gaj
51:288  SYmargenat , lapke pOlem muCko jYlt da Ult vele CoNeStYleS .
51:289  stojka jYmake pYrYsla tOrStalten pura da tuSeC puda parnASkYZe
51:290  SovYnYm kerYl lukteS . ves kadYrrak parnAZ dene puda vedram
51:291  nOltalYn , ozaZe onCYko , visa vokteke , konden SYnda . " ESe
51:292  mom Sydet , vigak Suktem ! " - manSYla , ukSer olmo SinCaZ dene
51:293  lapkYze ymbake onCaleS .
51:294     joCa-vlakYm gYn lapke gYC pokten luktaSat ok lij . nuno
51:295  iktaZ-mo jOn dene tolaSak tYrSat , a tolYt gYn , artist-fokusnik
51:296  gaj okSak CyCym SinCam karen onCen Sogat .
51:297     AlYSte tunam gramotan eN Sukak lijYn ogYl , toSto ilYS-jyla ,
51:298  tyrlO okkyllan ySanYmaS uS-akYlYm lugenYt . sandene , paSan peS
51:299  voranen tolmYZlan kOranen , UZo eN lapkYze nergen tyrlO SoAmat
51:300  kukteStaS tyNale : " +Sakrijlan ala-mogaj vij polSa . tudYn UZo
51:301  ulo " . manYt vet , pij opta - mardeZ Salata .
51:302     no mom +Sakrijlan CYten lektaS logalYn , tidYm CYlan gaAk
51:303  SarnenYt . jol ymbake SogalaS gYna ymYrYStYZO kokYmSo gana
51:304  tuneme . ondak - joCaZ godYm . a Ynde - susYrgYmo deC vara .
51:305  ondak kok toA dene koStaS tuneme . olAn-olAn ik toAZYm SolYS . a
51:306  vesYZ deC posna ok lij . ikana kevYtYSte , En uke godYm , toAm
51:307  pYSten , kidSYm SuldYrla Saralten , kok-kum oSkYlYm YStYS ,
51:308  arver meSak-vlak ymbake mien kerYlte . kuanYmYZ dene EsogYl
51:309  SinCavydSat lekte . no lups gaj Andar SinCavydSYm nigO YS uZ .
51:310     " kaZne keCYn tYge toSkYStaS tyNalam gYn , ala jolYmat
51:311  nalam ?! " - lydYn-kuanen Sonalten koltYS tunam +Sakrij . tYge
51:312  tYrSen , tudo SkenZYm AtYrlan tOrlatYS . +Sijavan vozak onCYlno
51:313  CoklYmYZo iziSat YS polSo . laC Ske vijlan ySan vele ajdemYm jol
51:314  ymbake peNgYdYn SogaltYS . tidYm +Sakrij sajYn umYlen .
51:315     tYge +Sakrij pagalYme lapkYzYSke , kumYlzak eNYSke savYrnen .
51:316  kaZne kornYeN tudYn deke puren lektaSak tYrSen . telYm gYn ,
51:317  mONgYSkYZak miAt ulmaS . ik-kok korka SokSo CajYm podYlYt .
51:318  +Sijava kaZnYZYm porYn vaSlijYn : vet kornYeNYm pagalYman .
51:319  tidYn SotYSto +Sijavan Ske kumYl ENertYSYZe lijYn , Sotlan tolSo
51:320  ojYmat tYmanmeS uSeStara .
51:321     " ik jomakYSte , - maneS tudo , - Umo pyrYSO , kyCYzO lijYn ,
51:322  surt gYC surtYS koSteda . Eskera , onCa : kO kuze ila ? CYn
51:323  korno dene oSkYlYt ale CoAlYk dene , eN kySeS Ske pialYStYm
51:324  CoNat ? urem dene ErtYSYZla , peS tamle puSYm SiZeS . poAn
51:325  surtYSto oza vate yAn melnam kyESteS . SoNgo kyCYzet puren
51:326  SogaleSat , porYn salamlalteS . " melnatYm pu-An " , - manYn
51:327  sOrvalen , kidSYm SuAlta .
51:328     - tendan gae kyCYzO-vlakYm ot pYtare ! pOrtYm lavYrten it
51:329  koSt , lek tYSeC ! - oza vate kYCkYral kolta .

52:1  52  kornYSto   **42**
52:2     passaZir-vlakYn SinCYn SuktYmekYSt , " +aleksandr
52:3  +parxomenko " teploxod pristan< deC ErkYn torlYS da +Ul ENer
52:4  dene umbakYla kaAS tyNale . eN-vlak CYlanat veran-verYSkYSt
52:5  Salanen pYtYSt . teploxod muCko onCen koStYn savYrnYmeke , mYAt
52:6  biletYSte palemdYme kok veran kaUta deke mien pernYSYm . omsam
52:7  tykaltYSYm .
52:8     - purYza ! - kOrgO gYC porYn vaSeStYme jyk SoktYS .
52:9     puren Sogalmekem , pOlem pokSelne SogYSo topkata kap-kYlan ,
52:10  Semalge SyrgYvYlYSan iktaZ nYlle iASrak pOr>eNYm vaSlijYm .
52:11     salamlaltna . kornYso joltaSemYn lymZO +gennadij
52:12  +nikolaeviC , +volZsk ola gYC , zavodYSto slesar<lan YSta .
52:13     - +gennadij +nikolaeviC , ala restoranYS mien tolYna ? -
52:14  veraN Sumeke , u joltaSemlan temlYSYm .
52:15     - mien tolaS lieS , vet keCYval koCkYSYmat YStaS Zap , -
52:16  kOnYS tudo .
52:17     restoranYSte eN Sagal Yle . oCYni , SukYSt uZe koCkYn
52:18  kaenYt . me okna voktenYse ystel koklaS verlanYSna . oficiantkYm
52:19  Suko vuCaS YS logal - tol<o vele . mYj kogYn<nan olmeSat zakazYm
52:20  vozYktaS tyNal<Ym .
52:21     - koCkaS kok pel<men<Ym , kok bifSteksYm , kok salatYm ,
52:22  jyaS ... +gennadij +nikolaeviC , jyaS mom nalYna ? - joltaSem
52:23  deC jodYm .
52:24     - mYlam gYn , ida nal - mYj " koCo vyd " manmetYm om jy ,
52:25  kumYlda ulo gYn , Skanda nalza , a mYlam - CajYm ale kofem .
52:26     - +gennadij +nikolaeviC , te mYjYm YSda umYlo , koeS , -
52:27  oficiantYn kajYmekYZe , man<Ym . - vet mYj araka nergen SYm
52:28  ojlo . tudYm SkeZat umSaS om nal .
52:29     - tugeZe vueS ida nal , - vaSeStYS tudo .
52:30     keCYval koCkYS deC vara kaUtYS pOrtYlna da kanaltaS voCna .
52:31  ik Zap koktYnat SYp kijYSna . mYj semYnem u joltaS nergen
52:32  Sonkalem .
52:33     - +gennadij +nikolaeviC , te arakam podYlYnat onCen ogYdal ,
52:34  oCYni ?
52:35     +gennadij +nikolaeviC vigak vaStalte . ikmagal tugak
52:36  tarvanYde SYp kijYS , pujto jodmem YSat kol . ojlYSaS SomakSe ,
52:37  oCYni , veselaZak ogYl , sandene tYgaj jodYSlan vaSeStYmYZe ok
52:38  Su . no vara verZe gYC kYnele da , mYjYn mogYrYSkYla savYrnen ,
52:39  vaSeStYS :
52:40     - podYl onCenam . no om podYl gYn , sajrak lieS Yle .
52:41     vara adakat SYp lie . no mYjYn kolYStaS AmdYlaltmem uZYn iziS
52:42  lijmeke , SkeZ dene lijSe koCo istorijYm kumYl deC posna
52:43  kalaskalaS tyNale :
52:44     - SoCYnZo mYj +volZsk gYC omYl . olaSke , SYmiAS SkolYm
52:45  pYtarYmeke , remeslennYj uCiliHYS tunemaS tolYnam . tuSto
52:46  slesar< special<nost<Ym nal<Ym . uCiliHYSte tunemmem godYmak
52:47  +galA dene nalYme lijna . tudat mYjYn semYnak Al gYC tolYn ,
52:48  StukaturmalAr-vlakYm AmdYlYme gruppYSto tunemYn . koktYnat
52:49  obHeZitijYSte ilenna . keCe eda pYrlA zanAtijYS koStna , uroklan
52:50  AmdYlaltna , a Ara ZapYSte kino onCaS ale tancYS kurZtalna .
52:51  +volZsk olan sOral uremlaZ dene , kid kuCen , muZYr kajYk semYn
52:52  koStYnna .
52:53  **43** uCiliHe deC vara mYjYm zavodYSko nal<YC , a +galA
52:54  strojkYSto YStaS tyNale . paSa deC vara onCYCso semYnak keCe eda
52:55  koktYn vaSlijYnna . mYlanna tunam tuge CuCYn , pujto tynAStYZat
52:56  me gYna En pialan lijYnna . vet koktYnat Conlan kelSYSe paSam
52:57  YStenna , koktYnat ikte-vesYnam SokSYn jOratenna . tunam syan
52:58  nergenat mutYm luktYnam Yle . no +galA SYrgYZale da , vujZYm
52:59  oNYSkem pYSten , mYjYm ojgandaraS ogYl manYn , SYman peleStYS :
52:60     - +gena , syan nergen ojlaS , mYjYn SonYmaSte , Errak . vet
52:61  me Sukerte ogYl gYna uCiliHYm tunem pYtarenna . ESe samYrYk
52:62  ulYna . iktaZ kok ij narYrak paSam YStaS kyleS . tide ZapYSte
52:63  ikte-vesYnam sajYnrak palen nalYna , vet me SkevuA ilaS gYna
52:64  tyNalYnna , jol ymbalnYna ESe peNgYdYn ogYna Sogo , ilYSYnat
52:65  Sere-koCYZYm sajYn ogYna pale . a tide kok ij Zap memnan
52:66  jOratYmaSnam tergYme Ekzamen gYna lieS .
52:67     tYge me +galA dene kok ij gYC syanYm YStaS mutYm pidna .
52:68     a ErlaSYn pervYj paSadar keCem Yle . tudYm kugu pajrem semYn
52:69  vuCYSYm . keCYgut kumYl nOltSO koStYm . da kuze ot kuane ! vet
52:70  tide keCYn mYj ilYSYStem pervYj paSadarYm nalam . tudYm kuze
52:71  kuCYltmo SotYSto uZe onCYlgoC Sonen pYStenam : avamlan da +galA
52:72  taNemlan pOlekYm , a Skanem kostUmYm nalam .
52:73     paSa deC vara vigak kassYS oSkYl<Ym . oksam nalmekem ,
52:74  pOleklan magazinYS gYna kurZem Yle - SeNgeCem ala-kO vuCYdYmYn
52:75  rualten kuCYS . savYrnen onCal<Ym - vaStareSem kuZurak kapan ,
52:76  kakSi SyrgYvYlYSan pOr>eN Soga . ymbalnYZe turZalt pYtYSe
52:77  kostUm , kuSkedlYSe SySan tuvYr . kuZu Zap vydYm da britvYm
52:78  uZdYmo CurijZYm onCen , tudlan iktaZ nYlle-nYlle viC ijYm puaS
52:79  lieS .
52:80     - tYj , uZamat , mYjYm ot pale ? - OrYn onCen SogYmem SiZYn ,
52:81  tudo jyStYnrak jodo .
52:82     - +tolA , tide tYj ulat ? - memnan brigadYSte YStYSe paSazYm
52:83  pYkSe palYSYm . tudo mYj deCem ikmYnAr ij onCYC zavodYS tolYn .
52:84  kodSo ijYSte ydYrYm nalYn ulmaS , no eS dene Sukak ilen ogYl :
52:85  jymYZlan kOra vatYZe tudYn deC ojYrlen kaen . kYzYt ik pOleman
52:86  paCerYStYZe SketYn ila . - kuSan jomYnat ? Ynde arnA SuES paSaS
52:87  ot mij . smena deC vara kaZne keCYn , manaS lieS , tYj deket
52:88  mien ulYna - omsat Ereak tykYlYmO .
52:89     - Arsen omYl . ik palYmem deke SoCmo keCYZYm palemdaS mienam
52:90  Yle . molo keCYnZe mokmYrYm SOrenam . teve kYzYtat jOslanem .
52:91  oksam nalaS tol<Ym , no ala-molan spiskYS lymemat purten
52:92  ogYtYl . kassYSte buxgalterijYS puren lektaS temlYSt . jOra keC
52:93  tYjYm vaSlijYm , - vara mYjYn ymbakem , tidYmat ot SiZ , uZat ,
52:94  manSYla onCale . - a tYj kuSko tYge SikSaltnet ? vet taCe tYjYn
52:95  pervYj paSadar , tudYm " muSkaS " kyleS .
52:96     mYj toreSlanaS tyNal<Ym :
52:97     - pervYj paSadar gYC Skanem kostUmYm nalnem , - manam , -
52:98  uZat , uCiliHYSte puYmo vurgemYm gYna Cien koStam . avamlanat
52:99  polSaS kyleS , AlYSte kok joCam SketYn onCa . alakSYm mYj jOrSYn
52:100  jymaS uke . arakaSte mo pajdaZe ?
52:101     no tudo Ske murYZYmak mura :
52:102     - ale paSam YStaS tyNalYnat vele . ESe kostUmYmat , pal<tomat
52:103  nalat , avatlanat polSet . a pervYj paSadarYm " muSde " ok lij .
52:104  mYAt Ske ZapYStYZe tide keCYm palemdenam .
52:105     - nu , jOra , - pYtartYSlan mYAt kidem lupSal<Ym , ik gana
52:106  jyktem da keC tetla jYgYZtaraS ok tyNal , SonaltYSYm , - tek
52:107  tYjYn semYnet lijZe . ajda tugeZe " +zakusoCnYjYS " kaena .
52:108     pOlek nalaS kajYme olmeS mYAt +tolA dene pYrlA pervYj paSadar
52:109  keCYm palemdaS oSkedYSYm . da tuge Cot palemdYSna , EsogYl
52:110  kalaskalaSat namYs . jyaS tyNalmYnam gYna Sarnem . pervYj Carkam
52:111  peS Ynem podYl Yle , no +tolA adakat " tYj mYlanem joltaS ale
52:112  YStYr ulat " manaS tyNale . sandene ik Carka **44** arakam
52:113  vieSak podYl koltYSYm . tYleC posna ESe jyYnam ale jydYmO eN ik
52:114  Carka denak ruStYnam - kalasen om kert . umbakYZe mo lijme
52:115  nergen ErlaSYn milicijYSte gYna palen nalYnam .
52:116     Cot ruStmeke , " +zakusoCnYj " voktenak +tolA dene vijnam
52:117  tergaS piZYnna . no tudo mYjYm seNen kertYn ogYlat , kredalaS
52:118  piZYn . tide ZapYSte tuSko , mYjYm kYCalYn , laC +galA mien
52:119  SogalYn . tudo memnan koklaS CaraS puren . a mYj ojZYm kolYStmo
52:120  olmeS tudYmat oNZo gYC Sykal koltenam .
52:121     kredalmYlan da peltorta kojYSlan memnam kogYn<namat luCko
52:122  sutkalan petYren SYndYSt .
52:123     mONgYS pOrtYlmekem , uES toSto paSaStemak YStaS tyNal<Ym .
52:124  CYn , onCYC YneSt nal Yle . no AtYr sOrvalYmeke , da , tetla
52:125  arakam umSaSkemat om nal manYn , tovatlYme deC vara nal<YC . da
52:126  mutemlan oza lijYm - tYleC vara ik CyCaltYS arakamat podYl onCen
52:127  omYl . vet arakalan kOrak jOratYme taNem Erelan jomdarYSYm .
52:128  araka ogYl gYn , me taCat +galA dene koktYn pYrlA lijYna Yle .
52:129     +gennadij +nikolaeviC kalaskalYmYZYm iziSlan CarnaltYS ,
52:130  kostUm kysenZe gYC rveze godso taNZYn fotokartoCkYZYm lukto da
52:131  mYlam SuAltYS . vara mutSYm umbakYZe SujYS :
52:132     - mYjYn ajnen koStmem godYm +galA +volZsk gYC +saratovYS
52:133  kaen . tidYn nergen varaZYm mYj rodo-tukYmZo goC vele palen
52:134  nalYnam . tuSto ves rveze dene uSnen .
52:135     tYleC vara kolo ij nare Zap Erten . a mYj teve taCat SketYn
52:136  ilem . CYn , oZnYso semYn obHeZitijYSte ogYl , a CYla SotYStat
52:137  jOnan naCerYSte . no Symemlan tuge gYnat Ereak jokrok .
52:138  jydet-keCet +galA uSem gYC ok lek . teve kYzYtat rveze godso
52:139  taNemYm uZaS lymYn +saratovYS kaem . vet Ynde idalYk SuES tudo
52:140  pelaSYZ deC posna kok ikSYvYZ dene ila . marijZe Sym Cer dene
52:141  ymYr lugYC kolen kolten . ala oZnYso titakem mondat , umbakYZe
52:142  mYj denem ilaS kOna . ikSYvYZe-vlakYmat Skanem vozYktem Yle .
52:143     +gennadij +nikolaeviC Ske mutSYm koSartYS , vara uES
52:144  verYSkYZe komdYk vozo da adakat ala-mom SonaS tyNale .
52:145     ErlaSYn +gennadij +nikolaeviC dene CeverlasaS logale . tudo
52:146  +saratov olaS volen kodo , a mYj umbake , +volgogradYS ,
52:147  kajYSYm . +geroj olaS mien SumeSke , kornYso joltaSem uSem gYC
52:148  YS lek . tudYn ojgYZo mYjYnat Symem pudYratYS .
52:149     - +saratov olaS mijYmYZe aram ok lij gYn , jOra Yle , -
52:150  +gennadij +nikolaeviCYm Camanen , semYnem SonaltYSYm .

53:1  53  ymYl
53:2                7       **30**
53:3     Ynde +xaritonovnan purla velYse , tudYn gaAk kok pOleman
53:4  paCerYSte ilYSe poSkudYZ-vlak nergen kalasaS Zap SuYn . takSYm
53:5  ludSo eN , oCYni , +xaritonovnan vokzal skverYSte
53:6  +vorobuSkinmYtlan mom kalaskalYmYZYm Sarna . da , tide laC nuno
53:7  ulYt , kO Ske liSYl rodYZYm Zuliklan Sotlen da milicijYm
53:8  yZYkten : +akim +fedulYC +stepnoj , ondakSYm , Ske manmYZla ,
53:9  " gosuCreZdenijYse sluZaHij " lijYn , kYzYt - pensioner da tudYn
53:10  kelSen tolSo pelaSYZe , +fedos<A +markovna , tudat pensionerka .
53:11  +marina +xaritonovnan kalaskalYmYZYm tYglaj ilYS Epizodlan
53:12  Sotlen da Sukertak monden . +natal<A +sergeevna ik ganat
53:13  +stepnojmYt nergen mutYm luktYn ogYl , pujto nuno jOrSeS uke
53:14  ulYt . takSe +marina nunYm CyCkYdYnak A kudYveCYSte , A
53:15  pod9ezdYSte vaSlijYn . +akim lopka tup-vaCan , pygYrrak tupan .
53:16  viSkYdYrak ypSO CalemYn , kandalge SinCaZat pujto tys kajYSan
53:17  lijYn . +fedos<A - topkata kapan , kyZgemaS tyNalSe ydYramaS .
53:18  pYrYsYn gaj uZargYrak-narYnCe SinCaZe Seklanenrak onCa .
53:19  vaSlijme eda +marina pervYj nunYn dene salamlaltYn da , kornYm
53:20  puaS manYn , koraN SogalYn . +akim , nimom peleStYde , pYrtak
53:21  vujZYm savalta da Erten kaA . +fedos<A kumYlYn vaSeSta ,
53:22  SYrgYZalSYn koeS .
53:23     +vasA +stepnoj-vlakYm vaS SogalYnat " ok uZ " , pujto nunYn
53:24  olmYSto CYlt pusta ver . nunat tudYm uZdYmYla kojYt . tidlan
53:25  amalZat ulo .
53:26     tu keCYn , vatYZYm +ozaNYS uZaten koltYmek , +vasA tuSanak ,
53:27  vokzalYSte , taksim nale da +lugovoj uremYS , toSto
53:28  paCerYSkYZe , kudale . pOlem oknaSte olaCa-vulaCa SovYC
53:29  lastYkYm , pOrtOnCYl omsaSte kugu kOgOnYm uZYn , +vasA umYlYS :
53:30  +sinUxina mutSYm mardeZ poCeS ok kYSke , nunYn arverYStYm
53:31  luktYnat kudalten . kuSko ? vekat CYve vytaSke ale sOsna ige dek
53:32  ogYl , oCYni , oZnYso monCaSke . tYgak ulmaS . +vasA pogYZYm
53:33  taksiS numal optYS da u paCerYS kudale , kuSto tudo Sukerte ogYl
53:34  +marina dene lijYn .
53:35     u paCerYSte verlanYmeke , +vasA kokYmSo smenYS paSaS kajYmYZ
53:36  deC onCYC vannYjYSte muSkYltaS da iziS kanaltaS Sonen pYSten .
53:37  vydYm koltYS gYna , ala-kO zvonitla . tide +akim ulmaSYn .
53:38     - tYj kO tYgaj ulat ? mom tYSte YStYlat ? - omsa londemYm
53:39  vonCYS vele , lySkaS tyNale tudo .
53:40     - a teZe kO tYgaj ulYda ? - palYneZe +vasA .
53:41     - mYj tYSte ilem .
53:42     - mYAt tYSte ilem , - nimogaj titakYm YSten ogYlat , +vasA
53:43  peNgYdYn Soga .
53:44     +akim pudeSt kajYSaS gaj SYdeSken .
53:45     - a nu , dokumentetYm onCYkto !
53:46     - tidYZYm lieS , - voStYlale +vasA . - no ondak dokumentYm
53:47  tergaS Ske pravadam onCYktYza .
53:48     - mo-o ?! - karal koltYS +akim . - mYj tYlat onCYktem
53:49  pravam ! kYzYtak milicijYm yZYktem ! onCalYna , mogaj tYj kajYk
53:50  ulat ! - tudo sodor omsa velYS savYrnYS .
53:51     - CYtaltYza , - +vasA SYman +akimYm kYnervujZo gYC nale ,
53:52  SYltalenrak **31** vujZYm savaltYS : - nu , molan tYge
53:53  puStYlanaS , pagalYmem . joNYlYS om lij gYn , te jYgYre ileda ,
53:54  purla velne ?
53:55     - tYlat mogaj somYl , kuSto mYj ilem !
53:56     - dYk vet mYj tendam palem . te ... +zvonarev +arkadij
53:57  +ivanoviCYn CyCyZO ulYda . lymda ... +akim .
53:58     - +akim +fedulYC +stepnoj ! - SiZdegYze kYCkYrale +akim :
53:59  tudo ajda-lijZe ajdeme semYn SkenZYm +akim manmYm CYtenak ok
53:60  kert da ESe tYgaj nolner rveze deCYn .
53:61     - peS saj , - YStale +vasA . - a mYj +vasilij ulam . +vasAt
53:62  manYn kertYda , neleS om nal . tendan Cal ypdam pagalen . takSYm
53:63  SkeZe te tudYm jOrSeS ogYda pagale , koeS , - +vasA , CoAn
53:64  SYrgYZalYn , SinCam pyale da , keneta Sarnalten , vannYjYS
53:65  kurZYn purYS . peS laCeS Suo : vyd teve-teve vanne tyr goC
53:66  kYSkalalteS .
53:67     +akim jYStak pOlemYS onCale . pujto nimo tYgaj-tugaj lijYn
53:68  ogYl , CYla Ske verYStYZe ... no kuSeCYn tide naxal<nYj tip
53:69  tolYn lektYn ? kO tudo ? +xaritonovnan unYkaZYm , armijYS kajYSe
53:70  +van<kam , +akim pala , a tidYm pervYj gana uZeS . oza kuvan
53:71  mONgYStO ulmo godYm ik ganat tYSte lijYn ogYl , oza kuva kajYS
53:72  vele - na tYlat , tolYn lektYn . " te +zvonarev +arkadij
53:73  +ivanoviCYn CyCyZO ulYda , lymda - +akim " . OrmaS ...
53:74     - mom , +akim +fedulYC , Sonkaleda ? - kranYm pytYral
53:75  lektYn , jodo +vasA . - muZed Sogeda dokan , kuSeCYn sade ,
53:76  tendan manmYla , kajYk CoNeSten puren ? teve , fortoCka gYC ! te
53:77  joNYlYS lijYn ogYdal , mYj kajYkak ulam . pOrtkajYk . ogYda
53:78  ySane ? tugeZe yZYktYza milicijYm , no muSkYlt lekmekem iZe .
53:79  uke gYn , kuze mYj CaramatYn omsam poCam ? a kYzYteS - ad<U !
53:80  pagalen jodam ! - manYn , +vasA omsam poCYn SYndYS .
53:81     vanna deC vara tudo , kugurak pOlemYSte ulSo divaneS vozYn ,
53:82  neralten gYna SuktYS - milicij tolYnat Suo . kyleS vet , milicij
53:83  serZant +miSka +simonin tol<o , tudYn dene +vasA armijYSte ulmYZ
53:84  godYm ik rotYSto sluZitlen .
53:85     - +vasek , tYj ?! - OrYn Sogale milicij serZant . - kuSeCYn ?
53:86  - keneta Sarnalten , Elnen voStYl koltYS . - tualgYn fortoCkYS
53:87  CoNeSten purYSo kajYk laC tYAk ulat ? nu , salam , Sajtan ige !
53:88     nuno SokSYn OndalaltYC .
53:89     +mixail vararak lemobilizovatlaltYn , Ske dekYZe +saratovYS
53:90  kaen , arnA nare kanaltYmek , SyZArZYm uZaS tolYn . medinstitut
53:91  deC vara SyZarZYm , +galAm , tYSke paSam YStaS koltenYt . vaSke
53:92  +galAn joltaS ydYrZO dene palYme lijYn da , mo Soneda , SoCmo
53:93  +saratovYm tY olalan vaStalten . +galAn joltaS ydYrZO - manaS
53:94  vele ! - milicij lejtenant . tYge +mixailat milicij paSaeN lijYn
53:95  da tidlan pYrCat ok OkYnO : tYStat armijYse gae - forma ,
53:96  oruZij , boevoj zadanij ...
53:97     armijYse joltaS-vlak Er marte kutYren SinCen kertYt Yle ,
53:98  ikte-vesYlan kalaskalaS AtYr mo ulo , no sluZba tudo sluZbak .
53:99     - tYj sade poSkudet deC umbakYrak koraN , - CeverlasYmYSt
53:100  godYm mane +mixail . - motkoC kYCaltYlSan ajdeme . manmYla ,
53:101  SkeZe viAS , ConZo kadYr . mYnAr gana tudYn yZYktYmYZ poCeS
53:102  tolYnna - Ere aram . a tolde ogeS lij - sluZba .
53:103     - da mYj tudYm taCYse keCe gYC vaS SogalYnat om uZ , -
53:104  vaSeStYS +vasA .
53:105     nimom tidYm +vasA vatYZlan ojlen ogYl . ondakSYm +marina uke
53:106  Yle , varaZYm ala-kuze mondaltYn , uS gYC lektYn vozYn . YndYZYm
53:107  ojlaSat , ErtYSYm purgedaS , nimolan . " ida , tek ilYZe " , -
53:108  Sonen +vasA .
53:109     +akim +stepnoj gYn nunYn koklaSte lijSe tyknYmaSYm Ere
53:110  uSYStYZo kuCen . uke , tudo yCYm SuktYmYla iktaZ osalYm YStaS
53:111  mon< Sonen ogYl . +akim SkenZYm CYla SotYStat pravaj ajdemYlan
53:112  Sotlen . tudlan ySanaS gYn , Skem CamanYde CYn verC kuCedalSe
53:113  ajdemYZe kYzYt Sagal . " mo vara , - Sonen tudo , - kugYZan
53:114  godYm **32** CYn verC kuCedalSe-vlakYm kazamatYS SYndenYt ,
53:115  sYlkYS koltenYt . a CYnZe sadYgak seNen ! Ynde ves Zap , no
53:116  kYzYtat CYn verC kuCedalaS jOsO . motkoCak jOsO ! teve keC nine
53:117  +vorobuSkinmYtYm nalaS . kOmYt nuno ulYt ? tak , AriSka-vlak .
53:118  ni paSa staZYSt , ni ikSYvYSt . a nunYlan nimolan lijYn -
53:119  paCer ! mYjYn ErgYm , +vas<ka gaAk zavodYso paSaze , vizYmSe ij
53:120  paCerlan CeretYSte Soga . teve tudo , " CYnet " !
53:121     uke , +akim tYgajYm CYtaS ok tyNal . tek milicijYStat
53:122  +vas<kan " Ske kidSe " ulo - uZat , serZantet kuze jYvYrten
53:123  Yle : " +vasek , tYj ? " - pYtartYS mut tudYn , +akimYn , lieS .
53:124     kodSo keCylaSte nunYn dek +fedos<An toSto palYmYZe ,
53:125  +kleopatra , tolYn kaen . tYSke tolmeSkYSt , +vorobuSkinmYt
53:126  tudYn deran paCerlan SogenYt ulmaS . SkenYStYm " peS saj "
53:127  onCYktenYt . Ynde +vorobuSkinmYtlan xana . tovatat +vas<kam
53:128  reSetka SeNgek purten SYndat . tek ! +sinUxina gYna Ske
53:129  SonYmaSYZ deC YnZe koraN Yle . ogeS koraN , +vorobuSkinmYt
53:130  tudYmat CeslYn CiAlten kodenYt .
53:131                 8
53:132     tYgodYm +sinUxina SemalgYrak-kyren tysan dermatin dene SupSYn
53:133  SYndYme omsa deke liSeme , tabliCkeS vozYmo familijYm uZYn ,
53:134  kuStYlgYn SylaltYS . " laC tudak " . tide gana +sinUxina nuZnan
53:135  ilYSe SoNgo kuvala Cien tolYn : SemalgYrak Ubko , tys kajYSan
53:136  sitce kofto , vujYStYZo lYZgaAS tyNalSe SovYC , jolYStYZo vaZYk
53:137  toSkaltSe taganan tufl<o . teve tudo pYCYrik gYna omsam poCat ,
53:138  toStYn-toStde maldale :
53:139     - puraS lieS ?
53:140     - da , da , purYza ! - vaSeStYS ysteltOrYStO SinCYSe taza
53:141  kap-kYlan , CalemaS tyNalSe pOr>eN . tudo milicij formYm Cien ,
53:142  vaCYse pogonYStYZo kum SydYr ColgYZeS .
53:143     - poro keCe , naCal<nik joltaS , - pagalen , vujZYm savaltYS
53:144  +sinUxina .
53:145     - poro keCe . SinCa .
53:146     - tau . pYkSe gYna tolYn SuYm , jolemat om SiZ . uf ! -
53:147  +sinUxina ErkYnrak pykenYS SinCe , motkoC nojYSYn , CerlYn koAS
53:148  tOCa .
53:149     - kolYStam tendam , graZdanka ... kuzerak familijda , lymda ?
53:150     - +sinUxina ... +klara +petrovna ... - Cal vuAn naCal<nikYn
53:151  ala-mom kagazeS udYrkalYmYZYm uZYn , +sinUxina lydYn verZe gYC
53:152  tOrStaltYS . - tYj CYtalte , it vozo , ondak kolYSt . oCYni ,
53:153  podpisaAS jodat ? mYj vet ik bukvamat om pale , kyleS godYm
53:154  YresYm gYna ... obiZaenYt mYjYm !
53:155     - kO obiZaen ? da te SiCsa .
53:156     - paCerlan SogYSo ik ydYramaS , - +sinUxina nerSovYCYm
53:157  lukto , SinCaZYm yStYl<O . - mYjZe tudYm SoCmo ydYrem semYn ...
53:158  SketYn ilem . pensij - manaS gYna , Emlanat ok site . sadlan
53:159  paCerlan purtaS logaleS . uke gYn , SuZen kolaS mo ? kuze-gYnat
53:160  ilYman vet .
53:161     - vara kO tendam obiZaen ? raSrak ojlYza .
53:162     - mo , ojlemYs , paCerlan SogYSo . +vorobuSkina familijZe .
53:163     - +vorobuSkina ?!
53:164     - palet , aman ? - +sinUxina tyslen naCal<nikYm onCa .
53:165     - familijZe ... putYrak oNaj .
53:166     - lymZO - +marina . univermagYSte prodavHicYlan YSta .
53:167  direktorZYlan tuSto - +veselov . palet dokan ?
53:168     - uke . mYj tYSte ale Sukerte ogYl ...
53:169     - to-to Sol , Sukerte ogYl . uke gYn , palet Yle . koZen
53:170  luktaS kyleS tudYm ! - SYdYZYm kuCen seNYde , kYCkYral koltYS
53:171  +sinUxina , peNgYdYn eSarYS : - luktYt !
53:172     - vara kOZO tendam obiZaen , +vorobuSkina ale +veselov ?
53:173     - koktYnat ! oj , mom mYj ojlYStam ... +vorobuSkina ! kaen
53:174  mYj deCem , a paCer akYm tylen ogYl . kok tYlze CYlt Ara ilen
53:175  lieS ! ESe **33** ik luaSYm kysYneS nalYn Yle . CYlaZe vitle
53:176  teNge ! - +sinUxina adak SinCavydYm yStSYn koeS , nUslen
53:177  umbakYZe ojla : - voZYldYmo . SoNgo kuvan pYCYrik oksaZlan
53:178  kOranen . mYjZe tudYm ... SoCmo ydYrem semYn ...
53:179     - vara te sade parYmYm sud poCeS nalneda mo ? - CYtamsYrYn
53:180  jodo milicij paSaeN .
53:181     - Umo utarYZe ! - +sinUxina YreslYS . - ymYrem muCko nigO
53:182  dene suditlaltYn omYl . vuCaltem , ala uSYZo pura , Skak tyla .
53:183  takSYm ala ... poAn lijYnYs - liSkYZe it mij !
53:184     - kuze - poAn lijYn ?
53:185     - a tYge ... xolodil<nik , divan-krovat< , televizor ,
53:186  servant da ESe Sergakan kover ... kuSeCYn ? mogaj Sijvundo dene
53:187  CYla tidYm nalYn SYnden ? kolA gaj Cara Yle . paCerlanat tylaS
53:188  oksaZe uke . ESe mYj deCem luaSYm kysYnlen . uke , CYla tide
53:189  +veselov !
53:190     - mo +veselov ?
53:191     - dYk vet nuno ... - +sinUxina pykenZYge ystel deke Cakeme ,
53:192  Seklanenrak omsa velYS onCale da , jykSYm izemden , kalasYS : -
53:193  mienam mYj tudYn deke . SonYSYm , ala keC voZYltara ...
53:194  +vorobuSkinatYm . mogaj tuSto ! kabinetYSkYZe purYSYm , onCem ,
53:195  nuno ... divanYSte ... OndalaltYt . SiZat ?
53:196     - te manneda ...
53:197     - Umo utarYZe ! mYjYn mogaj somYlem . nuno samYrYk ulYt ...
53:198  tek myEdYlYt . tol<Yko ... tYgaj poAn lijYn gYn ... SoNgo kuvan
53:199  oksaZYm ... - +sinUxina nerSovYCYm SinCaZ deke namijYS .
53:200     milicij paSaeN ala-mom kalasYneZe Yle , YS Sukto - omsa
53:201  peraltYme jyk SoktYS . +sinUxina kYZ-goZ tarvanYSat , ystel deC
53:202  pYrt umbakYrak SinCe , vaSken kalasYS :
53:203     - jOra , Umo CYla uZeS .
53:204     - razreSitlYza ? - omsam poCYn , jodo +natal<A +sergeevna .
53:205     - da , da , poZalujsta , - varaS kodYnrak vaSeStYS starSij
53:206  lejtenant . - tendan Cyla , graZdanka +sinUxina ?
53:207     tide familijYm kolYn , +natal<A +sergeevna turan +sinUxina
53:208  deke savYrnYS , tyslen tudYm onCa . +sinUxina sodor kYnele ,
53:209  vudYmatYS :
53:210     - dYk mo ESeZe ... kaem , doktYr dek mYlam kyleS , oNYm peSak
53:211  iSa .
53:212     +fedos<An ojlYmYZ gYC +sinUxina pala : tide poSkudo
53:213  ydYramaS , uCitel<nica , +vorobuSkinmYt dene kYlYm kuCa , nunYn
53:214  liSYl palYmYSt . sadYge +sinUxinan tYSke tolmYZ nergen nunYlan
53:215  kalasYde ok kod . tuge gYn , vaSkerak SikSaltman . " mogaj iA
53:216  tYjYm tYSke konden ! " - SYdYn SonaltYS +sinUxina , sodor omsa
53:217  deke tarvanYS . +natal<A +sergeevna kornYm avYren Sogale .
53:218     - +klara +petrovna ?
53:219     - laC tudak , - peNgYdemdYS starSij lejtenant , ala-moZo
53:220  tudlan SiZtarYS : nine ydYramaS koklaSte kYzYt tugae lijYn kaA ,
53:221  mo +vorobuSkinmYtYn delaStYm raSemdaS polSa . tYgak lie .
53:222     - te +vorobuSkin +vasilij deC oksa perevodYm nalYnda ? -
53:223  turan jodo +natal<A +sergeevna .
53:224     - uk-ke ... nalYn omYl , - tyknenrak vaSeStYS +sinUxina ,
53:225  SkeZe lydYn tYS-tuS onCYSteS , kolA roZYS puren kaAS Amde ,
53:226  Sonet .
53:227     - +SoA ! mYj Skak +vasAn jodmYZ poCeS koltenam . laCak poCtYS
53:228  kaem Yle . teve kvitancij , - +natal<A +sergeevna kagaz lastYkYm
53:229  ystembak pYStYS . - laC vitle teNge . a teve uvedomlenij : oksam
53:230  +sinUxinalan Ske kidYSkYZak puYmo . - ystembak ves kagaz lastYk
53:231  vozo . +natal<A +sergeevna SYdYn +sinUxinam onCale : - a te
53:232  mYjYn poSkudem +stepnoj-vlaklan vujYm SijYn koStYda , pujto
53:233  +vorobuSkinmYt paCerlan tylYde kaenYt . - vaSmutYm vuCYde , tudo
53:234  starSij lejtenantlan umYltarYS : - kuze nuno tylat Yle , kunam
53:235  paCer oza ukeSt SeNgeC CYla pogYStYm kudYveCYS luktYn kYSken da
53:236  surtYm suralen kaen .
53:237  **34** +sinUxina SymZO korStYmYla oNZYm rualten kuCYS ,
53:238  sOrvalenrak " naCal<nikYm " onCale .
53:239     - oj , UmYZat , jOrSeS mondenam ! nalYnam , kernakak ,
53:240  nalYnam ... kaem , doktYr dek mYlam kyleS , - manAt , omsa
53:241  SeNgelan jomo .
53:242     +natal<A +sergeevna ikmagal OrYn da tYgodYmak SYdYn poCeSYZe
53:243  onCen SogYS , keneta kuSto ulmYZYm SarnaltYS :
53:244     - izvinitlYza . " +sinUxina " familijYm kol<Ymat , CYla
53:245  mondYSYm . salam lijZe , - SYrgYZalYn , tudo kidYm SuAltYS .
53:246     - salam , - starSij lejtenant ysteltOr gYC lekte , ydYramaSYn
53:247  kidSYm kormYZtale , pykenYS onCYktYS : - SiCsa .
53:248     - tau .
53:249     +natal<A +sergeevna pala : laC tide sledovatel< +marinam
53:250  Ske dekSe yZYkten Yle . sandene En ondak pasportYm tudlan
53:251  onCYktYS , propiska poCeS kuSto ilYmYZYm paldarYS .
53:252     - sadYge Skat uZYda , +vorobuSkinmYt dene me liSYl poSkudo
53:253  ulYna .
53:254     - kolYStam tendam , +natal<A +sergeevna .
53:255     - tendan deke +marina den +vasA ymbak vujSijmaS puren .
53:256     - anonimnYj serYS , - raSemdYS starSij lejtenant .
53:257     - da . mo tuSto vozYmo mYj palem : pujto +vorobuSkinmYt
53:258  utYZdene poAn ilat .
53:259     - tuge lijZe .
53:260     - lijZe ogYl , a laC tuge .
53:261     - prostitlYza , +natal<A +sergeevna , te mo , +vorobuSkinmYt
53:262  CYnak utYZdene poAn ilat manneda ?
53:263     - nigunamat ! mYj manam , serYSYSte tYge vozYmo . no paSaZe
53:264  kYzYt tYSte ogYl .
53:265     - kuSto ?
53:266     - te paleda , kO sade anonimkYm vozen ?
53:267     - kYzYteS om pale .
53:268     - tuge gYn , mYj tYlanda polSem . serYS maSinkeS
53:269  peCatlYme ...
53:270     - molan tYge Soneda ?
53:271     - " CestnYj patriotYn " peCatlYme maSinkYZe ulo , sadlan tudo
53:272  kid dene vozYmYm ogeS kolto - lydmaSan .
53:273     - kelSem .
53:274     - mYj uZYnam , maSinke toSto , portativnYj , Srift tYgYde ,
53:275  " o " bukva kySkYla tOrStYleS .
53:276     starSij lejtenant ystel ASlYk gYC papkYm lukto , kyleS
53:277  kagazYm muYn , SinCaZ dene SerYn lekte , +natal<A +sergeevnalan
53:278  SuAltYS :
53:279     - CYla CYn , onCal kertYda .
53:280     - ogeS kyl , - jYrnenrak mane +natal<A +sergeevna . - kidem
53:281  amYrtYme ok Su .
53:282     - znaCit , te Soneda ... - starSij lejtenant omsa vekYla
53:283  vujYm savaltYS .
53:284     - uke , om Sono . familijYm mYj tYlanda om kalase . lydmem
53:285  dene ogYl - tek grafiCeskij Ekspertiza Ske zaklUCenijZYm pua .
53:286  laC tide maSinkeS peCatlYme maneS-maneS kagazYm - tuSto avtorYn
53:287  podpis<Sat , adresSat ulo - te muYn kertYda ... vozYza :
53:288  gorispolkomYSto , partij gorkomYSto , prosveHenij
53:289  ministerstvYSte da gazet redakcijYSte . CYn , nuno ik ZapYSte
53:290  vozYmo ogYtYl , no tergYme ulYt . nine kagazla gYC te palen
53:291  nalYda , kO tYgae " CestnYj patriot " . ySanem , tYleC vara
53:292  +vorobuSkina +marinam doprosYS ogYda yZYktO .
53:293     - tide dopros lijYn ogYl .
53:294     - mYj tendan paSadam peSYZe om pale . iktYm palem :
53:295  +vorobuSkinmYt CestnYj ajdeme ulYt . CYla SotYStat CestnYj !
53:296  azapSe tYgane : nunYlan puYmo paCerYm anonimkYm vozYSo eN Ske
53:297  ErgYZlan nalneZe Yle .
53:298     - teve kuze ! - YStale starSij lejtenant .
53:299     - puYde mo , +sinUxina nunYm uremYS pokten luktYnYs . molan
53:300  **35** Soneda ? SkanZe koverYm Ceret deC posna , manmYla ,
53:301  prilavke jYmaCYn koltaS jodYn . +marina otkazen . tudo vet joCa
53:302  modYS otdelYSte YSta , adakSYm tu keCYn EkzamenYS kajYSaS Yle .
53:303  Ynde koktYnat +vorobuSkinmYt ymbak lavYram kYSkat .
53:304     - CYla raS .
53:305     - arverYm nalme SotYSto gYn ... xolodil<nik dene +vorobuSkin
53:306  +vasilijYm , onCYl paSaeNYm , proizvodstvYn novatorZYm , zavod
53:307  premirovatlen - tergen kertYda , - umbakYZe ojla +natal<A
53:308  +sergeevna . - televizorYm nalaS mYj Ske nunYlan kok SydO teNgem
53:309  kysYneS puEnam . molYZYm ... +vasA zavodYSto Sagal ogYl YSten
53:310  naleS , +marinat ... Cu , ESe kover nergen SYm kalase . tYStYZe
53:311  motkoC oNaj lijYn . +vorobuSkinmYt koverYn nalaS Sonenat
53:312  ogYtYl , +sinUxina Skak nunYlan " xlopotaen luktYn " .
53:313     - kuze - xlopotaen luktYn ?
53:314     - +marinan EkzamenYS kajYmYZ SeNgeC univermag direktor deke
53:315  mien ACen , pujto samYrYk vate-marijlan pOlekYm YStYneZe .
53:316  +veselov joltaS orade eN ogYl , kuzeZYm-moZYm vigak umYlen da
53:317  otkazen . tek , maneS , samYrYk vate-marij Ske tolYn nalYSt .
53:318  +marinan Ekzamen gYC tolmYZlan kover u paCerYStYSt Yle - tudYn
53:319  da +vasAn joltaSYSt tySkan oksam pogenYtat , nalYn kondenYt .
53:320  pOleklenYt lieS . tidYmat tergen nalaSda nele ogYl .
53:321     - tau , +natal<A +sergeevna .
53:322     - nimolan . mYj Ske graZdanskij dolgem vele Suktenam .
53:323  CeverYn !
53:324     - CeverYn , +natal<A +sergeevna , - starSij lejtenant ilalSe
53:325  uCitel<nicam omsa deke uZaten koltYS .
53:326     " kunam tYgaj " CestnYj patriot " den +sinUxinamYt pYtat ,
53:327  ala ? - ystel deke pOrtYlYn , SonaltYS tudo . - taza kapeS
53:328  lektYn SiCSe punYSkYS gaj ... nd-a ... "

54:1  54  ENYremYSvot
54:2  **29** milicij otdelenij gYC kugYzaj deC onCYC lekSe +nina vikak
54:3  mONgYZO kaAS tarvanen Yle . no trukak , iktaZ kolo oSkYlYm
54:4  YStYmeke , SymZO Suraltaltme gaj liAt , Carnen Sogale , SinCaS
54:5  kojdYmo Uzo vij tudYm jYr velYm iSYS . " onCo , - SkanZe Ske
54:6  peleStYS tYgodYm +nina , - mYj tYge pytYn< milicij onCYlno
54:7  lavYrtaltam , poselko onCYlno namYsYS purem , a SkeZe
54:8  jYldYr-jYldYr gYna oSkYlal koltemYs ... uke , tYge lijman
54:9  ogYl !.. "
54:10     YndYZe mONgO tarvanYSe +nina trotuar pokSelanak Carnen
54:11  Sogale . " tYge namYsYS purten koStmYZlan sadikte SoNgo kaza
54:12  tagam CoZdarem ! - SYdYZe tulenak lekte . - teNgeCe ik sYnan
54:13  Yle . " sukso gaj ulat " , - YStalaleS . a taCe truk ves sYnan
54:14  lijYn kajYS . mYjYm vorYSkak savYraS tOCYSYs ... teve mYj tudlan
54:15  onCYktem suksYm ! lekSe vele milicijZe gYC , poCkaltarYde omak
54:16  kod ! "
54:17     +nina ikmagal asfal<tYSte SogYlt nale . vara , akacij pelense
54:18  teNgYlYm uZYlaltYSat , tuSko mien SinCe . tYNge-tuNge onCYStaS
54:19  piZe . pujto oNase pudaS piZYn SinCYnat , niguze tarvanen kaen
54:20  ok kert . tuge kogargen - poselkYn uEmSe sYlne tysSYmat ok uZ .
54:21  a poselko pYtartYS kum ij koklaSte gYna kuze vaStaltYn !
54:22  uremlaZe viAS , kuanle . tudYn kok velanZe , uZar lYStaSan
54:23  puSeNge loNgaS , viC paCaSan ky pOrt-vlak kuSkYn SogalYnYt .
54:24  milicij otdelenijYn zdanijZat u . tudYZo kok paCaSan , oknalaZe
54:25  kugu , volgYdo . +nina tuSkak vele SinCaZYm vikten . +CopanYCet
54:26  lekmYm peS vuCa .
54:27     onCa +nina , Sonkala , viskala , kuze liAS da mom YStaS ojYm
54:28  pideS . tide ZapYStak molan kOra tudYm milicijYS kondYmYmat
54:29  lonCYleS . tYgodYm keneta SymZO kerYlaltme gaj lieSat , ulo
54:30  kapge Yren kaA . teve kYzYtat joC vele CuCo . keneta SokSeSt
54:31  pyZalte da jyStO vydeS CYvYltaltmYla dYr-dYr CYtYrnalte .
54:32  " UmYlan tau , utlYSYm " , - SiZde SkanZe Ske peNgYdemdYS .
54:33  oCYni , tudYmat taklanak tYSke specmaSineS SYnden konden
54:34  ogYtYl . pialeSYZe jOra ESe CYla tide pulama kukteZ tudlan
54:35  pajdalYn ronCalte . sandene Ske pyrYmaSYZlan taum YStYdeZat ok
54:36  kert . +ninalan logalSaS sola muCaS +El<YksanYmak vele lupSale .
54:37     +nina tY gana utlYS . tuge gYnat teve kunar ij Ynde tudo
54:38  SkenZYm Ske orlandara ! tidlanat mogaj-gYnat tyNaltYS lijYn ,
54:39  oCYni . mo-gYnat Sukten tudYm tYgajYS . moZYC , tidlan Alt
54:40  SketYnak vele titakan ogYl ? moZYC , marijZat Ske ZapYStYZe
54:41  mogaj-gYnat osalYm YSten ? no nine jodYS-vlaklan tudo SkeZat ,
54:42  tyrYs vaSmutYm puEn , umYltaren kalaskalen ok kert . nu ,
54:43  kalasYza , Alt amal deC posna ajdeme kuze tYgajYSkYZe SuES ?
54:44  kaZne eN molo semYnak ilaS , Ske ilYSYZYm tyzaS da ilYSYn puYmo
54:45  saskaZ dene pajdalanaS SoCeS .
54:46  **30** znaCit , +ninan ilYS korneSYZat tudYn CapSYm kajdarYSe ,
54:47  SymZYm loktYl , tupela savYrYSe , CYn pyrYmaS deC koraNdYSe osal
54:48  vij SogalYn . a tide osal vijYm OrdYZ polYS deC posna seNaS
54:49  SkenZYn ynarZe siten ogYl .
54:50     jYlme dene luktYn kalasaS gYna kuStYlgo - tYgaj ENgeklan kOra
54:51  kunar eN loktYlalteS ! kunar eNYm pytYrem mardeZ , Ske
54:52  pomYSeSYZe avalten nalYn , tudYm loktYlmeSke kyrYSteS ! a UZo
54:53  eNZe , Ske kOrgO vijZYlan ySanYde , ConZo denat Ceverlasa . no
54:54  +nina Alt tYgajYSkak SuYn ogYl . tudlan kYzYt utlarakSe SeNgeC
54:55  pualSe mardeZ gYna oza . tYgerakYn kuStYlgo jOn dene SkenZYm Ske
54:56  aSna . ilen-tolYn pYtartYSlan tYge aSnYmaSet jylaSkak savYrnen .
54:57  sandene kYzYt tudlan eN voStYlmat , vursYmat , SinCavaS igYlt
54:58  peleStYmat nipoCjom . no , tuge gYnat , ConZo ale Con olmYSto
54:59  ogYl , ale tudo yCO tulYmak pYSkYra . pYSkYra ikmYnAr OrdYZkO ,
54:60  +CopanYC ymbake . adakSe vet +CopanYCat ajdeme . kyleS li tudYm
54:61  utYZdene orlandaraS ? mogaj tudYn titakSe ? kunar visa ?
54:62  +CopanYCat ilaS da ilYS dene pajdalanaS SoCYn ogYl mo ? tudlanat
54:63  nele , tudYmat vydpOrdem avalten nalYnat , Con jodmYZYm SotYS
54:64  nalde , tupela pytYrkala . eSartYSYZlan ESe tudYm SoNgYlYk
54:65  pYzYralYn . a SoNgYlYk - ilYS muCaS , pYtartYS SylYS .
54:66     ESe tidYZat ulo : +El<Yksan +CopanYC gaj ymYr muCko gaAk eS
54:67  ilYSYSte ale ves SotYSto pialYm uZdYmo eN - keC-kunamat SYde
54:68  lieS , vara semYn tudo SkenZYn Con jodmYZYm gYna SuktaS piZSe
54:69  opkYnYS savYrna , kodSo ulo ynarZYm ilYSYSte ulSo CeCenlYkYm
54:70  SkanZe nalYn kodYmaSke viktara . aram ogYl , oCYni , tudo tY
54:71  +nina denat , +pajgas +zina denat CyCkYdYnak vaSlieda , kertmYZ
54:72  da moStYmYZ semYn , EsogYl oksa da molo taratYSe jOn dene ,
54:73  sYmYstara .
54:74     kYzYtSe tudo milicijYSte jOrSYn kumYldYmo lie , CYla ySanYm
54:75  jomdarYS . sandenak dokan , rajotdelenij gYCat , voprositel<nYj
54:76  znakla kojYn , sugYrgenak lekte . pondaSYZat CYlt pOrSaNme gaAk
54:77  utlarak Calem regenCaNmYla konCaS tyNale . SinCa onCaltYSYZe
54:78  tysdYmO , vudaka . pYkSe gYna , vujYm kumYk saken oSkYleS .
54:79  oCYni , tYgodYm botinke nerZYmak vele uZeS , vitne . no +ninalan
54:80  CYla tidet - nipoCjom ! teve kYzYtat tOrSten kYnele da
54:81  vaStareSYZe mijYme YNgaj dene SoNgYn pondaSYZYm purla kidSe dene
54:82  rualten pytYral kuCYS da ulo vijYn irkalen ryCkalaS piZe .
54:83     - mom tOCet ?! - trukak SoNgYn OrmalgYSe jykSO umSaZ gYC
54:84  iSalt lekte .
54:85     - puEm teve " mom tOCetYm " pakCase CuCYl ! - YlYZe +nina . -
54:86  kunam mYj tYjYn oksatYm SolYStYnam ? kuze SolYStYnam ? kuSto
54:87  svidetelet ? namYsdYme ajdeme ! ESe milicijYS SumeS Suktenat ,
54:88  mYskYlaS tOCet !..
54:89     - kolto manam ! - utlaS tOCa +El<Yksan kugYzaj .
54:90     - a-a , koltaS jodat ? - utYr vele ydYramaSet aZgYna . -
54:91  tynCYktarem teve mYj tYjYm tYSakYnet ! mYlanem sadikte - kolaS
54:92  ale ilaS ! tUr<maS puren SiCmem deCat om lyd ! no mYj ,
54:93  pagalYmem , Alt SketYn gYna omat SiC da SketYn omat kolo .
54:94  poCeSem tYj gaet jYrnYk-vlakYmat AtYrak naNgaem !.. AnlYk
54:95  kovaSte tYj deket kuze tolmat , kuze kajYmat poCYlteS !
54:96     nigunam +nina laC tYgaj osalZak lijYn ogYl . oCYni , ilYS
54:97  kornYStYZo tudYm loktYlSo vij kYzYt kOrgeSYZe SYNen kertYn
54:98  ogYlat - pYCaltarlak pudeStYn . vot i onCYCso tuSman-vlakSe
54:99  verCYnat , kYzYtsYZe verCYnat kugYzaetYm CoZdYra .
54:100     kugYzaj nimom YStaS OrYn . tutkarYS logalSe meraNla SinCaZYm
54:101  vele poltok paSkarten . +ninaZe vet adakSe tudYm pondaS gYCSak
54:102  rualten kuCenYs , kaltak ! tidlanak pun oraS jomSo ylYl tyrvYZat
54:103  kutYn<lalt toreS kaen . SkeZe ala-mom ojlaS tOCa - ojpidYSYZYm
54:104  ikteSlen ok kert . umYlet gYn umYlet , uke gYn - uke .
54:105     - +ninuk , +ninuk , mYj titakYm YStenam , joNYlYS lijYnam , -
54:106  manmYZe vele raSYnrak Sokta . a ydYramaSet tidYm SotYSkat ok
54:107  **31** nal . AnlYk ymbak tOrStYSO SurmaNSe semYnak koeS .
54:108  SinCaZat SurmaNSYnlak seskemalt jyla . SkeZat tudYn dene ikvereS
54:109  tYge oro vele !
54:110     pYtartYSlan +ninaZat nojYS , vitne . SoNgYm muCYStarYS .
54:111     ik Zap gYC koktYnat ajdeme sYnYS purYSt .
54:112     - +ninukem , ajda luCo restoranYS purena ... - vuCYdYmYn
54:113  kugYzajYn jykSO lektYn vozo . - kOrgYm iSYSe pikteS ala
54:114  luSka ...
54:115     +nina YndYZe , ala-mom umYlaS tOCYSYla , kugYzajYm jOrSYn ves
54:116  semYn , pele Ormalgen , pele uZdYmYla kojYn , onCal koltYS .
54:117  kalasYSaS SomakSat , umSaZ gYC lektYn kertde , jYlme muCaSeSYZe
54:118  kyrlalte . YndYZe oS-kandalge CurijvYlYSYZe kojYn joSkar sYn
54:119  dene levedaltaS tyNale . vara semYn CYlt porlat gaAk vyraNe .
54:120  ajdeme tYgajYS Suko godYm En jOsO , CYtaS lijdYme pagYtYSte
54:121  savYrna . tYgaj pagYtYSte tudo SyjYSkYZO SOrgam Cienat kerteS da
54:122  tulYS ale vydYSkat tOrSta . ilYSYZe da ConZo tudlan jOrSYn
54:123  nimolYk .
54:124     no +nina tidYZYmat-tudYZYmat YS YSte . vijZe pYtYS , oCYni .
54:125  uS jomdarYSYla tYNge-tuNge toSkeSt nale , teve-teve SogYmo
54:126  vereSYZak lozYrgen vola . jOra ESe kugYzaj tY ganalan CulYmrak
54:127  lie , tudYm kidpyanZe gYC peNgYdYnak rualten kuCYS . tunamak
54:128  +ninaZe , kYzYt vele vakSYS gYC kYneltYme Cerle eNla , vujZYm
54:129  SoNgYn oNYSkYZo tyken Sogale .
54:130     ikmagal gYC koktYnat lYplanYSt . vara kugYzaet orlYkan
54:131  ydYramaSetYm Seklanen gYna vyden oSkYl<o .
54:132     tYge nuno restoran marte kajYSt . vara , omsam puren , koktYn
54:133  kok veke posna-posna , pOr>eN den ydYramaS tualetYS kaen ,
54:134  SkenYStYm Ske tOrlYSt . +ninaZe kidSYm gYna ogYl , SyrgYZYmak
54:135  jyStO vyd dene SyaltYS . tYge YStYme dene SkeZat ikmYnAr
54:136  kuStYleme , sveZaNe . ikmagal gYC kyzYSt kokYmSo paCaSYS ,
54:137  SinCYC ystel koklaSke . kugYzaetat , oCkim Cien , SinCaZ dene
54:138  menUm radamlen SerYn lektat , +ninalan SuAltYS .
54:139     - onCal mo kyleSYm , - mane tudo , - kalase Conetlan kelSYSe
54:140  sijYm , Serge ale Suldo manYn akSYlan OrYn it Sogo , mYj CYla
54:141  tylem .
54:142     iktaZ lu-luCko minut gYC , +ninan zakazSe poCeS , ik grafin
54:143  kon<Ak , Con jodmo zakuska-vlak sitYSYnak onCYlanYSt verlanYSt .
54:144  +El<Yksan +CopanYCetat teNgeCYsYZ semYnak muZYr CarkaSke
54:145  tiCmaSYnekak iAvydetYm temYS .
54:146     - mYj , +ninuS , - peleStYS YndYZe , - tYj deCet sulYkem
54:147  kasaraS jodYn podYlam . kasaret ale ot kasare - tide tYjYn
54:148  paSat . takSe onCYlnet titakem kuze-gYnat sulYnemak Yle .
54:149     +nina tY gana vaSeS SoNgYlan nimom YS peleSte . CarkaZYmat
54:150  tudYn dene tykaltYdeak jyYn koltYS . kugYzajlanat jyaS vele
54:151  kodo .
54:152     restoranYSte kalYk ale Sagal . utlarakSe tuSko kastene
54:153  CumYrgat . kYzYtSe , tyZvalne SokSo igeCe SogYmYlan kOra , tolSo
54:154  eN-vlaket logarYStYm jyStO koktejl< ale sok dene kandaraS vele
54:155  puren-lekteden kaAt . tYgaj-vlak koklaSte UZYZo ystel koklaS
54:156  SinCeSat , lymYnak pelen kondYmo SinCalten koStYmo SereNge ale
54:157  pardaS kolYm purYSteS , sYra dene ikvereS podYlal kolta .
54:158     koCkYC , jyYC +ninuk den +CopanYC . Carka poCeS Carka
54:159  nOltalalte . onCYCso azapYSt den SonYmaSYStat vara semYn SulYS .
54:160  uES nunYn CurijvYlYSYSt teNgeCe kastenYsYla volgYdeme .
54:161  tYgerakYn tYleC onCYCso ikte-vesYStYm uZmYSudYmo SYde tysYSt
54:162  kuanle onCaltYS jYmalan ymYltalte . a varaZe nYZYl deC nYzYl
54:163  mut-vlakYmat ikte-vesYStlan pOleklaS piZYC . ikmanaS , CYla
54:164  kOrgO pikteZYSt luSkYS .
54:165     - Ex , +CopanYC , +CopanYC , aramak oradYlanet vet ... -
54:166  SylaltYS +ninukSo .
54:167     - tuge lekte Sol ... - Ske titakSYlan OkYnYSYla onCalale
54:168  tudYZo . - nigunam Ynde onCYkYZYm mYj tYge YStYlaS om tyNal .
54:169  **32** tYge , vaS-vaS vYCYmatYl , mutlanYme ZapYSte poSkudo
54:170  ysteltOrYS samYrYk ydYramaS-vlak koktYn tolYn SinCYC . Al gYC
54:171  ulYt , oCYni . tidYZe CiemYSt gYC ikmYnAr pale . oSalgYrak
54:172  CumYraS SyrgYvYlYSanZe +ninuk gajrakak topkata kap-kYlan , kande
54:173  SinCan , a SeNgelnYZe kokYte punaltSe yppunemZe kuZu toj kiSkYla
54:174  kojYnak kYdal daNYt keCaltYn . ves ydYramaSYZe SemalgYrak
54:175  sYnan , kapkYlZat ikmYnAr viCkYZ , a onCaltYSYZe vesela , posnak
54:176  SyrgYZalmYZ godYm SoptYr SinCaZe yjYm SyraltmYla pYl<gYZaleS .
54:177     +El<Yksan +CopanYCetat nunYn velYS onCalde YS CYte .
54:178     - kuSeC ulYt vara tY motor ydYramaS-vlak , - peleStale .
54:179  +ninukSat nunYn velYS savYrnYS .
54:180     - Skenan Al gYC , - mYskara jOre vaSeS Sokten kodo .
54:181     - +CopanYC , SYp SinCen ot kert mo ? - +ninukSo SoNgYm
54:182  OrdYZSO gYC SuraltYS . oCYni , pelaSYZYn jot ydYramaS-vlak dene
54:183  mutYm tyNalmYZe tudlan YS kelSe . tidetYm nunetSat SiZYC .
54:184     - it lyd , tulaCe , - pele voStYlYnrak gYna sade kande
54:185  SinCanZe mutSYm kerYle . - aCatYm sYmYstaren , Ske pelenna vyden
54:186  ogYna naNgae . it lyd .
54:187     - mogaj aCamYm ? - trukYSto +nina YS umYlo .
54:188     - a pelenet SinCYSe kugYzaj tYjYn aCat ogYl mo ?
54:189     - koCaZe dokan ... - eSarYS vesYZe .
54:190     +nina ala-mom vaSeStYneZe Yle , no kenetaSte SomakYm kYCal YS
54:191  mu . SkeZe ulo kapge Yren kajYS , igYlt peleStYme SymeSYZak
54:192  logale .
54:193     - ojlYSt SinCYltYda ! - SYde jykSO lektYn vozo .
54:194     - a mo , CYn ogYl mo ? tudYm me mariet manYn niguze ogYna
54:195  kert , peS SoNgo . pondaS oraZat pOrSaNSe kup regenCYmak vele
54:196  uSeStara da ...
54:197     - ale tY SoNgo tendam Skendam kok paCaS SoNgemden kerteS , -
54:198  +El<Yksan +CopanYCetlanat ydYramaS-vlaketYn pysO jYlmYSt YS
54:199  kelSe , vitne . YndYZe tudo samYrYk ulmYZ godYmsYlak oN kadYrten
54:200  SinCe . a tide ZapYSte ves lukYso ystel jYr kok pOr>eN da ik
54:201  ydYramaS verlanYSt . ik pOr>eNZe ilalSYrak , kyZgO kap-kYlan ,
54:202  vesYZe iktaZ nYlle viC iAS gajrak , a ydYramaSYZe samYrYk .
54:203  kap-kYlZe denat , kojYS-SoktYSYZ denat , onCaltYSYZ denat
54:204  artistkYmak vele uSeStara . CurijvYlYSlanat tudYm Umo OkYmlen
54:205  ogYl .
54:206     kyZgYrakSe , oCYni , nunYn naCal<nikYSt . tugela koeS . teve
54:207  tudo , menUm kidYS nalYn , vokten SinCYSYZe-vlak kolde YnYSt kod
54:208  manYn , jykYn ludYn lektat , oficiantkYm yZO . tudYZo ,
54:209  bloknoteS zakazYm vozen , klient-vlakYn jodmYStYm SuktaS kuxnA
54:210  velYS kaen jomo .
54:211     molo semYnak u eNet-vlakYm +El<Yksan +CopanYCat onCale .
54:212  tYgodYm sade kyZgO pOr>eNet kugYzajlan vujYm savaltYS . tudYZat
54:213  tudlan tugakak vaSeStYS .
54:214     - palYmet mo ? - jodo SoNgo deC +nina .
54:215     - Skenam ajdeme ! - kugeSnenak vaSeStYS tYgodYm +ninuklan
54:216  +CopanYC . - tudo mYjYn onCYCso direktorem . ikvereS Suko paSam
54:217  YStaltYn . tudYn zavedenijZe gYCak pensijYS kajYSYm .
54:218     - teve kO ulmaS ! - YlYZe +nina . - znaCit , tudo +sasli
54:219  +AranYC +CipaSev , AnlYk sovxoz direktor ! A ala-kuSto uZmemla
54:220  CuCeS . kuSto uZYnam , Sonem ? tudYm tYjYn paCerYStet uZYnam
54:221  ulmaSYs ...
54:222     - a kunam uZYnat ? - +ninan mutSo kugYzajlan vuCYdYmo lie .
54:223     - teNgeCat tudYm uZYnam . pYrdYZYSte keCYSe fotoportretYSte
54:224  koktYn jYgYre SinCedas .
54:225     - tuge , tuge ! - YndYZe kumYlzakYnak peNgYdemdYS +CopanYC .
54:226     - fotosyretYse deC SukYlan kYzYt tudo vaStaltYn . tuStYZo
54:227  samYrYk . kYzYtSe SinCa komdYSYZat meSakla sakaltYn . SymZO ale
54:228  vergYZe taza ogYl , oCYni , ale arakam utlarak podYlaS
54:229  jOrata ...
54:230     - tidYZat , tudYZat ulo dokan . eSartYSYZlan kugu orlYkYm
54:231  CYta , vatYZe Cerle .
54:232  **33** +nina direktoret den tudYn pelen SinCYSe-vlaketYm ESe
54:233  ugYC SYmlenrak onCale . " +sasli +AranYC ale vatYZe CerlYlan tY
54:234  motor ydYramaSYm pelenZe kondYStara " , - manYnat +El<Yksan
54:235  kugYzaj deC jodneZe Yle da YS toSt . sade voktenYse pOr>eNZe
54:236  SotYSto gYna mutYm lukto .
54:237     - a samYrYkrakSe kO ? - SoktYS jykSO .
54:238     - tudYZo zamestitel<Ze , +lajmYr +nulemov . onCYC milicijYSte
54:239  paSam YStYS . +Sajmardanovlan ala-mo Sot dene kelSen ogYlat ,
54:240  tuStYZo uto lie . vara teve tudYm +AranYCet Ske dekSe nale .
54:241  takSe +lajmYr peS saj rveze , poro kumYlan , eSartYSYZlan ,
54:242  mutYm kolYSteS . ikmanaS , +CipaSevYn CYla prikazanijZYm Sukta .
54:243  Ske direktorZo verC ilYSYZYm puaSat Amde .
54:244     - a pelenYSt tolSo ydYramaSYZe kO ?
54:245     - vot tudYZYm om pale .
54:246     - +AranYCYn vatYZe dokan , - CoAlanenrak gYna jodo +nina .
54:247     - mogaj vatYZe ! - YS kelSe +ninan ojZo dene kugYzaj . -
54:248  tYlat mYj tudYn vatYZe Cerle man<YmYs .
54:249     - Ex , +CopanYC , +CopanYC , ala utYZ dene uSan ulat , ala
54:250  okmak ulat ! nu , kalase , mogaj naCal<nik iArCYk ydYramaS deC
54:251  posna Ske vatYZ dene vele ila ? a +AranYClan UmYZak pyren .
54:252  vatYZe Cerle . a tudo SkeZe taza pOr>eN . a Cerle vatYm pelen
54:253  teve tYge restoranYS da mon< kondYStaraS ok lij . Sonalte vuet
54:254  jYr , tudlan Ynde , vatem Cerle manYn , UmYn pyrYmO Con jodmYm
54:255  SuktYde ilYman mo ?..
54:256     - ojlet Sol ... - tugakak naCal<nikSYm pYdal nalSYla vaSeStYS
54:257  SoNgo .
54:258     - mYj CYnYm ojlem .
54:259     - uZat vet , tidYZe ijgotSo denat tudlan kelSen ok tol ,
54:260  samYrYk .
54:261     - a tYj SkeZe mogaj ydYramaS dene tYSke tolYnat ?! - ruale
54:262  +nina .
54:263     - tYj tide ves Sot ...
54:264     - tudat mYj gaemak .
54:265     +El<Yksan +CopanYC YndYZe kuze umbakSe mutYm SuASat OrO .
54:266  " ojYm vesYS kusarYman " , - SonaltYS semYnZe .
54:267     - oCYni , tide ydYramaS mYj deCem vara nalme kontor
54:268  paSaeNZe , - peNgYdemdYS . - otCet dene tYSke tolYnYt da koCkaS
54:269  purenYt ... +sasli +AranYC Ske jYrZe kadrYm pogen moSta . AnlYk
54:270  sovxozYSto peNgYde zakon : CYlan ikte verC , ikte CYlan verC !
54:271     +ninuk YndYZe ikmYnAr lYplanYS . " SoNgo dene keC yCaSe ,
54:272  keC ite - sadikte pajdaZe uke " , - SonaltYS , oCYni . no
54:273  +CopanYCSe onCYCso Ske joltaSYZe-vlakYm OrdYZ gYC vele onCen
54:274  SinCen CYten YS kert . +ninukSYlan " vueS it nal " , - manYn
54:275  peleStYSat , nunYn dek mien Sogale . ondak direktorlan kidSYm
54:276  SuAltYS , vara +nulemovlan , a pelen SinCYSe ydYramaSet Skeak
54:277  tudYm onCYltYS . sYmYstarYSYla SYrgYZalal onCalSYZla " +dina " -
54:278  YStale .
54:279     - memnan u paSaeNna , - umYltaren eSarYS +sasli +AranYC .
54:280     - peS jOra , peS jOra , tYgaj Caple sukso AnlYk sovxozYm
54:281  sOrastaraSak kyleS .
54:282     CYlan +CopanYCYn moktemmutSYlan taum YStYSt . a +dinaZe utYr
54:283  vele peledalte . SinCaZat yANalt volgYdeme . tYgodYm tudo
54:284  SkenZYm aklen da molYlanat aklYkten moStYSo Uzo ydYrlak kojo .
54:285     - +El<Yksan +CopanYC , ves arnA muCaSte mYj dekem unalYkeS
54:286  sovxozYS tolYn kaet gYn , saj Yle , - temlen peleStYS +sasli
54:287  +AranYC . - kYzYtse ozanlYknam onCalat , kugu vaStaltYSYm ilYSYS
54:288  purtYlYna , a ves SotSo dene , mutlanYSaS Somakat AtYr pogYnen
54:289  da YStYSaS paSat ulo .
54:290     - peS saj , - SylaltYS kugYzaj . - miem vele .
54:291     - tugeZe vuCaS tyNalYna .

55:1  55  tyNaltYS uZaS   **5**
55:2      marij dialektologij predmet
55:3     § 1  dialektologij - jYlme naukYn ik uZaSYZe . mutSak
55:4  onCYkta : tudo jYlmYn dialektSe-vlakYm SYmla . keC-mogaj
55:5  jYlmYStat Ereak posna ojYrtem-vlak lijYn kertYt . tide -
55:6  iktaZ-mogaj ik kundem dene ale posna eN tySka dene kYldalteS .
55:7  tYgajYm naukYSto dialekt manYt ( gr dialektos mut gYC lijYn ,
55:8  " govor , nareCij " manmYm onCYkta ) . tYgeZe marij
55:9  dialektologij - marij jYlmYn kutYrYmo ojYrtemlaZYm tunemSe
55:10  nauka .
55:11     govor , nareCij , dialekt - tide iktaZ-mogaj jYlmYse oj
55:12  ojYrtem . tudo iktaZ-kuSto ik vere vele kuCYltalteS . pytYn<
55:13  kalYk jYlme deC tudo mo dene gYnat ojYrtemalt Soga , no tudYn
55:14  deC umYlaS lijdYmYn ok torlo . dialektYmat CumYr kalYk jYlme
55:15  dene ikgajlYk uSen Soga , laC posna formYlaZe gYna tudYm molo
55:16  deC ojYrat . no Ereak Sarnen SogaS kyleS , dialekt den CumYr
55:17  kalYk jYlme koklaSte ikgajlYk ojYrtem deC AtYrlan SukYrak ,
55:18  sadlanak nunYm ik jYlmYS CumYrat , ojYrtem ikgajlYk deC Suko
55:19  lieS gYn , tudo ves posna jYlmYS savYrna Yle .
55:20     dialekt ojYrtem - tY kundemYSte ale posna eN tySkaSte vele
55:21  kuCYltalteS . OrdYZ eNlan tudo vigak pYlYSYSkYZe solna , tYgaj
55:22  ogYlla CuCeS , " pYlYSYZYm Suralta " . a tY dialekt dene
55:23  mutlanYSYlan tYgaj ojYrtem normal<nYj uleS , ves semYn ojlYmo
55:24  dialektYn zakonomernost<SYm puZa , ojYm puZgalYme semYn
55:25  aklalteS . sandene dialektla kutYrYmYm " joNYlYS " jYlmYlan
55:26  SotlYman ogYl , kuze UZgunam kalYkYSte kolaS lieS , a tidat -
55:27  tugaAk CYn jYlme , no posna kundemYSte gYna kuCYltalteS . CumYr
55:28  kalYk jYlme deC dialektYn ojYrtemZe laC tYSte gYna .
55:29     § 2  dialekt ojYrtem kok tyrlO lieS : social<nYj da
55:30  territorial<nYj .
55:31  **6** social<nYj dialekt posna tySkan , social<nYj gruppYn
55:32  ojYrtemZYm CumYra . tYgajZYlan oZno tyrlO klass-vlakYn kutYrYmo
55:33  ojYrtemYStYm SotlenYt ( mutlan , remeslennikYn , paSaze-vlakYn ,
55:34  " kySYl obHestvYn " t m ) , tYSkak tyrlO Zargon , argo-vlakYm
55:35  purtat . tYSte kutYrYmo ojYrtem obHestvYse poloZenij dene
55:36  kYldalteS . marij jYlmYSte social<nYj dialekt lijYnZat ogYl
55:37  manaS lieS . ves jYlmYSte tYgaj dialekt-vlak liedenYt . mutlan ,
55:38  ruS jYlmYSte +vytla voktenYse portYSkem jOrYSO-vlakYn Ske
55:39  jYlmYSt lijYn . tudYm Zgon Zargon manYt . tide ZargonYn
55:40  negYzYStYZe marij Somak-vlak kienYt .
55:41     territorial<nYj dialekt posna kundemYse mutlanYme ojYrtemYm
55:42  avalta . verYse dialekt-vlakYn SoCmYSt oZnYso marij polko-vlak
55:43  koklase ojYrtem dene ale posna tukYm-vlakYn ves verYS ilaS
55:44  kusnYmYSt dene kYldalteS . marij eN nergen ojlYmo godYm me olYk
55:45  marla , kurYk marla , Ervel marijla kutYra manYna . tide marij
55:46  jYlmYn tyrlO dialektan ulmYZ nergen ojla . OrdYZ eN dialekt dene
55:47  ojlYmo ojYrtemYm vigak SiZeS , no tY verYSte ilYSYlan sade
55:48  ojYrtem ojlYmaStYZe obAzatel<nYj uleS , tudo CumYr kundemlan
55:49  ikte , tYse-vlak tudYm CYlanat umYlat da kutYrmaStYSt kuCYltYt -
55:50  ikmanaS , tY ojYrtem kundemYse CYla eNlan , keC-kO tudo lijZe ,
55:51  iktak . ves semYn manaS gYn , kutYrYmo ojYrtem tYSte ajdemYn
55:52  poloZenijZe dene ok kYldalt , tudYn deC ok zavisitle .
55:53     dialekt nergen ojlYmo godYm posnak palemden kodaS kyleS :
55:54  dialektologij naukYSto dialektlan En onCYCak verYse kutYrYmo
55:55  ojYrtemYm Sotlat . sandene dialektologij - tide jYlmYn verYse
55:56  ojYrtemZYm SYmlYSe nauka . social<nYj dialektYm tudo ok SYmle .
55:57     § 3  verYse ojYrtem jYlmYSte tyrlO lijYn kerteS : ik vere
55:58  Sagalrak , ves vere - SukYrak , ik vere Cotak ok paldYrne , ves
55:59  vere - ojYrtem tunar lieS , EsogYl UZo godYmZo kenetaSte
55:60  umYlaSat ok lij . sadlan nine ojYrtem-vlakYm onCYktYmo godYmat
55:61  tyrlO terminYm kuCYltYt . En kugu dialekt ojYrtemYm onCYktaS
55:62  nareCij mut kuCYltalteS . tYge me olYk marij nareCij , kurYk
55:63  marij nareCij , t m manYna . izirak ojYrtemlan " govor " Somak
55:64  ulo . marij jYlmYSte , mutlan , me +morko-+Sernur , +AraN ,
55:65  +malmYZ da AtYr molo govorYm onCYktena . nareCij govor deC En
55:66  onCYCak kuCYltaltme kumdYkSo dene ojYrtemalteS . nareCij kumda
55:67  verYm avalta , govor - izirak territorijYm . sandene nareCij
55:68  kOrgYStO ikmYnAr govor lijYn kerteS . mutlan , olYk marij
55:69  nareCijYSte nYl govor nergen ojlat . govor deC ESe izirak
55:70  ojYrtemYm onCYktaS **7** " podgovor " terminYm kuCYltYt .
55:71  podgovor - dialektYm SeledYmaSte En izi ojYrtem . tYge
55:72  +morko-+Sernur govorYSto +morko den +Sernur podgovor ulo .
55:73  podgovor EsogYl posna AlYse kutYrYmo ojYrtemYmat onCYkten
55:74  kerteS .
55:75     CYla nine ojYrtemYm ikteSlen kalasaS dialekt terminYm
55:76  kuCYltYt . dialekt - tide keC-mogaj jYlme ojYrtem . sandene
55:77  nareCijZYmat , govorZYmat da EsogYl podgovorZYmat ves semYn
55:78  dialekt manaS lieS . UZYSt tY termin dene nareCij deC izirak ,
55:79  govor deC kugurak ojYrtemYm lymden ojlat . no tY znaCenij dene
55:80  kuCYltaS sade termin kelSen ok tol . sadlan umbakYZYm tY SomakYm
55:81  me " keC-mogaj jYlme ojYrtem " znaCenij dene kuCYltaS tyNalYna .
55:82     tYgerakYn , marij dialektologij - marij jYlmYn
55:83  dialektlaZYm , nareCij den govorlaZYm , tunemSe nauka .
55:84     § 4  keC-mogaj kalYkYnat En tyN priznakSe - jYlme . laC
55:85  tidak , jYlme , nimo deC onCYC ik tySka eN-vlakYm posna kalYkYS
55:86  CumYra . tYge kaZne kalYkYn posna Ske jYlmYZe ulo . tudYm me
55:87  CumYr kalYk jYlme manYna . no CumYr kalYk jYlme CYla vere
55:88  jOrSeS ikgaj ok kert , tYStat tyrlO ojYrtemYS lekteS . ik
55:89  kalYkYnak jYlmYZe tyrlYn savYrnYmaS kok amallan kOra lektYn
55:90  kerteS . ik mogYrYm , onCYCso posna tukYm-vlakYn kutYrYmo
55:91  ojYrtemYSt nunYn iktYS uSnYmekYStat kodeS ; ves mogYrYm , posna
55:92  tySka-vlakYn tyrlO verYS ilaS kusnen , molo deC ojYraltmYStlan
55:93  kOra tyrlO vaStaltYS lekteS . tYge jYlmYSte dialekt-vlak SoCYt .
55:94  no CumYr kalYk jYlme deC nuno OrdYS ogYt koraN , CumYr kalYk
55:95  jYlme dene nunYm ik kYlYmde uSen Soga . dialekt - CumYr kalYk
55:96  jYlmYn ik uZaSYZe gYna . tide - sade jYlmak , molan manaS gYn
55:97  dialektYn leksikYZe , grammatika den fonetika ojYrtemZe tyN
55:98  SotYSto CumYr kalYk jYlmYse dene iktak , laC posna Avlenij den
55:99  formYlaSte gYna ojYrtem lekteS . adakSYm dialekt dene
55:100  mutlanYSe-vlak SkenYStYm sade kalYkYn lymZO denak lymdat .
55:101  mutlan , memnan kurYkSat , ErvelsYZat SkenYStYm " mariAk ulYna "
55:102  manYt . sandene UZo dialektYm posna jYlme semYn onCaS tOCYmYm
55:103  niguzeat CYnlan SotlaS ok lij . tYge marij-vlak koklaSte UZgunam
55:104  kurYk marij nareCijYm posna jYlmYlan SotlaS tolaSat . tide CYn
55:105  ogYl . kurYk marij ojYrtemYSat , keC ojYrtem tYSte Sagal ogYl
55:106  gYnat , sade marij jYlmak , nunYn tyN-voZYSt iktak . tYgerakYn ,
55:107  jYlmYse CYla dialekt-vlakYn muterYSt , jyk da CoNaltme
55:108  ojYrtemYSt tyN SotYSto iktak . dialekt den CumYr kalYk jYlme
55:109  koklaSte motkoC Cak kYl ulo , ikte-vesYSt dene nuno tyZem SyrtO
55:110  pYrCe dene vaS uSaltYnYt . adakSYm tidYmat SarnaS kyleS : kok
55:111  jYgYre dialekt koklaSte pyCkYn **8** nalme gaj granica uke ,
55:112  nunYn posna ElementYSt ikte-vesYSt kOrgYSkO SYNdaraltYt . tidat
55:113  posna dialekt-vlakYm ik CumYr jYlmYS uSa .
55:114     § 5  dialekt da literatur jYlme . kalYk ilYSYC viANme ik
55:115  toSkaltYStYZe literatur jYlme  SoCaS tyNaleS . tide processat
55:116  dialekt-vlak dene Cak kYldalteS . keC-mogaj literatur jYlmat
55:117  iktaZ-mogaj posna dialekt pomYSeS ilana . marij kalYkYn ilYS
55:118  savYrtYSYZe literatur jYlme negYzlan +morko-+Sernur govorYm
55:119  pYSten . tide XIX kurYmYn kokYmSo pelYStYZe lijYn .
55:120     literatur jYlmYlan dialekt , posnak tyNaltYS ZapYSte , vijYm
55:121  puYSo pamaS semYn lieS . tudYn odarlanYme pagYtYSte dialekt den
55:122  literatur jYlme CyCkYdYnak jYgYre oSkYlYt , nunYm ikte-vesYStlan
55:123  vaStareSla SYndYmaS , ikte-vesYSt deC ojYrkalYmaS kugunak ok
55:124  paldYrne . marij kalYkYn literatur jYlmYZYn revolUcij deC onCYC
55:125  viANme kornYStYZat tYgak lijYn . tunam dialekt den literatur
55:126  jYlme koklaSte ojYrtem paldYrnenat ogYl manaS lieS . literatur
55:127  jYlme pytYnek dialekt negYzeS ENerten .
55:128     tyNaltYS ZapYSte marla kniga-vlak tyrlO dialekt dene
55:129  lektedenYt . tYge XIX kurYmYSto marij jYlme dene kniga olYk
55:130  marla , kurYk marla da Ervel nareCij dene savYktaltYn . XX kurYm
55:131  tyNaltYSte Ervel den olYk marij-vlaklan ik literatur jYlmYm
55:132  YStYme . tudYn negYzYSkYZe olYk marij nareCijYn +morko-+Sernur
55:133  gorovZo vozYn . no literatur jYlme tidYn dene gYna serlagen
55:134  ogYl . tuSko ESe Ervel nareCijYn AtYr ElementSe puren . tYge
55:135  marij literatur jYlmYm CoNYmaSte olYk marij nareCijYn
55:136  +morko-+Sernur da Ervel nareCijYn +kaltasa-+miSkan govorYSt
55:137  utlarak uCastvovatlenYt . molo govor-vlakYn vliAnijYSt tunam
55:138  lijYn ogYl . laC revolUcij deC vara gYna nunat Ske nadYrYStYm
55:139  ikmYnAr pYStenYt .
55:140     no marij kalYk SkalanZe ik literatur jYlmYm CoNen kertYn
55:141  ogYl . revolUcij deC onCYC tyrlO dialektla dene pis<mennost<
55:142  viANmYlan kOra umbakYZYm tudYn literatur jYlmYZe kok variant
55:143  dene formirovatlaltYn . nunYn negYzYStYSt kok dialekt kien :
55:144  olYk marij da kurYk marij nareCij .
55:145     marij dialekt-vlak literatur jYlmYm , posnak tudYn
55:146  leksikYZYm , CoNYmaSte unastvovatlenYt +utlarakSYm tY process
55:147  20-So ijlaSte talYSnen . tunam verYse ojYrtem literatur jYlmYS
55:148  tY dialekt kokla gYC lekSe tvorCeskij paSaeN-vlak goC puren
55:149  Sogen . tudo ZapYSte marla vozYSo-vlak SukYnZo Ske SoCmo
55:150  kundemYse kutYrYmo jYlmYSt dene serenYt . tYge tY dialekt gYC
55:151  mYnAr utlarak vozYSo lektYn , **9** tunar Cotrak dialekt
55:152  literatur jYlmYlan vliAnijYm YSten . tYgerakYn , literatur jYlme
55:153  negYzeS +morko-+Sernur govor vozYn gYnat , tuSko tuddeC posna
55:154  ESe AtYr molo ojYrtem SYNen . tide marij literatur jYlmYm
55:155  kalYplYmaSte dialekt-vlakYn uCastvovatlYme ojYrtemYSt .

56:1  56  kugeze kodso kYl   **84**
56:2     4 aprel< - +vengr +kalYk + respublikYn nacional<nYj
56:3  pajremZe . nYlle ij onCYC +sovet +armijYn istoriCeskij
56:4  seNYmaSYZlan kOra tide ElYm gitlerovskij faSizm deC pytYnek
56:5  utarYme . nYlle ij ZapYSte +sovet +soUz den +vengr +kalYk
56:6  +respublika koklaSte nauka den texnika , Ekonomika den kul<tura
56:7  da molo SotYStat kYl kuCYmaS Ere Sarlen da peNgYdem tolYn .
56:8  +vengr +kalYk +respublika +ekonomiCeskij +vaSpolYS +sovetYse
56:9  El-vlak dene , En onCYCak +sovet +soUz dene , EkonomiCeskij
56:10  otnoSenijYm Ere saemda . tuSeC memnan deke dizel<nYj poezd ,
56:11  " +ikarus " komfortabel<nYj avtobus , surt kajYk fabrikYlan
56:12  oborudovanij , koCkYS produkt ( En onCYC emYZ saska ) Ereak
56:13  tolYn Sogat . vengr-vlak memnan deC neft<Ym da nefteproduktYm ,
56:14  ElektroEnergijYm , gazYm , cellUlozYm , CodYra materialYm ,
56:15  xlopokYm , tyrlO markan gruzovoj den legkovoj maSinam ,
56:16  traktorYm da molYmat nalYt .
56:17     1971-Se ij maj gYC memnan respublika +v+n+r-Yse +vaS oblast<
56:18  dene iza-Sol<o kYlYm kuCa . sovetsko-vengerskij kelSen ilYme
56:19  SotYSto +marij otdelenijYn sostavYStYZe 25 kollektivnYj Clen
56:20  ulo . mutlan , " +semenovskij " gosplemzavod den " +sombatxej "
56:21  gosxozYso texniCeskij personal den paSaze-vlak Ske koklaStYSt
56:22  peNgYde kYlYm kuCat , nuno ikte-vesYSt dek delegacijYm
56:23  koltYlYt , onCYl opYtYm vaS tunemYt . +joSkar-+olase vitaminnYj
56:24  zavod vengr oborudovanij dene da tuso texnologij poCeS sorbitYm
56:25  lukteS . vengr-vlak +volZsk olase cellUlozno-kagaz kombinatYn
56:26  paSaZ dene palYme lijYn Sogat , nuno socialistiCeskij
56:27  sovernovanijYm Saren koltYmo opYtYm SYmlat .
56:28     marij respublika den +vaS oblast< koklaSte kul<turnYj kYl
56:29  kuCYmaSat peNgYdem toleS . +vengrijYS " +marij El " ansambl< ,
56:30  samodeAtel<nYj artist-vlak mien koStYnYt . memnan respublikYSte
56:31  vengerskij artist-vlakYm ik gana vele ogYl SokSYn vaSlijYnYt .
56:32  onCYl proizvodstvennik , usta obHestvennik-vlak turist semYn
56:33  gruppa dene vaS-vaS koStYt , kok El nergen SynCYmaSYStYm
56:34  pojdarat .
56:35     sOralYn koeS +joSkar-+olaSte +vaS oblast<Yn stolicYZe -
56:36  +sombatxej ola lymYm numalSe mikrorajon . indeS paCaSan oS ky
56:37  polat-vlak , CoNeSten kaAS tarvanYSe jyksO semYn , CumYrgen
56:38  SogalYnYt . a +vengrijYSte +sombatxej olan " +joSkar-+ola "
56:39  mikrorajonZo En sYlne da tyN kugu kvartal semYn tyzlanen . tudo
56:40  +sombatxej - +budapeSt korno magistral< vokten verlanen .
56:41  memnan motor stolicYlanna 400 ij teme gYn , +sombatxej - +vaS
56:42  oblast<Yn rydYZO - peS oZnYso ola , tudlan 2000 ij SuSaS .
56:43     memnan u , motor mikrorajonYSto ilYSe-vlak , oCYni , ogYtat
56:44  pale , kuSeC tide " sombatxej " mutSo lektYn . tudYn
56:45  EtimologijZe , istorijZe oNaj . peS oZno tyrlO kok mogYr gYC
56:46  tolSo : iktYZe - +indij da +srednij +azij gYC , vesYZe -
56:47  +pribaltika mogYrYm +rimYS **85** SumeS SujnaltSe torgovYj
56:48  korno kYzYtse vengr +sombatxej ola olmYSto uSnen . tunam tide
56:49  korno uSnYmaSte , kornYvoZYSto , kaZne SumatkeCYn ArmiNga
56:50  pajremYm ErtarenYt . varaZYm sade torgajYme verlan +sombatxej
56:51  lymYm puYmo , ilen-tolYn tuSto ola kuSkYn , ( slavAn kalYkYn
56:52  subbota mutSo vengr jYlmYSte sombat , a marij jYlmYSte Sumat
56:53  semYn kelYStaraltYn ) . ikmanaS , " +sombatxej " - SumatkeCe
56:54  ArmiNga pajrem ver .
56:55                      ...
56:56     vengr den marij-vlak istorij mogYrYm Ske semYnYSt myndYr
56:57  rodo ulYt . sadlan nunYn ilYS-jylaStYSt , jYlmYStYSt da tYgak
56:58  muro semYStYSt kYzYtat mogaj-gYnat ikgajlYk SiZalteS . naukYSto
56:59  tidYm tYgerak umYltarat . peS oZno , memnan Era deC AtYr tyZem
56:60  ij onCYC , +Ul kundemYSte , kYzYtse +murom , +kostroma ola gYC
56:61  tyNalYn +ural kurYk marte , finno-ugorskij plemena-vlak
56:62  ilenYt . varaZYm oZnYso plemena-vlak tyrlO istoriCeskij da
56:63  geografiCeskij uslovijlan kOra ErkYn-ErkYn ikte-vesYSt deC
56:64  torlenYt . finno-ugorskij plemena tySka gYC En onCYC ugr-vlak
56:65  ( tide gruppYS kYzYtse xant , mansi da vengr-vlak purenYt )
56:66  ErvelYS kusnenYt . nunYn kokla gYC xant den mansiZe kYzYt ilYme
56:67  verYSkYSt mien lektYnYt ( +tUmenskij oblast<YSte
56:68  +xantY-mansijskij nacional<nYj okrug ) . a vengr-vlak
56:69  keCYvalvel +uralYSte kodYnYt , da utlarakSYm nuno kYzYtse
56:70  baSkir-vlak olmYSto verlanenYt . permAk-vlak ( komi den
56:71  udmurt ) +uralYn kasvel kundemZe gYC jydvelYS kusnenYt . nuno
56:72  marij-vlak deC myndYrkO kaen ogYtYl , sandene Ske koklaStYSt
56:73  kYlYm Ere kuCenYt . finno-ugorskij plemena-vlakYn kugu gruppYZo
56:74  tyN rodo EtniCeskij tukYm deC ojYrlen da +baltijskij teNYz
56:75  velYS lupSaltYn . tYge varaZYm liv , Eston , iZor , veps ,
56:76  karel , finn-vlak lijYnYt , nunYn deke saam-vlak ( +sibir< gYC
56:77  kusnen tolSo nenec tukYm ) uSnenYt da pribaltijsko-finskij
56:78  jYlme dene mutlanaS tyNalYnYt .
56:79     vengr-vlak istorijYSte kuZu da nele ilYS kornYm ErtenYt .
56:80  kugu kusnYlmaS turgYm tyNalmeke , nuno kasvelYS kaenYt .
56:81  indeSYmSe kurYmYSto " Sem ugr " plemena-vlak , +karpat kurYkYm
56:82  vonCen , tunamse +pannonieS veraNYnYt .
56:83     marij den mordva-vlak nergen ojlaS gYn , nuno toSto vereSak
56:84  kodYnYt . CYnak , mordva keCYvalvelYS da ErvelYS kusnen , a
56:85  marij , kasvel gYC kYzYtse territorijYS ikmYnAr kusnYmYm SotlaS
56:86  ogYl gYn , Ske ilYme vereSYZak kodYn .
56:87     tYge , ik finno-ugorskij voZ gYC tyrlO kYzYtse rodo-tukYm
56:88  jYlme-vlak SoCYnYt . tyrlO kundemYSte nuno ves kalYk dene
56:89  vaSlijYn , ErkYn-ErkYn Ske semYnYSt vaStaltYnYt . tuge gYnat ,
56:90  nuno tyN jYlme sYnYStYm da oZnYso kojYS semYStYm kertme semYn
56:91  aralen kodenYt .
56:92                      ...
56:93     rodo-tukYm jYlme-vlakYm SYmlaS Sukertak tyNalme . tide paSaS
56:94  En onCYC ESe 17 kurYm muCaSte vengr +S +d<Armati uSnen . tudo
56:95  finno-ugorskij jYlmYlaSte , utlarakSYm finn da vengr koklaSte ,
56:96  ikgajlYkYm palemden . vara kumdan palYme lingvist da geograf
56:97  +antal +reguli tide paSaS kYrtemenak piZYn . tudo onCYC
56:98  +finlAndijYS mien koStYn , tuSto finn da saam jYlmYm tunemYn .
56:99  tYgodYm tudo kumdan palYme +m +kastren dene palYme lijYn .
56:100  +kastrenZe +rossij muCko AtYr gana koStYn savYrnen , marij
56:101  koklaStat lijYn , knigamat vozen . +m +kastren dene vaSlijme
56:102  deC vara +reguliat vengr jYlmYn istorijZYm palaSlan molo
56:103  finno-ugor-vlak deke koStYn tolaS Sonen pYSten . tudo palen
56:104  nalYn : +ural ves mogYrYSto xant den mansi ilat . Ske ZapYStYZe
56:105  monax +U +Ulian mad<Ar-vlakYn kYSaSt poCeS +UZnYj +ural marte
56:106  mien ulmaS , tuSto tudo mad<Ar-vlakYn toSto vereSYSt jomYn
56:107  kodSo tukYmYStYmat muYn . **86** +UlianYn kornYZ dene +reguliat
56:108  kaAS lektYn . 1849 ijYSte tudo +uralYS kajYmYZe godYm +ozaN
56:109  olaS SogalYn . tYSte tudo tYlze nare ilen , marij-vlakYn da
56:110  molo kalYkYn jYlmYSt , ilYS-jylaSt nergen materialYm pogen .
56:111  varaZYm tudo mansi-vlak dene taluk utla lijYn , tuSto
56:112  mansi-vengerskij slovar<Ym vozen . tide ZapYStak +sibir<YSte
56:113  ilYSe kalYkYn kartSYm YSten , Etnografij dene kugu kollekcijYm
56:114  pogen . nuno +vengrijYSte Etnografij muzejYSte kYzYtat
56:115  aralaltYt . mONgO pOrtYlmYZ godYm tudo uES marij kundemYSte
56:116  lijYn , SoSYm da keNeZ ZapYSte kurYk marij koklaSte materialYm
56:117  CumYren , varaZYm tide materialYm SYmlen , savYkten lukmo .
56:118  puteSestvijYSte koStmYZ godYm +a +reguli nelYn Cerlanen da ,
56:119  +vengrijYS pOrtYlmekYZe , ymYr lugYC kolen . tudYn pogYmo
56:120  materialZe +vengerskij +nauka +akademijYn arxivYStYZe
56:121  aralalteS . UZo materialZYm tudYn paSaZYm umbakYZe SujYSo +b
56:122  +budenc , +z +gomboc , +b +munkaCi , +j +sinnei da molat
56:123  kuCYltYnYt .
56:124     +vengrijYSte Ske ZapYStYZe marij jYlme dene posna posobij da
56:125  slovar<-vlakat savYktalt lektYnYt . teve +b +budenc 1864-Se
56:126  ijYSte " +marij tunemmaS " knigam da ESe kok ij gYC marij jYlme
56:127  dene slovar<Ym ( " --- " ) vozen da peCatlen luktYn . tide
56:128  marij muterZe tudo Zaplan kugu lijYn , tuSko CYlaZe 3710 mutYm
56:129  purtYmo da vengr den latin jYlmYS kusarYme . tYge +b +budenc
56:130  marij jYlmYm +evropYso kalYk koklaS luktYn da palYmYm YSten .
56:131     1901-Se ijYSte +vengrijYStak ESe ik sad da Ske SotSo dene En
56:132  kugu marij jYlme slovar< lektYn , tudYm vengr +moris +silaSi
56:133  finn jYlmYze +arvid +genecYn polSYmYZ dene luktYn . tuSko 6800
56:134  nare mutYm purtYmo da vengr den nemYC jYlmYS kusarYme . UZo
56:135  mutSYm dialekt forma denat palemdYme da kyleS godYm nunYn ves
56:136  jYlme gYC purYmYStYm onCYktYmo .
56:137     +vengrijYSte marij jYlmYm da muzYkal<nYj kul<turYm SYmlYSe
56:138  molo uCenYj-vlakat lijYnYt da kYzYtat ulYt .
56:139     marij jYlme den fol<klorYm SYmlYme SotYSto ves Ellase uCenYj
56:140  kokla gYC En onCYC vengr akademik +OdOn +bekem palemdYman .
56:141  +beke dene mYlam ik gana vele ogYl vaSliAS pernen . Sarnem 1960
56:142  ijYSte +budapeSt olaSte ErtaraltSe finno-ugroved-vlakYn pervYj
56:143  +meZdunarodnYj kongressYStYm . +vengr +nauka +akademijYn
56:144  zdanijZe . plenarnYj zasedanij deC onCYC , koridorYSto SogYmo
56:145  godYm , memnan deke ikmarda kap-kYlan , SYrgYZalSe tysan vengr
56:146  tolYn Sogale .
56:147     - Serge una-vlak , memnan deke tolmYlanda motkoC kuanenam ,
56:148  - sade vengret jOrSeS marla kalasYS da kidYm SokSYn kormYZtYS .
56:149     Cal ypan , marla kutYrYSo eNet akademik +beke Yle . +beke
56:150  marij jYlmYm SYmlYSe AtYr specialistYm AmdYlen , marij jYlme
56:151  dene tudYn Ske SkolZo lijYn . ESe 1930-So ijlaSte +budapeStYSte
56:152  tudYn vujlatYmYZe poCeS finskij uCenYj +paavo +siro marij
56:153  jYlmYm tunemYn , marij jYlme dene pogYmo materialYm
56:154  redaktirovatlen . varaZYm +p +siro +paasonenYn pogYmo
56:155  materialZYm savYkten luktYn , a materialZYm +paasonen ESe 1900
56:156  ijYStak +birsk ( +pyrO ) ola vokten ilYSe marij-vlak koklaSte
56:157  pogen ulmaS . +O +beken uCenikSe kokla gYC tYgak +j +ErdOdi ,
56:158  +g +berecki ( +vengrij ) , +d< +mark ( +Estonij ) , +t +SObOk
56:159  ( +s+S+a ) , +v +lYtkin ( +s+s+s+r ) da molYmat palemdaS lieS .
56:160  tYge marij jYlmYm , fol<klorYm SYmlYme da tunemme SotYSto
56:161  +vengrijYSte motkoC saj Skol YStaltYn .
56:162     akademik Ske nauCnYj paSaZYm vengr jYlmYn dialektSe-vlakYm
56:163  tunemmaS gYC tyNalYn da SkenZYn pervYj paSaZYm 1905 ijYStak
56:164  peCatlen ulmaS . varaZYm tudo marij jYlmYm tunemaS tyNalYn .
56:165     1911 ijYSte 28 iAS ulmYZ godYm +O +beke marij jYlme dene
56:166  monumental<nYj paSam - " +marij jYlme grammatikYm " savYkten
56:167  luktYn . +AzYkoznanij institutYn starSij nauCnYj paSaeNZe
56:168  professor **87** +k +e +majtinskaA tide knigam peS kykSYn
56:169  aklen . +O +beken tide knigaZYm me pervYj nauCnYj marij
56:170  grammatika manYn kertYna . tudYn nauCnYj kyleSlYkSe taCe
56:171  marteat jomYn ogYl . tYgaj kugu paSam vozaS +O +beke tYleC
56:172  onCYC +ramStedtYn , +porkkan , +genecYn , +paasonenYn da
56:173  molo-vlakYnat pogYmo materialYStYm moSten kuCYltYn .
56:174     avtor marij grammatikYSte jyk sostavlan da marij jYlmYn
56:175  grammatiCeskij strojZYlan kaCestvennYj opisanijYm pua . tYSte
56:176  istoriCeskij grammatikYlanat AtYr verYm ojYrYmo , jyk-vlakYm ,
56:177  tYgak grammatiCeskij forma-vlakYm rodstvennYj jYlme-vlak dene
56:178  taNastarYme .
56:179     ikYmSe tynAmbal sar ZapYSte +vengr +nauka +akademijYn
56:180  kyStYmYZ poCeS +O +beke plenYS logalSe 28 marij deC Suko
56:181  materialYm pogen . uCenYjYn informatorZo koklaSte +joSkar-+ola
56:182  voktenYse +kukSYkorem Al gYC +fegor +ivajkov , +turSa-+muCaS
56:183  gYC ( +orSanka ) +dmitrij +rYbakov , +ismenca ( +zvenigovo )
56:184  gYC +kuz<ma +kirillov , +kugu +molamas ( +zvenigovo ) gYC
56:185  +grigorij +nikolaev , +kySnur gYC +ignatij +nikitin , +uSyttyr
56:186  ( +zvenigovo ) gYC +kirill +nikolaev , +jolasal gYC +grigorij
56:187  +aleksandrov da molat lijYnYt .
56:188     +beken ojlYmYZo poCeS , marij-vlak uCenYjlan kylSO oNaj
56:189  materialYm ulo kumYl dene kalaskalenYt . plennYj-vlak koklaSte
56:190  tale uSan , talantan eN-vlakat lijYnYt , UZYSt usta jomakCe
56:191  ulmYSt dene ojYrtemaltYnYt . mutlan , +kirovskij oblast< ,
56:192  +urZum rajonYso +peCan-+poCinka ( +petruSino ) Al marij +danil
56:193  +lebedev uCenYjlan 78 jomakYm kalaskalen puEn . tidYZe
56:194  fol<klorYm pogYmo praktikYSte motkoC Sagal lijSe fakt . tidYn
56:195  nergen uCenYj tYge palemda : +Emanuil +koskvin +lotaringijYSte
56:196  88 jomakYm , +berze +nagi +AnoS vengr-vlak koklaSte 65 jomakYm
56:197  tyrlO AllaSte pogenYt gYn , +lebedev SketYnak tYnar poAn
56:198  materialYm puEn . +O +beke tYgak +lebedev deC 33 murYm , 196
56:199  kalYk mutYm , 119 tuStYm , " jykSYktarYme  , sYmYstarYme "
56:200  nergen 181 zaklinanij manmYm , marij kalYkYn tyrlO ilYS-jylaZe
56:201  nergen 30 ojlYmaSYm vozen nalYn . +danil +lebedev deC nalme
56:202  poAn materialYm +O +beke 1938 ijYSte +xel<sinkiSte 649
56:203  stranican knigaS peCatlen luktYn .
56:204     vot tYge +vengrijYSte marij jYlmYn fol<klorZo da
56:205  dialektologijZe nergen Suko materialYm pogYmo . uCenYjYn lukmo
56:206  knigalaSte olYk marij , kurYk marij , Ervel marij da +Aransk
56:207  nareCij koklaSte ulSo ojYrtemYSlam raS uZYn kertYna . +O +beke
56:208  +vytla den +malmYZ marij-vlak koklaSte ojYrtemaltSe dialektYm
56:209  poCYn puEn . kalasaS kyleS , tudo ZapYSte tide ojYrtemZYm
56:210  uCenYj-vlak kokla gYC iktat palen ogYl .
56:211     finn professor +e +itkonenYn ik obzornYj stat<ASte vozYmYZo
56:212  dene kelSYde ogYna kert . tudo +O +bekem marij EposYm pogYmaSte
56:213  En kugu eNlan Sotla : +O +beken CYla pogYmYZo lu tyZem stranica
56:214  utla lieS . marij jYlmYm SYmlYSe CYla uCenYj-vlakYn paSaStYm
56:215  iktYS CumYret gYn vele tYnarYSke SuES .
56:216     +O +beke pogYmo materialZYm burZuaznYj +vengrijYSte AtYr Zap
56:217  publikovatlen kertYn ogYl . sandene tudlan ves ElYSte peCatlaS
56:218  logalYn . mutlan : " --- " kniga ( +vena - +lejpcig , 1929
56:219  ij ) . " --- " ( +oslo , 1931 ij ) , " --- " ( +Estonij ,
56:220  1937 , 1939 ijla ) .
56:221     uCenYjlan paSam YStaSYZe +kalYk demokratiCeskij +vengrijYSte
56:222  gYna kyleS jOn lijYn . tudo +budapeSt universitet pelen
56:223  finno-ugorskij jYlme-vlakYm SYmlYSe intitutYn direktorZYlan
56:224  YSten . samYrYk specialist-vlakYm AmdYlYme paSalan Suko vijYm
56:225  pYSten , umbakYZat marij tekst-vlakYm pogYmo sborniklam
56:226  luktYn . 1951 ijYSte " --- " ( 692 str ) , a 1957 ijYSte
56:227  " --- " ( 360 str ) kniga-vlakYm savYkten .
56:228     +O +beke tYgak marij jYlmYn nYl toman dialektologiCeskij
56:229  slovar<ZYm **88** AmdYlen . me uCenYjYm tekstYm pogYSo semYn
56:230  vele ogYl , no tYgak paSam ser<ezno YStYSe
56:231  issledovatel<-teoretik semYn palena .
56:232     marij jYlmYn grammatikYZe deC posna tudo fonetika , leksika
56:233  nergen AtYr stat<Am vozen . marij den CuvaS kalYkYn jYlmYSt
56:234  koklaSte ulSo kYl nergen vozYmo paSaZYm posnak palemdYman .
56:235  " --- " stat<AZat peS oNajYn vozaltYn . usta uCenYj
56:236  finno-ugorskij , indoevropejskij jYlme-vlak nergen original<nYj
56:237  stat<A-vlakYm vozen . CYlaZe tudo 2000 utla nauCnYj trudYm ,
56:238  stat<Am seren .
56:239     1960 ijYSte +O +bekelan naukYSto AtYr ij CarnYde paSam
56:240  YStYmYZlan +vengerskij +kalYk +respublikYn En kykSO nagradYZYm
56:241  - +koSut lymeS premijYm - puYmo .
56:242     kugu uCenYj marij-vlakYm uZaS tolaS Sukertak Sonen . tudYn
56:243  poro SonYmYZo SuktaltYn : 1961 ijYSte +OdOn +beke memnan
56:244  respublikYSte lijYn , naukYn , kul<tura den EkonomikYn Caple
56:245  seNYmaSYStYm Ske SinCaZ denak uZYn . ErYkan marij kalYkYn
56:246  peledalt tolmYZlan akademik ulo ConZo dene kuanen .
56:247     +joSkar-+olaS tolYn kajYmekYZe , akademik +O +beke kuZunak
56:248  ilen ogYl , tudYn ymYrzO lugYC kyrYltYn .
56:249     kugu uCenYjYn tunemSYZe-vlak tudYn paSaZYm umbakYZe viktaren
56:250  Sogat . nunYn koklaSte +j +ErdOdi , +g +berecki da molat ulYt .
56:251  +joZef +ErdOdi marij temYlan " --- " dissertacijYm vozen da
56:252  tudYm +vengrijYSte aralen , tudo +joSkar-+olaStat lijYn , marla
56:253  marla udan ogYl kutYra . +l +EtvaS lymeS +budapeSt olase
56:254  universitetYn professorZo +gabor +bereckin tvorCeskij paSaZYm
56:255  posnak palemdaS kyleS . tudo marij jYlme dene poAn materialYn
56:256  pogen da " --- " lyman Ske paSaZYm +leningradskij
56:257  universitetYSte aralen , nauka kandidat stepen<Ym nalYn . Ske
56:258  dissertacijYStYZe +g +berecki marij jYlmYSte finno-ugorskij
56:259  akret godso Zap gYC aralalt kodSo 900 nare mutYm onCYkta .
56:260  tidYZe mYlanna peS oNaj : SonaltaS vele , finno-ugorskij jYlmYn
56:261  SalanYmYZlan kud tyZem iAt SuES , a marij jYlmYSte - tYgaj
56:262  aralalt kodSo poAn mut voZ tySka ! nunYn kokla gYC ikmYnAr
56:263  mutSYm onCYktaSat lieS . mutlan : tele - vengrla teel , fin
56:264  talvi , mord tele ; lum - vengr lom , fin lumi , mord lov ;
56:265  poro - vengr fura , fin paras , mord paro ; tYj - vengr te ,
56:266  ten , fin sina ( tina ) , mord ton da t m . tYgaj mut-vlakSe
56:267  SukYZ godYm posna rodo-tukYm jYlmYlaSte jOrSYn ik semYnak
56:268  joNgaltYt .
56:269     + g +berecki universitetYSte marij jYlme da literatura
56:270  otdelenijYSte tunYkta . SkeZe memnan dene Suko gana lieden ,
56:271  tudo dialektologij materialYm CYla rajonlaStat , manaS lieS ,
56:272  pogen . labor marla sajYn kutYra . tudYn materialZe tyrlO
56:273  izdanijlaSte posna stat<A semYn savYktaltYn . ikana dialektnYj
56:274  materialYm magnitofon plenkYS vozYmYZo godYm tudYn dene oNaj
56:275  sluCaj lijYn .
56:276     " +mari-+turekYSte ik ydYramaSYn kutYrYmYZYm vozYmem godYm ,
56:277  mYj ves El gYC ulam , manYn kalasYSYm . tudo jOrSYn YS ySane .
56:278     - ajda ojlYStat , mogaj tYj inostranec , vet mariAk
56:279  ulatYs ... "
56:280     tide vate vengr ulmemlan ySanen ogYl .
56:281     CYnZYmak , +g +berecki marla saj kutYra da marij jYlme
56:282  strukturYm , En onCYC leksiCeskij sostavYm kelgYn SYmla . tudo
56:283  istoriCeskij fonetika dene dissertacijYm AmdYla , vaSke
56:284  filologiCeskij nauka doktor lijSaS . tYgodYmak tudo tyrlO
56:285  finno-ugorskij jYlmYla gYC vengr jYlmYS sYlnYmut
56:286  proizvedenij-vlakYm kusarkala . tYgak tudo Eston da finn jYlmYm
56:287  pala , tudYn pelaSYZat Estonka .
56:288     me tYmarte iza-Sol<o +vengr +kalYk +respublikYSte marij
56:289  jYlmYm SYmlYme nergen ojlYSna . kalasaS kyleS , marij jYlmYm
56:290  tYgak **89** +finlAndijYSte , +g+d+r+-YSte , +f+r+g-YSte ,
56:291  +avstrijYSte , +SvejcarijYSte , +amerikYSte da molo EllaStat
56:292  tunemYt da SYmlen Sogat .

57:1  57  marla knigan tyNaltYSYZe   **100**
57:2      ( pervYj marij grammatikYn lekmYZlan - 200 ij )
57:3     Suko SotYSto ojYrtemalteS marla knaga nergeSte XVIII kurYm .
57:4  tide pagYtYSte marij joCa-vlakat missioner Skollase part
57:5  koklaSke izin-izin SinCaS tyNalYnYt , pervYj marij mut-vlak oS
57:6  kagaz ymbak vozYnYt , marij kalYk da tudYn jYlmYZe nergen
57:7  kniga-vlak , CydYn gYnat , koedaS tyNalYnYt ( +g +miller , +i
57:8  +fiSer , +i +fal<k ) , muter SoCYn , poCelamut-vlak
57:9  vozaltYnYt , pervYj marij grammatika savYktalt lektYn .
57:10     marla knaga pamAtnik radamYSte En onCYl verYm , mutat uke ,
57:11  grammatika naleS . tide - marij jYlme nergen En pervYj
57:12  SYmlYmaS . tudo laC 200 ij onCYC 1775 ijYSte +peterburg olaS
57:13  savYktaltYn . lymzat Ske Sotan : " --- " . grammatikYm ruSla
57:14  serYme , no primer den mut-vlak CYla marla pualtYnYt . tiraZSe
57:15  - 300 EkzemplAr .
57:16     knigan avtorZYlan SukYnZo +ozaN olase arxiepiskop +veniamin
57:17  +pucek-+grigoroviCYm ( 1706 - 1782 ) Sotlat . tudo Ske ZapSYlan
57:18  kugun tunemSe eN lijYn . Suko jYlmYm SinCen . SoCYn tudo
57:19  +ukrain mlandeS , +loxvicY olaS . aCaZe ukrainec , avaZe polAk
57:20  ydYramaS . +kievYSte duxovnYj akademijYm pYtarYmek , 1732
57:21  ijYSte +ozaNYS paSam YStaS tolYn da tuSto 1744 ij marte lijYn ,
57:22  marij kalYk da tudYn jYlmYZe dene pervYj gana vaSlijYn .
57:23  ikmYnAr ij tyrlO eparxijlaSte YSten koStmeke , 1762 ijYSte ugYC
57:24  +ozaNYS pOrtYlYn . laC tunamak , oCYni , marij jYlmYlan kelgYn
57:25  piZYn .
57:26     no grammatikYm vozYSYn lymZYm knigaSte onCYktYmo ogYl .
57:27  sandene avtor nergen tyrlO SonYmaS ulo . iktYSt tudYm molo
57:28  ogYl , a +v +pucek-+grigoroviC gYna vozen kertYn , no lymZO +e
57:29  +pugaCev paSaS logalmYlan kOra vozaltYn ogYl , manYt ( CYnak ,
57:30  +v +pucek-+grigoroviC nYl tYlze tUr<maSte SinCen , tudYm
57:31  +pugaCevlan 3000 teNge oksam puYmYlan titaklenYt ) . ves
57:32  SonYmaSat ulo . sade knigalan +amerikYSte serYme onCYlmutYSto
57:33  ( grammatikYm 1956 ijYSte +amerikYSte ugYC peCatlen
57:34  luktYnYt ) , CuvaS jYlmYze +v +g +egorov semYnak , +v
57:35  +pucek-+grigoroviC Sket gYna vozen kertYn ogYl , manYt . tidYn
57:36  dene kelSaSat lieS . CYnZYmak , marij jYlmYm ESe kyleS semYn
57:37  palYdYme , jOrSeS OrdYZ eN tudYn CYla dialekt ojYrtemZe jotke
57:38  palen kerteS Yle mo ? oCYni , uke . adakSYm tide gutlaStak
57:39  lekSe ESe kok tYgaAk grammatikYnat ( udmurt den CuvaSYn )
57:40  avtorZYlan tudYmak Sotlat . tYgaj kyCYk ZapYSte kum kugu knigam
57:41  vozen SuktaS , oCYni , kuStYlgak ogYl .
57:42     CYla tide teve mogaj SonYmaSYS konden kerteS - pervYj marij
57:43  grammatikYn avtorZo vese ogYl , a marij eNak lijYn , vekat ,
57:44  SketYn ogYl . tunam +ozaNYSte AtYr marij joCa missioner
57:45  SkollaSte tunemYn , Sagal ogYl marij eN missionerYS lektYn ,
57:46  kyleS SinCYmaSYm nalYn . nunYn kokla gYC UZYSt , mutat uke ,
57:47  knigam vozaS jOrSat lijYnYt . mo-gYnat grammatika +v
57:48  +pucek-+grigoroviCYn kidYS logalde lektYn ogYl . tudo marij
57:49  avtor-vlakYm vozaS tunYkten , SoCmo jYlmYm lonCYlYmo paSaStYm
57:50  vujlaten , kuze YStYSaSYm onCYkten , manYn SonaS lieS .
57:51     pervYj marij jYlme lonCYS - kugu kniga . tudYn 136
57:52  lostYkYStYZo memnan jYlmYnam tyrlO mogYrYm nergelaS tYrSYme .
57:53  tYSte lym mut , pale mut , Cot mut , olmeStYS mut , glagol ,
57:54  predlog , nareCij , meZdometij nergen ojlalteS . molo deC
57:55  tyrYsrak lym mut den glagolYm lonCYlYmo . grammatikYSte nunYn
57:56  vaStaltmYSt , ojYrtemYSt pualteS , lym mutYn kok sklonenijZe ,
57:57  kud padeZSe , glagolYn kok sprAZenijZe , nYl zalogSo , viC
57:58  naklonenijZe , nYl ZapSe , Cisla da licaZe onCYktalteS .
57:59     grammatikYSte fonetika uZaS uke . alfavitYm kYzYtse semYn
57:60  posna ojYren puYmo ogYl . tuge gYnat knigase primer negYzeS
57:61  tudYm CumYraS lieS .
57:62     marij jYlmYm kagaz ymbak pYStaS avtor ruS alfavitYm
57:63  kuCYltYn . alfavit ik kalYk deC vese dek oZno SukYZ godYm
57:64  religij dene pYrlA tolYn . tYgak marij koklaS xristian veram
57:65  SarYmaS ruS alfavitYm konden . avtor ale tunam marij jYlmYn
57:66  ojYrtemZYm tyrYsnek umYlen Sukten ogYl , sandene ruS alfavitYm
57:67  jOrSeS vaStaltYde gaAk purten . no marij jYlmYSte tugaj
57:68  jyk-vlak ulYt , kudYlan ruSYSto posna bukva uke . tidYm avtor
57:69  SiZYn ogYl , manaS ok lij . sadlan ruS alfavitYm marijlan
57:70  kelYStaraS tOCen . mutlan , +N jykYm onCYktaS grammatikYSte ng
57:71  znakYm ( onga , merang ) , +g-lan ( tudo ruS +g deC
57:72  lonCalt-jonCen lekmYZ dene ojYrtemalteS ) - g bukvam ( aga ,
57:73  Soga ) , **101** +O-lan - --- , +y-lan - --- pale-vlakYm
57:74  kuCYltYn . nine bukvam CYla vereak moSten kuCYltmo ogYl gYnat ,
57:75  tYgaj tyNaltYS alfavitYm marij jYlmYlan kelYStarYme nergen raS
57:76  ojla .
57:77     mut-vlakYm vozYmaStat Sagal ogYl joNYlYS ulo , uto
57:78  bukva-vlak puren kaenYt , raSlYk ok site . no tidlan avtorYm
57:79  peS SYltalaS ok kyl , vet tudo tY paSaSte ale u kornYm toSken ,
57:80  vij-arZe SutYmo semYn lijZak manYn YStaS tOCen . knigaSte
57:81  avtorYn jYlmYm SiZYn moStYmYZat raSak paldYrna . Suko SotYSto
57:82  marla vozYmo kYzYtse deC peSYZe ogeS torlo . tidYm labial<nYj
57:83  garmonij manmYm ( kudo , pygO ) , mut muCaSse Z , z , Cot
57:84  mut-vlakYm vozYmaSte da molo vereat uZaS lieS . vozYSo eN marij
57:85  jYlmYm saj palen - teve mo koeS grammatikYn orfografijZe gYC .
57:86     SoCmo jYlmYnan muterZe kuSkYn tolmo kornYm grammatikYse
57:87  mut-vlak iziS raSemdaS polSat . knigaSke CYlaZe 1000 utla Somak
57:88  purtaltYn . nunYm spisok semYn posna ojlYmaS uZaSlan Seleden
57:89  puYmo . tyN SotYSto nuno kYzYtse dene iktak ulYt . no tuSto
57:90  kYzYt jomSo mutat Sagal ogYl . teve , mutlan , suk ( ruSlaZe -
57:91  poruka ) , capkYn ( poCtar< ) , lepS ( kolYbel< ) , tagduS
57:92  ( priAtel< ) , uStem ( zovu ) , uStalam ( prizYvaU ) , t m .
57:93  UZYSt kYzYt Ske znaCenijYStYm vaStaltenYt : tOra " sud<A "
57:94  manYn puYmo ( kYzYt - naCal<nik ) , n<ogar - sluga ( kYzYt -
57:95  izi joCa ) , mardeZ - pogoda , Aklaka - molodec ( kYzYt -
57:96  skol<zkij ) .
57:97     grammatika lekme Zap marte marij kalYk 200 ij utla +ruS
57:98  kugYZanYSte ilen . kok kalYk koklase kYlat tY ZapYSte ErkYn
57:99  uSnen tolYn . marij jYlmYS izin-izin ruS mut-vlak SYNaS
57:100  tyNalYnYt . grammatikYn muterZat tidYm onCYkta : Zara ,
57:101  piCal , uZaba , tiAk , okna , kinAga . no tunam ruS mut marij
57:102  jYlmYSte ale Sagal lijYn , kysYnlYmO Somak tyN SotYSto lym mut
57:103  tySka dene vele serlagen .
57:104     marla knaga den literatur jYlme viANme korno ymbalne 1775
57:105  ijYse grammatika posna verYm nalYn Soga . marla knigam luktaS
57:106  tyNalme paSan tyN-voZYSkYZo logalYn , tudo marij kul<turYlan
57:107  kugu suapYm YSten koden . grammatika marla knagalan kornYm
57:108  poCYn . tide korno tunam kumda lijYn ogYl gYnat , marla knaga
57:109  sOremeS palYnak seralt kodYn . tudYn dene marij paSaeN-vlak
57:110  tunemYnYt . uCebnik SoteS kuCYltaltmYZlan kOra grammatika marij
57:111  jYlmYm tunemaS kumYlYm luktYn Sogen . tide CYlaZat Cerke lym
57:112  dene SuktaltYn , marij kalYkYm xristian vera dene
57:113  " volgaltaraS " Sonen vele YStaltYn gYnat , kurYmaSlYk ijYm
57:114  tOrgalten - marla kniga paSa verZe gYC tarvanem . sandene 1775
57:115  ijYse grammatikYm ik SotSo dene literatur jYlmYn pamAtnikSYlan
57:116  SotlaSat amal ulo . mutat uke , grammatika literatur jYlmYm
57:117  SoCYkten ogYl , no onCYkYZYm nereStaSYZe rokYm puSkYdemden
57:118  AmdYlaS polSen . literatur jYlme - istoriCeskij kategorij ,
57:119  tudYn atYlanaS tyNalme ZapSYm kalYk ilYS-kYlYm SotYS nalYn vele
57:120  CYn kalasaS lieS . pervYj grammatikYnat Ske akSYm tYge gYna
57:121  aklYman .
57:122     grammatika deC vara lekSe CYla marla kniga tudYn kYSam
57:123  toSken viANYnYt , Suko SotYSto tudYm poktenYt . tidYZe nunYn
57:124  orfografijYStYSt raS paldYrna .
57:125     tidak SiZalteS 1782 , 1785 ijlaSte savYktaltSe
57:126  poCelamutlaSte , XIX kurYm tyNaltYSte lukmo marla knigalaSte ,
57:127  +a +al<binskijYn grammatikYStYZe , +n +i +il<minskijYn
57:128  sistemYStYZe , 70-So ijlase kusarYme paSa komissijYn uEmdYme
57:129  orfografijYStYZe . nuno CYlanat grammatikYn orfografijZYlan
57:130  ENertenYt .
57:131     knagaSte marij grammatika den mutvundYm ik kYSkarYS CumYren
57:132  kelYStarYme kuZu kornYSto tyNaltYS oSkYlYm YStYme . tyN SotYSto
57:133  tuSto , kYzYtse semYn ojlaS gYn , +joSkar-+ola dialektYm
57:134  kuCYltmo . tY jYlme ojYrtemYm lymYn ojYren nalme ogYl . no
57:135  umbakYZat marij knaga jYlme viANme korno tY kYSa poCeSak kaA
57:136  gYn , marij kalYklan da tudYn literatur jYlmYZlan kugu suap
57:137  lijYn kodeS Yle . molan manaS gYn , +joSkar-+ola dialekt olYk
57:138  den kurYk marij-vlakYm uSen SogYSo jYlme kyvar gaAk . varaZYm ,
57:139  +sovet vlast< ZapYSte , ik literatur jYlmYm CoNYmaSte ySanle
57:140  ENertYS lijYn kerteS Yle .
57:141     no grammatika tyrYsnek tide dialekt negYzeS gYna seraltYn
57:142  ogYl . Ske knigaZYm avtor tyrlO vere ilYSe marij eNlan
57:143  kelYStaraS tOCen . tidlan tudo tyrlO dialekt mutYm kuCYltYn .
57:144  taNastarYza teve : nilit , SiliZ , kubulco - volZskij govor
57:145  gYC , con , kace , volgonco da AtYr molo - +joSkar-+ola govor
57:146  gYC , keCe , kas , pOrtkajYk - +morko-+Sernur mogYr gYC ,
57:147  pelak , sas<ka , mYnder - Ervel kundemla gYC nalaltYnYt .
57:148     tYge ojYrkalYmaS , ik mogYrYm , tyrlO verla gYC lekSe
57:149  marij-vlakYn pYrlA SinCYn vozYmYStlan kOrat lijYn kertYn . no
57:150  ves mogYrYm , vozYSo-vlak tudYm tyrlO marij-vlaklan kelYStaraS
57:151  tOCenYt , vet grammatikYm ruS missionerlan vele ogYl , tYgak
57:152  missioner SkollaSte tunemSe marij ikSYve-vlaklanat polYS semYn
57:153  AmdYlYme .
57:154     mutat uke , grammatika marij jYlmYm literaturnYj norma
57:155  kYSkarYS purten kertYn ogYl . tidlan tunam ni jOnat , ni
57:156  kelSYSe ilYS-kYlat lijYn ogYl . tuge gYnat marij knaga paSam
57:157  vorandarYmaSte tudYn suapSe kugu . tudo marla knaga paSaSte
57:158  pOrdSO-vlak kumdan kuCYltYnYt . grammatika ik tukYm marijYm
57:159  vele ogYl SoCmo jYlmYZe deke kumYlaNden Sogen . vozYSo-vlak
57:160  revolUcij deC onCYCat AtYr marla knigam luktYnYt , marij
57:161  literatur jYlmYlan peNgYde voZYm koltaS u pasum purgYZtaren
57:162  AmdYlenYt .

58:1  58  +v +suzYn prozYZo da realizm   **92**
58:2     marij literaturYSto +vladimir +suzYm ( +vladimir +pavloviC
58:3  +semenov ) me oNaj ojlYmaS-vlakYn avtorYSt semYn palena . tudo
58:4  posnak Al ilYS nergen Suko vozen . AleS SoCYn kuSSo , pytYn<
58:5  ilYSYZYm Al kalYk dene ojYraS lijdYmYn kYldYSe pisatel<
58:6  +kommunist partij vujlatYme poCeS kresan<YkYn u ilYS kornYS
58:7  lekmYZYm , tide kornYSto toSto den uYn tavadaN vaSpiZmYStYm ,
58:8  pytYn< marij kundemYSte kolxoz ilYSYn seNYmYZYm Ske SinCaZ denak
58:9  uZYn . uZYn vele ogYl , u ilYS , sovet vlast< seNYZe manYn ,
58:10  tudo ulo vijZe , moStYmaSYZ dene tYrSen , nezer-vlakYm volgYdo
58:11  ilYSYS lukmo paSalan ulo Sym tulZYm puEn .
58:12     +koz<modem<Ansk olase peduCiliHYm tunem lekmekSe , +vladimir
58:13  +pavloviC 1930 ijYSte rajgazet redakcijYSte korrespondent lijYn
58:14  YStaS tyNaleS , tunamse Al ilYS nergen Suko stat<Am , oCerkYm
58:15  voza . socializmYn seNYmYZe , klass tuSmanYn paSaZYm Andar vydYS
58:16  lukmo tudYn Zurnalist paSaStYZe tyN tema lijYnYt . Suko Zapat ok
58:17  Erte , SoCmo AlYStYZe tudYm kolxozYm vujlataS sajlen Sogaltat .
58:18  tidYZe onCYkYlYk pisatel<lan ilYSYm utlarak kelgYn umYlaS kugu
58:19  jOnYm YSta , sYlnYmutan proizvedenijlam vozaS poAn materialYm
58:20  pua .
58:21     +vladimir +pavloviCYm SymZO Ereak literatura paSaSke yZYn .
58:22  ik taluk kolxozYm vujlatYmeke , tudo adak gazet paSaSke pOrtYleS
58:23  da +kugu +oteCestvennYj sarYS kajYmeSkYZe redakcijYSte ,
58:24  izdatel<stvYlaSte tYrSa . sarYn pervYj keCYlaZ gYCak frontYS
58:25  kaA , faSist-vlak vaStareS talYn kredaleS . sar korno pisatel<Yn
58:26  ilYS umYlYmaSYZYm , uSakYlZYm pysemda .
58:27     +v +suzYn pytYn< ilYSYZe SoCmo kalYkYn ilYSYZe , paSaZe ,
58:28  kuanZe , ojgYZo dene ojYraS lijdYmYn kYldaltYn . tidYZe ilYSYm
58:29  kelgYn da CYn onCYktYSo proizvedenij-vlakYm vozYmo paSaSte
58:30  tudlan ySanle ENertYS lijYn . tyNaltYS ZapYStak +v +suzY AlYSte
58:31  pysO klass kuCedalmaSYm , kolxozYm YStYme pervYj ijlam syretlen
58:32  onCYktYSo " +vakS joNYSta " , " +toSto godYm " , " +ondrij
58:33  +jYvan " , " +ilYmYSte " , " +okmak " ojlYmaS-vlakYm voza . nine
58:34  ojlYmaS-vlak kumlYmSo ijla tyNaltYSte savYktaltYnYt . AlYn
58:35  socializm kornYS peNgYdYn SogalmYZYm klass uSmanYn vijZe
58:36  lunCYrgYmYm " +tunemSe-vlak " , " +preze onCYSo-vlak "
58:37  ojlYmaSlaSte poCeS . tudo tYgak marij AlYn toSto , pYCkemYS
58:38  ilYSYZYm syretlYSe ojlYmaS-vlakYmat AtYr vozen . laC tYgaj ulYt
58:39  " +kytyCO " , " +ilYS korno " , " +tunemSe-vlakYn
58:40  kuCedalmYSt " , " +lyen SuYmo ySan " , " +vasli " ojlYmaS-vlak .
58:41  nine proizvedenijlaSte pisatel< ajdemYn pytYn< pyrYmaSYZYm ,
58:42  onCYkYlYk ilYSYZYm kargYSe SuCko ZapYm onCYkta . tidYn godYmak
58:43  +vladimir +suzY ludSYn uS-akYlYSkYZe , Sym-ConYSkYZo motkoC
58:44  Sergakan ojYm SYNdara : pialYm kalYklan revolUcij vele pua . laC
58:45  tide SonYmaS oZno godYmso nele ZapYm da kolxozlan kOra lijSe
58:46  ulan ilYSYm onCYktYSo ojlYmaS-vlakYm iktYS uSa da , y den toStYm
58:47  taNastaren , revolUcijYn kalYklan CYnZYmak volgYdo kornYm
58:48  poCmYZYm ludSo onCYlan kelgYn da ySandaren poCeS .
58:49     toSto ilYS-jylam kargYSe da sovet ajdemYn Con motorlYkSYm
58:50  moktYSo ojlYmaS-vlakYm +v +suzYn tvorCestvYStYZe posnak kykSYn
58:51  aklYman . tide temYm pisatel< " +ruaS +petr " , " +nerYSe " ,
58:52  " +SoNgo Solo " , " +lydYkSO oSkYl " ojlYmaSlaStYZe mastarYn ,
58:53  kelgYn , ySandaren poCeS .
58:54     " +velikij da prostoj ajdeme " ojlYmaS +v +suzYn
58:55  tvorCestvYStYZe posna verYm nalYn Soga . tYSte avtor CYla
58:56  SemerYn voZdYSo +v +i +lenin nergen voza . ojlYmaS Al kalYkYn
58:57  +moskvaSke +lenin deke koltYmo eN den pytYn< SemerYn voZd<
58:58  koklaSte mutlanYmaS semYN CoNaltYn . marij-vlak Ske Al lymYStYm
58:59  vaStaltYneSt , tidYn nergen zakonYm nuno voZd<Yn Ske kidSe gYCak
58:60  nalaS Sonat . pisatel< +leninYn motkoC kugu on voZd< , tidYn
58:61  godYmak peS prosta ajdeme ulmYZYm mastarYn , ySandaren syretla .
58:62     tYge lijSYn , +v +suzY Ske tvorCestvYStYZe ilYSYn peS kyleSan
58:63  da pysO jodYSYZo-vlakYm tarvaten da nunYlan CYn vaSmutYm puEn .
58:64  tudYn ojlYmaSlaZYm idejno-xudoZestvennYj zadaCa velYm aklaS
58:65  gYn , tYge kalasen kertYna : pisatel< kyleSan problema-vlakYm
58:66  nOltaleS da nunYm reSatlaS CYla mastarlYkSYm pua . sovet
58:67  pisatel<-vlakYn ojlYmaSYStYm kumdan da kelgYn SYmlYSe kritik +a
58:68  +v +ognev " --- " knigaStYZe tide ZanrYn ojYrtemZe nergen
58:69  vozYSYZla , tYge palemda : " kugu problemYm tarvatYSe saj
58:70  ojlYmaS vozYSo avtorYn Ske SoCmo kalYkSYn Sym-ConZYm , ojgYZYm ,
58:71  pialZYm motkoC kelgYn **93** da kumdan umYlYmYZ nergen , kYzYtak
58:72  raSemdaS kylSO social<nYj da nravstvennYj jodYSlam reSatlYmaSte
58:73  tudYn SoCmo kalYkSYlan peSak polSaS tYrSYmYZ nergen ojla " .
58:74  kritikYn tide ojZo +v +suzYn ojlYmaSlaZYm umYlaS , nunYm CYn
58:75  aklaS kugun polSat . mo nergen +v +ognev voza , me tidYm
58:76  CYlaZYmat pisatel<Yn proizvedenijlaStYZe muYn kertYna , +v
58:77  +suzYn ojlYmaS ZanrYm ojYren nalmYZYm , oCYni , laC tidYn denak
58:78  umYltarYman . ojlYmaS taCYse keCYm , ludSYn SinCaZ onCYlnak
58:79  ErtYSe ilYSYm syretlen onCYktaS kugu jOnYm pua , tudo pisYnrak
58:80  vozalteS da ludSo dek kyCYk ZapYSte SuYn kerteS . tide velat
58:81  ogYl , ojlYmaS ilYS gYC nalme AvlenijYm , obrazYm utlarak pysO
58:82  vaSpiZmaS , tale kuCedalmaS goC da sYlnYn , ludSYn Sym-ConeSYZe
58:83  kelge kYSam koden kertSe jOn dene poCYn puaS polSa .
58:84     +vladimir +suzYn ojlYmaSlaZe ilYSYSte CYnZYmak lijSe ale
58:85  tYgerak lijYn kertSe material negYzeS vozaltYnYt , sUZetYSt dene
58:86  prosta ulYt . geroj-vlakat Suko ogYtYl . avtor Ske
58:87  proizvedenijZYm tyN SotYSto social<nYj ale nravstvennYj konflikt
58:88  negYzeS CoNa . ojlYmaS kuZu ZapYm ok avalte , dejstvij lijme
58:89  verat raS . ojYren nalme sobYtij den fakt-vlak pisatel<Yn mom
58:90  kalasaS SonYmYZlan , proizvedenijYn idejZYlan laC kelSen tolYt .
58:91  +v +suzY Ske tvorCestvYStYZe ilYSYSte ulSo u , volgYdo SylYSYm ,
58:92  onCYk naNgajYSe vijYm mokta , ajdeme Sym-ConYS , ajdeme uSYS
58:93  porYlYk verC vujYn SogaS kylmO SonYmaSYm SYNdara . tYge saj
58:94  kojYS-SoktYSlan onCYl SonYmaSlan viANaSYSt , tyrlO torYm , toSto
58:95  jylam seNaS polSa .
58:96     pisatel<lan sobYtij ogYl , a socializm samaneS SoCYktYmo
58:97  ErYk , ajdemYn Ere kuSkYn , viAN tolmYZo , tudYn Sym-ConZo
58:98  AndareStmaSte  , SuaraltmaSte ojYren nalme sobYtijYn kuze
58:99  polSYmYZo Serge . sandene mo , kuze lijmYm onCYktYSYZla ,
58:100  pisatel< kresan<YkYn Sym-ConYStYZo , uS-akYlYStYZe lijSe
58:101  vaStaltYSYn negYzSYmak poCaS , umYltaraS tYrSa . tide vaStaltYS
58:102  Ske ok tol , tudYm pysO kuCedalmaS , ikte-vesYlan vaStareS
58:103  viktaraltSe tyrlO SonYmaS , ilYSYm kok semYn umYlYmo koklase
58:104  vaSpiZmaS konda .
58:105     UZo ojlYmaSYZe pisatel<Yn Ske ilYSYStYZe lijSe material
58:106  negYzeS vozaltYn ( " +ilYS korno " ) , a UZYZo dokument negYzan
58:107  ulYt ( " +tunemSe-vlakYn kuCedalmYSt " , " velikij da prostoj
58:108  ajdeme " ) . no problema , CoNaltme ojYrtem , stil< SotYSto nuno
58:109  pisatel<Yn realizm SylYSan ojlYmaSlaZ dene iktOrak Sogat , manaS
58:110  lieS .
58:111     SukYZ godYm pisatel< jorlo den poAnYn , Andar Conan ajdeme
58:112  den SakSe kojYS-SoktYSan eNYn ojYrtemYStYm , mo verC ilYmYStYm
58:113  raSemdaS tYrSa . tide mogYrYm onCalaS gYn , +v +suzYn CYla
58:114  ojlYmaSYZat ikgaj ulYt . vaStareSla SogYSo kok vijYn
58:115  vaSpiZmaSYSt ojlYmaSYn dejstvijZYm piseStaraS posnak Cot
58:116  polSat . laC tYgaj ulYt " +ondrij +jYvan " , " +vakS joNYSta " ,
58:117  " +izi +miSa " , " +idYmYSte " . nuno tvorCeskij paSam tyNalme
58:118  pervYj ijlaSte vozaltYnYt , kolxozYm YStaS tyNalme ZapYm
58:119  onCYktat da pysO klass kuCedalmaSYm syretlat . kaZne ojlYmaS
58:120  socializmYn seNYmYZlan kugu ySanYm SoCYkta . sUZet AlYse klass
58:121  kuCedalmaS goC viANeS . ik velYSte kolxoz verC vujYn SogYSo
58:122  eN-vlakYm uZYna . tide +aleksej , +roman , +semen . nunYn jYr
58:123  tySka ozanlYkYn pajdale ulmYZYm umYlYSo da tidlan kOrak partij
58:124  den pravitel<stvYn kolxoz nergen punCalYStYm sajlan SotlYSo
58:125  eN-vlak CumYrgat . tYgaj ulYt jorlo +ondrij +jYvan , samYrYk
58:126  kresan<Yk +opanas , onCYCso tarze +kokur +pavYl . a teve kulak
58:127  +Amok +petr den vatYZe , +opanasYn aCaZe , vakS oza +mikYta
58:128  nunYn SonYmaSYStlan toreS ulYt .
58:129     jorlo-vlaklan kolxoz ilYS kelSa . sandenak nuno , mutlan ,
58:130  +ondrij +jYvan , kolxozYS En onCYC purat da molo-vlakYmat Ske
58:131  poCeSYSt yZYt . no socializmYn tuSmanZe-vlak nunYlan u ilYS
58:132  kornYS lektaSYSt tyrlO semYnat CarakYm YStYlYt . tYge pysO
58:133  kuCedalmaS YlYZeS . vaSpiZmaS socializm velYS SogYSo vijYn
58:134  seNYmYZ dene pYta . +v +suzYn Suko ojlYmaSYZe tYgaj muCaSan . u
58:135  ilYS verC kuCedalmaS eN-vlakYm socializm samanlan kelSYSe
58:136  kojYS-SoktYS dene pojdara : nuno lyddYmO lijYt , CYn verC ,
58:137  tySka interes . kolxoz verC vujYn SogaS tunemYt , SuaraltYt ,
58:138  SkeSt gaAk nezer kokla gYC lekSe marij-vlakYm utlarak CamanaS
58:139  tunemYt da nunYlan polSaS Ere Amde lijYt .
58:140     +ondrij +jYvan , mutlan , kolxozlan En SYgYr godYm
58:141  koktelanYSe poSkudYZlan tyrgoC sYrYde , " Ex , orade ! " gYna
58:142  manYn peleSta . tudo umYla : kYzYt ogYl gYn , vara , no
58:143  poSkudYZo sadak kolxozYS pura . sadlanak tudo SYdYlan vijYm ok
58:144  pu , poSkudYZYm porYn , Camanen vursa . +kokur +pavYlat Suko
58:145  SotYSto +ondrij +jYvan dene ikgajrak ajdeme . tudo sovet
58:146  vlast<Yn jorlo-vlaklan puYmo pravam aralaS keC-kunamat Amde ,
58:147  tidlan Ske ilYSYZYmat ok Camane .
58:148     kolxoz tYmarte AlYSte ozalanYSe-vlaklan muCaSYm konda .
58:149  tidlan verCYnak nuno toSto ilYSYm aralen kodaS vujYn Sogat .
58:150  pysO vaSpiZmaS nunYn SakSe Sym-Conan ulmYStYm , SuCko kojYSYStYm
58:151  tiCmaSnek tyZvake lukteS . mutlan , toSto vakS oza +mikYta
58:152  onCYCso tarzYZYm puStneZe , +opanasYn aCaZe CYla kalYk onCYlan
58:153  vueS SuSo ErgYZYm kYra .
58:154     ikte-vesYSt vaStareS SogYSo tyrlO xarakter-vlakYm pysO
58:155  vaSpiZmaS goC syretlYSYZla , pisatel< Ske gerojZo-vlakYn
58:156  onCYkYlYk ilYSlan , kolxoz Allan motkoC kylSo kojYS-SoktYSYSt
58:157  SoCaS tyNalmYm onCYkta da tide poro vaStaltYSYn varaZYm ESeat
58:158  Cot viANmYZlan ySanYm YlYZta .
58:159     xarakter-vlakYm vaStareSla onCYktYmo jOnYm pisatel< " +ilYS
58:160  korno " ojlYmaStYZe posnak kelYStaren kuCYlteS . idej Sot dene
58:161  tide ojlYmaS +m +gor<kijYn " --- " povest<Se gajrak . tYSte
58:162  **94** +v +suzY kugu proletarskij pisatel< semYnak orade tukYmYm
58:163  titakla , Ske deC vijdYmYrakYm mYskYlYSe-vlakYm karga . izi
58:164  +laemYr aCa lijSYn surtYSto motkoC orlanen ila . +laemYrYm
58:165  aralen nalaS avaZYnat vijZe ok site , vet Sket ozanlYk dene
58:166  ilYSe surt oza nigOm ok kolYSt , ok Zaple , mom Sona , tudYm
58:167  YSta . tuge gYnat tide poro ydYramaS Ske ikSYvYZYn ilYSYZYm
58:168  kuStYlemdaS CYla semYnat tYrSa , kertmYZYmat , kertdYmYZYmat
58:169  YSta . Ske ErgYZYm ulo Con dene jOratYSe ydYramaSlan vaStareS
58:170  avtor +pelSinCan +kostA den +marinan xarakterYStYm syretla .
58:171  SakSe Conan nine kok eN Ere osal paSa gYna lektYn Soga . tYge
58:172  pisatel8 20-So ijla tyNaltYSte AllaSte nimogaj zakonYm SotYS
58:173  nalde ilYmaSYm karga da CYla SotYStat , tYgak eS ilYSYStat
58:174  socializmlan kelSYSe ilYS-jylam SYNdaraS yZeS .
58:175     +v +suzY tyNaltYS ZapYStak tide ale ves klass gYC lekSe
58:176  xarakter-vlakYm vaStareSla onCYktYmo jOnYm kumdan kuCYltYn .
58:177  kumlYmSo ijla muCaSte da vitlYmSe ijlaSte vozYmaStYZe u Zaplan
58:178  kelSYSe u geroj-vlakYm onCYkta gYnat , pisatel< tide jOnlanak
58:179  ENerta . tidYm me " +student-vlak " , " +preze onCYSO-vlak " ,
58:180  " +SoNgo vaStar " , " +ruaS +petr " , " +nerYSe " ojlYmaSlaSte
58:181  uZYna . no tYSte xarakter-vlak ikte-vesYSt vastareS ves semYnrak
58:182  kuCedalYt . tYSte me tyN SotYSto CumYr ozanlYk deke , ilYSYSke ,
58:183  obHestvYSte Ske ver nergen SonYmaSke kaZne xarakterYn Ske
58:184  semYnZe onCYmYZYm uZYna . proizvodstvenno-nravstvennYj ale
58:185  nravstvennYj konflikt onCYl verYS lekteS . tidYm ilYSYSte lijSe
58:186  kugu vaStaltYS dene umYltarYman . AlYSte kolxoz ilYS seNen .
58:187  kresan<Yk-vlak ozanlYkYm tySkan viktarYme jOnYn saj ulmYZYm
58:188  umYlenYt . no ale vse semYn SonYSo-vlakat pYten SuYn ogYtYl .
58:189  tidYZe CumYr paSalan ENgekYm YSta .
58:190     50-Se ijlase AlYSte ikte-vesYlan vaStareSla SogYSo
58:191  xarakter-vlakYm onCYktYSo " preze onCYSo-vlak " ojlYmaS laC tYge
58:192  CoNaltYn . ojlYmaSte kok ydYr - +nina den +dar<A - onCYktaltYt .
58:193  CumYr ozanlYk paSaSke kok semYN onCYmYlan kOra nunYn koklaSte
58:194  kuCedalmaS YlYZeS . tidYn goC avtor socializmlan kelSen tolSo
58:195  YStYS-kuCYSYm , sovet obHestvYn idealZe nergen umYlYmaSYm
58:196  raSemda . onCYl paSaeN +dolgova +nina Andar Sym-Conan sovet
58:197  ajdeme semYn syretlalteS , tudo tySka paSalan ulo vijZYm ,
58:198  mostYmYZYm pua . obHestvennYj paSa verC Ereak vurgYZSo Syman
58:199  tide ydYr CyCkYdYnak fermeS molo deC poCeS kodeS , preze-vlakYm
58:200  sajYn onCaS tYrSa . tudo paSaSte ESeat kykSO lektYSYS SuneZe
58:201  onCYl opYtYm tunemeS , ZurnalYm ludeS . tidlan tudYm kalYkat
58:202  pagala .
58:203     samYrYk ydYrYn Andar Sym-Conan , uSan-Sotan ulmYZYm me tudYn
58:204  eS dek mogaj SinCa dene onCYmYZ goCat uZYna . ilYS joltaSlan
58:205  ydYr saj ajdemYm , ikte-vesYlan polSen , ySanen ilaS lijSaS eNYm
58:206  ojYren nalneZe . tudo Ske jOratYmaSYZYm ik Zaplan ojYrlen ilYme
58:207  goC tergYneZe . tidYm YStaS kuStYlgo ogYl gYnat , +nina SonYmYZ
58:208  deC ok koraN . ikmanaS , memnan onCYlno CYlaZYmat
58:209  Sonalten-viskalen , kalYk , obHestvo onCYlno Ske porYsSYm umYlen
58:210  YStYSe ydYr .
58:211     a +dar<A jOrSeS ves kojYS-SoktYSan ajdeme . tudo jogo ,
58:212  kuStYlgo uS-akYlan , kOranYSe da Ereak kOlan-gYnat , molan-gYnat
58:213  yCYm YStaS tOCYSO ydYr . motkoC kOranYSe ulmYZlan kOrak tudo
58:214  SuCko paSa deC koraN ok kert : +ninan jOratYme ySkalZYm
58:215  kolYmaSke Sukta . mutat uke , tYgaj eNYm sovet zakon mut kuCaS
58:216  Sogalta .
58:217     pisatel< xarakter-vlakYm vaStareSla sogaltYme jOnYm tide
58:218  ojlYmaSte CYnZYmak moSten kuCYltYn . laC tide jOnlan kOrak
58:219  proizvedenijYn idejZe ludSo onCYlan utlarak raSYn poCYlteS , da
58:220  ludSo-vlak AlYSte kuSSo onCYl SonYmaSan u eNYm palen nalYt ,
58:221  Aklaka kornYS logal kertme amalYm umYlaS tunemYt . ESe ilaS gYna
58:222  tyNalSe +dar<A tYgaj SuCko paSam Ske uSYZ dene gYna Sonen ok
58:223  YSte , tudYm tYSke kulak +miron CyCyZO uSa . +miron ilYS
58:224  vaStaltmYm , Al kalYkYn onCYk kajYmYZYm peS saj umYla da SakSe
58:225  SonYmaSYZYm CoAn SuktaS tYrSa .
58:226     pisatel< +dar8An obrazSe goC samYrYk tukYmYm toSto kosa deC
58:227  aralen kodaS tYrSa , kuze ilaS kylmO nergen SonkalaS tarata da
58:228  +nina gaj liAS yZeS .
58:229     +v +suzYn ojlYmaSlaZe Catkatan CoNaltYt , raS syretYm puat ,
58:230  xarakter-vlakat ikte-vesYSt deC ojYrtemalt Sogat .
58:231  ojlYmaS-vlakYn kompozicijYSt prosta , tidYZe proizvedenijYn
58:232  idejZYm utlarak tiCmaSYn poCaS polSa . sUZet viANmaSte utlarak
58:233  kyleS verlam avtor lymYnak kelgYn da uSeS kodSYm YSten syretla ,
58:234  geroj-vlakYn mogaj korno dene viANSaSYStYm onCYlgoC SiZtara .
58:235  forma SotYSto +v +suzYn ojlYmaSYZe-vlakYm raS kompoziciAn
58:236  novella manaSat lieS , nuno CYla SotYStat viskalen CoNaltYnYt .
58:237  tidlan tudo ruS pisatel<-vlak dec , En onCYC +a +p + Cexov den
58:238  +a +m +gor<kij deC tunemYn .

59:1  59  ilYS kornYS lekme godYm   **103**
59:2     latkud-latkandaS ijYS SuSo samYrYk ydYr den rveze-vlak Ske
59:3  Sotan kojYS-SoktYS , u Zap dene kelYStaraltaS tYrSYme , uYm
59:4  palen nalaS kumYlan uS-akYl dene ojYrtemaltYt . nuno eN den eN
59:5  koklase saj-osalYm , ikte-vesYm kuze onCYmYm umYlen nalaS
59:6  tYrSat , tidYm Ske semYnYSt aklat . vet samYrYk kalYk kumda ilYS
59:7  kornYS lektaS , kugYeN toSkaltYS dene ymYr kykSYtYS kyzaS
59:8  AmdYlalteS . CYla oSkYlYmat nuno Sonen , viskalen , taNastaren
59:9  YStaS jOratat . tYgak , CYnYm aklen , sitYdYmaSYm tura pyCkYn
59:10  ojlaSat vij-kuatYSt sitYSe . laC tYgaj SonYmaS seskem SoCeS .
59:11  vas . +UksernYn " +vydSO joga - serke kodeS " povestYSYm ludmo
59:12  godYm .
59:13     avtor proizvedenijYn negYzSYlan memnan kurYm tyNaltYSYse
59:14  +mari-+turek vel ilYSYm . +nartas Al ozanlYk SkolYSto
59:15  tunemSe-vlakYn ilYSYStYm nalYn . tYSte pisatel< onCYkYlYk pervYj
59:16  marij uCenYj-agronom , akademik +v +p +mosolovYn ilYS
59:17  tyNaltYSYZYm sYlnYmut goC syretla .
59:18     povest<Yn ikYmSe uZaSYZYm respublikYnan kalYk poEtSe +miklaj
59:19  +kazakov Ske ZapYStYZe peS CYn lonCYlen Yle ( onCo : " +marij
59:20  kommuna " gazet , 1970 ij 1 iUl< ) . tudYn kykSYn aklYmYZ dene
59:21  tyrYsnek kelSen , mYj povest<Yn " +ajdemat SuldYran " tyNaltYS
59:22  uZaSYZ nergen tY stat<AStem vozaS om Sono . Ske mutem knigan
59:23  kokYmSo uZaSYZ nergen - " +mlande tam " nergen kalasYnem .
59:24     " +mlande tamYSte " onCYktYmo ilYS saman kok kugu sobYtij
59:25  dene kYldaltYn . tide - kugYZan +rossijYn +Aponij dene
59:26  kredalmYZe da pervYj burZuaznodemokratiCeskij revolUcijYn El
59:27  muCko SarlYmYZe .
59:28     proizvedenijYSte ilYS-pyrYS kum korno dene raSem , ronCalt
59:29  toleS . tide - samYrYk tunemSe-vlakYn CYn ilYS deke liSem ,
59:30  Cakem tolmYSt , vese - kresan<Yk Al . kumSo - Al kalYkYn , Al
59:31  gYCak lekSe tunemSe rveze tukYm den molo social<nYj gruppYn ilYS
59:32  orva kuSko kajYmYm umYlaS tYrSYmYSt , Caren SogaltaS lijdYme
59:33  revolUcij tudYm tyrlO semYn aklaS tYrSYmYSt da molat .
59:34     geroj-vlakYm tide kykSYt gYC onCYmo godYm onCYlgoC teve mom
59:35  palemdYman : pisatel< Al ozanlYk SkolYm ilYS deC OrdYZYStO
59:36  SogYSo kollektiv gaj ok syretle . SolYn SogYSo Ske Sotan ilYS
59:37  SkolYmat tarvata , revolUcijYn SylYSYZO tYSkat solna ,
59:38  SYgYremdYmaS , SuZen ilYmaS vaStareS kuCedalmaS tYStat
59:39  ojYplana . u saman kalYkYn ilYSYZ deC ok torlo , iktYS
59:40  varnalteS , tiCmaS kuCedalmaSke uSna . manmYla , " edinYj
59:41  frontYm " YSta .
59:42     povest< ludSo eNYm Ere Ske pelenZe kuCa : samYrYk-vlak
59:43  kugYZan +rossij kOrgYsO sobYtij-vlak vaStalt tolmYm kuze YNlat ,
59:44  kO mogaj kornYS lupSaltneZe , poAn den nuZna kalYk kuze
59:45  ojYrtemalt lonCYlalteS - CYlaZat oNajYn , ilYS CYnlan
59:46  kelYStaralt seraltYn . tYgaj jodYS-vlak kaZne stranicYm SerYn ,
59:47  ludYn lekme godYm turgYZlandarat . tidYZe samYrYk ludSo-vlaklan
59:48  ilYSYn istorijZYm palaS posnak kyleSan . nele ilYS uslovijYSte u
59:49  kojYSYn kalYk koklaS SarlYmYZe da viANmYZe , onCYk uZYn moStYSo
59:50  u tukYmYn kuCedalme tuleS SuaraltmYZe syretlalteS .
59:51     " +mlande tam " lym , koneSne , sobYtij-vlakYn kresan<Yk paSa
59:52  dene kYldaltmYlan pualtYn ogYl . geroj-vlak paSam , mlandYm
59:53  ajdemYn ilYSYZ deC ojYraS lijdYmYlan Sotlat . sadlan , mlandYn
59:54  obrazSe proizvedenijYSte Ske Sotan obrazYS savYrna ,
59:55  simvoliko-realistiCeskij sYnYm naleS .
59:56     povest<YSte CYla sobYtij proizvedenijYn tyN gerojZo +v
59:57  +mosolovYn SinCa onCYlnYZo Erta . tugeZe gerojYn nunYn deke
59:58  otnoSenijZe , pozicijZe moagj , rvezYm SuarYmaSte mogaj palYm
59:59  YStat , proizvedenij tyNaltYS gYC muCaS marte ajdeme
59:60  psixologijYm vaStaltaS kuze polSat , kuSkYn tolmo kornYSto mogaj
59:61  vaStaltYSYm YStat - CYlaZat mYlanna oNaj . avtor tidYm kuze
59:62  poCYn puEn ? CumYr povest<Yn psixolgiCeskij nagruzkYZo mogaj ?
59:63  ilYS gYC nalYn vozYmo geroj nergen CYn SonYmaSYm poCeS mo ? CYla
59:64  tide onCYkYlYk kugu ajdemYn graZdanskij tysSYm . tudYn
59:65  patriotizmZYm , mlandYn tamZYm SiZYn moStYSo ajdemYm , pyrtysYn
59:66  ozaZYm poCYn puaS polSa mo ? - tYgaj jodYS-vlakYm raSemdaS
59:67  tYrSena me palYme uCenYjYn ilYS kornYZ nergen ludmo godYm .
59:68     tyN gerojYn poro kojYSan ulmYZYm proizvedenij tyNaltYSYStak
59:69  uZYna . tudo +nartas SkolYm kudalten kajYSe , Apon sareS kolYSo
59:70  aCaZ verC turgYZlanYSe joltaSYZYm - +miCi +mitroxinYm uZatYmYZ
59:71  godYm tudlan Ske jYdalZYm kudaS pua , myndYr kornYS lekSe eNlan
59:72  polSaS Amde ulmYZYm onCYkta , SkeZe rvezYn SykSO jYdalZYm CiA .
59:73     tYgaj kojYSYm , ikte-vese ajdemYn ojgYZYm umYlen moStYSo eNYm
59:74  ilYSYSte porYlYk manYna . tYgeZe avtor **104** pervYj syret
59:75  gYCak Ske gerojZYm palaS tarata . povest< tyNaltYSYStak pisatel<
59:76  +miCin da tudYn gaj ojgYS logalSe molYn armijYS Ske liSYl
59:77  eNYStYm uZatYme scena-vlakYm syretla . tide sobYtij dekat geroj
59:78  Ske otnoSenijZYm onCYkta : sar tudYn SinCa onCYlnYZo SuCkYn
59:79  syretlalteS , uZmYSudYmo kojYSYm da SYdYm lukteS . +vasli ,
59:80  pYtartYSlan , joltaSYm uZaten , +nartas SkolYS pOrtYleS . SkolYm
59:81  1893 ijYSte ydYramaS kupeC +boCarovan imenijZe negYzeS +vyrzYm
59:82  zemskij uprava poCYn . samYrYk-vlak SinCYmaSYm pogaS tide
59:83  SkolYSko SupSYlaltYt . no +vasli molo semYn " kazennYj " SoteS
59:84  ogYl , a Ske SoteS tunemeS , vakS pOrtYStO ila , koCkaSat Skol
59:85  stolovYjYS ok koSt . vurgemZat zemstvYn puYmo ogYl , mONgYsYm
59:86  Cien koSteS : Sem mYZer , Sem paCa kovaStan upS .
59:87     tYge avtor Ske gerojZYm kok tyrlO ilYS uslovijYS SYnda :
59:88  iktYZe - Skol ilYS , vesYZe - Al kalYk kumYl-Con . povest<Yn
59:89  soderZanijZYm tyNaltYS gYC muCaS marte onCal lekme godYm eN-vlak
59:90  koklase otnoSenij palemdalteS : +vasli da melYnik +matvuj ,
59:91  +vasli da +epi kugYza , tunYktYSo +g +v +malYgin da pYrlA

59:92  +unemme joltaS-vlak +ivan +islent<ev , +ASa +guZavin , +miCi
59:93  +mitroxin da molat . ves mogYrYm , ilYSlan toreS SogYSo-vlak :
59:94  Skol direktor +v +f +bauder , nadziratel< +potan +silYC ,
59:95  tunemSe +toreS +jYvan ( +skvorcov +ivan ) da molat .
59:96     avtor Ske gerojZYm ok idealizirovatle , CapleStarYme
59:97  orataSkat ok SYnde . tudo +vaslim ilYS pudYranCYkYS purta ,
59:98  tyrlO pudYranCYkeS " varnYktara " , tYgodYm ik sobYtiAt gerojYn
59:99  uSeSYZe da ConeSYZe palYm YStYde ok kod .
59:100     rveze pysO da pise uS-akYlZe dene ilYS pulamYrYm OrdYZ gYC
59:101  Eskeren SogYmo dene ok serlage . tudo kaZne vaStyknYmaS da osal
59:102  den saj koklam Ske tergen , Sonen lektaS vaSka , Skem kOn
59:103  mogYrYSto liAS tunYkta . +vaslin tYgaj EskerYmaSYZe , CYnlYk vek
59:104  SogalaS Ere Amde liAS tunemmYZe - Skol pagYtlan vele ogYl , a
59:105  pytYn< ilYSlan jOrYSO tatYlaltmaS .
59:106     gerojYn uS-kojYSYZo kuSmYm poCYn puaS avtor Al ilYSYm , kaZne
59:107  gerojYn ojgYZYm , kuanZYm , SemerYn SonYmYZYm , SkolYSto ulSo
59:108  porAdkYm raSYn , uto CiA deC posna syretla . CYla tidYZe rvezYm
59:109  SonaS tarata , CYn SonYmaSYS tolaS , ilYSYSte Ske jolgornYm muaS
59:110  polSat .
59:111     teve +vaslin En kugu palYmYZe , liSYl eNZe vakS paSaeN
59:112  +matvujYm nalaS . rvezYm tudo SkenZYn Erten tolmo ilYS kornYZo ,
59:113  kojYSYZo , motorlYkSo , paSalan kumYlan ulmYZ dene sYmYstara .
59:114  aram ogYl +vasli +matvujYm kugu pagalYmaS dene onCa , izaj
59:115  maneS . nunYn ikte-vesYm umYlYmaSYSt Ereak peNgYdem toleS .
59:116  +matvujZat rvezYn kojYSYZYm aklen moSta , tudYm kugYeN semYn
59:117  kutYralten koltYmYZlan jOrata .
59:118     no tYgaj vaS kelSen ilYmaS ilen-tolYn lugYC lieS , koklaSkYSt
59:119  " SelSe " tamga pura . molan ? +matvuj revolUcijYn tolkYnZo
59:120  AllaS Sarlen Sumo godYm CulYmlYZYm onCYkta da , kugYZan
59:121  repressij tyNalmeke , tudYm arestovatlat . tYleC vara +matvuj
59:122  ajdeme tukYmYn onCYkYlYk ErYkSe nergen SonYmYlan , u ilYSYm
59:123  kuCedal YStaS lieS manmYlan ySanYm jomdara . tUr<ma gYC
59:124  lekmekSe , tudo SylYk kornYS vozeS , Ske semYnZe gYna ilaS
59:125  tyNaleS , YSten SuktYdYmo paSan lugYC lijmYZe Con SoldYrgYmaSke
59:126  konda . a ilYSYSte CYnYm umYlen kuSSo +vaslilan +matvujYn
59:127  kojYSYZo Con turgYZlanYmaSYm lukteS , Ynde nuno oZnYso gaj ilen
59:128  ogYt kert . samYrYk geroj , +matvuj semYnak , SkenZYm kuCen ok
59:129  kert . kYl kyrYltmYlan ojgYra gYnat , +vasli mel<nik izaZ deC
59:130  ojYrla .
59:131     Ynde teve +epi kugYzam nalaS . tudo kalYkYn pagalYme eNZe .
59:132  " tudYn mutSo pOrt negYzlan pYStYme kermYC gaj : kutYrYmaSke
59:133  vozeS gYn , tuSeC luktYn kudaltaS jOsO " , - maneS avtor tudYn
59:134  nergen . +epi kugYza - peNgYde marij , tudo +sevastopol<skij
59:135  vojna kornYm Erten , 70 ijYm vonCen gYnat , Andar uSYZYm
59:136  jomdaren ogYl , tumo gaj peNgYde . +epi kugYza gaj obraz marij
59:137  literaturYSto u ogYl . teve +s +CavajnYn " +Elnet " romanYStYZe
59:138  +leventej kugYza , +v +ivanovYn " +Akter " povest<YStYZe
59:139  +levente . +a +v +Uksern Ske povest<YStYZe +epi kugYzan obrazSYm
59:140  kumdan , kalYkYn ilYSYZ deC ojYraS lijdYmYn onCYkta . tudo
59:141  kaZnYn ySan eNZe , ENertYSYZe , manaS lieS . +epin ConYStYZo ,
59:142  uS-akYlYStYZe CYnYm  jOratYmaS tul jyla . sadlanak ogYl mo tudo
59:143  kugYZan lukmo manifest poCeS kalYkYn Ske jodmaSYZYm-punCalZYm
59:144  zemskij upravYS Sukta , vara kazematYS logaleS , no tuSeCYn tudo
59:145  kOrgO vijZYm aralen koden lekteS , ErYk verC SonYmaSYZYm +matvuj
59:146  semYn ok vaStalte . tYge +epi kugYza kalYkYn ojgYZYm , SYdYZYm
59:147  nimogaj tUr<ma dene luSkYdemdaS ok lij manSe obraz semYn
59:148  knigaSte paldYrna . sadlan tudo tunemSe rveze-vlaklan , posnak
59:149  +vaslilan , Ske Sotan ilYS Skol lieS , kalYk SonYmo ojYm numalSe
59:150  eNYS savYrna . En tyNZO - +vasli +epi kugYza deC mlandYn vijZYm
59:151  umYlen nalaS tunemeS . SoNgo eNYm tojYmo keCYn rvezYn uSeSYZe
59:152  CYnZYmak , EstafetYm nalYn , tudYm ilYSYSte onCYko naNgaAS kylmO
59:153  semYn syretlalteS . SoNgYn jykSO dene pujto Ynde kalYk ,
59:154  mlande-ava ojla .
59:155     mlande nergen oj , tudYn deke samYrYk tukYmYn SymaNmYZe ,
59:156  ajdemYn paSa vieS Suaralt kuSmYZ nergen povest< muCko ojlalteS .
59:157     +nartas Al ozanlYk Skol . tYSte samYrYk-vlak laC kum tYlze
59:158  Zap vele teorijYm SYmlat : molo ZapSYm 15 - 16 Sagat dene Ere
59:159  nurYSto , sad paSaSte , Sudo AmdYlYmaSte , vol<Yk onCYmaSte
59:160  Ertarat . tYge Er gYC tyNalYn kas marte . a koCkYS motkoC
59:161  naCar , **105** sadlan tunemSe-vlak imn<Ylan puYmo Syl<Ym
59:162  koCkYt , tYge vijYm kuCaS tYrSat . ikmanaS , koCkYS nergen
59:163  SonaltaS naCal<stvYn uSYSkYZo puren ogYl . vet nunYn SonYmaSte ,
59:164  En tyNZO +nartas Skol gYC kresan<Yk ilYSlan ozanlYkYm sajYn
59:165  palYSYm da jOratYSe kul<turnYj ajdemYm tunYkten luktaS . SkolYm
59:166  pYtaren lekSe rveze iziSak agronom , iziSak veterinar , iziSak
59:167  apSat , iziSak stolAr , iziSak tunYktYSo lijSaS . a kuze nuno
59:168  ilat - naCal<stvYlan kerek . direktor manmYla , Skol " kugYZalan
59:169  vernopoddannYj kresan<YkYm tunYkten lukSaS . mYnAr SukYrak lieS
59:170  tYgaj eN +rossijYse AllaSte - tunar CotkYdYrak lieS ruS kugYZan
59:171  vijZe " .
59:172     tYge tunemSe-vlakYm sorlYklen aSnYmaS nunYm tumasa marte
59:173  Sukta . SkolYSto , Allase semYnak , Ske prava verC kuCedalmaS
59:174  tarvana . tYSke povest<Yn tyN gerojZo +vasliat uSna .
59:175  tunemSe-vlakYn jodmYStYm Skol administracij ok Sukto ,
59:176  sitartYSlan SkolZYmat petYra . tunemSe-vlakYn ilYSYSt , kalYk
59:177  pudYranCYk , eN koklase kYl kuCem nergen +vasli mONgYStYZO AtYr
59:178  Sonkala . tudo umYla : revolUcij - tide kuCedalmaS . tYgak
59:179  aCaZlanat mONgYSto umYltara . tYge tudYn onCYCso tYmYk kresan<Yk
59:180  sYnan SonYmaSYZe ilYS pudYranCYkeS jOrSYn Salana . kuzerak vara
59:181  onCYkYZo tudYn ilYSYZe savYrnYSaS ? onCYkYlan mogaj kornYm naleS
59:182  tide Sonen moStYSo rveze ? tunemaS - vot mo Ynde tudYn tyN
59:183  SonYmaSYZe . tunemaS . ilYS sajrak lijZe , CYn ErYk lijZe
59:184  manYn , CYlalan tOr pravam puYSt manYn , Sonen tunemaS . tudYn
59:185  tYgaj SonYmaSYZe revolUcij tul SYplanaS tyNalme godYm SoCeS ,
59:186  tYSte revolUcionnYj tyNaltYSYn rveze ConYSto umbak SarlYmYZYm
59:187  ogYna uZ , Ynde tudYn uS-akYlZe prosvetitel<skij SylYSan , manYn
59:188  kertYna . molanZe pale , revolUcij tolkYnYSto tudo ESe
59:189  koktelanYSe - aktivnYj den passivnYj koklaSte gYna lijYn .
59:190  manmYla , SeNgelanat kodYn ogYl , onCYC ErtaSat ale aptYranen .
59:191  tudo sadlanak , oCYni , tunemme paSam ilYSYSte ulSo EkSYkYm
59:192  tOrlaten kertSe tyN vijlan Sotla . no tudo umYla : kugYZan
59:193  ondalCYk manifestSe , demokratij kojYSYm modmYZo , ErtYSe
59:194  sobYtij den fakt-vlak tOrsYr ilYSlan kOra SoCYnYt . toSto
59:195  stroj , CYla sitYdYmaS vaStareS +vaslin SYdYZe lekteS . rvezYn
59:196  tYgaj kojYSYZYm povest<YSte kelYStaren onCYktYmo . gerojYn
59:197  paSaZe aktivnYj revolUcionnYj SylYSan ogYl gYnat , tunemmaSYn
59:198  ilYSYm vaStalten kertSe vijZYlan ySanYmaS kelSYSYn syretlaltYn .
59:199  tYge tudo proizvedenijYSte kuSkYn tolSo obrazYS savYrna .
59:200     sadlanak , manYna , povest< muCko +vasli pujto kok ilYSYm
59:201  ila . ik mogYrYm , paSam utYr vele jOraten kuSkeS , ves
59:202  mogYrYm , eN koklase otnoSenijYm , sobYtij-vlakYm SerYn lektYn ,
59:203  vYvodYm YSta , onCYkYlan ilYSYm palemda . no avtor tide
59:204  problema-vlakYm ojYren ok onCYkto . +vaslin ilYSYm lonCYlYmYZo ,
59:205  tudYn deke Ske Sotan otnoSenijZe mlande paSam jOrataS
59:206  kumYlaNda , mlandYn ozaZe liAS tyNaltYSYm , vijYm pua . sadlan
59:207  pisatel<Yn gerojZo kOrgO Con Suaralt tolmo dene pYrlA paSam
59:208  jOratYSe kuSkeS . tide kumYl vij naukYm SYmlaS , tYrSen tunemaS
59:209  yZeS . rveze Con u urlYk SYdaN lektYS verC vurgYZeS , tudo Skol
59:210  pakCaZte opYtYm YStYleS , Al ozanlYk paSam vorandaren koltYmo
59:211  nergen Zurnal den knigam ludeS . tide paSaSte rveze Sket ogYl .
59:212  tudlan onCYl SonYSan tunYktYSo , kalYkYn pagalYme eNZe +malYgin
59:213  polSa . tunYktYSYn obrazSe +vasli onCYlno tYge syretlalteS :
59:214  kalYkYn ErYkSYm , tunemSe-vlakYn interesYStYm aralen SogYSo ,
59:215  revolUcij SylYSan ajdeme da tunYktYmo paSaSte ColgalYkYm ,
59:216  uS-akYlYm onCYktYSo ajdeme semYn . tudYn kojYSYZo ilYSYm
59:217  umYlaS , tunamak naukYm jOrataS tunYkta .
59:218     +matvuj , +epi kugYza , tunYktYSo +malYgin kugu pudYranCYk
59:219  ZapYSte ilYSYn koCYZYm , tamZYm CYn umYlaS tunYktat , ilYSYSte
59:220  Ske kornYm palemdaS polSat . tYge samYrYk eN SuaralteS . no
59:221  rvezYn Ske kollektivSe ulo . kugYeN ilYSYm ilaS tYrSYme dene
59:222  pYrlA joltaS-vlak dene kYl kuCem , vaS kelSYmaS , SonYmaS mogaj
59:223  lijYn , +vaslin kuSkYn tolmo kornYStYZo nuno mogaj kYSam kodat -
59:224  tide jodYS-vlakat povest<Yn soderZanijZe gYC lektYn Sogat .

60:1  60  toSto marij oj-vlak nergen   **7**
60:2     marij kalYkYn kYzYtse ilYSYZYm nalaS gYn , CYla SotYStat kugu
60:3  vaStaltYSYm uZYna . SoCmo kalYkna +sovet ElYse molo kalYk dene
60:4  pYrlA ulan da pialan ilYSYm CoNa . kundemYStYna ola den Al-vlak
60:5  ij gYC ijYS kuSkYt da Sarlat , paSaze den kolxoznik kokla gYC u
60:6  deC u geroj da lymdO eN-vlak lektYt . +sovet vlast< ZapYSte
60:7  marij kul<tura , iskusstvo , sYlnYmutan literatura da nauka
60:8  viANYnYt . marij respublika kommunizm CoNYmaSte onarle paSaZlan
60:9  +lenin da +oktAbr<skij revolUcij orden-vlakYm nalYn . CYla tide
60:10  seNYmaS gazet , Zurnal da tyrlO knigalaS , istorieS vozalt
60:11  kodeS . kYzYtse pialan Zap nergen tyZem ij ErtYmekat
60:12  unYkana-vlak knigala gYC palaS tyNalYt . a vot marij kalYkYn
60:13  akret godso ilYS kornYZYm nalaS gYn , me SukYZYm ogYna SinCe .
60:14  marij kalYkYn oZnYso ilYSYZe nergen vozen kodYmo kniga uke .
60:15  sadlan kugeze-vlaklan ilYS-kutYS , YStYS-kuCYSYSt nergen uver
60:16  jomak semYn gYna kodYn . XVII kurYm tyNaltYSte nemYC
60:17  puteSestvennik +adam +olearij +ozaNYse marij tYlmaC deC kniga
60:18  nergen jodYn , da tudYZo kalasen : " marijYn knigaZYm uSkal
60:19  koCkYn " . no oZno mogaj-gYnat vozYmo jOn lijYn manYn SonaS
60:20  negYz ulo . uCenYj-vlakYn SYmlYmaSYSt gYC pale : akret godso
60:21  marij , iktaZ-mogaj uverYm ves vere koltaS kylYn gYn , tamga
60:22  dene voza ulmaS . ilen-tolYn tyrlO amal dene tYgaj vozYmaS
60:23  jOrSeS jomYn . revolUcij marte rodo-tukYmYm onCYktYmo tamga-vlak
60:24  gYna kodYnYt . tYge me oZnYso marij nergen SukYZYm ves
60:25  kalYk-vlakYn vozYmYSt gYC vele palena . tyZem ij oZno +oka ENer
60:26  voktene ilYSe marij-vlak nergen ruS letopisec +nestor vozen .
60:27  ruS-vlak nunYm " Ceremis " manYnYt . tudo ZapYStak +Ul vokten
60:28  ilYSe xazar-vlak marij nergen SinCenYt da nunYm " crmis " manYn
60:29  lymdenYt . nunYn vozen kodYmo knigaSt gYC me toSto marijYn ilYme
60:30  verZe da SkenZYn posna jYlmYZe lijme nergen SinCena .
60:31  **8** revolUcij deC onCYC vozYSo eN-vlak tyN SotYSto marijYn
60:32  kul<turYZo , ilYS-jylaZe , religijZe da kalYk tvorCestvYZe
60:33  nergen tyrlO materialYm peCatlen luktYnYt . kalYkYn oZnYsYrak
60:34  istorijZYm nuno onCYkten kertYn ogYtYl . sadlan XVI kurYm deC
60:35  onCYCso ZapSYm kYzYt ves nauka-vlak polSYmo dene gYna SYmlen
60:36  kertYna . kodSo ijlaSte oZnYso istorijnam SYmlYmaSte
60:37  arxeolog-vlakYn paSaSt kugu pajdam konden . marij kundemYse
60:38  toStYeN ilYme olmYm da Sygarlam kynCen , nuno peSak Suko toj da
60:39  kyrtn<O yzgarYm muYnYt . 2700 - 2500 ij oZno +Ul da +Colman
60:40  ( +kama ) vokten anan<in tukYm-vlak ilenYt ulmaS . nuno
60:41  vyrgen<Ym da kyrtn<Ym levYkten moStenYt , mlande paSam YStenYt
60:42  da tyrlO vol<YkYm aSnenYt . tudo ZapYStak nuno iskusstvYm
60:43  jOratenYt da tudYm sajYn SinCenYt . toStYeN ilYme olmYSto
60:44  levYktYme toj gYC velYme vol<Yk , AnlYk da ajdeme syretYm mumo .
60:45  SkenYStYn kul<turYSt dene tide tukYm-vlak molo kalYk deC
60:46  SeNgelan kodYn ogYtYl . arxeolog-vlak nunYm finn-ugor
60:47  kalYk-vlakYn kugezYStlan Sotlat . tudo ZapYse yzgar oZno marij
60:48  kalYk ilYme olmYso yzgar deC nimo denat ogeS ojYrtemalt . tYge
60:49  arxeologij , tyrlO yzgarYm SYmlen , marij kalYklan SoCaS negYzYm
60:50  pYStYSe tukYm-vlakYn kul<turYStYm palaS polSa . tuge gYnat
60:51  toStYeN ilYme olmYso Sygarlase yzgar kalYkYn oZnYso istorijZYn
60:52  CYla mogYrZYm raSemden puEn ogeS kert . sadlan ves
60:53  nauka-vlakYmat SotYS nalman . kalYkYn toSto istorijZe nergen
60:54  kYzYtse jYlme , ver-SOr lym-vlak , tYgak ilYS-jylam , oraltYm
60:55  SYmlYSe da molo naukat Suko kalasen kertYt .
60:56     vozYmo kniga uke godYm kalYk SkeZat oZnYso ilYS kornYZo
60:57  nergen uverYm aralaS tOCa . sadlanak vet kalYk koklaSte toSto
60:58  ilYS nergen tyrlO-tyrlO ojlYmaS tyZem ij dene aralalteS . nunYm
60:59  kugYza da kuvava-vlak unYkaStlan kalaskalat . vara unYkaSt
60:60  SkenYStYn unYkaStlan ojlen kodat . tYge oZnYso ilYS kalYk
60:61  SarnYmaSeS kodeS . ala-mYnAr tyZem ij oZno ilYSYSte iktaZ-mo
60:62  lijme nergen ojlYmYm ilalSe eN-vlak deC kYzYtat kolaS lieS .
60:63  tYge tukYm gYC tukYmYS aralalt kodSo kalaskalYmaSYm marij kalYk
60:64  koklaSte " toStYeN oj " , " kugeze-vlakYn ojYSt " ,
60:65  " koCaj-vlakYn ojYSt " , " toSto marij Somak " ale " toStY marY
60:66  SaA " manYt . kalYk toStYeN ojYm jomaklan ogeS Sotlo , tudYm
60:67  ilYSYSte CYn lijme semYn onCa . toStYeN oj gYC me kalYknan
60:68  istorijZYm , kul<turYZYm , filosofijZYm , sociologijZYm ,
60:69  iskusstvYZYm , **9** tyrlO vijlan ySanYmYZYm , ilYS-jylaZYm da
60:70  molYmat palen kertYna . sadlan nuno marij kalYkYn oZnYso
60:71  ilYSYZYm SinCYmaSte peSak kyleSan ulYt .
60:72     SkolYSto tunYktYmo marla kniga da literatura nergen vozYmo
60:73  paSalaSte toSto ojYm " legenda " ale " predanij " manYt .
60:74  kalasYman , nunYn koklaSte kugu ojYrtem ulo . legenda peS toSto
60:75  ZapYSte SoCYn . sadlan tudYn ilYS syretSe , obrazSe jomaklan
60:76  liSYl ulYt . predanijYn tYgaj jomak sYnZe uke . tudo forma
60:77  SotYSto kYzYtse kalYk ojlYmaS deke liSYl . tide mut-vlak marij
60:78  jYlmYS ruS literatura gYC purenYt . tyN SonYmaSYSt dene nuno
60:79  marij kalYk koklaSte kuCYltmo " toStYeN oj " mut deC nimo dene
60:80  ogYt ojYrtemalt . sadlan onCYkYZYm tide mutYm kalYk mut semYn
60:81  kuCYltaS tyNalYna .
60:82     mo tYgaj toStYeN oj ?
60:83     toStYeN oj - tide pyrtysYStO ale ilYSYSte oZno lijSe
60:84  iktaZ-mogaj kugu vaStaltYS , lymlO patYr , usta da uSan eN-vlak
60:85  nergen kalYkYn ojlYmYZo . marij kalYk koklaSte tyrlo-tyrlO
60:86  toStYeN oj ulo . nuno kalYknan ilYS kornYZYn tyrlO ZapSYm
60:87  onCYktat da tYgaj toStYeN ojlan SelaltYt : mifologiCeskij ,
60:88  kosmogoniCeskij , istoriCeskij da bYtovoj . nuno teve mom
60:89  onCYktat :
60:90     1 ) ajdemYn lijmYZYm da tudYn ilaS tyNalmYZYm ;
60:91     2 ) sandalYk kOrgYStO , pyrtysYStO da mlande ymbalne lijSe
60:92  vaStaltYSYm ;
60:93     3 ) AnlYk , vol<Yk , molo ilYSe Con da kuSkYl lijmYm ;
60:94     4 ) oZnYso ajdemYn , kalYkYn da patYr eN-vlakYn paSaStYm ;
60:95     5 ) marij kalYkYn SoCmYZYm , tY verlaS tolmYZYm , ilaS
60:96  tyNalmYZYm da SarlYmYZYm ;
60:97     6 ) posna marij tukYm-vlakYn ilaS tyNalmYStYm , Al den
60:98  ola-vlakYn lijmYStYm ;
60:99     7 ) ilYS korno da istorij dene kYldalt SogYSo ver-vlakYm ,
60:100  posna eN da ilYSYSte lijSe kugu vaStaltYS-vlakYm ;
60:101     8 ) posna yzgar da ilYS-jyla SoCmYm .
60:102     no ilYSYn tyrlO mogYrZYm onCYktYmYStlan kOra CYla toStYeN
60:103  ojYm tYgaj posna uZaSlan SeledaS jOsO . adakSe nunYm tYge
60:104  tYgYdemden SeledaS kyleSYZat uke . toSto marij ojYm tide
60:105  knigalan uZaSlYme godYm tyN SotYSto ilYSYn vaStalt tolmo
60:106  radamZYm SotYS nalme .
60:107     marij kalYk toStYeN ojlaStYZe knigalaS vozen kodYdYmo tyrlO
60:108  jodYSlan vaSmutYm pua . mutlan , tudo umYltara , kuze pervYj
60:109  ajdeme , AnlYk , vol<Yk da kuSkYl-vlak lijYnYt , oZno pyrtys da
60:110  igeCe mogaj ulmaS , kuSto mogaj kalYk-vlak **10** ilenYt da mom
60:111  nuno YStenYt , kuze marij kalYk lijYn da kuSeC tolYn , kuze tudo
60:112  jYr ulSo kalYk dene kYlYm kuCen ilen , kuze pervYj Al da
60:113  ola-vlak SoCYnYt , mogaj istoriCeskij vaStaltYS ilYSYSte lijYn
60:114  Sogen .
60:115     mutlan , toStYeN ojla gYC gYna me CoNgalaSte ilYSe onar ,
60:116  vYnem da kurYk roZlaSte ilYSe ovda , oNaj da kuCedal koStSo
60:117  sarze tyCa nergen palena . toStYeN oj umYltarYme semYn , nuno
60:118  peS Sukertse kalYk lijYnYt . ilen-tolYn nunYn kokla gYC UZYSt
60:119  ala-kuSko kaen koltenYt , UZYSt marij dene uSnenYt da lymYStYmat
60:120  jomdarenYt manYn SonaS lieS . kYzYt nunYn ilYme ver olmYSt gYna
60:121  kodYn . +Ul ENer gYC tyNalYn +viCe ( +vAtka ) marte kYzYtat
60:122  pujto onar CoNga da kurYk-vlak , ovda roZ , korem , pamaS ,
60:123  korno , kurYk da vYnem-vlak aralalt kodYnYt . +morko , +Sernur
60:124  rajonYSto da +kirov oblast<YSte +ovdasola lyman Al-vlak ulYt .
60:125  UZo rajonYSto onar den ovda marij tukYmYSkak purenYt manYn
60:126  Sotlat . kYzYtat ale +kirov oblast<Yse +kiknur marij-vlak
60:127  +gor<kij oblast< +tonSaj rajonYso +odoSnur Al marijYm " ovda
60:128  kalYk " manYt .
60:129     marij kundemYSte tyrlO kalYk varnaltmYm akret godso
60:130  SygarlaSte mumo yzgar-vlakat onCYktat . mutlan , +Colman ENer
60:131  vokten X kurYmYso SygarlaSte levYktYme toj imn<Ym kuSkYZ SinCYSe
60:132  ydramaS kurCakYm mumo . ala tide imneSke kurCak toStYeN ojlaSte
60:133  onCYktYmo imne ymbalne kudalYStaS jOratYSe ovda dene mogaj-gYnat
60:134  kYl lijme nergen ojla ? marij jYr ilYSe poSkudo kalYk koklaStat
60:135  ovda nergen toStYeN oj Sarlen . odo-vlak ( udmurt-vlak ) nunYm
60:136  " obda " , CuvaS-vlak " ub<Yd<e " , " ob<t<e " , tatar-vlak
60:137  " Surale " manYt . +kirov oblast< +SanCara rajonYso ruS-vlakat
60:138  " ovda " mutYm SinCat . tudYm jot ale tolSo kalYklan Sotlat .
60:139  CYla kalYk ovdam CodraSte ilYSe eNlan ale ir kalYklan Sotla .
60:140  ovda nergen toStYeN oj keC-mogaj kalYk koklaStat tudYn tyZval
60:141  tysSYm , kojYSYZYm , imn<Ym jOratYmYZYm da poAn ulmYZYm ik
60:142  semYnak syretla . ovda vYnemYm da kurYk roZ-vlakYm kynCen
60:143  SYmlYmek , nunYn mogaj kalYk lijmYStYm ala raSemdaSat lieS .
60:144     toSto marij ojlaSte tYgak oZnYso ajdemYn pyrtys vijlan ,
60:145  UmYlan , keremetlan da tyrlO SylYSlan ySanaS tyNalmYZYm umYlaS
60:146  lieS .
60:147     tYgaj ySan ajdemYn pyrtysYStO da ilYSYSte lijSe vaStaltYSYm
60:148  umYlYdYmYZlan kOra SoCYn . mutlan , " Umo " mutSak **11**
60:149  pyrtysYn vijZYlan kumalmYm onCYkta . marij kalYk tide mutYm
60:150  ala-mogaj vij semYn gYna ogYl , kava semYnat umYla . ilen-tolYn
60:151  tide mut ajdeme tysYm naleS . tidYZe ajdeme koklaSte klass-vlak
60:152  viANme dene lijYn . mutlan , oZno mer kumaltYSYm ErtarYSe
60:153  kart-vlakYmat " UmYn eN " manaS tyNalYnYt . UmYn pagalYme
60:154  semYnak patYr eN-vlakYm pagalenYt , UmYZat pujto nunYm Zaplen .
60:155  tYge +kirov oblast<Yse +piZan<USto pujto +kukarka kugYza
60:156  ( +kurYk kugu eN ale +nemde kugYza ) , +vAtkYSte +Cumblat da
60:157  +akpatYr tojYmo verla ulYt . tide kolYSo patYr-vlak ErYkan da
60:158  pialan ilYSYm kondat manYn , eN-vlak ySanenYt da nunYlan kumalaS
60:159  koStYnYt . ySanYmaS viANme dene keremetlan kumalme SoCYn .
60:160  tidYZe kolYSo poro da osal eN-vlaklan kumalme dene kYldaltYn .
60:161  aram ogYl tyrlO marij koklaSte tyrlO keremet ulmaS . mutlan ,
60:162  kurYk marij koklaSte +suxin , +makar , +kYrsir keremet-vlak
60:163  liedenYt . nuno ilYmYSt godYm kalYklan tyrlO osalYm YStYlYnYt :
60:164  A tolenYt , A mlandYm SupSYn nalaS tOCenYt . osalYm YStYSe semYn
60:165  keremet-vlakYm olYk marij da +viCe ( +vAtka ) vokten ilYSe
60:166  marij-vlak onCenYt . onCYkYZYmat ENgekYm YnYSt YSte manYn ,
60:167  tYgaj opkYn eN-vlaklan  kolYmekYStat vol<YkYm ale tyrlO yzgarYm
60:168  puEnYt . Ervel marij koklaSte Suko keremetSe AlYm YStYSe ale
60:169  marijYm aralYSe surt vodYZ semYn SotlaltYn .
60:170     UZo toStYeN ojYSto oZnYso marijYn keCYlan , tYlzYlan da tyrlO
60:171  pyrtys vijlan kumalmYZe nergen uver aralalt kodYn . tYgaj ySan
60:172  peSak oZnYso , da tudo pyrtysYStO osalYm kondYSo tyrlO igeCe
60:173  vaStaltme vaStareS kuCedalaS ajdemYn vijZe da uSakYlZe
60:174  sitYdYmYlan kOra Sarlen . mutlan , tYgaj amal dene SoCSo ySanYm
60:175  UZo er lijme nergen toStYeN ojlaStat raS uZaS lieS . mlande
60:176  jYmalnYse vyd ymbake Syten lekme dene lijSe er-vlakYm toSto
60:177  godso marij ajdemYn AzYkYm YStYmYZ dene umYltaraS tOCen . pOr>eN
60:178  SoCmo SyZarZYm ale liSYl rodYZYm marlan nalYn gYn , kugu AzYklan
60:179  SotlaltYn . no ala-mogaj ZapYSte tYgaj uSnYmaS lieden . tYgaj
60:180  uSnYmaSYZe ajdeme tukYmYm , eSYm pYtYmaSke konden . tidYm uZYn
60:181  da saj ogYlZYm umYlen , eN-vlak rodo-tukYm koklaSte marlan
60:182  kajmYm da ydYr nalmYm CarnenYt . varaZe tide jyla ySanYmaS dene
60:183  kYldaltYn da AzYklan SotlaltaS tyNalYn . sadlanak toStYeN
60:184  ojlaSte mlande ava tYgajYm kargen da syanYm kalYkSYge nelYn ,
60:185  sadlan al ale pOrt olmYSto er lijYn , manYt .
60:186     tyrlO ySanYmYm onCYktYSo toStYeN oj-vlak peS Sukertse ulYt ,
60:187  da nuno marijYn ves kalYk dene kYlYm kuCen SogYmYZo ale
60:188  varnaltmYZe nergen ojlat . mutlan , tYlzYS ydYr **12** logalme
60:189  nergen toStYeN oj latYS kalYk koklase SarlYSe tYgaj ojlan CYla
60:190  SotYStat kelSen toleS . marij ydYr semYnak latYS ydYr jydYm
60:191  vydlan kaA da volgYdYm pumYZYlan tYlzYm vursaS tyNaleS . tidYm
60:192  uZYn , tYlze ydYrYm Ske dekYZe SupSYn naleS . tide semYnak
60:193  tYlzYse ymYlkam udmurt , CuvaS , baSkir da osetin jomaklaSte
60:194  umYltarat . nuno marij semYnak tYlzYm " ajdemaNdenYt " da tudYm
60:195  Umo semYn onCenYt . tYlze SotYSto ikgaj oZno nine kalYk-vlakYn
60:196  oZno ikgaj ySanYmYStYm onCYkta .

61:1  61  pogYmo paSalan ( Ekspedicijlan ) AmdYlaltmaS , verlaSte tide
61:2      paSam viktaren koltYmaS    **7**
61:3     fol<klor kumYlzakYn paSaZe SOrtn<Ym pYrCYn-pYrCYn kYCalSYn ,
61:4  kelge teNYz pundaSte Sergakan kyjYm ( ZemCugYm ) pogYSo eNYn
61:5  professijZe dene ikgajrak . kuze nuno CyCaltYS gaj Sergakan ky
61:6  padYraS mumYlan kuanat , kalYk ojpogYn Sergakan oj-SomakSYm
61:7  muYSo eNat tugakak jYvYrta , kumYlZo kaStaSke nOltalteS . no tY
61:8  paSalan onCYlgoCak AmdYlaltman .
61:9     keC-mogaj AlYse ale selase kalYkYn sYlne mutan tvorCestvYZYm
61:10  pogaS tyNalme deC onCYC pogYSYn CumYr kalYkYn fol<klorZo nergen
61:11  ikmYnAr SinCYmaSYZe lijSaS . kaAS AmdYlaltSe eN tyrlO Cij dene
61:12  tidYm YSten kertYn ogYl gYn , kniga muCaSYSte onCYktYmo
61:13  literaturYm ludYn raSemden kerteS . jOn da material ulmo godYm
61:14  posna kundemYse kalYk ojpogYmat Sergal lektaS uto ogYl . tidYZe
61:15  taNastarYmaS paSam ErtaraS , fol<klorYn viANme kornYZYm lonCYlaS
61:16  saj jOnYm YSta .
61:17     pogaS AmdYlaltSe eN adak kundemYn istoriko-EkonomiCeskij
61:18  ojYrtemZYmat SYmlen lekSaS . vet fol<klor den istorij jYgYr paCa
61:19  gaj ulYt , dialektiCeski kYldaltYn Sogat .
61:20     ver-SOr ojYrtemYmat mondYman ogYl . kundemYn pyrtysSO mogaj
61:21  ( rel<ef , kuSkYl , AnlYk den kajYk , poCva , ENer den er , kup
61:22  da molat ) , Alla den selala , tuSto mYnAr ozanlYk , mYnAr eN
61:23  ila , mYnAr tyrlO kalYk , tudo Al ozanlYkYSte ale
61:24  promYSlennost<YSto YSta , mykSYm onCa ale sonarze paSa dene
61:25  ila ; tYSte prosveHenijYn , kul<turYn da medicinYn mogaj
61:26  uCreZdenijYSt ulYt - kylYn SinCYman .
61:27     pelen ver-SOrYn sxematiCeskij kartSe lieS gYn ( uke godYm
61:28  tudYm varaZYm lymYnak YStaS kyleS ) , tuSto verYn posna
61:29  ojYrtemZYm , SygarYm , kysotYm , agur , ilem , pasu den olYk
61:30  lymlam palemdYman .
61:31     adak kalYkYn toSto da u ilYS-jylaZe nergenat mondYman ogYl .
61:32  vet kaZne kundemYn SkenZYn mogaj gYnat unam vaSlijme ,
61:33  kojYS-SoktYSYm onCYktYSo ojYrtemZe , porYlYk den osallYk nergen
61:34  umYlYmaSYZe ulo . ikmanaS , u verYS tolSo tide kundemYse eN-vlak
61:35  deC oS korakla ojYrtemaltSaS ogYl . tY SotYSto ruS kalYkYn
61:36  poEzijZYm SYmlYSe +a +n +veselovskijYn ojlYmYZYm uSeStaraS uto
61:37  ogYl . **8** " kalYkYn mogaj ulmYZYm , ojYrtemZYm tyrYsnek
61:38  palYnet gYn , tudYn koklaS varnaltaS , tudYn ilYSYZ dene ilaS da
61:39  Sym-ConYSkYZo puraS kyleS " ( +a +n +veselovskij . istoriCeskaA
61:40  poEtika . l , 1940 , s 390 ) .
61:41     EkspedicijYS tarvanYmeSke , tyrlO nauCnYj literatura goC tide
61:42  kundemYn jYlme ojYrtemZYm SerYn da SYmlen lekman . verYse kalYk
61:43  jYlmYm palYmaS fol<klor proizvedenijYm kelgYn umYlaS , jYlme
61:44  sYlnYlYkYm tyrYsrak da raS vozen nalaS polSa .
61:45     informator-vlak ( kalaskalYSe , murYSo eN ) nergenat
61:46  onCYlgoCak raSemdaS tYrSYman : nunYn kojYS-SoktYSYSt mogaj ,
61:47  repertuarYStYSt mogaj Zanrlan utlarak verYm ojYrat , Sket ale
61:48  tySka kalYk onCYlno kalaskalaS jOratat , ilYS kornYSt mogaj
61:49  lijYn , kalYkYn nunYn deke otnoSenijZe mogaj da AtYr molat .
61:50     vozYSo eNlan kornYS lekme deC onCYC ESe iktYm mondYman ogYl -
61:51  pisYn vozYmo jOn-vlak nergen . tidlan ikmYnAr keCe
61:52  trenirovatlaltaS kyleS . tY godYmak poCerkYn CatkalYkSe nergen
61:53  Ere SarnYman : material CumYr kalYklan , u tukYmlan pogalteS ,
61:54  sadlan vozYmYm ludaS jOsO YnZe lij .
61:55     pisYn vozaS manYn , SukYZo godYm mutYm jOneStaren
61:56  kyCYkemdYlaS perna , posnak jomakYm , toStYeN ojYm , kalYk
61:57  ojlYmaSYm , mYskaram vozYmo godYm . kyCYkemdYme mut-vlak Ere ik
61:58  semYn kelYStaraltSaS ulYt . tidlan kOra posna tetradeS
61:59  kyCYkemdYme mut spisokYmat YStaS , oCYni , uto ogYl .
61:60     uCebnYj zavedenijlase EkspedicionnYj gruppa-vlak material
61:61  pogaS tySkan lektYt , sandene nunYlan ESe teve mom SotYS
61:62  nalman : Ske koklaSte tyrlO obAzannost<Ym SeledYmaS , keCe eda
61:63  dnevnikYm vydYmaS , kalYk onCYlno mogaj lekcij da koncertnYj
61:64  programma dene vYstypatlaS , fotograf , xudoZnik ale
61:65  kinooperator dolZnoct<Ym kO SuktaS tyNaleS ( mom nuno pelenYSt
61:66  nalSaS ulYt ) , marSrutYm peNgYdemdYmaS , koCkYS da kanYme
61:67  SotYSto kO vujlataS tyNaleS da molat .
61:68     fol<klor materialYm verYse kul<tura da prosveHenij
61:69  paSaeN-vlak kalYkYm kommunizm SylYSeS kuStYmaSte kuze kuCYltYt -
61:70  tidYmat umYlen nalaS uto ogYl . kul<tura pOrtlaSte , Allase
61:71  bibliotekYlaSte , klublaSte , SkollaSte fol<klor kas ( muro ,
61:72  jomak , tuSto , kalYk mut da molo ) ErtaraltYt **9** mo ?
61:73  ErtaraltYt gYn , kuze AmdYlaltYt , radamZe mogaj , kalYklan nuno
61:74  kuze kelSat , uES ErtaraS jodYt mo , tYgaj kaslaSke verYse
61:75  jomakze , murYzo ale tuStYm tuStYSo da molat yZaltYt mo ?
61:76     CYla nine jodYS-vlak akret godso da kYzYtse kalYk ojpogo
61:77  koklase social<nYj da psixologiCeskij kYlYm raSemdaS da umYlaS
61:78  polSat .
61:79  fol<klorYn mogaj ZanrZYm CumYrYman
61:80     kalYk ojpogYn proizvedenijYSt peS Sukerte oZnat , iktaZ
61:81  SydO-kokSydO ij oZnat , kYzYtse ZapYStat SoCYnYt da SoCYn
61:82  Sogat . mutat uke , aralalt kodSo toStYZYmat , kYzYtse nOrgO
61:83  lektYSYZYmat vozYman . UZo tekst posna sborniklaSke logalYn
61:84  gYnat , tudYn variantSe-vlak ulYt . tYgajYStYmat kagazYS
61:85  nalman . ikmanaS , mo kalYk koklaSte vaSliAlteS , kolalteS -
61:86  pytYnek serYman . nunYm taNastaren onCaS gYn , CYlt ikgaj ik
61:87  tekstYmat muaS ok lij . kompozicijZe , sUZetSe dene ogYl gYn ,
61:88  obrazSe , jYlmYZe dene ( Epitet , taNastarYmaS , metafora ,
61:89  giperbola da molat ) sadYgak ojYrtemaltaS tyNalYt . ik
61:90  informatorak ( jomakze , tuStYzo , murYzo da molat ) Ske
61:91  tekstSYm kaZne gana tyrlYn ojla .
61:92     jomak-vlak obraz , sUZet , CoNaltme Sot dene tyrlO lijYt .
61:93  nunYm tYgaj tySkalan Seleden pogaS jOnan : 1 ) AnlYk , vol<Yk ,
61:94  kajYk ( ZivotnYj ) nergen ; 2 ) eS ilYS , ajdeme kojYS , nuZna
61:95  da poAn , CaNga da osal ( social<no-bYtovoj ) ; 3 ) Umo da iA ,
61:96  pop , d<Akon , Cerke paSaeN ( antireligioznYj ) ; 4 ) Uzo
61:97  SylYS , latkok vuAn kiSke , loktYzo ( volSebnYj ) ; 5 )
61:98  voStYltYSan , mYskara jomak-vlak .
61:99     +v +i +lenin , +graZdan da +oteCestvennYj sar geroj-vlak
61:100  nergen mogaj jomakYm ojlat ?
61:101     jomak vozYmo godYm teve mom EskerYman :
61:102     a ) jomak tyNaltYS da jomak muCaS mogaj ulYt ? nunYn ves
61:103  variantYSt ulo mo ?
61:104     b ) jomakYse murYm murat ale kalaskalat gYna ? semZe ulo
61:105  gYn , vozen nalman .
61:106     v ) kolYStYSt manYn , jomakze mogaj savYrYme jOnYm kuCYlteS ?
61:107  kolYStSo-vlak jomakYse geroj-vlakYm kuze " vaSlijYt " - nunYn
61:108  kojYSYStYm moktat ale vursat ?
61:109     g ) kalaskalYSe posna sobYtijYm , syretYm , toSto ilYS SotYm
61:110  umYltara mo ? umYltara gYn - kuze , mogaj jOn dene ?
61:111  **10** d ) jomakze SukYZYm talukYn mogaj ZapYStYZe kalaskala ?
61:112  oZno kunam kalaskalat ulmaS ? posna ZapYSte molan jomak koltaS
61:113  ok lij ale CarYme lijYn ? utlarakSYm mogaj eN-vlak kolYStYt
61:114  ( jOCa , ydYr-rveze da molat ) ?
61:115     e ) jYlme sYlneStarYme jOn-vlakYm ( metafora , taNastarYmaS ,
61:116  Epitet , frazeologij da molat ) kuze kuCYltalteS ?
61:117     Z ) kalasYme jomakSYm kOn deC , kunam da kuSto kolYn ?
61:118     i ) jomakzYn repertuarZe mogaj ? ( CYla vozYmo ogYl gYn ,
61:119  spiskYm puaS ) .
61:120     j ) kalaskalYSe Ske jomakSYm kuze akla ? tyrlO gerojYn
61:121  kojYSYStYm Ske kundemYse eN dene taNastara mo ?

62:1  62  marij kuStYmaS     **87**
62:2     kaZne kalYkYn SkanZe kelSYSe kuStYmaSYZe ulo . tudo
62:3  keC-kunamat kalYkYn paSaZe , ilYS ojYrtemZe dene Cak kYldaltYn .
62:4  peS oZno kuStYmaS goC eNYn mogaj tukYm , kundem gYC ulmYZYmat
62:5  palat ulmaS . eNYn kuSeC ulmYZYm palaS tudYn mogaj kuStYmaSYm
62:6  kuStYmYZ nergen jodYnYt . vaSmutYm nalmeke , tide eNYn mogaj
62:7  kundem , mogaj kalYk , tukYm gYC ulmYZYm kalasenYt . ikmanaS ,
62:8  kuStYmaS ajdemYn pasportSo gaj lijYn .
62:9     kuStYmaSlan SoCaS , viAN tolaS keC-kunamat kalYkYn tyN paSaZe
62:10  negYzYm YSten .
62:11     tide Somakna ludSo eNlan raSrak lijZe manYn , tyrlO kalYk
62:12  kuStYmaSYm taNastaren onCalYna . kolYm , teNYzYse AnlYkYm kuCen
62:13  ilYSe Eskimos ale CykCa " morZ " ale " tUlen< " kuStYmaSYm
62:14  kuStat , pyCYm aSnen ilYSe nenec , saam kalYk-vlak koklaSte
62:15  " pyCO " kuStYmaS kugu verYm nalYn Soga . CodYraSte AnlYkYm
62:16  kuCen ilYSe xant , mansi , Evenk koklaSte " maska " ale
62:17  " rYvYZ " kuStYmaS Sarlen . +amerikYse sonarze indeec-vlak
62:18  koklaSte SydO ij oZno " bizon " kuStYmaS En jOratYme ulmaS .
62:19  vol<Yk kytym kyten koStSo kazax koklaSte " imne " , " taga " ,
62:20  " kaza " kuStYmaS-vlakYm vaSlijYna . tadZikYn xoreografijZYm
62:21  onCalaS gYn , tuSto me mlande paSa dene kYldaltSe
62:22  kuStYmaS-vlakYm uZYna .
62:23     paSa YStYme jOn vaStalt tolmYlan kOra kuStYmaSat molemeS .
62:24     iskusstvYm marksizm tunYktYmo semYn SYmlYSe +g +v +plexanov
62:25  Ske ZapYStYZe tYge CYn palemden : " modmaS - tide paSan
62:26  SoCSYZo " . kalYk iskusstvYn paSa negYzeS gYna viANYn , uEmYn ,
62:27  Ere pojdaralt tolmYZYm marksizm nauka ySandarYSYn poCYn puEn .
62:28  tidYm SotYS nalme godYm vele kuStYmaSYn kuze SoCmYZYm ,
62:29  ojYrtemZYm umYlaS lieS .
62:30     marij kuStYmaSYn negYzSYm palen nalaS mYlanna akret godso
62:31  ZapYmak SYmlaS perna . molan manaS gYn , SoCmo kalYknan
62:32  kuStYmaSYZe peS Sukerte oZnak SoCYn . teve finno-ugor
62:33  kalYk-vlakYn kugezYSt ilYme verYSte 3500 ij oZnak tojYmo ajdemYn
62:34  SygarYStYZe jYrgeSke toj SYrkamam mumo . tuSto tYgaj syret ulo :
62:35  kum pOr>eN kok kideSat kerdYm kuCen kustat . akret godso
62:36  xudoZnik YStYme tide syretYm onCet , da pYlYSlan Catka kuStYmo
62:37  sem solna , patYr sarze-vlakYn kapYSt Colgan tarvanYlmYla
62:38  CuCeS . tide syret ESe peS oZnak marijYn , mordvan , udmurtYn da
62:39  molo finno-ugor kalYk-vlakYn kugezYStYn patYr sarzYla
62:40  kuStYmaSYSt lijme nergen ojla . molo kuStYmaS-vlakYn lijmYSt
62:41  nergen karel-vlak ilYme +oS teNYz da +ladoga er voktense ky
62:42  ymbalan aralalt kodSo syretlaSte uZYna . nunYm syretlYmYlan 4000
62:43  ij nare Erten . tYge finno-ugor kalYk-vlaklan negYzYm puYSo
62:44  plemA-vlak koklaSte ikmYnAr tyZem ij oZnak tyrlO kuStYmaS
62:45  SoCYn .
62:46     marij kalYk koklaSte mogaj kuStYmaS-vlakYn kYSaSt kodYn ?
62:47  SoCmo jYlmYnam onCalaS gYn , tuSto tYgaj taNastarYmaS-vlakYm
62:48  uZYna : maskala tOrStYleS , tagala tOrStYleS , kazala
62:49  tOrStYleS , kombYla ieS , ludYla ieS , jyksYla jogen kuSta da
62:50  molat . tidYZe ajdemYn kuStYmaS goC AnlYkYm , ir kajYkYm
62:51  onCYktaS tYrSYmYZ nergen ojla . tYgeZe memnan kugezYna-vlak
62:52  kuStYmaS goC sonarlen koStmo godYm uZmo AnlYkYm , kajYkYm
62:53  onCYktenYt . vol<YkYm aSnaS tyNalmekYSt , tagala , kazala ,
62:54  imn<Yla kuStYmaS SoCYn . odo kalYk koklaste teve kYzYtat
62:55  " ySkYZ " kuStYmaS aralalt kodYn . xant da mansi kalYk-vlakYn
62:56  memnan ZapYStat maska , turnA , kolSYre kuStYmaSYSt-vlak aralalt
62:57  kodYnYt .
62:58     paSa dene kYldaltSe kuStYmaS-vlak , ilen-tolYn , tyrlO
62:59  jylaSke purenYt . nunYn negYzeS jyla kuStYmaS-vlak SoCYnYt .
62:60  mutlan , marij-vlak SorYkjol godYm " maska " , " sOsna-vlak "
62:61  kuStYmaSYm kuStenYt . tidYm +kirov oblast<YSte ilYSe malmYZ
62:62  marij-vlak koklaSte kYzYtat uZaS lieS . tide kuStYmaSte maskala
62:63  CijYSe rveze ydYr-vlak dene pYrlA kuSta . **88** tYgaAk kuStYmaS
62:64  vengr kalYk koklaSte lijYn . " sOsna-vlak " kuStYmaSte malmYZ
62:65  marij-vlak marla-ruSla kuStenYt . kuSten CarnYmeke , kuStYSo
62:66  +sOsna patYr den +marij patYr kredalYt ulmaS . tidYZe , oCYni ,
62:67  sarze-vlakYn kuStYmaSYSt gYC purYSo uZaS lijYn .
62:68     SorYkjol pajremYSte ESe +vasli kugYza da +vasli kuva kaZne
62:69  surtYSto , tYgak SorYkjol pOrtYStO jyla kuStYmaSYm kuStenYt .
62:70  tide kuStYmaS ogeS lij gYn , SuSaS ijYSte pujto Surno ok kuS ,
62:71  vol<Yk ok eSaralt , eSat ok kugem . sandenak mOCOr-vlak kuStYmaS
62:72  goC pasuSto Surno kuSmYm , vyta tiC vol<Yk SukemmYm , eSYSte
62:73  joCa-vlak SoCmo-kuSmYm onCYktaS tYrSenYt . UZo dviZenijYSt peSak
62:74  naturalistiCeskij lijYn , nunYm abstraktnYj simbol dene ESe
62:75  vaStalten moSten ogYtYl . tuge gYnat +vasli kugYza den +vasli
62:76  kuva Ske kuStYmaSYSt dene ilYSlan , Erlase keCYlan ySanYm
62:77  SoCYktenYt . SorYkjolYSto tYgak " +or>eN den +saltak "
62:78  kuStYmaSYm onCYktenYt . tidYZYm jOratYmaS nergen poEma manaSat
62:79  lieS . or>eN den saltak , kap-kYlYm , kid-jolYm modYkten ,
62:80  SuSaS ijYSte  kaCe den ydYr-vlak koklaSte jOratYmaS peledSaSYm ,
62:81  Suko syan lijSaSYm kuSten onCYktenYt . tide temYmak SorYkjol
62:82  pOrtYStO mOCOr kaCe den SorYkjolYS tolSo ydYr-vlakYn
62:83  kuStYmaStYSt uZYna . ydYr-vlak , kap-kYlYStYm lYvYrgYn
62:84  tarvatYlYn , kid-jolYm lYZgan modYkten , vueS SumYStYm , kySO
62:85  mOr gaj lijmYStYm , marlan lektaS Amde ulmYStYm SiZtarat . jolYm
62:86  kyvar gYC ojYrYdeak , ik ver gYC vesYS ErkYn kajYmYSt jyksYn ,
62:87  kombYn , ludYn ijYn koStmYStYm syretlen onCYkta . ZapYn-ZapYn
62:88  kok kidYm kok mogYrYS SuAlten nOltal koltYmYSt vydYStO jogYSo
62:89  jyksO ale kombo-vlakYn SuldYrYStYm SarnYkta . vaCYm , kid
62:90  vurgYm , kid kopam , parnAlam modYktYlmaS tolkYnaltSe kugu vydYm
62:91  syretla .
62:92     a kaCe mOCOr-vlak tidYn godYm ydYr-vlak jYr pOrdYn kustat ,
62:93  pujto nunYm rualten kuCaS tOCYSO osal kajYk ulYt , varaZYm ,
62:94  ydYrYm kuCen , imne ymbak nOltalYt da pisYn kudalme semYn
62:95  tOrStYlYt . CYla tidYm kuStYSo-vlak tOrStYlmO , jolYm kelSYSYn
62:96  tavaltYme ale tYvYrdik goC poCYn puat . semat tidYmak SiZtara .
62:97  tYgaj kuStYmaS oZnYso marijYn ydYrYm SolYStmo jylaZYm syretlen
62:98  onCYkta . kuStYmaS tYgak SkenZYn jyla funkcijZYm Sukta :
62:99  muZYraNmaS idalYk muCko pYtYdYme lijZe , kalYk Ere SukemZe
62:100  manYn , kalYklan sugYn<Ym pua . SorYkjol pajrem laC tidYn dene
62:101  ojYrtemaltYn : tyrlO iskusstvo polSYmo dene eN-vlaklan
62:102  onCYkYlYkYm muZed puen , sajlan , porYlYklan ySanYm SoCYkten .
62:103  SorYkjol godYm muZedYnYt , tuStYm tuStenYt , muro goC tyrlO
62:104  sugYn<Ym puEnYt . imne mOCOr tOrStYl kuStYmaSte - imne tyletYm
62:105  uZYnYt , +kaza mOCOrYn kojYSlanen tOrStYlmaSte , OrgYmaSte -
62:106  SorYk tylet konCen . turnA mOCOr CyNgaleS gYn , koCkaS sitYSe
62:107  Surno lijSaSYm uZYnYt . tYgaj kuStYmaS-vlak marijYn vele ogYl ,
62:108  udmurtYnat lijYnYt .
62:109     jyla kuStYmaS-vlak gYC kugeCe godYmso kuStYmaSat oNaj .
62:110  mutlan , mYj tudYm +pumarij AlYSte kugeCe godYm uZYnam .
62:111  poSkudo-vlak pOrt eda una lijYn koStmYSt godYm kaZne pOrtYStO
62:112  kuStat . tide keCYn pOr>eN-vlaklan Ske vatYSt dene kuStaS ok
62:113  lij , ves ydYramaS dene vele kuSten kertYt . tidYn godYm pOr>eN
62:114  den ydYramaS koklaSte kugu jOratYmaS ulmYm uZaS lieS . pOr>eN
62:115  den ydYramaS kuStaS tyNalme deC onCYC ik korka gYC puram jyYt ,
62:116  vara , kuSten-kuSten , ikte-vesYSt deke liSemYt . mien
62:117  SumekYSt , koktYnat kidYStYm OndalaltmYla lupSalYt da ,
62:118  tavalten-tavalten , mONgeSla Caknat . adak liSemYt , adak
62:119  kidYStYm Ondalaltme gaj YStat . tYge nuno kum gana kuSten
62:120  savYrnat . vara tYgak ves muZYr , kumSo , nYlYmSe muZYr kuStat .
62:121  tYge nuno pujto peled SudYmo jOratYmaSYSt nergen ojgan murYm
62:122  murat .
62:123     molan tYgaj kuStYmaS SoCmYm umYltaraS jOsO ogYl : revolUcij
62:124  deC onCYC ydYrYm oksala , olnYm tylen , jOratYde nalYnYt :
62:125  muZYraNmaS poAnlYk dene kYldaltYn , aCa-ava Ske ydYrYStYm
62:126  jOratYdYme kaCYlan vijYt marlan puEnYt , poAn kaCe kugu olnYm
62:127  tylen . tYge jOratYme jorlo kaCYZe Sket kodYn , poAn kaCe
62:128  keC-mogaj motor ydYrYmat nalYn kertYn . vara ymYrYSt muCko kok
62:129  eN jOslanen ilen . kugeCe keCYn marij koklaSte ala-kunam
62:130  ikte-vesYm jOratYSe eN-vlaklan pYrlA kuStaS pravam puEnYt . tYge
62:131  pYrlA kuSten , jOratYSe eN-vlak jylYSO ConYStYm lYplandarenYt ,
62:132  vurgYZSo SymYStYm kuandarenYt .
62:133     +gavriil +AkovlevYn vozYmYZ semYn , XIX-Se kurYmYSto kugeCe
62:134  godYm kuStYSo-vlakYn kap-kYlYm modYktYmaStYSt ikte-vesYm
62:135  jOratYmaSYSt ESe raSrak poCYlteS ulmaS . mYjYn uZmo kuStYmaSte
62:136  tidYn kYSaZe vele kodYn Yle , tuge gYnat tide pOr>eNYn ves
62:137  ydYramaS dene kuStYmo jylaZe CYnak lijmYm raSYn onCYkta .
62:138     marijYn yarnA kuStymaSYZat lijYn . tidYn nergen +spiridon
62:139  +mixailovYn vozYmYZo **89** ojla . 130 ij oZno kurYk marij
62:140  ydYr-vlak tYge kuStenYt : ondak ydYr-vlak , kapYm lYZgan
62:141  pygYrten , ozalan iziSak vujYm savaltenYt . vara , kok kid dene
62:142  SokSYm vaS kuCen , kuStaS tarvanenYt . jol kopam kyvar gYC
62:143  nOltalde , SYman ijYnYt , kidYm SuldYr semYn nYZYlgYn lupSenYt .
62:144  kuSten pYtarYmeke , adakat vujYm savenYt .
62:145     a teve agavajrem godYmso kuStYmaS Suko SotYSto SorYkjolYso
62:146  kuStYmaS dene kelSen tolYn . tYStat SorYkjolYso gaAk kaCe-vlak
62:147  ydYr nalSYn rol<ZYm modYnYt , a ydYr-vlak Skem or>eN semYn
62:148  kuCenYt . ikmanaS , kuStYmaS goC syanYm modYn onCYktenYt .
62:149  oZnYrak nuno kysle sem poCeS kuStenYt . memnan kurYmYn 20-So
62:150  ijlaStYZe , kuze +t +evsev<ev voza , garmon< poCeSat kuStaS
62:151  tyNalYnYt . ikgajlYk lijYn gYnat , agavajremYse kuStYmaSYn
62:152  amalZe vese lijYn : syanla modYn kuStYmo dene nuno mlande ava
62:153  UmYlan syanYm YStenYt , mlande SurnYm kuStYZo , manYn jodYnYt .
62:154  tide kuStYmaSte , kap-kYlYm tyrlO semYn modYktYlYn , kaCe den
62:155  ydYr-vlak pYrCYn nereSt lekmYZYm , ozYmYn pisYn kuSmYZYm , kinde
62:156  SurnYn peledmYZYm onCYktenYt .
62:157     jyla kuStYmaS koklaSte kugu vyd pajrem godYmso kuStYmaS peSak
62:158  sOral ulmaS . +malmYZ kundemYSte +satnur marij-vlak aprel<YSte
62:159  ale majYSte +vAtka ENer pokSelan kugu puSYm Sogaltat ulmaS . vyd
62:160  kaen pYtYmeSke kaZne kastene samYrYk-vlak tide puS deke 40 puS
62:161  dene ijYn mienYt . kaCe den ydYr-vlak kuStenYt , kugu vyd nergen
62:162  murYm murenYt , vyd ymbalne puS dene koStYnYt . tYge nuno SoSo
62:163  tolmYlan , kugu vydlan Ske kuanYStYm poCYn onCYktenYt .
62:164     marij-vlak molo pajremYStat kuStenYt : kuStenYt semYk godYm ,
62:165  Sudo solaS kajYme ZapYSte , u kinde pajrem godYm . SoktenYt
62:166  kyslem , SyvYrYm , perkalenYt tymYrYm . SoSo pajremlaSte pOr>eN
62:167  den ydYramaS-vlak pYrlA kuStenYt gYn , SYZe pajrem godYm kok
62:168  pOr>eN ale kok ydYramaS posna kuStenYt . SorYkjol gYC tyNalYn ,
62:169  syrem marte pOr>eN den ydYramaSYn pYrlA kuStYmYSt CYla
62:170  kuSkYlYn , vol<YkYn , mlandYn ilanYmYStlan ySanYmaS dene
62:171  kYldaltYn . SYZYm , telYm CYla pyrtys kanaS AmdYlalteS . tidYm
62:172  SotYS nalYnak , SYZe gYC SorYkjol marte ydYramaS den ydYr-vlak
62:173  pOr>eN-vlak deC posna kuStenYt .
62:174     tidYm me ydYr jyYS ale ydYr sij pajrem kuStYmaSte raS uZYna .
62:175  tYSte marlan kaAS SuSo ydYr , pura korkam kuCen , pajremYS tolSo
62:176  kazne una lymeS SketYn posna kuSten . tidYn godYm nuno ,
62:177  kap-kYlYm kovYran modYkten , kuSkYn SumYStYm , marlan kaAS Amde
62:178  ulmYStYm onCYktenYt . kuStYmo godYmak kaZne unalan posna murYm
62:179  murenYt . unala purYSo pOr>eN da kaCe-vlak tidYn godYm onCen
62:180  gYna SinCenYt . muCaSlan gYna kaCe-vlak ydYr-vlak dene pYrlA
62:181  " +korak +mar<A den +korak +jYvan " syanYm modYnYt da kuStenYt .
62:182  ydYr sij kuStYmaS kYzYtse muzYkal<nYj drama ale operetta sYnan
62:183  lijYn .
62:184     kalYk kuStYmaSYn viANmaStYZe SinCaS lekmaS jyla kugu verYm
62:185  nalYn . tYSte akret godso ala-mogaj jylan ElementSe aralalt
62:186  kodYn dokan . molan manaS gYn , SinCYmaSte kuStYmo godYm kaCe
62:187  CYla ydYr dene poCela-poCela kuSten . tidYZe rodovoj stroj
62:188  ZapYse pOr>eN den ydYramaS-vlak koklase kYlYm onCYkta , manYn
62:189  SonYman .
62:190     marij kuStYmaSYn akret godso sYnZe syan jylaSte posnak raS
62:191  koeS . teve kaCYmarij SelYkYSte syanvuj vate den savySYn ,
62:192  or>eN kapka onCYlno - poCeS tolSo-vlakYn kuStYmYSt , tuStak kaCe
62:193  pukSYmo kuStYmaS , posna ojYrYmo kaCYn or>eN sYvYnYm Cien
62:194  kuStYmaSYZe , tYgak savuS den kuStYzYn kojdarCYk kuStYmaSYSt ,
62:195  syan tarvanYme deC onCYC kiAmat aCa den kiAmat avan kaCYmarij
62:196  SelYkYSte , varaZYm or>eN deke mijYmeke , nunYnak kum gana
62:197  kosteneC da araka dene kuStYmaSYSt , savuSYn or>eN pyrgenCYkYm
62:198  nalme godYm kuStYmaSYZe , tular vate-vlakYn klatYSte or>eNlan
62:199  vate vujCiemYm upSaltYme godYm kuStYmaSYSt laC tidYn nergenak
62:200  ojlat . CYla kuStYmaSYn Ske syretSe , ojYrtemZe lijYn . tYSte
62:201  peS oZnYso kok rodo koklase kYlYm , savuSYn or>eNlan pravaZYm ,
62:202  tular vate-vlakYn ydYrYm turalten kertmYStlan kuanYStYm , kiAmat
62:203  aCa den kiAmat avan u eSlan polSaS sOrYmYStYm , poCeS
62:204  mijYSe-vlakYn kaCYmarijYm ale or>eNYm moktYmYStYm uZaS lieS .

63:1  63  voZd<na - marij syretYSte     **88**
63:2     +lenin voZd<Yn , tynASte En kugu ajdemYn , kojYS-SoktYSYZYm
63:3  da kojYS-tysSYm CYn poCYn onCYktaS kuStYlgo ogYl . UZo
63:4  xudoZnikSe , tide kugu liCnost<Ym sadak tiCmaSYn poCYn om kert
63:5  manYn , tyN SonYmaS deC Caknen , posna palYm onCYktYmo dene
63:6  serlaga gYn , vese voZd<Yn ilYSYStYZe lijYn kertSaSYm
63:7  syretlYmaSke kusna . tY SotYSto kaZne xudoZnikYn ojYren nalme
63:8  Ske jOnZO ulo . no leninskij temYm tarvatYSe kaZne xudoZnik
63:9  tYgaj SonYmaSke toleS : tide peS kugu ajdemYn Sym-Con poAnlYkSYm
63:10  CYla velYmat onCYktaS - kelge SYmlYmaS gaAk tvorCeskij zadaCa .
63:11     tyrlO pagYtYSte tyrlO kalYk gYC ulSo avtor-vlakYn syretlYme
63:12  CYla proizvedenijYm mo uSen Soga ? sovet +leninianYn rydYZO
63:13  mogajrak ? tYSte En onCYCak +il<iCYm pytYn< kalYkYn SokSYn
63:14  jOratYmYZYm poCYn onCYktaS tYrSYme , voZd< den kalYkYm Cakemden
63:15  SogYSo Certam kYCalmYm uZYna . +leninianYn En saj
63:16  proizvedenijZe-vlak ESe tidYn dene ojYrtemaltYt : kaZne syret
63:17  - xudoZnikYn ilYme pagYtSYlan kelSYSe obraz . tide - +leninYn
63:18  obrazSe den istorijYn oSkYlZo koklase ojYraS lijdYme kYl .
63:19     tyrlO kalYk gYC lekSe mastar-vlakYn leninskij temYm tyrlO
63:20  mogYrYm poCSo syretlaSte marij izobrazitel<nYj +leninianat Ske
63:21  verZYm nalYn . tYSke +lenin da revolUcij nergen professional<nYj
63:22  iskusstvo mastar-vlakYn proizvedenijYSt purat .
63:23     marij izobrazitel<nYj +leninianYm +pavel +gorbuncovYn
63:24  syretSe poCeS . tudYm xudoZnik 1929 ijYSte , ojgan datYm -
63:25  voZd<Yn kolYmYZlan viC ij temme keCYm ElYn palemdYmYZ godYm ,
63:26  syretlen . proizvedenijYn sUZetSYlan marij AlYSte ErtYSe
63:27  traurnYj mitingYm ojYren nalme .
63:28     marij Zivopis<Yn istorijYStYZe +p +gorbuncovYn syretSe -
63:29  leninskij temYm poCYn onCYktYmaSte ikYmSe kugu oSkYl . syretYSte
63:30  tyN geroj - kalYk . a kalYk tema marij izobrazitel<nYj
63:31  +leninianYSte taCYse keCe marteat rydO semYn kodYn .
63:32     +p +gorbuncovYn syretYse kalYk SonYmaSan soderZanij den
63:33  voZd<Ym pytYn< kalYkYn jOratYmYZ nergen temYm xudoZestvenno
63:34  poCYn onCYktYmaS +il<iCYn obrazYSkYZe ojYraS lijdYmYn uSnenYt .
63:35     avtonomijYm YStYme nergen dekret marij kalYkYn ilYSYStYZe peS
63:36  kugu istoriCeskij akan dokumentYS savYrnen . tide sobYtijYm
63:37  xudoZnik-vlak Zivopis<YSte mokten murenYt . vitlYmSe ijlaSte
63:38  +vladimir +koz<min muzejlan " +avtonomijYm YStYme nergen
63:39  dekretYm podpisatlYmaS " syretYm YSten .
63:40     tide Zaplan respublikYSte tvorCeskij vij tyN SotYSto peNgYdem
63:41  SuYn . xudoZnik-vlak onCYlan Zap u jodYSYm SYnden . laCak
63:42  vitlYmSe ijlaSte sUZetno-tematiCeskij , laCSYm manaS ,
63:43  istoriCeskij syretYn pozicijZYm peNgYdemdaS kylmO SiZaltYn . +v
63:44  +koz<minYn proizvedenijZe tema kumdalYk , idej da soderZanij
63:45  SotYSto kugu zadaCa dene ojYrtemalteS . tudo marij
63:46  izobrazitel<nYj iskusstvYn tunamse seNYmaSYZYm da sitYdYmaSYZYm
63:47  onCYkta . EsogYl voZd<Yn obrazSYmat ymbaC poCYn puYmo . kalYkYn
63:48  koltYmo eN-vlak dene tudYn mutlanYmYZe - kugu istoriCeskij
63:49  znaCeniAn , no tidYm illUstracij semYn gYna onCYktYmo .
63:50  personaZ-vlakYn kojYS-SoktYSYSt viANYn ogYl . kompozicijYn kok
63:51  uZaSlan SelaltmYZe vigak SinCalan perna - kalYk ik mogYrYSto
63:52  Soga , vujlatYSe-vlak - ves velYSte . a vet xudoZnik +kreml<YSte
63:53  vaSlijmaSYm tYglaj , vesela SylYSeS onCYktaS tYrSen , El
63:54  vujlatYSe-vlakYm tyZval gerojzacij deC posna syretlen , tuge
63:55  gYnat temYm poCmo Zivopisno-xudoZestvennYj reSenij illUstracij
63:56  jOn da kompozicij tOrsYr deC utlen kertYn ogYl . tidYZe samYrYk
63:57  marij istoriko-revolUcionnYj Zivopis<Yn tyNaltYS ZapYse
63:58  nelYlYkSe nergen ojla .
63:59     sitYdYmaS lijYn gYnat , +lenin obrazan , kalYk istorijYSte
63:60  CYn lijSe sUZetan syretYn SoCmYZo memnan kuandara . adakSe teve
63:61  mom palemdYde ok lij : tide proizvedenij marij Zivopis<YSte +v
63:62  +i +leninYm syretlYman pervYj radYna semYn palYme . kojYS-SoktYS
63:63  da tys SotYSto kelSen tolmo problemYm tide syret goC reSatlaS
63:64  tyNalme . +lenin nergen proizvedenijYSte avtor tide problemYm
63:65  kuze tvorCeski da CYn reSatlen kerteS , tudYn seNYmaSYZat
63:66  tugaAk lieS . mutat uke , me palYme xudoZestvennYj
63:67  pervoistoCnikYm ale dokumental<nYj fotografijYm tYglajYn
63:68  kopirovatlYme nergen ogYl ojlena . En onCYCak iktaZ-mogaj kOrgO
63:69  SonYmaS tatYSte +leninYn sYn tysSYlan kelSen tolmo Certam uZYn
63:70  moStaS , kap-kYl tarvatYlmYn , CurijvYlYS **89** vaStaltmYn
63:71  kOrgO amalYStYm umYlen kalaS kyleS . CYla tidYZe +leninYn kOrgO
63:72  SonYmaSYZYm peS raS onCYkten kertYn .
63:73     syretYn sUZetSYm +lenin temYlan kelYStarYme paSam samYrYkrak
63:74  xudoZnik-vlak umbakYZe SuAt . +zosim +lavren<tevYn " +marij
63:75  AlYste mlande nergen dekretYm ludYt " syretSYm Sarnaltena . tudo
63:76  +v +koz<minYn tyNalme temYm ESeat viANden . marij Zivopisec
63:77  posna personaZ-vlakYm moSten syretlen , Ske Sotan nacional<nYj
63:78  tysYm muYn . no xudoZnik kalYk kojYS-SoktYSYm kumdanZak onCYkten
63:79  kertYn ogYl . CYn iskusstvYn tyN kaCestvYZlan SotlaltSe tiCmaS
63:80  plastiCeskij da ZivopisnYj obrazYm CoNaS manYn , Caple
63:81  xudoZestvennYj formYm kuCYltman , novator lijman . tYSte ymbaC
63:82  gYna onCYktYmo ok polSo .
63:83     60-So ijlaSte izobrazitel<nYj iskusstvYSto ( tidYZe pytYn<
63:84  sovet iskusstvYStat tYgak ) CiAn jOnZO dene SuktYmo
63:85  xudoZestvenno-obraznYj zadaCYn umYlYmaSte kugu savYrtYS lijYn .
63:86  obrazYm viANdYme , AvlenijYm kumdan ikteSlYme dene pYrlAk
63:87  materialYm tYrSen SYmlaS tyNalme .
63:88     samYrYk Zivopisec +aleksej +butov respublikYSte kumdan palYme
63:89  " +marij-vlaklan dekret " syretYm YStYme deC onCYC ikmYnAr ij
63:90  istoriCeskij materialYm SYmlen , arxivlaSte paSam YSten . SkeZe
63:91  tudYn nergen teve kuze ojla : " mYj Suko informacijYm pogenam -
63:92  kinoxronika , fotografij , arxivYse dokument-vlakYm onCenam ,
63:93  +il<iCYn tyZval tysSym , kuze ojlYmYZYm , koStmYZYm ,
63:94  voStYlmYZYm , eN-vlak den mutlanYmYZYm onCYktYSo CYla materialYm
63:95  SYmlenam " . tYleC posna xudoZnik SoNgo revolUcioner-vlak dene
63:96  vaS uZYn kutYren , +leninYn stat<AZ-vlakYm ludYn .
63:97     syretlan kompozicijYm kYCalme godYm +a +butov oNaj jOnYm
63:98  kuCYltYn : tudlan respublikanskij ruS dramteatrYn artistSe +a
63:99  +koZevnikov pozirovatlen . tudo tunam +v +i +leninYn rol<ZYm
63:100  scenYSte modYn +a +butov Sarnalta : " artist palemdYme seans deC
63:101  AtYr onCYC masterskojYS tolYn , CYla SotYStat sajYn
63:102  grimirovatlaltYn , scenYlYk vurgemYm Cien , obrazYS puren .
63:103  +lenin nergen spektakl<la gYC monologYm ludmYZo , EpizodYm
63:104  modmYZ godYm tudo SinCa onCYlnak vastalt kaen " .
63:105     akter dene paSam YSten , xudoZnik Sonen pYStYme obraz deke
63:106  liSemYn . tuge gYnat tugaj tat tolYn SuYn : tudo umbakYZe kuze
63:107  liAS OrYn . xudoZniklan obrazYm tradicionno CoNYmo deC koraNaS
63:108  nele lijYn . tudo proizvedenijZYm CYn ilYSlan kelYStaraS
63:109  tYrSen .
63:110     +a +butovlan vuCYdYmo vaSlijmaS polSen . tudo Ynde
63:111  ala-mYnArYmSe gana +moskvaSke - +kreml<YS , +joSkar ploHad<YS ,
63:112  +revolUcij muzejYS - mien . tYSte , muzejYSte , tudo ik SoNgo
63:113  eNYm vaSlijYn . muzejYSte smotritel<lan YStYSe tide kugYza
63:114  +leninYm uZmYZo , ikana tudYn ojlYmYm kolYStmYZo , tunamse Zap
63:115  nergen kalaskalen . CYla tidYm kolYStmo godYm kydYrCan ijlam
63:116  uZSo eN dene pYrlA tudYnat SymZO vurgYZYn . tYge xudoZnik
63:117  revolUcijYn SylYSYZYm Con dene SiZYn , tunamse pagYtYm uZYn ,
63:118  oktAbr< Erdene +petrograd den +moskvase ploHad<laSte
63:119  revolUcionnYj oSkYlYn serYple jykSYm kolYn ... tudo onCYkYlYk
63:120  syretYn , laCSYm manaS , ikmYnAr syretYn mogaj lijSaSYStYm
63:121  uZYn . Sym-ConeS atYlanYSe SonYmaS " +mutlanYmaS " da
63:122  " +partijnYj gimn " istoriko-revolUcionnYj syret-vlakYm YStaS
63:123  polSen .
63:124     " ajdeme kojYS-SoktYSYm kelgYn poCYn onCYktYmYZlan kOra sUZet
63:125  viAn lektYn " , - 1967 ijYSte +volgograd olaSte ErtYSe " +kugu
63:126  +Ul " zonal<nYj vYstavkYSte +aleksej +butovYn " +marij-vlaklan
63:127  dekret " syretSYn tyN ojYrtemZYm tYge palemdYme .
63:128     leninskij tema dene paSam YStYSe da +lenin den kalYk SotYSto
63:129  izobrazitel<nYj problemYm Sukten tolSo sovet mastar-vlakYn
63:130  opYtYSt marij Zivopiseclan tidYm CYn umYlen nalaS polSen :
63:131  sUZetan syretYSte kalYk obraz tYglaj saltak , paSaze ale
63:132  kresan<Yk semYn gYna ogYl onCYktaltSaS . syretYse kaZne eN Ske
63:133  ilYS kornan ajdeme lijSaS . +a +butovYn proizvedenijlaStYZe Sym
63:134  SokSYm , alal kumYlYm SiZYna . +leninYm xudoZnik vuCYdYmYn uZmo
63:135  gaj scenYSte da EpizodYSto onCYkta . Con kumYl poCmYm
63:136  " +mutlanYmaS " syretYSte uZYna . +lenin - +kreml< kudYveCYSte .
63:137  ESe susYrZo sajYnak parem SuYn ogYl . tudYm +bonC-+brueviC den
63:138  matros uZaten koStYt . nuno kok saltakYm , " revolUcijYn
63:139  rAdovojZo-vlakYm " vaSlijYt . tide EpizodYm syretlYmYZ godYm
63:140  xudoZnik tYgYde-pagYdYm onCYl verYS luktYn ogYl , +lenin obrazYn
63:141  kugYtSYm aralen koden .
63:142     Catka tys , geroj-vlakYn kojYS-SoktYSYSt dene tudo ,
63:143  revolUcij lijmeke , kydYratle pervYj ijlam onCYktaS tYrSen .
63:144  xudoZnik ZanrovYjYm ogYl , a istoriCeskij syretYm YStaS Sonen da
63:145  Ysten .
63:146     " +partijnYj gimn " syret iziS luSkYdYrak . tudYm
63:147  kompozicionno CoNen SuktYmo ogYl , kOrgO dramatizmZat uke ,
63:148  manaS lieS . revolUcijYn gerojZo-vlak dene kurYmeSlan
63:149  CeverlasYme godYm Sym-Con ojgYrYmo ZapYSte voZd<Yn obrazSYm
63:150  poCaS tudlan nele lijYn , sandene CYlaZYmat talAkanrak
63:151  onCYktYmo .
63:152     +lenin tema CyCkYdYnak SoCmo pyrtys , pejzaZ tema dene uSna .
63:153  tYgaj proizvedenijYm En onCYC sovet Zivopisec +rYlov syretlaS
63:154  tyNalYn . marij Zivopis<YSte tide jOnYmak +sergej +podmarev
63:155  kuCYltYn . tudYn " +SYrkaNSe pasu " syretYStYZe pYlYm ,
63:156  mardeZYm , SurnYveCe ymbalne uZar tolkYnYm uZYna . pyrtysYn tide
63:157  tolkYnYSkYZo +leninYn obrazSe uSna .
63:158     tY syretYm onCYktYmo deC onCYC Zivopisec AtYr EpizodYm ,
63:159  variantYm YSten onCen . SukYZYm kudalten . no teve muCaS marte
63:160  YSten SuktYdYmo ik variant **90** kelSYSe gaj CuCYn . tide -
63:161  " +mlande nergen mutlanYmaS " . uZar SurnYveCe den kava
63:162  uSYmaSte +vladimir +il<iC den +maksim +gor<kijYn siluEtYSt
63:163  muCaSdYme kande kavaSke nOltaltYnYt . tide variantYm xudoZnik
63:164  AtYr Zap Sym-ConYStYZo koStYkten . Ul voktenYse olYk , Sudo tam
63:165  xudoZnikYn kapYSkYZak , vurYSkYZak SYNen SuYn , SoCmo mlandYn
63:166  nimuCaSdYme kumdYkSYm SiZYn nalYn . syretYm YStaS tyNalmekYZe ,
63:167  koneSne , tudo Ske SinCa onCYlnYZo SoCmo verSOrYm , kundemnan
63:168  CeCenlYkSYm uZYn .
63:169     " +SYrkaNSe pasu " syret - Coka tysan , Catka liniAn . myndYr
63:170  kava tyrYStO oS Cerke pale toSto +rossijYm SarnYkta . +il<iCYn
63:171  SinCa onCaltYSYZe toraSke vozYn . vaStareSla pualSe mardeZ
63:172  +leninYn pal<to urvaltYZYm OrdYZkO lupSalYn . peNgYdYn toSkal ,
63:173  +il<iC onCYko kaA .
63:174     " mYj umYlem , - kalasYS ikana +s +podmarev , - +lenin temYm
63:175  ojYren nalSe kaZne xudoZnik voZd<Yn Suko mogYran obrazYStYZe Ske
63:176  vijlYk sUZetYm muYn kerteS . xudoZnik ik syretYSte tide obrazYse
63:177  ala-mogaj uZaSYZYm vele avalten kerteS . mYjYn SonYmaSte ,
63:178  +il<iC nergen syretYSte tYgaj uZaSYZe +leninianYSte u mut
63:179  lijSaS " .
63:180     +s +podmarev - romantiko-liriCeskij Sotan Zivopisec . tudYn
63:181  istoriko-revolUcionnYj Zanran CYla proizvedenijZe , tidYn
63:182  SotYSto " +sovet vlast< verC " syretSat , revolUcionnYj
63:183  romantika dene SYNdaraltYnYt . tide syretYn sUZetSYlan +knAZna
63:184  ( kYzYt +danilovo ) AlYSte lijSe sobYtijYm ojYren nalme . tYSte
63:185  kontrrevolUcioner-vlak Cekist otrAd ymbak kerZaltYnYt . Seme ,
63:186  Sem-kyren , nugYdo joSkar tys ConYm vurgYZtara , tragedij lijmYm
63:187  SiZtara . tidat kuandara : pYtartYS ijlaSte xudoZnik +lenin da
63:188  joCa-vlak temYlan ikmYnAr syretYm YSten - " +lenin joCa-vlak
63:189  dene pYrlA SySpYk murYm kolYSteS " ( kok variant ) , " +poNgo
63:190  pagYt " ( " +lenin joCa-vlak dene pYrlA poNgYm poga " ) . nine
63:191  proizvedenijlaSte +leninYn obrazSe tyrlO mogYrYm onCYktalteS ,
63:192  xudoZnik kaZnYStYZe u , +il<yCYn ilYSYZlan kelSen tolSo jOnYm
63:193  kYCaleS . tide temYlanak +z +lavrent<ev , +a +butov da +U
63:194  +belkov Ske syretYStYm pOleklenYt .
63:195     +leninianYm viANdaS grafikat kugun polSen . tudYn Ske Sotan
63:196  ojYrtemZe , ajdeme ilYSYn ik izi tatYStYZe kugu SonYmaSYm poCYn
63:197  onCYkten kertmYZe +i +mixajlinlan " +sovet vlast< verC " , +a
63:198  +bakulevskijlan " +sovet vlast<Yn pervYj dekretSe-vlak "
63:199  stankovYj grafiCeskij cikl den serijlam AmdYlaS polSenYt . +v
63:200  +maAkovskijYn " +vladimir +il<yC +lenin " poEmYZYm +aleksandr
63:201  +bakulevskijYn sOrastaren lukmYZo kniga grafikYSte kugu seNYmaS
63:202  lijYn . +v +i +leninYn SoCmYZlan SydO ij temme keCe lymeS
63:203  savYkten lukmo tide kniga marla kniga iskusstvYSto Caple
63:204  oSkYllan SotlalteS . izdanijYm " +sovetskaA +rossiA "
63:205  vYstavkYSte kykSYn aklYme .
63:206     +lenin da revolUcij nergen geroiCeskij temYm poCaS
63:207  xudoZniklan posna jOn kylYn . tide temYlan kniga iskusstvYn
63:208  jOnZO SYgYr lijYn . illUstracij tYgodYm u CiA dene pojdaraltYn .
63:209  poEmYSte ConYm tarvatYSe En viAn verlam , poEtYn ojYrtemaltSe
63:210  jykSYm , +il<iCYn putYrak poAn kOrgO ConZYm raSrak , SinCalan
63:211  kojSYn poCaS manYn , +a +bakulevskij plakat jYlme del liSYl
63:212  sYlne jOnYm kuCYlteS .
63:213     peS kugu mYslitel<Yn da revolUcionnYj kuCedalSe eNYn
63:214  SoCmYZlan 110 ij temme keCYm pytYn< onCYl ajdeme tukYmYn
63:215  palemdYme ZapYSte +v +i +leninYn obrazSYm CoNYmaSte marij
63:216  izobrazitel<nYj iskusstvYn opYtSYm onCal lekmeke , me tYge
63:217  kalasen kertYna : respublikYse xudoZnik-vlakYn tySka paSaSt
63:218  +leninianYlan saj negYzYm YSten . tidYZe Ere u da u syret-vlak
63:219  pojdaraS tyNalYt . +leninYn obrazSYm onCYktaS Ere u deC u avtor
63:220  kumYlaNeS . samYrYk mastar-vlak kugu obrazYn u sYnZYm poCYt ,
63:221  kalYklan onCYktat .

64:1  64  religioznYj kosa mYlanna mogaj ENgekYm konda   **34**
64:2     religij oZno marij SemerYn soznanijYSkYZe da CYla
64:3  ilYS-jylaSkYZe peS kelgYn SYNen , tudo eNYm SoCmYZ gYC tyNalYn ,
64:4  kolYmeSkYZe avalten Sogen . pytYn< tynAm tunam marij eN
64:5  religijYn tunYktYmYZ goC uZYn .
64:6     kYzYt gYn , jOrSYn ves paSa . memnan ilYSYStYna religij jylam
64:7  Sukten SogYmaS kojYn izem toleS . ilYS uslovij saemme semYn ,
64:8  kalYkYn kul<turYZo da nauCnYj SinCYmaSYZe kuSmo semYn UmYlan
64:9  ySanYSe-vlak Ereak SagalemYt .
64:10     kYzYt sovetskij kalYkYn kugu uZaSYZe pyrtys den obHestvYn
64:11  zakonZo-vlakYm CYn umYla , ESe SkolYStak marksistskij
64:12  materialistiCeskij mirovozzrenijYn negYzSYm palen naleS ,
64:13  pyrtysYStO da obHestvennYj ilYSYSte tyrlO AvlenijYm UmYn lymZO
64:14  dene ogeS kYlde . no religij mYlanna nimogaj ENgekYm ogeS YSte ,
64:15  tudo laC SoNgo eN-vlakYn vujYStYSt vele kodYn , manYn SonaS
64:16  joNYlYS lieS . UZo eN-vlak ale kYzYtat Ske jYrYse tynAm
64:17  religijYn tunYktYmYZ semYn umYlat . nunYn koklaSte
64:18  samYrYk-vlakat ulYt . UmYlan ySanYSe-vlakYn SonYmYSt poCeS ,
64:19  pytYn< tynAm Umo YSten da Umak viktaren Soga , a ajdeme Ske
64:20  SotSo dene nimomat YSten ogeS kert , Ske ilYSYZlan Ske oza
64:21  ogYl . " Umo mom pyren , tudo lieS " , " pyrYmaSet deC ot
64:22  utlo " , manYt tYgaj eN-vlak . nuno kYzYtat UmYn pyrYmaSYZ deC
64:23  lydYn ilat , iktaZ-mogaj ENgek lijmeke CerkYS koStYt , otYSto
64:24  kumalYt , muZedYktat da molat .
64:25  **35** " CYla Umo deC " , " CYla UmYn kidYSte " manYn SonYmaS
64:26  eNYm ynardYmYm , SkenZYn vijZYlan ySanYdYmYm , passivnYjYm
64:27  YSta . UmYlan ySanYSe eN sandenak mardeZ kuS pualeS , tuSkYla
64:28  lupSaltSe puSeNge gaj . tudo ymYrZO muCko Ere " ves tynA " ,
64:29  " tamYk " da " raj " nergen Sonen ila , SkenZYm " ves tynAse "
64:30  ilYSlan AmdYla .
64:31     nauka Sukertak yCaSaS lijdYmYn dokazatlen : nimogaj Umo ,
64:32  " ves tynA " , " raj " da " tamYk " uke . ajdeme ik ymYrYm vele
64:33  ila , ilYS kok gana pualt . sandene tudo Ske ymYrZYm sajYn ,
64:34  obHestvYlan pajdalYn ilen ErtarYSaS . pialan , ulan , sYlne
64:35  ilYSYm kondYSo kommunistiCeskij obHestvYm mlande ymbalne Ske
64:36  vijkuatSe dene YStYSaS .
64:37     kommunizm - Ske ok tol , tudYm YStaS nimogaj Umat polSen ok
64:38  kert . kommunizmYm laC tYrSen YStYme paSa dene vele liSemdaS
64:39  lieS . sandene memnan +kommunistiCeskij partijna pytYn<
64:40  sovetskij kalYkYm geroiCeskij paSaSke yZeS .
64:41     a religij paSa nergen kuze tunYkta ? CYn , kYzYt
64:42  cerkovnik-vlak , oZnYso semYn , paSa ajdemYn AzYkSYlan kOra UmYn
64:43  koltYmo nakazanij uleS manYn , vigak ojlaS OrYt . nuno palat :
64:44  UmYlan ySanYSe sovetskij eN koklaSte SukYSt paSam molo dene
64:45  tOrak tYrSen YStat . UZgunam CerkYSte tYgaj mutYmat kolaS
64:46  lieS : " jolagaj den aramlogar-vlak rajYS ogYt logal " . no
64:47  iktYm mondYman ogYl : vet Cerke oZnat paSa YStaS Semer-vlakYm
64:48  Caren ogYl . no molan , mogaj paSam YStaS religij temla ? paSam
64:49  tudo kuze akla ? tYSte paSa deke religioznYj da kommunistiCeskij
64:50  otnoSenij koklaSte kava den mlande koklase gaj kugu ojYrtemYS
64:51  putYrak raS koeS .
64:52     religij kYzYtat ajdemYm " mlandYn SukSYZlan " Sotla , tudo
64:53  keC-mYnAr tYrSYZe , Umo polSYde ilYSYSte pujto nimomat vaStalten
64:54  ogeS kert . " kO kindYm SoCYkta ? - jodYt pop-vlak da tunamak
64:55  vaSmutYm puat : Umo . Umo Sona - jyrYm kolta , Sona - SolemYm .
64:56  mlandYm keC-mYnAr kural , ydO - Umo ok pu gYn , kinde ok SoC .
64:57  sandene UmYlan kumalaS kyleS . Umo En saj paSalan molitvam
64:58  Sotla " .
64:59     tYge lekteS : Umo molitvam paSa deC koC jOrata . tYgeZe , Ere
64:60  kumal da umSam vele karen SinCe : yAn podkogYl<o kava gYC vik
64:61  umSaSke jogaS tyNaleS . no **36** tYgaj aNYraZe UmYlan En Cot
64:62  ySanYSe koklaStat nigunam lijYn ogYl . vet ilYS - En kugu
64:63  tunYktYSo - jOrSYn ves semYn tunYkta . " paSam ot YSte gYn ,
64:64  ystembalnet melna ok lij " , maneS marij kalYk mut . ajdeme
64:65  SkeZat paSalan kOra AnlYk radam gYC lektYn . tudo ky tovar gYC
64:66  tyNalYn , kosmiCeskij korabl< marte Ske paSaZ dene YSten , paSaZ
64:67  dene kugu ENerYn da kuatle atomYn vijYStYm sorlYklen . paSa -
64:68  CYla poAnlYkYn negYzSe , paSa - onCYko naNgajSe vij , tudo
64:69  ajdeme obHestvYm pervobYtnYj stroj gYC socializm marte viANden
64:70  kolten . kYzYt paSan znaCenijZe putYrak kugu . kommunizmYm YSten
64:71  SuktYSaSlan kalYk , kaZne sovetskij eN , Cot tYrSen , kugu paSam
64:72  YSten SogYSaS . paSa deC posna peledaltSe obHestvo , ajdemYn saj
64:73  ilYSYZe da pialZe lijYn ok kert .
64:74     religij paSan cel<Ze nergenat tyZem ij oZnYsYlak tunYkta :
64:75  pujto paSa AzYkYm kasaraS , kolYmeke " rajYS " logalaS jOn
64:76  vele . pravoslavnYj CerkYn ik bogoslovSo +vvedenskij tYge ojla :
64:77  " UmYlan ySanYSe-vlaklan taCYse keCe nergen SonYmaSat sita ,
64:78  sandene nuno Erlase keCe nergen ogYt Sono ... nuno Ske SinCaSt
64:79  den SymYStYm kavaSke viktarat da UmYn tynAZ nergen Sonat " .
64:80     tYge religij UmYlan ySanYSe-vlakYm ulo kumYl dene paSa
64:81  YStYmaS deC koraNdaS tYrSa , ves tynASte paSa deC posna laska
64:82  ilYSYm sOra .
64:83     a kommunistiCeskij paSan cel<Ze - mlande ymbalne En pialan
64:84  ilYSYm CoNaS , ElYn poAnlYkSYm SukemdaS , kommunizmYn
64:85  material<no-texniCeskij bazYZYm YStaS , " kaZnYZ deC -
64:86  sposobnost<So poCeS , kaZnYZlan potrebnost<So poCeS " principYm
64:87  vaSkerak ilYSYm purtaS . memnan ElYSte paSa - tvorCeskij , kumYl
64:88  nOltYSO , tudo ajdemYm uEmda , kuandara . kommunizm ZapYSte
64:89  paSam kavaSke onCen , ves tynA nergen Sonen YStaS ok lij ,
64:90  kommunistiCeskij paSa kidYm vele ogYl , Andar kumYlYm , kykSO
64:91  soznatel<nost<Ym , tvorCeskij tulYm jodeS .
64:92     memnan ElYSte kYzYt En pagalYme eN - paSan gerojZo ,
64:93  kommunizmYm Ske paSaZ dene liSemdYSe sovetskij ajdeme - paSaze ,
64:94  kolxoznik , intelligent .
64:95     pYtartYS ZapYSte religioznik-vlak pyrtys den obHestvo nergen
64:96  religijYn SoldYrgYSo tunYktYmYZYn nauka vaStareS kuCedalaS
64:97  ynarZe pYtYmYlan **37** kOra , Ske pozicijYStYm moral< nergen ,
64:98  eN-vlak koklaSte otnoSenij mogaj liAS kylmO nergen tunYktYmaSte
64:99  kuCen kodaS tYrSat . nuno tYge manYt : pujto religioznYj moral<
64:100  gYna CYnlan tunYkta , pujto tudYm ajdemYlan Umo puEn .
64:101     xristianskij moral<YSte , tudYn kuSeC lekmYZYm palYde ,
64:102  tyZvaC onCYmaSte sajlan tunYktYSo AtYr zapoved<Ym muaS lieS :
64:103  " eNYm it puSt " , " it SolYSt " , " eN vate nergen , tudYn
64:104  vol<YkSo nergen it Sono " da molat . nine zapoved<Ym UmYn lym
64:105  dene kYldat .
64:106     CYnZYm gYn , moral< religij deC onCYC lijYn , tudo ajdemYn
64:107  AnlYk radam gYC lekmekYZak SoCYn , obHestvo viANme semYn vaStalt
64:108  tolYn . moral< - obHestvennYj soznanijYn ik formYZo - ajdeme den
64:109  ajdeme koklase otnoSenijYm onCYkten Soga . a religij ulYZat 30 -
64:110  40 tyZem ij oZno vele lektYn . religijYn sluZitel<Ze-vlak SkeSt
64:111  ajdeme obHestvYse Amde moral<Ym kuCYltYnYt , SkanYSt kyleS semYn
64:112  kelYStarenYt , tudYm " Umo puEn " , manYn uvertarenYt .
64:113     xristianskij moral< , " UmYn lu zapovedYSe " - tide
64:114  rabovladel<Ceskij strojYSto ilYSe-vlakYn moral<YSt . tide
64:115  moral<Yn uZaSYZe CYla ajdeme tukYmYn ilYSlanZe kelSen , kurYm
64:116  gYC kurYmYS kusnen tolYn . tYge , me " eNYm it puSt " , " it
64:117  SolYSt " da molo tYgaAk sajlan tunYktYSo pravilo-vlak dene
64:118  kYzYtat kelSena gYnat , nunYm u soderZanij dene pojdarena . no
64:119  " Ske tuSmanetYm jOrate " da molo tYgaAk pravilo-vlak dene
64:120  niguzeat kelSen ogYna kert .
64:121     religioznYj moral< obHestvYSte AtYr kurYm dene ozalalen
64:122  gYnat , tudo ajdeme den ajdeme koklase otnoSenijYm saemden
64:123  kertYn ogYl . religioznik-vlak SkeStat religioznYj moral< poCeS
64:124  ilen ogYtYl . vet kYzYt UmYlan ySanYSe kaZne eN pala : oZno kO
64:125  En sut , En CaNga lijYn gYn , tide - pop da kart-vlak . a " it
64:126  puSt " manYn kalYkYm tunYktYSo xristianskij Cerke kokla
64:127  kurYmlaSte titakdYme viC million utla eNYm ilYSYnek tuleS
64:128  jylalten puStYn , peS Suko religioznYj vojnam ( krestovYj
64:129  poxod-vlakYm da mon< ) Ertaren .
64:130     religioznYj moral<Yn tyrlO ENgekSe nergen me tide broSUrYSto
64:131  Suko ogYna ojlo . tidYn nergen AtYr vozYmo . no tudYn tyN
64:132  ENgekSe teve kuSto .
64:133     keC-mogaj moral<nYj normYmat Sukten SogYmYm tergYSe , tudYm
64:134  peNgYdemdYSe vij lijSaS . religioznYj **38** moral<YSte tYgaj
64:135  vijlan UmYm Sotlat . religioznYj moral< poCeS ilYSe eN " UmYn
64:136  zapoved<SYm " pudYrta gYn , UmYn onCYlno vele SkenZYm titaklan
64:137  Sotla , CYla AzYkYm UmYlan kumalYn " kasaraS " tYrSa . religijYn
64:138  tunYktYmYZ poCeS , tudo obHestvo onCYlno , eN-vlak onCYlno Ske
64:139  paSaZlan mutYm kuCYSaS ogYl . sandene tYgaj eN utlarak CyCkYdYn
64:140  obHestvYn moral<nYj normYZYm pudYrtYleS , laC SkeZ nergen gYna
64:141  tYrSa . tudo tYgaj princip poCeS ila : SolYStYnat - UmYlan
64:142  kumal , eNYm puStYnat - UmYlan kumal , jyYn , oren koStYnat -
64:143  UmYlan kumal . Umo CYla tide AzYkYm vara kudalta , a tYgaj SakSe
64:144  paSa nergen eN-vlak mom Sonat - sadiktak .
64:145     tide , CYnZYmak , peS SuCko moral< .
64:146     kommunizmYm YStYSe eNYn moral<nYj kodeksSe sovetskij ajdemYm
64:147  kommunizm paSalan predannYj liAS , +rodinYm jOrataS , paSam lYm
64:148  lijde YSten SogaS , obHestvennYj poAnlYkYm aralaS , ikte vese
64:149  dene joltaSla kelSen , vaS polSen , pagalen ilaS , CestnYj ,
64:150  skromnYj liAS , eS ilYSYm peNgYdemdaS , joCa-vlakYm kommunizm
64:151  SylYSeS vospitatlaS , kalYk koklaSte iza-Sol<Yla kelSen ilaS ,
64:152  toSto kosa vastareS kuCedalaS tunYkta .
64:153     religijYn obHestvo vaStareS ulmYZo tudYn eS ilYSYm puZgalYmYZ
64:154  gYC koeS .
64:155     xristianskij religij En suaple ajdemYlan eS deC posna ilYSe
64:156  monaxYm Sotla . +iisus lym dene +evangelij tYge tunYkta : " kO
64:157  mYjYn lymeS Ske surtSYm ale iza-Sol<YZYm , ale aka-SyZarZYm ,
64:158  ale aCaZYm , ale avaZYm , ale SoCSYZYm , ale mlandYZYm kudalten
64:159  koda , tudo kurYmaSlYk ilYSYm naleS " .
64:160     religijYn eS ilYS nergen tunYktYmYZYn ENgekSe En ondakak
64:161  tYSte : tudo CYla eS ilYSYm , vate den marijYn jOraten
64:162  ilYmYStYm , joCam onCen kuStYmaSYm UmYlan kumalmaS deC izirak
64:163  znaCeniAnlan Sotla .
64:164     CYla tyrlO religij koktYnat ikgaj veram kuCYSo muZYrYm vele
64:165  CYn muZYrlan Sotla , tyrlO veram kuCYSo ydYr den rvezYlan
64:166  jOraten uSnaSYSt meSaA .

65:1  65  pervYj ljotCik-vlak koklaSte   **30**
65:2     samolet En onCYC jomakYSte SoCYn . vara - UZ Sar ,
65:3  diriZabl< ... a 1876 ij keNeZYm morskoj oficer +aleksandr
65:4  +fedoroviC +moZajskij kavaSke CoNeStYlSe apparat dene kyzen
65:5  onCen . tudak tynASte pervYj samoletYn proektSYm YSten .
65:6     kolYmSo kurYm tyNaltYSte +rossijYSte planernYj sport Ere utYr
65:7  da utYr Sarla , aEroklub-vlak SoCYt . tidlan tyNaltYSYm 1908
65:8  ijYSte +odessYSte poCYltSo klub YSten . kok ij gYC UZYSko
65:9  +mixail +nikiforoviC +efimovYn aEroplanZe kyza . tide -
65:10  +rossijYSte pervYj CoNeStYmaSlan SotlalteS .
65:11     u paSan oSkYlZYm ruS gazet-vlak onCYktYde kodYn ogYtYl . teve
65:12  mutlan , " +peterburgskij listok " 1912 ij 8 sentAbr<YSte
65:13  vozen :
65:14  **31** " SkenZYn " +rajtSYm " CoNeStaSlan AmdYlen SuktYmYm
65:15  knAginA +e +SaxovskaA Sukertsek peS vuCa . teNgeCe , 7
65:16  sentAbr<YSte , vuCYmo ZapSe tolYn Suo . tudo korpusnoj aErodrom
65:17  ymbalne CoNeSten onCen , no ENgekYS logalYn . pialeSYZe ,
65:18  kugunak Emganen ogYl .
65:19     ... " +rajt " ( kokYmSo gana ) 50 metr kykSYtYS kyzen
65:20  CoNeSten koStYn . no keneta motorZo ala-mo lijYn kaen da vara
65:21  jOrSYn Carnen . aviatorSalan pikirovatlaS logalYn .
65:22     jyreS lazYrgYSe mlande ymbak volen SinCaS tyNalmYZ godYm
65:23  knAginA +SaxovskaA rul<Ym viktaren moSten ogYl , sandene mlandYS
65:24  mien kerYltYn . tYge keneta tyknYmO dene EsogYl verZe gYCat
65:25  lektYn vozYn ... "
65:26     " +peterburgskij gazetYn " 1912 ij 17 sentAbr<YSte lekSe
65:27  nomerYStYZe +stepanovYn ENgekYS logalmYZ nergen uvertaraltYn .
65:28     " Suko Zap ErtYmeke , +gatCinskij aErodromYSto teNgeCe ugYC
65:29  CoNeStYlaS tyNalYnYt .
65:30     igeCe mardeZan da jyran Yle gYnat , letCik +stepanov kavaSke
65:31  kyzen . 40 metr kykSYtYS nOltaltmek da 10 minut nare UZYSto
65:32  lijmek , +stepanov aErodromYS volaS tyNalYn . jyreS nOrYSO
65:33  apparatYm tale mardeZ SOrYn savYralYn , sandene ikmYnAr minut
65:34  gYC " +farman " ylkO SuNgaltYn . mlandYS kerYltmYZ godYm
65:35  apparatYn Sola mogYr OrdYZSO pudYrgen . pialeSYZe , aviatorlan
65:36  ENgek lijYn ogYl " .
65:37     letCik-vlakYm +peterburg ymbalne vele ogYl uZaS lijYn . 1912
65:38  ij keNeZYm revolUcionnYj massovka godYm +Auza ENer SeNgelse
65:39  texniCeskij uCiliHe ymbaCYn paSaze-vlak deke " ruS aviacijYn
65:40  koCaZe " +b +i +rossinskij CoNeSten tolYn . +moskva ymbalne
65:41  pervYj CoNeStYmaS ! policejskij-vlaklan tide kelSen ogYl . nuno
65:42  aEroplanYm ronCaS da +xodYnskij aErodromYS pOrtYltaS kyStenYt .
65:43  no +b +i +rossinskij , policejskij-vlakYm ondalen , uES UZYS
65:44  kyzen . paSaze den student-vlak tunam kuanYSt dene " uram "
65:45  kYCkYrenYt .
65:46     massovkYS mijmYZlan +b +i +rossinskijYm tUr<maS SYndenYt . +n
65:47  +e +ZukovskijYn da ikmYnAr molo aviatorYn tYrSYmYStlan kOra gYna
65:48  tunam +rossinskijYm utarenYt .
65:49  **32** pervYj letCik-vlak ! nunYn lymYStYm me kugeSnen
65:50  peleStena , pervYj aviator-vlak koklaSte ala marij kundemYSte
65:51  SoCYn-kuSSo-vlakat lijYnYt ?
65:52     tide jodYSlan vaSmutYm mYj vuCYdYmYn muYm . ikana
65:53  +joSkar-+olaSte ilYSe pensionerka +polina +kirillovna +devAtkina
65:54  deke mijSYm . mYlam graZdanskij sar ZapYSte vozen SogYSo marij
65:55  poEt-vlak kokla gYC iktYZYn ilYS-kornYZYm raSemdaS kyleS Yle .
65:56  +polina +kirillovna Ske ZapYStYZe tide poEt denat kYlYm kuCen
65:57  manYn , mYj onCYCak kolYnam Yle .
65:58     mutlanYmaS Ske SotSo dene Erten , SoNgo ydramaS CYla rat dene
65:59  kalaskalen puYS . pYtartYSlan EsogYl poEtYn fotoZYmat puaS
65:60  sOrYS . toStemSe snimok-vlak kokla gYC ik fotom luktYn puYSat .
65:61  +polina +kirillovna Ormalgenrak mane :
65:62     - iziSak turkaltYza dokan , molo fotomat onCYktem ...
65:63     puYmo kartoCkYZlan tauStaSat mondYSYm . +polina +kirillovna
65:64  ikmYnAr kartoCkYm ojYren nalAt , mYlam SuAltYS . uZam : oNYSkYZo
65:65  georgievskij krest-vlakYm piZYktYl pYtarYSe samYrYk rveze
65:66  SinCa , vesYStYZe , tugaAk vesela SinCaonCaltYSan - Soga . teve
65:67  kugurak kartoCkYSto - SalanYSe samolet . toSto aEroplan-vlakYn
65:68  tysYStYm onCYktYSo posna snimok-vlak ... Ske semYnem
65:69  SonaltYSYm : " ala tide letCik memnan zemlAkna , marij kundemeS
65:70  SoCYn-kuSSo rveze ! "
65:71     +polina +kirillovna mYjYm YS vuCYkto :
65:72     - mYjYn izam , +nikolaj +kirilloviC +kokorin ,
65:73  +imperialistiCeskij sar ZapYSte lydde kredalSe voennYj letCik .
65:74  kumlYmSo ijlaSte mYlam SiZtarenYt Yle : " eNlan peSYZak it
65:75  onCYktYl . Ske tutkarYS logalat ... " sandene teve nine
65:76  kartoCka-vlakYm SYlten kijYktem , no Sergakan SarnYmaS semYn
65:77  aralem . mogaj tudo tuSman ?!
65:78     mYAt tudYn nergen vozYmYm kYCalaS piZYm . pervYj ruS
65:79  letcik-vlakYn ustalYkYSt nergen ik kniga poCeS vesYm loStYklem .
65:80  +p +n +nesterovYn , +e +n +kruten<Yn , +m +n +efimovYn da
65:81  molYnat lymYSt CyCkYdYnak logaleS . no +nikolaj +kirilloviC
65:82  +kokorinYn lymZYm niguStat SYm vereSt . teve kidYSkem
65:83  +oteCestvennYj sarYn pervYj keCYlaStYZe **33** lukmo " +za
65:84  oboronu " ZurnalYn ik nomerZe pernYS . tuSko +moskovskij
65:85  aviacionnYj institutYn docentSe +i +n +vinogradovYn " +CYrYk
65:86  kurYm oZno " vujmutan stat<AZYm purtYmo . ala tYSte memnan
65:87  kYCalme letCikYn lymZO ulo ?
65:88     22 stranicYSte ludam : " +kazakovYn istrebitel<nYj gruppYZo
65:89  AtYr lyddYmO voennYj letCikYm kuSten . nunYn kokla gYC SukYSt
65:90  graZdanskij sar ZapYSte belogvardeec den okkupant-vlak vaStareS
65:91  kredalmaSte Caple kornYm ErtenYt . +kazakovYn gruppYZ gYC letCik
65:92  +kokorin tuSmanYn kud samoletSYm volten **34** SuEn ... " tuStak
65:93  " +aviatik " lyman nemeckij biplanYn fotoZo . tudYm 1916 ijYSte
65:94  +luck voktene letCik +kokorin volten SuEn . tYgaj
65:95  fotokartoCkYmak +polina +kirillovna denat uZYnam Yle . mutat
65:96  uke , memnan zemlAkna tale letCik lijYn . Ynde +nikolaj
65:97  +kirilloviCYn SoCmo AlYSkYZat mien tolaS , arxivYSkat +n +k
65:98  +kokorin nergen jodYn koltaS lieS .
65:99     lom - marij kundemYn Ervel tyrYStYZO , +xlebnikovo sela
65:100  voktene verlanYSe Al . tYSan 1889 ij 8 majYSte +nikolaj SoCYn .
65:101  tudYn SoCmo kagazSYm +mari-+turekYSte +z+a+g+s paSaeN-vlak
65:102  kYzYtat onCYkten kertYt . tide ver-SOrYStak +nikolajYn joCa
65:103  ZapSe Erten . +xlebnikovo selaS tunemaS koStYn , tyNaltYS
65:104  SinCYmaSYm nalYn . 11 - 12 iASak apSat paSalan tunemYn , tatar
65:105  den marij-vlaklan aCaZ dene pYrlA sorlam pynCen . Ara Zap godYm
65:106  kermYCYmat kYraS polSen . tide kermYC denak vararak ky pOrtYm
65:107  SYndenYt . latSYm iAS rveze +myndYr +ErvelYS kaen , tYSte kum ij
65:108  utla kyrtn<O korno stancijYSte paSam YSten . 1910 ijYSte SoCmo
65:109  ver-SOrYSkYZO pOrtYlYn . tYSeCYnak armijYS kaen .
65:110     letCikYn SyZarZe +polina +kirillovna deke keC-kunam it puro ,
65:111  tudo izaZYn fotoZo-vlakYm lukteSat , Ere uES da uES tudYn
65:112  ilYS-kornYZYm Sarnalta .
65:113     - eSYStYna kud joCa lijYn . kaZnYZlan paSa siten .
65:114  aCa-avana-vlak aram logarYm CYten kertYn ogYtYl . tunemaSat
65:115  Sagal logalYn . +nikolaj kum klassYm vele tuneme . vara tudlan
65:116  ozanlYkYSte tyrlO paSam YStYktenYt . apSatkudYS volen gYn ,
65:117  kidYSkYZe nele CogYtYm nalYn , pasuSko kaen gYn , imne sapYm
65:118  kuCen , - ojla +polina +kirillovna . - +nikolaj imn<Ym peS
65:119  jOrata Yle . sorlam pynCaS SukYZ godYm tatar den udmurt AllaS
65:120  lekteden .
65:121     telYmat , keNeZYmat +nikolaj jYdal dene koStYn . Ske kuYmo
65:122  vYner da posto gYC urgYmo tuvYr-jolaSYm , mYZerYm Cien . pajrem
65:123  keCYlaSte gYna ymbalnYZe sitce tuvYr , jolYStYZo kem jYlgYZYn .
65:124     izaZYn +sibir<YS paSam kYCal kajmYZ deC vara +nikolajYnat
65:125  aCa-ava kid jYmalan AleS kodmYZo SuYn ogYl . latSYm ijYS
65:126  toSkalmekSe izaZ deke **35** kudalYn . paSaze-vlak koklaSte
65:127  tudYn SinCYmaSYZat kumdaNYn , ilYSYmat ves semYn onCaS tyNalYn .
65:128  +nikolaj uZeS : ik velne poAn-vlak ozalanat , ves velne - tYglaj
65:129  paSaze-vlak . sYrve-sorvo vurgemYStYm Suko ij dene vaStaltaS
65:130  ynarYSt ok site , nunYlan tunemaSat korno petYrnaltYn . +nikolaj
65:131  slesar<lan YSten gYnat , paSadar ni sajYn CiAS , ni temmeS
65:132  koCkaS-jyaS siten ogYl . En kugu piallan +nikolaj velosiped
65:133  nalmYZYm Sotlen .
65:134     +sibir<YSte ilYmYZ godYm tudo aCa-avaZYmat monden ogYl .
65:135  paSadar gYC utYktaren kodYmo oksam Ereak mONgYSkYZO kolten
65:136  Sogen . a mYlanna , kok SyZarZe-vlaklan , SukYrak tunemaS
65:137  temlen . Ske semYnZak gitarYm SoktaS ale iktaZ ves muzYkal<nYj
65:138  instrumentYm nalaS ojYm puEn .
65:139     kum ij utla paSaze eSYSte lijmYZe +nikolajlan Suko pajdam
65:140  puEn : kOrgO vijZe peNgYdemYn , ustalYkSe nOltaltYn , tYglaj
65:141  kalYkYn ilYSYZYm saemdaSlan ulo vij-kuatSYm puEn kuCedalaS
65:142  tyNalaS SonYmaSYm luktYn . tYgaj SonYmaS denak tudo armijYS
65:143  kaen . samYrYk ymYrZO vuCYdYmYn ogeS kyrl Yle gYn , mutat uke ,
65:144  +nikolaj +kokorinYm u ilYS-kornYm toSkYSo-vlak radamYSte uZYna
65:145  Yle .

65:146     +nikolajYn joCa godso joltaSYZe-vlak dene mutlanem . +petr
65:147  +petroviC +saratovskix kalaskala :
65:148     - +kokorinmYt paSam jOratenYt , kural-ydaSat , kyrtn<O
65:149  paSalanat mastar lijYnYt . keC SkolYS koStmo godYm , keC ozanlYk
65:150  koklase paSaSte , keC kastene , ENer serYS kanaltaS lekmeke , -
65:151  CYla vereat +nikolaj poro kumYlZo dene Ske velkYZe Suko joltaSYm
65:152  savYren moSten . SoCmo AlZe gYC kajmYZ deC vara kok gana uZaS
65:153  tol<o : ik ganaZe +myndYr +Ervel gYC , ves ganaZe armij gYC .
65:154  pYtartYS ganaZe letCikYm +xlebnikovo sela marte uZatYSna . kalYk
65:155  Suko pogYnen Yle . letCikYn oNYStYZo kok krest lijYn . tunam ESe
65:156  mYlanna ojlYS : " kumSYmat nalaS Sonem , tuSmanYm lydde kYraS
65:157  tyNalam ! "
65:158     +aleksej +efimoviC +rYCkovYn mutSo poCeS , +nikolaj +kokorin
65:159  pervYj kredalmaStak tuSmanYn SYm samoletSYm volten SuEn ,
65:160  " +il<A +muromec " denat CoNeStYlYn . pYtartYS gana , Ske
65:161  samoletSo loktYlaltYnat , joltaSYZYnYS kyzen SinCYn . tunamak
65:162  tudYn ymYrZO kyrYltYn .

66:1  66  arakaSte pial uke   **61**
66:2     pYtartYS ikmYnAr lu ij ZapYSte araka jymaS ves EllaStat ,
66:3  memnan denat peS Cot Sarlen . tidYZe kYzYtse ajdemYlan gYna
66:4  ogYl , a onCYkYlYk ajdeme tukYmlanat kugu lydYkSYm YSta .
66:5     arakam Suko da CyCkYdYn jySO eNYn psixikYZe , xarakterZe
66:6  pisYn vaStalteS , tudo uda paSalan vaSke kumYlaNeS . tYgaj eN
66:7  ErkYn-ErkYn ajdeme tysSYmat jomdara . EsogYl kugun tunemSe eNat
66:8  torZarak , aNYrarak lijmYZYm , iniciativYZe pYtYmYm ok SiZ .
66:9  araka jySYn vujtorYkYStYZo , En Cot viANSe uZaSYStYZe , peS
66:10  kyleSan veHestva pYta .
66:11     ondak , tyN SotYSto , pOr>eN-vlak gYna jyYnYt . ydYramaS
66:12  koklaSte jySO eN lu-kolo paCaS Sagalrak lijYn . no pYtartYS
66:13  ikmYnAr lu ij ZapYSte nunat utlarak podYlaS tyNalYnYt . UZo
66:14  ElYSte pOr>eN den ydYramaS koklaSte jySO eN ik narYSkak SuYn .
66:15     zapad dene taNastarYmaSte memnan ElYSte ydYramaS arakam jyde
66:16  kuZunrak CYten kertYn . no pYtartYS ZapYSte kino , televidenij
66:17  da literatura goC jymaSYm propagandirovatlYmYlan kOra memnan
66:18  denat ydYramaS-vlak Cot jyaS tyNalYnYt . tidYn dene nuno
66:19  kalYknan onCYkYlYkSYlan kugu lydYkSYm YStat .
66:20     jySO pOr>eN-vlak eSlan , obHestvYlan da gosudarstvYlan Sotlen
66:21  pYtarYdYme ENgekYm kondat gYn , araka dene kYlYm kuCYSo
66:22  ydYramaS-vlak tudYm ESeat Cot SukemdaS polSat .
66:23     kalYknan onCYkYlYkSYlan kYzYt kugu lydYkSO lijYn . tidYZe
66:24  pOr>eN-vlakYn arakam jymYSt deCat koC turgYZlandara . molan
66:25  manaS gYn , nasledstvennost< SukYZ godYm ava deC , adakSYm
66:26  ydYramaS linijYSke , kusna .
66:27     pale : kalYkYn xarakterZe motkoC peNgYde . tudo ala-mYnAr
66:28  SydO ij dene ogeS vaStalt . nimogaj jOsYlYkat , nele ilYSat
66:29  kalYkYn xarakterZYm vaStalten kertYn ogYtYl . tudo tukYm gYC
66:30  tukYmYS avan SOrZO dene kusnen tolYn . tide xarakterYm En
66:31  onCYCak ava vospitatlen .
66:32     araka teve molan posnak lydYkSO : tudo ajdemYn uSYZYm da
66:33  nravstvennost<SYm loktYlYn , xarakterZYmat peS vaSke vaStalta .
66:34     " suxoj araka pajdale " , " Sot dene jymaS tazalYklan ENgekYm
66:35  ok YSte " , " kul<turno jymaS " alkogolizm problemYm reSatlaS
66:36  polSa " - nauka mogYrYm onCalaS gYn , tYge da tidYn semYn orade
66:37  eN gYna ojlen kerteS , a social<nYj pozicij gYC onCalaS gYn ,
66:38  tide ojlYStmaS kalYklan udam YStaS SonYmYm onCYkta .
66:39  +francijYSte da +italijYSte , mutlan , natural<nYj suxoj saj
66:40  arakam vele jyYt . tuge gYnat jymaS da alkogolizm , mokS Cer
66:41  dene orlanYSe eN da tyrlO ziAnan joCa tuSto molo ElYse deC
66:42  Suko . molan manaS gYn , posna eN-vlakYn arakam kunar jymYSt
66:43  dene nine El-vlak tynASte En onCYlno ulYt .
66:44     " Sot dene " jymaSYn tazalYklan mogaj ENgekYm YStYmYZ nergen
66:45  ESe SydO ij nare onCYCak dokazatlYme . a " kul<turno jymaS "
66:46  SomakYm okmakrak-vlaklan optYS semYn lymYnak Sonen lukmo . ESe
66:47  kudlo ij onCYCak +v +i +leninYn soratnikSe +zdravooxranenijYn
66:48  pervYj narkomZo +n +a +semaSko tYge palemden : kul<turYm jymaS
66:49  dene orade eN gYna kYlden kerteS , kul<tura den araka koklaSte
66:50  nimogaj kYlat uke .
66:51     ydYramaS-vlakYn pYtartYS ijlaSte araka jyaS kumYlaNmYSt
66:52  memnan teve molan posnak ojgandara : ajdeme tukYmYm nravstvenno
66:53  viANdYmaSte da uEmdYmaSte ydYramaS kurYm gYC kurYmYS ik En tyN
66:54  rol<Ym Sukten da kYzYtat Sukten Soga . ydYramaS keC-kunamat
66:55  utlarak nravstvennYj Conan ulmYZ dene ojYrtemaltYn . tudo ajdeme
66:56  tukYmYn En saj idealZe-vlakYm naNgaen Sogen . nunYn koklaSte
66:57  prestuplenij kornYS SogalSe-vlakat SagalYn lijYnYt . ydYramaS
66:58  araka **62** jymO vaStareS Ereak Cot Sogen . a kYzYt tYgaj SYma
66:59  da volgYdo nravstvennYj vij motkoC kugu lydYkSYS logalYn .
66:60     Andar uSYSkYSt da Cot jOraten moStYSo SymYSkYSt SYNdaren ,
66:61  ydYramaS-vlaklan mYj iktYm kalasYnem : kalYkYn onCYkYlYkSo En
66:62  onCYCak tendan deC zavisitla ! te SkeZe araka jymYm Carneda ,
66:63  vara pytYn< vijdam , uSdam , tYrSYmaSdam tide jOrdYmO kojYS deC
66:64  pOr>eN-vlakYm Caren SogaltaS viktaren kolteda gYn , te tunam
66:65  motkoC kugu paSam YSteda ! araka jymaS , posnak ydYramaS
66:66  koklaSte , Cot SarlYmYlan kOra memnan kalYk kugu lydYkSYS
66:67  logalYn !
66:68     kugu moral<nYj vij lijYn kodYn , ydYramaS nravstvennYj
66:69  mogYrYm Ereak kySnYrak SogYSaS da tidYn godYmak pOr>eNlan kyleS
66:70  vliAnijYm YStYSaS . ydYr den ydYramaS-vlak kalYknan da Ske
66:71  eSYStYn onCYkYlYkYSt verC kyleS semYn turgYZlanat da tYrSat
66:72  gYn , nunYn kokla gYC SukYSt pOr>eN-vlaklan araka jyaSYSt ErYkYm
66:73  ogYt pu , a jySYZYm ajYk ilYSYS pOrtYltat Yle . ydYramaS
66:74  pialZYm , eSYZYm da ikSYvYZe-vlakYm aralen kodaS Sona gYn , tudo
66:75  SkeZe kYzYtak ajYk ilYS kornYS SogalSaS , arakam nigunamat
66:76  umSaSkYZe nalSaS ogYl da pOr>eN-vlakYm ajnYktarYSaS , joCa ,
66:77  ydYr den rveze-vlakYm tide aAran produkt deC aralen kodYSaS verC
66:78  kuCedalaS tyNalSaS . jySO pOr>eN dene En onCYCak ydYramaS
66:79  orlana , tudo tYglaj ilYSYSte ConZYm YrYktYSe , pialanYm
66:80  YStYSe , CYla nelYlYkYm seNaS polSYSo jOratYmaSYm , laskalYkYm
66:81  jomdara . ajdeme araka dene kYlYm kuCa gYn , tudYn pytYn<
66:82  ilYSYZe tide aAr dene loktYlalteS . tunam jOratYmaS da pial
66:83  nergen SonaltYmanat ogYl .
66:84     alkogol< uSYm naleS , nravstvennost<Ym , voZYlmaSYm pYtara ,
66:85  SoACYm YSta , ikmanaS , saj ajdemYm jOrSYn loktYleS . tYgaj
66:86  pOr>eNlan marlan lekSe ydYramaS deC varaZYm CyCkYdYnak tYge
66:87  ojlYmYm kolaS logaleS : " arnA eda , a kunamZe kaZne keCYn
66:88  ruStYn tolSYm onCen , Seret temeS da Ske marietSYmat jOratYmYm
66:89  da pagalYmYm Carnet " .
66:90     araka jymYlan ydYramaS marijZYlan oZnat sYren , jySO eN deC
66:91  jYrnen . kYzYt memnan ydYramaSna uSYZ dene peS Cot kuSkYn da
66:92  nOltaltYn . nunYn kokla gYC kYzYt SukYnZo - kYdalaS ale vYsSij
66:93  obrazovaniAn . marlan lekmYZ deC onCYC tudo vesela , ilYSYm
66:94  jOratYSe , ajYk joltaSYZe-vlak koklaSte liAS jOraten . Suko
66:95  ludYn , kinoSko da teatrYSke CyCkYdYn koStYn . pelaSYZ dene
66:96  Ereak pYrlA liAS , tudYn dene , uSan , ajYk , poro kumYlan
66:97  ajdeme dene , kugeSnen ilaS Sonen . a marlan lekmekYZe , jOrSeS
66:98  ves syretYm uZeS . Suko Zapat ok Erte , tide pOr>eN dene tudYn
66:99  niguSkat koStmYZo ok Su , tudYm mariem manaSat voZYleS . molan
66:100  manaS gYn , marijZYn uSYStYZat , ojYStYZat - araka gYna . ruStYn
66:101  tolmYZ eda A oradYla voStYleS , A kyldYmaSYm ojlYSteS .
66:102     arakaSte pial uke . ilYSYm pialanYm YStaSlan ydYramaS SkeZe
66:103  jOrSeS ajYk lijSaS , ik CyCaltYS arakamat podYlSaS ogYl . tunam
66:104  gYna ajYk , pialan ilYS verC kuCedalaS tudo moral<nYj pravam
66:105  naleS . tunam gYna tudo marijZYlanat , joCaZlanat primer lieS .
66:106  a tide jodmaSYm SuktYdYmo ydYramaS saj primer lijYn ok kert .
66:107     no ajYk verC kuCedalmaSte SkeZe molYlan primer lijmaS ESe
66:108  Sagal . tYleC posna alkogol< nergen CYnYm palen nalman . molan
66:109  manaS gYn , kalYk koklaSte araka jymaSYn SarlYmYZe Ereak SoAS
66:110  negYzlaltYn . tYgaj SoAZYm " koCo vyd " dene pojYSo da memnan
66:111  kalYknam jyaS tunYktaS SonYSo-vlak SarkalenYt . oZno tidYn
66:112  SotYSto arakam YStYSe da uZalYSe-vlak ojYrtemaltYnYt , a kYzYt
66:113  tidYn verC memnan kalYknam pYtaraS SonYSo-vlak tYrSat . aram
66:114  ogYl +s+S+a-n prezidentSe +rejgan tYge kalasen : " me iktaZ lu
66:115  ij narYZYm vuCaltena , ruS-vlak tide ZapYSte CYlanat jyaS
66:116  tyNalYt , tunam me nunYm Ara kid denak seNen nalYna " . da nuno
66:117  tal ogYt ojlYSt , Ske SakSe paSaStYm SuktaSak tOCat , memnan
66:118  kOrgO gYC SoldYrtaS milliard dene dollarYm kYSkat . tidlan saj
66:119  sredstva : araka , **63** tamak da Skem Sala kuCYmaS . saj jOn :
66:120  CYnYS luktaS tOCen ojlYStmo SoA . sandene me CYlanat araka
66:121  nergen CYnYm palYSaS ulYna .
66:122     ikYmSe CYn : CYla tyrlO alkogol< ( oS araka , kon<Ak , joSkar
66:123  araka , sYra da t m ) - tide narkotik , a dejstvijZ dene -
66:124  ajdemYn ulo organZYm da tkan<ZYm loktYlSo protoplazmatiCeskij
66:125  aAr . alkogol< - tide koCkYS produkt manmYlan ida ySane . tYge
66:126  ojlYStmaS kalYk vaStareS viktaraltSe tuSmanle akcij lieS .
66:127  uCenYj-vlak ESe SydO ij onCYCak alkogol<Yn narkotik ulmYZYm
66:128  dokazatlenYt . zdravooxranenijYn +tynAmbal +organizacijZe ,
66:129  tuSko meat purena , 1975 ijYSte +tynAmbal assamblejYStYZe ,
66:130  kokYte SonYmaS YnZe lij manYn , lymYnak tYgaj punCalYm luktYn :
66:131  " alkogol<Ym tazalYkYm loktYlSo narkotiklan SotlaS " .
66:132     " koCo vydYn " narkotiCeskij svojstvYZo tYSte : ikmYnAr gana
66:133  jymO deC vara tudYm ESeat podYlaS kumYl SoCeS . tidYZe alkogol<
66:134  deC zavisimYj lijmaS manalteS . tudo tYSeC koeS : ajdemYlan
66:135  araka deC posna pajremat pajrem ogYl , veselitlYmaSat
66:136  veselitlYme ogYl , a zavisimYj lijmaS viANmeke , tudlan araka
66:137  deC posna ilYSYZat ilYS ogYl .
66:138     alkogol<Ym ikmYnAr Zap jymO da tudlan tunem Sumo deC vara
66:139  ajdemYlan tide doza Sagal . onCYCso nare ruStaS tudlan SukYrak
66:140  araka kyleS . tidYZe alkogol<Yn narkotik ulmYZYm onCYktYSo
66:141  kokYmSo ojYrtem .
66:142     jymaSYm pYdalSe ves SoAlan , alkogol< deC posna
66:143  veselitlYmaSat , kanYmaSat uke manYn , ySandaraS tOCYmaSYm
66:144  SotlYman . CYnZYm kalasaS gYn , " koCo vydYm " jymO godYm
66:145  nimogaj veselat lijYn ok kert . vet tide narkozan vesela gYna .
66:146  tudo ajdemYlan kanYSYmat , pialYmat ok kondo , vujZYm gYna
66:147  korStara , utlarak nojYktara , paSam YStaS kumYlYm pYtara .
66:148     kumSo SoA - Sot dene jymaS tazalYklan osalYm ok YSte , suxoj
66:149  araka pajdale manYn ojlYStmaS . alkogol< , keC-mogaj lijZe ,
66:150  narkotik ulmYZlan kOra CYla dozYStat lydYkSO . tYgaAk SoA -
66:151  YraSlan , nojYmaSYm pYtaraSlan da molo amal dene jymaS . arakan
66:152  dejstvijZe morfijYn ale marixuanYn gaAk , tyrlO aAr semYnak
66:153  motkoC kugu ENgekYm konda .
66:154     ajdemYn kapYStYZe alkogol<Yn loktYl kertdYme organ uke . no
66:155  nimo deC Cot vujtorYk ( SkenZYn En viANSe , En kyleSan
66:156  funkcijZYm jomdara ) da reproduktivnYj organ-vlak orlanat , a
66:157  CYla tidYZe memnan onCYkYlYk tukYmlan motkoC kugu lydYkSYm
66:158  YSta .
66:159     " +izvestiA " gazeteS peCatlaltSe " +olma toraS kamvozYn "
66:160  stat<AStem mYj tYgerak vozenam Yle : " araka jymaSYn mogaj
66:161  kykSYtYStO ulmYZo SukYZYm ydYramaS deC zavisitla . vet tudo En
66:162  kykSO moral<nYj da nravstvennYj kaCestvYm SYNdaren toleS . mYj
66:163  ySanem : ydYramaS araka vaStareS lijZe manYnak kuCedalaS tyNaleS
66:164  gYn , peS Suko YSten kerteS " . tYleC vara ydYramaS-vlak deC
66:165  AtYr serYSYm nal<Ym .
66:166     +cimlAnsk ola gYC +nina +nilovna voza : " pagalYme akademik
66:167  +f +g +uglov ! mYlanna , Sagal tunemSe ydYramaS-vlaklan , tendam
66:168  umYlaS peS nele . " +izvestiA " gazeteS peCatlaltSe stat<Adam
66:169  ludYn lekmeke , mYj nelYlYkYS vereStYm . vozYmYdam joltaSem-vlak
66:170  dene pYrlA paSaStat , poSkudem-vlak dene pYrlA ilYme verYStemat
66:171  lonCYlYSna . umYlen YSna kert . te jymO vaStareS kuCedalmaSte
66:172  ydYramaS-vlak aktivnYj lijSaS ulYt , manYn vozeda . pOr>eNYn
66:173  jymYZlan ydYramaSYm titaklen vozYmYm gazet den Zurnal
66:174  stranicYlaSte CyCkYdYn uZaS lieS . tYge vozYmYm ludaS kuStYlgo
66:175  ogYl . mYjYn SonYmaSte , kaZne ydYramaS , marijZe ale ErgYZe
66:176  jySO YnZe lij manYn , Sona . memnam kyleS semYn ona kuCedal
66:177  manYn titaklat , no vet kuCedalme merYZe memnan nimogaAt uke .
66:178     mYj kokYmSo gana marlan lektYnam . lu ij Zap me vozaltdeak
66:179  kelSen ilYSna . vara vozaltna , paCerYm nalna . tYleC vara Ynde
66:180  kud ij lieS tamYkYSte ilena . mariem onCYC podYlaS , umbakYZe
66:181  CarnYde **64** jyaS tyNale . kajYS keCYn ajYk . paSaS kaA -
66:182  mONgYS uSYm jomdarYSe pOrtYleS . vigak malaS puren vozeS ,
66:183  indeS-lu Sagat marte mala , vara SurgaS piZeS , kyldYmaSYm
66:184  kuktYSteS , lymdYleS , lydYktYleS . nerv Cer dene bol<nicYSte
66:185  kiAS logale . milicijYS , profkomYS polYSYm jodYn mienam .
66:186  milicijYSte SYltalenYt , a profkomYSto tudYn dene pYrlA jyYnYt ,
66:187  voStYlYnYt - da paSa pYten . +z+a+g+s-YS jodmaSYm puaS
66:188  OkYmlYSt . " Ynde reSitlYSYm , - maneS , - onCYC tYjYm , a vara
66:189  SkemYm puStam " . tudYn dene keCYvalYmat paCerYSte liAS lydam .
66:190  paSam YStaS vele ogYl , ilaSat kumYl uke . joCa-vlak kugu
66:191  lijYnYt . Ynde nunYn deCat , poSkudo-vlak deCat namYs . no mom
66:192  YStet , Ske ojget nergen kOlan ojlen onCYktet ? - nigOlan !
66:193     a samYrYk-vlakSe kuze jyYt . aCa-avaSt nimom YSten ogYt
66:194  kert . tyN SotYSto , paSaSte podYlYt . neuZeli nimom YStaS ok
66:195  lij ?! "
66:196     tYgaj serYS , tYgak vraC dene priemYSto lijSe Cerle
66:197  ydYramaS-vlakYn kalaskalYmYSt peS Suko . CYlanat jySO marijYSt
66:198  dene nimom YSten kertdYmYStlan vujYm SijYt . ik ydYramaS
66:199  priemYSto teve mo nergen kalaskalYS : jySO marijZYlan kOra tudo
66:200  izi ErgYZYm jomdaren . Cot jyStO godYm ErgYZYm paCer gYC pokten
66:201  luktYn , a vatYZYm tykYlen SYnden da ErgYZ deke luktYn ogYl .
66:202  ErgYZe kYlmen , pYlYSYZe SyjYn jogaS tyNalYn . abscess
66:203  vujtorYkYS Syten puren da samYrYk rveze kolen .
66:204     - a tudo Ere tYge jyYn da aZgYnYlYn mo ? - mYj jodde SYm
66:205  CYte .
66:206     - uke , - maneS . - tudo syan marte da ikmYnAr Zap syan deC
66:207  varat peS Sagal jyYn da mutem kolYStYn . kunamZe " sita " manam
66:208  da Carkam kidYSkYZat ok nal Yle . mYjYm motkoC jOraten . mYlam
66:209  tunam peNgYdYrakYn gYna SogaS kylYn , tudo jymYZYm jOrSeS
66:210  kudalta Yle . a mYj Ere jodmYZYm Suktenam , Ere tudYn mutSYm
66:211  kolYStYnam da Ere prostitlenam .
66:212     ikana , ESe aza SoCmo deC onCYCak , mONgYS Cot jySO tol<o .
66:213  mYlam tudYm peNgYdYn SiZtaraS kyleS Yle : " ESe ik gana  ruStSo
66:214  tolat gYn , tetla tYj denet ilaS om tyNal " . a mYj , ik mutYm
66:215  peleStYde , kemZYm kudaSYm da malaS pYStYSYm . mariem mYj denem
66:216  tumanlaS tyNale , a mYj yedam . tYge tudo osalYS kajYS . SiZYn
66:217  nale : mYjYn mutem kolYStdeat , mYjYm SotlYdeat ilaS lieS .
66:218  ikmanaS , mom zasluZitlenam , tudYm kideSem kuCenam ...
66:219     konsul<tativnYj priemYS ( tuSto polYSkalYSem-vlakat Yl<YC )
66:220  Sym Cer dene orlanYSe ydYramaS tol<o . tYleC onCYC tudo kYlmen
66:221  Cerlanen ulmaS , vara revmatizmYm CYten lektYn . me kuze
66:222  CerlanYmYZ nergen kalaskalen puaS jodna . tudo kuZu Zap
66:223  peleStYde SinCYS , a vara SinCavyd jOre ojlen puYS . jySO
66:224  marijZe telYm uremYS pokten luktYn ulmaS . tudo poSkudYS kaAS
66:225  voZYlYn , kuZu Zap omsam tykalen Sogen . marijZe ,
66:226  tykYlaltmekYZe , vigak malaS puren vozYn da Er marte malen .
66:227  tudlan jydYm joltaSYZ deke kaASYZe vereStYn . no AtYr Zap
66:228  jyStYStO lijmYZlan kOra varaZYm nelYn Cerlanen .
66:229     - marijda muZYraNmYda deC vara vigak tYge Cot jyYn da tendan
66:230  dene torZan kojYn mo ? - Cerle deC jodYStaS tyNal<Ym .
66:231     - oj , te mom ojleda ! - ydYramaS kYCkYral koltYS . - syan
66:232  marte tudo jOrSeS jyYn ogYl , manaS lieS , a mYjYm ulo ConZo
66:233  dene jOraten da mutemat kolYStYn ...
66:234     - teve , kolYda ? - polYSkalYSem-vlaklan ojlem . - me
66:235  pervYj ogYl tYge ojlYmYm kolYna . Sarneda , izi ErgYZYm
66:236  jomdarYSe ydYramaSYm ? tudYn denat tYgajrak istorij lijYn .
66:237  onCYC marijZe jOrSeS jyYn ogYl , manaS lieS , vatYZ denat poro
66:238  lijYn , a vara jyaS da osallanaS tyNalYn . tide istoriAt SukYlan
66:239  tunYktYSaS . tYSte kok mogYrYmat titakan ulYt .
66:240     marijZYn titakSe tYSte : tudo Ske pialZYm aralen kodaS Sonen
66:241  ogYl . vatYZYn jOratYmaSYZYm , tudYn verC turgYZlanYmYZYm **65**
66:242  da porYlYkSYm aklen ogYl , SkenZYm kySkYrak SYnden . uZYda ,
66:243  tudo mogaj saj , vatYZat motkoC jOrata , tudlan CYlaZYmat YSta ,
66:244  mONgYZO keC-mogaj pOrtYleS gYnat , jOraten vaSlieS , ik mutYmat
66:245  Syrden ok ojlo . jyYn onCen . CYnak , vatYZe ogeSat SYltale .
66:246  jyYn tolmekYZe , lavYran kemZYm kudaSYn , tudYn verC azaplanen .
66:247  vatYZe jOratYmaSYZ da porYlYkSo dene pelaSYZYn uda kojYSYZYm
66:248  tOrlaS Sonen . a tudo tidYm Ske semYnZe umYlen : tudlan CYla
66:249  YStaS lieS , vatYZe tudYn kid jYmalnYZe , kunar Sona , tunar
66:250  jyYn da gulAtlen kerteS . tYge tudo volen kaen ... ilYSYZYm ,
66:251  eSYZYm , SkenZYn da liSYl eNZe-vlakYn pialYStYm pYtaren .
66:252     tidYn godYmak kugu joNYlYSYm vatYZe YSten . ydYramaS palen
66:253  SogYSaS : jOratYme da pagalYme ydYramaSYZe vuCYmYm pala gYn ,
66:254  pOr>eN arakam ok jy . a jyeS gYn , tugeZe , tudYn
66:255  jOratYmaSYZat , pagalYmaSYZat uke , ale tide - kOrgO vijdYme
66:256  ajdeme , tepterdYme eN . tudYn deCYn vaSkerak da umbakYrak
66:257  kurZaS kyleS .
66:258     marij podYlSo toleS gYn , vatYZe tudYm peNgYdYn SiZtarYSaS :
66:259  arakam umSaSkYZe keC ESe ik gana naleS gYn , tudYn dene ilaS ok
66:260  tyNal . da mutSo pusta Somak YnZe lij . tYleC varat ruStSo toleS
66:261  gYn , tYgaj marij deC , CYnZYmak , lektYn kajYman . molan
66:262  manaS gYn , onCYkYZYm sadikte nunYn ilYS SotYSt ok lij .
66:263     ydYramaS-vlak marijYStYm pervYj gana jymYSt deC vara vigak
66:264  peNgYdYn SiZtarat da tYgaj marij dene tetla ilaS SonYdYmYStYm
66:265  onCYktat gYn , kaZne pOr>eNZak uda kojYSYZYm kokYmSo gana
66:266  onCYktaS ok toSt .
66:267     jySO eN , ruStmekYZe , SkenZYm " sajYn " kuCa ( ok
66:268  vuAnCYlane , ok Surgo ) gYnat , eSlan nelYlYk , mYskYltYS lijYn
66:269  kodeS . tudo SkenZYn tyZval tysSO , kyldYmaSYm ojlYStmYZ dene
66:270  eSYSte CYtaS lijdYme obstanovkYm YSta . tYgaj godYm eS pial
66:271  nergen gYna ogYl , a tYglaj ilYS nergenat SonYman ogYl .
66:272     nine ydYramaS-vlak marijYStYn molan jymYStYm da vatYStYm
66:273  molan SotlYdYmYStYm , tyN SotYSto , Skeak palen nalYnYt . jymO
66:274  vaStareS kuCedalme olmeS nuno pelaSYStYm Skeak tidlan
66:275  taratenYt , tyrlO semYn jOraS tOCenYt . sandene marijYSt uda
66:276  kojYSYStYm kudalten ogYtYl . ydYramaS SkenZYm ok pagale da jySO
66:277  marijZYn kemZYm kudaSeS gYn , tYgaj ydYramaSYm molan kYraS da
66:278  jyStYS pokten luktaS ogYl . tudYm nimolan pagalaS !
66:279     pOr>eN-vlak teve molan jyaS tyNalYnYt : ydYramaS-vlak nunYm
66:280  CamanenYt da jymO vaStareS pervYj Carka gYCak ogYl , a
66:281  marijYStYm milicijYS ale psixiatriCeskij bol<nicYS naNgaAS kylmO
66:282  godYm gYna kuCedalaS tyNalYnYt . a tide ZapYSte jymO vaStareS
66:283  kuCedalaS peS varaS kodmo !
66:284     ydYramaS ajYk verC ESe syan deC onCYCak kuCedalaS tyNalSaS .
66:285  rveze taNZe onCYlno arakam podYleS gYn , varaZYm , mutat uke ,
66:286  jyaS tyNaleS . ydYr peNgYde , ajYk , pialan eSYm uZaS Sona gYn ,
66:287  SkenZYm tYmatlYn kuCYSaS . tek kaCe , ik CyCaltYS arakamat
66:288  nigunamat umSaSkem om nal manYn , tudlan tovatlYme mutYm pua .
66:289  ok pu gYn , ydYr tudlan marlan lekSaS ogYl . da tidYm ymYr muCko
66:290  Sukten tolman . uke gYn , vaSke adakat jymaSke kusna . CamanYmaS
66:291  da " ik-kok Carkam " " tySkaSte " , " joltaSYn syanYStYZe " jyaS
66:292  razreSitlYmaS kum ydYramaSYn kalaskalYme gaj ojgan istorijYS
66:293  gYna kondat .
66:294     ydYr iktYm Sarnen SogYSaS : rveze , CYnZYmak jOrata gYn ,
66:295  tudYn keC-mogaj jodmYZYmat kuanen Sukta , tudYn razreSenijZe
66:296  deC posna onCYlnYZo arakam nigunam ok podYl . a podYleS gYn ,
66:297  tugeZe , tudYm ok Sotlo , ok jOrate . jySO rvezYlan marlan lekme
66:298  dene Skan da ikSYve-vlaklan ojgan ilYSYm gYna kondet .
66:299     ydYrYn podYlSo rvezYm kidpyanZe gYC kuCen naNgajYmYZYm
66:300  uZamat , tudYn onCYkYlYkSo nergen Camanen Sonaltem . kySnO
66:301  ojlYmo ydYramaS-vlakYn pyrYmaSYStYm tudo SkanZe Ske AmdYla . a
66:302  varaZYm pialdYme ilYSYZlan OpkelaS tyNaleS . izi tulYm izinek
66:303  jOrtYdYmYZlan kOra kugu tulYSto kogargaSYZe logaleS !

67:1  67  eS gYC - ilYS kornYSko    **85**
67:2     onCYkYlYk professijYm , paSam ojYren nalmaSte eS ilYSYn
67:3  radamZe kugu verYm naleS . me tidYm moral<nYj orientacij
67:4  manYna . vet , CYnZYmak , joCa-vlakYn ESe Asl<YS , sadikYS
67:5  koStmYSt godYmak kugueN-vlak CyCkYdYnak nunYn deC " kugu
67:6  lijmeket , mogaj paSam YStaS tyNalat ? " manYn jodmYlan mogaj
67:7  gYna vaSmutYm ot kol . kO gYna YneZ lij samYrYk tukYm . SukYZ
67:8  godYm ikSYvYna-vlak radio , televidenij dene utlarak
67:9  CaplandarYme professijYm ojYrat . kO letCik , kosmonavt ,
67:10  artist , vraC lijneZe , a UZYStlan uSYS pervYj tolSo paSa kelSa
67:11  lieS : urgYzo , parikmaxer da tuleC molat . Suko joCa tYgaj
67:12  jodYSlan vaSmutYm puYmo deC onCYC aCa-avaStYn mogaj paSam
67:13  YStYmYStYm posnak raSemden kalasa . tidYZYm tYge umYltaraS
67:14  lieS : mONgYStO A aCaZe , A avaZe paSa ver , Ske special<nost<So
67:15  nergen mutYm luktYt , tyrlO jodYSYm kaNaSat . tYgaj mutlanYmaS
67:16  godYm uke-uke da joCa-vlak mo nergen kalaskalYmYm kolYt , Skeat
67:17  jodYn kertYt . adakSe vet koklan nuno aCaSt-avaSt pelen paSa
67:18  verYSkYSt mien savYrnat , mom , kuze YStYmYm CYla umYlen nalaS
67:19  tYrSen onCat , Seklanat . tYge professijYm ojYren nalmaS ,
67:20  Sonen-SonYde , En izi ijgotYStak Sym-Con den uS-akYlYSte myndYr
67:21  tulla seskemalteS , ySanYm YlYZtaS tYrSen volgalteS . sandene
67:22  Suko ikSYve joCa sadYse vospitatel<nican " kuSkYn Sumeket , kO
67:23  liAS Sonet ? " manYn jodmYZlan En onCYCak aCa-avaZYn
67:24  professijZYm kalasa . vet samYrYk tukYm kugurak-vlakYn
67:25  kojYSYStYm koAS tYrSa . CyCkYdYnak nunYn modYSYStat posna paSa
67:26  professijlan kelYStaralteS . modYS goCak ilYS jogYnYm umYlaS
67:27  tYrSat .
67:28     kalasaS kyleS : joCa SkolYSto tunemme , SukYm palen nalme ,
67:29  ludmo , uZmo poAnlYk kugemYn tolmo semYn ik professijYm vese
67:30  dene taNastara , kelgYnrak umYla , ikteSla . tYge izi godYm
67:31  " tide lijnem " , " tudo lijnem " manme ojZo CyCkYdYnak
67:32  vaStalteS . vet ilYS kornYSto u eN dene vaSlijmaS ilYS jYZYNYS u
67:33  samanYm purta . tYgaj SonYmaS CyCkYdYnak joCa pagYt gYC
67:34  rvezYlYkYS kusnYmo godYm lieS . laC tide ijgotYSto u tukYm
67:35  SkanZe kelSYSe professijYm ojYra . a tidYZe pytYn< onCYkYlYk
67:36  ilYS kornYm palemda . a ojYrkalen , Sonkalen SinCaS Suko Zap ,
67:37  ikmYnAr ij ogeS pualt . adakSe lYve semYn peledYSYm almaStYl ot
67:38  CoNeStYl . professijYm ymYreSlan nalat . ojYren nalme paSa ,
67:39  special<nost< kumYl semYn lijme godYm ajdeme SkeZat kuSkeS ,
67:40  vijZYm umYla . sandene kO lijSaSetYm tYj , rveze eN , onCYlgoC
67:41  raSemdaS tYrSe . +v +maAkovskij manmYla , CYla paSa Caple ,
67:42  uS-akYl dene gYna Skanet Sergen nal . tidYn godYm joCan
67:43  aCa-avaZe ikSYvYn molan kumYlZo savYrnYmYm Ereak SYmlen
67:44  SogYSaS . mutlan , tYj joCam tYgaj eNYm YStaS Sonet , a tudo ves
67:45  semYn Sona . tYge aCa-ava den ikSYve koklaSte ikte-vesYm
67:46  umYlYdYmaS , kugu kyrYltYS lieS . ikmYnAr primerYm onCalYna .
67:47     +nataSa +k kum talukaSak kurCakSYlan tyrlO koftYm , plat<Ym
67:48  urgaS , pyCkedaS tyNalYn . avaZat , kovaZat , ydYrYn tYrSYmYZYm
67:49  uZYn , moktaltenYt gYna . kugurak klassYS vonCYmek , +nataSa
67:50  kidpaSa kruZokYS seraltYn . tYStat tudo urgaS tunemYn . kandaS
67:51  klass deC vara texniCeskij uCiliHYS kaen . kYzYt tudo usta
67:52  urgYzo , kalYk pagalYme eN . tYge joCa godsekak jOraten SYndYme
67:53  paSa ajdemYlan onCYkYlYk lijYn , kornYm poCYn .
67:54     +timur +n - palYme muzYkantYn ErgYZe . iziZ godYm tudo
67:55  pianino dene ala-mogaj semYn Sokten , pujto SkeZak " Sonen
67:56  luktaS tOCen " . rvezYlan CYla jOnYm YStaS tYrSenYt . aCaZat
67:57  tudYm kompozitorYm YStaS Sonen . no tYnar tYrSen , tyrlO
67:58  uslovijYm puaS tOCYmO , vieSak semYn Sonen luktaS polSaS SonYmo
67:59  dene +timur muzYka deC jykSen vele . tudYn tetla nimogaj semYmat
67:60  kolYStmYZo SuYn ogYl . kumYlZo rvezYm radiotexnika paSaSke
67:61  SupSYn . kYzYt samYrYk inZener , " kompozitor pagYtSYm " oNaj
67:62  Zaplan Sotlen , SYrgYZaleS vele . CYnZYmak , vieS , kumYlYm
67:63  onCYde paSam tuSken puYmaSat nimo porYm ok pu , Con laskalYkYm
67:64  ok SoCYkto . tYge YStYme dene rveze ale **86** ydYr Skan ySanYm
67:65  jomdara . vara semYn tudo SkanZe gYna ogYl , kugurak-vlaklanat
67:66  Opkelen ilaS tyNaleS . a tide motkoC kugu EkSYkYm SoCYkta ,
67:67  CYlaZYmat " ajda jOra " onCYmaSke konda .
67:68     joCan uS-akYlZe poSkudo , molo-vlak dene kYlYm kuCYmaSte ,
67:69  nunYn dene mutlanYmaSte viANeS . tYge ikSYve kugueNYm pagalaS
67:70  tunemeS , ilYS kornYm tvorCeski SYmlaS tyNaleS . poEt manmYla ,
67:71  " mo tugae saj , a mo tugaj naCarZe " vaSkerak raSemeS .
67:72     joCa pervYj keCe gYCak kelge SinCYmaSYm kuze nalSaS , tudlan
67:73  kuze polSYmo nergen aCa-ava-vlak raS palYSaS ulYt . vet
67:74  professional<nYj orientacij nalme SinCYmaS negYzeS SoCeS .
67:75  matematikYm palYde , inZenerat , texnikat ot lij , a literaturYm
67:76  jOratYde , lirikYSkat ot savYrne ..
67:77     mutlan , +griSa +m ikYmSe klassYS kaA . tudo ludYnat ,
67:78  Sotlenat moSta , mutYm kolYSteS . aCa-ava ikSYve verC utYZYm
67:79  ogYt kolAne , CYla saj lijSaS . ikmYnAr tYlze gYC raSemeS :
67:80  rvezYm klassYSte ogYt pagale , molo-vlak dene Surga , tunemmYZat
67:81  ok Su . joCa porYlYklan , Skem kuze kuCYmo kul<turYlan tunemYn
67:82  ogYl .
67:83     joCa SkolYS YneZ kaj gYn , tide motkoC turgYZlandarYSaS .
67:84  nalza , mutlan , latnYl-latviC iAS " jyk oralgYme " pagYtYse
67:85  ikSYve-vlakYm . nuno urokYm kodat , torZa lijYt . tYSte laC
67:86  ava-aCa titakan , manaS lieS . kugueN-vlak SukYZ godYm Skem
67:87  kuCYmo kul<turYm vospitatlaS naCarYn tYrSat . tidYm umYlat
67:88  gYnat , pedagogika jodmo semYn ogYt Sukto . mutlan , izi ikSYve
67:89  salamlalteS , taum kalasa ale Ceverlasalt moSta gYn , kugueN E-E
67:90  moktaS tyNaleS : " aj , mogaj saj rveze , mogaj poro ! " tidYZe
67:91  tYgak lijmanYs , kaZne ajdeme porYlan porYn vaSeStYSaS .
67:92  joCa-vlakYm ESe Skol deC onCYCak ajdeme kumYllan , porYlYklan ,
67:93  eN ojgYm umYlaS , polSaS tunYktYman . Ske jYrZe kaZne eNYm
67:94  pagalaS tunemSe ikSYve klassYStat joltaSYZe-vlakYm , tunYktYSYm
67:95  akla , ojYStYm kolYSteS , tySka paSa verC vujYn SogYSo lieS .
67:96  mONgeSla , SkenZYm gYna pagalYSe , jOratYSe joCa molo-vlakYm ok
67:97  umYlo , nunYn dene yCaSa , " mYj " mutSYm gYna kojYSlanen
67:98  kYCkYrkalYSYS savYrna . tYgaj ikSYvYm klassYStat , vara semYn
67:99  paSaStat ogYt jOrate . aCa-ava tYgaj yskYrt , SkenZYm gYna kyS
67:100  nOltaS tYrSYSe , moktanCYk ikSYvYm CYn kornYS SogaltYSaS ,
67:101  obHestvennYj moral< , Etika , kommunistiCeskij nravstvennost<
67:102  dene kelSYSYn onCen-kuStYSaS verC ulo vijYm puEn tYrSYSaS ulYt .
67:103     ESe kugu pedagog +a +s +makarenko tYge CYn kalasen : izi
67:104  godYm pele katYk vospitanij ymYr muCkYlan moral<nYj EkSYkYm
67:105  YSta . mom joCa godYm tOrlaS lieS , tudYm kugu lijmek YStaS
67:106  utlarak nele . a vet me Skenan ikSYvYm laC SinCYmaSYm puYSaS
67:107  verC gYna ogYl tunYktena , a onCYkYlYk sovet graZdaninYm
67:108  kuStena . memnan pytYn< onCYkYlYkna tidYm YStaS jodeS . tidlanak
67:109  CYla vijna , SonYmaSna viktaraltYn . toSto kalYk manmYla , taCe
67:110  mom ydena , Erla tudYm tyredYna . ikmanaS , sovet eS - tide  u
67:111  obHestvYn izi , no tyN ACejkYZe . memnan lymna , Capna joCana
67:112  kidYStYZe , SoNgYlYkeS , manmYla , pial-ojgYna memnan
67:113  vospitatlYme paSam taCe kuze viktaren koltYmaStYna .
67:114     kalYk akret godsek ojla : ilYS ymYrYm ErtaS pasu goC kajYme
67:115  gaj ogYl . tidYZe tYgak , no pasu tyrYS lekmek , SeNgekat
67:116  onCYman . no samYrYk eN onCYkYlYk ilYS kornYZYm radamYn ok uZ .
67:117     vet ilYS jYZYN tyrlO mogYran . tidlan tYjYn Sonen pYStYmet
67:118  gYna ok polSo . SkendYn SonYmetYm ilYS , pagYt , kalYk jodmo
67:119  dene kelYStarYman . laC kalYklan , jOratYme Eletlan jOrYSO ,
67:120  kelSYSe , tudlan pialYm puYSo paSa dene vele suaple taum sulen
67:121  nalat .
67:122     patriot Somak aCa kundemYm aklYSe , tudYn CapSe verC SogaS
67:123  Ere Amde lijSe poro lymner gYC lektYn . tide suaple paSaSte eS
67:124  ilYS , aCa-ava tunYktYmaS En tyN verYm nalSaS . eS gYC ilYS
67:125  kornYSko lekmaSte patriot Con , tYrSYSe kumYl , tuSmanYm
67:126  uZmYSudYmaS , SoCmo El verC , CYla vijYm puEn , paSam YStYmaS
67:127  tyNlan SotlaltYt .
67:128     nimogaj paSat uda ogYl , laC eN kySeS ilYme , Ara koStmo vele
67:129  memnan ElYSte En alYksYr , kelSYdYme kojYS .
67:130     memnan dene CYla paSat poCetan da SoCmo +covet +rodinYnan
67:131  aklYme , Serge .

68:1  68  volgYdo ymYr     **102**
68:2      +m +a +georginalan - 60 ij
68:3     literatura da teatr ilYS dek Syman ludSo-vlak +mariA
68:4  +georginan lymZYm sajYn palat . tudYn vozYmYZo Ynde CYrYk kurYm
68:5  nare Zap tyrlO nauCnYj izdanijYSte , respublikYse gazetlaSte ,
68:6  " +onCYko " ZurnalYSte lektYn Soga . marij teatrYn kuSkYn tolmYZ
68:7  nergen serYme knigaZat kalYk koklaS Sarlen .
68:8     +mariA +aleksandrovna +georgina poAn ilYS kornYm Erten ,
68:9  ustalYkSYm , CulYm ulmYZYm tyrlO paSaSte onCYkten . kurYk marij
68:10  kundemYse +pYngeljal kresan<Yk eS gYC lekSe marij ydYr ondak
68:11  SYmiAS SkolYSto , vara +koz<modem<AnskYse peduCiliHYSte
68:12  tunemYn , a 1937 ijYSte +marij pedinstitutYn studentSe-vlak eSYS
68:13  uSnen . +kugu +oteCestvennYj sar vodYn , 1941 ij aprel<YSte ,
68:14  institutYn pYtartYS kursYSto tunemme kokla gYCak +v+l+k+s+m
68:15  +marij obkomYSto YStaS tyNalYn .
68:16     sar godYm da tYnYs ZapYStat +m +a +georgina AtYr ij komsomol
68:17  da partijnYj paSam YSten . tudo +v+l+k+s+m +marij obkomYn sektor
68:1<  vujlatYSYZe , instruktorZo , sekretar<Ze lijYn , tYgak
68:19  " +marijskaA pravda " gazet redaktorYn zamestitel<ZYlan ,
68:20  +k+p+s+s +marij obkomYn lektorZYlan YSten . tYgodYmak uSakYlZYm
68:21  pojdaren Sogen - +k+p+s+s +c+k pelense +vYsSij partijnYj SkolYm
68:22  da +obHestvennYj nauka akademijYm tunem lektYn . akademijYSte
68:23  " +oteCestvennYj vojna ZapYse sovet dramaturgij " temYlan
68:24  kandidatskij dissertacijYm aralYmek , +marij pedinstitutYSto ruS
68:25  da jot El literatura kafedrYm vujlaten , +marij +a+s+s+r
68:26  prosveHenij ministr lijYn .
68:27     1954 ij gYC tyNalYn , pensijYS lekmeSkYZe +m +a +georgina
68:28  +naukYm SYmlYSe marij institutYSto uCenYj sekretar< , direktorYn
68:29  zamestitel<Ze , sektor vujlatYSe lijYn YSten . ondakse tale
68:30  partijnYj da sovet paSaeN tYSte naukYn organizatorZo semYn
68:31  tYrSa , Ske jYrZe avtor kollektivYm CumYra , samYrYk vijYm
68:32  SYmlYmaS paSalan tarata . tudYn vujlatYmYZ poCeS 60-So ijla
68:33  tyNaltYSte respublikYse literaturoved-vlak " --- " paSam kok tom
68:34  dene savYkten luktYt . tu Zaplan tide izdanij marij literaturnYj
68:35  naukYn kugu oSkYlZo lijYn .
68:36     SoCmo sYlnYmutYn kuSkYn tolmYZ nergen ikteSlYmaS knigam seraS
68:37  marij SYmlYSe-vlak ESe 30-So ijla pokSelnak SonaS piZYnYt , sar
68:38  deC varat +mar+n+i+i-n literatura sektorZo tYgaj temYm AtYr gana
68:39  paSa planYS purten . no tunam literatura ilYSYm CYn onCen-aklen
68:40  lektaS Suko meSanCYk lijYn . 50-Se ijla muCaSte nine meSanCYkYm
68:41  koraNdYmeke vele tYgaj knigam seraS joNgYdo korno poCYltYn .
68:42  sadlanak " +oCerkYn " avtorZo-vlak SoCmo sYlnYmutYn taCYse keCYZ
68:43  nergen gYna ogYl , a Erten kodSo istorijZe nergenat kumYl nOltYn
68:44  serenYt , marij ludSo-vlakYn **103** u tukYmZYm +s +CavajnYn ,
68:45  +n +muxinYn , +Sabdar +osYpYn , +n +ignat<evYn , +olYk +ipajYn
68:46  da AtYr molo mastarYn tvorCestvYSt dene paldarenYt .
68:47     +m +georgina tide izdanijYn tyN redaktorZo lijYn . no tudo
68:48  avtor semYnat kugu paSam YSten : ikYmSe tomlan +oteCestvennYj
68:49  sar deC varase da kYzYtse marij literatura nergen kumda uZaSlam
68:50  seren , SoCmo sYlnYmutnan 1946 - 1961 ijlaSte - luCko ij godYm
68:51  kuSmYZYm nigO deC onCYC ikteSlen onCalYn , tunamse AtYr samYrYk
68:52  avtor da nunYn knigaSt nergen pervYj ojYm luktYn . a kokYmSo
68:53  tomlan +nikandr +il<Akov nergen glavam vozen , tale kurYk marij
68:54  pisatel<Yn CumYr tvorCestvYZYm lonCYlen lektYn , tudYn sYlnYmut
68:55  kuatSe nergen CYn SomakYm kalasen .
68:56     +m +georginan vozYmaStYZe En onCYCak kykSO idejnost< , kelge
68:57  realizm verC vujYn SogYmo , marij sYlnYmutYm u kykSYtYS nOltalaS
68:58  tYrSYme SinCalan perna . " literatura ondakse seNYmaS dene
68:59  lYplanYSaS ogYl , tudo ilYSYn jodmYZlan vaSeSten SogYSaS ,
68:60  taCYse ilYS AvlenijYm onCYktaS u CiAm , sYlnYmut formYm
68:61  kYCalSaS " , - AtYr gana vozen kritik Ske paSaStYZe . sadlanak
68:62  tudo ilYSYm CYn poCYn puYSo , u SylYSan-sYnan proizvedenijla
68:63  nergen kumYl pYSten voza , a illUstrativnost< da sxematizm
68:64  vaStareS gYn toreS SogaleS .
68:65     50 - 60 ijlaSte sovet literaturoved-vlak AtYr kyleSan teorij
68:66  jodYSYm tarvatat , tunam gazet da Zurnal stranicYlaSte sYlnYmut
68:67  metod , poloZitel<nYj geroj , tipiCnost< , socialistiCeskij
68:68  realizmYn u sYnZe , nacional<nYj xarakter da internacionalizm ,
68:69  literatura den fol<klor koklase kYl , molo nergenat diskussij
68:70  Erta . teorij jodYS dek melYn lieS tY ZapYSte +m +georginat .
68:71  1958 ijYSte tudYn " --- " paSaZe lekteS . tYSte Alt tykYdYmO
68:72  jodYSYm tarvatYme . marij sYlnYmutYn mogaj Ske tysSO , ojYrtemZe
68:73  ulo , mo tugaj marij nacional<nYj xarakter , kuze tudYm
68:74  pisatel<-vlak poCYt - tYgaj jodYSlan radamlen vaSeStaS tYrSa
68:75  SYmlYSe . Zap Erten , tudo kYzYtse marij dramaturgij material
68:76  negYzeS " u p<esa-vlak da toSto tradicij " problemnYj stat<Am
68:77  savYkta , tYge dramaturg-vlakYmat , +marij teatrYn
68:78  akterZo-vlakYmat uYm kYCalaS tarata .
68:79     +m +georginalan SkalanZat SYmlYmaS paSaSte AtYr godYm u ,
68:80  takYrtYdYme korno dene kaAS tyknen . teve 60-So ijlaSte tudo
68:81  +marij teatrYn istorijZYm raSemdaS piZeS , +moskvase institutYn
68:82  zadanijZe poCeS " --- " Suko toman izdanijlan marij
68:83  razdel-vlakYm sera . tYgaj godYm ENertYS semYn arxiv material ,
68:84  ondak peCatlYme SYmlYmaS stat<A , recenzij-vlak kylYt . vet
68:85  kumlo-nYlle ij onCYC SYndYme spektakl<Ym kYzYt mien onCaS ok
68:86  lij , nuno repertuar gYC Sukertak lektYnYt . a tunamse
68:87  recenzij-vlakSe SukYZ godYm informacij Sotan vele lijYnYt ,
68:88  spektakl<Yn soderZanijZYm gYna kalaskalenYt . Sotanrak SYmlYmaS
68:89  stat<AZat kokYt-kumYt vele ...
68:90     +m +georgina jOsO onCYlno vujZYm saken ogYl , kugu paSa deC
68:91  lydYn koraNYn ogYl . tudo oZnYso gazet den ZurnalYm lostYkla ,
68:92  arxivYSte purgedeS , artist-vlak dene vaSlijYn kutYra , +marij
68:93  teatrYSte ondak YStYSe reZisser-vlaklan serYSYm vozgala , nunYn
68:94  vaSmutYStYm ludeS . tYge ErkYn-ErkYn ik fakt poCeS vese
68:95  raSemeS , kaZne artistYn paSaZe SinCa onCYlno syretlalteS ,
68:96  teatrYn kuSkYn tolmYZo raSemeS . pogYmo material negYzeS +m
68:97  +georgina 20 - 30-So ijlase tale marij artist , reZisser +a
68:98  +maUk-+egorov , +a +fillipova , +a +strausova , +n +kalender ,
68:99  +n +konakova , molYn nergenat oNaj oCerklam sera , nunYm
68:100  " +onCYko " ZurnalYSte , respublikYse gazetlaSte savYkta .
68:101  +anastasiA +strausovan artist kornYZ nergen posna knigamat
68:102  lukteS . tYge kYzYtse ludSo nine artist-vlakYn suaple paSaSt ,
68:103  tunamse spektakl< , teatr istorij gYC Suko uYm palen naleS .
68:104     tYgodYmak +m +georgina +m +Sketan lymeS teatrYn u
68:105  spektakl<laZe nergen AtYr voza , kaZne postanovkYn kyCYk-kuZuZYm
68:106  radamla , reZisserYn , artist-vlakYn paSaSt nergen Ske SonYmYZYm
68:107  luktYn ojla . tYge teatrYn Erten kodSo pagYtSat , taCYse kugu
68:108  paSaZat raSemeS . CYla tide varaZYm +m +georginan +marij teatr
68:109  nergen vozYmo knigaZYn soderZanijYSkYZe savYrna .
68:110     " --- " kniga kodSo ijYn +m +Sketan lymeS teatrYn 60 iAS
68:111  UbilejZe vaSeS lekte . tide kniga +m +georginan marij
68:112  dramaturgij da teatr ilYS nergen CumYr vozYmYZYm ikteSla .
68:113     knigam ludmo semYn SinCa onCYlnet +marij teatrYn pytYn<
68:114  istorijze Erta . a tide istorij , tide ymYr korno jOsO , **104**
68:115  orgaZan ulmaS . nele graZdan sar pagYtYSte SoCSo teatrYn EsogYl
68:116  Ske pOrtSat lijYn ogYl . akter paSam jOraten SYndYSe
68:117  Entuziast-vlak Al gYC AlYS , volost< gYC volost<YS
68:118  telYZe-keNeZSe imne denat , jolYnat koStYnYt , revolUcijYn
68:119  volgYdo ojZYm , u kul<turYm kalYk koklaS SarenYt .
68:120     sovet ilYS peNgYdemme semYn taetrat kuSkYn , ynarYm pogen .
68:121  tudlan jol ymbak vijnen SogalaS +r+s+f+s+r +narkomprosYn teatr
68:122  otdelzat , verYse partij da sovet organ-vlakt Cot polSenYt . +s
68:123  +Cavajn , +m +Sketan , a vararak +s +nikolaev , +n +arban , +a
68:124  +volkov , molat tudYn repertuarZYm pojdaraS Suko vijYStYm
68:125  pYStenYt . lektYnYt marij kokla gYCat usta artist , muzYkant ,
68:126  xudoZnik , reZisser-vlak ...
68:127     marij teatr kudlo ij koklaSte kugu kornYm Erten , kalYklan
68:128  peS Suko spektakl<Ym onCYkten . ondak tudYn postanovkYlaZYm
68:129  Skenan kundem kOrgYsO Semer-vlak vele onCenYt gYn , vara semYn
68:130  teatr poSkudo respublika den oblast<laSkat lektYn koStaS
68:131  tyNalYn . +m +georginan knigaZ gYC me 20-So ijla muCaSte
68:132  +joSkar-+olaSte poCmo teatr studijYn paSaZe , 1930 ij keNeZYm
68:133  samYrYk teatrYn +moskvaSke , +vsesoUznYj olimpiadYS mien
68:134  koStmYZo , 30-So ijlaSte teatr paSam viktaren SogYSo
68:135  reZisser-vlak +n +kalender , +n +stanislavskij , +a
68:136  +maUk-+egorov , +t +iosseliani , +g +krYZickij nergen molo oNaj
68:137  faktYmat palen nalYna . teatrYn tyNaltYS ZapSe nergen voZYmo
68:138  glavalaSte tYgaj fakt AtYrak ulo .
68:139     " +marijskij dramatiCeskij teatr " monografij - En onCYCak
68:140  marij teatr iskusstvYn kuSkYn tolmYZYm poCSo nauCnYj izdanij .
68:141  sadlanak tYSte ik fakt poCeS vesYm kalaskalen kajYmYlan ogYl , a
68:142  analizlan utlarak kugu verYm ojYrYmo . avtor spektakl<-vlakYm ,
68:143  akter den reZisser paSam radamla , mogaj SonYmaS dene teatr
68:144  kollektiv istorijYn kaZne jYZYNYStYZe ilen , mogaj kOrgO tul
68:145  tudYm kumYlaNden Sogen , ludSo eNlan poCYn puYneZe . sadlanak
68:146  knigaSte EtapnYjYS savYrnYSe spektakl<-vlaklan En kumda verYm
68:147  ojYrYmo . " +mykS otar " , " +kydYrCan jyr " , " +akpatYr " ,
68:148  " +salika " , " +AnlYk +paset " , " +keNeZ jyd " , " +rveze
68:149  gvardij " , " +kodSo rumbYk " da molo sYlne spektakl<Yn
68:150  tradicieSYZe voZlanen +marij teatrYn taCYse volgYdo CapSe , +a
68:151  +filippovan , +f +lebedevYn , +v +AkSovYn , +p +smirnovan , +n
68:152  +konakovan , +a +strausovan , +a +tixonovan , +i +AkaevYn , +t
68:153  +grigor<evYn , +s +kuz<minYxYn , +g +puSkinYn , +i +rossYginYn
68:154  Con jylen tYrSYmYSt puEn marij artist-vlakYn u tukYmYStlan viAn
68:155  SuldYrYm , +n +stanislavskijYn , +a +maUk-+egorovYn , +s
68:156  +savel<evYn , +a +veliZevYn , +e +amantovYn tyNalme paSaStYm
68:157  umbake SuAt , pojdaren Sogat samYrYk reZisser-vlak " , - ojla
68:158  kniga .
68:159     +m +georginan monografijZe - +marij teatrYn kornYZYm
68:160  raSemdYSe pervYj SYmlYmaS kniga . sadlan tYSte tOrsYrat uke
68:161  ogYl . faktiCeskij material Sagallan kOra UZo razdelYm ale peS
68:162  tyrYsSak serYme ogYl . posna spektakl<Ym , p<esYm , reZisser ale
68:163  akter paSam aklYmat kunamZe yCaSYmaSYm lukteS . no tYgaj
68:164  uto-sitat avtorYn kugu paSaZYm ymYlten ok kert . " +marijskij
68:165  dramatiCeskij teatr " kniga - marij teatrovedenijYn seNYmaSYZe ,
68:166  u oSkYlZo .
68:167     volgYdo ymYr pyraltYn ulmaS tYglaj kresan<Yk eS gYC lekSe ,
68:168  izinek tulYkeS kodSo kurYk marij ydYrlan . joNgYdo sovet ilYS ,
68:169  +leninYn nacional<nYj politikYZe tudlan Ske kOrgO vijZYm ,
68:170  ustalYkSYm poCaS CYla jOnYm puEnYt . +m +georgina +mar+n+i+i-Ste
68:171  YStYmYZ godYmat oZnYsYZ semYnak mer paSaSte Cot tYrSen . tudo
68:172  +k+p+s+s +marij obkom da +joSkar-+ola gorkom Clen ,
68:173  +joSkar-+olase Semer-vlakYn deputatYSt lijYn , AtYr Zap
68:174  +r+s+f+s+r " +znanie " obHestvYn marij otdelenijZYm vujlaten ,
68:175  +mar+n+i+i-n partijnYj organizacijZYm viktaren Sogen . no
68:176  ojYrtemYnak Cot kYldaltYn tudYn paSaZe respublikYse tvorCeskij
68:177  uSemla dene . 60-So ijlaSte +m +georgina " +onCYko " Zurnal
68:178  redkollegij Clen semYn tide izdanijYn lymnerZYm nOltalaS AtYr
68:179  polSen . tudo pisatel<-vlak onCYlno tyrlO dokladYm ludYn , kYzYt
68:180  gYna serYme proizvedenijYm kaNaSYmaSke uSnen , Ske SomakSYm
68:181  ojlen . a +m +Sketan lymeS teatrYSte gYn tudYn poro sugYn<Zo deC
68:182  posna ik u spektakl<Ym kaNaSYmaSat , oCYni , Erten ogYl .
68:183     +m +georginan partijnYj da sovet paSaeN , uCenYj semYn
68:184  tYrSYmYZYm kykSYn aklYme , Caple paSaZlan " +znak poCeta "
68:185  ordenYm , " +za doblestnYj trud " medal<Ym puYmo . +m+a+s+s+r
68:186  +verxovnYj +sovet +prezidium nYl gana +poCetnYj gramota dene
68:187  palemden .
68:188     +m +a +georgina kudlo ij gYC nYllYZYm mer paSalan ,
68:189  literatura den iskusstvYm SYmlYme paSalan puEn . vurgYZSo Conan
68:190  ydYramaS kYzYtat onCYl radamYSte . pensijYSte ulmYZYm onCYde , u
68:191  stat<A-vlakYm sera , onCYkYlYk paSaZlan materialYm CumYra .

69:1  69  ludSo joltaSlan !   **113**
69:2     1981 ij SoCmo-kuSmo Elnan , sovet kalYknan ilYSYStYSt kugu
69:3  palYm kodYSo lieS . me kaZnYZat rodnoj +kommunistiCeskij
69:4  partijnan XXVI s>ezdSYm Caple paSa pOlek dene vaSliAS CYla YStaS
69:5  Amde ulYna . SuSaS ij latikYmSe viCiASYn pervYj idalYkSe . SoCmo
69:6  El ozanlYkna kommunistiCeskij obHestvYm tyzatYmaSte u , kuatle
69:7  oSkYlYm YSta .
69:8     kaZne sovet sYlnYmut mastar semYnak , marij prozaik , poEt ,
69:9  dramaturg-vlakat paSaCe kalYklan u deC u proizvedenijYm
69:10  pOleklat .
69:11     kYzYt me 1981 ijlan savYktYSaS plannam raSemdena .
69:12  prozaik-vlak +vasilij +UksernYn " +yZara pialYm sOra " , +petr
69:13  +kornilovYn " +jyStO pamaS " ( kokYmSo kniga ) , +vasilij
69:14  +iZboldinYn " +nastuk " , +aleksej +murzaSevYn " +u pOrt " ,
69:15  +veniamin +mikiSkinYn " +kuCedalaS SuldYr kyleS " povest<YStYm ,
69:16  +feliks +majorovYn " +m +Sketan " kumSo knigaZYm ludYn-lonCYl
69:17  lektYnna . nunYn kokla gYC AtYrZe , oCYni , Zurnal goC oS tynAm
69:18  uZeS .
69:19     poEzijlan me nigunam nuZna lijYn ogYnal . teve kYzYtat
69:20  poEt-vlak +anatolij +bik " +oS pamaS " , +Eleksej +Anvarev
69:21  " +peledYS " poEmYm , kalYk poEt +maks +majn , poEt-vlak
69:22  +arkadij +kanUSkov , +gani +gadiatov , +Urij +rAzancev , +valek
69:23  +kugubaev , +timofej +petuxov , +mixail +Akimov da molat u
69:24  poCelamut arSaSYm AmdYlenYt .
69:25     dramaturg-vlak +miklaj +rYbakov " +CodYra myj " , +vera
69:26  +boArinova " +kydYroNgYr kugYZanYSte " ( " +ovda " ) , +petr
69:27  +Esenej " +SumatkeCYn monCaSke " +arkadij +krupnAkovYn
69:28  " +natale " p<esYStYm savYktaS puEnYt .
69:29     tYgak onCYl eN da predpriAtij-vlak nergen oCerk ,
69:30  publicistika kaZne nomerYSte ojYrtemaltSe verYm nalYt .
69:31     marij SYmlYze-vlak SoCmo sYlnYmut nergen u stat<Am serat .
69:32  kompozitor-vlakna u murYm nomer eda joNgaltaraS Amde ulYt .
69:33     " +onCYko " ZurnalYm , ErtYSe ijlase semYnak , +vsesoUznYj
69:34  podpisnoj katalogYS purtYmo , indeksSe 73294 . tudlan
69:35  +s+s+s+r-Yn CYla verlaStYZe keC-mogaj olase , rajonYso , AlYse
69:36  svAz< uzellaSte , +soUzpeCat< otdelenijlaSte da obHestvennYj
69:37  rasprostranitel< goC podpiskYm YStaS lieS . idalYkaS podpiskYn
69:38  akSe 2 teNgeat 40 Yr .
69:39                                                      redkollegij

70:1  70  ustalYk SydYr    **101**
70:2     - teatr ... spektakl< ... zritel< ... a mo tugaj teatr ? tide
70:3  - ajdemYn Sym-ConZYm tuSan pogYnYSo tyrlO kuStYra deC ErYktYSe ,
70:4  viAnrak da motorrak liAS polSYSo vij . tudo ajdemYlan CYnZe
70:5  denak +ajdeme liAS , ilYSYn tyrlo mogYrZYm kelgYn umYlen nalaS
70:6  polSa , SkendYn paSatYm , kaZne joltoSkaltYSetYm ves SinCa dene
70:7  SYmlenrak onCalaS tarata ... mom ojlaS , teatrYS tyrlO eN da
70:8  tyrlO SonYmaS dene toleS . ikte jOratYme artist dene
70:9  vaSlijneZe , tudYn u rol<Ym modmYZYm uZneZe , vesYm u
70:10  spektakl<Yn lymZO sYmYstaren ( " mo nergen tYSte
70:11  ojlalteS ? " ) , kumSo Sukerte ogYl gYna u plat<Ym urgYkten ale
70:12  nalYn da Ynde tudYm kalYklan onCYktYneZe . ida Or , tYgaj
70:13  SonYmaS dene tolSYZat uleda . zritel<nYj zalYS pogYnYSo-vlak
70:14  koklaSte ulYt bufetYSte sYram podYlaS Sonen tolSYZat , ulYt Suko
70:15  kalYk koklaSte palYme eN-vlakYm vaSliAS da nunYn dene tyrlO
70:16  uver-aNar nergen mutlanen nalaS SonYSYZat . ikmanaS ,
70:17  spektakl<Ze CYlalan iktak , a kalYkYm tYS tolaS taratYSe amalZe
70:18  tyrlO-tyrlO .
70:19  **102** +stepan +ivanoviC +kuz<minYx iziSlan SYplana , ala-mom
70:20  Sonkalen SinCa , sigaretYm tyrvYZ dek liSemdat , SupSYl kolta ,
70:21  tamak SikSYm OrdYZkO pualeS . kyrlmO ojZYm umbakYZe SuA :
70:22     - teatrYSte kaZnYZe Ske uZSaSYZYm uZneZe ale Ske
70:23  onCYktYSaSYZYm onCYktYneZe . kaZne eN Ske SonYmaSYZ dene toleS ,
70:24  tidYm me palena . da tYgaj syret memnam utYZYm ogeS
70:25  turgYZlandare . SymYm vurgYZtara vese : iskusstvYn Uzo vijZe
70:26  dene onCYSo eNYn ConZYm tyrYsnek avalten kertYnna mo , spektakl<
70:27  dec vara zritel< teatr gYC mogaj SonYmaS dene , mogaj kumYl dene
70:28  lektYn kaA ? SymeSYZe mom naNgaA ? mYj tYge Sotlem : sYra muaS
70:29  tolSYZo Ser temmeS podYlmYZlan gYna jYvYrten kaA gYn , u
70:30  vurgemYm Cien tolSYZo sade plat<Ym palYme eNZYn moktaltYmYZlan
70:31  kumYl nOltYn gYna teatr omsa gYC lekteS gYn , me , akter-vlak ,
70:32  da spektakl<Ym AmdYlaS polSYSo CYla molo eN Ske paSanam naCarYn
70:33  YStenna lieS . Conlan motkoC koCYn CuCeS , kunam fojeSte ik
70:34  zritel<Yn vesYlan tYgerak kalasYmYZYm kolat : " tidlan verCYn
70:35  vitle ( ale SydO ) meNge kokla gYC tolSaSat uke ulmaS . tYgajZYm
70:36  palem gYn , mONgO gYCat om tarvane Yle " . a olaSte ilYSe eNYn
70:37  tYge kalasYmYZYm kolYStaS kuStYlgYrak mo ? uke . tudYn kornYZo
70:38  kyCYkrak lijYn gYnat , SonYmaSYZe poro , volgYdo ulmaS : saj
70:39  spektakl<Ym , Con jylen modmYm uZaS .
70:40     onCYSo eNYn Sym-ConeSYZe pytYn< spektakl< , tide ale ves
70:41  akterYn modmYZo mogaj kYSam kodat , mogaj SonYmaSYm tarvatat -
70:42  tidYm nimogaj visa dene visaS ogeS lij . sovYm ryZge kYrat ale
70:43  peledYSYm kuCYktat - tide ESe CYlaZYm ok onCYkto . keC-mo gYnat
70:44  me teve mo verC tYrSYSaS ulYna : tYjYn geroetYn ojlYmo mutSo
70:45  tYglaj jyk semYn UZeS YnZe Salane , onCYSYn SymYSkYZO SuZo ,
70:46  tudYm SkeZ nergen , eSYZe da Sukten tolmo paSaZ nergen SonkalaS
70:47  taratYZe . mutlan , iktaZ-mogaj +petrov +jYvan teatrYS onCaS
70:48  tolYn lijZe . zanaves petYrnaltme deC vara tudo vurgemZYm CiA da
70:49  lektYn kaA . tYgodYm lymZO-familijZe , koneSne , tudak kodeS ,
70:50  no ConZo tYSke tolYn purYmo **103** godYmso deC keC iziSlan
70:51  poAnrak lijZe , SymZO utlarak SiZYn moStaS tyNalZe . mYjYn
70:52  SonYmaSte , teatrYn tyN zadaCYZe tYgaj . tudo +ajdeme verC
70:53  kuCedaleS , kommunistiCeskij idealYm peNgYdemdaS polSa .
70:54                 ...
70:55     1930 ijYSte +marij gosudarstvennYj teatrYn truppYZo +orSanka
70:56  velYS gastrol< dene mien . selaSte tudo +Urij +AnovskijYn ruSla
70:57  gYC +s +CavajnYn kusarYme " +SYde " ( " +Arost< " ) p<esYZYm
70:58  modYn onCYkten , spektakl< deC vara koncert lijYn . muro ,
70:59  kuStYmaS , poCelamut , kyCYk mYskara ... ikmanaS , koncert
70:60  programmYZe kYzYtse agitbrigadYn gajrak lijYn . postanovkYZat ,
70:61  pajrem kumYlan kasYn kokYmSo uZaSYZat pogYnYSo kalYklan peS
70:62  kelSen , sovYm kYrYme jyk paCaS-paCaS SergYltYn . onCYSo-vlak
70:63  koklaSte latkok iAS +kuz<minYx +stepanat lijYn . tudo selase
70:64  kokYmSo stupenAn SkolYSto ( vara tudYm kolxoznYj molodeZ< SkolYS
70:65  savYrenYt ) tunemYn .
70:66     scenYSte modSo kokla gYC iktYZYm +stepan vigak palen : tide
70:67  vet +filipp +lebedev ! tudo , jOrSYn tulYk ikSYve , onCYC sade
70:68  Skol pelense joCa pOrtYStO ilen , tuStak tunemYn , a vara olaS
70:69  kaen . teve uZe - onCo Ynde ! - artist lijYn , Ske rol<ZYm
70:70  motkoC kelYStaren modeS . koklaSte molo enZe tiddeCat mastarYn
70:71  kertYn , no nunYSt +stepanYn SinCaZlan peSYZak pernen ogYtYl .
70:72  tudo iktYm gYna Sonen : Sukertat ogYl tYSte , memnan koklaSte ,
70:73  tunem koStSo rveze eN artist lijYn kertYn , a mYj tY kornYSkak
70:74  Sogal om seNe mo ? Sonen SinCYSYZla , tudo A En oNaj verYStat
70:75  kidYm sovaS monden , A truk molo dene pYrlA Ske kuanZYm , kugu
70:76  ustalYklan tauStYme kumYlZYm onCYkten .
70:77     laC tide keCYn +stepan +kuz<minYx artistlan tunemaS Sonen
70:78  pYSten manaS ogeS lij , no keC-mo gYnat palYme rvezYn ojYren
70:79  nalme kornYZo tudYm Cot sYmYstaren . teatr nergen SonYmaS
70:80  Sym-ConeS Erelan verlanen , ZapYn-ZapYn uSYSko kugu tolkYn semYn
70:81  tolYn pernen : " Ex , artist liASet ! "
70:82  **104** SkolYSto tunemme Zap umbakYZe Sujnen , urok poCeS urok
70:83  Erten . kanYS keCYn , vaCe goC vYner sumkam sakalten , +stepan
70:84  +puAlYS oSkYlYn , luCko meNge koklam " Sotlen " . tudo tY AleS
70:85  kresan<Yk eSeS 1918 ij 9 dekabr<YSte SoCYn . eSYSte joCa AtYr
70:86  lijYn . surt oza , +ivan +egoroviC , SukYZYm CodYra paSam
70:87  YSten . SoCmo +puAlYStak +stepan nYl klassYm tunem pYtaren . a
70:88  Ynde +orSanka Skol denat CeverlasYme Zap liSemYn . kornYSto Sket
70:89  oSkYlmo godYm uSYS tyrlO SonYmaS tolYn pura . +stepanat ale
70:90  marte uZmo-kolmYZym radamla , CYla mogYrYm viskala .
70:91     " +SYde " spektakl<Ym onCYmo deC vara SkolYSto dramkruZok
70:92  YStaltYn . ydYr den rveze-vlak tunYktYSYn vujlatYmYZ poCeS
70:93  rol<Ym tunemYnYt , postanovkYlan mo kyleSYm Skeak AmdYlkalenYt .
70:94  nunYn radamYS +kuz<minYxat uSnen . En onCYC +sergej +nikolaevYn
70:95  " +trevoga " p<esYZYm SYndenYt . tYSte +stepan pionerYn rol<ZYm
70:96  modYn . veskanaZlan Ske zemlAkYSt +m +SketanYn " +kodSo rumbYk "
70:97  dramYZYm ojYren nalYnYt . tYStYZe posna rol< logalYn ogYl , no
70:98  scenYm utYr viAnrak jOratYSe rveze massovkYSto modmo gYCat
70:99  SkanZe pajdam nalYn , molo eNYn kojYSYZYm onCen , Ske SotSo dene
70:100  saj den udaZYm ojYrkalen . tYleC vara dramkruZok +sergej
70:101  +nikolaevYn " +oS kogarS " p<esYZYm onCYktaS AmdYlen , tYStat
70:102  +kuz<minYx OrgYZtO Sogen ogYl .
70:103     SYm klass SeNgelan kodYn . kumlYmSo ijla tyNaltYSte SYm klass
70:104  kugu obrazovanijlan SotlaltYn . tYnar tunemSe en-vlak CyCkYdYnak
70:105  SkeStat SkolYSto A likpunktYSto molo eNYm tunYktenYt , klubYm ,
70:106  ludmo pOrtYm vujlatenYt , kolxoz den kommunYlaSte sCetovodlan
70:107  YStenYt . no +s +kuz<minYx umbakYZe SinCYmaSYm pojdaraS Sonen ,
70:108  tudo SkenZYm ESe motkoC Sagal palYSYlan Sotlen ( +stepan
70:109  +ivanoviCYn tide kojYSYZo kYzYtat pYten ogYl : Suko ludYn ,
70:110  tunemYn , usta deC usta eN-vlakYn Serge oj-kaNaSYSt dene Ske
70:111  uS-akYlZYm pojdaren gYnat , tudlan taCe marteat ilYSYm , Ske
70:112  paSaZYm Sagal palYmYZla CuCeS . kYzYtat kumYlZo tYgaj : CarnYde
70:113  tunemaS - uCebnYj auditorijYSte SinCYme dene ogYl , a Ske vuA
70:114  ludmo , molo eNYn **105** paSaZYm onCYmo da lonCYlYmo dene ) .
70:115  tunemme nergen SonYmaS latviC iAS rvezYm kuZu kornYS tarvaten .
70:116  joleS tazarak jYdalYm pidYnat ( toStYrakSe pel korneS Sytlen
70:117  kerteS ) , +puAl gYC +joSkar-+olaSke oSkYlYn . ilYSYn tide
70:118  savYrtYSYZ nergen marij kalYkYn jOratYme artistSe ik stat<AStYZe
70:119  veskana tYge Sarnalten vozen :
70:120     " urem dene oSkYlam - a jYrvaS lavYra , toSkalaSat ok lij ,
70:121  vara iZe olana kalYk tYrSYme dene u tysYm nale - da vozYmYm
70:122  uZam : industrial<nYj texnikum , Al ozanlYk texnikum ... keneta
70:123  SinCamlan pernYS : " marij iskusstvo texnikum " . mYj aptYranen
70:124  Carnen Sogal<Ym . mom tYSte YStat , kOlan tunYktat ?
70:125  SonaltYSYm : " kuzeZYm-moZYm palen nalde , niguSkat om kaj " .
70:126  palen nal<Ymat , Ske gaemak Suko molo rveze semYn tuSanak
70:127  kodYm . nunat Alla gYC tolYnYt . me kuZu-kuZu barakYSte ilena
70:128  Yle , tYSte onCYC CajnYj lijYn . UZo eNYn kojkYZo Yle , a
70:129  ikmYnArYnZe kyvar ymbalnak malenYt , no voStYlmo Ere Sokten ,
70:130  muro jyk SYplanen ogYl ... "
70:131     texnikumYSto +stepan +ivanoviC toSto palYmYZYm , +filipp
70:132  +lebedevYm , vaSlijYn . tudYZo tYSte ik ij onCYC tunemaS
70:133  tyNalYn . +filipp dene pYrlA iskusstvo paSalan +nina +konakova ,
70:134  +sergej +savel<ev , +petr +belopasov da molat AmdYlaltYnYt . a
70:135  +kuz<minYxYn tunemme gruppYSto +vera +smirnova , +elena
70:136  +soSnikova , +pavel +bajkov , +lidiA +korkina , +semikeev ,
70:137  +makov da molat lijYnYt . ( +semikeev den +makovSo +kugu
70:138  +oteCestvennYj sareS kolenYt ) .
70:139     puAl rvezYn iskusstvo texnikumYS tunemaS purYmo ijYSte , 1933
70:140  ij sentAbr<YSte , +joSkar-+olaSke " pesn< o sCast<e " kinosyretYm AmdYlYSe
70:141  s>emoCnYj gruppa tolYn . tudlan verYse iskusstvo paSaeN-vlak
70:142  polSenYt . nunYn dene pYrlA kino YStYmYm onCaS +stepanat miA ,
70:143  liSkak lijYn , CYlaZYmat Ske SinCa denak uZaS tYrSa . " kO tide
70:144  tYgaj ? " - voktenak SogYltSo rvezYm onCYkten , reZisser Ske
70:145  polYSkalYSYZe-vlak deC jodeS . tudlan umYltaren puat .
70:146     - me tudYm fil<mYS purtena . CurijZe , Skem kuCYmYZo peS
70:147  kelSen toleS , - maneS reZisser .
70:148  **106** tYge +kavYrlAn konservatorij gYC +joSkar-+olaSke
70:149  pOrtYlmYZYm onCYktYmo uZaSYS ik syretYm eSaraS kutYren kelSat .
70:150     teve stancijYS poezd tolYn SogaleS . vagonla gYC eN-vlak
70:151  lektYt , mutlanat , voStYlYt . vaSliAS tolSo-vlakat SagalYn
70:152  ogYtYl . nunYn koklaSte sOrmarak vurgemYm CijYSe +kuz<minYxat
70:153  koeS . taCe tudo pernYl koStSo tulYk rvezYn rol<ZYm modeS .
70:154  kalYk dene varnaltYn , tidYm-tudYm onCen koSteS . keneta
70:155  SinCaZlan motor Cemodan perna . rvezYn kidSe vigak CYgYltaltaS
70:156  tyNaleS : jYStak numal kurZaS gYn ?
70:157     vaSlijSe-vlak dene kuanen mutlanYme kokla gYC +kavYrlA
70:158  ( artist +mixail +viktorov ) jolZo voktek onCaleS - Cemodan
70:159  ukeat ...
70:160     poezd keCeS ik gana vele tolYn , sandene ves variantYm ,
70:161  lubl<Ym YStaS , jOrdYmO scenYm uES snimatlaS ik sutka Zap vuCaS
70:162  kylYn . adakSe UZo keCYn igeCe pYlanrak lijmYlan kOra operator
70:163  snimatlenZat kertYn ogYl . ikmanaS , Zap Erten , +stepan
70:164  +kuz<minYx reZisser-vlak +mark +donskoj den +vladimir +legoSinYn
70:165  vujlatYme gruppa dene paSam YSten koStYn . kas eda , paSa
70:166  muCaSke Sumek , YSten nalme oksam puEdenYt . Al gYC tolSo
70:167  kresan<Yk ikSYvYlan tidYZat kyleS lijYn .
70:168     kok arnA gYC iZe +stepan texnikumYS pOrtYleS . pYrlA tunemaS
70:169  tyNalme rveze-vlak tudYm kOranenrak vaSlijYt :
70:170     - o , kinoartist toleS !
70:171     tide ZapYSte nuno Suko uYm palen nalYnYt da YStaS tunemYnYt ,
70:172  AtYrlan onCYko kaenYt . Ynde EtUdYm YSten moStat . +kuz<minYxYn
70:173  ustalYkSYm tergaS tyNalYt - nimo Sot ok lek , tunYktYSYlan ik
70:174  EtUdSat ok kelSe . a kO EtUdYm YSten ok moSto , tudYm
70:175  EkzamenYSkYZat ogYt purto . EkzamenYm kuCYdYmo eN texnikumYSto
70:176  umbakYZe tunem kerteS mo ?
70:177     +kuz<minYx kugu ojgYS vozeS . mom YStaS ? SoCmo +puAlYS tYge
70:178  namYslYn pOrtYl kaAS perna mo ? a teatrZe kuze ?

71:1  71  Al - mYjYn ilYSem   **67**
71:2     SoNgYeN koklaSte me CyCkYdYnak tYgaj ojYm kolYna : kuSkYn
71:3  tolSo samYrYk tukYm Ske AlZYn ErtYSe ilYSYZYm ymbaCYn gYna
71:4  pala , kojYS-SoktYSnat tudlan CYlaZ godYm raS ogYl . kuSSo tukYm
71:5  kundemZYn viANme istorijZYm , tuSto ilYSe kalYkSYm ,
71:6  rodo-tukYmZYm naCarYn SinCa . EsogYl UZo eNZYlan Ske eSYZYn rydO
71:7  voZSat raS ogYl .
71:8     te , tide tyNaltYS ojYm ludYn , me toStYlan vujYm savena , a
71:9  uZYm raSYn ogYna uZ , manYn ida Sono . toSto gYCat mo sajZYm
71:10  ilYS kurallan nalman .
71:11     kalasaS kyleS , AlYse kalYkat Ske Sotan ilYSYm ilen da ila .
71:12  tudo kuanenat , ojgYrenat , onCYkYlYklan ySanenat moSten .
71:13  tidYZe tudYn murYStYZo , jomaklaStYZe , kojYS-SoktYSYStYZo ,
71:14  YStYS-kuCYS mastarlYkYStYZe raS koeS . Ske vel pisatel<na +dm
71:15  +oraj manmYla , tugeZe , ludSo joltaSem , izi kumYletYm kuguES
71:16  it uZ , ZapetYmat iziSlan it Camane , pYrlA uSno memnan
71:17  mutlanYmaSkYna , ala iktaZ-mo Sot dene toStYm , ErtYSYm porYn
71:18  SarnaltYmaS tYlanetat pajdale lieS .
71:19     ... SoCmo Al ! SoCmo surt ! tYgaj SomakYm kolmek , memnan
71:20  Sym-Conna vigak koZgana , SonYmaS tul avalta , kaZne gana me tY
71:21  ZapYSte pYrlA modYn-Uarlen kurZtalSe izi godso joltaSna-vlakYm
71:22  Sarnaltena , SinCa onCYlnYna toSkem SeNgelne tasmala SujnaltSe ,
71:23  Er Erdene SySpYk muro dene paSaS luktYn koltYSo da kas yZaran
71:24  volgYdYZ dene paSa gYC pOrtYlSO ajdemYm vaSlijSe uZar SarSudan
71:25  viAS jolgornYm uZna , ikvereS pYrlA paSam YStYSe , ik eSla ik
71:26  SonYmaS denak ilYSe liSYl poSkudo-vlakna nergen poro ojYm gYna
71:27  ojlena . nuno ymYr muCkYlan , Zap ErtYme semYn utYr raSrak , ESe
71:28  viAnrak , utYr kelgYnrak memnan Sym-ConeSna , uSeSna
71:29  palemdaltYt .
71:30     Sarna ErtYSYm kaZne tukYm Ske semYnZe , Ske semYnZak tudYm
71:31  akla , Ske Sotan uS-akYl vijZYlan ENerten , tudYm lonCYla . a
71:32  taCYse ilYSnan mogaj ulmYZYmat , kuze da mo SotYSto
71:33  vaStaltmYZYmat utlarak raS SiZYn Soga ilalSe tukYm . SiZeS kOrgO
71:34  Sym-ConZo dene , ilalSe viAn uS-akYlZe dene , Sukten tolmo
71:35  tunamse paSaZlan taCYse SinCaonCaltYSYZ dene akYm puYmYZo da
71:36  taNastaren onCalmYZ dene . mutat uke , tudo kuana , jYvYrta ,
71:37  sadlan lijYnak , mYskara jOre , tYgaj ojYmat lukteS : " Ex ,
71:38  kaltak , ondak SoCaltYn Sol . SoCSaS Yle ikmYnAr ijlan
71:39  vararak " .
71:40     CYnZYmak , kuanYdeZe , jYvYrtYdeZe niguzeat ok lij . taCe
71:41  AlYn vyrSerZe u semYn kYra , taCe AlYse kalYkYm - iziZYmat ,
71:42  kuguZYmat u SylYS avalten . raS paldYrna tudo ilYS-jylaStYnat ,
71:43  Cien-Sogalme , koCmo-jymO SotYStat , ikte-vesYna dene kutYren
71:44  koltYmo oj-SomakYStat . ilYS pisYn onCYko kaA . onCYko
71:45  kajYmYZe , keCYn viAn tolmYZ denak tudo taCYse tukYmlan SuktYSaS
71:46  u paSam , u somYlYm SoCYkta , u semYn uS-akYlYm viANdaS , ulSo
71:47  paSamat u jOn dene ESe ustanrak , moStenrak da pisYnrak YSten
71:48  SuktaS jodeS . sadlanak ogYl mo me CYlanat tYgaj ojYm kolYna :
71:49  " lijYn SogYSo taCYse vaStaltYSYm CYn umYlaS , onCYkYlYk ilYS
71:50  kornYm CYn da raS palemdaS manYn , kalYknan ErtYSe pagYtSYm da
71:51  ilYSYZYm , paSam Sukten tolmo da viktaren koltYmo jOn
71:52  radamZYm sajYn palaS da SYmlaS kyleS " . ErtYSYnat AtYr sajZe ,
71:53  porYlYkSo ulo vet . nuno kalYknan uSYZ gYC nigunam ogYt
71:54  yStYlalt , mONgeSla , pagYt onCYk lupSaltme semYn molemdaltYn ,
71:55  taCYse ZapYS vonCat , u tysYn volgaltYn , u semYn joNgaltYn ,
71:56  kYzYtse memnan ilYSnam saemdaS , onCYko viktaraS polSat .
71:57     Camanen kalasaS perna , amal deC posna , UZgunamZe , ErtYSe
71:58  pagYtnan saj mogYrZo , poro da kyleSan kojYS-SoktYSYZo ,
71:59  SojYStalt , SeNgelan kodYt . oj , ok kyl Yle mondYmo ilalSYrak
71:60  tukYmYn kaZne keCYn paSalan puEn tolmo kid-jol da uSakYl
71:61  vij-kuatSYm , kid kuCen YSten moStYmo CumYr mastarlYkSYm .
71:62  teve , mutlan , surt-oraltYm , Al uremYm , ozanlYk kundemYm
71:63  **68** arun kuCYmo da tudYm tyrlO semYn motoraNdaS tYrSYme
71:64  kumYlZYm . molanZe raS : kalYknan ErtYSe ilYSYZe , kugurak
71:65  tukYmnan suaple paSaZe mYlanna , samYrYk-vlaklan , tYglaj
71:66  SarnYmaS vele ogYl , a , mONgeSla , onCYk yZSO vij , seNaS
71:67  polSYSo kural . vet kaZne tukYm tudYm almaStYSe u tukYmlan
71:68  material<nYj poAnlYk deC posna Ske SonYmaSYZYm , Ske
71:69  SinCYmaSYZYm , Ske moStYmaSYZYm pOlekla . aramlan mo +k+p+s+s
71:70  +c+k-Ste partijYn veteranZe-vlak dene vaSlijmaSte tYge
71:71  palemdYme : " tYge peNgYdemeS tukYm den tukYm koklase kYl .
71:72  kaZne tukYmlan CumYr kugu paSa gYC Ske uZaSYZe logaleS . da laC
71:73  kommunistiCeskij stroitel<stvYn opYtSo gYna edinYj da SelaS
71:74  lijdYme . da me tudYn Sergakan keC ik padYraSYZYmat jomdarYSaS
71:75  ogYnal " .
71:76     tYAt , ludSo joltaSem , AleS SoCYn-kuSkYnat gYn , SoCmo
71:77  pYZaSetYm , avatYm-aCatYm , poSkudo-vlaketYm Ereak Sarnaltet .
71:78  palem , tYAt Er lupsan , SarSudan mlandYSte Ser temmeS CarajolYn
71:79  kurZtalYStYnat , tYge pyrtysYn Amle vijZYm kOrgYSketak
71:80  SYNdarenat . tYjYnat modmo veret otYlan pasu , kurYk saNga da
71:81  oSman , A Sudan vyd ser lijYnYt . iziet godYm tYAt , Al voktene
71:82  verlanYSe izi CodYra gYC kumYZ korka tiCak umSa kOrgYStet
71:83  tunamak Sulen kaAS tOCYSO pOdYra snegYm pogen konden , ladYra
71:84  pistYn lopka lYStaSYZe dene jomakYse gaj tutlo kogYl<Ym YSten ,
71:85  tamlen-tamlen koCkYnat . kugurak lijmeket , SySpYk jyk dene
71:86  pomYZaltYn , izinek jOraten onCen kuStYmo Sara neran , nugYdo
71:87  orZan imnetYm kolxoz vyta gYC vyden luktYn , pasuSko vaSkenat ,
71:88  tySka paSaSte jyd-keCe Ske deCet kugurak joltaSet-vlak semYnak
71:89  tYrSenat . kuanenat Ske , kuanenYt molo-vlakat paSatYm onCen . a
71:90  pasu gYC pOrtYlmek , nojYmYm-ArnYmYm monden , molo
71:91  rveze-ydYr-samYC dene pYrlA muren-kuSten , Ske kaCe Sym-ConetYm
71:92  kumYlaNdenat . tugeZe , CYla Sarnet , CYlaZat , Zap AtYr Erten
71:93  gYnat , uSYSket pura . tugeZe , semYnet , ESe ik gana ErtYSe
71:94  pagYtYS logalat , Ske SoCmo ver-SOret , kolxoz paSaSte kYrtmen
71:95  tYrSYmet , YStYS-kuCYS mastarlYket , ikmanaS ,
71:96  CijYmet-Sogalmet , koCmet-jymet , kaZne oSkYlet nigunam-nigunam
71:97  ogYt mondalt . da , SukYm tYj Sarnen kertat . AtYr ojlYSaS Somak
71:98  Ske SoCSet , unYkat-SamYClan Sym-Con kOrgYStet pogYna .
71:99     mYjYnat SinCa onCYlnem kumlo kok oraltan , viAS , uZar
71:100  SarSudo dene tyrlaltSe ureman , sader dene vydYlaltSe Catkata
71:101  izirak Alem syretlalteS . teve uremnan ik mogYrYStYZo memnan
71:102  surt-peCYna . ver sYlne , lomberan da saderan , tOr pakCa . teve
71:103  pakCa meZana . tudo aNYsYrZak ogYl , Sudan . Er SoSYm avana
71:104  tYSan kuYmo vYnerZYm Saren oSemda Yle . vYnerZe SYma , oSYn
71:105  kojYn , myndYrkO volgalt kien da avanan jyd omYZYm
71:106  kyCYkemdYmYZYm , kid paSalan aAr ulmYZYm , tudlan ulo
71:107  vij-kuatSYm puaS tYrSYmYZYm Ereak SiZtaren , memnamat , Ske
71:108  ikSYvYZe-vlakYm , moCol kuandaren . umYlenna : vet memnan
71:109  ymbalnYna adakat tyrleman u tuvYr lieS , u pinCak kapnam YrYktaS
71:110  tyNaleS , u YStYr joCa jolnam sOrastara .
71:111     surt-peCe kOrgYS naNgajYSe jolgorno kok mogYrYSto , ladYra
71:112  lombo-vlak kuSkYt . peledalt SogalmYSt godYm nuno putYrak
71:113  sOralYn kojYt , motkoCak tamlYn ypSaltYt . oS SovYran kapYSt jYr
71:114  izi paSaCe mykS-vlak CumYrgat . nunYn YzgYme jykYSt AtYr
71:115  toraSkak joNga , ala-mogaj palYdYme . no tunamak ajdemYlan Ereak
71:116  liSYl muro semYm lukteS . a moColo lombYgiCke SoCYn tunam !
71:117  tudYm pogen-pogen , pazarYStat uZalaltYn , AtYrZYm ,
71:118  kosten-koSten , telYlan kodaltYn . moCol kuanZe lijYn lombo
71:119  vujYSto mYlanna , n<oga-vlaklan : umSana , jYlmYna Ere Seme
71:120  koStYn . Suko gana , koStYmo lombYgiCkYm koNgaS SoltaS SYnden ,
71:121  kYlmen CerlanYmYna godYm avana mYlanna Em SoteS jykten . " ida
71:122  Or , temmeSkYda jyza , - maldalYn tudo , - jyza da Cot gYna
71:123  pytYralt voCsa . Er marte CYla kYlmYda tyZvake lekteS " .
71:124     ESe ylnYrakSe , purla mogYrYSto , pOrt SeNgelne , izi pakCa
71:125  verlanen . tYSte CYlaZat SoCYn : SoganZat , kovYStaZat , saltak
71:126  uSmenZat ... a Sola mogYrYSto - ENYZvondo pakCa , tYStak
71:127  kuSkYnYt pYzle , Solo da molo puSeNgat . odaraN kuSkYn
71:128  pykSerme . pykSYZYm gYn SYZe marte avana logalaS Syden ogYl .
71:129  tudYm Ske pogen . a vara , +oktAbr< pajrem Sumek , izi meSakSYm
71:130  rudalten , koSkYSo pykSYm mYlanna iktOr pajlen puEn : " koCsa
71:131  Ynde teve pykSdam , igem-SamYC , taCe kugu pajrem keCe , -
71:132  vyCkalten SYma kidSe dene tupna gYC . - lymYnak taCe keCe marte
71:133  aralenam " .
71:134     ... Camanen ojlaS logaleS , taCe surtna-peCYnan olmYZak vele
71:135  SinCen kodYn , tuSan Ynde arYmSudo , nuZ da korSaNge kuSkYn
71:136  SogalYn . memnan vele ogYl , AtYr molo poSkudemYnat SoCmo
71:137  pYZaSYSt tYgak Salanen . ojlYSYm : oZno AlYStem kumlo kok
71:138  surt-oralte lijYn , a taCe tYSte ulYZat latSYm eS ila da A
71:139  tYSte , A tuSto paSam YSta .
71:140     mom YStet ? izirak Allam ala-mo Sot **69** dene me SOrYnrak
71:141  onCaS tyNalna . sadlan kOra eN-vlak u oraltYm ogYt CoNo , nOltat
71:142  gYnat u surtYm A +olor AleS , A poSkudo kolxozYn rydO ilemYStYZe
71:143  - +usolaSte . koklaStYna Ske surt-oraltYZYm uZalen koltYSYZat
71:144  lieS . onCYlgoC Sonalten SuktYdYmYlan kOra kolxoz pravlenij izi
71:145  Allan melYn SogalYn ogYl : ilYSe-vlaklan paSa sitYSYn uke . ulo
71:146  laCak AlYSte SorYk ferma , tuStYZat nYl eN paSam YSta : kum
71:147  ydYramaS SorYkYm onCa , vese - koCegarlan . keNeZYmZe ESe jOra -
71:148  mogaj-gYnat paSa lekteS , a telYmZe mom YStaS ? tYrSYme deC
71:149  posna , marij manmYla , mySkYrYm temaS , ikSYve-vlakYm Cikten
71:150  SogaltaS ok lij vet . OrYt da paSam YSten kertSe vijvalan
71:151  pOr>eNZe , ydYramaSYZe , koStaS tora ogYlat , kaZne Er eda
71:152  " +druZba " kolxozYn rydO ilemYSkYZe - +usolaSke - vaSkat .
71:153  AtYrYSt A traktor dene YStat , A maSinam viktarat , A vol<Yk
71:154  fermYSte tYrSat . ikmYnAr eNYSt +palantaj lymeS kolxozYn
71:155  ClenZYlan SotlaltYt , tyrlO paSam Suktat . brigadirYn narAdSe
71:156  poCeS tyrlO somYlYm SuktYSo ydYramaS-vlakSe , mutat uke , kaZne
71:157  keCYn nYl uStYS koklaS niguzeat koStYn ogYt kert .
71:158     tudYmat eSarena : Alnam palYSe kaZne eN kYzYt Camanen ojla :
71:159  " aj , mogaj motor Al Yle iktaZ kolo-kumlo ij onCYC . Erten kaet
71:160  uremZe muCko , onCen kOranet : viAS , SarSudan urem , kumYl
71:161  nOltYSO surt-oralte , surt den surt koklaSte Catka peCe , uremYn
71:162  kok muCaStYZat lopka pasu kapka , kaZne pOrt onCYlno ladYra
71:163  puSeNge , motor savar , kapka voktene - vydan voCko ... vigak
71:164  togdaet : tide AlYSte motorlYkYm jOratYSe , mlande dene
71:165  ymYreSlan kYlYm kuCen , ikte-vesYm umYlen ilaS SonYSo , paSalan
71:166  ulo ynarYm , moStYmaSYm puYSo kalYk ila " .
71:167     ludSo joltaSem , vueS it nal , utlarak vozalten koltYSYm
71:168  SarnYmaSem nergen . mYlanna ikte Serge : me AlYse SylYS dene
71:169  ilen kuSkYnna , poro den osalYm palaS tYSte tunemYnna . sandenak
71:170  dYr kumYlna poro , usta kumYlnat jykSen ogYl , meat ilYS dene
71:171  tOr oSkYlaS tYrSena , kertmYna semYn CYla tidYZYm taCYse rveze
71:172  den ydYr-vlakYn Sym ConeSYSt SYNdaraS tYrSena . CYla tide
71:173  SarnYmaSna umbakYZe ojlYSaS Somaknam raSemdaS , kelgemdaS ,
71:174  peNgYdemdaS polSa . Camanen ojlat , Camanen vozat pYtartYS
71:175  ZapYSte tYgYde , onCYkYlYk ilYSlan kelSYdYme Al-vlak nergen .
71:176  nunYm aralen kodaS , tuso kalYkYn ilYSYZYm CYla SotYStat viANdaS
71:177  kyleS . uke gYn pOrtYltaS lijdYme paSa lijYn kerteS . liASYZe
71:178  lijYnak . teve +SemrokdYmo kundemYSte gYna AlYse ilemYn vizYmSe
71:179  uZaSYZe mlande ymbaCYn yStYlaltYn . kaenYt eN-vlak ves
71:180  kundemYS : olaSke , tyvYrgO ozanlYklaS , kodenYt jOrSeSlan
71:181  pukSen-jykten , Cikten-SogaltYSe poro ozaStYm-mlandYStYm .
71:182  sandenak dYr AtYr tyZem gektar mlande pajdam puYmYZYm Carnen ,
71:183  AtYr vere tudo tYgYde kuEr da molo vonder dene vydYlaltYn .
71:184  molanZe raS : ok SiZ tudo Ske ozaZYn poro kumYlZYm , uS-akYl
71:185  vijZYm . tYgak ogYl mo ? tYgak ! Sagal logaleS tudlan , torase
71:186  mlandYlan , tyrlO yANdYS , naCarYn tudo puSkYdemdalteS , da mo
71:187  SoCmYZat ajdalijZe kojYSlan kOra kyleS semYn pogen ok nalalt .
71:188     teve +palantaj lymeS kolxozYS purYSo +kuftino , +voroZcovo ,
71:189  +verx-+iletsk Al-vlak jOrSeS pYtenYt . kolo-kumlo ij onCYC tYSte
71:190  ik SonYmaSan eN-vlak ilenYt . SurnYmat kuStenYt , vol<YkYmat
71:191  aSnenYt , mlandYStat naCar ogYl lijYn . a taCe tide mlnadYm
71:192  kolxozYSto kokYmSo sortlan Sotlat : kuftinat mlande manYt .
71:193  CYnak , tudYn ikmYnAr uZaSYZe oSman . kykSO lektYSan SurnYm
71:194  SoCYktYZo manYn , tudYm yANdYman da yANdYman Yle . yANdYSYZe
71:195  gYna ok logal Sol : SupSYktaS tora ... mutat uke , kyleS semYn
71:196  tuso mlandYm onCaS gYn , ajdeme , oza kumYlYm pYStaS gYn ,
71:197  tYStat naCar ogYl lektYSan SurnYm nalaS lieS Yle , sade mlande
71:198  Caple deC Caple SudYmat SoCYkta Yle . a kYzYt mo ? adakSYm tYse
71:199  ver-SOr vol<Yk aSnaS peS pajdale : olYkan , CodYran , vydan .
71:200  UZgunamZe palemdYme Zaplan transportSat ok lij - vuCen Sogen ,
71:201  AtYr Zap jomeS , koklanZe kornYZat naCar lieS . miAt gYnat ,
71:202  paSa kyleS semYn ok vorane , tYSeC-tuSeC YSten koden , adak
71:203  mONgO mogYrYS vaSkat .
71:204     tudYkeS kodSo mlande " +druZba " , +kalinin lymeS
71:205  kolxozlaStat , " +ilet< " sovxozYStat AtYr ulo . sandenak nine
71:206  ozanlYk-vlakYn Al ozanlYk produkcijYm YSten nalme SotYSto onCYk
71:207  toSkalmYSt kugun ok paldYrne .
71:208     CYlaZYmat SotYS nalYn , tYgaj SonYmaSke tolYna : vet oZnYsek
71:209  ajdeme tukYm mlandYm pajdalYn kuCYltaS manYn , ondak ilemZYm
71:210  vorandaren , paSa vijYm eSaraS tYrSen , a kYzYt mONgeSla :
71:211  ajdemYm tuSeC koraNdena , mlande dene uSnaltSe " kYlYmdYZYm
71:212  pyCkYna " . molo semYn niguzeat ojlaS ok lij . ilYS iktYm
71:213  jodeS : izirak Al-vlak mogYrYS utlarak melYn lijman , nunYm
71:214  tulYkeS kodYmo ok kyl . izi Alat tySka ozanlYkYn ENertYSYZe .
71:215  tudat kertmYZ semYn pajdam konda .

72:1  72  kurYmaSlYk podvig     **3**
72:2     tenij 9 majYSte pytYn< sovet kalYk , iza-Sol<o socializm
72:3  Ellase taNna-vlak , onCYkYlYk ErYk ilYSlan ySanen ilYSe ajdeme
72:4  tukYm gitlerovskij +germanijYm , faSizmYm kYren SalatYmYlan
72:5  nYlle ij temme keCYm palemdaS tyNalYt . nYlle ij onCYC
72:6  tynAmbalse kalYk-vlak ulo oN dene kuStYlgYn SylaltenYt :
72:7  +evropYSto SuCko sarYn aZgYn tulZYm faSizm pYZaSeSak pYzYralme .
72:8  kugu +seNYmaS keCe tolYn SuYn . no tolYn SuYn manmaSat ESe
72:9  raSemYn , CYn Con dene kalasYme tura oj ogYl . tudYm peS kugu
72:10  orlYkYm , nimuCaSdYme nelYlYkYm seNen ErtYmeke , SoSo Er tynASke
72:11  kondYmo . kondYmo ! no mogaj kugu vyran akYm tylYmO .
72:12     AnlYk faSizmYm gitler-SamYCSYge +berlin kudYveCYse bomba
72:13  lakeS benzinYm optal jylaltYmeSke sovet kalYklan , tudYn
72:14  CaplanYSe +armijZYlan tynAse molo nimogaj Ellan uZdYmo ,
72:15  palYdYme geroiCeskij kornYm ErtaSYSt logalYn . 1418 keCe den jyd
72:16  muCko SujnYSo +velikij +oteCestvennYj vojnaSte memnan kalYkna
72:17  kolo million ErgYZ den ydYrZYm jomdaren . vet kasvelYse sarlaSte
72:18  Suaralt AmdYlaltSe faSist armij memnan ymbak SiZde kerYltYn .
72:19  sandenak , manmYla , kaZne keCYn tuSmanYm lunCYrtYl , tudYn azu
72:20  pyjZYm nySkemdYl , tygatYl , pervYj ijlaSte AtYr Caknen tolaS
72:21  pernen . CaknaS CaknYme , no vet koden tolmo mlandYm ugYC tyrYs
72:22  pOrtYltaS , jYrnYk deC poSkudo +pol<Sa , +bolgarij , +rumYnij ,
72:23  +vengrij , +Cexoslovakij kalYk-vlakYm utaren , +berlin , +praga
72:24  marte visaS lijdYme pyZvydSO kylYnYt . tidYm ale marte tynAn
72:25  uZmo nimogaj primer denat taNastaraS ok lij .
72:26     sarYSte me posna nalme eN-vlakYn geroizmYStlan kOra gYna
72:27  seNYmaSke SuYnna manme dene joNYlYS lijYna . vojna - millionlo
72:28  eNYn peS nele , lydYkSO sarze paSaZe , podvigSe . oboronitel<nYj
72:29  kredalmaS kuZu Zap Sujnen . mutlan , +brest krepost< 30 keCe
72:30  kredalYn , +leningrad - 900 , +sevastopol< - 250 , +stalingrad -
72:31  163 , +moskva - 90 sutka utla , +odessa den +kiev - 73 jyd-keC
72:32  dene .
72:33     pale : oborona , aralalt SogYmo dene gYna seNYmaSke ot tol ,
72:34  seNYSYS ot lek . nine aralalt SogYmo kredalme pagYtYSte myndYr
72:35  tYlYS zavod den kugu predpriAtij-vlakYm kusaren , nunYm paSaSke
72:36  koltYmo . " CYla frontlan , CYla seNYmaSlan ! " partijYn
72:37  yZmaSYZe kaZne sovet eNYn Sym-ConYSkYZo , uS-akYlYSkYZe SYNen .
72:38  sarYn pervYj viC tYlze ZapYStYZe gYna kasvel gYC Ervek 1523
72:39  predpriAtijYm , tidYn SotYStak 1360 kugu voennYj zavodYm
72:40  EvakuirovatlYme . nunYn kokla gYC SukYZo 1941 ij muCaStak sar
72:41  kuralYm luktaS tyNalYn . tYge ElYn kuatSe vara semYn kuSkYn
72:42  tolYn . sar ZapYSte **4** memnan Elna ij eda kokla Sot dene 27
72:43  tyZem utla samoletYm , 24 tyZem Colo tank den
72:44  samoxodno-artillerijskij ustanovkYm , 24 tyZem utla orudijYm
72:45  YSten luktYn . kaCestvo SotYSto memnan boevoj texnikYna tuSman
72:46  oruZij deC AtYrlan Caple , ySanle lijYn . tYl den front SoCmo
72:47  mlandYnan ik kap-kYlYSkYZe , ik vyrSerYSkYZe savYrnenYt .
72:48     rodinan stolicYZe sar ZapYSte +sovetskij +vooruZennYj +vijlan
72:49  347 gana salUtYm puEn . Suko soedinenij +leningradskij ,
72:50  +stalingradskij , +kievskij , +sevastopol<skij , +minskij ,
72:51  +kiSinevskij , +varSavskij , +budapeStskij , +berlinskij ,
72:52  +praZskij , +port-+arturskij , +xinganskij da molo lymYm nalYn .
72:53     lyddYmYlYkYm , ColgalYkYm , geroizmYm onCYktYmYlan SoCmo
72:54  El-ava million dene saltak , matros , oficer , general da
72:55  admiral ErgYZ-vlakYm orden , medal< dene nagraditlen . tynAm
72:56  OrYktarYSe podvig kaZne boeclan primer lijYn . teve , mutlan ,
72:57  +aleksandr +matrosov semYn 300 nare voin dot den dzot
72:58  ambrazura-vlakYm En Andar vyran SymYSt dene petYrenYt . kapitan
72:59  +nikolaj +gastellon samolet EkipaZSYla 74 letCik jylYSO tulan
72:60  maSinaZYm tuSman ymbak symYren . +viktor +talalixinla memnan
72:61  CaplanYSe 200 utla aviatorna-vlak UZYSto faSistskij samoletYS
72:62  kerYltYnYt , taranYm YStenYt . +kugu +oteCestvennYj sar ZapYSte
72:63  En lyddYmO , tale , patYr , SoCmo Ellan En ySanle , SkenYStYmat
72:64  CamanYde kredalSe 11603 eNlan +sovet +soUzYn +gerojZo lymYm
72:65  puYmo . a tYgaAk kugu deC kugu podvigYm YStYmYlan 2457 saltak
72:66  den serZant +slava ordenYn tyrYs , tiCmaS kavalerZe lijYnYt , a
72:67  nunYn kokla gYCak nYlYtYnZe - matros +p +dubinda , saltak +a
72:68  +aleSin , letCik +a +droCenko da artillerist +n +kuznecov EHe
72:69  +covet +soUz +geroj lymYm nalYnYt .
72:70     vojna , vakSky pYrCYm joNYStYmYlak , ajdemYm rokYS uren .
72:71  eN-vlak tidYm raS uZYnYt , no Elnan ErYkSe , nezavisimost<So
72:72  verC , onCYkYlYk Sol<o-SyZar ilYS verC Andar uS-akYl , tul
72:73  semYnak vurgYZ jylYSO Sym-Con dene ilaS-kolaS kredalYnYt . kodSo
72:74  sarYn En tale letopisecSe +k +simonov " +ZivYe i mertvYe "
72:75  knigaStYZe tYge vozen : " lejtenant ilYS nastuplenij ZapYSte
72:76  kuZu lijYn ogYl - bojYS purYmo deC vara susYrgYmo ale kolYmo
72:77  marte kokla Sot dene - kaZnYlan indeS sutka ... "
72:78     memnan sovet Elna nigunam vojnam tyNalYn ogYl . socializm
72:79  kalYklan tide Sym-kumYlZYlanak kelSYdYme SuCko paSa . vet u pOrt
72:80  puram , u ilYSYm nOltYSO ajdeme SalatYl , jylatYl pYtarYme
72:81  nergen SonaSat ok toSt . no memnan ymbak iktaZ-kO banditla
72:82  kerZaltYn gYn , tunam Ske surt-peCYm , ErYk mlandYm aralen kodaS
72:83  iziZge-kuguZge kYnelYnYt . sovet El tYnYs +dekret dene SoCYn da
72:84  teNgeCat , taCat , Erlat tudo mirYm saklen kodYSaS verC ulo
72:85  vij-kuatSe dene peNgYdYn Sogen , Soga da SogaS , kuCedalaS
72:86  tyNaleS . me nigunam agressijYm YSten ogYnal . tidYm memnam En
72:87  Cot uZmYSudYmYn onCYSo En SakSe tuSmannat SOren kalasen ok
72:88  kert . me kYzYtse , taCYse AdernYj vojna tyNal kertme lydYkSO
72:89  ZapYStat CYla tynA onCYlno En tYnYsle El ulmYnam ulo ConYm poCYn
72:90  ojlena . tide En SuCko tulYSto pytYn< mlande SarZat YnZe SYrpeSt
72:91  kaj manYn , imperialist , sar verC kumalSe tyCa dene kutYren
72:92  kelSaS ulo jOnYm kuCYltYna . vet u sar tyNalman gYn , tuSto
72:93  seNaltSYZat , seNYSYZat ok lij - CYlan pYtat .
72:94     1984 ij 25 sentAbr<YSte +s+s+s+r +pisatel< uSem pravlenijYn
72:95  Ubilej plenumYStYZo +k+p+s+s +c+k-n +general<nYj +sekretar<Ze ,
72:96  +s+s+s+r +verxovnYj +sovet +prezidium +predsedatel< +k +u
72:97  +Cernenko joltaS tYge palemden : " memnan onCYko kaen SogYmo
72:98  templan vneSnepolitiCeskij obstanovka izi ogYl vliAnijYm YSta .
72:99  a tynA ilYS , pagYt kYzYt motkoC turgYZlandarYSe ...
72:100     kYzYtse tynAmbal ilYSYn koCo CYnZe tYgaj : Camanen kalasaS
72:101  logaleS , AdernYj lydYkSO peS kugu . tudYn deC ot SYl , tudYn
72:102  deC **5** mYskara dene ot utlo . AdernYj lydYkSO vaStareS
72:103  aktivnYn da SonYmaSke SuaS tYrSen kuCedalman , me tYgak YStena .
72:104     soedinennYj +Stat-vlak dene kYlYm kuCYmo SotYSto memnan Con
72:105  kumYlna En onCYCak tYSeC lektYn Soga . vet tynAmbalse arenYSte
72:106  paSan kuze kaen SogYmYZo tide kYl kuCen SogYmaSYn mogaj ulmYZ
72:107  dene aklalteS . tuge gYnat , +s+S+a-Ste - ilYS tYge onCYkta -
72:108  teve mom umYlYmYSt ok Su ale umYlaS ESe Amde ogYtYl :
72:109  sovetsko-amerikanskij otnoSenijYm iktOr ulmo , vaS-vaS pagalYme
72:110  da ikte-vesYn El kOrgO paSaSkYZe SySkYlt purYdYmo princip
72:111  negYzeS saemdYme deC molo CYn korno uke " .
72:112     pytYn< tynAmbalse progressivnYj ajdeme tukYm tYnYsYm aralen ,
72:113  saklen kodYSaS verC peS tale kuCedalmaSke kYnelYn . tide peS
72:114  kuatle dviZenijYn onCYl radamYStYZe +sovet +soUz , socializm
72:115  lager<Yse El-vlak ulYt . memnan kalYkna tide tYnYs keCYna verC
72:116  peS kugu nadYrYm pYSten . sandene me , sovet eN-vlak , +kugu
72:117  +seNYmaSlan 40 ij teme keCYm +sorla den +COgYtan al +znamAnam
72:118  taen vaSlijme pagYtYSte Ere Sarnena , million da million Conna
72:119  dene ojlena :
72:120     - nimoat ogeS mondalt , nigOmat ogYna mondo !
72:121                 ...
72:122     armij den flotYn voinZe-vlak , pytYn< kalYk +kugu
72:123  +oteCestvennYj sarYSte seNYmYlan 40 ij temme keCYm En volgYdo
72:124  pajrem semYn palemdaS AmdYlaltYt . faSizmYn Sem vijZYm kYren
72:125  SalatYme +seNYmaS pytYn< ajdeme tukYmYn ilYSYStYZe peS kugu
72:126  istoriCeskij londem , mondaltdYme rubeZ lijYn . kugu sarYSte
72:127  +lenin partijYn ustan da ySanlYn vujlatYmYZ poCeS sovet kalYk
72:128  +rodinYnan ErYkSe den nezavisimost<SYm aralen , faSist kullYk
72:129  deC +evropYso Suko ElYm utaren da tynAmbalse civilizacijYm
72:130  pYCkemYS tamYk deC saklen koden .
72:131     kommunistiCeskij partij Elnam ikoAn boevoj lager<YS savYren .
72:132  " CYla frontlan , CYla seNYmaSlan ! " lozung sovet kalYkYn
72:133  boevoj znamASkYZe savYrnen . ErYk keCe jYmalne kuSSo ElYn ErgYZ
72:134  den ydYrZO-vlak tulan ijYn pervYj keCYlaStYZak voenkomatlaS
72:135  frontYS koltaS jodYn tolYnYt . nunYn koklaSte En onCYlno
72:136  kommunist den komsomolec-vlak lijYnYt . marij respublikYna gYC
72:137  130 tyZem nare eN , ikmanaS , kaZne nYlYmSe , faSist zaxvatCik
72:138  vaStareS kredalYn .
72:139     komsomolYn vospitannikSe , +medvedevo rajon , +knAZna -
72:140  +danilovo Al rveze +vasilij +stepanoviC +arxipov pYtartYS patron
72:141  marte gitlerovec-vlak vastareS kredalYn . lyddYmO pulemetCik kok
72:142  SydO nare faSistYm pYtaren . tuSmanYn kugu vijZe dene
72:143  vaSpiZmaSte gerojYn joltaSYZe-vlak CYlan kolenYt . SketYn kodSo
72:144  +v +arxipov , pYtartYS pulemet lenta pYtYmek , kidYS pistoletYm
72:145  nalYn . tuSman tudYm ilYSYmak rualten nalaS Sonen , no +marij
72:146  pedinstitutYn onCYCso studentSe pYtartYS pulAm SkanZe koden .
72:147  +vasilij +stepanoviC +arxipov +kugu +oteCestvennYj vojnaSte
72:148  lijSe zemlAkna koklaSte +sovet +soUzYn +gerojZo pervYj lijYn .
72:149     +kosolop rajon , +izi +pumarij tyNaltyS SkolYn onCYCso
72:150  tunYktYSYZo +sergej +romanoviC +suvorov tuSman vaStareS pYtartYS
72:151  vyr CyCaltYS marte Sogen . zapadnYj frontYn komanduUHijZe armij
72:152  general +g +k +ZukovYn podpisatlYme oficial<nYj dokumantYSte
72:153  tYge serYme : " 222 strelkovYj divizijYse 774-Se polkYn boecSe ,
72:154  krasnoarmeec +suvorov +sergej +romanoviCYn boevoj dejstvijZe
72:155  nergen . tudo 1922-So ijYSte SoCYn , marij , +v+l+k+s+m Clen ,
72:156  +joSkar +armijYSte 1941 ij gYC . 1942 ij 17 iUl<YSto peS Cot
72:157  susYrgYSo kolen .
72:158     774-Se strelkovYj polk gYC avtomatCik gruppa ,
72:159  kyrtn<YvoStYran kok zagraZdenijYm ErtYmek , nemYC tyCam
72:160  blindaZla gYC kYren luktaS **6** bojYS puren . boec-vlak faSist
72:161  ymbak granatYm kYSkenYt . no vij ikgaj lijYn ogYl . gruppYn
72:162  komandirZYm mina oskolko puStYn . boec +suvorov susYrgen . uSYm
72:163  nalmek , tudYn deke nuSSo gitlerovec-vlakYm uZYn . faSist tyCa
72:164  susYrgYSYm plenYS nalneZe . tudo pYtartYS vyr CyCaltYS marte
72:165  kredalaS reSitlen . pervYj avtomat oCered< dene kum faSistYm
72:166  puStYn . +suvorov joltaS kok Sagat Zap tuSmanYm Caktaren Sogen .
72:167  tide pagYtYSte lu faSistYm pYtaren da SukYm susYrten . tunam
72:168  SYdeSken orYSo faSist-vlak +suvorov ymbak minomet da pulemet
72:169  tulYm poCYnYt . Ynde tudo kolen manYn Sonen , gitlerovec-vlak
72:170  kYnelYnYt da onCYk oSkYlYnYt , no nunYm adak pulA tul vaSlijYn .
72:171     krasnoarmeec +suvorov faSist-vlakYn kugu gruppYZ dene keCYgut
72:172  kredalYn , SYm gana susYrgen , gitlerovec-vlak vaStareS vyr
72:173  jogenak kredalYn . jydYm sanitar-vlak tudYm faSist tul jYmaC
72:174  luktYnYt . +suvorovYn okopSo voktene 22 kolYSo nemYC saltak
72:175  kien " .
72:176     fasist-vlak vaStareS lyddYmYn , ustan kredalYn +mixail
72:177  +nikolaeviC +loginov . tudo 1941 ijYStak sar tulYS puren , El
72:178  kOrgYS SySkYlt purYSo tuSmanYm Caktaren Sogen da tudYm jOrSYn
72:179  pYtarYmeSke kredalYn . +knAZna - +danilovo AlYn kokYmSo ErgYZat
72:180  +sovet +soUzYn +gerojZo lijYn .
72:181     +mixail +aleksandroviC +zareckix uZmYSudYmo tuSmanYm UZYSto
72:182  poCken . Ske SturmovikSe dene tudo 5 tankYm , 3 parovozYm , 93
72:183  vagonYm , 50 avtomaSinYm , 10 polevoj orudijYm , 12 zenitnYj
72:184  batarejYm , 600 utla tuSman saltak den oficerYm pYtaren .
72:185     kurYmaSlYk podvigYSt dene mondaltdYme CapYm nalYnYt marij
72:186  kundemnan ErgYZe , +sovet +soUz +geroj-vlak +evsej +alekseev ,
72:187  +valentin +ardaSev , +aleksandr +vladimirov , +aleksej +gromov ,
72:188  +stanislav +kostrov , +nikolaj +rAbinin , +feodan +radugin da
72:189  molat .
72:190     +kugu +oteCestvennYj vojnan frontlaStYZe geroizmYm ,
72:191  lyddYmYlYkYm onCYktYmYlan 15 tyZem memnan zemlAknam SoCmo Elnan
72:192  ordenZe da medal<Ze dene nagraditlYme . 45 otvaZnYj voinlan
72:193  +sovet +soUz +geroj lymYm puYmo , 10 starSina den serZant +slava
72:194  ordenYn CYla kum stepen<ZYn tiCmaS kavalerZe lijYn .
72:195     sar ZapYSte memnan respublikYse Semer-vlak tYlYSte peS kugu
72:196  geroizmYm onCYktenYt . nele , tulan ijYn pervYj pagYtYStYZak
72:197  kasvel kundem gYC +marij +a+s+s+r-YS 10 promYSlennYj
72:198  predpriAtijYm EvakuirovatlYme . oblastnoj partijnYj
72:199  organizacijYn vujlatYmYZ poCeS respublikYse paSaze-vlak kyCYk
72:200  ZapYSte frontlan kylSO produktcijYm luktaS tyNalYnYt .
72:201     paSaze klass den pYrlA kolxoz kresan<Yk eSat iktOr tYrSen .
72:202  respublikYse Al kalYk sar ZapYSte Ellan millionlo pud kindYm ,
72:203  pareNgYm , SYlYm , SOrYm da molo produktYm kolten . pytYn< sovet
72:204  kalYk semYnak marij paSaCe eS gerojlo armijlan paSa dene gYna
72:205  ogYl , tYgak oksa denat polSen . nuno oborona fondYS 100 million
72:206  teNge utla oksam " +marij kolxoznik " , " +marij komsomolec "
72:207  aviaEskadrilijYm , tank kolonnYn YStaS puEnYt .
72:208     seNYmaS verC , ESe ik gana palemdena , peS SergYn tylYmO .
72:209  gitlerovec-vlak 1700 utla olam , 70 tyZem sela den AlYm , 32
72:210  tyZem zavod , fabrika , Saxta da molo promYSlennYj predpriAtijYm
72:211  SalatenYt . tuSman memnan nacional<nYj poAnlYknan ik kumSo
72:212  uZaSYZYm pYtaren . sovet eN-vlak tidYm nigunam ogYt mondo .
72:213     +kugu +oteCestvennYj vojnan peS nele urokSo tukYm gYC tukYmYS
72:214  Ere bditel<nYj liAS tunYkten . sar vaStareS , pytYn< tynAmbalse
72:215  tYnYs vijYm uSen kredalman . socializmYn seNen nalmYZYm saklaS
72:216  da saklaS , tudYm ESe viAnYm YStaS tYrSaS kyleS .
72:217  imperialist-vlak socializm vaStareS u " krestovYj poxodYm "
72:218  uvertarenYt . tYge nuno +s+s+s+r da tudYn taNZe-vlakYm voennYj
72:219  kuat SotYSto kuze-gYnat Erten kaAS tOCat .
72:220     sovet kalYk CYla tidYm SotYS nalde ok kert . Elnan
72:221  EkonomiCeskij **7** den oboronnYj kuatSYm tYrSen YStYme paSa
72:222  dene Ereak viANden SogYSaS verC lYm lijde tYrSa .
72:223     kYzYtse lydYkSO pagYtYSte posnak bditel<nYj lijme , kalYkYm
72:224  voenno-patriotiCeskij vospitatlYme , molodeZ<Ym +sovet +armij
72:225  radamYSte sluZitlaS AmdYlYme jodYS En onCYl verYSte lijSaS .
72:226     partij oblastnoj komitetYn vujlatYmYZ dene memnan
72:227  respublikYSte +k+p+s+s XXVI s>ezdYn punCalZe negYzeS molodeZ<Ym
72:228  saltak sluZbYlan AmdYlYme SotYSto kugu paSa YStalteS . molodeZ<
72:229  aCa-koCan boevoj da paSa tradicijYStYm kelgYn SYmla . komsomolec
72:230  da pioner-vlakYnak polSYmYSt dene 220 boevoj Cap muzej den
72:231  ugolokYm poCmo , 328 pamAtnik den obeliskYm YStYme . sovet
72:232  kalYkYn revolUcionnYj , boevoj da paSa Cap verlaSkYZe mien
72:233  koStmo +vsesoUznYj poxodYSto respublikYse 100 tyZem utla
72:234  komsomolec den molodeZ< lijYnYt . Cap muzejlaSte nuno ColgalYk
72:235  urokYm Ertarat , pioner radamYS purat , sarYn , paSan
72:236  veteranZe-vlak dene vaSlijYt .
72:237     tunemSe molodeZ< tyNaltYS voennYj AmdYlaltmaSYm Erta .
72:238  CumYrYmo opYt gYC raS : Skol den professional<no-texniCeskij
72:239  uCiliHYlaSte tYge AmdYlaltSe samYrYk eN armij ilYSlan vaSke
72:240  tunemeS , kuatle oruZij den texnikYm pisYn umYlen naleS ,
72:241  otliCnik , klassnYj specialist lieS .
72:242     tunemSe-vlak koklaSte vneuCebnYj oboronno-massovYj paSan akSe
72:243  Ere nOltalt Soga . tudYn negYzSYlan " +zarnica " , " +orlenok "
72:244  voenno-sportivnYj modYS-vlak SotlaltYt . tYgaj modmaSte ydYr den
72:245  rveze-vlak tyNaltYS voennYj AmdYlaltmaS urokYSto nalme
72:246  SinCYmaSYm peNgYdemdat . kaZne ijYn respublikYse 85 tyZem Colo
72:247  tunemSe tYgaj sovernovanijYS lekteS . nuno +sovet +vooruZennYj
72:248  +vijYn istorijZe nergen viktorinYm Ertarat , voinskij +ustavYm
72:249  tunemYt , tura lyjkalaS , voennYj topografijYm verYStak SYmlaS ,
72:250  medicinskij polYSYm puaS AmdYlaltYt .
72:251     socialistiCeskij Elnam aralaS AmdYlaltmaSte " +onCYkYlYk
72:252  voin " klub-vlakYn zanAtijYSt kugu polYSYm pua . tYgaj klubYm
72:253  respublikYse kaZne rajonYSto , AtYr professional<no-texniCeskij
72:254  uCiliHYSte poCmo .
72:255     pYtartYS ZapYSte respublikYse molodeZ< fizkul<tura , sport
72:256  deke utlarak melYn savYrnen . latnYl-latkandaS iAS samYrYk-vlak
72:257  " +g+t+o " +vsesoUznYj fizkul<turnYj kompleksYn normYZYm
72:258  sdatlat .
72:259     paSaCe kollektivYSte , uCebnYj zavedenijYSte
72:260  prizYvnik-vlakYm +vooruZennYj +vij radamYS torZestvenno uZatYmaS
72:261  Ynde tradicijYS savYrnen . tuSto sar den paSan veteranZe ,
72:262  aCa-ava , paSam pYrlA YStYSe joltaS , ydYr-vlak onCYkYlYk
72:263  saltaklan sajYn sluZitlaS sugYn<Ym puat , a tudYZo SoCmo
72:264  mlandYnam SinCasortala aralaS , kyleS lieS gYn , +sovet +rodina
72:265  verC Ske ilYSYmat CamanYde kredalaS mutYm pua .
72:266     memnan respublika gYC armij radamYS kajYSe-vlak voinskij
72:267  dolgYStYm Cap dene Sukten Sogat . voenkomat den paSaCe
72:268  kollektivlaS , aCa-ava-vlak deke voinskij Cast<la gYC tau
72:269  Somakan serYS Ereak toleS . lyddYmYlYk den otvagYm onCYktYmYlan
72:270  pYtartYS ijlaSte gYna AtYr memnan saltak den oficer zemlAknam
72:271  boevoj orden da medal< dene nagraditlYme . teve +joSkar-+olase
72:272  " +Elektroavtomatika " zavodYSto paSam YStYSe onCYl paSaze
72:273  +viktor +pavloviC +anuCin saltak sluZbYZ nergen tYge Sarnalta :
72:274     - mYlanem +afganistan +demokratiCeskij +respublikYSte +sovet
72:275  vojskan ograniCennYj kontingentYStYZe sluZitlaS logalYn ...
72:276     armij den kalYkYn onCYCso gerojlo tradicijYStlan ENerten ,
72:277  taCYse voinna-vlak +s+s+s+r +vooruZenij vijYn SOrtn<O knigaSkYZe
72:278  u deC u , Caple stranicYm vozat . komsomol<skij organizacij
72:279  sekretar<-vlakYn +vsearmejskij soveHanijYStYSt +k+p+s+s +c+k-n
72:280  +general<nYj sekretar<Ze , +s+s+s+r +verxovnYj +sovet +prezidium
72:281  +predsedatel< +k +u **8** +Cernenko joltaSYn ojlYmYZo , +rodinYm
72:282  aralYSe-vlakYn  paSaStYm kykSYn aklYmYZe , armejskij den
72:283  flotskij komsomollan +boevoj +joSkar +znamA ordenYm puYmo dene
72:284  kumYlaNYn , Cast< , korabl< , podrazdelenij-vlakYn liCnYj
72:285  sostavYSt +kugu +seNYmaSlan 40 ij temmYm u , kykSO pokazatel<
72:286  dene vaSlijYt . tidYn godYm me +k +u +Cernenko joltaSYn ojZo
72:287  dene tovatlena : " partij +central<nYj +komitet den +sovet
72:288  pravitel<stvo kalYk onCYlno SkenYStYn En kugu
72:289  otvetstvennost<YStYm raS palat . 1941 ij iUn< nigunam ok lij ,
72:290  ok pOrtYl . keC-mogaj agressorlan tunamak yCYm Suktena . tek
72:291  tidYm memnan taNna-vlakat da tuSmannat palen SotYSt " .
72:292     +sovet +socialistiCeskij +respublika-vlak +soUzYn ,
72:293  +varSavskij +dogovorYso El-vlakYn +vooruZennYj vijYSt
72:294  socializmYn seNYmaSYZYm aralaS Ere Amde ulYt .
72:295     da , memnan mutna peNgYde . me En nele , SuCko ij tyNaltyStak
72:296  ojlenna Yle : " memnan paSana CYn paSa , me seNena ! " nYlle ij
72:297  onCYC tide laC tYgak lie . +lenin partijYn idej SylYSeSYZe
72:298  SuarYme kalYkYm seNaS ok lij . sovet kalYk mom aralYSaSYm , kuze
72:299  aralaltSaSYm raS pala .
72:300     +kugu +seNYmaSlan 40 ij temme vaSeS me respublikYnan kalYk
72:301  poEtSe +m +kazakovYn 1945 ijYSte vozYmo poCelamutSYm
72:302  Sarnaltena :
72:303                     da , tYjYn Erge-SamYCet ,
72:304                     ava Conan Symbel mlandem ,
72:305                     En ozYrkan tul voSt vonCen ,
72:306                     kaenYt onCYk jylYde .
72:307                     En jOsO keCe goC tYge
72:308                     kondenYt tYnYsYm tYlat .
72:309     tek pytYn< tynAmbalse kande kava , SYraten onCYSo aru , Andar
72:310  keCe jolgYZYSt . memnan +armijna laC tYgaj tYnYslYk verCYnak
72:311  kuCedalYn , kuCedaleS da onCYkYZYmat peNgYdYn SogaS tyNaleS .

73:1  73  u kuat   **4**
73:2     Ynde ik ij utla mYj kalYkYn sajlen SogaltYme eNZe ulam .
73:3  +zvenigovo den +volZskij rajonlaSte ilYSe kalYk deC +s+s+s+r-Yn
73:4  En kySYl organYStYZe predstavitel< liAS peS kugu pial , ySan .
73:5  gosudarstvennYj vlast<Yn En kySYl organZYn sessijlaStYZe paSam
73:6  YStYme godYm uSYS Suko gana tYgaj SonYmaS tolYn  puren :
73:7  " +s+s+s+r-YSte , CYnak , CYla vlast< kalYk kidYSte " . tidYn
73:8  nergenak +s+s+s+r +konstitucijYStat CotkYdYn vozen SYndYme .
73:9     sessij ErtYme ZapYSte mYj Suko gana kindYm onCen kuStYSYn
73:10  taNastarYmaSYZYm Sarnaltenam : +verxovnYj +sovet mogaj gYna
73:11  jodYSYm YnZe kaNaSe , mogaj gYna zakonYm YnZe luk , tudo SkeZat
73:12  Ereak " ydYSO " lijYn kodeS , sovet kalYkYn onCYkYlYkSo , memnan
73:13  ElYn EkonomiCeskij kuatSYm peNgYdemdYSaS verC kuCedaleS .
73:14     taCYse keCYlan memnan ElYn nacional<nYj poAnlYkSe kum
73:15  trillion utla teNgem Erten . pYtartYS viC ij ZapYSte gYna
73:16  nacional<nYj doxod 18 procent utlalan kugemYn . kYzYt ik tYlze
73:17  ZapYSte gYna obHestvennYj produktYm YSten nalmaS da nacional<nYj
73:18  doxod 1940-Se ijYSte taluk muCko YSten nalme deC SukYrak .
73:19     +s+s+s+r-Yn +tyN zakonYStYZo tYge vozYmo : " socializm godYm
73:20  obHestvennYj proizvodstvYn En tyN cel<ZYlan kalYkYn material<nYj
73:21  den duxovnYj jodmaSYStYm ZapYStYZe SuktYmaS SotlalteS " . tide
73:22  konstitucionnYj poloZenij , molo semYnak , ilYSYS SYNdaralt
73:23  toleS . EkonomikYn umbakYZat viAN tolmYZo negYzeS kalYkYn
73:24  social<no-EkonomiCeskij pravaZe u soderZanij dene pojdaralteS ,
73:25  ilYS-jylaZe utYr saemeS , real<nYj doxodSo kuSkeS , obHestvennYj
73:26  potreblenij fond gYC tylYmaS den l<gotat kugem tolYt . pYtartYS
73:27  viC ij ZapYSte , mutlan , onCYktYmo poloZenij poCeS kaZne eNlan
73:28  SotlYmaSte doxod 404 gYC 500 teNge marte kuSkYn . tidYn godYmak
73:29  u paCerYS 50 million nare eN ilaS puren . Skol , EmlYme ver ,
73:30  joCa sad den Asle SukYrak CoNaltYnYt . prodovol<stvennYj
73:31  programmYm ilYSYS SYNdaraS kalYk ulo vijYn piZYn . tidYn godYmak
73:32  kalYk kuCYltmo satum SukYrak YSten lukmo da polYS puYmo sistemYm
73:33  saemden koltYmo SotYSto programma AmdYlalteS . ElYStYna kalYkYn
73:34  Cot jodmo ikmYnAr satulan ak Ereak izem toleS . pYtartYS ik iAt
73:35  pele ZapYSte potrebitel<skij satulan akYm nYlYmSe gana voltYmo .
73:36     kodSo ij muCaSte me , deputat-vlak , ElYm EkonomiCeski da
73:37  social<no viANdYme SotYSto +gosudarstvennYj planYm , tYgak
73:38  +s+s+s+r +gosudarstvennYj bUdZetYm kaNaSenna da peNgYdemdenna .
73:39  ilYme pOrt ozanlYkYm viANdYme , ZiliHnYj fond dene
73:40  pajdalanYmaSYm saemdYme da tudYm aralYme SotYSto , Skol reforma
73:41  nergen jodYS **5** da molat onCaltYnYt . +s+s+s+r +konstitucijYn
73:42  jodmaSYZYm SotYS nalYn , +verxovnYj +sovet zakonYm kelgemdYme
73:43  SotYSto kumda programmYm ilYSYS SYNdaren toleS .
73:44     Sukerte ogYl mYj +s+s+s+r +verxovnYj +sovetYn latikYmSe
73:45  sozYvSYn kumSo sessijZe gYC pOrtYl<Ym . sessijYSte me ,
73:46  deputat-vlak , +s+s+s+r +verxovnYj +sovet +prezidium
73:47  +predsedatel<lan ik oj dene +a +a +gromYko joltaSYm sajlYSna ,
73:48  " pyrtysYm aralYme da pyrtys poAnlYkYm pajdalYn kuCYltmo SotySto
73:49  zakonodatel<stvYn trebovanijZYm SuktYmo nergen " jodYSYm
73:50  kaNaSYSna .
73:51     pyrtysYm aralYmaS kYzYtse ZapYSte memnan ik En kyleSan
73:52  paSalanna SotlalteS . vet pyrtys - tide memnan ElYn motorlYkSo ,
73:53  poAnlYkSe , ajdemYn tazalYkSe . pYtartYS indeS ij ZapYSte memnan
73:54  ElYSte pyrtysYm aralaS 63 milliard nare teNge oksam kuCYltmo .
73:55  sessij tribuna gYC ojlYSo-vlak mlandYn poAnlYkSYm , UZYm , vydYm
73:56  kYzYtse ZapYSte kyleS semYn aralaS kylmO nergen ojlenYt . kaZne
73:57  sovet eN pyrtysYn ozaZe vele ogYl , tYgak aralYSYZe lijSaS .
73:58  mYlanna , nauCno-texniCeskij viANmaSat pyrtyslan ENgekYm YnZe
73:59  kondo manYn , ale Suko YStaS kyleS .
73:60     memnan sovxozat , Suko tyrlO ozanlYk semYnak , pyrtysYm
73:61  aralYme obHestvYn ClenZYlan SotlalteS . viCiAS tyNaltYS gYC
73:62  +miCurin lymeS sovxoz pyrtys aralYme obHestvo Clen semYn AtYr
73:63  oksam kolten . tiddeC posna , viC ij ZapYSte pyrtysYm tyrlO tor
73:64  deC ErYktaS 240 tyZem nare teNge oksam ojYrenna . onCYkYZYm
73:65  tidYn SotYSto paSanam ESeat saemden koltaS Sonena .
73:66     kaZne sessij mYlam Suko u paSalan kornYm onCYkten .
73:67  kremlevskij tribuna gYC ojlYmo kaZne mutYm SarnaS Sonen
73:68  kolYStYnam , CYlaZYmat vozen nalaS tYrSenam . bloknot
73:69  stranicYlam onCen lekmem godYm uSem dene uES-paCaS +verxovnYj
73:70  +sovet sessij zasedanij zalYS pOrtYlam , Skem gaAk
73:71  deputat-vlakYn - kolxoznikYn , paSazYn , uCenYjYn , poEtYn -
73:72  ojlYmYSt pYlYSemlan solna .
73:73     +verxovnYj +sovetYn ik sessijYStYZe +leningradskij oblast<Yse
73:74  " +detskosel<skoe " lyman specializirovannYj proizvodstvennYj
73:75  ob>edinenij gYC deputatYn ojlYmYZo uSYSkem CYCkYdYn pura . tide
73:76  ozanlYkYS , tYgak +belorussijYse ikmYnAr kolxoz den sovxozYS
73:77  +zvenigovo rajon gYC delegacij mien koStYn . deputat tYge
73:78  ojlen : " prodovol<stvennYj programmYm pisYnrak ilYSYS SYNdaraS
73:79  manYn , me texnikYm pajdalYn kuCYltSaS , paSam sajYnrak viktaren
73:80  koltYSaS , u EkonomiCeskij oSkYlYm Sot dene ilYSYS SYNdarYSaS
73:81  ulYna " . mYj tudYm peS sajYn kolYStYm , mutSYm bloknoteSem
73:82  vozen nal<Ym . laC tidYn godYm uSeS tYgaj SonYmaS SoCo : a
73:83  memnan dene tidYn SotYSto paSa kuzerak kaen Soga ?
73:84     memnan sovxozYn seNYmaSYZ gYC kYzYtse Al ozanlYk
73:85  proizvodstvYn mogaj seNYmaSYS SumYZo raS koeS . paSam ondak
73:86  AllaSte sorla da Sogavuj dene YStenYt . ikana , izbiratel<-vlak
73:87  dene vaSlijme deC onCYC , mYj arxivYSte tYgaj dannYj-vlakYm muYn
73:88  luktYm : " 1926-So ijYSte kYzYtse +krasnoArskij sel<sovet
73:89  kOrgYStO 676 Sogavuj , kyrtn<O pyAn viC , pu pyAn lu tYrma ,
73:90  pualtYme kok maSina lijYnYt . tyredme , Sijme , sortirovatlYme
73:91  maSina-vlak lijYn ogYtYl . ikiAS ydYmO ver 555 desAtina , kokiAS
73:92  ydYmO ver 520 desAtina kumdYkYn nalYn Sogen . +torgansola ,
73:93  +irkino , +arzebelAk AllaSte pYrCe ukelan kOra muCaS marte yden
73:94  pYtaren kertYn ogYtYl " .
73:95     1984-Se ijYSte mlande kul<turYm kugemdYmYlan , nauka den
73:96  onCYl opYtYn seNYmaSYZYm proizvodstvYS SYNdarYmYlan , Al
73:97  ozanlYkYSte tYrSYSe kaZne eNYn Caple paSaZlan kOra kukuruzYm
73:98  siloslan ik gektar gYC 456,5 centnerYm , pYrCYm ik gektar gYC
73:99  24,7 centnerYm nalme . pYtartYS ijlaSte kodSo viCiAS dene
73:100  taNastarYmaSte SYl den SOr YSten nalmaS kugemYn .
73:101     tYgaj seNYmaSYS SuaS manYn , CYla sovxoz paSaeN-vlak Cot
73:102  tYrSenYt .
73:103     memnan sovxozYso paSaze den sluZaHij-vlakYn kokla ijgotYSt
73:104  **6** - 36 ij . +irkino kompleksYse , +izi +malamas fermYse
73:105  kollektiv-vlak , kormam AmdYlYSe +irkino brigada
73:106  komsomol<sko-molodeZnYj lymYm numalYt .
73:107     +irkinYse uSkal kompleksYSte paSa AtYr Zap tomam kaen Sogen .
73:108  izi lektYSan produkcijlan , antisanitarijlan kOra memnam
73:109  CyCkYdYnak SYltalenYt . vujlatYSe-vlak vaStaltYnYt , kollektiv
73:110  peNgYde lijYn ogYl , SOr lektYS A volen , A kyzen kaeden . kok
73:111  ij onCYC kompleks vujlatYSYlan sovxozYso tyN veterinarnYj vraC
73:112  +a +i +kuSakovYm SogaltYme . tidYn godYmak kormovoj bazYm
73:113  peNgYdemdYme nergen kutYren kelSYSna . +irkinYSte kormam
73:114  AmdYlYSe brigadYm YStYSna . tudYm vujlataS +a +i +dmitrievlan
73:115  ySanen puYSna . samYrYk kommunist-vlak paSalan kYrtmen piZYC .
73:116  kompleks rajonYSto ik En onCYC u semYn paSam YStaS tyNale .
73:117  brigadnYj podrAd jOn kollektivlan peNgYdYrak liAS polSen ,
73:118  mexanizacijYn texnologiCeskij processSYm saemden , paSadarYm
73:119  YSten SuktYmo paSalan tylaS tyNalme , paSa koEfficient
73:120  disciplinYm peNgYdemdaS polSen . " paSam YStaS kumYl utlarak
73:121  vele kyzen , - kalaskala komsomol obkom Clen , doArka +alevtina
73:122  +mixajlova . - brigadnYj podrAd jOn deC onCYC kollektivYse kaZne
73:123  paSaeN Ske semYnZe YStaS tYrSen gYn , kYzYt me " ikte CYlan
73:124  verC , CYlan ikte verC " princip dene paSam YStena " .
73:125     CYla tide paSa pokazatel<Ym kugemdaS jOnYm YSten . tidYm
73:126  tYgaj primer denat peNgYdemdaS lieS : sovxoz Ellan SYlYm uZalYme
73:127  viCiAS planYm fevral<YSte , SOrYm uZalYme  planYm 22-So iUn<YSto
73:128  temen . tiddeC posna me viCiAS pYtYmeS Ellan 300 tonn SYlYm ,
73:129  1270 tonn SOrYm plan deC utYm uZalena .
73:130     samYrYk-vlakYn nastavnikYSt lijmaS memnan sovxozYSto
73:131  partijnYj poruCenijlan SotlalteS . nastavnik-vlakYm ojYrYmo
73:132  godYm me nunYn " samYrYk eNlan kyleS polYSYm puEn kertmYStYm "
73:133  SotYS nalYna . ySanle nastavniklan kommunist +ivan +semenoviC
73:134  +samuilovYm SotlaS lieS . tudo vol<Yk onCYmaSte nele paSam
73:135  mexanizm vaCYS pYStYSe inZenerlan YSta . +ivan +semenoviC Ske
73:136  ZapYStYZe +marij +a+s+s+r +verxovnYj +sovet deputatlan
73:137  sajlaltYn , tudlan " +marij +a+s+s+r-Yn zasluZennYj
73:138  mexanizatorZo " poCetnYj lymYm puYmo .
73:139     partkom Clen , sel<skij +sovet deputat +i +s +samuilov
73:140  partijYS puraS tyN Ekonomist +n +p +dmitrievam , umlam onCen
73:141  kuStYSo cexYn naCal<nikSe +g +g +solov<evYm , Sofer +m +i
73:142  +grigor<evYm , doArka +z +z +zinovam , kompleks naCal<nik ,
73:143  kYzYt profkom predsedatel< +v +p +maksimovYm temlen . kYzYt nuno
73:144  CYlanat kugurak joltaSYStYn ySanZYm saj paSa dene sulen tolYt ,
73:145  proizvodstvYSto da obHestvennYj ilYSYSte onCYl radamYSte ulYt .
73:146     kaZne ijYn Al ozanlYk proizvodstvYSto onCYl eN-vlak
73:147  eSaraltYt . nuno ferma den pasulaSte , tyrlO masterskojlaSte
73:148  molo-vlaklan primerYm onCYktaS tYrSat . onCYC me posna onCYl
73:149  eN-vlakYm vele onCYkten kertYn ulYna gYn , kYzYt posna brigada
73:150  den podrazdelenijYm onCYkten kertYna . tY radamYS +arkadij
73:151  +ivanoviC +dmitrievYn vujlatYme kormam AmdYlYSe +irkino
73:152  brigadYm , +ivan +semenoviC +samuilovYn vujlatYme vol<Yk fermYm
73:153  mexanizirovatlYSe brigadYm , +aleksandr +vasil<eviC
73:154  +sadovnikovYn vujlatYme +sosnovka otkormoCnYj ferma kollektivYm
73:155  uSen kertYna . AlYse kalYk tYgaj Al ozanlYk proizvodstvYm
73:156  pajdalYnrak kuCYltaS tYrSYSe eN-vlakYn lymYStYmat kugeSnen
73:157  palemda . tYgajlanZe memnan dene izak-SolAk kombajner-vlak
73:158  +sutnikovmYt , traktorist-vlak +gennadij +mixailoviC +alekseev ,
73:159  +rodion +polikarpoviC +danilov , +ivan +grigor<eviC +ipatov ,
73:160  +nikolaj +ivanoviC +markov , vol<Yk onCYSo-vlak +taisiA
73:161  +gavrilovna +arzikeeva , +valentina +vasil<evna +sergeeva ,
73:162  +alevtina +evgen<evna +mixailova , +tamara +konstantinovna
73:163  +petrova , +tamara +nikolaevna +sapoZnikova , +zinaida
73:164  +zinov<evna +zinova SotlaltYt .
73:165     memnan sovxozYSto Suko palYSe , Caple racionalizator +petr
73:166  +arsent<eviC +tojdYganov , master-naladCik-vlak +vitalij
73:167  +feliksoviC **7** +ostroumov , +mixail +andreeviC +nikitin ,
73:168  +gennadij +ivanoviC +Zeludkin , tokar< +vladimir +nikolaeviC
73:169  +lastoCkin ulYt .
73:170     Skenan kalYk dene me kugeSnena . tYgaj syretYmat kuan deC
73:171  posna onCYktYde ogYna kert : rajcentr den kugu promYSlennYj
73:172  predpriAtij-vlak deC toraSte verlanen ogYnal gYnat , sovxoz paSa
73:173  kadr sitYdYmYlan ok Opkele . samYrYk-vlak AllaSte SukYrak kodYSt
73:174  manYn , nunYn jodmYStYm ZapYStYZe kertme semYn Sukten SogaS
73:175  kyleS .
73:176     memnan dene tidYn SotYSto AtYr YStYme gYnat , YStYSaS paSana
73:177  ESeat SukYrak . kYzYt , onCYCso dene taNastarYmaSte , onCYko
73:178  kugu oSkYlYm YStYme . sovxozYn rydO usad<bYZe - +krasnYj +Ar
73:179  sela - motoreStYn , ErkYn-ErkYn ola tysYm naleS . memnan dene
73:180  300 veran kul<tura pOrt , 140 izi joCalan kombinat ,
73:181  ambulatorij , apteka , Skol , kevYt , stolovYj , kompleksnYj
73:182  priemnYj punkt ulYt . specialist-vlak kokla gYC 90 procentSe
73:183  Caple paCerYSte ilat . pYtartYS kok ij ZapYSte gYna kum u urem
73:184  SoCYn . +kugu +seNYmaSYn 40-Se idalYkSe vaSeS +krasnYj +ArYse
73:185  kul<tura pOrt vokten +kugu +oteCestvennYj sarYSte kolYSo 332
73:186  zemlAkna lymeS monumentYm poCna .
73:187     sovxoz paSaze-vlakYn saj paSaStlan , Sef-vlakYn polSYmYStlan
73:188  kOra memnan kollektiv Ellan CYla tyrlO produkcijYm ZapYStYZe
73:189  uZalen Sukten . viCiAS planYmat ZapYStYZe Suktena manYn
73:190  ySanena .
73:191     mYjYn paSa ystelYStem Al ozanlYk svodka da paSa plan deC
73:192  posna izbiratel<-vlakYn nakazYSt , tyrlO jodmaSYSt ulYt . kalYk
73:193  koklaSte sOrYmO mutYm SuktYmYm posnak Cot aklat . deputat paSam
73:194  naNgajYmaSte tyNalme somYlYm muCaS marte SuktaS tYrSem , puYmo
73:195  mutemlan Ere oza lijSaS ulam . taCYse keCe marte mYj dekem
73:196  izbiratel<-vlakYn 35 jodmaSYSt puren . polYSYm UZo eN-vlakat ,
73:197  posna kollektiv-vlakat vuCat . CYla gaAk jodmaS kYzYt marte
73:198  SuktaltYn .
73:199     ... deputatlan izi den kugu jodYS uke , tudo Ske paSa verZe
73:200  gYC El kOrgYsO CYla ilYSYm uZYn SogYSaS . vet , manmYla , kugu
73:201  ENerat izi pamaS gYC tyNaleS . kaZne sovet ajdeme Ske paSa
73:202  verYStYZe ulo kumYlYn , lijZak manYn tYrSa gYn vele , proletar
73:203  kugu poEtYn SomakSe dene kalasen kerteS : " mYj kuanem : tide
73:204  mYjYn paSam respublikemYn paSaSkYZe uSna " .
73:205     da , tidYZe tYgak lijSaS . pasuStat , ferma den
73:206  komplekslaStat , stanok den maSina pul<t voktenat , ikmanaS ,
73:207  CYla vere paSa lektYS keCe gYC keCYS Ere kugem tolSaS verC kaZne
73:208  vujYn SogYSaS , tidlan mutYm kuCYSaS . memnan taCYse da Erlase
73:209  ilYSnan ulanlYkSe , Elnan poAnlYkSe , tYnYs ilYSnam saklen
73:210  SogYSo oboronYnan kuatlYkSe - paSaCe kidYStYna .
73:211     partij kalYknan paSa verC vurgYZSo SymZYlan , volgYdo
73:212  onCYkYlYk verC tYrSYSe Andar uS-akYlZYlan peNgYdYn ySana .
73:213  kalYkYn SolYn lekSe EnergijZYlan tYge kelgYn ySanYmaSak tudYn
73:214  vyden kajYSe vijZYlan - SoCmo partijlan - u deC u kuatYm pua .
73:215     nauCno-texniCeskij progressYm pisemden koltYmo jodYS SotYSto
73:216  soveHanijYSte +k+p+s+s +c+k-n +general<nYj sekretar<Ze +m +s
73:217  +gorbaCev joltaS kalasen : " ... partijYn optimizmZe - paSaze ,
73:218  kresan<Yk-vlakYn , intelligencijYn tvorCeskij vijYStlan ,
73:219  kalYkYn kugu moral<nYj SylYSYZlan da volAZlan kelgYn
73:220  ySanYmaSte . no optimizm nigOm paSa deC ok utare . paSam Cot
73:221  tYrSen YStaS logaleS . +k+p+s+s-Yn politikYZYm pytYn< obHestvo
73:222  aktivno podderZivatla . partij SkenZYn XXVII s>ezdSe vaSeS mogaj
73:223  idej , tyNaltYS da plan dene kaA , sovet eN-vlak CYla tidYn dene
73:224  kugu ySanYStYm kYldat " .

74:1  74  kornYna - raS , ySanle     **3**
74:2     pytYn< El partijYn XXVII s>ezdSYn motkoC kugu paSaSke
74:3  viktaren SogYmo kumYlZo dene ila . mogaj gYna seNYmaS YStaltYn -
74:4  CYlaZat tide kugu sobYtijlan pOleklaltYn . a sajZe motkoC Suko .
74:5  ErtYSe latikYmSe viCiAS paSa tidYn nergen raS ojla . viC ijYSte
74:6  AtYr YStYme . marij avtonomnYj respublikYmak nalaS . mutlan , Al
74:7  ozanlYkYSte ik milliard utla teNge kapitalovloZenijYm kuCYltmo .
74:8  CYla tidYZe - kalYklan , mYlanna . tYge gYn , umbakYZe tySka
74:9  paSam sajYnrak SuktaS jOn ESeat eSaralteS .
74:10     memnan tYgaj SonYmaSna , planna peNgYde negYzlan ENertat .
74:11  respublikYse Semer-vlakYn tYrSYmYSt dene kugu kuatan
74:12  EkonomiCeskij , nauCno-texniCeskij vijYm YStYme . tYSke
74:13  respublika , mutat uke , SketYn SuYn ogYl . tYSte - poSkudo ,
74:14  molo respublika den oblast<-vlakYn pYrlA , vaS polSen tYrSYme
74:15  saskaSt .
74:16     laC tYgaj SylYS umbakYZat joNgYdeme partijYn s>ezdSe deC
74:17  onCYC kaNaSYme dokumentlaSte . teve 1986 - 1990 ijlan da kok
74:18  tyZemSe ij marte Zaplan +s+s+s+r-Ym EkonomiCeski da social<no
74:19  viANdYme +tyN kornYm onCalYna . tudo CYla respublika , kraj ,
74:20  oblast<-vlakYn kuatYSt dene vele ilYSYS pura . sandene , raS ,
74:21  memnan respublikYse paSaCe kollektiv-vlakat u paSalan ulo
74:22  vijYStYm uSYSaS ulYt . sandene adakat porAdkYlan ENertYde ok
74:23  lij .
74:24     tudYn deC posna paSa ok uSno , ilYS ok saem . tYgaAk SonYSYm
74:25  kalasen Yle partij +c+k-n 1985 ij aprel<Yse +plenumZo . tide
74:26  +plenumYn palemdYmYZYm Sukten tolYn , respublikYse Semer-vlak
74:27  partijYn XXVII s>ezdSYm CaplYn vaSlijYnYt da Ynde tudYn
74:28  punCalZYm ilYSYS tyrYs purtaS tyNalYt . ves semYnZe , korno
74:29  umbakYZe Sujna . tudYn dene onCYko oSkYlmo godYm , kalYk
74:30  manmYla , SeNgekat onCalman . onCalYna - kumda kYSa koeS .
74:31     marij kundemYse promYSlennost< Ynde taluk eda ik milliard
74:32  utla teNgeaS produkcijYm pua . kodSo viC ijYSte tudo teve kuze
74:33  kuSkYn : 1980 ijYse proizvodstvYm SydO procentlan Sotlena gYn ,
74:34  ymaSte 145 lijYn . a tyrlO maSinam kodSo viCiASYn pYtartYS
74:35  ijYStYZe luYmSYn tYgaAk idalYkSe dene taNastarYmaSte 68
74:36  procentlan utlarak lukmo . CodYra , puSeNgYm obrabatYvatlYSe
74:37  cellUlozno-kagaz , promstrojmaterial promYSlennost<YStat SukYrak
74:38  YStYme .
74:39     latikYmSe viCiAS tYgak kalYklan onCYCso deC utlarak satum
74:40  lukmo pagYt lijYn . respublikYse kuStYlgo promYSlennost<YSto
74:41  tide pokazatel< 27 procentYS SuYn . piHevoj promYSlennost<YSto -
74:42  25 . kalYklan satum molo otraslAt puat . nunYmat SotYS nalaS
74:43  gYn , tudYm ymaSte 1980 ijYse deC 33 procentlan utlarak
74:44  AmdYlYme .
74:45     saj vaStaltYSYm Al ozanlYkYStat uZYna . taCYse Suko Al tys
74:46  kumYlYm savYra . kuSko onCalat - u oralte . CoNaltYt klub , joCa
74:47  sad , Asle , stolovYj , ilYme ver , molat . tYgaj motorlYk vigak
74:48  SinCalan perna . Al kornYSto tyrlO maSina , traktor-vlak CarnYde
74:49  koStYt . tidat kYzYtse Al tysYm onCYkta . Sofer den
74:50  traktorist-vlak mogaj gYna gruzYm ogYt SupSYkto ! AlYSkat
74:51  kondat , tuSeCat naNgaAt . El Al ozanlYklan polSa , kolxoz den
74:52  sovxoz-vlak tudYn kuatSYm **4** viANdat . +k+p+s+s +c+k-n 1982
74:53  ij majYse . +plenumZo  deC vara agropromYSlennost<Yso , posnak
74:54  Ekonomika SotYSto luSkYdo kolxoz den sovxozlase , paSaeN-vlak
74:55  AtYr l<gotYm , polYSYm nalYnYt . partij den pravitel<stvo Al
74:56  uEmdYme paSam +prodovol<stvennYj programmYn ik tyN uZaSYZlan
74:57  Sotlat . tide kugu paSa ilYS-jylam saemdYme negYzeS SuktalteS .
74:58  kyCYkYn ojlaS gYn , gosudarstvo AlYm viANdaS nigunamse deC Cot
74:59  polSa . kodSo viCiASYSte ik milliard utla teNge
74:60  kapitalovloZenijYm kuCYltmo . 770 tyZem kvadratnYj metr ilYme
74:61  verYm , 6 tyZem veran klub den kul<tura pOrt , 6,3 tyZem veran
74:62  joCa sad , Asle-vlakYm YStYme . u Skol , pOrt-vlak eSaraltYnYt .
74:63  korno saemYn . sovxozlase paSaze-vlakYn paSadarYSt 39 ,
74:64  kolxoznik-vlakYn paSaStlan tylYmaS 44 procentlan eSaraltYn . 39
74:65  da 44 procent ! Sonaltena : CYla tidYm ik mut dene " paSadar "
74:66  manaS gYn , tudo AlYse tYglaj paSaeNYn kokla Sot dene 41,5
74:67  procentlan kyzen . viC ijYSte . manmYla , oksam tylaS CYnZe
74:68  denak CamanYme ogYl .
74:69     tidlan CaplYn tYrSYme dene vaSeStaS kylYn . tySkan nalmaSte
74:70  tYgak lijYn . latikYmSe viCiASYSte luYmSo dene taNastarYmaSte
74:71  Ellan pYrCYm 8 procentlan , pareNgYm - 38 , SOrYm - 8 , munYm -
74:72  9 procentlan utlarak uZalYme . pakCa saska SotYSto tide
74:73  pokazatel< kudlo procentYm Erten .
74:74     CYla tide - tySkan nalmaSte , manna . kalYk ojlYmYla , saj
74:75  den naCar taNastarYme godYm raS kojYt . teve +medvedevo rajon
74:76  1981 - 1985 ijlaSte pYrCYm kural-ydYmO kaZne gektarlan
74:77  SotlYmaSte 24 centnerYm pogen nalYn , a +Urino velne ulYZat 9,1
74:78  centnerYS vele SuYnYt . +medvedevo kundemYStak pareNge
74:79  gektarlanak SotlYmaSte 127 centner lijYn , a +Sernur rajonYSto
74:80  ulYZat 57 centner vele . kugu ojYrtem ? peS kugu . tudo pYta da
74:81  kaZne kolxoz den sovxoz ikSYrYmYn viANYt gYn , saska ESeat
74:82  tyvYrgO lieS Yle .
74:83     no tYgaj SonYmaSke Sumo ogYl , artam izirak ulmaS . sandenak
74:84  viC ijYSte memnan +marij respublika SoCmo Ellan 16 tyZem tonn
74:85  pYrCYm , 122 tyZem tonn pareNgYm , 19 tyZem tonn SOrYm , 13
74:86  tyZem tonn SYlYm kolten sitaren ogYl . manaS vele , CYlaZat
74:87  tyZemle tonn dene visalteS . adakSe ik tyrlO produkcij gYna
74:88  ogYl . tidYm uSYS kelgYSkYrak pYStet gYn , kumYl vola , Con
74:89  korSta . kuze tuge , Sonaltet . ik mogYrYm kugu polYS toleS , a
74:90  ves Sot dene tudlan vaSeStYmaS naCar . saj ogYl .
74:91     poCeS kodmYn amalZe mogaj ? vaSeSten onCena .
74:92     UZo eN tYgerak ojla : " jOn uke " . ulo , ojlYmanat ogYl .
74:93  AlYSte paSa jOnYm , uslovijYm taCe lu ij onCYCso dene gYna
74:94  ogYl , viC ij onCYCso denat ot taNastare . 1981 - 1985 ijlaSte
74:95  tykan SoldYra vol<Yklan 44,3 tyZem verlan vyta-vlakYm YStYme ,
74:96  35,2 tyZem sOsnam u vytaS purtYmo . SorYk-vlaklan ver 36,5
74:97  tyZemlan , surt kajYklan 117 tyZemlan eSaraltYn . eN-vlakYn
74:98  ilYSYSt saemme nergen kySnO ojlYSna . " jOn Sagal " manme Somak
74:99  CYlt kelSen ok tol .
74:100     tYgeZe , paSam YStaS tunem Sumo ogYl . tide sitYdYmaS kok
74:101  jYZYNan . ik Sot dene , paSa joNYlYS , ZapYStYZe ogYl
74:102  SuktalteS . vesYZ dene ... tYSte SonaltaS kyleS : joNYlYSYZo
74:103  kuze lekteS ? oCYni , ajdeme Ske lukteS . tYge , koneSne . ves
74:104  semYnZe , sade kok jYZYN vaS kYldaltYnYt . mutlan , mlande
74:105  paSaSte pasu ojYrtem , pyrtys uslovij EreZak SotYS ogYt nalalt ,
74:106  ale , taCYse jYlme dene ojlaS gYn , naukYn temlYmYZe naCarYn
74:107  kuCYltalteS . titakSe kOn ? ajdemYn , paSaeNYn . Zap deC varaS
74:108  kodSo eN paSaSte poCeS kodeS .
74:109     kodSo viCiASYSte ESe ik kugu EkSYk Yle . takSe tudYn voZSYm
74:110  tarvataS tyNalme . kalYkYn oZnYsek ojlYmo mutSo dene kalasaS
74:111  gYn , Sot deC posna jymaS ConYS viten Yle . koCYm podYlaS
74:112  jOratYSe-vlak paSam palYnak kuCenYt .
74:113     Ynde syret iziS saemYn . partij den pravitel<stvYn jymaS da
74:114  alkogolizm vaStareS kuCedalme korno nergen punCalYSt deC vara
74:115  **5** tY SotYSto paSa AtYrak YStalteS , CYla vere tyrlO jOn
74:116  kuCYltalteS . tYSke pytYn< obHestvennost< uSnen . partijnYj
74:117  organizacij-vlak kugu paSam YStat . komsomol AtYr vijYm pua .
74:118  kertmYSt semYn agitxudoZestvennYj brigada-vlak polSat . nunYn
74:119  kokla gYC 200 utlaZYn repertuarYSt jymaS vaStareS viktaraltYn .
74:120  tide jodYS denak ymaSte kum tyZem nare kinoseans lijYn . obHepit
74:121  kulinarij den konditerskij satum Ynde SukYrak uZala . CYla
74:122  tidYZe teve mom puEn : jymaS dene kYldaltSe pravonaruSenij ,
74:123  molo jOrdYmO kojYS SagalemYnYt . ilYS joNgYdYrak lijYn .
74:124     no tide tyNaltYS vele . sajZYm Ynde eSarYman . kodSo ij
74:125  muCaSte partij gorkom , rajkom , gor(raj) ispolkom-vlak jymaS
74:126  den alkogolizmYm seNYme SotYSto planYm YStenYt Yle . tYgaj
74:127  dokument takSe tY marteat lijYn . no tide gana tudYm AmdYlYme
74:128  godYm ESe iktYm - respublikYse kaZne ola den rajonYn
74:129  ojYrtemYStYm SotYS nalme . mutlan , +joSkar-+olaSte alkogolizm
74:130  mogajrak , tudYm pYtaraS mom , kuze , mogaj jOn dene YStYman -
74:131  dokumentYSte CYla raSemdYme . tYgaj plan predpriAtij den
74:132  ozanlYklaSte , uCreZdenij den organizacijlaStat lijSaS .
74:133     piHevoj promYSlennost< ministerstvo tenij da SuSaS ijYn
74:134  alkogol<dYmo napitkYm AmdYlaS nYl linijYm paSam koltYSaS . tYgaj
74:135  satum 22 tyrlYm YSten luktaS palemdYme , a potrebkooperacijYn
74:136  predpriAtijlaStYZe tudYm ymaSse deC kolo procentlan utlarak
74:137  AmdYlYman . " +marplodoovoHxoz " ob>edinenij SuSaS ijYn
74:138  +joSkar-+olaSte konserve zavodSYm uEmdYSaS . tYSte emYZ da pakCa
74:139  saska konservYm 1990 ijYSte 16 million bankYm YStaS tyNalYt .
74:140  obHepitYSte alkogol<dYmo satum lukSo predpriAtij-vlak
74:141  eSaraltYt . sok den vyd uZalYSe magazin-vlak eSaraltYt .
74:142     jOrdYmO kojYS vaStareS molo semYnat kuCedalman . tYSte ik ale
74:143  kok-kum jOn gYna ogYt polSo . adakSe kaZnYZYm posna-posna ogYl ,
74:144  a pYrlA , ves mut dene manaS gYn , kompleksno kuCYltman . sade
74:145  obHepit predpriAtijYmak nalaS . tuSto keCYvalYm arakam ogYt
74:146  uZale , a kastene keC vedra dene nal . tenij gYC obHepitYn CYla
74:147  predpriAtijYStYZe syanYmat araka deC posna ErtaraS tyNalYt .
74:148     jymaS vaStareS peNgYdYn SogYde tudYn ENgekSYm pYtaraS ok
74:149  lij . a pYtaraS lieS da kyleS . uke gYn , Sonen pYStYmYm ilYSYS
74:150  purtaS jOsO . manaS vele - liSYl luCko ijYSte memnan ElYSte
74:151  nacional<nYj doxod da promYSlennYj proizvodstvo kok paCaS nare
74:152  kugemSaS ulYt . paSa lektYS 2,3 - 2,5 gana nOltaltSaS . me tYSke
74:153  SuYna gYn , sovet eN-vlakYn ilYS-jyla jodmaSYStYm SuktaS resurs
74:154  kok paCaS eSaralt kerteS .
74:155     nele , no SonYmaSke tolaS jOn ulo .
74:156     mogaj ? En onCYC lisciplina peNgYde lijSaS . tYge kalasen
74:157  partij Sukertak . tide , onCYCso semYnak , tyN ENertYS lijYn
74:158  kodeS . promYSlennost<YStat , Al ozanlYkYStat , molo
74:159  otrasl<YStat . CYlaZat Sot dene YStaltSaS . tunam kokYmSo zadaCa
74:160  kyleS semYn SuktalteS . tudo kaCestvo dene kYldaltYn . a
74:161  kaCestvo verC naukat OrdYZtO SogYSaS ogYl . tide uZe kumSo
74:162  zadaCa . tudYm SuktYmo kornYm ymaSte partijYn +central<nYj
74:163  +komitetYStYZe ErtYSe pogYnYmaSte raS onCYktYmo Yle . nine kum
74:164  kugu jodYSYm pisYnrak reSatlena gYn , kalYk ozanlYkYS
74:165  intensivnYj jOn ZapYStYZe SYNa . tYSte molo jOn , molo korno
74:166  uke .
74:167     koneSne , kaZne jOn Suko uZaSan . naukYlan ENertYmYm Al
74:168  ozanlYklan kelSYSYn onCalYna . tudYn nergen keC-mYnAr ojlena , a
74:169  material<nYj negYzYm ogYna YSte gYn , mutna UZYS gYna kaA .
74:170  sandene ESe ik zadaCa lekteS : AlYSte paSam naukYn temlYmYZe
74:171  poCeS viANdaS manYn , tidlan ojYrYmo oksam pajdalYn kuCYltman .
74:172  1986 - 1990 ijlan respublikYSte pYrCYm YSten nalmYm da SOr
74:173  ozanlYkYm intensivnYj jOn dene viANdYme programma ulo . nauka En
74:174  onCYC laC tYSte lijSAS . tudYm Al ozanlYkYSte , tYgak pytYn<
74:175  agropromYSlennYj kompleksYSte viANdaS kYzYtse viCiASYSte **6**
74:176  +marij respublikYSte ik milliardat 115 million teNge ojYrYmo
74:177  lieS .
74:178     Ynde CoNYmo nergen . Caple oralte deC posna nimo ok viAN .
74:179  ilYme ver nergenat SonYman . tudYm proizvodstvennYj oralte deC
74:180  varaS kodde CoNYman . 1981 - 1985 ijlaSte 1740,9 tyZem
74:181  kvadratnYj metrYm nOltYmO . Suko ale Sagal ? luYmSo viCiAS dene
74:182  taNastarYmaSte kumlo procentlan utlarak . cifra SkeZ nergen raS
74:183  ojla . no jOnlO ilYme ver ok site . sandene adak disciplinYlan ,
74:184  porAdkYlan ENertYman . stroitel<-vlak AtYr jOnYm kuCYltde
74:185  kodat , UZgunam disciplinYSt luSka .
74:186     agropromkompleks 115 million utla teNgem naleS , manYn
74:187  kalasYSna . tYSeC kumSo uZaSYZe AlYm tyzataS ojYralteS . kumSo
74:188  uZaSYZe ! UZo eN Sona : " oksa muren toleS " . no SySken YnZe
74:189  kaj . tudYm Sotan oza Sot dene kuCYlteS , kaZne YrYm Sotla . no
74:190  kYzYteS Suko ozalan tide ok site , EkonomikYn jYlmYZ dene ojlaS
74:191  gYn , finans disciplina luSkYdo .
74:192     CYnak , paSam SonYmo semYn YStaS tunemman da tunemman .
74:193  latikYmSe viCiASlan palemdYme kykSYtYS Cot tYrSYme , kugu
74:194  lektYSan paSa dene vele SuaS lieS . tYge kalasYme Yle partij
74:195  +central<nYj +komitetYn 1985 ij oktAbr<Yse +plenumYStYZo . tide
74:196  posnak kugu vij dene joNgaltYn .
74:197     ajdeme ESe onCYko uZYn moStYSaS , taCYse paSaZYm Erlase dene
74:198  Cak kYldYSaS . uke gYn , marij kalYk manmYla , sYrve-sorvo
74:199  lekteS , SotdYmYlYk SoCeS . sandene EkonomikYm sajYn palYman . a
74:200  tudlan negYzYm paSaCe eN-vlak pYStat . ikmanaS , kaZne eNYn kugu
74:201  SinCYmaSYZe , mastarlYkSe lijSaS . tidYn deC posna paSa tYgak ok
74:202  uSno . tYge ojlYmo takSe ala-mo u ogYl . no UZo vere tidYm ogYt
74:203  Sukto , sandene molo deC poCeS kodYt .
74:204     tYgerakYn , olaStat , AlYStat latkokYmSo viCiASYSte ESeat
74:205  kugu oSkYl dene pisYn kaAS Caple negYz , jOn ulYt . nunYm
74:206  latikYmSe viCiASYSte da tYleC onCYCat YStYme . ves semYnZe ,
74:207  memnan kyrltdYmO kornYna , ErlasYS tytkYn onCen kajYme kornYna ,
74:208  umbakYZe Sujna . tidlan peNgYde ySan ulo : pYrlA , vaS tYrSen
74:209  YStYmaS . ulo sovet kalYk partijYn kornYZYm SokSYn sajlan
74:210  Sotla . tidYZe +k+p+s+s +programmYn u redakcijZYn , partijYn
74:211  temlYme vaStaltYSan +ustavSYn , ElYm EkonomiCeski da social<no
74:212  viANdYme +tyN kornYm kaNaSYme godYm posnak kojYn da SiZaltYn .
74:213     +sovet +soUzYso +kommunistiCeskij partijYn Ceretan s>ezdSYn
74:214  SylYSYZ dene memnan ElYse vele ogYl , pytYn< tynAse kalYk ila .
74:215  laC tidYZe memnan deC kugu CotkYdYlYkYm jodeS : onCYlno kajYSe
74:216  eN - CYlalan raS koeS . tudo SkenZYm kuze onCYkta , molat tuge
74:217  oSkYlYt . sandene me kyrYltdYmO kornYna dene latkokYmSo
74:218  viCiASYStat pisYn , rYN kajYSaS ulYna .

75:1  75  marij ydYramaSYn tunemme kornYZo   **81**
75:2     +o+o+n +general<nYj +assamblejYn XXII sessijZe 1975 ijYm
75:3  +meZdunarodnYj ydYramaS ij manYn uvertaren . tidYm uSYS nalYn ,
75:4  ydYramaSYm social<nYj da duxovnYj mogYrYm utarYme SotYSto
75:5  +leninYn tuNYkten kalasYmYZe kuze Suktalt tolmYm ESe ik gana
75:6  Sarnaltena . a marij ydYramaS nergen ojlYmanat ogYl . +sovet
75:7  vlast< ijlaSte tudYn pyrYmaSYZe gYna ogYl , kOrgO ConZak
75:8  vaStaltYn . tidlan tyNaltYSYm +kugu +oktAbr< YSten .
75:9     pale , +sovet vlast< SkenZYn pervYj keCYlaZ gYCak ajdemYn
75:10  ErYkSe verC kuCedalaS tyNalYn . mir nergen dekret deC vara tudo
75:11  kul<turnYj revolUcijYm tarvaten , CYla kalYklan pYCkemYS gYC
75:12  volgYdYS lektaS kornYm puEn . tY paSaSte tyN kornYZo -
75:13  tunemmaS . tunemdYme eN politika deC OrdYZtO Soga , ojlen
75:14  +lenin , ondak tudlan azbukYm tunYktYman . tiddeC posna politika
75:15  lijYn ok kert .
75:16     kalYk koklaSte negramotnost<Ym pYtaraS 1919 ijYSte lymYn
75:17  dekretYm lukmo . tide dekret deC vara memnan ElYSte joCam gYna
75:18  ogYl , kugYeN-vlakYmat , tYgak ydYramaS-vlakYmat , tunYktaS
75:19  tyNalYnYt . ElYse molo kalYk ydYramaS semYnak marij ydYramaSYn
75:20  uS-akYlZYm volgalten koltaS kumda korno poCYltYn . tudYn ilYS
75:21  umYlYmaSYZYm viANden , SinCYmaSYZYm kelgemdaS tyNalme godYm
75:22  kuStYlgo lijYn ogYl . tyrlO pogYnYmaSte , ludmo pOrtYStO ,
75:23  SkolYSto da molo vereat ydYramaS nergen jodYSYm tarvatenYt .
75:24  ondakSYm tYgajYSke marij vate-vlak miAS lydYnYt , me
75:25  SoNgemYnna , ale marte kuze ilenna , tugak jOra manYn , tide mer
75:26  paSa deC koraNaS tOCenYt .
75:27     SukYSt A marijYSt deC , A eSYse molo kugurak eN deC
75:28  aptYranYmYSt dene , kumYlYSt lijYn gYnat , tunemaS kaAS toStYn
75:29  ogYtYl , lydYnYt . no pogYnYmaSYm , tyrlO konferencijYm CyCkYdYn
75:30  ErtarYme dene kurYm muCko kyEmalt SinCYSe pYCkemYSlYk
75:31  peCkaltYn , SYrpeStYn . tunemmYn kyleSlYkSYm umYlen SuktYSo-vlak
75:32  SkolYS koStaS tyNalYnYt da pelenYSt liAS molYmat kumYlaNdenYt .
75:33  oblast<Yn ydYramaS pOlkaSkYZe jYr mogYrYm tolSo uver kuandaren .
75:34  mutlan , +morko kantonYso ydYramaS-vlak delegatskij pogYnYmaSte
75:35  likbez nergen jodYSYm tarvatenYt .
75:36     nergamotnost<Ym pYtarYme Skol ij eda SukemYn . teve 1924 -
75:37  1925 ijlaSte oblast< muCko 140 tYgaj Skol ulmaS gYn , ves ijYn
75:38  204 lijYn . a ludaS-vozaS tunem SuSo ydYramaS Ske Con vijZYm ,
75:39  pOr>eN dene ikgaj pravan eN ulmYZYm vaSkerak SiZYn ,
75:40  tYgaj-vlakYn aktivnost<YSt utlarak nOltaltYn . likbez paSam
75:41  viANden koltaS partijYn +marij oblastnoj komitetSat kugun
75:42  polSen , AtYr punCalYm luktYn . tunemaS koStSo-vlakYn paSa
75:43  +eCYStYm kok Sagatlan SagalemdaS , tidYn godYm paSadarYm tyrYs
75:44  kodaS manYn palemdenYt . SinCYmaSYm nalaS SonYSo-vlaklan
75:45  pravitel<stvo AtYr oksam ojYren . mutlan , AllaSte , posna aNam
75:46  ojYren , SurnYm ydenYt , tudYm uZalYme oksam likbez fondYS
75:47  koltenYt , a olalaSte subbotnikYm ErtarenYt .
75:48     marij oblast<YSte kul<turnYj poxodYm ErtarYme opYt +lenin
75:49  ojYn CYnlYkSYm raS onCYkten . nelYlYk AtYr lijYn gYnat , 1941
75:50  ijlan marij ydYramaS koklaSte gramotdYmYlYkYm tyN SotYSto
75:51  pYtarYme . tide motkoC kugu seNYmaS lijYn .
75:52     ElYStYna kul<turnYj revolUcijYm ErtarYme dene marij
75:53  ydYramaSYn onCYk toSkalmYZYm , uEmmYZYm kYzYt posnak raS uZYna .
75:54  Ynde nunYn koklaSte ludYn-vozen moStYSo gYna ogYl , pytYn<
75:55  kundemYSte , ElYSte kumdan palYme eN-vlakat ulYt . nuno nauka
75:56  den kul<tura ilYSYm viktarYmaSte , obHestvenno-politiCeskij
75:57  paSam SuktYmaSte lYm lijde tYrSat . Ynde marij eSeS SoCYn-kuSSo
75:58  AtYr ydYramaS uCenYj lijYn . nalYna , mutlan , +sverdlovskYso Al
75:59  ozanlYk institutYn docentSe , **82** Al ozanlYk nauka kandidat
75:60  +zoA +alekseevna +kol<covam . tudo kuZu ilYS kornYm Erten . 1924
75:61  ijYSte +ozaNYse Al ozanlYk da CodYra paSa institutYm tunem
75:62  pYtaren . 1941 ij godsek +sverdlovskYSto ila , institutYSto
75:63  paSam YStYmYZ godYm nauCnYj paSam AtYr vozen , a 1947 ijYSte
75:64  SYdaN lektYS nergen dissertacijYm aralen da Al ozanlYk nauka
75:65  kandidat lymYm nalYn .
75:66     +matil<da +alekseevna +Zurnakova veterinarnYj naukYSto marij
75:67  ydYramaS kokla gYC doktor lymYm En pervYj nalYn . ilYS kornYZo
75:68  kukteZan da oNaj . tudo marij eSeS SoCYn-kuSkYn . kud
75:69  akak-SyZarak koklaste kumSo lijYn . AlYse tyNaltYS Skol deC vara
75:70  +SanCara gimnazijYS puraS jodmaSYm puEn . no marij ulmYZlan kOra
75:71  nalYn ogYtYl . +sovet vlast< lijmek , +matil<da Al ozanlYk
75:72  kursYSto tunemYn , a 1926 ijYSte +moskoso veterinarnYj
75:73  institutYSto SinCYmaSYm pogaS tyNaleS . 1931 ijYSte ,
75:74  veterinarnYj vraC lijYn , +joSkar-+olaS toleS , a ikmYnAr Zap
75:75  gYC tudYm veterinarnYj bakteriologij SotYSto +leningradYse
75:76  nauCno-SYmlYme institutYS starSij nauCnYj paSaeNlan nalYt . 1935
75:77  ijYSte +matil<da +alekseevnalan dissertacij deC posnak , YStYme
75:78  paSaZYm SotYS nalYn , veterinarnYj nauka kandidat uCenYj lymYm
75:79  puat .
75:80     1962 ijYSte +Zurnakova veterinarnYj nauka doktor uCenYj
75:81  stepen<lan dissertacijYm arala , tudlan mikrobiologij dene
75:82  professor zvanijYm puYmo . professor +Zyrnakovan vujlatYme
75:83  laboratorijYSte tykan SoldYra vol<Yk den surt kajYkYm tuberkulez
75:84  deC aralYme SotYSto u vakcinYm kYCal mumo . tide vakcina ale
75:85  marte kuCYltmo molo vakcina deC utlarak saj . naukYSto da
75:86  praktiCeskij paSaStYZe zaslugYZYm SotYS nalYn , memnan
75:87  +pravitel<stvo +m +a +Zurnakovam 1966 ijYSte +trudovoj +joSkar
75:88  +znamA orden dene nagraditlen .
75:89     marij ydYramaS-vlak posnak jYlme naukYSto paSam SukYn YStat .
75:90  teve +zinaida +filippovna +barcevam respublikYStYna CYla
75:91  tunYktYSo pala . tudo +n +k +krupskaA lymeS +marij
75:92  gosudarstvennYj institutYSto paSam YSta , docent ,
75:93  pedagogiCeskij nauka kandidat . 1964 ijYSte +zinaida
75:94  +filippovnam +mongol +kalYk +respublikYS ruS jYlmYm tunYktYmo
75:95  SotYSto konsul<tantlan ySanen koltYmo Yle . tuSto tudo kok ij
75:96  paSam YStYS . tide godYmak +z +f +barceva pedagogika
75:97  institutYSto aspirant-vlaklanat AtYr polYSYm puEn . +mongol
75:98  uCenYj-vlak dene pYrlA V - VIII klasslaSte ruS jYlmYm tunYktaS
75:99  tyrlO tablicYm kelYStaren da nunYm urokYSto kuze kuCYltaS kylmO
75:100  nergen ikmYmAr metodiCeskij polYSYm vozen . +zinaida
75:101  +filippovnan paSaZYm kugun aklenYt , tudlan +kalYk +respublikYn
75:102  +poCetnYj gramotYZYm puEnYt .
75:103     respublikYStYna tunYktYSo-vlakYm AmdYlYmaSte filologij nauka
75:104  kandidat , docent-vlak +varvara +timofeevna +timofeevna ,
75:105  +iraida +andreevna +isaeva , +nadeZda +lavrent<evna +l<vova da
75:106  Suko molat kyrYltde tYrSat .
75:107     ydYramaS kokla gYC pervYj xudoZnica +e +d +atlaSkinan ilYS
75:108  kornYZat oNaj . tudo 1879 ijYSte +zvenigovo rajonYso +Sigak AleS
75:109  SoCYn . iziZ godYmak syretlaS jOraten , 1904 ijYSte +penza olase
75:110  xudoZestvennYj uCiliHYS puren da viC ij gYC tunem lektYn . ik
75:111  Zap +sarapul olase ( +udmurt +a+s+s+r ) gimnazijYSte risovanij
75:112  urokYm naNgaen . +sovet vlast< lijmek , tudYn tvorCeskij paSaZat
75:113  peledaltYn . " +nunaCev - marij AlYSte " - +atlaSkinan ik En
75:114  Caple syretSe .
75:115     poEtessa +vera +boArinova marij ludSo koklaSte kumdan palYme
75:116  lijYn . AtYr jomakYm Ske gYC uEmden da uES kalYk koklaS
75:117  pOrtYlten . 1974 ijYSte lukmo " +kydYroNgYr kugYZanYS " knigaZYm
75:118  joCa-vlak jOraten ludYt . SoCmo El , +kommunist partij ,
75:119  jOratYme kundem nergen vozYmo poCelamutSo-vlak nYZYlgYlYk dene
75:120  ojYrtemaltYt . +vera +il<iniCnan AtYr proizvedenijZYlan
75:121  kompozitor-vlak sYlne semYm kelYStarenYt , nunYm radio denat ,
75:122  koncertlaStat , tYglaj godYmat murat . poEtessa posnak jOraten
75:123  voza marij ydYramaSYn nYZYl kumYlZo , Con SuldYrZo nergen ,
75:124  +sovet vlast<lan tauSten kalasYme SomakYm tYglaj mut dene SymeS
75:125  pernYSYn kelYStara . laC tidYmak onCYkta " +CodYra peledYS "
75:126  poCelamut knigaZe .
75:127     socialistiCeskij strojlan kOra volgYdo kornYS lekSe marij
75:128  ydYramaS-vlak mir verC kuCedalme radamYS ySanlYn SogalYnYt .
75:129  nuno meZdunarodnYj kongresslaSte uCastvovatlat , +sovet +uSem
75:130  nergen kugeSnen kalaskalat . nunYn kokla gYC iktYZe +n +k
75:131  +krupskaA lymeS pedinstitutYn docentSe +tamara +gavrilovna
75:132  +apateeva . tudo +azij da +afrikYse El-vlakYn vaS kelSYmaS
75:133  SotYSto +sovetskij +komitetYn konferencijYStYZe kok gana
75:134  uCastvovatlen . +tamara +gavrilovna +vengero-+sovetskij kelSYmaS
75:135  obHestvYn ClenZe . Ske ZapYStYZe tudo +vengrijYS mien , tuSto
75:136  iza-Sol<o ElYse uCenYj-vlak +joZef +Erdedi , +gabor +berecki ,
75:137  +laslo +vikar da molo denat vaslijYn . **83** nunYn dene kYzYtat
75:138  peNgYde kYlYm kuCa . vengr uCenYj-vlak marij sYlnYmutYm , kalYk
75:139  ojpogYm , jYlme naukYn viANmYZYm Ereak Eskerat , SYmlat . nuno
75:140  Ske pis<maStYSt marij jYlmYm +vengrijYse mogaj institutYSto
75:141  tunemYt , marij nergen mogaj kniga-vlak lektYt - radam dene
75:142  uvertaren Sogat . myndYr uCenYj-vlakYn poro uverYStlan tauSten ,
75:143  +tamara +gavrilovna vozYmo knigaZ-vlakYm kolta . a tudo , marij
75:144  joCa-vlakYm sYlnYmut deke SymaNdaS manYn , Sagal ogYl YSten .
75:145  mutlan , kYdalaS SkolYSto tunemSe-vlak marij literaturYm tudYn
75:146  AmdYlYme xrestomatij dene tunemYt .
75:147     +t +g +apateeva " +znanie " obHestvYn ClenZe , AtYr vere
75:148  sovetsko-vengerskij kelSYmaS nergen lekcijYm ludYn , tidYn godYm
75:149  mom uZmo-kolmYZYmat Sarnalten ojlen da Suko jodYSlan vaSmutYm
75:150  puEn .
75:151     1965 ijYSte +mirYm aralYme +tynAmbal +komitet Clenlan +marij
75:152  +a+s+s+r gYC viC marij ydYramaSYm sajlYme Yle . tide +a +mamaeva
75:153  - respublikYse prosveHenij ministerstvYn zamestitel<Ze , +m
75:154  +georgina - +mar+n+i+i-n uCenYj-sekretar<Ze , +z +barceva -
75:155  +marij pedinstitutYn docentSe , +a +strausova - +r+s+f+s+r-Yn
75:156  zasluZennYj artistkYZe da +marij +a+s+s+r-Yn kalYk artistkYZe ,
75:157  +o +atalaeva - CYve onCYSo . tYge marij ydYramaS-vlak
75:158  internacional<nYj kelSYmaSYm peNgYdemdYmaSte aktivnYn
75:159  unastvovatlat . mir verC kuCedalmaSte nunat vij SutYmYn polSen
75:160  Sogat .
75:161     kommunist partij , +sovet gosudarstvo memnan ElYn
75:162  obHestvenno-politiCeskij , ozanlYk da literaturnYj ilYSYStYZe
75:163  ydYramaSYn rol<ZYm viANdYSaS verC Ereak tYrSat . ydYramaS-vlak
75:164  CYla paSaStat kumYlzo ulYt . nunYn kokla gYC En sajYn YStYSYlan
75:165  +socialistiCeskij +trud +geroj lymYm puYmo . tide +t +i
75:166  +aleksandrova ( +joSkar-+olase 11-Se SkolYSto tunYktYSo ) , +t
75:167  +e +ajglova , +o +t +atalaeva , +e +p +mosunova , +e +i
75:168  +mironova , +e +e +koCergina . patriotka-vlakYm +rodina kykSYn
75:169  akla . +m+a+s+s+r-Yse 3340 utla ydYramaSYm orden da medal< dene
75:170  nagraditlYme , tYSeC 150 eNZYlan +lenin ordenYm puYmo .
75:171     ydYramaS-vlak gosudarstvYm vujlatYmastat aktivnYj ulYt .
75:172  memnan respublika gYC nYl ydYramaSYm +s+s+s+r +verxovnYj
75:173  +sovetYS deputatlan sajlYme , +r+s+f+s+r +verxovnYj +sovetYS -
75:174  iktYm , +marij +a+s+s+r +verxovnYj +sovetYS - 38 . AtYr
75:175  ydYramaSlan poCetnYj zvanijYm puYmo : +r+s+f+s+r zasluZennYj
75:176  vraC - 21 , +marij +a+s+s+r zasluZennYj vraC - 80 , +r+s+f+s+r
75:177  SkolYn zasluZennYj tunYktYSYZo - 46 , +marij SkolYn zasluZennYj
75:178  tunYktYSYZo 295 . mat<-geroinA - 330 utla .
75:179     1975 ijYSte +marij respublikYse ydYramaS-vlakYn kumSo
75:180  s>ezdYSt ErtYS . s>ezd faSistskij +germanijYm seNYmYlan 30 ij
75:181  temme pajrem ZapYSte lie da ydYramaSYn aktivnost<So nOltaltmYm
75:182  ESe ik gana peNgYdemden onCYktYS . s>ezdYn delegatSe-vlak Ske
75:183  obraHenijYStYSt indeSYmSe viCiAS planYm Ertaren temYSaS verC
75:184  tYrSYmaSke respublikYse CYla ydYramaSYm ulo kumYlYn uSnan yZYC .
75:185  vYstupatlYSe-vlak iktYm posnak palemdYSt : +marij +a+s+s+r-YSte
75:186  ydYramaSYn ilYS kornYZo laC +sovet vlast<lan kOra vaStaltYn ,
75:187  uEmYn . memnan Elna ESeat ulaNZe , sYlneStSe da viANZe manYn ,
75:188  kalYk ozanlYkYSte kaZne ydYramaS aktivnYn uCastvovatla .
75:189     mutat uke , tunemme da uS-akYl kuSmo kornYSto marij
75:190  ydYramaSlan onCYk kaASYZe respublikYSte ilYSe ruS
75:191  ydYramaS-vlakat kugun polSenYt . tidYn nergen +marij +a+s+s+r
75:192  ydYramaS-vlakYn kokYmSo s>ezdYStYSt ( 1968 ij ) +mar+n+i+i-n
75:193  uCenYj sekretar<Ze +m +a +georgina marij ydYramaS-vlak lym dene
75:194  tauSten ojlen . mYlanna , manYn tudo , paSaSte ruS ydYramaS-vlak
75:195  keC-kunamat alal kumYlYn polSenYt , nunYn dene pYrlA
75:196  respublikYse kalYk obrazovanijYm viANdaS da saemden koltas
75:197  utlarak kuStYlgo . primer SoteS +marij pedinstitutYSto paSam
75:198  YStYSe AtYr ruS ydYramaSYn lymYStYm kalasen . tide istoriCeskij
75:199  nauka doktor , professor +v +m +tarasova , +marij +a+s+s+r-Yn
75:200  zasluZennYj deAtel<Ze +n +a +pomrAskinskaA , docent +d +i
75:201  +koz<mina , ruS literatura kafedrYn vujlatYSe +m +n +lebedeva da
75:202  molat . " me nunYn dene kugu joltaS ulYna , - pYtartYSlan
75:203  kugeSnen raSemden +m +georgina , - tide kelSYmaS mYlanna
75:204  motkoCak Serge " .
75:205     marij ydYramaSYn tunemme istorijZYm onCen lekmek , teve mogaj
75:206  vaStaltYSYm uZYna . tide vaStaltYSlan keC-mogaj viAn
75:207  kapitalistiCeskij ElYse ydYramaS-vlakat kOranen kertYt .

76:1  76  komsomol oSkYl   **45**
76:2     samYrYk vij . komsomol . tudYn patYrle oSkYlZYm me kugYrak
76:3  tukYmYn Caple paSaZ dene aklena da tidYn godYmak partij den
76:4  pravitel<stvYn tura kornYSt dene rYN toSkalmYZYm uZYna .
76:5  komsomol - sovet kalYkYn Ere jylen SogYSo tulZo , Symbel
76:6  +kommunistiCeskij partijYn tale polYSkalYSYZe , CYla vereat
76:7  onCYl radamYSte kajYSe rvezYlYk .
76:8     marij kundemYse rveze kalYkat SoCmo ElYse komsomolijYn viAn
76:9  paSaSkYZe tyNaltYS keCYla gYCak ryZge uSnen da 1929 - 1934
76:10  ijlaSte sovet respublikYm peNgYdemdYmaSte kYrtmen tYrSen .
76:11  1929-Se ij - pervYj viCiAS tyNaltYS . tY pagYtYSte Elnan
76:12  ilYSYStYZe motkoC kugu vaStaltYS paldYrnen . AllaSte tySka
76:13  ozanlYkYm YStYmaSke kusnYmo . kok ij gYC tudo ulo sovet El muCko
76:14  kumdan Sarlen , CYla vere kolxoz-vlak poCYltYnYt .
76:15     kalasaS kyleS , tide ZapYSte memnan kundemna , tiCmaSnek
76:16  gaAk , manaS lieS , agrarnYj lijYn . Al ozanlYkYn material<nYj
76:17  negYzSe motkoC CydO ulmaS : luCko traktor , a molYZo - kosilA
76:18  den Sogavuj . 1931 ijYSte gYna pervYj +m+t+s YStaltYn .
76:19  oblast<YSte ulYZat SYm SydO utlarak kommunist da kum tyZemat viC
76:20  SydO nare komsomolec lijYn . ludYn-vozen moStYSo eNYm parnA dene
76:21  SotlenYt . CYla tidYZe memnan kundemnam molo deC SeNgek
76:22  SykalYn .
76:23     tuge gYnat +kompartijYn , pytYn< sovet kalYkYn polSYmYZlan
76:24  kOra SoCmo ver-SOrna izin-izin peNgYdemYn , vijYm CumYren . a
76:25  kumlYmSo ijlaste marij komsomolYn jykSO kumdan SarlaS tyNalYn .
76:26  Allase molodeZ< , toSto kosa deC koraNYn , onCYko toSkalYn .
76:27     1931 ijYSte +leninskij komsomolYn IX +vsesoUznYj s>ezdSe
76:28  pogYnen . tuSto palemdYme : AlYse kaZne komsomolec kolxoz Clen
76:29  lijSaS da Ske ozanlYkYStYZe komsomol ACejkYm YStYSaS . no
76:30  kundemYStYna tunam ACejkYn paSaZYm vujlaten da viktaren SogYSo
76:31  eN Sagal ulmaS . a opYt da SinCYmaS deC posna tide paSam vydaS ,
76:32  mutat uke , nele . sadlan komsomol +marij obkom Ske aktivSe gYC
76:33  kolo viC eNYm AllaS da selalaS kolten . kantonlase komitet gYCat
76:34  vitle nare komsomolec tYSke uSnen . tYleC posna lu keCaS kursYm
76:35  poCmo , kolxozlase ACejkYlan sekretar<-vlakYm tunYktaS tyNalme .
76:36  tYge komsomol paSa ver-SOrna muCko viANYn da Sarlen .
76:37     tY SotYSto +v+k+p(b) +c+k-n " +kolxoz den sovxozlaSte
76:38  partijnYj da komsomol vijYm SarYme nergen " 1932 ijYse
76:39  +punCalZat Cot polSen . tunam +v+l+k+s+m +marij oblastnoj
76:40  organizacij Ske radamYStYZe kandaS tyZem kud SydO kumlo eNYm
76:41  Sotlen gYn , tYSeC kum tyZem kok SydO narYZe kolxoznik lijYn .
76:42  SukYnZo Al ozanlYk proizvodstvYn onCYl uCastkYStYZe tYrSenYt da
76:43  molYlan primerYm onCYktenYt .
76:44     1933 ijYSte +v+l+k+s+m +c+k-n punCalZe poCeS kolxozlaSte
76:45  komsomolec-vlakYn proizvodstvennYj ColgalYkYStYm tergYme
76:46  +vsesoUznYj smotr Erten . tiddeC vara +marij komsomolij ESeat
76:47  Cot peNgYdemYn , vijZe eSaraltYn , nYlle kum procent
76:48  komsomolecSe kolxoznik lijYn . Ske radamZYm viANdYme , okkyl eN
76:49  deC koraNme SotYStat AtYr **46** YStaltYn . Suko vere
76:50  politSkolYm , tyrlO kruZokYm poCmo , rveze den ydYr-vlak
76:51  SinCYmaSYStYm pojdarenYt , SkeStat vesYm tunYktenYt . tide paSam
76:52  utlarak sajYn viktarYmaste " +rveze kommunar " gazetYn polYSYZYm
76:53  palemdYde ok lij . samYrYk sel<kor-vlakYn vozYmYSt Colga vijYm
76:54  eSaren , rveze tukYmYn kumYlZYm nOlten .
76:55     Ellan kindYm pogYmo kampanij godYm komsomolec-vlak kugu
76:56  somYlYm SuktenYt : kulak den poAn surtlaSte uto pYrCYm muYn ,
76:57  Suko " joSkar obozYm " CumYren koltenYt . mutlan , +pektubaj
76:58  rajonYso kantupolnomoCennYj tunam Con kuanen vozen :
76:59  " ... komsomolec-vlak ogYl gYn , uto kindYm pogaS peS nele lieS
76:60  Yle " .
76:61     tide kampanij komsomol organizacijlam utlarak Suaren ,
76:62  ikoAnYm YSten da kollektivizacijYm pisemdaS Cot polSen ,
76:63  tYgodYmak Al ozanlYk stroitel<stvYm kumdaNdaS jOn eSaraltYn .
76:64     palemdYman : tvorCeskij tyNaltYS , rveze kalYkYn SolYn SogYSo
76:65  kumYlZo El muCko socialistiCeskij taNasYmaSYm Saren koltaS
76:66  kornYm poCYn . tYge pervYj udarle komsomol<sko-molodeZnYj
76:67  brigada-vlak YStaltYnYt . " +krasnYj +volgar< " zavodYSto ,
76:68  +dubovaA stancijYSte da kovaStYm YSten lukSo trestYSte gYna
76:69  nYlle tYgaj brigada lijYn , paSaze-vlak CYlanat kykSO lektYSYS
76:70  SuYnYt .
76:71     promYSlennost<YSto tYrSYSe rveze den ydYr-vlakYn
76:72  ustalYkYStlan ENerten , Al ozanlYkYse paSaCe viAt tide
76:73  tyNaltYSke uSnen . marij kundemYse kolxozlaSte urlYkaSYm
76:74  AmdYlYme , Al ozanlYk yzgarYm aCalYme , SoSo da SYZe agam sajYn
76:75  ErtarYme SotYSto AtYr paSa vaS-vaS taNasen YStaltYn .
76:76     partijYn jodmaSYZat tide ijlaSte peS CYn lijYn : AlYse
76:77  kalYkYm tOr kornYS SogaltaS . posnak kugun komsomolec-vlak
76:78  vol<Yk ozanlYkYm nOltal koltaS polSenYt . kurgYm sitarYmaSte
76:79  ydYr-rveze-vlak talYn tYrSenYt da Caple seNYmaSke SuYnYt .
76:80     kykSO lektYSan SurnYm onCen-kuStYmaStat samYrYk vij
76:81  ColgalYkYm onCYkten . brigadYlaSte YStYSe-vlak , SoSo gYC
76:82  tyNalYn , SYZe jotke , pasu paSam ik tatlanat monden ogYtYl .
76:83  mutlan , +kurYk marij rajonYso komsomol organizacij 1933
76:84  ijYSte , pasu paSaSte kykSO lektYSYS SuaS manYn , nurveCYlaSte
76:85  parCam pogYSo kolo SYm dozorYm , SydO latik
76:86  komsomol<sko-molodeZnYj da latindeS pioner-joCa brigada-vlakYm
76:87  CumYren . Ske koklaStYSt nuno tyNaltYS gYCak taNasenYt , kaZnYZe
76:88  utlarak pogaS tYrSen , onCYl verYS lekSaS verC kuCedalYn . tYgaj
76:89  brigada-vlak umbakYZe ESeat kumdan SarlenYt , Al ozanlYklan kugu
76:90  polYSYm puEn SogenYt .
76:91     usta da Colga paSaZlan 1931 ij 21-Se Anvar<YSte +leninskij
76:92  komsomol +trudovoj +joSkar +znamA orden dene palemdaltYn .
76:93     no , kalasaS kyleS , kollektivizacijYm ErtarYme pagYtYSte
76:94  poAn den kulak tySkat neren ogYl . kresan<YkYn ilYSYZYm voZ
76:95  gYCak vaStaltYSe saman tOra liAS tOCYSO-vlaklan kelSen mo ?
76:96  komsomolec , tudYn poCeS kajYSe ydYr-rveze-SamYC sutlanaS ,
76:97  ozalanaS jOratYSYlan kuSto-gYnat , mogaj-gYnat CarakYm CyCkYdYn
76:98  SYndYlYnYt . sadlan samYrYk-vlakYmat SOrYn onCYSo lektYn ,
76:99  koklanZe peledSe ymYrYm lugYC kyrlaSat toStYnYt . tYgaj ojgan
76:100  tatYm +orSanka , +mari-+turek , +kuZeNer , +Sernur velne da molo
76:101  vereat alAt Sarnat . no rvezYlYk onCYko onCen , u ilYS verC
76:102  ESeat talYn kuCedalYn , klass tuSman vaStareS peNgYdYn Sogen .
76:103     Al kalYkYm iktYS uSYmaste komsomolec-vlak Cot , ulo vijYm
76:104  pYSten tYrSenYt . mutlan , +Sernur kantonYso +kadam ACejkYn
76:105  suaple paSaZlan kOra kyCYk ZapYSte " +yZara " , +lenin lymeS ,
76:106  " +luC " , +kalinin lymeS kolxoz-vlakYm YStYme . +lipovcY AlYse
76:107  komsomol voZak +tixon +egoSin +lenin lymeS kolxozYm vujlataS
76:108  tyNalYn . a varaZe tudo +sovet +armijYn voennaCal<nikSe ,
76:109  general-major marte kuSkYn . **47** sar ijlaSte +joSkar +znamA ,
76:110  +oteCestvennYj vojnan I stepenAn orden-vlak da molo nagrada dene
76:111  palemdaltYn .
76:112     UZo kolxoz tyNaltYS ZapYSte tyrYsnek komsomol vijlan
76:113  ENerten . nalaS teve +koz<modem<Ansk kantonYso " +stremlenie "
76:114  ozanlYkYm . tudYm verYse komsomol ACejkYS purYSo-vlak gYna
76:115  poCYnYt . no umYltarYme paSam kylYn SarYmYlan kOra ikmYnAr Zap
76:116  gYC kolxozYS kandaSlu indeS posna ozanlYk uSnen . lymZYmat
76:117  vaStaltenYt , +Zdanov lymeS kolxoz lijYn da kundemYStYna CapYm
76:118  nalYn . u vujlatYSe , komsomolec +ivan +krivorotov , partij
76:119  radamYS puren , +s+s+s+r +verxovnYj +sovetYn deputatSe jotke
76:120  nOltYn .
76:121     tide ZapYSte kolxozYm YStaS ondak iktYS CumYrYmo +t+o+z
76:122  ( mlandYm pYrlA kural-ydYmO tovariHestvo ) , tYgaAk SylYSan
76:123  sel<kom ( tySka vaSpolYS komitet ) , ves obHestvennYj
76:124  organizacij-vlakat kugun polSenYt . nunYn pogYmo opYtYStYm
76:125  kuCYltYn , molo-vlak Ske ozanlYk paSaStYm tyNaltYS gYCak moSten
76:126  viktarenYt , Suko uSem kresan<Yk arver pelen texnikYm kuCYltaS
76:127  tunemYn . tY SotYSto teve mogaj primerYm onCYktaS lieS : +Sernur
76:128  kundemYse " +kresan<Yk " kolxozYSto kermYC zavodYm , vyd
76:129  vakSYm , meZ kYrYme da yj zavod-vlakYm paSaS koltYmo . molo
76:130  vereat kolxoznik-vlak proizvodstvo sYnan mogaj-gYnat somYlYm
76:131  Sukten SogenYt .
76:132     edinoliCnik-vlak koklaste umYltarYme paSam ErtaraS
76:133  +mari-+turek kantonYso +karlYgan ACejka posnak vujYn Sogen .
76:134  +piZmari lyman tatar AlYSte poCmo " +krasnYj +oktAbr< " kolxozYS
76:135  vaSke gYna +falaleevo ruS da +siznur marij Al-vlak uSnenYt .
76:136  tYge tyrlO nacional<nostAn eN-vlak ik ozanlYkYSte paSam jYgYre
76:137  YStaS , vaS-vaS peNgYde kYlYm kuCaS tyNalYnYt .
76:138     seNymaSke Sumo dene pYrlAk tide pagYt UZgunam partijYn
76:139  linijZYm pudYrtYlmo denat Ske kYSaZYm koden : verlaSte
76:140  kollektivizacijYm kyleS semYn ogYl ErtarenYt , koklan torZa
76:141  kojYSYm onCYktenYt da tuleC molat . tidYn nergen +v+k+p(b)
76:142  +c+k-n +punCalYStYZat palemdaltYn ulmaS .
76:143     1939 ij 20-So Anvar<YSte komsomol +marij da +CuvaS obkom-vlak
76:144  vaS-vaS taNasYme SotYSto kutYren kelSenYt . no tyrlO EkSYklan
76:145  kOra nalme obAzatel<stvo ilYSYS purYde kodaltYn . lijSe
76:146  sitYdYmaSYm koraNdaS manYn , partij +c+k kaNaSYm puEn . tudYn
76:147  negYzeS majYSte +v+l+k+s+m +marij obkomYn kumSo plenumYStYZo
76:148  " Al ozanlYk stroitel<stvYSte komsomolYn verZe da joNYlYS korno
76:149  gYC koraNme nergen " jodYSYm kaNaSYme , uto-site deC ErnaS
76:150  punCalme .
76:151     tide punCal kaZne kantonYso , kaZne AlsovetYse
76:152  komsomolec-vlakYm ESe utlarak ikoAnYm YSten da kolxozlan CarakYm
76:153  SYndYlSe poAn den kulak , SakSe kojYSan molo eN-vlak dene
76:154  CYtYdYmYn vaSpiZaS da jOrSeS koSartaS utYr taraten . no klass
76:155  tuSmanat SuZYm SogaltYlYn . kuZeNer velYse +marij +Soj Al rveze
76:156  +stepan +lebedev , komsomolYS purYmek , pysO " umdan " Alkor
76:157  lijYn . " +joSkar keCe " , " +marij Al " gazet redakcij
76:158  paSaeN-vlak tudYn vozYmYZYm CyCkYdYn savYktenYt . kulakYn aAr
76:159  ConZYm , osal paSaZYm raS poCYn onCYktYSo samYrYk rvezYm poAS
76:160  tOCYSO-vlak CYten kertYn ogYtYl : tudlan AmdYlYme koCkYSYS aArYm
76:161  pYStenYt , tyNalSe Alkor ymYr lugYC kolen .
76:162     AlYse korrespondentYn lymZYm marij kalYk taCat Con jylen
76:163  Sarna . CYrYk kurYm utla +kuZeNer poselkYSto tudYn lymeS obelisk
76:164  Sogen gYn , Ynde oS mramor gYC bUstYm YStYme . tide Colga da
76:165  lyddYmO komsomoleclan marij poEt-pisatel<-vlak AtYr
76:166  proizvedenijYStYm pOleklenYt . +stepan +lebedevYn lymZYm Suko
76:167  pioner druZina Cap dene numaleS . CYnZYmak , volgYdo ilYS verC
76:168  kuCedalSe tale ErgYZYm SoCmo kalYkna nigunamat ok mondo .
76:169  **48** " komsomolec , traktorYS ! " yZmaS tY ijlaste kumdan
76:170  Sarlen . respublikYse samYrYk tukYm partijYn mutSYlan ySande
76:171  lijYn . 1931 ijYSte poCYltSo +orSanka +m+t+s-YSte tYrSYSe kaZne
76:172  gaAk eN komsomolec ulmaS . +v+l+k+s+m perviCnYj organizacijYS
76:173  CumYrgen , rveze-vlak Ske somYlYStYm tuge viktaren koltenYt -
76:174  nunYn nergen pytYn< marij kundem palen nalYn .
76:175  mexanizator-vlak , jyran , jyStO igeCYm onCYde , nurveCYSte
76:176  kural-ydenYt , SurnYm pogenYt . klass tuSman dene kuCedalme
76:177  pagYtYSte nunYn paSaSt posnak kykSO akan lijYn : onCYCso tarze ,
76:178  " roZYn mySkYr " , " nolner-vlak " , kuatle maSinam vydaS
76:179  tunemYnYt , ilYSYn onCYl radamYSkYZe Ske ustalYkYStlan kOra
76:180  lektYnYt .
76:181     komsomolec-vlak tYgak +SernurYSto , +u +tor>AlYSte , +kurYk
76:182  marij velne , +marij-+turekYSte ESe nYl +m+t+s-YS uSnenYt . nuno
76:183  Ske koklaStYSt tyrlO konkursYm , taNasYmaSYm , texniCeskij
76:184  konferencijYm , smotrYm ErtarenYt . tidlan kOra samYrYk paSaCe
76:185  ESeat SuaraltYn , traktor rul<Ym , ilYSYm viktarYme rul< semYn ,
76:186  tudo utlarak CulYmYn da peNgYdYn kormYZten . tY SotYSto ik
76:187  primerYm onCYktYmanak . +miSa +novoselovlan ale latSYm iAt SuYn
76:188  ogYl , a tudo , traktorist liAS Sonen , kum tYlzaS kursYS
76:189  tunemaS kaen da EkzamenYm sajYn kuCen . Colga paSaeNYm pal<to
76:190  dene nagraditlenYt , a vara , umbakYZak kvalifikacijYm nOltYZO
76:191  manYn , +kirovskij oblast<Yse +vAtsko-+polAnskij +m+t+S-S
76:192  tunemaS koltenYt . tYge SoCmo kalYkna Ske SoCSYZlan usta
76:193  mexanizator liAS jOnYm puEn .
76:194     kykSO kvalifikaciAn mexanizator , molo paSaeN tunam motkoC
76:195  kylYnYt , sadlan partij den pravitel<stvYna tidlan lymYn Al
76:196  ozanlYk , mexanizacij Skol , texnikum , vuz-vlakYm utlarak poCaS
76:197  punCalYnYt . kadrYm AmdYlYme paSa plan poCeS SuktaltYn . Al
76:198  ozanlYk ikSYrYmYn tOr kornYS SogalYn .
76:199     kolxoz-vlakYm umbakYZat peNgYdemdYme , nunYm
76:200  material<no-texniCeski pojdarYme paSat voranen tolYn .
76:201  kresan<YkYn ilYSYZe , tudYn kul<turYZo saem tolmo SotYSto partij
76:202  Cot tYrSen . sandene tide paSaSkat En ondak komsomolYm uSYmo .
76:203  kollektivizacij SarlYme ZapYSte +v+k+p(b) +c+k 1931 ij
76:204  aprel<YSte " kolxozlase komsomol ACejka-vlakYn paSaSt nergen "
76:205  +punCalYm luktYn . tuSto tySka ozanlYkYm peNgYdemdYme , paSam
76:206  kyleS semYn viktarYme , parYSYm moSten SeledYme jodYS-vlakYm
76:207  komsomol kuze Sukta da onCYkYZYm kuze Sukten tolSaS -
76:208  raSemdenYt .
76:209     partijYn punCalZe-vlak dene kumYlaNYn , +leninskij komsomol
76:210  1930 ijYSte kokYmSo +vsesoUznYj kolxozno-proizvodstvennYj
76:211  poxodYS lektYn . ves ijYn Anvar<YSte ErtaraltSe +v+l+k+s+m-Yn IX
76:212  s>ezdSat kolxoz ilYSYm viANdYme jodYSYm radamlen . +sovet
76:213  gosudarstvo kolxoz-vlaklan Cot polSen . ikYmSe viCiAS ZapYSte
76:214  +marij avtonomnYj oblast<Yn Al ozanlYkSYlan kandaS million utla
76:215  teNgem ojYrYmo .
76:216     tySka ozanlYkYm peNgYdemdaS manYn , kural-ydYmO pasum eSaraS
76:217  kylYn . tidlan CYlaZat YStaltYn : kulak deC uto mlandYm pyCkYn
76:218  nalme , pundYSan da kupan verYm ErYktYme , olYkYm saemdYme .
76:219  CumYr tide paSaS komsomol da molodeZ< kumYlYn uSnenYt . tidYn
76:220  godYmak Al ozanlYk kul<turYn lektYSYZYm palYnak kugemdaS kylYn .
76:221  1933 ijYSte +v+l+k+s+m +c+k yZmaSYm luktYn : " pasu
76:222  vreditel<-vlakYm pYtarena ! " tyZem dene ydYr-rveze , nur ymbak
76:223  lektYn , kum tyZem Colo gektar kumdYkYSto ozYmYm somYlen ( tYleC
76:224  onCYC tYgaj paSa nigunamat ErtaraltYn ogYl ) . kulak den
76:225  poAn-vlak sYlnYn atYlanYSe Surno pasuS " joSkar agYtanYm "
76:226  koltYlaS tOCenYt . no vaStareSYSt adakat En ondak komsomol
76:227  dozor-vlak SogalYnYt .
76:228  **49** Al ozanlYkYn material<no-texniCeskij negYzSe ij gYC ijYS
76:229  viANYn . vol<Yk ozanlYkat jol ymbak peNgYdYnrak SogalYn .
76:230  kolxoz-vlak ulaNYnYt . Ynde nunYn onCYlno u jodYS raSemYn : CYla
76:231  vereat paSa viktarYmYm saemdaS . sadlan 1930 ij fevral<YSte
76:232  +s+s+s+r den +r+s+f+s+r +kolxozcentr " koloxozlaSte paSam
76:233  organizovatlYme nergen " punCalYm luktYn da tuSto trudovoj u
76:234  rasporAdkYn tyN jodYSYZ-vlakYm raS poCYn onCYkten . tudYm SuktaS
76:235  kommunist-vlak pelen komsomolij uSnen .
76:236     1931 ijYSte komsomol +marij obkom samYrYk kolxoznik-vlakYm
76:237  promYSlennYj predpriAtijlaS koStYn tolaS da tuSto YStYSe paSaze
76:238  klassYn opYtSo dene palYme liAS poxodYm uvertaren . tidlan lymYn
76:239  komsomol<skij subbotnik-vlakYm ErtarYme , poxodlan oksam
76:240  pogYmo . kolxoznik-udarnik-vlak poSkudo +niZegorodskij kundemYse
76:241  da +tatarijYse zavod den fabrikYlaSte lijYnYt . samYrYk
76:242  paSaze-vlak dene vaSlijYn mutlanen , nunYn YStYme somYlYStYm
76:243  SYmlen , AlYse komsomolec-vlak mYnAr-gYnat polYSYm nalYnYt .
76:244  ikmanaS , tide meropriAtijYn pajdalYkSe umbakYZYm izi ogYl
76:245  lijYn .
76:246     tYleC vara onCYl verYS paSa disciplinYm peNgYdemdYme jodYS
76:247  lektYn . kolxozlaSte paSam moSten viktaraS , proizvodstvennYj
76:248  planYm AmdYlaS AllaSke SYm SydO Colo komsomolec kaen . nuno kum
76:249  SydO utla lekcij den dokladYm YStenYt , SoSo agam sajYn da pisYn
76:250  ErtaraS SydO vitle nare brigadYm CumYrenYt . talukat pele gYC
76:251  +marij oblast<YSte tYgaj brigada kok tyZemYS SuYn , ik tyZemat
76:252  kok SydO kolxozYSto paSa normYm raSlenYt , Suko vere
76:253  proizvodstvenno-finansovYj planYm AmdYlaS tyNalYnYt .
76:254     tYge kolxozlaSte tySka ozanlYkYm peNgYdemdaS , paSam moSten
76:255  viktaren koltaS polSYSo tyN jOnlan teve mo SotlaltYn :
76:256  industrializacij da kollektivizacij politika , gosudarstvYn
76:257  finansovo , texniCeski da organizacionno polSYmYZo , partijnYj
76:258  den komsomol organizacij-vlakYn Cot tYrSYmYSt .
76:259     a Al ozanlYklan saj specialist ij eda Ere SukYrak da SukYrak
76:260  kylYn . ondak nunYm +moskvaSte , +ozaNYSte , +gor<kijYSte , molo
76:261  olalaSte AmdYlYme gYn , 1931 ij oktAbr<YSte +joSkar-+olaSte
76:262  agropedvuzYm poCaS punCalme . tuSto nYl fakul<tet lijYn :
76:263  ximiko-biologiCeskij , fiziko-texniCeskij , literaturnYj da
76:264  politexniCeskij . vuzYSto SydO kumlo student koklaSte SYmluZo
76:265  marij tunemYn . 1932 ij gYC oblast<YSte +vYsSij kommunistiCeskij
76:266  Al ozanlYk Skol paSam YStaS tyNalYn . tuSto Allan
76:267  kvalificirovannYj kadrYm AmdYlenYt . tide ijYnak +povolZskij
76:268  lesotexniCeskij institut poCYltYn .
76:269     kYdalaS special<nYj uCebnYj zavedenijlaStat - +nartas den
76:270  +koz<modem<Ansk Al ozanlYk texnikumlaSte - saj specialistYm
76:271  tunYkten luktYnYt . tide ZapYStak +orSankYSte jYtYnYm onCen
76:272  kuStYSo-vlakYm AmdYlaS ESe ik texnikumYm poCmo . tYleC posna
76:273  kaZne rajonYSto kolxoznYj Skol-vlak ( +r+k+S ) YStaS tyNalYnYt .
76:274  samYrYk ydYr den rveze , komsomolec-vlak , kyCYk ZapYSte
76:275  polevod , Zivotnovod , sCetovod special<nost<Ym nalYn , Al
76:276  ozanlYk proizvodstvYm viANdYme paSaS uSnenYt . mutlan , +orSanka
76:277  kantonYso " +u vij " kommunYSto kolxoz ilYSYm CoNYSo-vlak kokla
76:278  gYC komsomol organizacij sekretar< +novoselov , ozanlYk
76:279  vujlatYSe +orexov , +kurYk marij vel " +stremlenie " kolxozYSto
76:280  +krivorotov posnak ojYrtemaltYnYt , tySka ozanlYkYm AtYr pagYt
76:281  ustan viktarenYt .
76:282     ESeat Suko paSa Al kalYkYn ilYSYZYm ulaNdYmaSte da tudYn
76:283  kul<turnYj kykSYtSYm nOltYmaSte ulmaS . tide somYlYS
76:284  kommunist-vlak dene jYgYre rveze tukYm - komsomolij - ryZge
76:285  SogalYn . +v+k+p(b) XV s>ezdYn direktivYStYZe palemdaltYn :
76:286  " olaSte da AlYSte u tyNaltYSYm avaltYmaSte komsomol iniciator
76:287  da rydO provodnik lijSaS . komsomol - partijYn ik tyN
76:288  polYSkalYSYZe , sadlan toSto kosa deC torlYmo paSaSte tudo Ereat
76:289  onCYlno kajYSaS " .
76:290  **50** ikYmSe viCiAS ZapYSte +marij kundemYStYna Semer-vlakYn
76:291  ilYSYStYm saemdaS , EmlYme paSam nOltalaS , u surt-oraltYm
76:292  utlarak CoNaS palemdaltYn . tYgodYmak vseobHij obAzatel<nYj
76:293  tyNaltYS obrazovanijYm puYmaSke kusnaS , Suko SkolYm poCaS
76:294  kylYn . vuCYdYmo tyrlO Carak lekteden gYnat , komsomolYn
76:295  ColgalYkSe , keC-kuSkat kylYnak SuaS tYrSYmYZe tuto saskam
76:296  konden .
76:297     sela den AlYm tyzaten tolmaSte Sagal ogYl YStaltYn . Suko
76:298  vere pOrtlaS radiom purtenYt , tYge marij kalYk SoCmo ElYStYna
76:299  mo YStaltme dene palYme lijYn , radiolan kOra pytYn< tynAmbalse
76:300  ilYSYm umYlaS tyNalYn . klub , ludmo pOrt , joSkar pusak ,
76:301  biblioteka-vlak poCYltYnYt . tuStat tolSo unam komsomolec-vlak
76:302  vaSlijYnYt , iktYm ludaS , vesYm vozaS tunYktenYt , pytYn< Al
76:303  kalYkYm u ilYS korno dene rYN da tura oSkYlaS yZYnYt .
76:304     taCYse komsomolec-vlak raS palat : sovet ElYm CoNYmo nele ,
76:305  no suaple paSam nunYn koCaSt den kovaSt , izaSt den CyCySt sajYn
76:306  Sukten tolYnYt . tunamse rveze gvardijlan Suko jOsYm ,
76:307  jyStO-SokSYm CYtaS vereStYn gYnat , tyNalme kugu somYlYStYm
76:308  ajda-lijZe YSten ogYtYl . nunYlan kOra ogYl mo taCe +sovet
76:309  +uSemYse kalYk laskan ila da Con UarlYSe kumYlYn kerek-kuStat
76:310  tYrSa ! pervYj komsomolec-vlakYn opYtYStlan ENerten , u deC u
76:311  kykSYtYS  SuYn , taCYse rveze den ydYr-vlak viAn obHestvYm -
76:312  kommunizmYm CulYmYn CoNat . onCal jYrvaS : CYla vere
76:313  socialistiCeskij taNasYmaS Sarla , olaStat da AlYStat
76:314  komsomol<sko-molodeZnYj brigada-vlak ulan ilYS kornYm takYrtat ,
76:315  olase komsomol organizacij-vlak AlYsYn SefYSt ulYt , tySka Al
76:316  ozanlYklan Caple kadrYm vuz , texnikum , uCiliHe-vlak ij eda
76:317  SukYrak AmdYlat , sela den Al kojYn tyzlanat , kalYkYn
76:318  kul<turYZo nOlteS , kolxoznik den sovxoz paSaeN-vlakYn ilYS
76:319  samanYSt olase dene iktOr gaAk , AlYse pOrt kOrgO olase paCer
76:320  deC nimo denat ok ojYrtemalt .
76:321     tyrYs syretYm ikteSlen , Con kOrgO SonYmaSYm raSrak poCaS
76:322  manYn , +gosudarstvennYj premijYn laureatSe , +marij +a+s+s+r-Yn
76:323  kalYk poEtSe +miklaj +kazakovYn poCelamutSo gYC nalme ikmYnAr
76:324  korno dene kalasYme SuES . komsomollan kolo ij temme lymeS
76:325  vozYmo proizvedenijYStYZe poEt kumYl nOltYn seren :
76:326               " volgalt AndarYn , volgYnCo ,
76:327                 volgalt , u keCYjol !
76:328                 volgalt millionlo Con gYCYn ,
76:329                 otvaZnYj komsomol !
76:330                 me +leninYn tul znamAZYm
76:331                 aralena CYlan ,
76:332                 Elnan kredalYn nalmYZYm
76:333                 ona pu nigOlan ! "

77:1  77 Alho Alhoniemi: Marin kielioppi. Helsinki 1985.
        (This text contains the example sentences of the grammar.
        Page numbers are shown in brackets after the sentences.)
77:2  pasu lum dene levedaltYn . (P. 47)
77:3  paSa YStYSYla modYna . (P. 48)
77:4  mYj uSkal lyStYSO lijam  . (P. 48)
77:5  odo-vlak ilenYt pojan , marij-vlak ilenYt pojan . (P. 48)
77:6  izaZe Cerle kien . (P. 48)
77:7  SopkeSte SiSte CyNgYmO roZ ulo . (P. 48)
77:8  tudo kugu CodYraSke koStYn . (P. 48)
77:9  tudo imne vujZYm kuCen . (P. 48)
77:10  tudo ystel dekYrak SinCeS . (P. 48)
77:11  tudo kum sutka koSteS . (P. 48)
77:12  +sakarYn kidYSte Sergakan luj . (P. 49)
77:13  kava tyrYStO kas yZaran CeverZe ErkYn-ErkYn  Sula . (P. 49)
77:14  tudat mYjYn semYn paSam YStaS tyNaleS . (P. 49)
77:15  kuvaZYn SYmakS kudaltYmYZYm uZo . (P. 49)
77:16  ydYrYn kaCYlan kajYmYZe SueS . (P. 49)
77:17  paSam YStYSe eNYn uke Zap sOjlaS . (P. 49)
77:18  +Cazin kok ergYZe SoCYn . (P. 49)
77:19  motor da eNYn . (P. 49)
77:20  ala-mo peS tamlYn ypSalteS . (P. 49)
77:21  CerlYn kijYSe eN . (P. 49)
77:22  peS SokSYn malYSYm . (P. 50)
77:23  me ruSarnAn koktYn tolYnna . (P. 50)
77:24  pOrt omsaSat , klatYneSat kugu kOgOnYm sakYktem . (P. 50)
77:25  Ske paSam pYtaren , eNYnYS kajat . (P. 50)
77:26  levedYSYm pOrtYnYm mardeZ symYren . (P. 50)
77:27  kolYm eNYrem . (P. 50)
77:28  Ere eNYm sOrvalYman . (P. 51)
77:29  memnan ik paSa gYna Yle - kolYSo-vlakYm toAS . (P. 51)
77:30  ik jydYm , ves jydYm malat puldYrYSto . (P. 51)
77:31  vyt jyaS kaet gYn , mONgeS - on<YS kilometrYm koStat . . (P. 51)
77:32  mYjYm porYm YSte ! . (P. 51)
77:33  tide keNeZYm , pYCkemYS jydYm tol<o . (P. 51)
77:34  marij poplan imn<Ym uZalen . (P. 52)
77:35  nuno tele goC CodYra ozalan paSam YStenYt . (P. 52)
77:36  tySkalan nele gYn , posna paSazYlanat nele . (P. 52)
77:37  kidSYlan SokSYn CuCeS . (P. 52)
77:38  paSa ergYlan peS kelSa . (P. 52)
77:39  ydYr>eNlan kurYmeS aCa-ava surtYSto ilYman ogYl . (P. 52)
77:40  tudo aCaZlan Comam nalYkta . (P. 52)
77:41  tYjat ydYramaSYm sajlan SotlaS tyNal<YC ? (P. 52)
77:42  tYge tudo pojan +ondri dek tarzYlan kajYS . (P. 52)
77:43  paSaze-vlak posna-posna kolonnYlan SelaltYt . (P. 52)
77:44  vate kornYlan kindYm pua . (P. 52)
77:45  tudo pamaS deke vytlan oSkYl koltYS . (P. 53)
77:46  mlandYm kargen  ydYmek , kunam kindYlan Suat ? (P. 53)
77:47  kugeCYlan tolam . (P. 53)
77:48  kaZne keCYn ves keCYlan urokYm AmdYlen koden . (P. 53)
77:49  kYzYt kok minutlan kanYmaSYm YStena . (P. 53)
77:50  kugYza viC keCYlan Ske dekSe +kudaSnurYS oSkYl<o . (P. 53)
77:51  ojar keNeZ keCYlan , sYlne pyrtyslan kalYk kuana . (P. 53)
77:52  ik +Sajra ydYrlan mYjYn  Cylt uSem kajen Yle . (P. 53)
77:53  ik teNgelan knigam nal<Ym . (P. 53)
77:54  oksalan paSam YSta . (P. 53)
77:55  taCe keCYlan kumSo brigada nYl gektarlan utlarak kuralYn . (P. 53)
77:56  vatYZe lu ijlan rvezeStSe gaj pisYn tarvanYlYn . (P. 54)
77:57  kolxoznaZe pojan vol<Yklan , SurnYlan . (P. 54)
77:58  22 iAS +ECej Curijlan sOrale ogYl gYnat , - - . (P. 54)
77:59  tular marijlan Allan En poAn +osej tolYn . (P. 54)
77:60  +sergej den +unavij arnAlan ik gana da uZaSak tYrSenYt . (P. 54)
77:61  Sijme tarlan agunlan put urZam jodeS . (P. 54)
77:62  kajYkSYlan kOra murYZo . (P. 54)
77:63  keC tynASte ola Suko peS , no +joSkar-+olalan mo SueS ! (P. 54)
77:64  tYjYn sYnet CYganlan ok tol . (P. 54)
77:65  kuku ige eN pYZaSeS kuSkeS . (P. 54)
77:66  pYCalYm kuCen , sareS kolena . (P. 55)
77:67  tudYn pondaSYZe oNYlaS gYC kYdalYS SumeS kuSkYn . (P. 55)
77:68  pelenem SYdaNYm izi meSakeS kondenam . (P. 55)
77:69  Suldo satu SergeS vozeS . (P. 55)
77:70  marij-vlak tudYm poro toseS , rodeS uZYt . (7:55)
77:71  tazalYkeSet jy(Y)n kolto ! (P. 55)
77:72  taCe tolmaSeSem CesYm AmdYle . (P. 56)
77:73  kuZueS om kod tYSak . (P. 56)
77:74  SYde SomakeS tudo Alt aptranen . (P. 56)
77:75  vyt jykeS da keneta pualSe mardeZeS nimat ok Sokto . (P. 56)
77:76  ur kovaStYZYmat tudo +pavYllan pel akeS uZalen . (P. 56)
77:77  keCeS ik olmam koC ! (P. 56)
77:78  tudo keCeS kum tyZem kermYCYm opta . (P. 56)
77:79  luj koZ gYC pistYSke , piste gYC nulgYSko tOrStaltYS . (P. 57)
77:80  taCe Erdenak mYj sadYSke lektYm . (P. 57)
77:81  osal kYSam ot toSko gYn, osalYS ot Su . (P. 57)
77:82  kolYmSo idalYkYs toSkalYn . (P. 57)
77:83  oza kuva ves pOlemYS omsam poCo . (P. 57)
77:84  ypSO kYdalYSkYZe SumeS keCa . (P. 57)
77:85  +iksa tYSte kumda, SydO metrYSkat SuES dYr . (P. 57)
77:86  brigadYZe 145 eNYSke Su(Y)n . (P. 58)
77:87  Ynde syremYS tora ogYl . (P. 58)
77:88  SkeZe vara kuze UmYdYmo eNYS savYrnenat ? (P. 58)
77:89  marij omaSYSte SinCa . (P. 58)
77:90  pial - pogYSto ogYl , a jOratYmaSte . (P. 58)
77:91  martYSte kumlo ik keCe . (P. 58)
77:92  tudYn SymYStYZO ala-mo tarvanYS . (P. 58)
77:93  kasvelYStYla lyp-lyp pYCkemYS . (P. 58)
77:94  kol kuCYSYSto eNerYSte koSteS . (P. 58)
77:95  indeS joCaSte ikte vele EgzamenYm puEn YS kert . . (P. 59)
77:96  arnAS paSam kum keCYSte YSten Sukten . (P. 59)
77:97  1933-37 ijlaSte tudo SkolYSto marij jYlmYm tunYkten . (P. 59)
77:98  ik ZapYSte odo koklaSte peS tale eN lijYn . (P. 59)
77:99  +sakar tutlan CYlt +nOnCYk patYrla CuCeS . (P. 59)
77:100  omsam tymYrla perkalaS tyNalYt . (P. 59)
77:101  marij vate ogeS vaSke molo passaZir-vlakla . (P. 59)
77:102  ogeS lij tudYm oksala nalaS . (P. 60)
77:103  CodYram arakala uZalen . (P. 60)
77:104  syanla modYt . (P. 60)
77:105  +pavYl dene paNgala modaS tyNalna . (P. 60)
77:106  marla - ruSla ojlaS . (P. 60)
77:107  nYl traktorge ydYramaS-vlak viktarat . (P. 60)
77:108  pOr>eN paSage , ydYramaS paSage , YSten SuktaS kan<Yle
77:109  ogYl . (P. 60)
77:110  +sanu kapge CYtYra . (P. 60)
77:111  YndYZe pyA urYltSaS uke : kok mogYrge ky optYmo . (P. 60)
77:112  tYj otYl gYn , imnYge , pOrtge jylena Yle . (P. 61)
77:113  +jaSaj vate kitSYge jolZYge CYtYraS tyNale . (P. 61)
77:114  a vyta gYC imni-vlakYm luktYn ulYt . (P. 64)
77:115  vuj muCaS gYC jol muCaSke kum gana SygarYm yStYlYt . (P. 64)
77:116  +moskva gYC tYS SumeSke eN ojlYmo kuze Sokta ? (P. 64)
77:117  +klavij CodYra gYC ves vel gYCla toleS . (P. 64)
77:118  vuver eN kOrgYSkO pYlYS gYC pura , umSa gYC pura . (P. 64)
77:119  tudo vesYZYm nersuzo gYC muSkYnda . (P. 65)
77:120  tudo kuE vujYSto yp gYC keCa . (P. 65)
77:121  AlCe gYC kupeC lijYn . (P. 65)
77:122  tYgaj urZa gYC YStYme kindYm koCkYn . (P. 65)
77:123  i jumo ajdemYn OrdYZluZo gYC ydYramaSYm YSten . (P. 65)
77:124  taCe gYC mYj kanaS tyNalam . (P. 65)
77:125  kok minut gYC +moskvam kolYStsa ! (P. 65)
77:126  SinCYn tolSo kok eN gYC iktYZe mlandYS tOrSten volYS . (P. 65)
77:127  ajsta CYlanat ik puSeNge gYC naNgajena . (P. 65)
77:128  nuno ik kugu meSak gYC SurnYm numal tolYt . (P. 66)
77:129  tudo poSkudo-vlak deC oksam ondalen pogYS . (P. 66)
77:130  mlandYmat Al deC nalYn . (P. 66)
77:131  Ynde +maskanur tynA deC ojYrlen ok ile . (P. 66)
77:132  imne pormo deC SYlYn kudalYn . (P. 66)
77:133  kuCo mYjYm puren kajYme deC . (P. 66)
77:134  SukYZo marij ulmYSt deC voZYl koStYnYt . (P. 66)
77:135  +Ul ENer +kakSan ENer deC kelge . (P. 67)
77:136  izaZ deCYn Cot poA . (P. 67)
77:137  no te kollektiv deC OrdYStO Sogeda . (P. 67)
77:138  kapka onCYlan nigOat ok kod . (7:67)
77:139  tudo imne ymbalan kudYveCYS tolYn puren . (P. 67)
77:140  me aNa ymbake miena . (P. 68)
77:141  +ajduS lomYm naleS , adak pOrt velke ryzalta . (P. 68)
77:142  tYSeCYnat korno klat deke Sujna . (P. 68)
77:143  jumo kySnO , kugYZa myndYrnO . (P. 68)
77:144  pynCO kYdalne mykS modeS . (P. 68)
77:145  Sem pYlZe tolYt umbaC CarnYde . (P. 69)
77:146  ESa YSte mYjYn surt deC Ske surtYSket kyvarYm . (P. 69)
77:147  korem denat , kySYCYnla , vyt jogen vola . (P. 69)
77:148  koZeran korem pokSeC alaSa pakman jorta . (P. 69)
77:149  kinde ymbaC gYna kogarga . (P. 69)
77:150  kisa-vlak ukS gYC ukSYS tOrStYlYt . (P. 71)
77:151  marij kart-vlakYmat iAn kulZo-vlakeS uZeS . (P. 71)
77:152  morko-vlakYn ulo ik oNaj jomakYSt . (P. 71)
77:153  fabrik den jallam korno iktYS uSaleS . (P. 71)
77:154  peledYSlaSte keCYgut mykS Yzgen . (P. 71)
77:155  ydYr-vlak tYmanmeS klasslaSke Salanen pYtYSt . (77;71)
77:156  +pOtYrmYt mijYmeSke +valerijmYt CajYmat jy(Y)n nalYt . (P. 72)
77:157  eCe dene taNasYmaSke +tolAmYtge kaenYt . (P. 72)
77:158  teve adak +puAlmYt koStYt . (P. 72)
77:159  +Ervika den izaZe joltaSmYt deC varaS kodYnYt . (P. 72)
77:160  udYramaSmYtlanZe kan<Yle ogYl dYr ? (P. 72)
77:161  kumlo viC ydYramaS . (P. 72)
77:162  otYStY tumo , piste , pykSerme kuSkYt . (P. 73)
77:163  avaSt poCeS izirakSe SortYn koStYt nUslalten . (P. 73)
77:164  puSeNgYZe CodYraSte lYStaSlaZYm Saralta . (P. 73)
77:165  aCamYn Sol<YZYn ydYrZO . (P. 77)
77:166  +jYvan - saj marij ; uSYZo pysO . (P. 77)
77:167  puSeNge-vlak lYStaSYStYm tarvatat . (P. 77)
77:168  mYjYn molo SoCSem uke . (P. 77)
77:169  vydet ala ulo ? (P. 77)
77:170  mYj tYj denet pYrlA kajem . (P. 77)
77:171  SinCa onCYkem olma vozo . (P. 77)
77:172  kajaSet Zap , +petA . (P. 77)
77:173  pOrtYStO pOr>eN den ydYramaS mutlanen SinCat . teve
77:174  ydYramaSYZe peS kutYra , pOr>eNZe peS kolYSteS . (P. 78)
77:175  marij ydYret - motor ydYret , olma Syrget , SYmavuC mogYret . (P. 78)
77:176  avaZe vytlan kaA, ydYrZO pOrteS kodeS . (P. 78)
77:177  tYjYn ErgYCet vujlata . (P. 78)
77:178  ydYremZe , veNYmZe , mogaj ulYt ! (P. 78)
77:179  eN kokla gyC ala-kudYZo kalasYS . (P. 78)
77:180  tYnarZYm mYj nalam , tunarZYm tYj . (P. 78)
77:181  kuSto Ynde tudYm kYCalaSYZe ? (P. 78)
77:182  a molan tYnar myndYrkO kajendaZe ? (P. 78)
77:183  urem tiC kalYk : imneSkYSt - kudalYStYt, joleSkYSt -
77:184  kurStalYt . (P. 78)
77:185  SySpYkYSt murat erdene keCYvalYm , kastene da jydYmat . (P. 78)
77:186  tYjYm , CyCyem , jyStYlaS naNgajaS  kalasYSt . (P. 79)
77:187  a tYj , +pavYl izaZe , mo kyleSlan solaSYZe lektYnat ? (P. 79)
77:188  ENer vokten kornYZat kuZurak . (P. 79)
77:189  vyd  ser kySnYZO turarak . (P. 79)
77:190  kava deC kumdarak , kelgYrak SonYmet . (P. 79)
77:191  SinCapunZo deC kySnYrak susYr olmo ulo . (P. 79)
77:192  lum kagaz deC oSo . (P. 80)
77:193  aCat deC kugu lijYn ot kert . (P. 80)
77:194  tYleC sajYn mutlanen om moSto  . (P. 80)
77:195  tYj SkeZe utlarak CoA ulat . (P. 80)
77:196  ves pOlemZe utlarak kugu da volgYdo . (P. 80)
77:197  tembakYrak lij ! (P. 80)
77:198  CYnak , SkemYnat oksam ulo , no Sagalrak . (P. 80)
77:199  no vet ilYSYSte sajZe uda deC SukYrak . (P. 80)
77:200  kuzerak tazalYket ? (P. 80)
77:201  ErgYm , molan tYge ojlet ? - lydYnrak peleStYS aCaZe . (P. 80)
77:202  mYlam En Serge tide poro mlande . (P. 81)
77:203  tuSto ladYra deC ladYra puSeNge kuSkeS , tuSto motor deC
77:204  motor saska SoCeS . (P. 81)
77:205  vekat , ava nigO deC kuatan . (P.  81)
77:206  ydYramaSYn kugu vijZe ik mYjYSte vele ogYl vet . (P. 82)
77:207  a YrYkten kertat tYj mYjYnlak ? (P. 82)
77:208  mYjYnYmat ik imnem nalYnYt . (P. 83)
77:209  tuge gYn tYjYn surtYStet ulYna , tYjYnYSte , aCaZe . (P. 83)
77:210  a meZe , molo kok tySkaZe , mom YStena ? (P. 83)
77:211  uremYSte kum Yrveze oSkYleS . nuno-vlak marij ulYt . (P. 83)
77:212  Ske AlYSkYZe pOrtYlYn . (P. 84)
77:213  Ske mYjYm vaSkYktet . (P. 84)
77:214  SkeZe kuS kaen vara ? (P. 84)
77:215  Skendan jalZe vara kuStYrak lieS ? (P. 84)
77:216  poSkudo poSkudYlan eNertYman , jOsO godYm ikte-vesYlan
77:217  polSYman . (P. 84)
77:218  me Ynde +vera dene ikte-vesYnam ogYna umYlo . (P. 85)
77:219  iktYnam-vesYnam uZYn , kutYraS tOCena . (P. 85)
77:220  tide - SojA . tudo ydYr tide marij dene venCajaltYn ogyl . (P. 85)
77:221  luj sade roZYSko puren kajYS . (P. 85)
77:222  molan teve nine uSkal-vlak taza , tiCmaS ulYt ,
77:223  a nunYSt - javYk ? (P. 85)
77:224  tide sar dene . (P. 85)
77:225  ystembalne SYm kniga ulo . tide - marij kniga . (P. 85)
77:226  uremYSte lu Yrveze modeS . nunYn kokla gYC vizYtSe
77:227  ale peS samYrYk uleS . tide-vlaklan pOrtYS puraS Zap Su(Y)n . (P. 86)
77:228  tide me kuSko kajena ? (P. 86)
77:229  paSaSke piZmet tudo peS saj . (P. 86)
77:230  tugaj eNYm tynASte Suko uZYnam . (P. 86)
77:231  tYgaj godYm , taNem , ilaS saj . (P. 86)
77:232  a SoNgYn jYlmYZe tugaj lYvYrge , tugaj nYZYl , tugaj ySandarYSe -
77:233  Suko artist kOranen kerteS . (P. 86)
77:234  mYj tYnar kondem , sita mo ? (P. 87)
77:235  tYnarZYm mYj nalam , tunarZYm tYj . (P. 87)
77:236  molan tYnar azaplanaSYZe ? (P. 87)
77:237  SinCatSe , SinCatSe , ax ! - mo tugaj ? tunar Seme , tunar kelge ! (P. 87)
77:238  mYnAr kySkO kyzet , volen vozaS tunar lydYkSO . (P. 87)
77:239  kunam srok lekteS , tunam vele kaem . (P. 87)
77:240  tYge SySpYk gYna peS sYlnYn da AndarYn muren kerteS . (P. 88)
77:241  kO-vlak pum kondat . (P. 89)
77:242  Cot perYSt ? vuet gYC , moC gYC ? (P. 89)
77:243  tYSte kum kniga ulo . moStYZo tidYn nergen vozYmo . (P. 89)
77:244  kO dene ilet , tudYn deCYn kojYSYm poget . (P. 89)
77:245  a mom me tYSte Sogena , ajda memnan dek ! (P. 89)
77:246  tYj tolat mo ? (P. 89)
77:247  mogaj SovYCYm pidaS , avaj ? (P. )
77:248  aj , mogaj  motor joCa ! (P. 89)
77:249  memnan ilYS kYzYt tugaj , mogaj oZno omeSat konCen ogYl . (P. 89)
77:250  tYj palet , kunar ojgYm tudo mYlanna konden . (P. 90)
77:251  a CodYraSte mYnAr koStYnYt ! (P. 90)
77:252  CYlanat dejstvijYm mYnArYn YStYmYm umYltarat . (P. 90)
77:253  kunam tudo nimom ok YSte , tunam tudYm utlarak jOratat . (P. 90)
77:254  mYj jOratem tugaj ZapYm , kunam landYS peledeS . (P. 90)
77:255  oza kuSko kolten , tuSko kaen . (P. 90)
77:256  CodYraSte me tugaj verYm mu(Y)nna , kuSto ENYZ joSkargYn gYna koeS . (P. 90)
77:257  +lukaS kuze kutYra , tugak YSta . (P. 91)
77:258  kuze nunYn deke +vera tolYn , tudYmat SiZYn ogYtYl . (P. 91)
77:259  a tYj iktaZ-mogaj gazetYm nalat mo ? (P. 93)
77:260  piZYn onCena - me ale nuno , kudYZo-gYnat seNYman ! (P. 93)
77:261  kerek-kOlanat SoCmo kundem Serge . (P. 93)
77:262  tudo kO deC gYnat " kuze Egzamenda ? " manYn jodeS . (P. 93)
77:263  tYgerakYn keCe muCko paSaze ala-mYnAr SydO pudYm nOlta . (P. 94)
77:264  iktaZ kum minut gYC . (P. 94)
77:265  nimo deC it lyd ! (P. 95)
77:266  tudo nimo titaktYme gaj kojYn Soga . (P. 95)
77:267  SinCeda vet : nimYnArat lySkaS ok jOrO . (P. 95)
77:268  UZYSt deC uverat uke . (P. 95)
77:269  kaZnYlan Ske SoCSo Serge Sol . (P. 95)
77:270  molYZYm ErlaS kodem . (P. 95)
77:271  mYj deCem molo . (P. 95)
77:272  tYj deCet vesYm mYj nigOmat om nal . (P. 95)
77:273  iktat tolYn ogYl . (P. 95)
77:274  CYla eNat , CYla kalYkat ikte-vesYZlan joltaS lijZe . (P. 95)
77:275  kaZne keCYn . (P. 95)
77:276  million-vlak sOjYStO orlanat . (P. 98)
77:277  kok meraNYm poktet gYn , iktYZYmat kuCen ot kert . (P. 98)
77:278  ik tumYna kum igYm luktYn . (P. 98)
77:279  viC gana vizYt kolo vizYt lieS . (P. 98)
77:280  +ivanYn joCaZe nYlYt . (P. 98)
77:281  kurYmYn nYlYmSe uZaSYZe , ala pelYZe gYn . (P. 100)
77:282  iktat pele (P. 100)
77:283  Zap nYlYtat pele (P. 100)
77:284  luj kovaStYm lu teNgeat peleS uZalen koltYSYm . (P. 100)
77:285  onCYC nuno kumYtYn gYna ulYt Yle gYn ,
77:286  YndYZe nYlYtYn lijYC . (P. 101)
77:287  memnan Al gYC CYlaZe indeSYn lijYna . (P. 101)
77:288  nuno iktaZ kolYn ulYt . (P. 101)
77:289  me kumYtYn liSYl joltaS ulYna . (P. 101)
77:290  tudYn viC Erge vizYtYnat tazan kuSkYnYt . (P. 101)
77:291  kumYn<YStYnat SyjYStYSt joSkar galstuk - pioner ulYt . (P. 102)
77:292  kumYlAnnna kok Sinel<na ulo . (P. 102)
77:293  +ovopYn SoCSYZo vizYtYn vizYnek rad dene kiAt . (P. 103)
77:294  upSYZo vizYnekat kagaz dene pytYrYmO ulYt . (P. 103)
77:295  +vOdYr deC jYdal-vlakYm nal<Ym da uSkal joleS nYlYnekat
77:296  pidYn SYndYSYm . (P. 103)
77:297  viC oknaZe vizYnek Sulen . vizYnekSe gYCat keCe puren . (P. 103)
77:298  oZno tumo Suko ulmaS . (P. 103)
77:299  marij koklaSte - - muro-vlak motkoC Suko ulYt . (P. 103)
77:300  tide Somak SukYZYm OrYktarYS . (P. 104)
77:301  a +romanYn - Suko gYC tyNalYn SagalYS volen . (P. 104)
77:302  Suko Sonet gYn , Sagal kuCet . (P. 104)
77:303  Suko malet - Sagal ilet . (P. 104)
77:304  me SukYn ulYna . (P. 104)
77:305  taCe pajrem vet . CYlanat pajremYm YStat : jy(Y)t , koCkYT , murat . (P. 120)
77:306  kYSaZe ulo gYn , pirYZat ulo . (P. 120)
77:307  nu , vate , mYj adak koStYn tolam ik arnAm . (P. 120)
77:308  ulo vij dene . (P. 120)
77:309  ik gana SYlYn kurZaSat tOCYSna da YSna kert :
77:310  CodYraS malen koltYmYna godYm mien kuCYSt . (P. 121)
77:311  kalYk SalanYSt . uremYSte nigOat uke . (P. 121)
77:312  ulo +Elnet tyr SYplanYS . (P. 121)
77:313  puSeNge-vlak uZargenYt . keNeZ tolYn . (P. 121)
77:314  tYj kuSeC tolat? - mYj SYdYn jodYm . - mYj uSkalYm
77:315  CodYraS naNgaenam , pu(Y)m ruEnam . (P. 121)
77:316  tudYn kapka onCYlnYZo eksYde imne-vlak Sogat Yle . (P. 121)
77:317  mYj taCe tudYn dek mijYSYm . tudo ala-mogaj poEmYm ludeS Yle . (P. 121)
77:318  mykSYm mu(Y)nam - - da joltaS-vlakym yZaS tol<Ym ,
77:319  mane . mykS-vlak kutko-vlak den kuCedalYt ulmaS . (P. 122)
77:320  +rapke pistoletYm gYna luktYn Sukten Yle , tudYn ymbak
77:321  nele kapan eN tolYn kerYlte . (P. 122)
77:322  ik izaZe vojna deC onCYC tYSte paSam YSten Yle .
77:323  kYzYtSe armijYS kaen dYr . (P. 122)
77:324  tunam mYj SinCenat omYl : tide SkolYSto oZno +gogol< tunemYn ulmaS . (P. 122)
77:325  ilenYt ulmaS kugYzaZ den kuvaZe . (P. 122)
77:326  mYAt tYgak ilem Yle  . (P. 123)
77:327  aCaj , ala SOrYm podYlat Yle ? - +CaCuk peleStYS . (P. 123)
77:328  joSkar uZgam urgen puEt Yle gYn , mYj tYjYm kolmeSkem om mondo
77:329  Yle . (P. 124)
77:330  tudo +pOtYr dene tOrak normYm temen toleS Yle gYn , plan teNgeCak
77:331  temYn SuES Yle . (P. 124)
77:332  tolYn ok tykalte gYn , ala-kuSken malena ulmaS , - kuva
77:333  jolYm pidYn ojla . (P. 124)
77:334  samolet ogYl gYn , mYjYn ErgYm  pYten Yle . (P. 124)
77:335  avam ok Care gYn , tYmartsek mYj kolenamat ulmaS dYr . (P. 124)
77:336  da , oNaj Yle , tYgaj CYlt CYnYm vozYmo gazetYm lydaS . (P. 124)
77:337  kYzYt kelge vydYS puren , jyStYl lektaSat uto ogYl Yle . (P. 124)
77:338  klubYSko kalYk pogYnen , +moskvam kolYStneZe . (P. 127)
77:339  mYjYm kuCYneZe Yle , mYj lektYn kurZYm . (P. 128)
77:340  mom kalasYnet ? - pravlenij ClenYS purtYmo SotYSto ojlYnem
77:341  Yle . (P. 128)
77:342  kudYveCYS leksa ! (P. 129)
77:343  Ynde mYj kaem , koCaj ? - kaj , kaj , Ergem . (P. 129)
77:344  tol-ja , puren onCo ! (P. 129)
77:345  pu-An , onCalam . (P. 129)
77:346  koCmet YnZe Su ! (P. 130)
77:347  keC-mom YStYza (YStyZe) , kajemak ! (P. 130)
77:348  tudo pele jykYn , +lukaS YnZe kol manYn , mYlanem ojla . (P. 130)
77:349  mykS onCalZe manYn , Sudo CeverYn peledeS . (P. 130)
77:350  traktor gYna kajZe Yle - tunam kuralam Yle . (P. 130)
77:351  tYj kalasYSYC : iA nalZe Yle tide azam ! (P. 130)
77:352  ajda memnan deke ! (P. 131)
77:353  mYj kajem , a tudo tek voza . (P. 131)
77:354  tudo tek vozYZo ! (P. 131)
77:355  ajda kajZe , it kuCo ! (P. 131)
77:356  mYlanna Suko tunemaSna kyleS . - Suko tunemaSna kyleS -
77:357  mYlanna Suko tunemaS kyleS . (P. 132)
77:358  kovaSte n<YktaSYZe Ynde tYjYn paSat . (P. 133)
77:359  mo , maneS , keCaSet saj ? (P. 133)
77:360  tudo tolaS lie . (P. 133)
77:361  avaj , mYjYmat pareNge SYndaS naNgaet ? (P. 133)
77:362  tudo mYjYm kinZal kuCaltaSat tunYkten . (P. 133)
77:363  mYj tunYktem imne onCaSet . (P. 133)
77:364  mYlanem imn<Ym kYCkaS SydYS . (P. 133)
77:365  mYlanem somYl YStaS polSo  ! (P. 133)
77:366  nuno , nigunam ojYrlaS ogYl manYn , vaS-vaS mutYm puEnYt . (P. 133)
77:367  SyrgO muSkaSta - muSkaSlanda saj sovYnYm pYStenam Yle . (P. 134)
77:368  tolYnam , mYjYm palaSta . (P. 134)
77:369  urZam ydaS Zap Su(Y)n . (P. 134)
77:370  a mom kugun SonaSYZe ? (P. 134)
77:371  CYnYm ojlaS gYn , tendan verC sYrenna . (P. 134)
77:372  molan moktanaS ogYl mYlanna ! (P. 134)
77:373  ex , kYzYt kol kuCaS kaAS Yle . (P. 134)
77:374  liAS Yle mYlanem iziS rvezYrak . (P. 134)
77:375  +ramanlan Ere kontorYSto SinCYltman . (P. 135)
77:376  ilYS deC poCeS kodman ogYl . (P. 135)
77:377  ydYr - ydYrlan motor lijman . (P. 135)
77:378  imne - imn<Ylan vijan lijman tide vozYm kurYk ymbak
77:379  SupSYn kyzYktaS . (P. 135)
77:380  tide pyA kaA , uES pyAlYman lieS . (P. 135)
77:381  vosstanijYm iziS vararak YStYman Yle , +sergej OkYna . (P. 135)
77:382  araka Carkam en onCYlnYso eNlan pu(Y)man ulmaS . (P. 135)
77:383  taCe tide paSam pYtarYman Yle . (P. 135)
77:384  Ynde kumYSto Cast<YS logalmYla Yle , no
77:385  oCYni , taCe logalaS perna . (P. 136)
77:386  omsa peraltYSe eNZe . (P. 136)
77:387  CemodanYm mySYZo mYj lijYnam . (P. 136)
77:388  eN CamanYSe ulYda ulmaS . (P. 136)
77:389  tYgaj mut ojlYSYm kolYnda . (P. 136)
77:390  +olAna SkalanZe Ske kalasYSe lieS . (P. 136)
77:391  SopkeSte SiStYn CyNgYmO roZSo ulo . (P. 137)
77:392  memnan tolmo korno . (P. 137)
77:393  marij SogYmo puSeNgYlan tura mlande ylYk volen ogYl . (P. 137)
77:394  +jYlandan vuj rualme verZe . (P. 137)
77:395  CerlYm EmlaS SogaltYme ulat . (P. 137)
77:396  tYj kalYkYn mondYmo ulat . (P. 137)
77:397  tYj mondYmo otYl . (P. 137)
77:398  puSeNge ru(Y)mo tuSto kiA . (P. 137)
77:399  omsam poCmo . (P. 137)
77:400  oknaSke oS SovYCYm sakYme . (P. 137)
77:401  kuvaZYn SYmakS kudaltYmYZYm uZo . (P. 138)
77:402  olaSke mYjYn kajYmem SuES . (P. 138)
77:403  Cever SoSo tolmYlan pytYn< tynA kuana . (P. 138)
77:404  tudo mYjYn  nalSaS ydYr . (P. 139)
77:405  me tutlan CYla semYnat polSYSaS ulYna . (P. 139)
77:406  mYj olaSke kajYSaS omYl , +boris tYSke tolSaS . (P. 139)
77:407  tenijse SoSo mYjYn ilYSYStem En pialan lijSaS . (P. 139)
77:408  tYgaj saj SonYS dene SoNgYlan laskan malen koltYSaS vele ,
77:409  SymYStYZO ala-mo tugaj lyNgYmO gaj jOsYn CuCaS tyNgalmYm SiZeS . (P. 139)
77:410  ErlaSYm erdenak mYlanna +Ul vekYla lektYn kajYSaS Yle . (P. 139)
77:411  tudYn deC mYjYn ojYrlYSaSem uke . (P. 140)
77:412  udYramaSlan keCYval koCkYSYm SoltaS kajYSaS uke :
77:413  tuSto koCmo ver ulo . (P. 140)
77:414  kajYSaSYZe kajZe ! (P. 140)
77:415  mom Sonet , keremet ? marijYm seNYSaSYm mo ? (P. 140)
77:416  memnan - me paSa YStYSaS godYm tynO modYn koStSaS ona ul . (P. 140)
77:417  taza lijSaSlan jyStYlYna . (P. 140)
77:418  tudo keCe volgYdYm uZdYmo eN . (P. 141)
77:419  mo tYj oksa uZdYmo ulat mo ? (P. 141)
77:420  tudo Ske knagam SinCYdYme Yle . (P. 141)
77:421  +oCij dene ik ganat mutlanen kertdYmYZYm tudo peS kugu
77:422  pialdYmYlan Sotlen . (P. 141)
77:423  mom erla memnan YStYdYmYm Ske palena . (P. 141)
77:424  a taCe kuraldYmYZe kuze . (P. 141)
77:425  SYlYm uZdYmYlan Sodat SYl . (P. 141)
77:426  tudo muren moSta . (P. 142)
77:427  tudo kurZYn toleS . (P. 142)
77:428  +sergej kYlmen pomYZalteS . (P. 142)
77:429  jer serYSte , vyt ymbakYla vaZYk tajnen ,
77:430  kugu nolgo-vlak Sogat . (P. 142)
77:431  tudYn oraltYZYm onCen , Sym korSta Yle . (P. 142)
77:432  ik ydYrZO logar pual kolen . (P. 143)
77:433  taCe tuSko SoNgYZo , iziZe olYmbal temYn pogYnenYt . (P. 143)
77:434  tidYm palen nalYn , +maksi mONgO toleS . (P. 143)
77:435  mONgO tolYnZo mom YStem Yle ? (P. 143)
77:436  tudo kurZYn tolYn puren lektYn kajYS . (P. 143)
77:437  ala-mogaj ajdeme , kuZu Sinel<Ym Cien , kartuzYm komdYk
77:438  upSalYn , AlYS purYS . (P. 143)
77:439  jorlo paSaze armijYS CumYrgYSt . SykSYn Cien , pele SuZen ,
77:440  sajYn CijYSe , Cot koCSo oSo-vlak vaStareS Sogal<YC . (P. 143)
77:441  lydYn kajYSYm . (P. 144)
77:442  ilYS Ere tYgak iktOr tYnYs ENer gaj jogen Sogen ogYl . (P. 144)
77:443  Ske SonYmaSetYm CYla vozen pu , me SYmlen lektYna . (P. 144)
77:444  tYSke tolde ot kert . (P. 145)
77:445  tYjYn mutetYm nojYde kolYStaS lieS . (P. 145)
77:446  jyd-keCe malYde , SkemYm CamanYde pogYmo oksa . (P. 145)
77:447  sonarze-vlak koCde-jyde vigak CodYraSke kajYSt (P. 145)
77:448  surt oza kyStYde , murYStYmat ogYt muralte . (P. 145)
77:449  memnan tolde , te paSam ida tyNal (P. 145)
77:450  tudo ulde mo , molo kO (P. 146)
77:451  tunemdeZe , +klavijYn kojYSYZYm umYlen nalaS ynar ok site (P. 146)
77:452  nur kuralde kodeS (P. 146)
77:453  paSaZYm pYtarYmeke , tudo tYSke tolSaS (P. 146)
77:454  tudYn kajYmekSe , me tul vokten AtYr kutYrYSna (P. 146)
77:455  +novak mijYmeSkYna kolen ogYl (P. 147)
77:456  kolxoz poCYltmeSkak , imne deC posna ilaS logale (P. 147)
77:457  tudYn imn<YZe , lumYS logalmeS , vujYm saka (P. 147)
77:458  tYge tulYk ikSYve lijYn ilYmeSke , mykSige lijSaS Yle (P. 147)
77:459  UZYSt , pasu gYC tolSYla , vikak purenYt (P. 148)
77:460  olaS kajSYZla , tudo memnan deke purYSaS (P. 148)
77:461  vydYStO jyStYlSYZla , kidYse SergaSYZe kyES tyknen (P. 148)
77:462  +ivanYn volYSYlaZe SergaSYZYm eN luktYn naleS (P. 148)
77:463  paSam YStYmYla , ajdemYn uS-akYlZak , kumYlZak vestykemeS (P. 148)
77:464  Er godsek jol ymbalne SogYltmemla , jolem Sumo (P. 148)
77:465  izi (Y)rveze purYSYnak kYCkYrale (P. 149)
77:466  vatYZe kapkam poCSYnak peleStYS - - (P. 149)

78:1  78 sovremennYj marijskij Azyk. sintaksis sloZnogo predloZeniA.
78:2        joSkar-ola 1961.
        (This text contains the example sentences of the grammar.
        Page numbers are shown in brackets after the sentences.)
78:3  kolxoznikat , paSazat , inZenerat , poEtat - koZmak ulYna
78:4  CYlanat . (P. 3)
78:5  rveze kalYk mutlana , voStYleS , kuana . (P. 3)
78:6  SYZe keCe kyCYk : teve keCYval Yle , Ynde rymbalgaSat
78:7  tyNale . (P. 3)
78:8  teNgeCe jyr lijYn, da taCe korno lavran . (P. 5)
78:9  Cast<YS koltYmo pYtartYS pis<mam mONgeS tolYnat ,
78:10  mONgYsO adresetYm SarnaltYSYm . (P. 5)
78:11  Cever keCe onCale , CYla lavra koSken kajYS . (P. 5)
78:12  Cever keCe onCale , da CYla lavra koSken kajYS . (P. 5)
78:13  Cever keCe onCale , sadlan CYla lavra koSken . (P. 5)
78:14  jYrvaS peledYS ypSalteS , mykS YzgalteS , kajYk muralta ,
78:15  koklan lYdYrge mardeZ pualeS . (P. 6)
78:16  kogoj bol<Sevik manme mutYm Sukertak kolYn , tuge gYnat
78:17  kOZYm-moZYm umYlen Sukten ogYl . (P. 7)
78:18  +mikuSYn ConZo pudranYS , tysSat vaStalte . (P. 7)
78:19  ik oralte gYC ves oraltYS mien-mien pernena , Sot uke : A pij
78:20  opta , A savar kykSO , A ozaZe ok male . (P. 7)
78:21  saj ilYSYm tYj uZnet gYn , koZmak liaSet kyleS . (P. 7)
78:22  kO paSam ok YSte , tudo ok koC . (P. 7)
78:23  kOm vuCet , tudo toleS . (P. 7)
78:24  avaZe olaSke tunemaS koltYneZe , ydYr SoCmo AlZe
78:25  gYC niguSkat YneZ kaj . (P. 8)
78:26  mYj SoCYnam , kunam kykSy lum purgYZ levedYn AlYm , da
78:27  poran lySken . (P. 8)
78:28   " kuEr " kolxozYn ClenZe-vlak tudym predsedatel<lan sajlenYt ,
78:29  da +maksim kYzYtat kolxozYm vyjlata . (P. 8)
78:30  +pOtYr tunam raS SinCen : surtYSto kinde Yle , urlYkaSlanat ,
78:31  koCkasat toSto kindak sita Yle , adak Evaj apSat paSalanat
78:32  oksa dene ogYl , Ere kinde dene naleden . (P. 8)
78:33  +sakar koZ jYmak tolYn Suo , onCa : umbake  lum jogYmo pale uke . (P. 8)
78:34  +moskvan +ozaN vokzalYSkYZe purakaNSe uZar poezd tolYn Sogale ,
78:35  vagonla gYC kalYk kutko gaj lektaS tyNale . (P. 9)
78:36  kO ilYSYm kuStYlgYn onCa , tudo nigynamat CYn ilYSYm ogeS uZ . (P. 9)
78:37  oAr . +sergejYn vuj ymbalnYZe kyren SYNalYkla nugYdo purak den tar
78:38  SikS Soga , da pYldYme kavaSte vudakan keCe onCa . (P. 9)
78:39  no , ajda-a ! kYCkYralYn So-ik SySkalten koltYS , da imne mardeZla
78:40  onCYko CYma (P. 9)
78:41  +gavrilov +vanA tyNaltYS SkolYm " otliCno " otmetka dene tunem pYtarYS ,
78:42  da tudYm vizYmSe klassYS kusarYSt . (P. 9)
78:43  zavod SySkYS . ik smena vaStalteS , ves smena paSaS SogaleS . (P. 10)
78:44  tudYn tysSO oSemYn , SinCaZe lYdYkSYn onCa . (P. 10)
78:45  Ex , +miCij , +miCij , tYj peS poro kumYlan ulat . Ynde tYj kuSko naNgaet ,
78:46  tuSko kaem , tYj mom Sydet , tudYm YStem . (P. 10)
78:47  tyrvolak gYC vyd CYpCa , pOrtonCYl muCaS noCko . (P. 11)
78:48  mardeZ SYplanYS , da jyr CoZgaS tyNale . (P. 12)
78:49  brigadir lektYn kajYS , a mYj Sonkalen kodYm . (P. 12)
78:50  mYlanna Sonalten onCaS kyleS , a taCe tYjYn YStYmet
78:51  semYn YStYman ogYl . (P. 12)
78:52  tugeZe kajza , " +kuEr " kolxozlan polSYza , a syan
78:53  nergen SonaltaS kyleS . (P. 12)
78:54  SYZe keCe kyCYk . teve keCYval Yle , a Ynde rymbalgaSat
78:55  tyNale . (P. 12)
78:56  meraNYm kudal seNaS , kYleS ,  a tYj tide paSaSte mYlanem polSen kertat
78:57  . (P. 12)
78:58  maska meNge vuj gYC kamvozo da kiA , a mYj pyCalan eN-vlaklan kartuzem
78:59  dene solkalem , no kYCkYras jykem ok lek . (P. 12)
78:60  tYge SonaltYSat , +veruSYn SinCavydSO tol<o , no SkeZe pOrt
78:61  ylmbake Ere onCa . (P. 13)
78:62  Znejka  dene jydYmat tyredYna , no judYm kYltam pidaS ok lij ,
78:63  a keCYvalYm ogYna Sukto . (P. 13)
78:64  jolga tulaNYn kommunizmYm znamA , istorijYm umbak volgalten ,
78:65  da million-vlak , ytYr kumYleaNYn ,
78:66  kaAt kredalme Caple korno den(e) (P. 14) .
78:67  lum ymbaC koklan kurZeS niAlten jydvel mardeZ , da ij kyCSO
78:68  den jYStak SyrgYm jyStO CYvYSta . (P. 14)
78:69  teNYz gae kumba olYk keCe SokSo den Yra , da lojgaltYn ,
78:70  pujto solYk , Salana jYr oS tytYra (P. 14)
78:71  tYmYk . koklan gYna urem goC joCa-vlak kurZYn vonCat , da tYSte-tuSt
78:72  pij optaltYme jyk Sokta . (P. 14)
78:73  kaSakYn ryZge voStYl koltYmYSt +ozambaj koremYS voSt SergYlt-SergYlt
78:74  kaen , da +omYl<kalan korem jYmal arama den nOlperZat tudYm voStYlmo
78:75  gaj CuCYn . (P. 15)
78:76  koklan tudo (+ozerov) ikmYnAr Zaplan fonar<ZYm Cykten , da tudYn tul
78:77  volgYdYZo eNer umbak vosYn , lYm lijde CyCken , jolgYSo vyd lovYkYSto
78:78  CYl-CYl jolgYZalYn . (P. 15)
78:79  a SoCmo-kuSmo verla ymbalne , vudaka kavaSte , SyEn gYna SydYr-vlak pYrt
78:80  ColgYZYnYt , da jYrvaS CYlaZat SuCko tYmYk dene avaltYn . (P. 15)
78:81  +stapan den +jYgnat tavadaN kurZYn modYnYt . +stapan +jYgnatYm
78:82  onCYlten kurZYn , da tide kudlaSte Codra loNga gYC pYCal jyk SoktYS .
78:83  +stapan vigak tyNYn Sogale . (P. 15)
78:84  IkmYnAr SydO metrYm volYmek , uES kyS CoNeSten kyzaSlan pik gYC lekte ,
78:85  da laC tide ZapYStak +loznevoj uZo : tudYn fUzelAZSe gYC nYl bomba
78:86  muCYStYS . (P. 15)
78:87  pYCkemYSaltme vaSeS nemec-vlak kugorno dene kajmYm CarnYSt , da tide
78:88  ZapYStak CodraS kodSo  +voloSinYj polkYsoeN-vlak CumYrgaS tyNal<YC . (P. 15)
78:89  UZgunam SinCamlan ludo CoNeSten volYmo gaAk kojYn kolta , da tunam
78:90  kidem Skeak pYCalYm kormYZta . (P. 16)
78:91  kYzYt memnan ElYSte kalYk ozanlYk viAn nOltalt Soga da kumdan
78:92  kuCYltmo satylan ak Ereak voltalteS . (P. 16)
78:93  pOrt eda - +il<iC lampe tul da radio kutYpa Cot . (P. 16)
78:94  jyr Erten kajYS , da uES keCe onCale . (P. 16)
78:95  mYj ik semYk godYm ala-mogaj somYl dene nunYn deke purenam , da
78:96  +AkuS kuva mYjYm koCkaS SYnden . (P. 16)
78:97  pomoHnikYm tytkYn onCal<YC , da tudo YNlen SYrgYZeS : " rubeZYm mlanna ,
78:98  joltaS-SamYC , kyleS aralaS seNYmeS " . (P. 17)
78:99   " +kuEr "kolxozYn ClenZe-vlak tudYm predsedatel<lan sajlenYt , da +maksim
78:100  kYzYtat kolxozYm vujlata . (P. 17)
78:101  teve taCat olYk ymbak onCalYn , SyNa yvpala kojSo kalYkYm uZYn ,
78:102  da Sym-kYlZYlan izin-kugun vele CuCYn kolta , paSaSke yZeS . (P. 17)
78:103  pYtartYS viC-kud ij tYSte pazar lijYn ogYl , da tomSYklan OrYn
78:104  onCat . (P. 17)
78:105  +komissar +van<kalan kup koStYmo nergen ojlenam , da tudo melioracij
78:106  uSemYm YStaS piZeS vele . (P. 17)
78:107  lademYr +maksin tyNalmYZ poCeS tide vakSYm +ozambaj vaSpolYS
78:108  komitet nalYn , da kok Al dene aCalaS tyNalYt . (P. 17)
78:109  sergej kajmek , AtYr Zap lijYn , da +olU , Ertn<Ym nalYn ,
78:110  monCa SeNgek kaen , ENYZYm pogaS tyNaleS . (P. 17)
78:111  +AndYSev Ske OreS . vara  " lijZak " manYn ojla : " Alsovet deC
78:112  raZreSenijYm nalam , da Erlak joCa-vlak dene pYrlA kysotYm ErYktaS
78:113  tyNalYna " . (P. 18)
78:114  taga pire vujkoNram tykeSYZe sakalta , da CYlanat onCYko oSkedaS
78:115  tyNalYt . (P. 18)
78:116  peS Cot gorACka poCYlto , da tujo +maSa kok arnA Colo kolotkaS
78:117  voCSaS gaAk kijYS . (P. 18)
78:118  +gavrilov +vanA tyNaltYS SkolYm " otliCno " otmetka dene tunem
78:119  pYtarYS , da tudYm vizYmSe klassYS kusarYS , da tudYm vizYmSe
78:120  klassYS kusarYSt . (P. 18)
78:121  tide ZapYSte , oCYni , ESe ik snarAd tankYS logale : motkoC Cot
78:122  pudeStaltme joNgalte , ulo pasum surgaltaren koltYS , da nugYdo
78:123  tul ora kySkO-kySkO CYmalt kyzYS . (P. 18)
78:124  tYjYn tolmet nergen mYj obkomYStak kol<Ym . memnan kantonYS
78:125  kaenat man<YC , da vigak SiZYm . (P. 18)
78:126  +ovop pOrtYSkO tolYn pura , da vara +jYvan vate akaZat kurZYn toleS . (P. 19)
78:127  me uZYna : vse velne kombo-SamYC kiAk koklaSte kogoklat , da ludo-SamYCat
78:128  koAl<YC , da igYSt vuZge legYldat . (P. 19)
78:129  +kremlevskij dvorec gyZlana , okeanla , mYnAr delegat da mYnAre una !
78:130  da kaZnYn CurijZe tunare kuanle , da kaZnYn Sym-ConZo kuatlYn ,
78:131  ySanlYn cYrtka , salamlen kuSkYn tolSo Elnam . (P. 19)
78:132  kantonYSto ulSo CYla kredit uSemYm iktYS uSaSlan kyStYmaS tolYn ,
78:133  da +Evaj +pOtYr kodSo arverZYm , kyrtn<O satuZYm sdaAS AmdYlen
78:134  Sogen . (P. 19)
78:135  kulaklan AllaSte ale marte sorlYkYm Cikten ogYtYl . iziSak nunYm
78:136  me tykalten ulYna , da nuno putYrak symsYreStYnYt . (P. 19)
78:137   " CYn , +naCij , tol-ASn tYSke , - kalasYS tunYktYSo . +naCijlan
78:138  tide mut " otliCno " manmYla CuCo , da +tamara
78:139  +viktorovna dek kuanen oSkYl mijYS . (P. 20)
78:140  +pOtYrYn izaZe , +Eleksej aCaZlan , apiSat Evajlan ,  toreS lijYn SogYS ,
78:141  da tudYm +Evaj vaSke posna luktYn koltYS . (P. 20)
78:142  saj uverZe lijYldale , da tolde Conem YS CYtal . (P. 20)
78:143  pogYnYmaS deC onCYC , adak pogYnYmaS godYm kup koStYmYlan
78:144  AmdYlaltmaS raS ojYrtemaltYn , da +vaCaj kuanen , UZgunamZe
78:145  moktaltenat peleSten . (P. 20)
78:146  +palagi zeml<nYj komissijYs jodmaSYm puEn , da tudYn poCeS komissij
78:147  sel<sovetlan +omYl<kan surtSYm opisatlaS kolten . (P. 20)
78:148  +verukYn aCaZe - +jYvajka jorlYnrak ilen . vol<YkSo , pogYZo
78:149  sitYSYn lijYn ogYl , da ydYrZYlan Al radam dene vurgemYm YSten
78:150  kertYn ogYl . (P. 20)
78:151  +orinan motorlYkSo +pOtYrYm keneta OrYktaren , da tudo ,
78:152  +orinan vaStareS vujZYm savYralYn , SinCaSkYZe AtYr Zap godYm
78:153  vitaren onCen . (P. 20)
78:154  +vanAn SymYStYZO  uSkal-vlakYm CamanYmaS , tY ZapYStak nunYlan
78:155  SYdeSkYmaS pogYna , da SinCavydSO jorge jogen lekteS . (P. 20)
78:156  +sava Erdene iziSak neralten kolta , da tudYn kapSe ala-mo
78:157  dene kYldaltme gaj tyNeS . (P. 21)
78:158  +orinam tudo (+pagul) Sukertsek jOraten , da SymZO Ere
78:159  SujgYZeS , korSta . (P. 21)
78:160  upolnomoCennYj-vlak kantonYSto +AndYSev nergen tomam mutlanenYt ,
78:161  da tele eda kok - kum gana Sem polmeze inSpektor toleden kaA . (P. 21)
78:162  kas rymbalgYm Sem SYNalYk dene levedmYla pYl piC retYpen , da jyd
78:163  gaAk pYCkemYSalteS . (P. 21)
78:164  mardeZ ukeat , CYla puSeNge tYmYk omo dene nepen Soga . (P. 22)
78:165  +mikuS ala-mom ojlaS tyNalYn Yle , avaZe SyrdYl peleStYSat ,
78:166  tudo SYplanYS . (P. 22)
78:167  konsilium lijYnat , mYjYm nervnYj pOlemYSke kusarYSt . (P. 22)
78:168  SuZYmo ij deC vara ilYS vaStaltYnat, semYk pelen +joSkar peledYS
78:169  pajrem uSnYS . (P. 22)
78:170  keCe volen . kuE ymYl korem goC vozYnat , arama vuAt SaNgYse gaj
78:171  SijYn ok volgalt , SemYn-SemYn koeS (P. 22)
78:172  UZgunam +sergej vate pOrtgYS  lektYn kaAt , +pagul malen kijSe +orinan
78:173  vokten mien SinCeS da tudYn kylAS gaj jYvYZa ypSYm niAltkala . (P. 22)
78:174  graZdanskij sar pYtYmeke , +vavilov dene pYrlA zavodYS kajSYmat ,
78:175  kum ij paSam YStYSYm . kYzYt aCam peS SykSemYnat , yZaS tolam (P. 22)
78:176  +vYU kuZyn ojla . tudYn mutSYm kolYStatat , uSlan tyrlYZat perna (P. 22)
78:177  +olUn oNYStYZo kok ArYm Ser . vujYStYZo SYSte tysan SovYCYm kYldYde
78:178  sakenat , kok pYlYS muCaStYZe Sij alga koeS . (P. 23)
78:179  vuemat korSta , mogYremat korZeS . (P. 23)
78:180  kukuZat muralES , SySpykSat SySkalta . (P. 23)
78:181  avam deCak peS lydam . imn<YZat kolYS , oksamat jomdapenam . (P. 23)
78:182  teve ilYS kuSto : keCat pelta , tulat YrYkta . (P. 23)
78:183  mardeZ vaStareS oSkedaS kuat Suko kyleS : kornYZat Aklaka ,
78:184  mardeZSat kuatlana vele . (P. 23)
78:185  jyrZat jyreS , lumZat lumeS . (P. 23)
78:186  keNeZat Erten kajYS , SYZat tolYn Suo (P. 23)
78:187  Ynde tudo , samYrYk doArka , lyStYmO deC onCYC uSkal
78:188  vodarYm leve vyd dene mySkeS da yjYm Syra . lYge kyStaSat
78:189  kan<YlYrak , SOrYmat uSkal vaSkerak volta . (P. 23)
78:190  CurijZat vyr gaj CevergYS , SinCa jYrZat vyd nale . (P. 23)
78:191  tYgYdYn pudYrtYlmo kukSo pu peS CaplYn jyla , SikSYZat Sagal
78:192  kYneleS . (P. 24)
78:193  gospital<YSte +zYkov lyman paSaze den (+pOtYr) peS saj podo
78:194  ijYC , Zykovat +kronStadtYS nastupatlYme godYm susYrgen . (P. 24)
78:195  tank olmeS traktor lekte pasuSko , kanYS verYm kural-ydYSna ,
78:196  SurnYZat pYrdYZla nOltalt kuSko , SuldYraNe memnan kumYlna . (P. 24)
78:197  kok ij ZapYSte SoCSo CYla samYrYk vol<YkYm tyrYs onCen luktYn ulYna ,
78:198  fermYStat vol<YkYm SukemdYSaS planYm kok paCaS Ertaren temYme (P. 24)
78:199  kolxoz sad mYjYn peS Caple , redaktorat mokten kajYS , tudo ESe
78:200  oCerkYm voza . (P. 24)
78:201  olmapuSto peledYS jogen pYtYS , pykS gaj olmat koAS tyNale . (P. 24)
78:202  koCkaSna kindYna siten ogYl , arvamat peS SergeS SotlYSna . (P. 24)
78:203  kalYk melnam koCkYt , +tojviat pveze-vlakSYm pukSen onCaS
78:204  koman melnam kyEStYn . (P. 24)
78:205  mlandYZat uZarge Sol , puSeNgYZat uZarge , SoCmo-kuSmo mlandYZYm
78:206  kudalten kaAS peS jOsO . (P. 25)
78:207  kySYCYnat oS jyksO CoNeStaleS , ulYCYnat ErtaleS Sordo . (P. 25)
78:208  aCijZat uke , avijZat uke , izajZat uke , eNgajZat uke . (P. 25)
78:209  Suko Zap tudYn dene vaSlijYn kertYn omYl : ni tudo mYj dekem
78:210  tolYn ogYl , ni mYj tudYn deke mien kertYn omYl . (P. 25)
78:211  SYp . ni mardeZ SySkYmO jyk ok Sokto , ni molo nimogaj jykat
78:212  uke . (P. 25)
78:213  ni keCYm pYl ok SojYSto , ni mardeZ ok pual . (P. 25)
78:214  una toleSat , unalan vara mom pukSem ? ni yj ok lij , ni
78:215  torYk ok lij . (P. 25)
78:216  sentAbr< tylzYSte ni SokSo ogYl , ni jySto ogYl . (P. 25)
78:217  kas veleS ni mardeZ YS talYSne , ni lum YS tyNal . (P. 25)
78:218  kas muCko jomakYm kolta . jomakSat ok pYte , SkeZat ok nojo . (P. 26)
78:219  tY ENerYSte kolat uke, rakat ok ile . (P. 26)
78:220  kuvat ok kolo , ydYrat marlan ok kae , Sem uSkalYmat pire ok
78:221  koC . (P. 26)
78:222  pokSYm kugYza vigak ok peleSte , umYlkalen , kolYSt nalneZe , a
78:223  +stepan vigak rYZ-poZ tolYn puren kutYrkalaS tyNaleS . (P. 27)
78:224  Sol<Ym pakCaS kaA da SYlYn vozeS , a mYj tudYm pij dene
78:225  kYCalam . (P. 27)
78:226  niguS lekde , eN-vlak SinCenYt , a keCe-vlak Sujnen ErtenYt . (P. 27)
78:227  me unala tolYn ulYna , a tYj SYlYn kaenat . (P. 27)
78:228  teve UZo AllaSte indeS pasuSko kusnYlYt , kleverYm ydaS tarvanenYt ,
78:229  maSinam naledat , a +ozambajYSte tide Sot nimat uke . (P. 27)
78:230  udYr-vlak oNYSto Sij arSaS rYZgYkta , a jol jYmaCYSt purak
78:231  tyrgalteS . (P. 27)
78:232  Codra kOrgYStO piC pYCkemYS , a Cara verlaSte Sket SogYSo
78:233  koZ ESe volgYdo dene paldYrnen jylen Sogen . (P. 27)
78:234  oZno memnan AlYSte kok eN gYna ludYn-vozen moSten , a kYzYt
78:235  tunemdYme eN uke . (P. 27)
78:236  teNgeCe nimogaj lumat uke Yle , a taCe jYr-vaS mamYk gaj
78:237  puSkYdo , kuStYlgo lum mlandYm petYren SYnden . (P. 27)
78:238  tunam lombo lYStaS jogen , mardeZ Sialtaren puEn , a kYzYt
78:239  CYla pyrtys YlYZeS . (P. 28)
78:240  sita , +avYS iza , oZno ozalanenat , a Ynde tYlanet kaput ! (P. 28)
78:241  ulanrak kresan<YkYn takSat oksaZe ulo , a jorlYlan Suko pyEn
78:242  ogYl tudo (komissar +van<ka) (P. 28) .
78:243  tudYn avaZe , akaSt , eNgaSt lijYnYt , nunYlan vurgemYm CiktaS ,
78:244  kyleS , a TojvijYn kalYkYn gaj kYne nurZat lijYn ogYl . (P. 28)
78:245  izi ydYr-vlak jYtYrarak lijYnYt . +majAn punemZat kuZu , a +klaran
78:246  SinCaZe ESe sYlnYrak , jYlgYZalta . (P. 28)
78:247  tide pogYnYmaSte tunemSe ydYr-vlak , piZergYm ale noskim pidYn ,
78:248  boec-vlaklan koltaS lijYC , a pOr>eN joCa-vlak tyrlO arver dene
78:249  polSaS YStYSt . (P. 28)
78:250  +Eleksej kugYzat taCe  mONgYStYZak . tudo jYdalYm uZalaS YSta ,
78:251  a kuvaZe kynCYlam SydYra . (P. 28)
78:252  ala-guSto toraSte , Ervelne , vojna kaen SogYmo verYSte , fugasnYj
78:253  snarAd-vlak pudeStYlme Sokten , a tide CodraSte ik SemYnak SYZYmse
78:254  peS tYmYk ozalanen . (P. 29)
78:255  kagaz fabrikYSte pum - balansYm , SykSakYm kislotaS Solten kagazYS
78:256  savYraS kyleS , a tYSte bakterij-vlak CYla Ske YStat . (P. 29)
78:257  tYleC vara SYZe marte or>eN vate den marijZe +epremlan pasu paSam
78:258  YSten koStYC , a SYZYm +ECan meZ maSinYSte YStaS tyNale . (P. 29)
78:259  +avYS jykYm izemda , SkenZYm veselanrak onCYktaS Sonen , umSaZYm
78:260  SYra , a kOrgYStYZO kiSke SoleS . (P. 29)
78:261  +vasilij nimomat YS peleSte . gazetYm onCaS piZe , a uSYZo Ynde
78:262  +ovdaCim Sonalta . (P. 29)
78:263  +nurlam SkenZYm CaraS kyleS Yle , a +mikuS den +sakar kOnenYt da
78:264  pYrlA  kaenYt . (P. 29)
78:265  CYla saj plotnikYm ter aCalaS Sogaltenda , a tide paSam vararakat
78:266  YStaS lieS Yle . (P. 29)
78:267  avtor +karpuSYn titakSYm turlO semYn izemdaS tYrSa , a CYnZe dene
78:268  tudYm Cot nakazatlaS kyleS Yle . (P. 29)
78:269  plotnik-vlak Ske kumYlYn ElektrostancijYm YStYneSt , a pravlenij
78:270  narAdYm ok pu . (P. 30)
78:271  klubYSko kalYk pogYnen , +moskvam kolYStneZe , a tYj ESe
78:272  pytYrkalen SogYltat . (P. 30)
78:273  tudo ( +nurgalij ) voktenZe SogYSo Skol direktor +aleksandr
78:274  +semenoviS deC jodneZe Yle , a tudYZo " jOra , kudalYSt savYrnYZe "
78:275  manSYla vujZYm tarvatYS . (P. 30)
78:276  +meZevojZo jydYm malen , a mYj SkeZeCYr omYmat YSten omYl . (P. 30)
78:277  +olma Cevergenat ok Su , a tudo ErgYZe-vlakYm olmam ryzaS pokten
78:278  kolta . (P. 30)
78:279  jyran igeCYn memnan AlYSte ale iktat pOrtYm YSten ogYl , a me Erla
78:280  tide paSaSke lektYna . (P. 30)
78:281  tYlanda nimogaj uverYm ogYt kalase , a StabYSte CYla uver ulo . (P. 30)
78:282  pYrYs poCeS kazat koZ vujYS kyza , a taga kyzen ogeS kert . (P. 30)
78:283  kuS moStet , tuSko kaj , a me tYjYm pukSaS ona tuNal . (P. 31)
78:284  - +ima , - mane tudo ( +majA ) , - te frontlan imn<Ym AmdYleda ,
78:285  a me - SYlYm . (P. 31)
78:286  Al gYC kodSo keCYn gYna tolSo +matrana , +vedasi da molat zaCistkYSte
78:287  YStaS tyNal<YC , a +Copan den +vYl<Yp - zatornYjYSto . (P. 31)
78:288   " +mikuS , - mane +nurgalij , - ajda imnetYm vaStaltena . tYj +sokolYm
78:289  onCaS tyNalat , a mYj - +AsterebokYm " . (P. 32)
78:290  me +ECanlan +veruSYm nalYn puEna . TYj vuj pulCYSo avaZe liAt , a mYj -
78:291  aCaZe . +ECan ErgYna lieS , a +veruS - vuj pulCYmo ydYr . (P. 31)
78:292  mYj vraC liAm Yle , tYj - sestra . (P. 31)
78:293  aCamYn familijZe - +bondarenko , a mYjYn - +sergeev . (P. 31)
78:294  tudo ( +alekseev ) granatYm kudalta , a granata nimat YSten ok
78:295  kert . (P. 32)
78:296  pire vigak jolgorno dene kudaleS . kudalSYZla uZeS : kum SoNgo tumo
78:297  Soga , a tumo jYmalne lapka pOrt SinCa . (P. 32)
78:298  ySnat keCe-vlak padamle arnAS , a nunYZo tYlzYm onCYk poktat . (P. 32)
78:299  tide vojnaSte burZuazij den pomeHik-vlak Suko milliard teNgeaS
78:300  parYSYm nalYnYt , a Semer kalYk jOrSeSak kyCYzYS savyrnen . (P. 32)
78:301  +EreNer gYC +kurmanaj AlYS ENer goC vonCen tura kaAS gYn , kum
78:302  meNge visat ok lij , a orava korno dene kaASlan kud
78:303  meNge Colo kadYrgYlaS logaleS . (P. 32)
78:304  ilYS Caple ! kaZne keCYn eS nOltaltYn peledeS , a vet pervYj joltaS
78:305  deCYn SarnYmaS Ere kodeS . (P. 32)
78:306  tide Erdene +moskvaSte pajremYm kuanen ErtarYme nergen nigOat Sonen
78:307  ogYl , a vet stolica vojna deC onCYC kugu kuanYmaS dene pajremym
78:308  Ertara Yle ! (P. 32)
78:309  Skenan brigadYn paSa opYtSo nergen mYj tidYm kalasem: brigadYSte ,
78:310  mutlan , +a. +pimenov vaSke 58 ijYm tema , tudo AtYr ij lieS plotnik-
78:311  lan YSta , a teve +p. +AdYkov ale 24 iAS vele da plotniklanat kum-
78:312  So ij gYna YSta . (P. 33)
78:313  tyZem ij dene lySken kupan Codra . ojlenYt : " ok lij ilYSYm tuSak
78:314  YStaS " , a vot novator - deputat joltaS rekordnYj SurnYm nalYn , Cot
78:315  tYrSen . (P. 33)
78:316  +jogor +korij voStYlale , no tunamak tudYn tysSO vaStalte . (P. 33)
78:317  +valA Ynde mYnAr eNlan ojlen kolten , mYnAr zapiskYm StabYS pere-
78:318  datlaS puEn ,, no nigO nimogaj uverYm puEn ogYl . (P. 33)
78:319  EplaSYZYm mYj tolYn jodYStYnat koStYm , no iktat sumkam muYn
78:320  ogYl . (P. 33)
78:321  kaZne eN , keC tudo Colga lijZe ale yNYSO , sarYSte lydeS , no ikte
78:322  - Sagalrak , a vese - Cotrak . (P. 34)
78:323  +prokoj kugYza jomakYm kuZyn ojlYS , tudo ESe ojla Yle , no kapka
78:324  jyk kYCYri-i-k SoktYS . (P. 34)
78:325  tudo ( +alekseev ) keneta vujZYm nOltale , no omo seNaSak tYrSa (P. 34) .
78:326  krasnoarmeecYn uSYZo tol8o , no kYnelaS nigunarat jYZYN uke (P. 34)
78:327  modmaS tyNaleS . una-vlak vigak napadenijYS kaAt , no +joSkar-+olase
78:328  futbolist-vlak Cot modYt . (P. 34)
78:329  +anuS den +Urikat omsa deke tarvanYSt , no +pavYl CarYS . (P. 34)
78:330  alamYnAr gana tudo ( +kostA ) kutYraSat tarvanYS , no +loznevoj
78:331  tudYm lugYC YStYS . (P. 34)
78:332  pYnege kudveCYS lekneZe , no joCa-vlak pOrtonCYl omsam petYren
78:333  SYndenYt . (P. 35)
78:334  tudo ( +mikuS ) kYzYt talgYdYm onCaS peSak kajneZe , no oSkYlaS
78:335  ogeS lij . (P. 35)
78:336  +berestovYn ErgYZe universitetYSte tunem ilen , Ynde voennYJ
78:337  sluZbYS kajneZe , no aCaZe koltaS ok kelSe . (P. 35)
78:338  +ignatij kugYza gazetYm nalneze Yle , no +korij YS pu . (P. 35)
78:339  +pavYl den +ignatij kYgYzat kudveCYSke lekneSt Yle , no pravlenijYSke
78:340  +belov puren Sogale . (P. 35)
78:341  +loznevojYm +andrej pulYSYZ gYC kuCYS , tudYm komdYk savYral
78:342  pYStYneZe Yle , no laC tide ZapYSte CodraSte vintovka
78:343  dene lyjmO jyk joNgalte . (P. 35)
78:344  +ovdaCiAt poCeSYZe lekneZe Yle , no +sokolov CarYS . (P. 35)
78:345  +roman , +joSkar +armij SoCmekak , Ske kumYl dene tudYn radamYS
78:346  kajneZe ulmaS , no adakat tudYm nalYn ogYtYl . (P. 35)
78:347  +tonA kaZne uSkal deC keCe eda pud utla SOrYm lySta , no En
78:348  CotSo kytyCO-vlak tYrSat : vol<Yk Ereak temSe koSteS , vydYmat
78:349  ZapSe godYm jyktat . (P. 35)
78:350  jorlo-vlak tYS-tYS , ik cemYn ojlat , ves semYn kuktat , no
78:351  +kaurov nunYm Ere iSa , ojlaSYt nimat ok kod . (P. 36)
78:352  Er koCkYSYm YStYmeke , CYlanat kanaS vozYC , no +andrej narYS
78:353  kaen ogYl . (P. 36)
78:354  +joltaS-vlakYSt jyStYlaS yZYC , no +onton YS kOnO . (P. 36)
78:355  kYzYt jyr peS kyleS , no ik keCe vese deCat oAr . (P. 36)
78:356  ESe peS Er , no uremYSte volgYdo . (P. 36)
78:357  ynde mardeZ teve izemeS , teve keneta talYSnen kaA . tytan
78:358  vaSke CarnYSaSlYk , no tumo deC myndYrnak ogYl , ik Sopke
78:359  peS Cot tajnYSteS , mardeZ dene viAn kredaleS , seNYneZe . (P. 36)
78:360  igeCe SokSo velYS lupSaltYn , no jyStO den poran Ske paSaStYm ale
78:361  luStaren ogYtYl . (P. 36)
78:362  pialYm muaS kyleS , no vet pialZe SanCaS ogYl kornYSto ok kijYlt . (P. 36)
78:363  Ertenat tYj peS kuZu poxodYm , kolYmaS dene kredal kaen , no vet tYjYm
78:364  En tutkar Zap godYm tide seNYmaS keCe onCYk naNgaen . (P. 36)
78:365  voStYlaS jOsO ogYl , no vet UZo Elektrostancij turYs kuat dene ok
78:366  kuCYltalt . (P. 37)
78:367  kum ij poCela keNeZ kanikul godYm Sturval<nYjlan paSam YStenam .
78:368  kodSo ij gYna YSten YZYm Sukto , no zato SYmSe klassYSte tunemSe
78:369  +gapnur Sol<Ym mYJYm almaStYS . (P. 37)
78:370  - S-S ! SYprak lij ! - peljyk dene ojla +takmak +mikale . -
78:371  mYj SketYn ogYl kurZYnam , CYlan kurZYnna , no zato mYj tudYm
78:372  ( +volodA +kosorotovYm ) milicijYS SiZtaraS jodYnam (P. 37) .
78:373  ilat , paSam YStat : omartam kuklat , ydat , tyredYt , tuge gYnat
78:374  kindYSt u kinde marte niguzeat siten ogYl . (P. 37)
78:375  joCa-vlak adakat Su-y voStYl<YC , tuge gYnat +valA YS aptrane . (P. 38)
78:376  memnan koklaSte SydO , tyZemle meNge-vlak , tuge gYnat tYj
78:377  liSYl , Andar Conan ulat . (P. 38)
78:378  +drAgin dene tarzYlan ilaS kan<Yle ogYl Yle , tuge gYnat +erofej
78:379  laC tudYn dekak vele kaen . (P. 38)
78:380  +morfij tudYm (+kerdinYm) Suko malten kertYn ogYl , tuge gYnat
78:381  morfij ik Zaplan tudYn uSYZYm , kapkYlZYm kuStYlemden . (P. 38)
78:382  +semon SinCa : kumSo brigadYse kolxoznik-vlak paSam molYn visak
78:383  YSten moStat , tuge  gYnat brigadir verC brigada poCeS kodeS . (P. 38)
78:384  opanas kugYza SYmlu ijYmat Erten , tuge gYnat paSaSte tudYm nimogaj
78:385  rveze eNat ok seNe . (P. 38)
78:386  mYj patYr ulam , oraltYm , Codram jOrYktem , vydYStO kugy tolkYnYm
78:387  luktam , tuge gynat mYj deCem patYr ky kurYk ulo . (P. 39)
78:388  kredalme verYSte Sukertak jyk-jyan SYplanen , tuge gYnat utlarakSYm
78:389  lydmYZ dene +andrejYn ulo mogYrZo kYzYtat turteS . (P. 39)
78:390  er kugu , da kol Sagal . (P. 40)
78:391  keCe leve , da mardeZ peS tale . (P. 40)
78:392  pyrYZO saj , da korkaZe izi . (P. 40)
78:393   " kapka orolaS kan<Yle , da Conlan tYmYk ogYl " Sonen +cava . (P. 40)
78:394   " +vOdYr kum , kredit uSem vakSetYm nalneZe . lieS gYn , OkYmeS
78:395  nalYt Yle , da tugaj zakonZo uke . tYj vakSetYm Ske nu " , tunYkten
78:396  +mikal +vOdYrYm . (P. 40)
78:397   " peS kugu maska Yle . mYj piZYkten puYnem Yle , da +karantaj ige
78:398  CarYS " - manYn +kavik +vasli moktanen AlYSte . (P. 40)
78:399  tudo ( +Jogor ) kumYlZo dene peS paSaS kajneZe , Al kalYk semYn peS
78:400  paSaSke lekneZe , da ala-moZo Ere kuCa . (P. 40)
78:401  me EkskursijYS kajnena Yle , da jyr meSajYS . (P. 40)
78:402  yj lieS gYn , melnamat kyEStaS lieS Yle , da loZaS uke . (P. 41)
78:403  ik tYge manmYlan gYna tYnar ner muCaS oSemmeSke sYrYman ogYl
78:404  Yle , da +omYl<kan SymYStYZO +maksilan ky komlA kien . (P. 41)
78:405  puSkYdYn vakSeS ,da malaS peSkYde . (P. 41)
78:406  pij koja, da SYlZe tamle ogYl . (P. 41)
78:407  koremZe kugu , da vydSO uke . (P. 41)
78:408  rYvYZ peS CoA , da tudYmat kuCat . (P. 41)
78:409  ySkalYm uZalen koltet , da mYjZe mom YStaS tyNalam , rveze-vlakYm
78:410  mom pukSaS-jyktaS tyNalam ? (P. 41)
78:411  taCe SkoleS pogYNYmaS lijSaS , da ale iktat tolYn
78:412  ogYtYl , uZat ? (P. 41)
78:413  kYzY tudo adres denak tide serYmaSYm vozYktem , da ala tYj
78:414  deket SuES ala mo ? (P. 41)
78:415  tyNaltYSYZe saj, da muCaSYZe ala-mogaj lieS ? (P. 41)
78:416  keCe leve , da mardeZ tale . (P. 42)
78:417  ( miCi ) . muret SymeSkem logale , da SYpak kolYSt SogYSYm . (P. 42)
78:418  kuZu tele jyd . tynO A jyr SorgYkta , A poran mardeS mygYra . (P. 42)
78:419  +agYtan-+colaSte laCak +epiS den +katYrgan +semon vele edinoliCnik
78:420  ulYt . a UZo kece , paSan En SokSo ZapYStYZak , nunYm aNa ymbalnYSt
78:421  ot uZ . A +epiS ok tol , A +semon uke . (P. 42)
78:422  arun tyrlYmeke motor nosovikYm , molan gYn SYpak SonaltalYn SinCet ,
78:423  ala tYj Sotlen kolYStat kuku jykYm , ala SySpYk semZe perna SymYSket
78:424  ? (P. 43)
78:425  A  +algaeva +pOtYrYm jOrata , da +pOtYr tudYm marlan naleS , A
78:426  SuSaS perevYbor godYm +pOtYr kantispolkomYS vujlatYSYlan
78:427  vereSteS . (P. 43)
78:428  A ala-kuSto , Al muCaSte , rekrut jOslanen , garmon<ZYm SupSkedYlYn ,
78:429  A lombo koklaSte ydYr , saltak-vate-vlak ojgan murYm murenYt . (P. 43)
78:430  SYZYm to jyr jyreS , to lum lumeS . (P. 43)
78:431  zavod loNgaSte , zavod jYr ENYremYSvodla todmo yzkokolejka korno
78:432  SujnYlYt . korno dene A Sem taga gaj izi parovoz Ske gajYSt Sem
78:433  kara lijYn pYtYSe vagon-vlakYm  SupSYn kaA , A paSaze-vlak vagone-
78:434  tkYm Syken koStYktat . (P. 44)
78:435  +joSkar-+ola ! +marij velYSte kO gYn tYjYm ok jOrate !
78:436  +Serge +rodinYlan nele Zap tolmo godYm marij kalYkYn patYr
78:437  ErgYZe-vlak , tYjYn deran pogYnen , pialan ErYk ilYSYm aralaS kugu
78:438  +oteCestvennYj vojnaS kaenYt . tunam ala te Skeat tuSeCYn kaen ulYda ,
78:439  ala aCada den marijdan , ala izada den Sol<Ydan , ala akada den
78:440  SyZardan , ala pYtartYSlan , Symdan SokSYn jOratYme eNdan tuSeCYn
78:441  kajmYZe lijYn . (P. 44)
78:442  tunam kaZne jydYm kuSto-gYnat poZar lijYn : to kopna-vlak jylenYt ,
78:443  to tyreddYme nur jylen . (P. 44)
78:444  toSto obHestvo tYgaj Sot dene YStaltYn Yle : A tYj iktaZYm tolet ,
78:445  A vese tYjYm tolen ila ; A tYj Ske ves eNlan YStet , A tudo tYlanet
78:446  YSta ; A tYj Ske kulYm kuCet , A Ske kulYS logalYnat . (P. 44)
78:447  tuge CuCYn , pujto ala-mogaj osal SonYmaS CYlaZYmat tudYn
78:448  ( +erofej +lopuxovYn ) paSaZlan vaStareS Sogalten : A talgYdYm
78:449  pire pyCkYn kaA , A SurnYm Solem lupSen kaA , A uSkal kupeS
78:450  piZYn kola , A nimo kodde jylen kaA . (P. 45)
78:451  Cajkino AlYSte ala-moZo joNYlYS lijYn kaen : ala CumYr AlZe
78:452  vlast< vaStareS Sogen , ala jorlo-vlak mYlanna peS Cot sYrenYt . (P. 45)
78:453  to keCe onCaleS , to uES jyp tyNaleS . (P. 45)
78:454  SYZe igeCe vaStaltaS tyNalYn : to noCko Soga , to jyStO . (P. 45)
78:455  noAbr<YSte to lum lumeS , to jyr jyreS . (P. 45)
78:456  SuCko omo +mikuSlan koeS: tudYm to pire pokta , to ala-mogaj
78:457  kyvar koklaS iSYktat , ale kozYra Sem SovYr dene levedYn tynCYktaraS
78:458  tOCat . (P. 45)
78:459  vakSYSte keCe eda Ere ziAn lieda : A nasat kyrYSteS , A vyd orava
78:460  poduSka CarpeSteS , A vakS ky SydYr muCaS jylen kaA . (P. 46)
78:461  bol<nicYSte jydYm lySkYmaS cyCkYdYn lieda : A glavnYj vraC onCalaS
78:462  toleS , A keneta CerlanYSe eNYm jyd rydYStO kondat . (P. 46)
78:463  jydYm +boris naCarYn malen , tyrlO omo konCen : A sarYSte lijYn ,
78:464  razvedkYSte koStYn , vyjZo susYrgenat , gospital<YSte kien , A +naCij
78:465  kojdaren SYrgYZYn . (P. 46)
78:466  +erofej +kuz<miC tunam jOrSYnak OrO . " urlYkaS deC posna kodam ! -
78:467  SonaltYS tudo . - ale Skenanvlak jylaltat , ale nemec-vlak tolYn
78:468  SuYt - opten naNgaAt ! " . (P. 47)
78:469  ale me nunYlan polSena , ale nuno mYlanna polSat . (P. 47)
78:470  ale volgYdo SinCamZe vudYkaNYn ? ale pYlYS voZYldegYC SojYSteS
78:471  mYlam ? (P. 47)
78:472  iziZe godYm +okYli peS Andar SinCan Yle . varaZe ala eN loktYS ,
78:473  ala avaZe deC SinCa Cer vaStalt kodo . (P. 47)
78:474  olYk muCko UZo vere tySkan-tySkan ala-mo tarvanYleS : ala ky-
78:475  SYC kajSe oS jyksO-vlak kanaS volen ulYt , ala aS nYme kombo ,
78:476  FAILED igYStYm vyden , nOrgO SudYm purlaS lektYn (P. 47) ...
78:477  ala SinCalan tYge koeS , ala CYnak omCa tarvana . (P. 47)
78:478  memnan gvardejskij Cast< ErveleS tide AlYS nastupatlaS tyNale ,
78:479  da kasveleS Stabnoj avtomaSina , seNen nalme AlYS tolYn , ik pOrt
78:480  deran Sogale . (P. 48)
78:481  mom YStem ? - tYgak ErkYn , Sonaltenrak +andrej vaSeStYS , da
78:482  keneta tudYn Cara saNgaStYZe pyZvyd ColgYZalte . (P. 48)
78:483  nimo ok Sokto manme deC agYtan murYmo jyk SergYlt kolta , da
78:484  ala-kuSto , +SareNer CodraSte , ku-ku , ku-ku kuku muralta . (P. 48)
78:485  memnan ElYSte Suko u ola-vlak kuSkYt da fabrika den zavod-vlak
78:486  YStaltYT . (P. 48)
78:487  tide ZapYSte ala-mogaj piC jyk nelYn curgalte da mlande
78:488  CYtYrnalte . (P. 48)
78:489  tervyjYS pytYrnalt SinCYmat , Ynde peS jortena . (P. 49)
78:490  Sukerte ogYl tale Soleman kydYrCan jyr Ertenat , pyrtysYStO
78:491  laska , leve . (P. 49)
78:492  teve ilYS kuSto : keCat pelta , tulat YrYkta , tidYZat saj ,
78:493  tudYZat motor . (P. 49)
78:494  SYmiAS planYn pervYj SoSYZYm pagalen , lumZat ondak kaen ,
78:495  keCYZat pes motor . (P. 49)
78:496  student-vlak murYm tyNal<YC , tunYktYSo-vlakat nunYn deke
78:497  uSnYSt . (P. 49)
78:498  keCe SaNgak SinCYn , kas yZarat SulaS tyNale . (P. 49)
78:499  vagonYSto jydYm pYCkemYS : ni lampYSt uke , ni sortaSt uke (P. 49)
78:500  teNgCe mYj CodraSte ni rYvYZYm SYm uZ , ni meraN YS logal . (P. 49)
78:501  SYrCYk tolYnat SuYn , a me tudlan ESe SYrCYk omartaZYmat
78:502  AmdYlen Sukten onal . (P. 49)
78:503  teNYz velYm leve mardeZ puale , a ser velYm Ualge UZ tarvanYS . (P. 49)
78:504  okopYSto SogYSo memnan boec-vlakYm kYlme komlA rok dene jyStYlta .
78:505  nunYn ymbak oskolka-vlak jyrYt , no kelgYn kynCYmO okop nunYm
78:506  sajYn arala . (P. 50)
78:507  alamYnAr jol toSkaltYSYm kajYSat , Sogale , SonaltYS , pOrtYl<O ,
78:508  no kagaz oksa uZe uke . (P. 50)
78:509  +karpuS kuStYmo godYmat molo-vlak dene pYrlA kuanen Sonen , tuge
78:510  gYnat tudYn ConZo ves semYn muren , ves semYn SySken . (P. 50)
78:511  Suko Sonen SinCYSYm , Sagal vozen moStYSYm , tuge gYnat , joltaSem ,
78:512  it Opkele mYlanem . (P. 50)
78:513  ala izi mardeZ pualeS , ala kugu mardeZ pualeS - +sergej palen
78:514  ok kert . (P. 50)
78:515  ala Ere nastupaen ulYna da Conlan jOsYn CuCYn ogYl , ala +revolU-
78:516  cijYm jOratYmem dene nele nagYtYm SiZYn omYl . (P. 50)
78:517  vlast< Ere vaStalteS : A oSo-vlak tolYt , A joSkarge seNa
78:518  . (P. 50)
78:519  mYj tugaj Erdene SoCYnam , kunam myndYr +neva ser ymbaC pevolUcij
78:520  volgaltYS Elnam Suko vuCYmo keCe gaj laC . (P. 51)
78:521  menan kupYm olYkYS savYraS gYn , SylO tyZem teNgeaS SudYm ij eda
78:522  solen nalaS lieS . (P. 52)
78:523  +makarlan kolo ik ij gYnat , +CuZgan kuva tudYm ale Ere izilan
78:524  Sotla . (P. 52)
78:525  +sakar koZ velen ENertYS , pujto ulo vijZe lujYm poktYmo dene
78:526  pYten . (P. 52)
78:527  jOra , nalYn puEm ik muZYr eCYm , potomu Cto mYj Ske YSten om
78:528  moSto . (P. 52)
78:529  kO paSm ok YSte , tudo ok koC . (P. 52)
78:530  kOm vuCet , tudo toleS . (P. 52)
78:531  o SoCmo-kuSmo mlande ! tugaj saskam tyzatYSna sovet pakCaSte ,
78:532  mogajYm oZno kertYn ogYl SoCYkten . (P. 52)
78:533  teve Ynde tOrlaten SuktYSYm . kuze kySten kodYS , tugak muSkYn
78:534  tOrlatYSYm . (P. 53)
78:535  SinCen lijza : kO nalme mlandYm ydYde koda , tudo sud onCYlno
78:536  mutYm kuCa . (P. 53)
78:537  kO mogaj paSm YSta , tudo Ske professijZYm CaplYn SinCYZe . (P. 53)
78:538  paSaZe mogaj , paSadarZat tugaAk . (P. 53)
78:539  kunam +stepan +avYS deke koStYn , tunam vele tudo  vYSlan kelSen . (P. 53)
78:540  kOn mlandYZe uke , tudlan En pervYj puaS kyleS . (P. 53)
78:541  CemuSmYtYn rotYStYSt ala-kO tugaj palYdYme saltak koSteS ...
78:542  kuze ymbaket onCaleS , tuge ala-moZo SonYmetYm tarvata . (P. 53)
78:543  SarnalteS Ere myndYr institut , kuSto ilenat , kuSto SolYn mut . (P. 53)
78:544  molan jOra tugaj ajdeme , kO ilYS deC umbak kurZeS ? (P. 53)
78:545  +temirov dene taCe marte ik ganat uSnen onal Yle , sandene tudo
78:546  mYjYn SonYmaSemYm ok SinCe . (P.  53)
78:547  memnan paSana CYn Yle , sandene me seNen ulYna . (P. 54)
78:548  yrZa tOr , maSina ogeS kukto , sadlan kYlta pidaS kan<Yle . (P. 54)
78:549  aCaj , tuSmanYm pokto , peS vuCem , kunam seNen tolat . (P. 55)
78:550  kunam kalYk-vlakYn onCYl eNYSt uke lijYn +lenin on , tunam ojgo
78:551  dene temYn tynAmbalne Semer Con . (P. 55)
78:552  tudo nigunamat , kO kuSeC ulYda , kuSko , molan kaenda manYn ,
78:553  jodYStYn ogYl . (P. 55)
78:554  tide keCYn joCa-vlak Erak kYnelYtat , sumkaSke opten AmdYlYme
78:555  tunemme yzgarYm , knigam monden kodaS ogYl manYn , ESe ik gana
78:556  tergen lektYt . (P. 55)
78:557  tudo ( +palagi ) eN ymbalne AtYr ilen gYnat , SkolYS koStaS
78:558  ZapYm muYn . (P. 55)
78:559  orlate jYr puSeNge vuj lyZ-lyZ-lyZ mura , pyjto tide nergenak
78:560  mardeZlan ojla . (P. 55)
78:561  mYnAre me ZapYm onCYlten kertYna , tukar vaSkerak kommunizmYS
78:562  SuYna . (P. 55)
78:563  tudo Suko knigam  ludYn , sandene tunemmYZe godYm knigalan
78:564  ySanen paSam YSten . (P. 55)
78:565  nuZna eN telYm oksan ogYl gYn , keNeZYm kuSto oksam muES ? (P. 56)
78:566  kO paSam ok YSte , tudo ok koC . (P. 56)
78:567  kO kredalYn saklen +leningradYm , patYr tudo kerek kuStat . (P. 56)
78:568  kO memnan +rodinYnam utlarak kuatlYm YStaS polSa , tudo mYlanna
78:569  Serge , tudo mYlanna sYlne . (P. 56)
78:570  kolxozYSto , kOn trudoden<Ze Suko , tudo ulan . (P. 57)
78:571  me prezYm onCena , te - talgYdYm . kO sajYn onCa , tudo
78:572  seNa . (P. 57)
78:573  kO monden kuatYm , i SarnYZe uES ! (P. 57)
78:574  kO +mari-+tun<A AlYS mien , tudo +bogdanov +jYvanYm uZYn .
78:575  a kO uZYn ogYl kumlo nYl iAS tide marijYm , +kuZenerskij
78:576  rajonYSto vaSke yZYn kerteS . (P. 57)
78:577  kO aru Con dene toleS ElnaSke , una lijYn , En kugu pialYm
78:578  kurYmeSlan muES . (P. 57)
78:579  kO tolYn memnan dek , sut kidSYm Suen , ok utlo tYSeCYn aram
78:580  mYleCna . (P. 57)
78:581  kO kYren tuSmanYm Cot , ulo Con den patriot . (P. 57)
78:582  a te , kO myndYr velne ulYda , Erla +moskvan salUtSYm
78:583  kolYda . (P. 58)
78:584  kO frontYS kaen , tudo gYna Surno pogYmaSte ok lij . (P. 58)
78:585  kO Ske joltaSlanZe tYgaj izi polYSYm puYmo deC SYleS , tudo
78:586  +rodina verC kuCedalme godYmat joltaSYZ verC Ske ilYSYZYm
78:587  puYmo deC SYlYn kerteS . (P. 58)
78:588  kO ilYSYm kuStYlgYn onCa , tudo nigUnamat CYn ilYSYm ogeS uZ . (P. 58)
78:589  kO 1905 ijYSe revolUcij nergen knigam ludYn , tudo SinCa
78:590  +frangorijskij grenaderskij polkYm . (P.  58)
78:591  kO nimomat ok YSte , tudo nimogaj porYm ok uZ . (P. 58)
78:592  tudo seNa , kO jOsYkYk da nelYlYk deC ogeS lyd . (P. 58)
78:593  mogaj sijZe , tugaAk tauZo . (P. 59)
78:594  memnan ilYS kYzYt tugaj , mogaj oZno omeSat konCen ogYl . (P. 59)
78:595  olmapuZo mogaj , olmaZat tugaj . (P. 59)
78:596  tide zavod tugaj , mogaj tide kundemYSte oZno lijYn kertYn ogYl /P. 59) .
78:597  mYj jOratem tugaj ZapYm , kunam landYS peledeS . (P. 60)
78:598  mYj tugae vremaSte ilem , kunam keCe onCa jydYmat . (P. 60)
78:599  kOn surtYS pikSda kaen vozeS , tudo surtYSto ydYrYm nalza . (P. 60)
78:600  ala ilen tolYn tugaj jOnat lieS , kunam ajdeme kojdYmo lijYn koStaS
78:601  tyNaleS . (P. 60)
78:602  toleS tugaj keCe, kunam ulo faSizm sovetskij kalYk onCYlan
78:603  sukalten SinCeS . (P. 60)
78:604  mYj om Sarne tugaj sluCajYm , kunam +vladimir +il<iC mYjYn
78:605  jodYSem Sukten ogYl . (P. 60)
78:606  Ere Sarnem mYj tudo ZapYm kunam jydveCYn tolSo
78:607  eNYm . tYj pervYj , pervYj SupSalnat . (P. 60)
78:608  mogaj ajdeme dene kYlYm kuCet , tYAt tugaj kojSYmak koAS tyNalat
78:609  . (P. 60)
78:610  savak marij oZno idYmpeCe radYStak , ale iktaZ kuSto ves vere Al
78:611  liSan kYne nurYm poCYn . surtYSto kunar vate ulo , kYne nurYm
78:612  tunar pajlan SelYn . (P. 61)
78:613  mom ydet , tudYm tyredat . (P. 61)
78:614  joltaS koklaSte +sergej peS saj Yle . kOlan nele , tudlan urokYm
78:615  AmdYlaS polSa . (P. 61)
78:616  kO nauka dene taNYm kuCa , tudYm Caple uroZaj vuCa . (P. 61)
78:617  me Sarnena , kuze Cot Urino jylen vosstanij tul dene , kalYk
78:618  yCo dene (P. 61)
78:619  kO tudlan ( +pavYl kugYzalan ) palYdYme u paSa nergen ojla ,
78:620  tudYn dene Sket kodYn gYna mutlanen naleS . (P. 61)
78:621  kOn moZo korSta , tudo tudYn nergen ojla . (P. 62)
78:622  Semer +mikuS Sarna , kuze tudlan +Astrebok logalYn . (P. 62)
78:623  kO teNGeCe ondalen , tudlan taCat ogYt inane . (P. 62)
78:624  kO paSam tYrSen YSta , tudYm pagalen salamlena . (P. 62)
78:625  ajsta onCal lektYna , tuSto nuno mom YStYlYt . (P. 62)
78:626  kenetaSte +mikuS nimat umYlen ok Sukto , kuze tudo vyta
78:627  koklaS kyzen vozYn . (P. 62)
78:628  kuze mlande ymbalne ilYs lijYn , palen nalat . (P. 62)
78:629  +majA , tYj vot mYlanem onCYkto , kuze sorevnovatlaS . (P. 62)
78:630  ojlYza , kunam tynASte tY marte poEt moSten murYm StYk dene
78:631  vaStalten . (P. 62)
78:632  no Ynde kalase , kOm brigadirlan Sogaltet . (P. 62)
78:633  +stapan +iYvan uZYn , kuze +vaslij pYrdYZ vokten piZYkten
78:634  sakYme kuZu vurdan pagorYm nalYn da oNaJYn kojdYmo agYtan
78:635  vujYm rualYn , ylkO volten SuEn . (P. 63)
78:636  onCalza teve , kuze nuno korno dene oSkYlYt . (P. 63)
78:637  unYkamYm kidYSkem mYj nalYn , CYla tidYm kalasem tudlan ,
78:638  palYZe , kuze Elna pialYm AmdYlen tolSaSlYk tukYmlan . (P. 63)
78:639  uSYZo iktYm gYna Sona , kuze tudo ( +mikuS ) +tajra kokaZYm
78:640  yZeS da tudlan mom ojlaS tyNaleS . (P. 63)
78:641  mYj Sarnem SkemYn SoCmo avamYm , tudYn poro kumYlZYm , mYjYn
78:642  verC tYrSYmYZYm ! Sarnem , kuze tudo mYjYm Camana Yle , Sym
78:643  pelenZe OndaleS da vuj gYCem niAlta Yle . (P. 63)
78:644  kOn tereS SinCat , tudYn sapSYm kuCet . (P. 63)
78:645  kOlan vozaltYn , tudlan vele onCYktaS lieS . (P. 64)
78:646  kO dene ilet , tudYn deCYn kojYSYm poget . (P. 64)
78:647  Skat paleda , kO tugaj +ArYSkan +tmapij . (P. 64)
78:648  tYj palet , kunar ojgYm sut faSist mlanna konden . (P. 64)
78:649  ErgYm , kalase , mogaj zaslugYlan tYgaj nagradYm nalYnat . (P. 64)
78:650  kalasen moStet mo , mo verCYn sarYSte orlanen koStat ? (P. 64)
78:651  +olAna , +olAna ! tYj verCet kogargen-kogargen , CYra gaj koSkenam .
78:652  tYge uZaS logaleS manYn , pYrCat Sonen omYl . (P. 64)
78:653  kodSo jydYm +kuz<ma jydvoS malen ogYl , jOslanen , +maUk den
78:654  +krgorij koklaSte kelSYmaS seNa manYn , tudo Sonen . (P. 64)
78:655  aram ogYl ojlat ElYStem kugeSnen , mastar deCYn paSa ,
78:656  tovatat , lydeS manYn . (P. 65)
78:657  druZinnik-vlak kuCaltaS Sonen ogYtYl . ilemYStYSt lydde ErtarenYt .
78:658  olaSke , paSaze-vlak koklaSke kaAS logaleS manYn , Sonen vuCen
78:659  ilenYt . (P. 65)
78:660  a mYj Sonem Yle pyjto pyl ky ora gaj peNgYde da nele . (P. 65)
78:661  kuze nunYn deke agitator-uCitel<nica +kalistratova +vera
78:662  +alekseevna tolYn SogalYn , tudYmat SiZYn ogYtYl . (P. 65)
78:663  tYgaj sOral nasta-vlakYm uZam manYn , nigunamat Sonen omYl
78:664  Yle . (P. 65)
78:665  onCena , kOn imn<YZe taza da viAn lieS . (P. 65)
78:666  kO SinCa , mo ulo tudYn SymYStYZO . (P. 65)
78:667  SkolYStak koktYn me umlYSna , mo tugaj kommunizm , kolxoz . (P. 66)
78:668  kO palen tunam , kuze ESe tYj tide tul loNga gYC pOrtYlat ! (P. 66)
78:669  mYj adak tuddeC kolYnam , pujto tuSto kugYZan ydYr +ol<ga ik polk
78:670  dene Soga . (P. 66)
78:671  ustel pokSelne +matvuj CYlaSt denat mutlanen nalYn Sukta. molYSt ,
78:672  kuze tudo +lenin ordenYm nalYn , tudYm jodYStYt .
78:673  Semer +mikuS , kugu eNYn mogaj saj mutSYm koleS , tudYm utlarak
78:674  kuCYltaS tYrSa . (P. 66)
78:675  kunam pyEt velYn pYta , tunam vele pykSYm konden puat . (P. 67)
78:676  kunam , SurkalYSe kyrtn<O peCYm vonCen , atakYS purenat ,
78:677  tunam SiZde polSen vokteCYn ySanle joltaSet tYlat . (P. 67)
78:678  Ex , doxodSat , kaltakSat , kunam tYj kassYSkem puret , tunam
78:679  vele tYlanet ySan . (P. 67)
78:680  kunam CodraSte lum Sulen pYtYS , tunam iZe +olAna +voolostnoj
78:681  ispolkom vujlatYSe +stupninYm , poSkudo poAn +Copak kugYzam da
78:682  Alyse komitet Clen +il<Am nalYn , Codra ilemYSkYZe kajYS . (P. 67)
78:683  a kunam ruS kalYk ulo vijZe dene kYnelYn , tuSmanYm SengeCat-
78:684  onCYCat iSYkten , tunam francuzskij saltak-vlak SortYn mONgeS
78:685  kurZYnYt . (P. 67)
78:686  kunam tYAt tYgak ilYSYm YStYmaS SumlYk kuCedalat , tunam mYjYn
78:687  Conem jYvYrta . (P. 68)
78:688  kunam keCe kekteS SYrgYZ-modYn , Solo Amde umbakSe iAS . (P. 68)
78:689  oj , motkoCak vesela , kunam SySpYk SySkalta . (P. 68)
78:690  mogaj vij kerteS vaSeS Sogen , kunam potok tYge kaA viAn
78:691  jogen . (P. 68)
78:692  kunam gubernator nimom ok YSte , tunam tudYm utlarak
78:693  jOratat . (P. 68)
78:694  kunam motor keCan Erdene pajremlenat tuSman mlandeS, SinCen
78:695  joltaS ystel voktene da jyYn seNYmaS lymeS . (P. 68)
78:696  tYj +kolCakYm kunam +ural goC poktenat , tunam SoCYn gYna
78:697  komandir-lejtenant . (P. 68)
78:698  kunam... tynAse En kugu SygarYS purenam , tunam SinCavyd
78:699  SiZdegeCe lekte . (P. 68)
78:700  CeverYn , +krYm ! CeverYn , Alta ! tendam om  mondo nigunam .
78:701  kuze laskan Cjnem pYrtkaltYn , kunam mYj pervYj toSkalnam
78:702  tendan peledSe , Caple mlandYS . (P. 68)
78:703   " kunam pytYn< +rossijYSte vlast< yCreditel<nYj pogYnYmaSlan
78:704  pualteS , tunam uZe paSam YStaS tyNalam " ! mane +gordovskij . (P. 69)
78:705  kunam partizan-vlak Al gYC mo kyleSYm luktYn pYtarYSt , naNgaAS
78:706  lijdYme kodSo boepripas pudeSt kajYS . (P. 69)
78:707  +pavlovna AtYr Zap ojgYren nemeC-vlak poCeS onCen SogYS .
78:708  kunam nuno CodraS puren jomYC , tunam tudo , verZe gYC tarvanen ,
78:709  pOrtYS puren kajYS . (P. 69)
78:710  kunam +mikuSYn avaZe kolYm kugu pu kymYZeS opten purtYS , tunam
78:711  nuno ( joCa-vlak ) lektYn kajYSt (P. 69)
78:712  kunam tudo ( +Subin ) nemeckij oficerYn kYCkYralmYZYm kol<o ,
78:713  tunam gYna umlYS , +alekseevlan kalasYS . (P. 69)
78:714  mYjYn +jYvanemat tygak voza: sar, maneS , vaSke ok Carne . kunam ,
78:715  maneS +gitlerYm , maska semYn , vYnemeSYZak puStYna , tunam gYna
78:716  mONgO pOrtYlYna , maneS . (P. 69)
78:717  kunam srok lekteS , tunam vele kaem . (P. 70)
78:718  kugYza ky Syman ogYl . kynam ner kok mogYrYmZo nugYdo SinCa
78:719  vydSO l<urge kurZYn koltYS , tunam iZe jykSO poCYlto . (P. 70)
78:720  kunam ElektrostancijYm YSten Suktem , tunam vara eS ilYStat
78:721  tOrlana . (P. 70)
78:722  a Ynde , kunam me faSistskij zaxvatCik-vlak rualten nalme
78:723  territorieS kodYn ulYna , zadaCa memnan onCYlan vese SogaleS . (P. 70)
78:724  Izam-vlak tYSte koStYnYt kuralYn , kunam jYrvaS Sogen saj tYnYs
78:725  Zap . (P. 70)
78:726  kunam keCe SinCeS , ves volgYdo kyleS - ElektriCeskij volgYdo . (P. 70)
78:727  kunam tolYn ojgan uveret , jOsO Yle CYla +tumerlan , jOsO Yle
78:728  laska ydYrlan . (P. 70)
78:729  kunam tYj tide vydYm podYlat , joltaS , kid-jol modeS , nojYmYmat ot
78:730  SiZ , Cer nimogane tYlanet ok piZ . (P. 71)
78:731  kunam imne-vlak koCkYt , veselan SogYltYt , tunam vele +evdokiA
78:732  +stepanovna pOrtYS pura . (P. 71)
78:733  a kunam ErYkYS luktYt , tunam adakat revolUcionnYj paSaS piZam . (P. 71)
78:734  kunam kumda tynASte tYnYs ilYS kuZu Zaplan da peNgYdYn toleS , tunam
78:735  mYj SoCmo-kuSmo velYS , motor Ulem , nurem , miem uES . (P. 71)
78:736  SYZYm , kunam kuE Alt oralgen (kytyCO) mien onCalYn omartaZYm ,
78:737  peS tamle myjYm Erdene kyzen . (P. 71)
78:738  ale marte , kunam me ErYkYSte  ulYna Yle , CYla paSam frontlan
78:739  kelSYSYn YStaS kylYn , CYlaZYmat tuSmanYm seNYmaSke viktaraltYn
78:740  Yle . (P. 71)
78:741  teve taCe , kunam +alekseev SketYn tolYn purYS da tYge kumYlYn
78:742  koCa deC pazvedkYS kaAS jodo , +evsej +koCa ves semYn SonaltYS ,
78:743  ves reSenijYm lukto . (P. 71)
78:744  ESe CYtamsYrYn , ESe tazan tunam kredalYn ilYmet SuES , kunam
78:745  vokteke narYnCe tysan tul lenta lumYS vozYn kyrYlteS . (P. 72)
78:746  SuCko sarYn mygYrYmaSYm mYj ala tunam mondem , kunam ugYC eS
78:747  padraSYm pogena ystel vokten . (P. 72)
78:748  imn<Ym kuSko viktaret , tuSko kudaleS . (P. 72)
78:749  kuSto viCkYZ , tuSeC kyrleS . (P. 72)
78:750  kuSto Syl<O volgaltYn Sogen , tuSto sarYn-sarYn otYlZo
78:751  gYna koeS . (P. 72)
78:752  oza kuSko kolten , tuSko kaen ( +tojvi ) (P. 72) .
78:753  tudo kuSto , mYAt tuSto lijSaS ulam . (P. 72)
78:754  kuSto ver SuCkata , tuSto tYjYn joltaSet Ere Amde Soga . (P. 72)
78:755  kuSto oZno kup Yle , kYzYt tuSto Caple Surno kuSkeS . (P. 73)
78:756  kuSto kalYk , tuSto vij . (P. 73)
78:757  imn<Ym kuSkYla viktaret , tuSkYla kudaleS . (P. 73)
78:758  kolxozYS tolSo OrdYZ una-vlakYm onCYkten koStaS ojYrYmo eN-vlak ,
78:759  kOn kuS kaAS kumYlZo ulo , tuSko vyden-vyden naNgaAt . (P. 73)
78:760  mONgYStYZO nigOat lijYn ogYl da vigak , kuSto kalYk kojYn, jYk
78:761  Sokten , tuSko kurZeS . (P. 73)
78:762  ves gana kuSko ok kyl , tuSko neretYm ot CYke . (P. 73)
78:763  imYZe kuSko pura , SyrtYZat tuSkak kaA . (P. 73)
78:764  Ex , +miCij , tyj , peS poro kumYlan ulat . Ynde tYj kuSko
78:765  naNgaet , tuSko kaem . (P. 73)
78:766  kuSeC mardeZ pualeS , tuSeC jyr toleS . (P.  73)
78:767  AnlYk-vlak kuSeC lektYn kaAt , kok keCe gYC tuSkak tolYn
78:768  SuYt . (P. 73)
78:769  CYla tidYm SkalanZe uSeStaren , +pavYl kugYza kuSeC SonaS
78:770  tyNalYn , tuSkak tolYn lekteS . (P. 73)
78:771  kuSko +CimoS kajneZe , tuSko aCaZe pYzYrnenrak-pYzYrnenrak
78:772  tarvana . (P. 73)
78:773  mYj kuSko kajnem Yle , avam mYjYm tuSko kolten ogYl . (P. 74)
78:774  kuSto paSam sajYn organizovatlYme , tuSto CYla paSa
78:775  ZapYStYZe da saj kaCestvo dene YStalteS . (P. 74)
78:776  onCYl orva kuSko pOrdeS , SeNgelZat tuSkak pOrdeS . (P. 74)
78:777  tudo ( AnYS ) , SkeZe kuSko Sona , ErgYZYm tuSko naNgaA (P. 74) .
78:778  meraN taCe marteat jyStO telYm kuSan lieS , tuSan vaSlieS . (P. 74)
78:779  mYj tuSeCYn tolam , kuSto nele vojna peC CYtamsYr vij dene
78:780  umbake Sujna . (P. 74)
78:781  CodraSte me tugaj verYm muYnna , kuSto ENYZ joSkargYn gYna
78:782  koeS . (P. 74)
78:783  tide AlYSte , kuSto kYzYt srelnij Skol , biblioteka , klub ulo ,
78:784  oZno kok-kum eN gYna ludYn-vozen moSten . (P. 74)
78:785  mykS onCalZe manYn , Sudo CeverYn peledeS . (P. 75)
78:786  aCaZe , keC ik ErgYZlan gramotYm puaS manYn , tudYm AlYse
78:787  SkolYS tunemaS kolten . (P. 75)
78:788  maSinam muaS manYn , mYj zagotzerno deke kyzYSYm . (P. 75)
78:789  spektakl< pYtymek , ydYr dene ESe utlarak palYme liAS manYn ,
78:790  rveze tudYm uZataS Sonen . (P. 75)
78:791  piem iktaZ ves AnlYk poCeS YnZe kaen kolto manYn , CyCkYdYnak
78:792  SySkaltem . (P. 75)
78:793  paSaeN Sagallan kOpa Elektrostancij ErkYnrak YStaltYn .tide
78:794  SotYSto mutlanen nalaS manYn , brigadir +opanas pravlenijYS
78:795  kaAS tarvanYS .
78:796  koncertYSke varaS kodaS ogYl manYn , me korno muCko peS talYn
78:797  tolna . (P. 75)
78:798  nuno ,nigunam ojYrlaS ogYl manYn , vaS-vaS mutYm puEnYt . (P. 76)
78:799  lademYrat posanZYm SketSYmak SYnden koda . tudo mo kutYrYmYm
78:800  YnZe kol manYn , omsam laprak CyCYn , kuvaZe poCeS lekteS (P. 76)
78:801  SinCet , memnan koklaSte kyltYmaS YnZe lij manYn , mutlanaS
78:802  Sonenam Yle . (P. 76)
78:803  kYzYt gYna SoCSo preze peS iZi Yle . tudo YnZe kYlme manYn ,
78:804  +miCun aCaZe tudYm ik Zaplan pOrtYSkO numal purten . (P. 76)
78:805  +VOdYr kugYza +seblej tarzYZ dene koktYn mykSYm onCenYt .
78:806  mykS yNSO liJZe manYn , mekSYm jylalten , SikSYm tytYrenYt
78:807  . (P. 76)
78:808  +joSkar krest obSestvYS kalYkYm CumYraS manYn , kolxoznik-
78:809  vlak koklaSte umYltarYmaS paSam Cot Saren koltYSna . (P. 76)
78:810  ik gana memnan rotYm okop gYC , kanaltaS manYn , tYlYS luktYC . (P. 76)
78:811  +pavYl kugYza , gosudarstvYlan puaS sitYZe manYn , vol<YkYm . (P. 76)
78:812  sajYnrak aSnaS tYrSen . (P. 76)
78:813  nuno , ojYrlaS ogYl manYn , iktevesYn kidYStYm kuCen
78:814  oSkedat . (P. 76)
78:815  polikar pele jykYn , +lukaS YnZe kol manYn , mYlanem ojla . (P. 76)
78:816  kapitan, CYlaZYmat mondaS manYn , okna deC koraNe , starSina
78:817  voktek SinCe . (P. 77)
78:818  Ynde keC kertat , keC ogYt , ojYm SuktaS kyleS , potomu Cto
78:819  vraC ydYr onCen Soga . (P. 77)
78:820  rajkom sekretar< tudYn mutSYm kolYn ogYl manYn , +metrij lydYnat
78:821  koltYS . (P. 77)
78:822  ik gana sadak avYrat manYn , +sakar SYlYn koStmYZYmat Carnen . (P. 77)
78:823  pvezYn SymZO lektYn voCSaSla kYren , ydYr ala savYrnen kaA manYn ,
78:824  tudo lylYn . (P. 77)
78:825  AnYSat , motor ydYrYm naNgaem manYn , Ynde peS jYvYrten SinCa . (P. 78)
78:826  ydYrSamYC , iA lektYn manYn , peS lydYnYt da sodor serYSke udYrat . (P. 78)
78:827  kalasaS kyleS , rodo-valk : mYjYn vatem mYj deCem kandaS ijlan rveze .
78:828  marlan tolmekSe ik ganat tueSken kien ogYl , potomu Cto taza
78:829  ydramaS . (P. 78)
78:830  iktaZ pel Cas ZapYm munCaltYl koStYm , vyd kaSka gaj pyZalt pYtenam ,
78:831  potomu Cto pel CasYSte , Sagal gYn , kolo gana kamvozYnam , CYlt
78:832  Arnenam . (P. 78)
78:833  eN uZeS manYn , lydmYZ dene SymZO kYltka , kidSe CYtYra , joljYZYNZe
78:834  kaA . (P. 78)
78:835  pire , maska ulo manYn , CodraS kajde om ile (muro) (P. 78) .
78:836  +milovidov iziZ godsek Codram jOrata , sadlanak dYr Codra institutYS
78:837  tunemaS puren . (P. 79)
78:838  mlande ESe vydYZgO , sadlan kOpa keCe YrYktYme dene laprak verYSte
78:839  puSlana . (P. 79)
78:840  paSa ajdemYm kuandara , paSa CapYm nOltaleS , sandene kYzYt tYlanda
78:841  paSam YStaS tunemaS , paSam jOrataS kyleS . (P. 79)
78:842  ilYS Ere onCYk kaA me kommunizmYS liSemYna , sandene keC kolxozYSto ,
78:843  keC olaSte paSam YStaS Suko tunemaS kyleS . (P. 79)
78:844  oj , kniga , kniga , CYla eNYm tunYktet , CYla eNYm tYj nOltet ,
78:845  sadlan tYjYm CYlanat peS pagalat , jOratat . (P. 79)
78:846  +revolUcijYm tudo oZsek vuCen Sogen , sadlan kOra revolUcij godYm
78:847  paSam Suko YSten . (P. 79)
78:848  mardeZ uke , sadlanak peS tYmYk . (P. 79)
78:849  +Elnet vyd serYSte , koZla voktene , ik jYtYra u pOrt Soga . pOrtYm
78:850  tenij gYna ugYC YStYme , sadlan myndYrCYnak ojYrtemalteS . (P. 79)
78:851  +sergej +mixajloviC peS moSten , sOralYn kutYra , sandene tudYn
78:852  ojlYmYZYm jydvoStat nojYde kolYStaS lieS . (P. 79)
78:853  memnan +armij den +flot pervYj keCYla gYCak tynASte mirYn ySanle
78:854  orolZo ulYt , sandene ErYkYm jOratYSe CYla kalYk-vlak nunYm kugun
78:855  pagalat . (P. 79)
78:856  ilYSYSte ik gana jOratYmaS toleS , sandene tudYm nimo deC SergYn
78:857  aralYman . (P. 80)
78:858  kuze volgenCe volgalt kaA , tuge +sergej den +unavijlan tynA
78:859  poCYlt SinCeS . (P. 80)
78:860  kuze ajdeme ava deC posna SoCYn ok kert , tuge me , sovetskij
78:861  eN-vlak , SoCmo sovetskij mlande deC posna ilen ogYna kert . (P. 80)
78:862  ulam marij ! marla ojlem kuze umlem izamYm , ruSYm , tudat tugak
78:863  umla mutem . (P. 81)
78:864  volgYZaS tyNale . pyrtys yES YlYZeS , pujto tudo ymbaCSe Sem
78:865  SovYrYm ErkYn kudaSeS . (P. 81)
78:866  Codra lyNga , mygYra . kunare mardeZ SYdYlana , tunare peNgYdYn
78:867  CodraZe Soga . (P. 81)
78:868  pajmakov den ilalSe agronomlan tuge CuCeS , pujto nuno tide
78:869  paroxod palubYSto Sogat da kommunizmYS ijYt . (P. 81)
78:870  kunar ojlYde koStat , tunar Symlan jOsO lieS . (P. 81)
78:871  kolxozYm kuze vujlatat , tugak ilat . (P. 81)
78:872  kuze mYlanna Syden +rossiA , tuge tuSmanYm kYrYSna . (P. 81)
78:873   " a mom voStYlYda , - Sokta +orina . - +lukaS kuze kutYra ,
78:874  tugak YSta " . (P. 82)
78:875  modmaSte te kuze Soneda , tuge YSten kertYda . (P. 82)
78:876  kuze kuku muralta , tuge SuldYrZYm peralta . kuze joltaSem
78:877  onCaleS , tuge SinCaZYm pyaleS . (P. 82)
78:878  kuze dokladCik kYzYtse ilYSYm kalasYlaS tyNaleS , tuge
78:879  nunYn CurijYSt kuan dene YlYZeS , kaZne kuptYrgYmo kornYZo
78:880  tOrlanYmYla lieS , posna rvezeStmYla kojYn kolta . (P. 82)
78:881  jol jYmalne lum , kuze tarvanet , tuge koCYrtata . (P. 82)
78:882  tendan Andar uSda , saj poro kumYlda +onnan nakaz poCeS u
78:883  tukYmnan tYgak tYrSen kuStYSt , kuze memnam nauka goCYn
78:884  tunYktYSt ilaS Ske kornYm muYn , keC-momat seNaS . (P. 82)
78:885  kuZe jyr poCeS lYStaS-vlak uZargalYt , PeledYt olmanu-vlak
78:886  SijYn , tugak vet +oktAbr< vij dene marij kalYk +sovet eSYn
78:887  SoCSYZo lijYn . (P. 83)
78:888  kuze mykS ik peledYS gYC ves peledYSYS CoNeStYleS , tuge
78:889  +maksin SonYSYZo ik tyrlO gYC  ves tyrlYS koSteS . (P. 83)
78:890  +andrejYn saNgaZ vokten semilinejNYj lampYn tulZo kuze
78:891  CyCkalta +andrejYn tyrvYZat ojlYmYZ godYm tugak modYlda . (P. 83)
78:892  CyCkYdYnak jydvel mardeZ pual Erta , pujto SokoSo keNeZ keCYm
78:893  keCvalvelYS pokta . (P. 83)
78:894  mlande ymbal ErkYn puSlana , pujto ulo oNZo dene laskan
78:895  Sylalten kolta . (P. 83)
78:896  kajYk-vlakYn kYCkYrlYSe eSYSt keCYval vek CoNeSten kaAt ,
78:897  pujto vesela oAr keNeZYm patYr SuldYreSYSt naNgaAt . (P. 83)
78:898  vot toSkaltYS den ylYk volem , pujto taCe Ertem kurYm voSt ,
78:899  SYp kiA pytYn< kalYkYn voZd< , Sona pujto ojlaS mYj denem . (P. 83)
78:900  ydYr den kaCe-vlakYnat tysYSt kuanYSe , pujto pervYj gana tYgaj
78:901  motor pagYtYm uZYnYt . (P. 83)
78:902  Ualge mardeZ ala-kuSeC tolYn lekte , pujto nunYm gYna ( +ovdaCij
78:903  den +naCijYm ) vuCen koStYn ulmaS . (P. 84)
78:904  kuZe lYZga mardeZ pualeS da puSeNgYm lYStaSYZ eda tarvata , tugak
78:905  memnan ErYk murYnat , ajdeme SymYS kYlZe eda logalYn , kumYlYm
78:906  tarvata . (P. 84)
78:907  kuze volgYdo kavam Sem pYl ymYlta , tugak vojna nergen nele
78:908  uverat tudYn saj kumYlZYm kYzYt ymYlten . (P. 84)
78:909  kuze mardeZ , SiZde kYnelYn , pasuSko , AlYSke  SuES , rodnoj Elnam -
78:910  kumda  poles<Ym otrAd tugak Erten koSteS . (P. 84)
78:911  ErkYn ovop lektYn SogaleS . JYrvaS motkoC tYmYk lieS , pujto
78:912  pytYn< tynA tudYm kolYStaS Amde lijYn SogalYn . (P. 84)
78:913  kava gYC SoSo keCe veselan onCa , pujto kaZne eNYn ConeSYZe
78:914  kuan tulYm CyktaS . (P. 84)
78:915  adak ik Zaplan koktYnat SYp lijYt , pujto tYletla nimom ojlaS
78:916  . (P. 84)
78:917  +nurgalij , +sakar , +ima da molo-vlakat ik mut peleStYde Sogat
78:918  pujto umSaSYSt vydYm podYlYnYt . (P. 85)
78:919  pyrtys nigunamat tYge sYlnYn CuCYn ogYl , mogaj sYlnYn koeS
78:920  tudlan kYzYt . (P. 85)
78:921  kuze , SoSo tolmeke , mlande uZarga da Ceverga , tugak ilYS
78:922  peledaltYn toleS . (P. 85)
78:923  kuze tide pYl lastYk-vlak Ske semYnYSt onCYko , ala kuSko
78:924  umbake kaAt , tugak +CimoSYnat SonYSYZo onCYko kaA . (P. 85)
78:925  o , patYr stixiA ! mYj tYjYm moktem , kuze mokten tYjYm
78:926  Ere jOraten usta murYzet-marinist +ajvazovskij . (P. 85)
78:927  koklan lYZga mardeZ poCeS lYStaS-vlak " lYZlYZ-t " tarvanYlYt ,
78:928  pujto iktYSt vesYStYn pYlYSYS SYpak ala-mom ojlat . (P. 85)
78:929  snarAd pudeStYleS , pujto kydYrCO kyrYlt mygYralten kolta . (P. 86)
78:930  keneta Codra kokla gYC eN lektYn Sogale , pujto tudo mlande
78:931  gYC SoCo . (P. 86)
78:932  pujto SoCmo surtYSkYZo agYSe-puStedYSe-vlak tolYn purenYt , tuge
78:933  tudlan kYzYt CuCeS . (P. 86)
78:934  kugYZa den +duma poAn kresan<Yk-vlaklan nuZna kresan<YkYm zoritlaS
78:935  kunar polSat , jorlo kresan<Yk massa tunar umlaS tyNaleS ,
78:936  kugYZalan ySanYdYme lieS . (P. 86)
78:937  nYlYtYn pakCa muCko korem dene volat . kunar korem deke liSemYt ,
78:938  tunar UalgYnrak CuCaS tyNaleS . (P. 86)
78:939   " pioner-vlak , mYnAr pisYn YSteda , tunar Skalanda saj " , - ojla
78:940  starSij pionervoZatYj . (P. 86)
78:941  ydramaS - marijZYn peS liSYl joltaSYZe . nuno koktYn kunar saJYn ,
78:942  kelSen ilat , tunar ilYSYStat onCYko kaA . (P. 86)
78:943  Ajdeme kunar ila , tunar utlarak uSYZo pura . (P. 87)
78:944  kunar mlande Ulanrak lieS , tunar Surno utlarak SoCeS . (P. 87)
78:945  te kunar paleda , +unavij , mYAt tunarak vet palem . (P. 87)
78:946  Codra kul<tura SinCa onCYlnak kunar Soneda , tunar onCen
78:947  kertYda ! (P. 87)
78:948  mYnAr kyS kyzet , volen voCmaS tunar lydYkSO . (P. 87)
78:949  ulo lalYk Sylalta gYn , tynan mardeZ tarvana . (P. 87)
78:950  garmonetSe Soktalta gYn , SySpYk semYn muraltem . JoltaSemZe
78:951  pelenem gYn , ylo tynA mYj denem . (P. 87)
78:952  peledYSYZe saj lieS gYn , saj lieS saskaZat . (P. 88)
78:953  SuldYrem lieS gYn , tide Codra ves vek kYzYtak mien tolam Yle . (P. 88)
78:954  1920-21 ijYse Zap dene tenijsYm taNastaret gYn , SoNgo lijmet ogeS
78:955  Su . (P. 88)
78:956  keC mogaj paSamat jOraten YStet gYn vele , seNYmaSYSke SuaS
78:957  lieS . (P. 88)
78:958  paSaS jOraten piZat gYn , nimat nele ogYl ulmaS . (P. 88)
78:959  nurYS lumYm utlarak SYndet gYn, mlandYSte vydYZgYZO SukYrak
78:960  lieS . (P. 88)
78:961  joltaS-vlak ! memnan kornYna ikte : seNaS ale kolaS ! seNena gYn ,
78:962  saj , laska ilYSYm uZYna , ogYna seNe gYn , adakat pomeHik ,
78:963  kapitalist kid jYmak kaena . (P. 88)
78:964  pulA kyrleS gYn mYjYn ymYrYm , joltaS , tYj vzvodYm onCYko naNgaj . (P. 89)
78:965  tYj man<YC : " moCol vYd ! a vet +kakSanYm CYvat vonCa keNeZYm tOrSta-
78:966  lten . kYCkaS gYn tide vijYm , tYj ySane , mYnArlan onCYlta memnan
78:967  kundem . (P. 89)
78:968  uZavan CumYr xorZYm kolYStaS gYn , ala-mogaj sistemYm SiZaS lieS . (P. 89)
78:969  nuZgol kola gYn , pyjZo kodeS . (P. 89)
78:970  joltaSem kemYm CialeS gYn , mYAt kemYm Cialam . (P. 89)
78:971  mYj kuSten om moSto gYn , Sogalza da kuStYza . (P. 89)
78:972  mYJYn kaNaSemlan kelSet gYn , kidem kormYZto . (P. 89)
78:973  iktaZ gana memnan veke miet gYn +mikipYr +ASajYm jodYn puro . (P. 89)
78:974  SokSo igeCe lieS gYn , kum-nYl keCe gYC urZa pasu yStYl nalme gaj
78:975  SYStaNeStYn SogaleS . (P. 90)
78:976  paSam YStet gYn , niguStat jokrok ok lij . (P. 90)
78:977  surt paSaSte pise ydramaS lieS gYn , CYla surtSat vaSke vorana . (P. 90)
78:978  kYzYt Sossem vonCaS kyleS , nemec peNgYdem SuES gYn , tunam paSa
78:979  nelemeS . (P. 90)
78:980  pogYnYmaStet agronomet kutYraS tyNale gYn , +ozambaj marij-vlak jOrSYn
78:981  OrYC . (P. 90)
78:982  kunam ajdeme SkenZYm kySkO SYnda , tudo peS ylan SinCeS . (P. 90)
78:983  tarakan  gYCYn +gordej +vOdYrYn ilYSYSkYZe uSem kusaralte . MYj
78:984  okopYso ilYS deC Sukak torlen omYl gYn , tudYn ilYS jylaZe SoSYm
78:985  keCe gaj Ceverlanen . (P. 90)
78:986  joltaS ydYrvlak kugu eN tunYktYmo godYm tunemaS koStYnYt gYn ,
78:987  +majruSlan ErYk lijYn ogYl . (P. 91)
78:988  kaNaS lieS Yle gYn , me kurZYna Yle . (P. 91)
78:989   " oj , rodem , joSkar uZgam urgen puEt Yle gYn , mYj tYjYm kolmeSkem
78:990  om mondo Yle " , - maneS pire . (P. 91)
78:991  +valerij +savin +pOtYr dene tOrak normYm temen toleS Yle gYn ,
78:992  plan teNgeCak temYn SuES Yle . (P. 91)
78:993  Ske ErYkSe lieS Yle gYn tudo ( +grigorij +petroviC ) SkolZYmat
78:994  koZlaSke naNgaen SYnda Yle . (P. 91)
78:995  vyd porsYnet liAm Yle gYn , kyzem Yle vyd ymbak . motor ydYr liAm Yle
78:996  gYn  pernem Yle eN SinCaS . (P. 91)
78:997  lieS Yle gYn , toleS Yle jOratYme joltaSem . (P. 92)
78:998  salazkinYm tYSte yZYnamat , vigak palYmYla , uZmYla koAS tyNalYn .
78:999  Ske ok uSeStare Yle gYn , Sarnen om Sukto Yle . (P. 92)
78:1000  kinde SotYSto +Zarov mYlanna Cot polSYS . tudo ok polSo Yle gYn ,
78:1001  me tYgaj kugu paSaS piZYn ona kert Yle . (P. 92)
78:1002  kommunist partijna pytYn< +rossijYse Semer kalYkYm vujlaten Soga .
78:1003  kommunist partij ogeS lij Yle gYn , +rossijYSte +sovet vlastAt ogeS
78:1004  lij Yle . (P. 92)
78:1005  divizij Stab nunYn nergen ogeS mondo Yle gYn , Sukertak sud lieS
78:1006  Yle . (P. 92)
78:1007  EvajYm yskYrt kojYSYZo ok seNe Yle gYn , tudo tunam ErgYZYm
78:1008  ulo vijZe dene semalaS piZeS Yle ... (P. 92) .
78:1009  vakSYSte paSam Seklanen ot YSte gYn , pajda olmeS ziAn vele lieS . (P. 92)
78:1010  kup koStaSlan viC Al dene ik uSemYS uSnaS gYn , kok ij gudlaSte
78:1011  kupYm koSten SuktaS lieS . (P. 92)
78:1012  pire deC ludaS gYn , CodraSkYZat purYman ogYl . (P. 92)
78:1013  SySpYk saj mura gYn , pYZaSYZYmat saj opta , murenak ok Ertare . (P. 93)
78:1014  kaZne pioner ik kilogramm kyrtn<Ym poga gYn , memnan Skola 200
78:1015  kilogramm kyrtn<Ym CYmYra . (P. 93)
78:1016  tYmYk . UZgynam pij optaltYme jyk Sokta . Ik pOrtYStO gYna , sajrak
78:1017  onCalat gYn , izi tul CYl-CYl koeS . (P. 93)
78:1018  UZo ajdemYn , pOr>eNYnat , ydramaSYnat , jOratYme liSYl taNZe kola ,
78:1019  gYn , pel ilYSYZe jomeS . (P. 93)
78:1020  tol<ko tYj , +sakar, Codra orol vaSlieS gYn , Ske SotYm YStet . (P. 93)
78:1021  tunam , titakYSt kugu ogYl gYn , luktYnat kertYda . (P. 93)
78:1022  izi pOrtat sajYn koeS , sYlneStaren moStet gYn . (P. 93)
78:1023  a teve mYj Codra konduktor ulam gYnat , ajdeme deC posna ilen om
78:1024  kert . (P. 94)
78:1025  +pataj +soprom mYjYm ogeS jOrate gYnat , tudYn dek malaS puraS
78:1026  logaleS . (P. 94)
78:1027  iktYm gYna ida mondo : obAzatel<stvo - tide modYS ogYl . nalmeke ,
78:1028  keC-kuze nelYn CuCeS gYnat , tudYm SuktaS kyleS . (P. 94)
78:1029  tY blindaZYm , tide muro semYm , kupYSto , lavraSte kijmYmat
78:1030  ymYr muCko tYj monden ot seNe , keC tyZem ij ile onCYkSat . (P. 94)
78:1031  me nimom ogYna peleSte gYnat , tudo (+lukaS) ojla , kutYra ,
78:1032  ik mut gYC ves mutYS peS pisYn kusnYleS . (P. 95)
78:1033  SoNgo ulam gYnat , CYla palYmem SuES . (P. 95)
78:1034  korem pundaSte keNeZYm nimogaj vyd ok jogo gYnat , korem
78:1035  kelge , tura seran . (P. 95)
78:1036  AndYSevYn uSYStYZo toSto kosa ozalana gYnat , tudYm u ilYSlan
78:1037  kelSYdYmYlan Sotlan ok lij . tudo uSan , ilYSYm raSlen moSta . (P. 95)
78:1038  taCe Erdene +tevYrkan Sagdij SaNgak pomYZalte gYnat , kYnelaS Orkanen ,
78:1039  levedYS jYmalne pYznen kijYS . (P. 95)
78:1040  +nurgalov tide mutYm EplYn kalasYS gYnat ,+ilUSYn SymYSkYZO SyrdYmO
78:1041  semYn SergYlte . (P. 95)
78:1042  varaZYm +sanu mYnAr rydYS gYnat , ik SomakYmat tudo
78:1043  (+naCin aCaZe)  YS peleSte . (P. 95)
78:1044  +moskva gaj olam , keC idalYk tYj onCo , onCen ot sitare . (P. 95)
78:1045  nigOat paSa deC lydYn , OrtkYnen YS Cakne , keC SuZaS pernen piC
78:1046  jydYm kYlme mlandYmbalne . (P. 95)
78:1047  tunam , keC-mogaj nele lijYn gYnat , brigadYm kudaltaS ogeS kyl
78:1048  ulmaS . (P. 96)
78:1049  tide krejser , uke , muzejlYk ogYl ! keC orudij stvol jykSen gYnat ...
78:1050  zalpYn jykSO , peS kuatlYn , joNgYn SergYlteS taCat (P. 96)
78:1051  joCa-vlak YneSt puro Yle gYnat , Tajra kokaSt vieSak nunYm
78:1052  purtYS . (P. 96)
78:1053  keCe Codra SeNgek volen SuYn gYnat , igeCe lYvYrge . (P. 96)
78:1054  jYgnatYn pytYn< pogYZo garmon< vele Yle gYnat , tudo garmon<
78:1055  SalanYmYlan pYrCat ojgYren ogYl . (P. 96)
78:1056  koncert gYC pOrtYlmeke , Zap AtYr ErtYS gYnat , +sergej
78:1057  +andreeviCYn pOlemYStYZe tul vaSke YS jOrO . (P. 96)
78:1058  Erdene +mikuS molYgYnamse deC onCYC kYnele da konnYj dvorYS
78:1059  tarvanYS . Ynde tudo , sajYnZak ogYl gYnat , oSkYl kerteS . (P. 96)
78:1060  kok velne vuZga-vuZga lum . tuSko puren , eCan ulat gYnat ,
78:1061  pulvuj daNYt volen kaet . (P. 96)
78:1062  pOtYr aCaZ vaStareS keC sYren ojlen ogYl , tudYn mutSo aCaZYn
78:1063  SymZYlan logalYn , ala molan peren koltYmYla SYdeStaren . (P. 97)
78:1064  tudo keCYm tYj ot mondo , keC-kunar ilet gYnat , tudo keCYn
78:1065  mYndYr frontYS marietYm koltenat . (P. 97)
78:1066  kO ilYSYm kuStYlgYn onCa, tudo nigunamat CYn ilYSYm ogeS uZ . (P. 97)
78:1067  ilYSYm kuStYlgYn onCYSo nigunamat CYn ilYSYm ogeS uZ . (P. 97)
78:1068  pOrtYS kaNgata SyrgYvYlYSan joCa purYS da komaka vaStareS SogYSo
78:1069  avaZ dek kurZYn mijYS . (P. 97)
78:1070  volgenCe kojYn koltYS , da komdYk poCYn SYndYme omsam volgaltarYS . (P. 97)
78:1071  talgYdYm tunYkten moStYdYmo eNYn kidYStYZe talgYde A CYgYn , A
78:1072  tulYSo lieS . (P. 97)
78:1073  +CemuS - +sapan kugYzan Sukertak kolYSo Sol<YZYn ErgYZe . (P. 98)
78:1074  tudo ulo kodSo vijZYm , moStYmYZYm paSaS pYSten viktaraS tolaSa . (P. 98)
78:1075  tolmo kornet dene it kae . (P. 98)
78:1076  kanava kynCYSO-vlaklan SikS polYS tolmYm onCYkten . (P. 98)
78:1077  tYjYn tolmet nergen mYj obkomYStak kol<Ym . (P. 98)
78:1078  mom YStYSaSYm mYj palem . (P. 98)
78:1079  orol pOrt maska poZgen kodYmo mykS omarta gaj ryZga . (P. 98)
78:1080  kalYk pOrtYStO mardeZ pytYralme gaj SalanYS . (P. 98)
78:1081  otrAd kuSmo , viANme semYn oSo-vlaklan nele lijYn . (P. 98)
78:1082  puYmo olmYSto , pundYS tySka koklaSte , tYgYder kuSkeS . (P. 98)
78:1083  vyd jogen lekme lakYlaSte mlande peS Cot sOremaltYn kuSkYn . (P. 98)
78:1084  +sergej pasu goC SketYn oSkYleS . onCYlno tudYn mijSaS verZe
78:1085  poCYlteS . (P. 98)
78:1086  +ustin palatka gYC lektYn kajmek , +salazkin pomZalteS . (P. 99)
78:1087  +jogor korno mugYrYSto +vaCim vuCen Sogen . +vaCi Erten kajmeke ,
78:1088  toAm nalYn poCeSYZe oSkYleS . (P. 99)
78:1089  jYr pyrtys uZargen Sogalmeke , muraltat kajYkvlak kuanen . (P. 99)
78:1090  +sergejYn tolmYZYm kolYn , keCYgut eN-vlak puren-puren SinCenYt . (P. 99)
78:1091  olYkYSto koStaS sae , kem SOrYn kajYmeSkat . (P. 99)
78:1092  jyr jyraS tyNalmeSke , nuno SudYm pogen SuktenYt . (P. 99)
78:1093  +cakar , Skol gYC vakSYS Erten kajSYZla , +AkuS +vOdYrYn oknaSte
78:1094  eulYm yZeS . (P. 99)
78:1095  izi tajYl poCeS munCalten volSYZla , +sakar eCe vujZo dene nulgo
78:1096  voStYrYm SuraltYS . (P. 99)
78:1097  pjCeS , deC jnCYC , deC vara , godYm : +pOtYrYn sar gYC tolmYZ deC
78:1098  vara avaZe , +pOtYrYn susYrlYkSYm SiZYn , Ere SulYkYn kojYn
78:1099  koStYn . (P. 99)
78:1100  godYm : kas marte polk mitingYSte SolYn , lySken . miting pYtYSaS
78:1101  godYm +rusinovlan kok paragrafan prikazYm konden puEnYt . (P. 100)
78:1102  +sergej tudlan motkoC kelSen , +sergej tolmYlan tudo peCak kuanen . (P. 100)
78:1103  ErYk ilYS tolmYlan kalYk kuanen . (P. 100 )
78:1104  +grigor<ev onCYmo tOrzaSke lydYktaSlan AtYr gana lyen-lyen koltYSt . (P. 100)
78:1105  saj SurnYm nalSaS verCYn paSam tYrSen YStena . (P. 100)
78:1106  tuSto tYnYs pasu korno dene kalYk Al velYS joga . teve ik tySka
78:1107  rveze-ydYr-vlak peS lySken tolYt , nynYn poCeS ilalSYrak kuva-kugYzaSt
78:1108  SYvYge mutlanen oSkYlYt . (P. 101)
78:1109  +revolUcij mYlanna kugu ErYkYm puEn , tudo ErYkYm kuCYlt moStYman ,
78:1110  u ilYSYm YStaS tyNalman . (P. 101)
78:1111  CYlalan joNgYdo , CYlalan saj , pytYn< tynA muCko nimogaj ojgo uke
78:1112  gaj CuCeS . (P. 101)
78:1113  ilYs omartase mykSla SoleS . una , imne vyta vokten konUx-vlakat , keCYS
78:1114  lektYn SinCYnYt : UZYSt jYdalYm YStat , UZYSt kandram punat ,
78:1115  kidYZe kbdeSYZE konUx spravCnikYm nalYn ,
78:1116  lastYklen SinCa . (P. 101)
78:1117  portYStO +marina den avaZe somYlYm tOrlatYlYt : avaZe koNga vokten
78:1118  SogYlteS , ydYrZO muren-muren kyvarYm muSkeS , pOrt kOrgYm jYtYraA
78:1119  . (P. 101)
78:1120  keCe peS motor . tYgaj godYm pogYnen veselitlaS kyleS . CYla Ske
78:1121  ZapYStYZe lijman : paSa godYm - paSa , Ara keCYn - kanYman . (P. 101)
78:1122  a AlYSte Er godsek jyk-jyan tarvanen . Sukerte ogYl vol<Yk kyty ,
78:1123  korno purakYm tyrgYkten , lomYZmagYren , takYr pasuSko lekte .
78:1124  teve ydramaSat , vedraZYm murYkten , pamaS dek vola ; joCa-vlak
78:1125  kYCkYrkalen imn<Ym vyraNlaS naNgaAt ; pij-vlak , kapka jYmaC kudal
78:1126  lektYn , Erak pazarYS kaAS tarvanYSe kalYkYm CarnYde optat . (P. 102)
78:1127  onCYlno +sovet +dvorecYm YStYme jyk Sokta , paroxod-vlak kolesaSt
78:1128  dene mutlanat ; umbalne poezd-vlak oSalge SikSYStYm flagla ryzat ,
78:1129  zavod-vlak SylYSYStYm , SikSYStYm luktYt , jYrYm-jYr sYlne muro da
78:1130  uram kYCkYrYme , samolet gyrlYmO jyk-jyan +moskvase UZYm sYlneStara
78:1131  . (P. 102)
78:1132  toktar AtYr marte +sakarYn kYSaZe poCeS nuSko . SyrgYZYm voStYr kYra ,
78:1133  uala gYC vujYSkYZo lum joga . (P. 103)
78:1134  keCe SokSYn YrYkta , levYn SoSo Sulalta . (P. 103)
78:1135  CaSkerlaSte kajYk mura , peledYS vujYSto mykS YzgalteS . (P. 103)
78:1136  +rota SYpak oSkYleS , kutYrYSo iktat uke . (P. 103)
78:1137  jydYm zavod jyla . komaka logar eda tul meNge Soga , tul pomZalteS
78:1138  . (P. 103)
78:1139  Codra tyr AlYSte peS SYp , vere-vere oknala gyn kas tul ColgYZeS ,
78:1140  alakuSto , Al muCaSte , opten OrkanYSe pij nAka . (P. 103)
78:1141  sela rajonnYj centrYS savYrnen , Suko u zdanij , Skol-vlak YStaltYnYt
78:1142  . (P. 103)
78:1143  uSYSkYZo u SonYmaS puraS tyNalYn , tYmarsek malen kijSe uSYZo poCYltYn ,
78:1144  ilYS SotYm lonCYlaS tyNalYn . (P. 103)
78:1145  oZno +pOtYrYn uSYZo Ske kudveC deC toran  koStYn ogYl , +pOtYr mONgYlan
78:1146  mo kuleSYm gYna YSten , aCaZYn ojYm kolYStYn ilen . (P. 103)
78:1147  SuZYmo ij Yle . pasu ymbalan Surno lektYS koSken pYten , ydYmO pYrCe
78:1148  SokSo lomYZ gaj mlandeS SYten kertYn ogYl , pasu ymbal idYm Cara gaj
78:1149  kojYn kien , EsogYl Sudo kuSmYm Carnen , oralgen , laStYrgen vozYn . (P. 104)
78:1150  lYZga mardeZ pualme godYm puSeNge lYStaS Ske jykSYm puEn , kyE parCa
78:1151  lYvYrge vujZo dene saven . (P. 104)
78:1152  kok-kum orva poCela lektYn kaA , kok-kum orva poCela lektYn SogaleS . (P. 104)
78:1153  Vate-vlakat kas tYmYklan uremYS lektYnYt: kO CYzYm SupSo azaZYm
78:1154  kuCen , kO kum-nYl iAC nolnerZYm vyden ... (P. 104) .
78:1155  tyrlYm Sonkala ydYr uS , tyrlO semYn vurgYZ naleS ydYr Sym . (P. 104)
78:1156  tudYn jYr orlanYSe kresan<Yk pogYna , tudYn lymYSkO zavod paSaze
78:1157  eN uSna , tudYn lym dene pytYn< Semer kalYk kYneleS mokYZo mYlanna
78:1158  ok kyl ... CYnZYm kalasaS gYn , tudo donYso kazak +emel<An +pugaCev (P. 104) .
78:1159  SYZe... CodraSte keNeZYmsYla jyk-jyan ogeS Sokto . laCak UZgunam
78:1160  kupSyl<O magYralta , varaS CoNeSta , SiSte puSeNgYm CyNga . (P. 105)
78:1161  keNeZ goC manme gaAk ala kuSto Ere Codra jylYS , jYrYm-jYr SikS pytYrnaltYn
78:1162  SalanYS , SinCam , SodYm koCkYn jYgYStarYS (P. 105)
78:1163  jydSO-keCYZe zavodYSto paSa turgYm , kalYk jykjyan . (P. 105)
78:1164  CYlaStYnat SinCaSt jYlgYZeS , tyrvYSt Cevergen , muro mut poCeS
78:1165  tarvanYleS . (P. 105)
78:1166  zavod korpuslaSte SurgYmo jyk , kyrtn<O kYraltme jyk dene pYlYS temeS ,
78:1167  tunemdYme eNlan jYgYZakan CuCeS . (P. 105)
78:1168  tYSte , +karpat kurYk kokla gYC ErtYSe kornYSto , tYmYk ilYS Syla ,
78:1169  nimogaj lydYkSO ok SiZalt . (P. 105)
78:1170  pYl jYmaC podkinde gaj oS tYlze onCale , olYk volgalt kajYS . (P. 106)
78:1171  kudo vozakYSte pu SoldYrtaten jylaS tyNale , tul jYlme pod pundaSYm
78:1172  nulkala . (P. 106)
78:1173  pajremlan turbinYm SYndYSt , vyd tyNale Cot modaS . (P. 106)
78:1174  voktenak manevrovYj parovoz SySkaltYS , adak paSaze-vlakYm vaSlijSe
78:1175  orkesterYn SoktYmYZo SergYlte , myndYr zavod muraltYS , platformYSto
78:1176  kalYkYn koStmYZo , ojlYmYZo , voStYlmYZo raS SoktYS . (P. 106)
78:1177  marij mlandYSte AtYr vyr jogYS , oSviCe vyd kolYSo eN kap-vlakYm
78:1178  AtYr joktaren kajYS . (P. 106)
78:1179  pYl ErtYS , keCe onCale . (P. 106)
78:1180  syrem pajrem deC vara igeCe puZlYS , jyr tyNale . (P. 106)
78:1181  SoSo ErtYS , SySpYk muren CarnYS , siren< oralgYS . (P. 106)
78:1182  kastene +sapan +miklajYn garmon<Zo rveze kalYkYm adak Al pokSeke
78:1183  CymYra , vara tuSto nuno umYr kasYm voStYl-modYn , lySken-muren Ertarat
78:1184  . (P. 106)
78:1185  paSadan saj mogYrZo , pajdaZe kalYklan raS kojZo , vara komsomol lymda
78:1186  kySkO kyza , tendam kolYStaS , pagalaS tyNalYt . (P. 107)
78:1187  aCat verCYnak me koktYn ojYren ulYna mYj kYzYt tYjYm Sonen Ere Sortam
78:1188  . (P. 107)
78:1189  koZla pYlYSan - nur SinCan . (P. 107)
78:1190  koCamYn tupYStYZo kurS keCa , kidYStYZe - vydua dene todmo korzinka
78:1191  . (P. 107)
78:1192  rotYSto marij gYC kumYtYn ulYna: +sergej , Copaj da mYj . nuno koktYnat
78:1193  ik AlYn ylYt , mYj - ves AlYn . +sergej den Copaj iziSt godsek joltaS
78:1194  lijYn kuSkYnYt . Copaj ojlaS jOrata-+sergej ere eNYm kolYSteS . Copaj
78:1195  sluZbYSto SukYZYm ok umYlo - +sergej  peS vaSke umYla . (P. 107)
78:1196  pYrYslan modYS - kolAlan SinCavyd . (P. 107)
78:1197  pokten koltaS vaSke lieS , yZYn kondaS nele . (P. 107)
78:1198  SydO teNget YnZe lij , SydO taNet lijZe . (P. 108)
78:1199  kinde ok pYte , pyj pYta . (P. 108)
78:1200  kurYk den kurYk vaS ogYt lij , ajdeme den ajdeme kunam - gYnat
78:1201  vaSlijYt . (P. 108)
78:1202  ik mogYrYm , aCaj dene pYrlA olaSke kajnem , olaSte ilen onCYmo
78:1203  SuES ; ves mogYrYm , avaj deC ojYrlYmo ok Su . (P. 108)
78:1204  ik mogYrYm onCalat-Sijla koeS , ves mogYrYm onCalat - SOrtn8Yla
78:1205  jYlgYZalta . (P. 108)
78:1206  teee Sem oZo jorta . kyran terYSte kok eN SinCa . iktYZe - +aleksej
78:1207  +ajglov , tulYpYm Cien , vesYZe - +tonA Cendemerova , ymbalnYZe
78:1208  pal<to gYna . (P. 108)
78:1209  ErYS tumo mien vozYn . erZe SorteS , tumYZo ok Sort . (P. 108)
78:1210  vydSO joga , serZe kodeS , meZe kaena , lymna kodeS . (P. 108)
78:1211  lum Aklaka , eCe kuStYlgYn kaA . (P. 109)
78:1212  vakS nYl stanokan - paSa AtYr ulo . (P. 109)
78:1213  keCe Cever , taCe pazar kugu lijSaS . (P. 109)
78:1214  korno petYrnen , pulvuj taNYt lumYm kelYn oSkYlaS tOCena. (P. 109)
78:1215  tyrvolak gYC vyd CYpCa , pOrtOnCYl muCaS noCko . (P. 109)
78:1216  mYj kYzYt EmlYktaS om Arse : avam tolmaSeS SyrYn Solten AmdYlaS
78:1217  kyleS . (P. 109)
78:1218  Erdene +mikuS pomZalte , jolZYmat tarvaten ok kert: pulvujYS SumeS
78:1219  pual volen . (P. 109)
78:1220  kYzYt kanaltaS Zap uke : mykSige vaSke lektaS tyNaleS . (P. 109)
78:1221  EreNer AlYm umbaCYn uZaS ok lij : ik velYm Codra avYra , ves ve-
78:1222  lYm Sargyan kurYk CaNga SojYSta . (P. 109)
78:1223  memnam vujlatYme ok kyl : Skenan paSanam Skak SinCena : tugaj memnan
78:1224  uS . (P. 110)
78:1225  Ynde aCat uke , tYj tudYm it karge - aCat kolen . (P. 110)
78:1226  marijYn rydO olaSkYZe kyrtn<O korno tunam tolaS Sonenat ogYl ,
78:1227  urlYkaS pYrCYm Ul voktense stancij gYC yStYgan dene SupSYktYSt . (P. 110)
78:1228  miSa teNgeCe memnan dene pYrlA munCaltaS mien ogYl : tudYm avaZe
78:1229  kolten ogYl . (P. 110)
78:1230  nunYm nele ilYSat , kugu paSat yNgYrten ok kert : toSto sugYr
78:1231  tumo gaj peNgYde ulYt . (P. 110)
78:1232  tide bilet dene lujYm lyaS ok lij : luj - Sergakan AnlYk . (P. 110)
78:1233  Ynde mYj CYla uZam : ikte , tYneS puren , saltak gYC koleS , vesYZe
78:1234  tarlen kolta . (P. 110)
78:1235  Sarnet , joltaS : kakSan kyvarYS tolYn , me SogYSna kastene mutlanen
78:1236  . (P. 111)
78:1237  starSina Sarna : nine puSeNge-vlakYm vojna deC onCYC SYndYme . (P. 111)
78:1238  nu , pioner-vlak , te Ynde Ske ymbakYda peS kugu obAzatel<stvYm nalYn
78:1239  ulYda . iktYm gYna ida mondo : obAzatel<stvo modYS ogYl . (P. 111)
78:1240  ik kastene Codra gYC tol<Ymat , uZam : pOrtYStO +senU den +vanA
78:1241  (izi ErgYmZe) gYna SinCat . (P. 111)
78:1242  +sakar kolYn : +EvajYn ErgYZe aCaZlan sYren da ural zavodYS kaen . (P. 111)
78:1243  +Evaj raS SiZe : sar gYC pOrtYlmek , +pOtYr UmYlan uSanYme SotYSto
78:1244  toSto radam deC torlen . (P. 111)
78:1245  tudo pala : kupSyl<O aramlan ogYl tYge vargYZeS . (P. 111)
78:1246  eNlan SygarYm kynCet - Ske tuSko logalat . (P. 111)
78:1247  SudYm koCkam - pyen nySkemeS , oSmam puram - adak pysemeS . (P. 111)
78:1248  ilYS nele , oplYkan - muro sem ojgan ; ilYS kuStYlgo , laska - murat
78:1249  kuanYSan . (P. 112)
78:1250  ik gana SojYStat - kolYmeSket SoACe liAt . (P. 112)
78:1251  taNetYm ondalet - Ske ondalaltat . (P. 112)
78:1252  uremYSte , olYk lapYSte , mardeZ logaldYme molo verYSte lyp-lyp
78:1253  SokSYn CuCeS , laskan SylaltaS UZ ok site . (P. 112)
78:1254  Zap jogYn vydla CarnYde joga , nimogaj vij tudYm Caren ok kert . (P. 112)
78:1255  +marina , kok ij lieS Ynde , +piStan AlYS +Simaj +jogorlan marlan kaen ,
78:1256  ik izi ErgYZe ulo . (P. 112)
78:1257  Codra tYnYs , UZ Andar . (P. 113)
78:1258  oZno tYSte +sorokin torgaen ilen , CYla oraltYZat tudYnak kodYn . (P. 113)
78:1259  JyStO pYta , mlande koSka , olYk yZarga , peledYS peledeS . (P. 113)
78:1260  SoSo toleS , SySpYk muraS tyNaleS , siren< peledeS . (P. 113)
78:1261  ik smena vaStalteS , ves smena paSaS SogaleS . (P. 113)
78:1262  luk eda +silva vyd goC vonCen koStaS kum vere kyvarYm YStYme ; kyvar tYgYde
78:1263  lomaS dene atmala todmo ; SoSYm Solo voltYmo godYm pogen nalYt , keNeZ SuSaS
78:1264  liSan ugYC YSten SYndat (P. 113)
78:1265  ENerZe , Sij oka gaj kojYn , Codra SeNgek kaen jomeS ; ENer ymbalne ,
78:1266  SijYn-tojYn jolgaltYn , keCYjol modeS . (P. 113)
78:1267  teat CYlan iktOr oda ile: avada vujlata , syre Ara kiA , teZe vele CarnYde
78:1268  paSam YSteda . (P. 114)
78:1269  kernak , me avanam peS pagalena : tudo memnan tukYmYm Sara . (P. 114)
78:1270  SokSYlan lijYn AlYSte jyk-jyan ok Sokto : CYla Conan ymYlYS SYlYn . (P. 114)
78:1271  Ynde mYj umYlYSYm : rYvYZat mYj semYnemak ludYm vaNaS tolYn ulmaS . (P. 114)
78:1272  tudo pala : joCa-vlak CYn kornYS SogalYnYt , nunYn verC voZYlaS ok logal .
78:1273  joCa-vlakat laskan ojlat : vet ava nunYn pialYSt verC nimomat Camanen
78:1274  ogYl . (P. 114)
78:1275  Al Sukertak pomZaltYn , Er jyk tarvanen : uremYSte kytyCO solaZ dene
78:1276  AlYm SergYlta , vol<Yk lomYZeS , pij opta , joCavlak magYrkalat . (P. 114)
78:1277  pYrYslan modYS - kolAlan SinCavyd . (P. 114)
78:1278  tul jyla - SikSYZe ok lek . (P. 114)
78:1279  Codra pYlYSan - nur SinCan . (P. 114)
78:1280  keNeZ AmdYla - tele koCkYn pYtara . (P. 114)
78:1281  ik poSkudo dek lektat - ik mutYm kolat . ves poSkudo dek lekltat - tudo
78:1282  jOrSeS ves kosilA dene ves aNam kuraleS . (P. 115)
78:1283  SijYm ydem - SOrtn<O peledeS , muno SoCeS (kiAr) . (P. 115)
78:1284  punYm ydem - SydYr SoCeS . (P. 115)
78:1285  +mikuS vujZYm nOltalYn onCale - avaZe Soga . (P. 115)
78:1286  +mikuS omsaS miAS tyNalYn Yle - koCaZe kYnel Sogale da unYkaZYm
78:1287  rualten kuCYS . (P. 115)
78:1288  ikte poCeS vese , kumSo lektYn ojlat , kuze maj pajremYm revolUcij deC onCYC
78:1289  Ertaren ulYt kuze kYzYt molo kugYZanYSte Ertarat . (P. 116)
78:1290  kuze mlande pOrdmYm ogeS lij CaraS , ok lij Sij kavase keCYm petYraS ,
78:1291  ErYk verC SogalSe kalYkYm tYgak ogeS kert tynASte petYren iktat . (P. 116)
78:1292  kO paSam utlarak YSta , kO utlarak talYn onCYk kaA , tudo utlarak kuana ,
78:1293  utlarak viAn lieS . (P. 117)
78:1294  tudo jOrSYn poEt lijYn ogYl , kO ok pale peledYS den SydYrYn jYlmYm , kO
78:1295  ok SiZ liSYl taNYn Sym-kYlYm . (P. 117)
78:1296  pialan , kO ZapYm aklen moSta , kOn ilYme keCYZe nigunam mondYdYmo kYSam
78:1297  koda . (P. 117)
78:1298  kO SurnYm kuSta kolxoznan pasulaSte , kO Caple zavodYm CoNa keC-kuStat ,
78:1299  kOn SumZO jylen kalYk verCYn paSaSte , laC tudo memnan deputat . (P. 117)
78:1300  kO tYnYs verC kredalYn sarYStat , kO ilYS verC nOlta u strojka-vlakYm ,
78:1301  tudlan snarAd ogeS kul jOrSYnak . (P. 117)
78:1302  pervYj mijmYZ godYm kuze tudYn +Astrebok SYmalYn , kuze +nurgalij tudYn
78:1303  AstrebokSYm  SupSYn nalaS tOCen , CYla tidYm +mikuS Sukertak monden . (P. 117)
78:1304  teNgeCe lekcij deC vara kastene Student-istorik , mYjYn joltaSem , peS Suko
78:1305  ojlYS ulo kumYl dene jYrvaS nOltaltSe strojkYna nergen , kuze Ul vyd
78:1306  pura lyNgaltYn +donYS , kuze oSmaSte ilYS peledSaS , kuze +kazan< gYC
78:1307  SinCYn paroxodYS , kurortYS , +krYmYS , lieS vik kaAS . (P. 118)
78:1308  CYnZe denak , kunam Elna tul ora loNgaSte , kunam jOraTYmem tuSto , mYj
78:1309  tYSte SinCen kertam mo . (P. 118)
78:1310  mYj SoCYnam , kunam kykSO lum purgYZ levedYn AlYm da poran SySken ,
78:1311  kunam aCam ymbake , SolYp urmYZ , kulak okna voSt jydYm lyjkalen . mYj
78:1312  SoCYnam , kunam , muCaS deC lydYn , kulackij svoloC< AlYSte lySken ,
78:1313  kunam okna gYC vik SepkaSke jYdYm Anda roZ voSt pYCal tar SikS ypSen
78:1314  . (P. 118)
78:1315  zemskij naCal<nik kalYk vaStareS kieS gYn , karatel<nYj otrAd toleS
78:1316  gYn , AtYr eN orlYkYS vereSteS . (P. 118)
78:1317  postYSto Soget gYn , Casovoj ulat gYn , post nergen gYna laC ConYman (P. 118)
78:1318  zakon deC ok lyd Yle gYn , Ske ilYSYZYm ok Camane Yle gYn , +van<ka kojYSYZYm
78:1319  tYplandaren ok kert Yle Sol . (P. 118)
78:1320  CumYr mlandYm tudo (+CuZgan +osYp) pogen nalYn gYn , ilaS molo jOn uke gYn ,
78:1321  kuSko kaet ? (P. 118)
78:1322  +sakar oS tynASte kolo ij ilen gYnat , pajrem godYm UZgynam ydYr-vlak
78:1323  koklaSte iktaZ Sala vujYm kuCen , piZergYm , kidSolYm mojYn naleden
78:1324  gYnat , tYgaj ydYrYm uZmYZla ok CuC . (P. 119)
78:1325  Sovet vlast< vele , marij-vlak , tYlanda saj ilYSYm konden kerteS . mYlanna
78:1326  kYzYt ik Zaplan nelYrlak gYnat , adak rveze kalYkYm poAn tOra vaStareS
78:1327  kredalaS naNgaAt gYnat , molo semYn polSaS jodYt gYnat , ik Zaplan
78:1328  tide nelYm CYten polSYde ok lij . (P. 119)
78:1329  +alekseev CYlt laskan SYrgYZale da peleStYS : " mYjYm vet tYj sadak
78:1330  puStYn ot kert . keC tYj mYjYm jyStO vydYS CYke , keC SokSo vydeS kogarte ,
78:1331  keC pikten sakalte , keC lyen Su , keC tuleS pYSten jylalte , mYj sadak
78:1332  om kolo " ! . (P. 119)
78:1333  kuSto oZno kien oSma vele , kuSto pOrdYn mardeZ jYrYmvaS , kYzYt tuSko
78:1334  CYla tyrlO vel gYC tolYn kalYk kanalYm YStaS . (P. 119)
78:1335  +sakar koZ velen ENertYS , pujto ulo vijZe lujYm poktYmo dene pYten ,
78:1336  pujto tudlan Ynde tYnASte molo nimat ok kyl ... (P. 119) .
78:1337  pisYn ok tarvanYl gYnat , tudYn kidYSte paSa kojYn uSna , kojYn vorana ,
78:1338  kojYn tyzlanen toleS , sadlanak +karpuSYm pialan ajdemYlan Sotlat . (P. 120)
78:1339  tY marte nigOlan SiZtaren omYl gYnat , tudo tYgaj lieS manYn , Sonen
78:1340  omYl . (P. 120)
78:1341  +karpuS vatYZYn CYn ojlYmYZYm palen gYnat , posanaZYm SYdeStaraS ogYl
78:1342  manYn , tudYm avYren peleSten . (P. 120)
78:1343  on<YZo , iktaZ-mo kelSen ogYl gYn , nigunam tura kalasen ogYl , Ere
78:1344  joZek tuSten , pujto poSkudo marijlan ojlen . (P. 120)
78:1345  vuCat , kunam En nele puSka pera CYla kuatYn tuSko , kuSeC germanec
78:1346  tyredeS , pexotYm tul dene levedeS . (P. 121)
78:1347  sokol vujZYm kySkO nOlten , kok mogYrYS onCYSteS , pujto tudo OrYn ,
78:1348  molan tudYm kalYk onCYko luktYnYt . (P. 121)
78:1349  imn<Ym onCaS izinek tunemman . CumaleS manYn , tudYn dek miAS lydeS
78:1350  gYn , vara mogaj tudo kolxoznik lieS ? (P. 121)
78:1351  memnan kalYk zakon verC da CYn verC Cot Soga , sandene , mYlanna kaZne
78:1352  graZdanin polSa manYn , ySanaS lieS . (P. 122)
78:1353  uZYn omYl kykSaka kapetYm , no koeS SinCamlan tudo paS , pyjto ugYC
78:1354  mlande muCko lektYn kajSYC Zapnam mokten muraS . (P. 122)
78:1355  tuSto kYzYt nYl ludo , a me miena gYn , CYlaZe kydYtYn lijYna . (P. 122)
78:1356  kid korSta , a iziS korStYmYm Carna gYn , +mikuS mONgYZYm SonaS tyNaleS
78:1357  . (P. 122)
78:1358  SotSo dene sade uCastok memnan Allanak logalSaS , no meZovojlan ot
78:1359  kelYStare gYn , tudo ves Allanat pyCkYn puEn kerteS . (P. 122)
78:1360  kYzYt memnan +erSov +terentejna uremYS lektYn tavalta gYn , kalYk
78:1361  tudYm Sum jYvYrten onCa , da Terentej kugYza adakat Cot kuana . (P. 122)
78:1362  +pOtYr +maksi molYgunamsYZ semYnak uverYm kolYSt koSteS . iktaZ-mo
78:1363  Sokta gYn , En ondak +ECanlan tolYn ojla , a tudYZo apSat dek
78:1364  Sukta . (P. 122)
78:1365  Sudo puS CYnak peS tamlYn ypSalteS , sandene pioner-vlak tudYm kidYS
78:1366  nalYn nerYSkYSt tuSkaltenak ypSYnCYt , a UZYSt Sudo ymbalne poCaNaSt
78:1367  tyNal<YC . (P. 123)
78:1368  jYrYm-jYr ESe volgYdYrak liAS tyNale , pujto tide kazne keCYn Ske
78:1369  ZapYStYZe volgaltSe yZara ogYl , a eN-vlakYm YlYZtYSe tul , pYCkemYS
78:1370  jydYm Salalten , volgYdo pagYtYm konden . (P. 123)
78:1371  kunam tudo oCkiZYm naleS , tunam ner lukYS joStekYn volYSo SinCaZe ir
78:1372  sOsna SinCam uSeStara , a kunam oCkiZYm mONgeS piZYkta , tunam CYve
78:1373  numalSe tumYnala koeS . (P. 123)
78:1374  UZo eN voStYltaS Sona gYnat , voStYlmo ok Su , a +erSov +terentij
78:1375  tyNaleS gYn , CYtaS ok lij . (P. 123)
78:1376  teve viAS pynCO-vlak , vyjYStYm kyS nOlten , rYN Sogat . NunYn ukSlaSt
78:1377  Alt muCaSYSte vele , sandene nuno eZar upSYm upSalSe gaj kojYt , a
78:1378  ylnYrak ulSo ukSla Cara , pujto lymYnak ala-kO ErYkten koStYn . (P. 123)
78:1379  brigada gYC ojYrYmo imne-vlak Ara YnYSt Sogo manYn , +sagdijlan kYlme
78:1380  terYsYm  koptaraS eNYmat sitYSYn ojYrYman Yle , no tudo keCYn SYm-kandaS
78:1381  eNYm vele kolten , sadlan imne-vlak keCeS lu-luatkok voz dene vele
78:1382  luktYn serlagenYt , a +marzenan kok imn<YZe keCe eda kumlo vozYm
78:1383  luktYn . (P. 124)
78:1384  ECan gaj eNYm gYna tarvataS kuStYlgo ... tudlan En ondak mlande kyleS .
78:1385  nalYn kerteS gYn , eSYm pogaS piZeS , ok kert gYnat , nimoZat ok jom ,
78:1386  tur<maS SYndat gYn , ik vuj , ik poC . (P. 124)
78:1387  me ik taNaSak ulYna vet koktYn , amerikanec , rveze +tom +pirstlend .
78:1388  tYj SoCYnat , kunam SYZe jyr SoktYn , kunam aCat kYlmen +gudzon vokten ,
78:1389  kunamZe  " ErYk " manme bronza statuj +atlantik vyd ymbalne SinCYrgen ,
78:1390  kunam tendan moktalt mekSaNSe StatYm jYrvaS En SuCko krizis SinCYrlen ,
78:1391  kunam , paSadYme , tazalYkSYm loktYl , kYlmen , SuZen , laC SultYSYm
78:1392  Sonen , A biznesmen , En Serge akYm poktYl , tYZem tonn kindYm vydYSkO
78:1393  kYSken , kunam eSet ilaS tOCen peS nelYn , a +uoll-strit gYn , parYSYm
78:1394  tergen . (P. 124)
78:1395  jOratem mYj OzambajYm , jOratem peledYSan keNeZYm , kunam kas keCe
78:1396  AgYdar CoNga muCaSeS pisteran oto vokten CuC SinCYn , vyd ser araman
78:1397  uZar ojYpSYm SiANden SupSaleS , Al jYr savYrnYSe kuErYn kudYr vujZYm
78:1398  CinCYlen niAlta da SareNer pynCerYn uZar parCaZYm SOrtn<Ylen vyCkalta ;
78:1399  kunam pYl ora purakYm kYnelten , kyty poCeS kyty kugu Al kapka gYC
78:1400  puren da uremYm temen kolxoz vol<Yk jydlan moNgO pOrtYleS ; kunam agYtan
78:1401  soga gaj joSkar SovYCan , fel<dSer semYn oS xalatan viC vate , viC ydYr
78:1402  kugu vodaran uSkalYStYm purtat da lu doArka lu vedra tiC SOrYm lySten
78:1403  Cevergat ; kunam ves viC vate , viC ydYr kyty sOsnaStYm purten petYrat ;
78:1404  kunam ESe ves viC vate, viC ydYr kutko tySka nare SorYkYStYm vytaSke
78:1405  avYren purtat ; kunam luatkok izak-SolAk patYr-vlak semYn onCYlSovYCYStYm
78:1406  saken, lektYn SogalYt da paSa gYC pOrtYlSO pygYr SyAn imn<YStYm onCen
78:1407  nalYn , vytaSke koltat ; da kunam kykSy SurnYn mastarYSt brigada dene
78:1408  da brigada dene kolxoz nur gYC pyZalt-noen , purakaNYn kum muCaS gYC
78:1409  puren , Al muCko vesela surt eda Salanat ! (P. 125)
78:1410  kunam tynAse kalYk ulo Con den SymaNYn avYra +sovet Elnam , kunam +kitaj
78:1411  tOrlanYS ErYk frontYm , kunam tuSmanYm Cartara  +v<etnam , kunam mlanna
78:1412  Erlase keCe poCmo da mlandYm pOrdYktaS ok lij mONgeS , laC tide godYm
78:1413  myndYr teNYz goC me sap urmYZmaSYm kolYna uES . (P. 126)
78:1414  mYj murem , kuzerak +Ul ymbalne kommunizm strojkYna kYneleS ; kuzerak
78:1415  teNYz gaj pasu muCko lyNga Suko parCan u SYdaN ; kuzerak kolxoz-vlak ,
78:1416  luYn-luCkYn uSnen iktYS , peledYt viAN ; kuzerak SoSo keCYn sadnaZe
78:1417  oS lumla kojYlden peledeS ; kuzerakYn kolxoznYj AlnaZe keCvalla jydYmat
78:1418  volgalteS ; kuzerak +Ul ymbalne SarlalYn , +stalingradYS kaA Codrana ;
78:1419  kuze SukS ,porsYn SyrtYm SuAlYn , koknlaS mundYrta mYlanna . (P. 126)
78:1420  kompozitor voza nYZYl semYm , sYlne stixYm vozat poEt-vlak , nYl ij
78:1421  godYm kuze onar senYn Sogenna me El verC , taNem-vlak , kuzerak , SuktYde
78:1422  kumlo ijYm , tul koklaSte CalemYn ypna ; kuzerakYn memnam  tyZem ij gYC
78:1423  Sarnaltat unYka-SamYCna ; kuzerak kolYmaS gYCYn luktYn iza-Sol<Ym
78:1424  sovetskij saltak , kalasat kurYmeS tau mutYm keC albanec , rumYn , A polAk...
78:1425  kuzerak , ErtYmek kuZu kornYm , Salaten Sem tuSmanYm jOrSeS mONgO tolYn
78:1426  saltak da motorYn tYnYs strojkYm CoNa kYzYt peS , - CYla tidYm , alal
78:1427  kumYl temYn , ulo jykYn moken kurYmlan , kompozitor voza nYZYl semYm ,
78:1428  sYlne stixYm vozat poEt-vlak . (P. 126)
78:1429   " kol ENYrYm kyrlYn kaen " , - peleSta +lukaS , adak ik gana kidSYm ryzaleS
78:1430  . (P. 128)
78:1431   " +aleSa , - SoktYS +miklajYn jykSO , - ik prezYm kuCo da onCYCYn vyden
78:1432  kurZ " ! . (P. 128)
78:1433  +temirov mYjYn Ormem SiZe ala-mo , eSaren kalasa : " mYj 1918 ij marte
78:1434  oficer dene denHiklan koStYnam . (P. 128)
78:1435   " +vedat Sol<o , orol omaS deke lek-An , sela gYC ala-mogaj " naCal<nik "
78:1436  tolYn " , - maneS poSkudo marij . (P. 128)
78:1437   " SogertenYn meraNYm orolYmYZYm uZYC ? " - izam mYj deCem SYpak jodeS . (P. 128)
78:1438   " revolUcij! - kYCkYral<Ym mYj ulo viem dene . - poCeSet kaem " . (P. 128)
78:1439   " Ojlo , +lukaS , kolYStYna " , - man<Ym mYj . (P. 128)
78:1440   " Ynde ulo kolxozYm kuCYkten puat , - peleStem mYj tudlan . - polk komandir
78:1441  liAt . (P. 128)
78:1442   " teve +opanasemYn poSkudYZo mogaj pYCalze ulmaS! " - SonaltYSYm Ske oram
78:1443  dene . (P. 128)
78:1444   " molan akam prezYm purten ? " - SonaltYS +miCu (P. 129)
78:1445   " paSa SotYSto tolYn , oCYni . ugYC brigadirlan SogaltaS kalasa gYn ,
78:1446  kelSem , Erla gYCak paSalan piZam " , - Sonalten +jogor . (P. 129)
78:1447   " mYj tenij SoSYm kolxozYS purYnem Yle , - kutYra +lukaS , - +login
78:1448  +lari CarYS " . (P. 129)
78:1449  mYlanem +andrej onCYCak ojlen Yle : " avaj , mYj tYlanda radiom
78:1450  SYnden kodem , vara te tyrlO uverYm +joSkar-+ola gYCat , +moskva gYCat
78:1451  kolYStaS tyNalYda " . (P. 129)
78:1452   " kaAS lieS , - maneS +Amet . - tol<ko mYj maska kijme verYm om pale
78:1453  vet " . (P. 129)
78:1454   " tuge , +kostA , - vaSeStYS +martYnovYn aCaZe , +sergej +ivanoviC , -
78:1455  taCe memnan respublikYlan koloviC ij temeS " . (P. 129)
78:1456   " SogYza ! - keneta +Simaj +jogor kYCkYraleS . - te klass pYrdYZYm
78:1457  pyCkaS manYda , da AlcovetSe mom ale kalasa . mYj pyCkaS om pu! "
78:1458  . (P. 129)
78:1459   " SonaltYza , - maneS tudo , - SkemYn ogYl gYn , kuze SkemYn manam
78:1460  ? (P. 130)
78:1461   " +SyrgOAl ydYr-vlak tYge murat " , - maneS +okavij . (P. 130)
78:1462  mijza , ludYda-vlakYm pogen nalza! " - maneS tudo . (P. 130)
78:1463  tumo jYmalne kok saltak ojlat : " tYgak CYtaS ok lij . ajda
78:1464  +pavlov , joSkarge deke kurZYna " . (P. 130)
78:1465  ErgYZYm uZatYme godYm +miklaj kugYza tYge ojlYS : " ErgYm , mYj
78:1466  kugYZan sarYSte arameS orlanen  koStYm . tYj , ErgYm , joSkar frontYS
78:1467  kaet . tuSto tYlanet Semer kalYk verCYn kuCedalaS tykna . burZuj-vlakYm
78:1468  seNYde memnan gaj Semerlan saj ilYS nigunamat ok tol . Ergym , tidYm
78:1469  nigunamat it mondo " . (P. 130)
78:1470   " manU , vara kuze ilaS tyNalat ? mYjYm ot mondo ? " - adak peleSta
78:1471  +sergej . (P. 130)
78:1472   " +olUk , - ydYrYn CevergYmYZYm uZde , +marina kuva tugak mutlana , -
78:1473  +iogor ErgYm temlaS miA gYn , mom kalaset Yle ? (P. 131)
78:1474   " memnan-vlak seNat , oSo-vlak kurZYt ! " - Sonalta +ECan , adak SinCaZe
78:1475  petYrna . (P. 130)
78:1476   " ymYrYm ilen ErtaraS urem muCko oSkYl ErtYme gaj ogYl ulmaS " , - jydYm
78:1477  malaS voCmekYZe , Sonen kiA +marina . (P. 131)
78:1478  nunYm uZYn , +Samraj Sonalten : " vekat puCYmYSYm SoltaS tyNalYt " . (P. 131)
78:1479  ojYrlYmem godYm tYge SonaltYSYm : " +nikita +alekseeviC - tale baAnist da
78:1480  marij kalYkYn usta murYzYZo . nYlle ij ZapYSte tudo memnan marij teatrlan
78:1481  kugyn polSen " . (P. 131)
78:1482   " Cuza ! SYp lijza ! - vujlatYSe kYCkYra . - tYSte pazar ogYl . Samraj
78:1483  ala-mom ojlYneZe " . (P. 131)
78:1484  radio umbakYZe kYCrYra : " kYzYt +moskva zap dene latkandaS Cas " . (P. 131)
78:1485   " a-a-a , vyr jySO pire ! kurZYn ot utlo ! " - mygYren +sakar . (P. 131)
78:1486   " uke , ik olaNge da kok rak puren . tenij vyd izi dene kol ver gYCSat
78:1487  tarvanen ogYl ala-mo " , - vaStareSYZe SoNgo keCkYZeS . (P. 132)
78:1488   " jOra , tidYn nergen ves gana yCaSena " , - mutYm koSarten peleSta
78:1489  +pOtYr . (P. 132)
78:1490   " mo , institut YS kelSe ? " - aCaZe eSarYS . (P. 132)
78:1491   " poro keCe lijZe, +gurij +stepanoviC , - ydYr vaSeStYS . - mo te
78:1492  memnan Al SeNgeC vele kudalYda ? " . (P. 132)
78:1493   " teNgeCYse keCYm Sarnen , Erlase nergen SonaS tyNalYna " , - eSarYS
78:1494  +martYnov-Erge . (P. 132)
78:1495  otsekretar< pogYnYmaSYm poCmo godYm tYgerakYn Ske mutSYm koSarten :
78:1496   " pytYn< sovet paSa AlYse kulak vaStareS kredalme Sot dene kajman " . (P. 132)
78:1497   " teve tide artist +ozi +kuzim modeS , tide - +polat +akpajYm " , - umYltaren
78:1498  rveze . (P. 132)
78:1499  joSkar peledYS pajrem nergen ojlaS tyNalme deC onCYC Samraj paSalan pYrlA
78:1500  lijYn SogYmaSYm umYltaren puYS : " keC-mogaj u paSalan En ondak me ,
78:1501  kommunist den komsomolec-vlak, piZYna " . (P. 132)
78:1502   " tide CYn . vojna ogYl gYn , texnikYna mYnAr lieS Yle " , - kelSYS +jogor
78:1503  . (P. 133)
78:1504  SYrCYk ige-vlak SYp kiAt , jykYmat ogYt pu , avaStYn mutYStYm kolYStYt .
78:1505  a avaSt nunYlan SiZtara : " SYp kijza , jykYm ida pu , pOrt vyjYSto
78:1506  pYrYs kiA . (P. 133)
78:1507  Sogerten CarnYde Ske murYZYm mura , pujto meraNlan SiZtara : " meraN ,
78:1508  meraN , SolaSkYla onCal , teve oxotnik-vlak tYj deket liSemYt .
78:1509  vaSkerak CaSkerYSke kudal , yke gYn , tYjYm lyAt ! " . (P. 133)
78:1510   " kuSto tYgaj sYlne murYm kolYnat , +okavij ? - jodeS +pajduS vate . (P. 133)
78:1511   " +ECan , joletSe kYzYtat korSta mo ? " - jodeS +anuk . - toA deC posna
78:1512  koStaS ok lij mo ? " ... (P. 133)
78:1513  radio SYplanYS . +andrij ala-mom pytYrka   " molan ok Sokto ? " -
78:1514  predsedatel< jodeS . (P. 133)
78:1515   " +marpa akaj ! mo lijYnat ? molan vuetYm tYnare Cot vydYlYnat ? " -
78:1516  poSkudo vate-vlak jodYt . (P. 133)
78:1517  A mom voStYlYda , - Sokta +Orina . - +luka kuze kutYra , tugak
78:1518  YSta " . (P. 134)
78:1519  karpuS poCeS ydramaS-vlakYn jykYSt Sokta : " karpuS ! molan urZam
78:1520  tYge kukten kodenat ? ! maSinet dene kindYm loktYlat " . (P. 134)
78:1521   " +Eleksej izajlan kytym puYSaS ! tudo AlYStYna oZnat kyten . tudYn
78:1522  deC nimo utsitYm uZaltYn ogYl " , - koNga luk gYC joNgalte . (P. 134)
78:1523   " kelSaS ? - +jogor OrmalgYS . - tYAt mYjYm kolxoz predsedatel<lan
78:1524  SogaltaS temlet ? " . (P. 134)
78:1525  ala-mo ves jykYn +veruk voStYleS . " PeS jora-a , - Sujdaren peleSta .
78:1526   " moZo jOra ? - +pOtYr OreS . (P. 134)
78:1527   " nu-ka , volo-An tuSeCYn ! uke gYn , logaleS ! - CYtYrem mYj . -
78:1528  +manA , toAm vaSkerak kondo " ! . (P. 134)
78:1529   " mom mYj tunYktenam ? - sYren avaZe . - +Evaj +pOtYr dek koStaS mYj
78:1530  tunYktenam mo ? " . (P. 134)
78:1531   " molan kyleS mYlanem tYjYn oksat ? " - SYdeSken koltYS tudo . (P. 134)
78:1532   " uke , kokaj , aram tYge Sonet , - +olA SYrgYZale . - iktYm da vesYm
78:1533  kYCalYn koStSo , SkanZe kelSYSe ydYrYm muYn kertdYme eNYm SoNgo kaCe
78:1534  manYt " . (P. 135)
78:1535   " +galA , mo peS Er kYnelYnat ? " - +konstantin +sergeeviC , SinCaZYm
78:1536  poCYn , laskan SYrgYZale . (P. 135)
78:1537   " tuge , - +pOtYr voStYleS . - lomber , pister , kuEr motor ulYt " . (P. 135)
78:1538  mYjYn tolmeSkem , mogaj omYm uZYC ? " - voStYleS +algaeva . (P. 135)
78:1539   " saj , saj , - SYrgYZeS +ana , - na teve , vaske lud " . (P. 135)
78:1540   " olYk mYlanna peSak kyleS, vol<Yklan kurgo uke , kupYm koStaSak
78:1541  piZman " , - manYn ojlYSt nuno . (P. 135)
78:1542   " mYj Ereak tolam , da kuSko kaZne raz CajYm SYndYl SogYltat , " - manYn
78:1543  +eki peleSta . (P. 135)
78:1544   " izaj Suko orlYkYm CYten dYr " , - manYn Sonalten +marina . (P. 135)
78:1545   " ax , taCe pardaS ENYraS peS jOnan igeCe " , - manYn Sonalta +vaCij . (P. 135)
78:1546  sakar ydYr deke liSeme , pYCalZYm puSeNge vokten SogaltYS , imn<YZYm
78:1547  niAltkalen onCYS , vara mane : " imnet CYk lijYn , iziS kandaraS kyleS .
78:1548  molan tunar Cot poktenat ? " . (P. 136)
78:1549  kajmem lugYC Sonkalem : " ESe Sogerten tolYn lekteS gYn , izam adak lyen
78:1550  kolta mo ? tYgeZe me taCe ik meraNYmat kuCen ogYna kert , CYla lydYktYl
78:1551  pYtarena " . (P. 136)
78:1552  a Sukerte ogYl +opanas joltaSem deC ik uverYm kol<Ym : " tYlat +login
78:1553  salamYm kalasYS , Ske lymZO dene mYjYm tYjYn kidetYm kormYStaS jodo "
78:1554  . (P. 136)
78:1555   " kalasen om kert , +aknaS . adak mom YStaS gYn ? Sonen onCem tede " , -
78:1556  mane +ksti . (P. 136)
78:1557   " tunemaS kaem ! tunemde , CYlaZYmat umYlen nalde , u ilYSYm YStaS
78:1558  ogeS lij ulmaS " , - Sonen , +sanu oSkYleS . (P. 136)
78:1559   " +ivan , +pOtYrlan uSkal jomakYm kolto , ale tudo ok SinCe " , - Sokta
78:1560  ik jyk . (P. 136)
78:1561   " Ej , +sidYr , ulat mo ? " - eN kYCkYra . (P. 136)
78:1562  memnan ymYrYStYna ESe AtYr u ij toleS " , - vaSeSten ydYr . (P. 136)
78:1563   " CYn , - manYn +zYkov , - zavod Al gYC tolSYm ilaS tunYkta " . (P. 136)
78:1564  izamZe pomYS gYC kok maska igYm lukteS . " na , iktYZe tYlanet , otliCno
78:1565  tunemmetlan pOlek , - Sokta tudo , - a vesYZYm CyCuC ErgYZlan naNgaA "
78:1566  . (P. 137)
78:1567   " jomakYse kugYZan ydYr semYn peled SogalYnat , - mYskara semYn vaSeStYS
78:1568  +jogor , - kunam tYge kuSkYnZo SuYnat ? " . (P. 137)
78:1569  ydYr marlan ok kaj , da kok kugYZa-vlak vaS sYren , vojnam tyNalYt .
78:1570  +jYvan tidYm SiZeS da : " tYge ogYl , tolYt gYn , mYjYn ydYrem naNgaAt ,
78:1571  vojnaS kajSaS " , - Sona . (P. 137)
78:1572  umbalnYrak : " a-u !...anu-uk ! +marpa-a ! a-u ! " - SoktYS . (P. 137)
78:1573  AtYr Zap SinCYmeke , +sanu ojlaS tyNale : " mYjYm aCij tendan deke
78:1574  somYl dene koltYS ... " (P. 137)
78:1575  Evaj +pOtYr tudlan Ere voStYlYn ojlen : " vara kuze , gidrotexnik ?
78:1576  paSat mogae ? " . (P. 137)
78:1577  uZamat , Sogertenet kYCkYren-kYCkYren noAS tyNale . Ynde tudo meraNYm
78:1578  Camanenak kYCkYra : " mYjYn mutemYm ot kolYSt gYn , Skanet Ske Opkele "
78:1579  . (P. 137)
78:1580   " tendan dene SinCaS peS saj , no sluZbYmat mondaS ok lij . vueS ida
78:1581  nal , mYj orolaS kaem " , - peleStYS SoNgo budennovec da pOrt gYC lekte
78:1582  . (P. 138)
78:1583   " molo vere kugu lektYSYm nalYt , da neuZeli meat tudYm sajYn SoCYkten
78:1584  ona kert ? jOn dene onCen , tide kul<turYm tYse mlande dene sajYn rodYm
78:1585  YStaS gYn , memnan denat kukuruza Codra semYn lySken SogaS tyNaleS ! " -
78:1586  SokSYn ojlen +matveev . (P. 138)
78:1587   " CYlanat tYSte ulYda ? - joleS +Ermak . (P. 138)
78:1588   " tunemde ok lij , CYn , - +jogor kelSYS , - no vet tidlan Zap kyleS .
78:1589  a mYlanem Erla gYCak kolxozYm vujlataS tyNalman " . (P. 138)
78:1590   " CodraSte ilaS tunemSaS ogYl , - pOdYrYn SonYmYZYm palYSYla +sergej
78:1591  peleSta , - mYj CodraSak SoCYnam " . (P. 138)
78:1592   " saj lij , joltaS ! - peleSta +van<ka . - tembakYrak SiC " . (P. 138)
78:1593   " +anuS , - maneS +marina , - tYgaj ojgan murYmat muren moStet ulmaS "
78:1594  . (P. 138)
78:1595  lum Aklaka , eCe kuStYlgYn munCalta . +sakar kajSYZlak, laCYZYm poCYn ,
78:1596  urYm pYStYS , pYCalZYm SySkaS tyNale . +sakarYn Sym pYrtka . Ex , kuze
78:1597  tide lyjYm solalten nalaS , vara +CeZgan kugYzalan tylYSaS parYmZe ok
78:1598  lij Yle ! luj , +sakarlan yCYm YStYmYla , niguSkat ok SiC , Ere onCYk
78:1599  kaA . (P. 139)
78:1600  +tamara , mYnAr onCa , tunar tydYn uSYZo ymYlYdYmYn +grigorij +petroviC
78:1601  jYr pOrdeS . molo kavaler-vlak dene taNastara . AlYse uCitel< umYldYmo
78:1602  melodijZe dene +tamaran ConYSkYZo SeNYnak pura . uke ,tYge ok jOrO ,
78:1603  tYgaj SonYmaSYm vuj gYC  koraNdaS kyleS ! (P. 139)
78:1604  upolnomoCennYj - vlakYn tugaj kojYSYSt : kaZne Al ilYS nergen jodYStYt .
78:1605  tYge jodYStmYStlan +AndYSev lYZgan gYna kalasen pua : " mYj opYtnik omYl ,
78:1606  mYj uCitel< ulam , joCan SonYmaSYm gYna SinCem " . (P. 140)
78:1607  vaCaj Ske joltaSYStYm SYltalenat nale : " SorYk tySka ! tendam pogen ot
78:1608  Sukto " . (P. 140)
78:1609   " kuze gYnat purtYza , joltaSem Sogen ok kert , jOrleS ala-mo " , - peS
78:1610  sOrvala uremYse jyk . (P. 140)
78:1611  - tYgaj SYgYr ZapYSte tendam niguSkat kolten om kert , - direktor rual
78:1612  kalasen . - jodmaSdam mONgeS nalza . (P. 140)
78:1613  +makar SYdeStYn . kYnel Sogale , turvYm SuAlten kalasYS : - ijgeCe tyrlO
78:1614  lijYn kerteS . keC oAr , keC noCko lieS , kYraSYZe kyleS . (P. 140)
78:1615   " SoNgo rYvYZ pomYZaltYn " - Sonalta +valerij . (P. 141)
78:1616   " orinam SonaS tyNalat gYn , pogYnYmaSYZYmat mondet " , - Sonalta +pOtYr ,
78:1617  tunamak SiZeS : +van<kan dokladSe pYten . (P. 141)
78:1618  koZYm onCen , Camanen Sonkalem : " vet tudat molo puSeNge gaAk taza ,
78:1619  pyrtysYn keC-mogaj osal vijZYm seNen kertSe lijmYZe SuES " . (P. 141)
78:1620  ava den Erge pOrtYS purYSt . nunYn vaStareS +olA SYrgYZ tol<o , starSina
78:1621  dek mien , salamlen peleStYS : " +egor +maksimoviC , mONgO pOrtYlmet
78:1622  dene salamlem " . (P. 141)
78:1623  +semen +petroviC +olAm tunem pYtarYme dene salamlYS da jodo : " +olUk ,
78:1624  Ynde mom YStaS tyNalat ? " . (P. 141)
78:1625  +taCana kalasa : " nu , +semen , tYj aza ot ul , tYj ulat brigadir ,
78:1626  komsomolec-komandir ! " . (P. 141)
78:1627   " tau , rakmat aCajlan tYgaj poro mutSYlan " , - maneS Sol<o izaZlan , vara
78:1628  lekteS da kaA . (P. 141)
78:1629   " kuSeC tolat , mogaj uverYm kondet , Angelde ? " - maneS +Ermak . (P. 142)
78:1630   " a poSkudYdan ilYSYZe mogaj ? - +vakS +bOdYr pOrt velkYla onCYkten jodeS . -
78:1631  nunYn imn<YSt mYnAre ? " . (P. 142)
78:1632   " +kori , kYzYtak milicionerYm kondaS imn<Ym kolto ! - Epanaj +korilan
78:1633  +pOtYr kySta . - ik rvezYm +Simaj dek kolto " . (P. 142)
78:1634  paSaZe takSe tuSto ogYl , - YStale +vazaj . - paSa - kelSYmaSte ,
78:1635  jOratYmaSte " . (P. 142)
78:1636   " Skenan dene kuze ilat gYn ? - +ECanYn jodmYZYm koldYmYla +kavrij
78:1637  peleSta . - Sukertsek pis<mamat nalYn omYl " (P. 142)
78:1638   " +Urij +stepanoviC , mo lijYn ? - kombajn  gYC tOrSten volen , kombajner
78:1639  jodo . - ala pYrCe kodeS ? " . (P. 142)
78:1640   " SolYp it YSte , - manYn tudo , - ErgYClan mo kyleS gYn , mYj CamanYmaS
78:1641  uke ? " . (P. 142)
78:1642   " tYj , +vaslij izaj , - ojla +arkaSYZe , - kumYl pYSten CestnYn YStet gYn ,
78:1643  peS kugu eN liAt Yle . kolxozYSkYZo molan ot puro ? " . (P. 143)
78:1644   " tYj pOrtYStO it kij , - umbakYZe +vaslij ojla . - paSaS koStaS tyNal .
78:1645  tunam zap Erten kajmYmat ot SiZ ... " (P. 143)
78:1646   " mYj tidYn nergen direktor dene mutlanen nalam , - maneS prorab , Ske Sona :
78:1647   " +kargYme +veniamin +petroviC ! titakYm YStenam : +ondran kaSakYm tYSke
78:1648  purtYmo ok kyl Yle " . (P. 143)
78:1649  kyleS-okkylYm it ojlYSt , - +martYnov sYren peleStYS da , vatYZe ymbak
78:1650  SOrYn onCalYn , semYnZe SonaltYS : " mom gYnat Sonen lukteS .
78:1651  vaSke ydYrZO pokten SuES , a tudo ESeat joCa gaj ojlYSteS " . (P. 143)
78:1652  tYj taCe pedpraktikYS mienat manYn , ojlYSt . CYn mo ? - . (P. 144)
78:1653  izam Sona , pujto mYj tudYm mondaS tyNalYnam . (P. 144)
78:1654  +mikuS joCa-vlak dek mijYSat jodo , kuSko nuno kaAS tarvanenYt . (P. 144)
78:1655   " +semen taCe pedpraktikYS mien " , - manYn ojlYSt . (P. 144)
78:1656  izam Sona : " Sol<Ym mYjYm mondaS tyNalYn " . (P. 144)
78:1657  +mikuS joCa-vlak dek mijYSat jodo : " kuSko te kaAS tarvanYSda ? " . (P. 144)
78:1658  mYj tudYm mondaS tyNalYnam . (P. 144)
78:1659  Sol<Ym mYjYm mondaS tyNalYn . (P. 144)
78:1660  armijYSte gYna Zap SiZde Erta manYn , +jogor Sonen . no CYn ogYl ulmaS
78:1661  . (P. 145)
78:1662   " armijYSte gYna Zap SiZde Erta " , - manYn +jogor Sonen . (P. 145)
78:1663  joltaSem-vlak koklaSte , mYjYn aCam - geroj dene ikte , tudYn nYl ordenZe ,
78:1664  oN tiC medal8Ze lijYn manYn , moktanenam . (P. 145)
78:1665  joltsSem.vlak koklaSte : " mYjYn aCam geroj dene ikte , tudYn nYl ordenZe ,
78:1666  oN tiC medal<Ze lijYn " , - manYn moktanenam . (P. 145)
78:1667  tYj ilYSe ulat manYn , vatetlan vozem mo ? - jodYn joltaSYZe . (P. 145)
78:1668  +nina +pavlovna , - peleStYS +arkadij +nikolaeviC , - mYj tendam nYl ij
78:1669  godYm Ere Sarnenam , iktaZ pis<mam kolteda manYn , keCe eda vuCenam
78:1670  . (P. 145)
78:1671  kuze tYge , +fatYx ? vatan ulat , tYjYn ikSYvetat ulo manYn , mYlanem
78:1672  ojlenYt Yle . (P. 146)
78:1673  iktaZ pis<mam kolta . (P. 146)
78:1674  tudo vatan , tudYn ikSYvYZat ulo . (P. 146)
78:1675  tYjZat ale kuguak otYl . - pokrolan latkandaS ijYm temenam , -
78:1676  maneS avij . (P. 146)
78:1677  prokoj keneta sYra : " mom adak neretYm kuptYrtYlat ; +petrovan
78:1678  tySkaS uSnem manYn , ySanYSYS mo ? " . (P. 146)
78:1679   " ogYda inane gYn , Ske onCYza . MYj Ske vozenam manYn , Soneda mo . (P. 146)
78:1680  it lyd , mYj osal ulam manYn , it Sono . (P. 146)
78:1681  mYj kol<Ym , pujto tYj teNgeCe u rekordYm SYndenat . (P. 146)
78:1682  pokrolan latkandaS ijYm temenat . (P. 146)
78:1683  +petrovan tySkaS uSna . (P. 147)
78:1684  tYj Ske vozenat . (P. 147)
78:1685  pu-An , onCalam , - +sajpolan kid gYC kagazYm nalYn , +petrovan peleStYS , -
78:1686  kuzerak Soneda... - eNna Sagal manYn , it Sono . pervYjlan laC gYna
78:1687  . (P. 147)
78:1688  +aleSaZe tYgaj pYCkemYS lukYS konda manYn , tudo (+roza) Sonen ogYl . (P. 147)
78:1689  tide uverlan avaZe Ormalga manYn , +jogor SonaltYS da SoNgo eNYn SinCaSkYZe
78:1690  tytkYn onCale . (P. 147)
78:1691  oCYni , tendanat SoCSYda-vlak , aCaSt Elna verC kolen manYn , Sonen
78:1692  ilat . (P. 147)
78:1693  tendan dene jYtYn ala-molan sajYnak ok SoC manYn , SeSkYda Opkela Yle
78:1694  . (P. 147)
78:1695  predsedatel< ojla , pujto tYlanet logalSaS kindYm tYj deCet posna
78:1696  mYlanem ogYt pu . (P. 147)
78:1697  - mYj kuSan SinCam ? - jodo +miCu avaZ deC . (P. 148)
78:1698  +miCu avaZ deC jodo , kuSan tudo (+miCu) SinCeS . (P. 148)
78:1699  memnan otdelenijYS 15 iAS dobrovolec vereSte : - kuso ulat ? -
78:1700  +rublev tudYn deC jodo . (P. 148)
78:1701  +rublev tudYn deC jodo , kuso tudo . (P. 148)
78:1702  - ala frontYS Ynet kaj Yle ? - OrYn , +Capaj deC jodYm . (P. 148)
78:1703  mYj , OrYn , +Capaj deC jodYm ala tudo frontYS YneZ kaj ulmaS . (P. 148)
78:1704  - vara molan yZYktYSda ? - manYn +osman jodo . (P. 148)
78:1705  +osman jodo , molan nuno tudYm yZYktenYt . (P. 148)
78:1706  vara kunam solYk nalaS tolYt ? - jodo avaZe (P. 148)
78:1707  avaZe jodo , kunam nuno solYk nalaS tolYt . (P. 148)
78:1708  - tYjZe vara mo SYp SinCet ? - Capaj mYj deCem jodo . (P. 148)
78:1709  Capaj mYj deCem jodo , mo mYj SYp SinCem . (P. 148)
78:1710  aCam Sona : " molan ErgYm CodraS koSteS ? " . (P. 148)
78:1711  aCam Sona , molan mYj CodraS koStam . (P. 149)
78:1712  - pOrtYS puremat , mom kalasem ? - Sonem mYj semYnem . (P. 149)
78:1713  semYnem mYj Sonem ; pOrtYS puremat , mom kalsem . (P. 149)
78:1714  - +El<za, jOratYmem , kalase tudlan , kajZe tYSeCYn . (P. 149)
78:1715  +borislan kalase , ZapSe lieS gYn , tYSke tolZo . (P. 149)

79:1  79 L . P . Vasikova : sloZnYe predloZeniA v sovremennom
79:2          marijskom literaturnom Azyke . Cast< I . strukturnYe
79:3          sxemY predloZenij. sloZnosoCinennYe predloZeniA.
79:4          joSkar-Ola 1982 .
        (This text contains the example sentences of the grammar.
        Page numbers are shown in brackets after the sentences.)
79:5  zavod SeNgelne , myndYrnat ogYl , +ural kurYkYn CaNgataZe-vlak
79:6  kojYt . CaNgata rydYStO koZer Soga . (P. 5)
79:7  mYj SoNgo ulam... tuge gYnat tenijse pravam SinCen Sogem: +oksi tYj
79:8  deket ugYC kaA gYn , kajYZe - om kuCo; kajYmYZ ok Su gYn , mYj OkYmeS
79:9  koltYmaS uke . eSna uke - ila gYnat , uto ogYl . (P. 5)
79:10  +Eraj vaSmutYm mYnAr kYCale - YS mu . (P. 5)
79:11  mutlan , tYj tyZvaC onCaS gYn , bUrokratla koAt ... (P. 5) .
79:12  koCkaS gYn , meraN SYl da  Sere kinde deC molo nimat uke . (P. 5)
79:13  om SojYSt : jOratenamat Yle . (P. 6)
79:14  orudij mygYrYmYm Carnen... nimuCaSdYme kugu , lopka pasu Sarlalt
79:15  vozYn . mardeZ jol dene Sij-SOrtn<O tYsan Surno tolkYnaltYn oNgeSteS ,
79:16  adak mONgeS lupSalteS , vujYm nOltal SogaleS ... (P. 8) .
79:17  kandaS Sagat SuES  . (P. 9)
79:18  SoSo tolYn . (P. 12)
79:19  CodYra lySka . (P. 12)
79:20  lombo peledYn ogYl . (P. 12)
79:21  te uZYda . (P. 12)
79:22  me YSna SinCe . (P. 12)
79:23  igeCe saeme . (P. 12)
79:24  tYj it ojlo . (P. 12)
79:25  te kalasYza . (P. 12)
79:26  pial lijZe ! (P. 12)
79:27  me kajYnena . (P. 12)
79:28  tYj Ynet kutYro . (P. 12)
79:29  nuno kylYt . (P. 12)
79:30  tYj kylat - tY nuZen
79:31  CodYra lySkaS tYNalYn . (P. 12)
79:32  lombo peled SuYn ogYl . (P. 12)
79:33  te ojlaS ida tyNal . (P. 12)
79:34  SySpYk SySka Yle . (P. 12)
79:35  me kolYn ylYna Yle . (P. 12)
79:36  kajYk-vlak murat Yle . (P. 12)
79:37  kajYkat ok muro Yle . (P. 12)
79:38  olmapu kuSkeS ulmaS . (P. 12)
79:39  CodYra Sogen Yle . (P. 12)
79:40  Surno SoCYn ogYl ulmaS . (P. 12)
79:41  tYj ojlYnet Yle . (P. 12)
79:42  +pOtYr tolneZe ulmaS . (P. 12)
79:43  jyr tolZo Yle . (P. 12)
79:44  Ur ak tol YlgecY . (P. 12)
79:45  aCam - paSaze . (P. 13)
79:46  puSeNge uZarge ogYl . (P. 13)
79:47  igeCe motor . (P. 13)
79:48  tide Skol ogYl . (P. 13)
79:49  mut viAn . (P. 13)
79:50  kumYt - prostoj Cisla . (P. 13)
79:51  vizYtan - saj ocenka . (P. 13)
79:52  tunemmaS - uSYm pogYmaS . (P. 13)
79:53  SinCa SoptYr gaj . (P. 13)
79:54  SYZe SoSo gaj . (P. 13)
79:55  tudo tYj gaet . (P. 13)
79:56  SYZe SoSo gaj ogYl . (P. 13)
79:57  tudo tYj gaet ogYl . (P. 13)
79:58  keNeZ oZnYso gaj ogYl . (P. 13)
79:59  tYj aCat gaj ulat . (P. 13)
79:60  tudo tYj gaet lieS Yle . (P. 13)
79:61  SoSo SYZe gaj ulmaS . (P. 14)
79:62  keNeZ oZnYso gaj lijYn ogYl Yle . (P. 14)
79:63  paSa - tide paSa . (P. 14)
79:64  ajdeme - tide ajdeme . (P. 14)
79:65  saj - tide saj . (P. 14)
79:66  paSa - tide ilYS . (P. 14)
79:67  mYj tide mYj . (P. 14)
79:68  tYj - tide tYj . (P. 14)
79:69  igeCe noCko Yle . (9:14)
79:70  mut kyCYk lieS . (P. 14)
79:71  mYj inZener ulam (omYl) . (P. 14)
79:72  nuno vraC lijYn ogYtYl . (P. 14)
79:73  keCe saj ok lij . (P. 14)
79:74  aCaZe tunYktYSo ulmaS . (P. 14)
79:75  +Ambika tolSo lijYn . (P. 14)
79:76  mYj vozYSo lijYm . (P. 14)
79:77  nuno koCSo lijYnYt . (P. 14)
79:78  aCam moStYSo ok lij . (P. 14)
79:79  tYj palYSe it lij . (P. 14)
79:80  mYj vraClan YStem . (P. 14)
79:81  tudo direktorlan Soga . (P. 14)
79:82  te inZenerlan YSteda . (P. 14)
79:83  avam sCetovodlan Soga . (P. 14)
79:84  tYj buxgalterlan YSten otYl . (P. 15)
79:85  te vuCYSaS ulYda . (P. 15)
79:86  me SonYSaS ulYna . (P. 15)
79:87  jyr lijSaS Yle . (P. 15)
79:88  nuno paSam pYtarYSaS ulYt . (P. 15)
79:89  te paSam pYtarYSaS ulYda Yle . (P. 15)
79:90  me tolSaS onal Yle . (P. 15)
79:91  jyr lijSaS ogYl Yle . (P. 15)
79:92  jyr lijSaS . (P. 15)
79:93  jyr lijSaS Yle . (P. 15)
79:94  tYj tolSaS yle . (P. 15)
79:95  +pOtYr tunemaS piZeS . (P. 15)
79:96  te ojlas kertYda . (P. 15)
79:97  mYj kaAS tOCem . (P. 15)
79:98  me vozaS tolaSena . (P. 15)
79:99  me jolaS ona toSt . (P. 15)
79:100  tudo vozaS lieS . (P. 16)
79:101  +Ervij joCav onCaS lieS . (P. 16)
79:102  te polSaS lijYnda . (P. 16)
79:103  joltaSem vozaS tyNalaS lie . (P. 16)
79:104  +Ambika pokten SuaS lie . (P. 16)
79:105  te mien tolaS lijda . (P. 16)
79:106  tudo YStYSYn koeS . (P. 16)
79:107  tunemSe umYlYSYn ok koj  . (P. 16)
79:108  tYj ludSYn it koj . (P. 16)
79:109  tudo malYSYn kojneZe . (P. 16)
79:110  radio ojlYmYm CarnYS . (P. 16)
79:111  nuno tunemmYm CarnYneSt . (P. 16)
79:112  mardeZ SySkYmYm Carnen ogYl (P. 16)
79:113  mYj ojlYmYm kol<Ym . (P. 16)
79:114  tudo vozYmYm Eskera . (P. 16)
79:115  kajYk-vlak ajdeme liSemmYm SiZYC  . (P. 16)
79:116  me kurZmYm onCena (P. 16)
79:117  te murYmYm kolYStYda . (P. 16)
79:118  ajdeme kertman . (P. 17)
79:119  zadaCa - tunemaS . (P. 17)
79:120  mardeZ lijSaS (P. 17)
79:121  jYr lijSaS ogYl . (P. 17)
79:122  pogYnYmaS liSaS (lYk) . (P. 17)
79:123  SudY sitYSaS (lYk) . (P. 17)
79:124  ajdeme kertman Yle . (P. 17)
79:125  jyr lijSaS Yle . (P. 17)
79:126  tYj ojlYSaS Yle . (P. 17)
79:127  tudo tolman ogYl Yle . (P. 17)
79:128  ojlaS kuStYlgo . (P. 18)
79:129  YStaS nele . (P. 18)
79:130  vuCS jOsO . (P. 18)
79:131  tunemaS nele ogYl . (P. 18)
79:132  kurZtalaS kuStYlgo ogYl . (P. 18)
79:133  ilaS - kuCedalaS . (P. 18)
79:134  tunemaS - uSYm pogaS . (P. 18)
79:135  umYrYm ilaS - korno goC vonCaS ogYl . (P. 18)
79:136  Suko ludaS - Suko palaS . (P. 18)
79:137  CodYra vuet koZ-goZ-goZ . (P. 18)
79:138  pynCO vuet - lib-lib-lib . (P. 18)
79:139  SinCa vydet jor-jor-jor . (P. 18)
79:140  CodYra ulo . (P. 18)
79:141  vyd uke . (P. 18)
79:142  SinCYmaS ulo . (P. 18)
79:143  lySkYmO ok kyl . (P. 18)
79:144  jyr sita . (P. 18)
79:145  SokSo ok site . (P. 18)
79:146  joCa kyleS . (P. 18)
79:147  joCa SortmaS uke . (P. 18)
79:148  mYj titaklYmaS uke . (P. 18)
79:149  tudo ojgYrYmaS uke . (P. 18)
79:150  me vuCYmaS uke . (P. 18)
79:151  ilaS lieS . (P. 19)
79:152  tamakYm SupSaS ok lij . (P. 19)
79:153  ySanaS lieS . (P. 19)
79:154  kutYrkalaS ok lij . (P. 19)
79:155  tunemaS tyNalaS lieS . (P. 19)
79:156  mien tolaS lieS . (P. 19)
79:157  SinCYlt koStaS ok lij . (P. 19)
79:158  tunemaS kyleS . (P. 19)
79:159  tunemaS tyNalaS kyleS . (P. 19)
79:160  tamakYm SupSaS ok kyl . (P. 19)
79:161  jyr tolam Yle . (P. 19)
79:162  tYjZe kalasem Yle . (P. 19)
79:163  teZe umYlem Yle . (P. 19)
79:164  nunYZo umYlem Yle . (P. 19)
79:165  me tolam Yle . (P. 19)
79:166  mYj tolam Yle . (P. 19)
79:167  tYj tolat Yle . (P. 19)
79:168  tudo toleS Yle . (P. 19)
79:169  - kO dokumentYm puEn ?
79:170  - +lebedev . (P. 20)
79:171  - mo tide tYgaj ?
79:172  - marij koCkYS , gospodin poruCik . (P. 20)
79:173  ida Orkane . (P. 20)
79:174  jydSO-keCYZe zavodYSto paSa turgYm , kalYk jyk-jyan . (P. 21)
79:175  kaseSteS . (P. 22)
79:176  kYlmYkten ogYl . (P. 22)
79:177  pYCkemYSalteS . (P. 22)
79:178  CYtYrYkta . (P. 22)
79:179  volgYZaS tyNalYn . (P. 22)
79:180  volgYZ kajYS . (P. 22)
79:181  pYCkemYSaltaS tyNalYn ogYl . (P. 22)
79:182  jyraS tyNaleS . (P. 22)
79:183  pYCkemYSalt kajYS . (P. 22)
79:184  sadYSte sajYn ypSalteS . (P. 22)
79:185  tyrlYn liAlteS . (P. 22)
79:186  pYlYSlan perna . (P. 22)
79:187  kredalaS vereStYn . (P. 22)
79:188  paSam YStaS logalYn ogYl . (P. 22)
79:189  AlYS kaAS perna . (P. 22)
79:190  vaS-vaS polSaS vozeS . (P. 22)
79:191  tudlan ySanaS logaleS . (P. 22)
79:192  vyd jYmaC kynCaS vozeS . (P. 22)
79:193  tudlan tynemaS tyNalaS vozeS . (P. 22)
79:194  mYlanem ojlaS tyNalaS perna . (P. 22)
79:195  tudlan tunemaS koStaS vereStYn ogYl . (P. 22)
79:196  CodYraSte poNgYm pogat . (P. 22)
79:197  ministerstvo gYC kagazYm koltenYt . (P. 23)
79:198  olYkYSto SudYm solat . (P. 23)
79:199  olYkYSto SudYm solen pYtaren ogYtYl . (P. 23)
79:200  AlYSte ikiASYm yden pYtarenYt . (P. 23)
79:201  ikiASYm ydaS tyNalYnYt . (P. 23)
79:202  paSaSte tudo deC sajYm Sagal muat . (P. 23)
79:203  vydYS purYde , iAS ot tunem . (P. 23)
79:204  oNgYrYm pomYSeS ot SYlte . (P. 23)
79:205  kelgYtSYm palYde , vydYSkO it tOrStO . (P. 23)
79:206  paSam taCak pYtaraS ! (P. 23)
79:207  joCam sajYn onCYman . (P. 23)
79:208  vol<YkYm olYkYS lukman . (P. 23)
79:209  vydYm pudYratYman ogYl . (P. 23)
79:210  tYge ojlYman ogYl . (P. 23)
79:211  tidYm popYmYla agYl . (P. 23)
79:212  kleverYm ydaS tYNalman . (P. 23)
79:213  CodYraS mien tolman . (P. 23)
79:214  tYge ilen koStman ogYl . (P. 24)
79:215  tenge popen kaStmYla agYl . (P. 24)
79:216  CodYraSte ilaS Yle ! (P. 24)
79:217  tudo ajdemYm uZaS Yle ! (P. 24)
79:218  vaSkYman ogYl Yle . (P. 24)
79:219  tudlan kalasYman Yle . (P. 24)
79:220  knigam ludaS tyNalaS Yle . (P. 24)
79:221  knigam ludYn lekman Yle . (P. 24)
79:222  tidYm YStaS tyNalman ogYl Yle . (P. 24)
79:223  tenge popen kaStmYla agYl Yl<Y . (P. 24)
79:224  urgaS piZman . (P. 24)
79:225  kutYraS tOCYman ogYl . (P. 24)
79:226  sajYm SonaS tOCYman . (P. 24)
79:227  muraS tOCaS tyNalman . (P. 24)
79:228  paSam ySten pYtaraS tOCYman . (P. 24)
79:229  paSam YSten pYtaraS piZman . (P. 24)
79:230  umYlaS tOCaS piZman . (P. 25)
79:231  tOrlanaS tOCaS piZman . (P. 25)
79:232  tunemaS piZaS tOCYman . (P. 25)
79:233  yCaSaS piZaS tOCYman ogYl . (P. 25)
79:234  ludaS tOCYman Yle . (P. 25)
79:235  SonaS piZman Yle . (P. 25)
79:236  kalasaS tOCYman Yle . (P. 25)
79:237  tidYm YStaS tOCYman ogYl Yle . (P. 25)
79:238  vozaS tOCYman ogYl Yle . (P. 25)
79:239  telYlan AmdYlaltaS tyNalaS piZman Yle . (P. 25)
79:240  mien tolaS tOCYman Yle . (P. 25)
79:241  ludaS piZaS tOCYman ogYl Yle . (P. 25)
79:242  kaAS gYn kaAS . (P. 26)
79:243  YStYman gYn YStYman . (P. 26)
79:244  kutYrYSaS gYn kutYrYSaS . (P. 26)
79:245  nimom vuCaS . (P. 26)
79:246  nimom YStaS . (P. 26)
79:247  niguS kaAS . (P. 26)
79:248  nimolan ojlaS . (P. 26)
79:249  nimolan sYraS . (P. 26)
79:250  nimolan ojlaS tyNalaS . (P. 26)
79:251  niguS mien puraS . (P. 26)
79:252  nimom onCYlt SinCaS . (P. 26)
79:253  nigYS ken pYraS . (P. 26)
79:254  ojlYStaS nimolan . (P. 26)
79:255  sYraS nimolan . (P. 26)
79:256  ojgYraS nimolan . (P. 26)
79:257  ojlaS tyNalaS nimolan . (P. 26)
79:258  kutYren koStaS nimolan . (P. 26)
79:259  ojgYren SinCaS nimolan . (P. 26)
79:260  saj igeCe . (P. 26)
79:261  Andar kava . (P. 26)
79:262  kurYk ser . (P. 26)
79:263  Suko puSeNge . (P. 26)
79:264  kum pOrt . (P. 27)
79:265  AtYr kniga . (P. 27)
79:266  SYmlu ik podkinde . (P. 27)
79:267  mogaj CodYra . (P. 27)
79:268  mogaj olYk . (P. 27)
79:269  mogaj pyrtys ! (P. 27)
79:270  mYnAr kalYk ! (P. 27)
79:271  aj mogaj ydYr ! (P. 27)
79:272  aj mogaj motor ! (P. 27)
79:273  vot mogaj paSa . (P. 27)
79:274  pOrt gYn pOrt ! (P. 27)
79:275  CodYra gYn CodYra ! (P. 27)
79:276  pasu gYn pasu . (P. 27)
79:277  tynO jyStO . (P. 27)
79:278  uremYSte mardeZan . (P. 27)
79:279  tynO SokSo ogYl . (P. 27)
79:280  pOrtYStO SokSo . (P. 27)
79:281  CodYraSte lavYran . (P. 27)
79:282  mYlanem jOsO . (P. 27)
79:283  paSam pYtarYme . (P. 27)
79:284  serYSYm koltYmo ogYl . (P. 27)
79:285  tynO jyStO Yle . (P. 28)
79:286  Erla jyran ok lij . (P. 28)
79:287  pasuSto jyStO ulmaS . (P. 28)
79:288  paSam pYtarYme lieS . (P. 28)
79:289  uremYSte lavYran ogYl Yle . (P. 28)
79:290  paSam pYtarYme ogYl ulmaS . (P. 28)
79:291  teNgeCe SokSo Yle . (P. 28)
79:292  severYSte jyStO lijman . (P. 28)
79:293  pasuSto lavYran lijSaS . (P. 28)
79:294  tYSte CiAltYme lijSaS  . (P. 28)
79:295  pOlemYSte pYCkemYS lijSaS ogYl . (P. 28)
79:296  paSaSte tYrSaS kyles . (P. 28)
79:297  tYgajYm uZaS lieS . (P. 28)
79:298  tYSte koStaS ok lij . (P. 28)
79:299  tamakYm SupSaS ok lij . (P. 28)
79:300  tamakYm SupSaS ok kyl . (P. 28)
79:301  koStaS tyNalaS kyleS . (P. 28)
79:302  ojlen moStaS kyleS . (P. 28)
79:303  joltaS deke puren lektaS kyleS . (P. 28)
79:304  keNeZYm vuCen SuktaS kyleS . (P. 28)
79:305  kutYren moStaS ok lij . (P. 29)
79:306  tyredaS tyNalaS kyleS . (P. 29)
79:307  vozaS tyNalaS lieS . (P. 29)
79:308  vozen pYtaraS lieS . (P. 29)
79:309  paSam tyNal SuktaS ok lij . (P. 29)
79:310  paSaSte tYrSaS kyleS Yle . (P. 29)
79:311  tYgajYm uZaS lieS Yle . (P. 29)
79:312  Erla tolaS lieS Yle . (P. 29)
79:313  koStaS tyNalaS kyleS Yle . (P. 29)
79:314  ojlec moStaS lieS Yle . (P. 29)
79:315  joltaS deke puren lektaS kyleS Yle . (P. 29)
79:316  keNeZYm vuCen SuktaS ok lij Yle )P. 29) .
79:317  mYlanem SokSYn CuCeS . (P. 29)
79:318  tudYm uZmYla CeCeS . (P. 29)
79:319  avamlan sajYn ok CuC . (P. 29)
79:320  tunam kertSaSla CvCaS tyNaleS . (P. 29)
79:321  Erla kertSaSla CyCYn kerteS . (P. 29)
79:322  mYjYn koCmem SuES . (P. 30)
79:323  avamlan kalasYme SuES . (P. 30)
79:324  aCamYm uZmo SuES Yle . (P. 30)
79:325  joCan jymYZO SuES ulmaS . (P. 30)
79:326  vyd ymbalne gudok jyk urmYZ mygYraltYmeke , +pOtYr SOrlYmO
79:327  gaj lie . (P. 30)
79:328  kok arnA ErtYmeke , tunemaS kajYSYZla , +Colpan
79:329  obkomYS puren lektYn , tuSan aCaZ nergen vozYmo tiCmaS
79:330  tetrad<Ym puEn koden . (P. 30)
79:331  "joltaS-vlak tolmeSke , teve tYjYm tYSke petYrem" , - izi omsam
79:332  +kavrij poCeS ... (P. 31)
79:333  pYCkemYS lijmeke , kolo meNgYm gYna Erten , +pakal kurYkYS Suna . (P. 31)
79:334  vara , iktaZ Sagat Colo ErtYmeke , lektYn , ves uremYS +lazar< dek
79:335  oSkYl<o . (P. 31)
79:336  pYCkemYS lijmeSke , me paSam pYtarYSna . (P. 31)
79:337  iktaZ kok Sagat Colo ErtYmeSke , me paSam tyNal YSna kert . (P. 31)
79:338  +lenin SotYSto mutYm tarvatYmeke , koCetov tide tale revolUcionerYn
79:339  kuSto ilYmYZe , kYzYt mom YStYmYZ nergen oCkian eN deC jodYnat onCYS ,
79:340  no tudYZo onCYk mom YStYSaSYm gYna ojlaS piZe . (P. 31)
79:341  oxotinYN vujlatYmYZ poCeS ik vere da ves vere operacijYm seNYmaS dene
79:342  ErtarYmek , saltak-vlakYn ySanYSt Cotak peNgYdeme , nuno , utlarak da
79:343  utlarak CulYmeStYn , a varaZYm Skeak , kornYS lekteden , zasadYm
79:344  YStYlaS tyNal<YC . (P. 32)
79:345  no tide gana tunemaS koltYmo nergen jodYSYm kaNaSaS tyNalmek ,
79:346  +struev peS sodor kYnel SjgalmYZ dene pravlenijYSte ulSo-vlakYm
79:347  CYlaStYmat OrYktarYS . (P. 32)
79:348  AlYm lekmek , olYk muCko kande peledYS tyNale , +nastAn SinCaZe tYgaj
79:349  Cever Yle , oza ydYrYnat saska gaj zaNgar , kySnO-kySnO kavat Andar
79:350  deC Andar tysYZ dene onCen sOralga . (P. 32)
79:351  AlYm lekmek , +nastA olYkYS volYS . (P. 33)
79:352  apSat yZeS : viC Al gYC pogYnYSo kresan<Yk-vlak , xutorAn tySkam
79:353  petYrYmeke , umbakYZe mom YStaS OrSYla kojYt . (P. 33)
79:354  iziS lijmeke , ik eNZe tarvanYS , vujZYm nOltale , vara kYnel SinCe ,
79:355  onCale : niguStat nigOat ok koj . (P. 33)
79:356  nuno , kajSYStlak , puSkYStYm tYSke da tuSko savYrkalen , partizan-vla-
79:357  kYm da kalYkYm lydYktaS manYn , ajda lijZe lyjYltYC . (P. 34)
79:358  onCen SogYSYZlak , +CaCin SinCa gYCSe SinCavydSO jogen lekte . (P. 34)
79:359  nuno kajYmYSt godYm lyjYltYC . (P. 34)
79:360  CaCin SogYmYZ godYm SinCavydSO jogen lekte . (P. 34)
79:361  samolet ogYl gYn , mYjYn ErgYm pYten Yle . (P. 35)
79:362  samolet ogYl Yle gYn ErgYm pYten Yle . (P. 35)
79:363  mYj ogYl gYn , paSa ok YStalt Yle . (P. 35)
79:364  tYj ogYl gYn ,  paSa ok YStalt Yle . (P. 35)
79:365  tudo ogYl gYn , paSa ok YStalt Yle . (P. 35)
79:366  me ogYl gYn ,  paSa ok YStalt Yle . (P. 35)
79:367  te ogYl gYn ,   paSa ok YStalt Yle . (P. 35)
79:368  nuno ogYl gYn , paSa ok YStalt Yle . (P. 35)
79:369  mYj ogYl Yle gYn , paSa ok YStalt Yle . (P. 35)
79:370  tYj ogYl Yle gYn , paSa ok YStalt Yle . (P. 35)
79:371  tudo odYl Yle gYn , paSa ok YStalt Yle . (P. 35)
79:372  me ogYl Yle gYn , paSa ok YStalt Yle . (P. 35)
79:373  te ogYl Yle gYn , paSa ok YStalt Yle . (P. 35)
79:374  nuno ogYl Yle gYn , paSa ok YStalt Yle . (P. 35)
79:375  tide samolet ? samolet ogYl ; aCat inZener ? inZener ogYl . (P. 35)
79:376  tide samolet ? tide samolet ogYl . (P. 36)
79:377  aCam inZener ? aCam inZener ogYl . (P. 36)
79:378  mYj liAm gYn , me CoNeStena . (P. 36)
79:379  tYj liAt gYn , me CoNeStena . (P. 36)
79:380  tudo lieS gYn , me CoNeStena . (P. 36)
79:381  me lijYna gYn , me CoNeStena . (P. 36)
79:382  te lijYda gYn , me CoNeStena . (P. 36)
79:383  nuno lijYt gYn , me CoNeStena . (P. 36)
79:384  mYj liAm Yle gYn , me CoNeStena Yle . (P. 36)
79:385  tYj liAt Yle gYn , me CoNeStena Yle . (P. 36)
79:386  tudo lieS Yle gYn , me CoNeStena Yle . (P. 36)
79:387  me lijYna Yle gYn , me CoNeStena Yle . (P. 36)
79:388  te lijYda Yle gYn , me CoNeStena Yle . (P. 36)
79:389  nuno lijYt Yle gYn , me CoNeStena Yle . (P. 36)
79:390  +lUdmila tidYn nergen SonaltaSat toStYn ogYl ,no onCYkYlYk ilYS
79:391  nergen SonYmaS tudYm jyl-keCe vurgYZlandaren , SymZYm korStarenak
79:392  turZYn . (P. 42)
79:393  jyd pYCkemYS ErtaleS , da yZaraZe koAleS . (P. 42)
79:394  "kuxmisterskijYS" tolSo-vlak kol nergen jomaklaS motkoC jOratat , no
79:395  torgovoj eN kolYzo ogYlat , tudlan kolet-moCet - kerek . (P. 43)
79:396  ajdemYlan , SuldYrYm piZYkten , SonYmo verYSke CoNeStaS lieS Yle gYn ,
79:397  +vencov , oblispolkom gYC lekmek , tunamak tidYm YSta Yle . (P. 43)
79:398  kursant-vlak , ilaSYSt SokSYrak lijZe manYn , jyd eda mlandYm
79:399  kynCenYt , vara ik radam nakatYm optenYT da leved SYndenYt . (P. 43)
79:400  +grigorij +petroviC , taCak tYgaj masterYm my , kudo mlandYm arlan
79:401  gaj kynCen moSta . (P. 44)
79:402  tynASte Suko poro , sae , tynASte ErYk vij sita ! (P. 44)
79:403  kYnel SogalneZe - ok kert : purla jolZo jYmen kaA , tyZem ime dene
79:404  ikanaSte SuraltYmYla CyCeS . (P. 44)
79:405  tudo kYnel SogalneZe . (P. 45)
79:406  tudo kYnel ok kert . (P. 45)
79:407  tynO peSak sYlne : CodYra uZarga , olYkat SudaNeS , pasuat ymbalanZe
79:408  uZar postom levedeS . (P. 45)
79:409  +vaCajYm nalYna : +vaCaj - intelligent , a paSaSte +vaCaj deC
79:410  kyleSanYm Sagal muat . (P. 45)
79:411  me +vaCajYm nalYna . (P. 45)
79:412  "iktaZ-mo koCkaS ulo gYn , luk , a mYj , pOlemYS puren , tuvYr-
79:413  jolaSYm vaStalten Ciem" , - ila +viktor . (P. 45)
79:414  tYj luk . (P. 46)
79:415  +alekseev SinCa : bomba tudYn ymbalan samolet gYC ojYrla gYn , sadak
79:416  umbake kaA , no uS tudlan ok ySane , kapYm vieSak lap YSta . (P. 46)
79:417  bomba umbake kaA . (P. 46)
79:418  oj , aviem , aviem , Ynde vaSke mYj kolem : kidem kiSke CyNgale,
79:419  uZat , kuze puale . (P. 46)
79:420  keNeZat tolYn Suo . (P. 50)
79:421  CiAm gYn , oSYmat , SemYmat jOratem . (P. 50)
79:422  Sagat kandaSat ErtYS . (P. 50)
79:423  mYjYnat omem SuES . (P. 50)
79:424  telYmat , keNeZYmat uZarge . (P. 50)
79:425  joCa-vlak modYtat , modmaStak ludYt .
79:426  kalYk nojYSYZat , nojYdYmYZat mala . (P. 50)
79:427  mONgYS tolmekat , kanaltaS YS vereSt . (P. 50)
79:428  ludmo veleat ogYl , umYlYmo kyleS . (P. 50)
79:429  me puSeNgYm pOrt deranat SYndena . (P. 50)
79:430  izi lum vozYnat , tele korno saj lijYn . (P. 50)
79:431  ola kurYk koklaS jomeSat , tudYn deC peS toraSte , Cever-kande SikS
79:432  koklaSte , keCeS Sij gaj jYlgYZSe , nigunamat SulYdYmo iAn kurYk vuj
79:433  paldYrna . (P. 51)
79:434  vujYSkYZo SYSte tysan SovCYm kYldYde sakenat , kok pYlYS muCaStYZe
79:435  Sij alga koeS . (P. 51)
79:436  UZo vere mlande CYtYrnalteSat , pOrt Salana . (P. 51)
79:437  izaj SortmYm uZYmat , Conemlan jOsYn CuCo . (P. 51)
79:438  pOtYr ydYr tySkaSke ale ik ganat lektYn ogYlat tudYm CYlanat pagalYmYla ,
79:439  CamanYmYla onCat . (P. 51)
79:440  1919 ijYSte tudYm EreNer gYC luktYn koltaS punCalYn ulYtat , tudo CYnak
79:441  +moskvaS " kokaZYn ErgYZ dek " koStYn tol<o . (P. 51)
79:442  mlande toplanen SuYn ogYlat , aNambalne lavYrtYS gaj ... (P. 51)
79:443  tudo ijYSte poAn kaSaklan pervYj gana SYgYr lijYnat , nuno OrmalgYmYSt
79:444  dene kuze YStaS kyleSYm palen Sukten ogYtYl . (P. 52)
79:445  timkin pYCalZYm kidYSkYZe nalaS tyNalYnat , tudYm kugu kapan kresan<Yk
79:446  San<Yk dene mySkYr gYC Suralten . (P. 52)
79:447  ruS vojskalan , +sura vyd deke SumeSkYZe , Cotak SuZaSYZe pernen ulma-
79:448  Sat , marij siet nunYlan ala-moES CuCYn kolten . (P. 52)
79:449  +ypO da +ozaN organizacijYSte nele , lydmaS paSa-vlakYm YStYmYZ gYC
79:450  iktaZ-mom ojlaS tYNaleSat , +alanovYnat SinCaZe YlYZeS . (P. 52)
79:451  mardeZ ukeat , CYla puSeNge tYmYk omo dene neren Soga . (P. 52)
79:452  +roman davaj kalpak paStek . kalpak akSakla veleat , ojxY kogook agYl
79:453  . (P. 53)
79:454  SajYlnemok Edem Salgalta , trubkaZY jOren ken YlYnat , piZYktaS caca
79:455  . (P. 53)
79:456  +sakar , Skol gYC vakSYS Erten kajYSYZla , +AkuS +vOdYrYn oknaSte tulYm
79:457  uZeS... molo poSkudYStYn iktYnat tul ok koAt , +sakarYn uSYZlan tide
79:458  ojYrtem ala-molan jOndYmYn CuCeS . (P. 54)
79:459  vakS kuCYmo godYm +vOdYr jorlo-vlaklan , u kinde SumeSke , kysYn
79:460  kindYm puEden . kindYlan peS OrmaS uke YlAt , kysYn puYmYZ godYmat
79:461  oksa dene Sotlen . (P. 54)
79:462  +Elikov kastene palYme eNZe dek kaA . oza ukeat , +Elikov vuCen YS Sogo ,
79:463  mONgeS pOrtYl<O  . (P. 54)
79:464  kurYk vuj SoleSat , tul lapaS jogen lekteS . (P. 55)
79:465  izi +ivan sel<sovetYSkY keaat , +xOdOrYm anZalaS Syden koltYSna . (P. 55)
79:466  kysenYSte tulem ukeat , ik pYrCe SYrpYm jolnem Yle . (P. 55)
79:467  +veruk ilaS mien ogYlat , ikana +van<ka Ske yZaS tolYn . (P. 56)
79:468  SOrYmO sorta semYn nerYnCen kuStYmo ErgYZe , graZdanskij sar gYC kok
79:469  kostYl< ymbak ENerten , aCaZYn surtYSko puren SogalYnat , +Evaj
79:470  OrtkYSO gaj kok kidSe dene kok ErdYZYm rop peren kolten . (P. 56)
79:471  +veruSem , pis<matYm nalYn ludYmat , SinCavYdem jogYS . (P. 56)
79:472  imnem onCal . poZarnYjYSte SogYSo plemennoj oZo Yle , kYzYt SoNgo
79:473  alaSala vele koeS . peS kyleSan somYllan gyna kYCkena . kolxozlan
79:474  orvam nalneStat , loZaSYm namien kodYSYm . (P. 57)
79:475  +joSkar +armiYn sYnZe toSto armij gaj kazamat puSan ogYlat , +pOtYrlan
79:476  uS poCYltaraS jOn lijYn . (P. 57)
79:477  tYj rabfakYm pYtarenatat  , tYlat kuze kuStYlgo ok lij ? (P. 57)
79:478  indeS ij ErtYSat , luYmSo SoSo tolYn Suo . (P. 57)
79:479  naCij kaCe onCYk mien tavaltYSat , koktYnat pYrlA SergYltaren
79:480  muraltYSt . (P. 57)
79:481  murYzo-vlak +jogorYn pOrtSO tura SuYCat , +lUda , kapkam poCYn ,
79:482  kudYveCYS puren jomo . (P. 58)
79:483  +savlin jylYSO surt turaSte , uremeS ik kuZu Sem marijYm kuCen
79:484  SogaltenYtat , kalYk ala-molan peS lySka . (P. 58)
79:485  komissar +zuev kok-kum peNgYde mutYm kalasYSat , partizan-vlak ,
79:486  tarvanen , gruppa dene +nagornYj Al mogYrYS  oSkYl<YC . (P. 58)
79:487  kOm purtaS ? vOdYr deC molo kO pura ?.. vOdYr pajdaneS SogaleSat ,
79:488  tudYm ErkYn kuCen purtat . (P. 58)
79:489  +karpuSYn orade uSYZo tYplanat , adak tydYn dene saj ilaS tyNaleS
79:490  . (P. 58)
79:491  +sakar +semon sCetovod SinCYme kYdeZYS puren lekteSat , koktYnat
79:492  kontora gYC kaAt . (P. 58)
79:493  ikmanAr kYdalYtat , +savikYn tabak SYpSmYZY Son kolta . (P. 58)
79:494  teve pakCa SeNgeC kum ymYlka saraj vokteke tolYn jomYC . nuno kudYveCe
79:495  mogYrYS onCal<YCat , iktYZe , peCYm vonCen , kudYveCYS puren kajYS ,
79:496  pOrtOnCYl omsa deran Sogale . (P. 59)
79:497  kaena , kaena - joSkarge niguStat ok koj . ik CoNgaSke kyzen Sunat ,
79:498  luC ! SoktYS . (P. 59)
79:499  omsa jyk SoktYSat , +kavri kugYza Curge savYrnen onCale . (P. 59)
79:500  teve adak orudij jyk SoktYSat , Al muCaSYSte pij urmYZaltYS . (P. 59)
79:501  +Erik , ulo Conem poCYn , sOral deC sOral mutYm kYCalYn , serYSYm
79:502  vozYnem . tYjYmat laskan , nYZYlgYn lYmdYnem... Colpan SydYr nergen
79:503  ik-kok mutYm kalasYSYmat , pYtYS . (P. 59)
79:504  vatYZe kuzYklan tunam konden . tuna kuSkYn SuYnat , jYvanmYtYn toSto
79:505  uSkalYStYm uZalen , Comam nalYnYt . (P. 60)
79:506  kastene +oksi paSa gYC tolYnat , avaZe tudlan SortYn ojlen ... (P. 60)
79:507  zavodYSto ulSo pop +tojbatlan ruS lymYm - +ivan lymYm puEn... +tojbatYn
79:508  ErgYZe SoCYnat , tudYmat tYneS purtenYt . (P. 60)
79:509  +nastA tunemmaS gYC ij eda toleS gYnat , CYla godYmat solYmYm peS
79:510  jOraten onCa . kYzYtat aCaZe izi savam YSten puEnat , +nastA... solen
79:511  SogYlteS . (P. 60)
79:512  oNaj gazet manYn , Sonenat omYl . vara +petr kum tolYn YlAt , tudlan
79:513  puYSYm  . (P. 60)
79:514  +karpuS den +izina vonderYSte turtYn SinCenYt . pod pOrdYn kajYme godYm
79:515  +izina tOrSten lekneZe YlAt , +karpuS tudYm kid gYCSe rualten kuCen
79:516  . (P. 60)
79:517  marij kundemYm rajonlYmo godYm +ereNereS Al sovet lijYn . sovet vujlataS
79:518  piStan Al Simaj jogorYm sajlenYt YlAt , kYzYtat tudak Soga . (P. 60)
79:519  teve paSa pYtYZat , tYlat saj gYna pOrtYm YStena , maneS +Eman . (P. 61)
79:520  molgunam +sava tYge maneSat , +oroj tudYn CurijYSkYZe tytkYn onCaleS Yle
79:521  . (P. 61)
79:522  avaSt nunYm vyCkalta , vuj gYCYSt niAltkala . (P. 61)
79:523  - azijZe ola gYC toleSat , vaStareSYZe mijYSa ... +nastij SortYn-SortYn
79:524  maneS . (P. 61)
79:525  vOdYr tudYm kYCkYraleSat , tudo aNge-duNge lijYn kYnel SinCeS :
79:526  - mom man<YC ? (P. 62)
79:527  +kurmanaj +Copoj +kavrin kommun nergen lukmo SoA AllaSke SarlYSat ,
79:528  Semer marij kresan<YkYn kup koStYmo nergen SonYmaSYZe puZlYS , kokYte
79:529  lie . (P. 62)
79:530  "saltak-vlak ymbake pulAZe SYZa... teve , -- parnAZ dene onCYkta .
79:531  ves saltaklan SymeSYZe logalYnat , kolen vozYn" . (P. 62)
79:532  ikana tudYn jolZYm kyrtn<O moklaka - krica - perenat , +ivan zavod paSalan
79:533  jOrlYmO lijYn . (P. 62)
79:534  UZo vere ozYm pYtenat , Cara ver koeda . (P. 62)
79:535  pasu kumdYkeS leve UZ pual koltYSat , SoSYmso kyCYk jyd SulYS , pYtYS
79:536  . (P. 62)
79:537  ErgYm , urZatYm ylYCYnrak kuCo , ves kidetSe dene ErkYnrak SupSYl kolto...
79:538  mYj tYge YStYSYmat , urZa sajrak pyCkYltaS tyNale . (P. 62)
79:539  kaZne mien tolmem eda +lYstij Ara koStmemlan vursa . UZgunam uZalaS
79:540  jOrYSO eNYn satuZYm ozaNeS namien uZalemat , tudYn pajdaZe korno poskot-
79:541  lanat ok site . (P. 63)
79:542  +aCin nunYn nergen universitet gazeteS seren YlAt , nimogaj vaStaltYS
79:543  YSlij . (P. 63)
79:544  ala-kuSeC varaS tolYn lektat , ik kOgOrCen Uldurt . (P. 63)
79:545  a paSam pYtarYSYmat , kidYSkem vitle kok Yr vele lekte . (P. 63)
79:546  tarantas kYlYmde lektYn vozYnat , orva kien kodo . (P. 63)
79:547  CYgan kopaZYm perYSat , Sem alaSa pikSla kudalaS tYNale . (P. 63)
79:548  taCe Asl<YS rajon gYC ydYramaS vraC tolYnat , Asle utlarak jYlgYZYn
79:549  . (P. 63)
79:550  ik gana "SYp lijza" man<Ymat , iziS CarnYSt . raz ot umYlo , operYSkYZat
79:551  koStSaS uke . (P. 63)
79:552  meraN kYSam mumeket , tuSko kym opten kae da tamaketYm Savalten kodo...
79:553  tamaket nerYSkYZe logaleSat , tyrvYC kolta . (P. 63)
79:554  "EsogYl avamYn SijZat uke" . - kuze uke ? - SoktYS +eprem vate . -
79:555  teve +veruSYm nalYn kondetat , CYla lieS " . (P. 64)
79:556  a teve ik knigaZe oknaStak , ludaS Amde kiA . knigam poCYn , Saralten
79:557  pYStYme . tYSeC onCetat , kniga stranicYSte Cever , sOral sYretYm uZaS
79:558  lieS . (P. 64)
79:559  tyZemle eNlan sveZa vijYm puEtat , Skat motkoC kuanet ... (P. 64)
79:560  kugu lieSat , CodYra ozan  ydYrZYm nalYn puEm . (P. 64)
79:561  omsaS ENertenak onCalat , adak toSto korpusSo gaAk joSkar kermYC
79:562  pYrdYZ vele koeS . (P. 64)
79:563  tide izi kapan marijYn SinCavydSYm Sarnaltemat , mYjYn ulo vyrem
79:564  tarvana . (P. 64)
79:565  koklan-koklan keCe onCaleSat , nuno tunamak oS tysYStYm vaStaltat
79:566  da CinCe pYrCe semYn jYlgYZalYt . (P. 64)
79:567  UZgunamZe isi kajYk
79:568  kuE vujYS SinCeSat ,
79:569  Jyrla kojYn , ukS gYC ylYk
79:570  SYrCan jogYmYm uZat . (P. 64)
79:571  vara vuj ymbalnYZe kidYm Yresla YStYSat, traktor-vlak Carnen Sogal<YC
79:572  . (P. 64)
79:573  pidalin kem taganZe dene kyvarYm koralAt , lavYra korno kodo . (P. 64)
79:574  Zap SuESat , lum jYmaC CYla tor , tyrlO SYkSak CaraSke lekteS . (P. 65)
79:575  iktaZ SYm eN deC jodmeke iZe , kugu +uspenskij uremYm muYC . ik SoNgo
79:576  eN kalasYSat , kudlo kokYmSo pOrtYm kYCalYn , kYSkYla kajYSt . (P. 65)
79:577  tYge lijSaSYm SiZme ganAk , +pajgaz den +raSidov doklad pelen
79:578  konspektYm YStenYt Yle . tudo konspektYm +xasanZe olmYZ gYC SujYSat ,
79:579  +aCin ojlaS tyNale . (P. 65)
79:580  "mYj kugarnAn mymam YStYnem Yle" , - manneZat , jYlmYZe ok tarvane
79:581  . (P. 65)
79:582  laC +vajsa ala-kuSko kaen ulmaSat , tidYm-tudYm mutlanYmaSte tudo
79:583  +majruSYm tyslen onCalAt , jodo ...(P. 66)
79:584  +jYgnat kYlta Sijme artel<ZYm keCYvallan kanaS Sogalten YlAt , nunat
79:585  orol pOrt dek kurZYn mienYt . (P. 66)
79:586  +sankov +sakarYn tumanlYmYZ godYm pyjZYm SYren voStYl SinCa YlAt ,
79:587  tudat ugYC tolSo eNYm OrYn onCal kolta . (P. 66)
79:588  ikana pOrt onCYlno +okSak +mikita den +lYrivon +kuz<ma koktYn ala-mom
79:589  mutlanen SinCat YlAt , +pOtYr nunYn dek mutlanaS lektYn . (P. 66)
79:590  zaCet golYm nemYC jYlmYm tunYktYSo Smoll-+blomerius Sukerte ogYl
79:591  ErtYSe ZapYm lonCYlaS kySytYSat , +aCin tudYmat nelYn kalasYS . (P. 67)
79:592  kok SoNgo marij , ojlYmo mutYStYm pYtaraS tOCen , vaSke-vaSke
79:593  peleStenYt YlAt , ruS rveze "tiSSe !" manYn kYCkYralAt , SoNgo-vlak
79:594  SYp lijYC . (P. 69)
79:595  jyrZat jyreS , lumZat lumeS . (P. 71)
79:596  keNeZat Erten kajYS , SYZat tolYn Suo ... (P. 71)
79:597  "poCeSYZe onCal kertYda, - maneS +akpaj. - tudak ! oSkYlmYZat ,
79:598  tysSat tudak . tol<ko OrYSYZO ulo , ilalSYn koeS" . (P. 72)
79:599  orYSYZo ulat , ilalSYn koeS . (P. 72)
79:600  kursYS tunemaS vozaltmYZ godYm +pOtYr "sar deC utlem ala" manYn
79:601  Sonaltenat ogYl ; tudo sar SogYmo ZapYStat , poxodYStat ni mONgYsO
79:602  nergen , ni SkenZYn ilYSaS ymYrZO nergen ik ganat Camanen Sonalten
79:603  ogYl . (P. 72)
79:604  kursYS tunemaS vozaltmYZ gogYm +pOtYr "sar deC utlem ala" manYn
79:605  Sonalten ogYlat , tudo sar SogYmo ZapYStat , poxodYStat ni mONgYsO
79:606  nergen , ni SkenZYn ilYSaS ymYrZO nergen ik ganat Camanen Sonalten
79:607  ogYl . (P. 73)
79:608  +marina . ECuk , mYj mondenamat : tYlanet +salika salamYm koltYS
79:609  . (P. 75)
79:610  onCem-onCemat : peCke liSne tarakan ogeS koj . (P. 75)
79:611  no +pOkla nergen Sarnaltenat , tunamak kapSe CYtYrnalt kaen . (P. 76)
79:612  SoSo ZapYSte Sogavuj kyrtn<Ym taptaS kylYnat , tunam gYna nuno
79:613  apSat dek utlarak liSemYnYt . (P. 76)
79:614  purYSo-vlak verYm muYn Sogal<YCat , ojlYSYn jykSO iZe SoktaS tyNale
79:615  . (P. 76)
79:616  Ske Sem SinCaZYm +sakar umSaS tusaren , ala-mom peS Cot kYCkYral
79:617  peleStYneZe YlAt , laC tide ZapYSte omsa poCYlteS ... (P. 77)
79:618  keCe lekme godYm kudYveCYS volen purYSYmat , Ske malYme verYSkem
79:619  SinCYm  . (P. 77)
79:620  jyd pYCkemYS ErtaleS ,
79:621  da yZaraZe koAleS ,
79:622  Cever keCe lektaleS ,
79:623  da pYtYn< tynA pomYZalteS ... (P. 79)
79:624  izaj koCkYn teme . iSke gYC sumkam nale , da me vara SkolYS kurZna . (P. 79)
79:625  kuanen UarlYme jyk jyan nardom zal gYC okna voSt , omsa voSt tygO
79:626  kydYrtalt lekteS , yremeS ver deC posna Sogen kodSo-vlakYm avalta ,
79:627  da nunat , Ske kumYlYStYm poCYn , tySkaSke uSnat ... (P. 79)
79:628  smorkalov izi SiSkYS dono t<o-o-o-r-r SiSkalten koltYS , da
79:629  SiSkYS UkSY loEStalt keS . (P. 79)
79:630  tudo , kumYk pygYrgen , oNYlaSYZYm CYtYrYkten , eN ymbak onCalde ,
79:631  kuZu kutYSan lopka ystel voktek mijYS , papkYZYm ystembak pYStYS da ,
79:632  prisAZnYj zasedatel<vlak dene ala-mom jYStrak kutYren , ysteltOrYS
79:633  purYSat , kykSO ENertYSan kresleS kapSe jomo . (P. 80)
79:634  a zadanijYm tuSto ogYt SinCe ulmaS mo ? - +pOtYr jodo .
79:635  zadanijYm SuktenYt , da narAdSe joNYlYs pualtYn . mYj vara
79:636  gubispolkomYSto zasedanijYm YStYktYSYm , da tunamak centrYS
79:637  zaprosYm YStYSna . (P. 80)
79:638  kas yZara volen jomeS , da Er yZarat kYmeleS ... (P. 80)
79:639  tunam vet keCe kyCYk . keCYvalat Ertalta , da rymbalgaSat tyNaleS
79:640  . (P. 80)
79:641  kas tunam pYCkemYS kieS . narYnCe tasma gaj kojSo kas yZara ErkYn
79:642  jomeS , da kySnO tyZem dene SydYr-vlak CyktaltYt . (P. 80)
79:643  +sidYganov una-vlakYm klubYSko purta . kySYl paCaSYS kyzen , omsam
79:644  poCo , da una-vlak kuZu koridorYSko lektYC . (P. 81)
79:645  umer goC lektYC , da +zinur jolZYm skverYS viktYS . (P. 81)
79:646  mYj adakat om ojlo . nuno ala-mom Ske jYlmYSt  dene mutlanYSt , da
79:647  ad>Utant mYj dekem mijYS . (P. 81)
79:648  tYjYn ydYret memnan SeSke ogYl . konden purtYSt , da tunamak ConeSem
79:649  YS piZ . (P. 81)
79:650  ox !... kuxnA gYC +svetlanan jYkSO SoktYS , da tunamak kuvar ymbak ala-mo
79:651  kamvozat , SalanYS . (P. 81)
79:652  +rina +varaksinam muraS jodYna ! ala-kO kYCkYrale , da tunamak sovo
79:653  kYrYme jyk SergYlt kajYS . (P. 81)
79:654  mYj ik semYk godYm ala-mogaj somYl dene purenam , da +AkuS kuva mYjYm
79:655  koCkaS SYnden . (P. 81)
79:656  "ala memnan semYank tolSo eN ? ala marij ? tYgeZe pYrlA ilaS tYNalYna ,
79:657  eSnam vaS kYlden , u vereS , u mlandeS u ilYSYm pYrlA tyzaS piZYna" ,
79:658  topkar kuanen Sonalten , da tunamak uSYSkYZo u SonYmaS tolYn puren ...
79:659  . (P. 82)
79:660  vydkiArlan rveze
79:661  kugYSko puren ,
79:662  da tunamak tudYm
79:663  lykO avYren . (P. 82)
79:664  pomoHnikYm tytkYn onCal<YC ,
79:665  da tudo YNlen SYrgYZe :
79:666  - rubeZYm mYlanna , joltaS - SamYC ,
79:667  kyleS aralaS seNYmeS . (P. 82)
79:668  mYj dekem joltaSem tolYn , da me kinoS kaena . (P. 83)
79:669  me paSam pYtarenna Yle , da aCam tolYn purYS . (P. 83)
79:670  nuno memnan olaSte ilenYt ylmaS , da tYSan +miSa SkolYS koStaS
79:671  tyNalYn . (P. 83)
79:672  orospaj olmeS ajsta CYlanat kalagen - ik joCa ojYm puEn, da tunamak
79:673  olYk muCko tySka jyk SergYltYn ... (P. 83)
79:674  nol<marij pasu kapka pasu kapka tarantas poCeS murlat petYrnalte ,
79:675  da tunamak , kok velYS tyrgaltYn , nugYdo purak korno ymbaC SikSla
79:676  vuSt kyzen kajYS  . (P. 83)
79:677  tuSmanYm seNYmeke , CYmbYlat SYpak uES Ske verYSkYZe puren vozYn .
79:678  rok Skak ymbakYZe uraltYn , da tunamak Sygar ymbalanZe Sudo kuSkYn
79:679  SogalYn . (P. 82)
79:680  agYtan jyk gYna Al muCko SergYlteS , da joSkar vuj +stepanYn oS
79:681  kalaj puCSYm lYkYn-lykYn Soktalten koltYmYZ poCeS yrem kapka poCYltmo ,
79:682  uSkal oNgYr peraltme , uSkal lomYZmo , ySkYZ mygYrYmO , kaza vasarYme ,
79:683  jyk dene urem temeS . vol<Yk lektYn SuES, da AlYSte eES tugaAk tYmYk
79:684  lieS . (P. 83)
79:685  a tudo Sokten , ulo kOrgYm ,
79:686  Sym-voZYm nOltal tarvatalYn,
79:687  da uSYZo koStYn umbalne ,
79:688  Sarnen SoCmo ver pasulam . (P. 84)
79:689  tYmYk lieS . mardeZat ok pual ... laCak ala-kuSto , ozambaj muCaStak ,
79:690  varaS kodSo ik vate , lektYn , muSkYn koStYmo tuvYrZYm kuE yS dene
79:691  kYra , da vodYvYCYraNge-vlak lYkYn-lukYn CoNeStYlYt . (P. 84)
79:692  kaSakYn ryZge voStYl koltYmYSt ozambaj koremYS voSt SergYlt-SergYlt kaA ,
79:693  da +omYl<kalan korem jYmal arama den nOlperZat tudYm voStYlmo gaj CuCeS
79:694  . (P. 84)
79:695  tYmYk , jYZ mardeZat uke - urZaveCYSte ik urZa vuAt ok tarvane . izi
79:696  turij gYna kySYCYn Er SyvYrZYm lYm lijde Sokta , da koklan pise SuldYran
79:697  varseNge , vYCYmalten ,volgenCe gaj Erta . (P. 84)
79:698  kas . keCe SaNgak CodYra SeNgek volen jomo vodo uZara gYna CodYra
79:699  ymbalne narYnCe solYk gaj koeS , da ErvelYSte iktYn-koktYn SydYr-vlak
79:700  CyktaltYt . (P. 85)
79:701  tol<ko kYzYt pasuSto ila CYtaS lijdYme SakSe "una" .
79:702  vot sadlan kyrtn<o runYm pyrga jykSen kertdYme puSka , da kualte
79:703  atakYS pexota kYnel tarvana . (P. 85)
79:704  no , no - o , alaSa , keC tajYl poCeSYZe jortalte ! - Sokta pYCkemYSte
79:705  +sapan kugYzan jYkSO , da orva kolesa lYt-lot CarnYde mura . (P. 85)
79:706  SoSYm taSlYSe vyd lakYlaS SinCen kodeS . sade lakYla gYC vydSokSYSko vyd
79:707  korno purgedme Yle , da vyd kornovlak kuplanen kuSkYnYt . (P. 85)
79:708  +napoleonat laC poCan SydYr deC vara memnan mlandYS kerYlt puren , da
79:709  +Apon denat tudYn tolYn lekmYZ ijYStak sar tarvanen . (P. 85)
79:710  tide CoA muro ! oCYni , +Samraj , iktaZ kanepa lyman Sem motoret ulmaS ,
79:711  da tudYm rYvYZla Sarnaltenat . (P. 86)
79:712  ojganat ojgYZYm monda , da kumYldYmat kumYlzak lieS . (P. 86)
79:713  Ulat tYgaj ENer uSnYmo denak tYgaj kumda , kugu vYd lijYn . Ul purla
79:714  mogYrYSto CodYra Sagal , da ENerat uke . (P. 86)
79:715  ala tOrStenam iktaZ-kuSto
79:716  MeraNla mYj , lydYn , SeNgak ,
79:717  da kurnYZ-vlak ilYS pasuSto
79:718  kerZaltYnYt jykso ymbak . (P. 86)
79:719  ik keCYn kolYm kuCYSYZla , keneta +toprar ENerYSte SanCaS padYraSYm
79:720  uZYn , da ulo kapSe CYtYraltYn : "SanCaS ! vet tide ajdeme kYSa !"
79:721  . (P. 86)
79:722  (tYge nol<marij kalYkYn ilYS-jylaSkYZe OrlYZ gYC kondYmo satu puraS)
79:723  a tuSeCYn aram kijYSe AnlYk kovaSte myndYr verlaS SarlaS tyNalYn , da
79:724  nol< CoNgat satuCo-vlaklan palYme kundem lijYn . (P. 87)
79:725  laC tunam ilYSYS revolUcijYn tolkYnZo kerYlt puren , da kupeC surt
79:726  +sovet kidYS vonCen . A u vlast< tYsan ava-aCadYme tulYk joCa-vlaklan
79:727  kommunYm poCo . (P. 87)
79:728  tudo kugYrak-vlakYn mutlanYmYStYm CYla kolYn , da kumYlZo puSkYdemYn . (P. 87)
79:729  kantonYSto ulSo CYla kredit uSemYm iktYS uSaSlan kyStYmaS tolYn , da
79:730  +Evaj +pOtYr kodSo arverZYm kyrtn<O satuZYm sdaAS AmdYlen Sogen . (P. 87)
79:731  +orinan motorlYkSo +pOtYrYm keneta OrYktaren , da tudo , +orinan vaS-
79:732  tareS vujZYm savYralYn , SinCaSkYZe AtYr Zap godYm vitaren onCen . (P. 87)
79:733  me lekna , joCa-vlak , peS myndYr poxodYS ,
79:734  gerojYm kYCal , SoCmo AlYS kondaS .
79:735  ik oSkYlYm daZe monden YSna kodo ,
79:736  da pOrtYl<O +patYr Conan-vlak koklaS . (P. 87)
79:737  +Elesa . MYjYmat teve aCamYt UZo kaCYlan puEn koltaS kOnat . a mYj
79:738  " ogYm " manam , da nimom YStaSat OrYt . (P. 88)
79:739  ENerYSte vyd levYkten optalme gaj . tuSto gYna porsYn Sudo atYlanen
79:740  kuSkeS , da ENerZat uZargYn koeS . (P. 88)
79:741  ava Con igYZ verC turgYZlana , da toStat , jodat . (P. 88)
79:742  +jogor +genA dek Cak miA , da +genA magYra . (P. 88)
79:743  mYjYn ErgYm-vlak joSkargYSte ulYt , da lymYnak yCYm YSta . (P. 88)
79:744  malen temYn ogYl gYnat , nigOn deC koC pialan taCe pialCe .
79:745  YStYSYZat vorana , da tynAt tudlan peSak sYlnYn CuCeS . (P. 88)
79:746  " +sakarYm straZnik-vlak kuCen kaenYt " manmYm kolmekSe ,
79:747  +leventej kugYza pervYjZe tYge Sonen : " +sakar +Elnet vokten pyCYm
79:748  lyen , da strelok-vlak kuCenYt ... " (P. 88)
79:749  ikana kugu ava maska +karantaj kugYzan isYr ola uSkalZym pYzYren ,
79:750  da +karantajYn unYkaZe , +kori SkeZ gaj patYr-vlakYm pogen , uSkal
79:751  vilA dek maskam vaNaS naNgaen . (P. 88)
79:752  +verukYn aCaZe , +jYvajka , jorlYnrak ilen . vol<YkSo , pogYZo sitYSYn
79:753  lijYn ogYl , da ydYrZYlan Al radam dene vurgemYm YSten kertYn ogYl
79:754  . (P. 89)
79:755  sar ZapYSte kok serYStat gyZlen SogYSo aramam pulan ruEnYt , da
79:756  mlande jYmaC CYmalt lekSe pamaSSinCa Suko vere petYrnaltYn . (P. 89)
79:757  +marta . kolxozYSto Sofer Cerlanen , da tudYm almaStaS kodYn . (P. 89)
79:758  myndYr kydYrCet kydYrtale ,
79:759  pykSerme vuetlan nelYZe tol<o .
79:760  saj joltaSem kolYS ,
79:761  da mYlanem nelYZe tol<o . (P. 89)
79:762  kas keCe , nojYSo jollaZYm Suen , kykSO , tura CoNgam CevertYS , da
79:763  kySno SogYSo Sket ajdeme myndYrkO-myndYrkO savalte . (P. 89)
79:764  kapka rYC-ruC tarvanYS , mYgYralte . tunamak kok savar oNa tOrgalt
79:765  lekte, da kommunar kapka kykYm koraNdYS . (P. 90)
79:766  vara El<viramYtlan paCerYm puYSt , da nuno tuSko ilaS kusnYSt . (P. 90)
79:767  Conlan Suj CuCo , da korno muCko molo kolxoz pasuSkat purYSna . tYge
79:768  tendan dekat Suna . (P. 90)
79:769  +pOtYrYn izaZe , +Eleksej , aCaZlan , +apSat +Evajlan , toreS lijYn
79:770  SogYS , da tudYm +Evaj vaSke posna luktYn koltYS . (P. 90)
79:771  umbakYZe mo kuze lijmYm kalasen moStaSt jOsO . onCYl maSinan motorYSkY-
79:772  Zo tul piZe , da avtobus , kornYlan toreS savYrnen , kUvetYS kerYlte
79:773  . (P. 90)
79:774  mONgO gYCYn lektYn kajYme godYm
79:775  laC ik korno Yle onCYlnem .
79:776  ilen-tolYn , tudo voZYm koltYS ,
79:777  da tynA volgalte mYlanem . (P. 90)
79:778  +oksi . SketemYm SYnden koden ulYda , da kudYveCYS lektYm . (P. 90)
79:779  +surskij . bezdarnost<lan recenzijYm vozenam , da ymbakem pijla
79:780  urmYZeS . (P. 90)
79:781  mYjYm tYge aCa lym dene iktat manYn ogYl , da sajYnat ok CuC .
79:782  +ApYk manYn vozYza , da jOra . (P. 90)
79:783  kotel<nYj pelen bassejnYm YStenYt , da fizkul<turYm tunYktYSo memnam
79:784  arnAlan kum gana tuSko kondYSteS .. (P. 90)
79:785  tunam upolnomoCennyj-vlak kantonYSto AndYSev nergen tomam mutlanenYt ,
79:786  da tele eda kok-kym gana Sem polmeze inspektor toleden kaA . (P. 91)
79:787  orinam tudo Sukertsek jOraten , da SymZO Ere SujgYZeS , kOrSta . (P. 91)
79:788  komissar +van<kalan kup koStYmo nergen ojlenam , da tudo melioracij
79:789  uSemYm YStaS piZeS vele . (P. 91)
79:790  - oj , tomaSa , mo Suko malenam ? molan kYCkYren otYl ?
79:791  - peS saj malet , da kYCkYraS CamanYSYm . (P. 91)
79:792  ala paSa turgYm koklaSte
79:793  rual<Ym iktaZym torZan ,
79:794  da jomYn ajdemYn SinCaSte
79:795  joltaSla CeCenle ySan . (P. 91)
79:796  Vet Sumlan jOsO , da mYskaram YStaS tYrSem . (P. 91)
79:797  memnanat loZaSna pYten , da vara Ere SortYn SinCaS mo . (P. 91)
79:798  pukSaSYZe Sul<o mojn uke , da Ertak Sudo dene vele Soga . (P. 91)
79:799  Van<kan vakS sulaSlan oksaZe uke , da +Zmakovlan kermYCYm uZalaS kelSen
79:800  (P. 92)
79:801  +vasli vatYn SarnYmaSYZe kum +vaslim SinCa: Cever kaCe gaj +vaslim ,
79:802  sarYS kajYSe taza saltak +vaslim , adak , sar gYC susYrgen tolYn ,
79:803  vakSYSte kijYSe +vslim . tudYm taNastaren Sonalten kolta , da kumYlZo
79:804  adak todYlteS . (P. 92)
79:805  Evaj +potYrlan iziS voZYlmYla CuCYn . +sakar tudYn starosta koCaZ
79:806  den symsYreStSe kojYSan aCaZ nergen sYren peleStkalen , da tudo ala-mogaj
79:807  titaklYkYm SiZYn . (P. 92)
79:808  +mamaev zalYS lektYn kaen , da +pOtYr CYten kertde voStYl kolten . (P. 92)
79:809  teve Ynde tudo vyd ymbakak kadYrgYS , da +Ametov , ser dek kurZYn mien ,
79:810  ENYrvotYm rualten kuCYS , SkeZ dek SupSaS tyNale . (P. 92)
79:811  orol paSkarZYm peraltYmYm Carna , da tYmYk-tYmYk lieS . (P. 92)
79:812  SinCaZe jylen-jylen kajYS , da +sakar CYten YS kert , +leventej
79:813  kugYza deC jodo : - +kugYzaj , taCe keC ik gana lyAS pYCaletYm pu
79:814  . (P. 93)
79:815  CyZgan kugYza SYZYm avansYm pua , da vara smola SoltYSo-vlak tudlan
79:816  tele goC skipidarYm SupSYktat . (P. 93)
79:817  maska gaj puren SinCe , da Ynde nimat ogeS koj , - vate-vlak tudYm
79:818  SeNgek kusarYneSt . (P. 93)
79:819  laC tugaj lydYkSO ZapYSte vuCYdYmYn memnan pulemetna SYplanYS :
79:820  pulemenCik +nikonor +generalovYm puStYnYt ulmaS . tudYm vigak kokYmSo
79:821  nomer - +fedor +andropov - almaStYS , da pulemet yES SYdYn jyklanaS
79:822  tyNale . (P. 93)
79:823  ik paraSUt dene koktYn pisYn volYmYlan ErbYlatov vesYmat poCYn ,
79:824  da koktYnat mlandYS sajYn volen SinCYnYt . (P. 93)
79:825  tYmbaj molo godYm lampYZYm izin gYna Cykten SinCYkten , a kYzYt
79:826  volgYdYn Cykten SYnden , da pOrtSO uCreZdenij gaj volgalt SinCa . (P. 93)
79:827  kavaSte SuEn-SuEn gynat , SydYr jyla , tajYlYm volYmYlan utlarak turan
79:828  koeS , da tetla ylYkO kajYmYStla CuCeS . (P. 93-94)
79:829  +sakar , izi godsYZ gYC tyNalYn , taCYse keCe marte Sonen tol<o , da
79:830  SinCavydSO Skak CYpCaS tyNale . (P. 94)
79:831  saj eN dene kutYret , da Conat paremeS , - joltaS ydYrZo dene pYrlA
79:832  malaS voCmYZ godYm naCi Ske kumYlZYm SiZtarYS . (P. 94)
79:833  oj , +jYvan vate CyCyn<Ym Sonalten koltem , da SinCavydemat toleS ,
79:834  - una vate SovYC lukSo dene SinCavydSYm yStYl kolta . (P. 94)
79:835  ik Zap gYC +El<vira adak Ske ilYSYZ nergen kalaskalaS tyNale : -
79:836  ZapYStYZe tolYn ok Su , da kYCal lektam Yle . (P. 94)
79:837  YSta Ske paSaZYm , naleS paSadarYm , da kYSa muSkYlteS . (P. 94)
79:838  +Carla ola gYC lektat , da CodYra tyNaleS vele . (P. 94)
79:839  +veruS iziSak SYp kijYSat , tarvanen , uES mijYS : - ECan uke , da
79:840  te tYge mYskYlen koStYda , a ? (P. 95)
79:841  umbakYZe +CaCi +makarYm Sonalta , da +CaCin SymZYlan kYzYtat jOsYn
79:842  CuCeS . (P. 95)
79:843  vaSke vuCYmo eN-vlak tolYn SuYC , da CYlalan vertoletYS SinCaS kyStYSt
79:844  . (P. 95)
79:845  kolYStaS Amde ylmo nergen dispetCer palen nale , da racijYSte upravlenij
79:846  naCal<nik +sultan +batalinYn jykSO joNgalte ... (P. 95)
79:847  SkendYm vol<naS it kolto , sOjYSkO verStmet godYm SkendYm Seklane . tYj
79:848  kolet , da surtemZe kOlan kodeS vara ? manYn , aCaZe penaen . (P. 95)
79:849  no nunYn toASt SukYStYn kidYSt gYC muCYStYS , da fakel<Hik-vlak ik
79:850  mogYrYS da ves mogYrYS kurZYt . (P. 95)
79:851  oksa tyrlO ulo : luaS , vizYtaS , teNgeaS , da tYgYde SijZat izirak
79:852  kYSYl visa lieS . (P. 95)
79:853  pYtartYS gana purYmYZlan iktaZ kolo ij lieS dYr , da kYzYt tYgaj
79:854  ZapYSte rolovlakYm peSYZe ogYtat Zaple vet . (P. 95)
79:855  marij kugu rovYm naleS da CYlaStYm tuSeC lupSen kolta , vara ,
79:856  tumYS kyzen  , izi SondYkYm nalYn vola , imne ymbakSe kyzen
79:857  SinCeS , da imne tudYm kajYkla naNgaA . (P. 95)
79:858  +vaCaj keneta mutSYm vaStalta : - tprrr ! mYj Sor-torYk ferma
79:859  nergen ojlem , da tYj , SamrajCik , SuZenat dYr ? (P. 96)
79:860  CYlaStYlanat SiZtaraS , da nuno SYlYSt . (P. 96)
79:861  keCe kasvelYS tajnYme godYm +arslanov pundYS vujYS kanaltaS
79:862  SinCeS . "pundYS vujYS it SiC , tulYkeS kodat" , - manYn ,
79:863  avaZe Sukertak ojlen Yle . ( kYzYt tudYn mutSYm Sarnalta , no joCa
79:864  godsYZ semYn pundYS gYC kYnel ok kae ) Ynde nimolanat ogeS ySane ,
79:865  da tulYkeSat kok gana kolaS ok lij . (P. 96)
79:866  SogYza ! - keneta Simaj +jogor kYCkYraleS . - te klass pYrdYZYm
79:867  pyCkaS manYda , da AlsovetSe ale mom kalasa . mYj pyCkaS om pu . (P. 96)
79:868  teve urem goC kioskYSto da voktenZe "+prometej" magazinYSte knigamat
79:869  uZalat , da tudlanat oksa uke . (P. 96)
79:870  Al ilYSYm om jOrate , da adak yskYrt aCam dek kaAS logaleS , -  manYn ,
79:871  +pOtYr Ske ojgYZYm +zYkovlan luktYn ojlen . (P. 97)
79:872  ACin stipendijYm nalaS toSto pOrtYsO kassYS mijYSat , CertYSte
79:873  +raSitovYm uZyn , mien kutYraS tyNale .
79:874  aj+aj , mogaj gYna CeretYS SeNYN pura ! SeNgelne SogYSo ydYramaS
79:875  voStYleS... Adak ik-kok eN peleStYS , da aCin , koldYmYla kojYn ,
79:876  +raSitov dene ojlen Soga . (P. 97)
79:877  Ynde OzaN da +vyrzYm satuCo-vlak tYSeC AnlYk kovaStYm ogYl ,
79:878  kindYm SupSYktat , da kindYn akSat kYrCa-marCa satu dene ogYl , oksa
79:879  dene tylalteS . (P. 97)
79:880  onCo , mogaj uSan ydYramaS lektYn : eN ojlYmo deC SYlYn utlYneZe !
79:881  AzYk deC lydSO lijYn ! da tYj palet mo , oZno pOrYZ kokYmSo marijlan
79:882  SotlaltYn ! (P. 97)
79:883  "kumda ver . molan kuralme ogYl ? tide CoNgatam jOrdYmO verlan
79:884  Sotlat mo ? - Sym vurgYZYn +pavYl SonaltYS . - da , vet vojna
79:885  ZapYSte paSaeN Sagal lijYn , kolxozat SoldYrgen" . (P. 99)
79:886  +lApunov . da tidYZe tYge . kuSto tunemat gYn , Ere sajla CuCeS . (P. 99)
79:887  Ex , orade vuj , kO tYge koSteS ? - keneta sYren kudaltYS +mikale . -
79:888  Skak tunYktenat : Saxmat dene modmo godYm nimom vesYm SonYman ogYl ,
79:889  a SkeZe... uZat , Ynde koroletlan muCaS lieS .
79:890  - da , joNYlYS kajYSYm , - kelSYS +kostA . (P. 99)
79:891  nimo ok Sokto manme deC agYtan murYmo jyk SergYlt kolta , da ala-kuSto ,
79:892  SareNer CodYraSte , ku-ku ! ku-ku ! kuku muralta . (P. 100)
79:893  nimo ok Sokto manme deC . (P. 100)
79:894  AlYSte agYtan murYmo jyk Sokta , da CYve kYdetla , da SareNer CodYraSte
79:895  kuku muralta . (P. 100)
79:896  SortYn onCen kodYm . ala-molan ogYl , toStYm Sonalten koltetat , tysaS ok
79:897  lij . oZno uZmo ogYl , kolaltYnat ogYl . mYjze toSto gYC lektYn omYl ,
79:898  da , mo gYnat , eNYnYm uZat , da tudlan ala-mo Con jYvYrta . (P. 100)
79:899  korem serYSte , kum keCe lieS , +lYCijYn Arnen SuSo uSkalZe , paCa den
79:900  avaZe toSto SudYm , ugYC lekSe tYgYde uZar lYStaSYm pogat . EN-vlak
79:901  tidYm uZYtat , koklaStYSt mutlanat :
79:902  lYCij SoSo vyd deCat , jo-SkYn deCat ok lyd , keNeZ tyr kojYn , da vigak
79:903  luktYn kolten . (P. 101)
79:904  uremYS lektatat , tamle puSan keNeZ Erdene gaAk u ij pialeS kyEStme melna ,
79:905  SYl kogYl<o puS ypSalteS , nerYm CYgYlta . (P. 102)
79:906  Er . keCe lektaS tyNaleSat , +SareNer CodYra vuj Sijla YlYZeS . (P. 102)
79:907  +miCu , tazalYket nergen ojlaS tyNalamat , tYj mYskaraSke vele savYret
79:908  . (P. 102)
79:909  uSkYZ gaj onCetat , Conemlanat vesela olYl . (P. 103)
79:910  +tYmbaj imn<Ym nalneZe . molo ynarZe ukeat , uSkalZYm uZalYneZE . (P. 103)
79:911  +jogorYm Skenan EreNer rikYS sajlen SogaltenYt , da Ynde kok ij Colo
79:912  Soga . (P. 103)
79:913  sovet vujlataS +piStan Al +Simaj +jogorYm sajlenYt YlAt , kYzYtat tudak
79:914  Soga . (P. 103)
79:915  tide gana SoSo aga paSa kuZun Sujnen . SYZYm kokiASYm yden kodYmo ogYlat ,
79:916  ulo pasum kuralaS logalYn . (P. 103)
79:917  kYzYt tudo adres denak tide serYSYm vozYktem da , ala tYj deket SuES ,
79:918  ala mo . (P. 104)
79:919  jyd pYCkemYS ErtaleS da ,
79:920  yZaraZe koAleS .
79:921  Cever keCe lektaleS da ,
79:922  kuklemnamat onCaleS . (P. 104)
79:923  jyStO kYCYket tol<o da ,
79:924  AlaSalan nelYZe tol<o .
79:925  jyStO poranet tol<o da ,
79:926  vurgem ukeanlan nelYZe tol<o . (P. 104)
79:927  tidYm ErgYZe kolmek :
79:928  - koCamYtYm koltet da ,
79:929  terZe kyleS mYlanem ,
79:930  tYjZYm mo den mYj koltem ? -
79:931  manYn joCa peleSta . (P. 104)
79:932  UZgunamZe CoNeSten ,
79:933  izi kajYk toleS da ,
79:934  SYlne murYm muralten ,
79:935  tYjYm , malYSYm , pomYZalta . (P. 105)
79:936  +jorman ApYk , SYdYr-SodYr SoktYkten , onCYl part koklaS veraNe .
79:937  maska gaj puren SinCe da , Ynde nimat ogeS koj , - vate-vlak tudYm
79:938  SeNgek kusarYneSt . (P. 105)
79:939  oZno aCa-ava Ske ikSYvYZYm tunYktaS kolten ogYl , izinekak paSam
79:940  FAILED YStYkten , da SokolZat +talman kundemYSte lijYn ogYl... (P. 105) .
79:941  Una toleSat , unalan vara mom pukSem ? ni yj ok lij , ni torYk ok
79:942  lij . kaza den tagam SYSkYlde ver uke , - ojla kuva . (P. 106)
79:943  olase SoSo ConYm tunarak ok kuandare . ni kajYk murYmYm ot kol ,
79:944  ni uZar SudYm ot uZ . (P. 106)
79:945  +miCun ni aCaZe uke , ni avaZe uke . (P. 106)
79:946  ni jyr uke , ni keCe ok onCal . (P. 106)
79:947  ni aCam nimom YS ojlo , ni avam nimom YS kalase . (P. 106)
79:948  keNeZ ni jyStO , ni SokSo ogYl . (P. 106)
79:949  maSina ni kokYt , ni nYlYt lijYn ogYl . (P. 106)
79:950  ni tYjYm ni nynYm vuCen ogYnal . (P. 107)
79:951  ni tolSYm , ni kajYSYm Syna uZ . (P. 107)
79:952  sentAbr< tYlzYSte ni SokSo , ni jYStO ogYl . (P. 107)
79:953  pYlat uke , keCat ok onCal . (P. 107)
79:954  ni pYl uke , ni keCe ok onCal . (P. 107)
79:955  jyrat jyreS , lumat lumeS . (P. 107)
79:956  jyrat ok jyr , lumat uke . (P. 107)
79:957  ni mardeZ YS lij , ni jyr YS tol . (P. 108)
79:958  ni jyr YS tol, ni mardeZ YS lij . (P. 108)
79:959  tide omarta-kolotkam peS ZapYStYZe YStYlat . mykSdam
79:960  kutko-vlak tynCYktaren pYtarat , i tYSak toAS tyNalYda . (P. 109)
79:961  tudlan Ynde kok ij temYn , a +genoklan vaSke idalYk SuES . (P. 110)
79:962  SkeZe tudo yda , a +pagul den +vera kok imne dene tYrmalat . (P. 110)
79:963  tudo toStYZ semYnak +irkutskij gubernijYSte ila . +ECanlan tuso
79:964  uver-vlakYm kolta , a +ECan frontYSto mo lijYn SogYmYm tuSten
79:965  serkala . (P. 110)
79:966  mYj AmHik olmeS SinCYm , a tudo , tulupYS vydYlaltYn , terYS Sujnen
79:967  vozo . (P. 110)
79:968  sajYn parem Sudeak , tide nele paSam +buSuevlan Ske vaCe ymbakYZe
79:969  pYStaS logale , a +sataj plotnik-vlakYm vujlataS piZe . (P. 110)
79:970  umbakYZe mo kuze lijmYm kalasen moStaSat jOsO ... molo maSinaSt
79:971  ikte-vese deke mien-mien kerYltYC , a jYmalnYSt granata-vlak
79:972  pudeStYlaS tyNal<YC . (P. 110)
79:973  maSina-vlak SogaltYme levaS jYmaC  +aknaS imne vytaS oSkYl<o ,
79:974  a +oCij pravlenijYS kajYS . (P. 110)
79:975  +ECyk . joltaSem-vlak kastene modYt , voStYlYt , murat , a mYj jydSO-
79:976  keCYZe +ozi +kuzin vakS gYCSe ojYrlen om kert . (P. 111)
79:977  vuj pundaSte n<YktYn nalme gaj Cara , jYlgYZ vele SinCa , a jYrZe ,
79:978  Sem lastYk piZYktYme gaj kojYn , CoZga nugYdo yp keCa . (P. 111)
79:979  +orina . me ilYSe ulYna , a tudo Ynde SySpYk murYm nigunamat ogeS
79:980  kol . (P. 111)
79:981  YdYramaS tugaj ... iziS puSkYdYrak . neCke . tudo SukYZYm SymZO
79:982  dene ila , a pOr>eN  - uS dene (P. 111)
79:983  mYj +semon izaj dene pYrlA sadYS lektYnam . +semon izi olYmbalne
79:984  SinCa , jYdalYm YSta , a mYj Ara modYn koStam . (P. 111)
79:985  mYjYn ypem CalemYn , a tYjYn ale OrYSetat sajYn kuSkYn SuYn
79:986  ogYl . (P. 111)
79:987  urZa pasu CYla vere ik tysan Soga , a ikiAS pasu olaCa-vulaCan
79:988  koeS . (P. 111)
79:989  +nol<marij - kum lukan , kok ureman Al . tudYn +ylYl uremZYm akret
79:990  godso laStYra Soler levedeS , a saderan KySYl uremZe , tOr
79:991  SuAltYn , pasu kapkaS mien tykna . (P. 112)
79:992  SoSYm te uremYSte murYm mureda , a mYj imne vyta jYr koStam . (P. 112)
79:993  +adaSev . kolo viC ij oZno ruS knAz< +paleckij Ske vojskaZ dene +Ul
79:994  muCko Erten , a marij-vlak tide vojskam avYren kYren SalatenYt . (P. 112)
79:995  Erdene +dunA mYjYm postoAlYj dvorYS SumeS uZatYS . tudo jzi +sonAm
79:996  tupeSYZe SYnden oSkYl<o , a mYj nele kotomkam pOstYrtaten numal<Ym
79:997  . (P. 112)
79:998  +mitriC den +dunA podvalYSte YStat , listovkYm , proklamacijYm peCatlen
79:999  luktaS AmdYlaltYt . +zakiA uremYSte orol olmeS toSkYSteS , a mYj pOrt
79:1000  kOrgYsO somYlkam YStYlam . (P. 112)
79:1001  uCitel< paCerYSkYZe kajYS , a mYj  +opanas +vYl<YpYn imne dene
79:1002  tolmYZYm vuCaS kodYm . (P. 112)
79:1003  teve Sukerte ogYl fevral< poran mygYrYS , a Erla yZe - +kandaSYmSe
79:1004  mart . (P. 112)
79:1005  Ynde muraltYza , kuStaltYza . tYj kugYzaj , SyvYrYm Soktalte , a
79:1006  tYj , CyCy , tymYrYm peralte , - +CaCuk SkeZak tymYrYm peraltYSYn ,
79:1007  SyvYrYm SoktYSYn koeS , SkeZak ErkYn muralta , kok-kum kurCakYm
79:1008  ikanaSte nOltaleS , volten Sogalta , pujto nuno kuStat . (P. 112)
79:1009  koktYnat Cot poAn ulYt gYnat , ilYS kunYSt ikgaj ogYl . +vakS +vOdYr
79:1010  keC-moZYmat oksaS savYraS jOrata , oksa SotYSto utlarak pojYneZe , a
79:1011  +koSaj +laemYrZe mlandYlan , kindYlan poAn lijneZe . (P. 113)
79:1012  kinde SoCYn ogYl . eN-vlak , tumlegYm , konSudYm da mon< pogen ,
79:1013  tele goC ilen lekneSt , a nuno , kiAmat tOran tarzYZe-vlak , vol<YkYm
79:1014  oteS SySkYl koCneSt . (P. 113)
79:1015  teve voktenYZak komsomolec , partiec-vlak tunemYt , kugu paSam YStat ,
79:1016  kuCedalYt , a +marina nunYn paSaStYm , ilYSYStYm ale sajYnZak ogeSat
79:1017  pale ulmaS . (P. 113)
79:1018  kuku unYka . mYj pOrtYS purem , a tYj sadYSte onCYSt . (P. 113)
79:1019  ajsta tYge YStena . te tuSto CYla onCen leksa , visen nalza , a mYj
79:1020  brigadYS kudalam . (P. 113)
79:1021  te kastene modYn koStYda , a mYj terYs loNgaSte poCaN kij . (P. 113)
79:1022  peS Suko Zap YS Erte - pOrtOnCYlnO lySkYmO jyk SoktaS tyNale . kok
79:1023  urAdnik " generaletYm " SupSkedat , a tudo YneZ lek . (P. 113)
79:1024  tuge Sol , neftAnojYS dokumentYm puEn , a myj kolYm OrCYktarYme
79:1025  paSalan tunemaS koltYnem Yle . (P. 114)
79:1026  +ENersola marij-vlak +koZer>Al vokteke tolYn yden kaAt , a nunYStlan
79:1027  +ENersola ves mogYrYS kaen ydYman . (P. 114)
79:1028  memnan onCYlno motkoC kugu paSa - tunemaS , SinCYmaSYm pogaS .
79:1029  +miSa universitetYS purYneZe , a mYj neftAnoj inZener liAm . (P. 114)
79:1030  joltaS-vlak malaS vozS AmdYlaltYt , a +kogojlan karaulYS kaAS
79:1031  logaleS . (P. 114)
79:1032  mlande nergen ojlYmYm kYzYteS ajda Carnena . Erla Erdene kutYren nalYna
79:1033  maska ale lyen puStmo ogYl , a tudYn kovaStYZYm kYzYtak pajlYnena
79:1034  . (P. 114)
79:1035  Ex , +veruSem , mYj tYjYm Camanem ! kuze umbakYZe ilaS tyNalat ? !
79:1036  mYj ... mYj ale kaenat SuYn omYl , a +eprem tendam , aCam den kogYn<dam ,
79:1037  kulYSkat savYrYneZe . (P. 114)
79:1038  maSina dene ik tatYStak SijYn nalaS lieS , a sapondo dene , Seremet-
79:1039  Sergindet , arnA dene tolaSYman  . (P. 115)
79:1040  Colpan ves CemodanYmat +okalCYlan puYS , a SkeZe pYrdYZ vokten SogYSo
79:1041  kniga SkafYm onCaS  piZe . (P. 115)
79:1042  ik kastene ymbal vurgemZYm modYS ajdemYlan Ciktenat , malYme verYS
79:1043  pYSten , a SkeZe , vatYZYm , ErgYZYm da kyleS pogYZYm nalYn , kornYS
79:1044  lektYn . (P. 115)
79:1045  tudo +kelajYn aCaZYm tYmatlYn pykenYS SYndYS a SkeZe ver gYCSe kYnele
79:1046  . (P. 115)
79:1047  +nikolaj kugYZa sarYm tyNalme nergen vele Sonen , a SkeZe nimYnArat
79:1048  AmdYlaltYn ogYl . (P. 115)
79:1049  +Eraj tudYm ( +miSam ) kolYSteS , a SkeZe +poSkYrt kundemZYm , SoCmo
79:1050  AlZYm , +topkar kugYza nergen toSto eN mutYm uSeStarYS . (P. 115)
79:1051  +front myndYrkO torlen . ESe kodSo kastenak puSka-vlakYn vaSvaS
79:1052  lyjkalYmYSt pYlYSlan solna Yle , a taCe SYp . koklan vuj ymbaC
79:1053  samolet-vlak nelYn Ertat , a front velYm nuno , kuStYlgYn Surgen ,
79:1054  pisYn pOrtYlYt . (P. 115)
79:1055  izi +miCu pOrtYStO SinCa , a SkeZe uremYS kurZneZe . (P. 116)
79:1056  izam traktoristlan tunemeS , a SkeZe Sofer lijSaS . (P. 116)
79:1057  CienYtSat vet adak sOralYn , arun . pOr>eN rveze-vlak lYStaS upSYn
79:1058  upSalYm koStYldat , a peledYS vyrgenCYk vuAn ydYr-vlak murat nYZYl
79:1059  murYm . (P. 116)
79:1060  +Anis puS kol<mo dene vydYm kua , a puSYm SeNgeCYn +pialCe vikta
79:1061  . (P. 116)
79:1062  avaZe Sortmo jykYn ErgYZlan sugYn8o semYn ojla , a ErgYZe tudYn
79:1063  vaStareSYZe ordenZYm volgaltaren kolYSt SinCa . (P. 116)
79:1064  tYleC vara +koZer>Al marij-vlak aga pajremlan AmdYlaltaS tyNal<YC .
79:1065  pOr>eN-vlak pisYnrak yden pYtaraS tYrSat , a ydYramaS-vlak puram
79:1066  Soltat , kid vakSeS melnalYk Syl<Ym koZYktat , joNYZtat . (P. 116)
79:1067  mYj kYrtmen SinCYnamat , SinCem , a eroplan Ere kySkO da kySkO kyza
79:1068  . (P. 116)
79:1069  kugYzaj , onCen kugornYS , kapka onCYlno SinCa , a vokteCSe mONgeS-
79:1070  on<YS koStYt mykSla maSina . (P. 117)
79:1071  +Seremetev +Urino jYr CYla mlandYm , CodYram kuCa , a kresan<Yk-vlak
79:1072  mlande deC posna jOslanat . (P. 117)
79:1073  kutYren onCaS kyleS ... peledYS poCYlteS , Er yZaram onCen poCYlteS ,
79:1074  a ajdeme poCYlteS , kOn dene kutYrYmYZYm onCen poCYlteS . (P. 117)
79:1075  koklan pelenna tuSak ( kalnYkeS ) pamaS vydYmat nalYna . keCe kogarta ,
79:1076  a vyd tuSto Ere jyStO lieS . (P. 117)
79:1077  Al SeNgelne , +vyrzYm trakt muCko , lombo lYStaS gaj uZar ozYman
79:1078  pasu Sarla , a ErvelkYla kykSO seran +vyrzYm vyd tajYlYn-tajYlYn
79:1079  vola . (P. 117)
79:1080  kugYzaZe , oCYni , myjYm nOStYlYn , pyrYm Solten , a kuvaZe ,
79:1081  oCYni , melnam da tyrlO kogYl<Ym YStYlkalen . (P. 117)
79:1082  +maksi , kajYSYZla , orol levaSYS puren savYrna . tuSto olYmbalne aCaZe
79:1083  jYdalYm kerYStYn SinCen , a omaS voktene , levedYS jYmalne ,
79:1084  jolYStYmaSte kudYr orZan alaSaZe SudYm koCkYn Sogen . (P. 117)
79:1085  izibaj tudYm kornYS koStYkten . SkeZe alaSaZYm kYCken , a  +vOdYr
79:1086  poCeSYZe lapka vyl<YZYm sola dene lupSen-lupSen pokten . (P. 117)
79:1087  da , +kaCYrij CYla tide ZapYm marijZe poCeS ver gYC verYS koStYn
79:1088  Ertaren , paSa YStYde ilen , a AlYse eN-vlak : +sapan vate , +tais ,
79:1089  +semon +kavYrlA da molat - tide gutlaSte palaS lijdYmYn Ske
79:1090  ilYSYStYm vesemdenYt . (P. 118)
79:1091  +joSkar +armij tale kredalmaSeS SuaraltYn , viANYn , a +kolCakYn armijZe
79:1092  SoldYrgen , SoSo godso lum gaj Sulen . (P. 118)
79:1093  kombrig +oxotin Ske StabSe da partij rajkom , konsomol rajkom dene
79:1094  pYrlA Ynde +rosson rajcentreS verlanen , a otrAd-vlak
79:1095  rajonYso AllaSke lektYnYt . (P. 118)
79:1096  pareNgYm iktat nalYn ogYl ulmaS , a SinCal den SoganYm kumYtYnat
79:1097  kysenYS CYkalten kondenYt . (P. 118)
79:1098  kalYk iktYS uSnenat , pyrtYs dene kredalaS piZYn , a tudo , +opoj'
79:1099  +sava , Al deC OrdYZtO invalidla pasu kapkam orola , Erten kajYSe
79:1100  kornYeNYm SinCaZ dene vaSlijYn uZatam . (P. 118)
79:1101  ECan ojlaS kerteS , a YndYZYm jYlmYZe utlarak lYvYrgen . (P. 119)
79:1102  tYj kyleS ogYllan toreSlanet . Ske manmYla , starosta tYlanet umSaSket
79:1103  yjYm pYSten , a tYj pelYn ot moSto . (P. 119)
79:1104  Er . kuzaS tyNalSe keCe ale sad kokla gYC oknaSkat onCalYn ogYl , a
79:1105  komdYk poCmo oknala gYC SantYsek jyk-jyan Sokta . (P. 119)
79:1106  Copaj . una , SaNge  ik vere SudYm udYrYSna , a  mYj +Elnet ser gYS
79:1107  vyd jyaS volYSYm . (P. 119)
79:1108  kuStYSo-vlakYn jolYSt Skak tOrStaltYS , muro semlan kelSYSYn tavalten
79:1109  koltYS . lYvYrgYS , veselaNe kalYk kumYl . SoNgo eN-vlak samYrYk semYn
79:1110  kojYn koltYSt , a rveze den ydYr-vlak , jOraten , ikte-vesYStYm
79:1111  onCal<YC . (P. 119)
79:1112  ik keCYn +stapan +jYvan ErgYZ den ydYrZYm AllaSke eNYm uZYn koStaS
79:1113  koltYS . koZer>Al muCko +oCi kurZtal savYrnYS , a +ENersolaS +sergej
79:1114  kajYS . (P. 119)
79:1115  Alna kugu . ik mogYrYm CodYra avYra Yle ,a ves velYm izi ENer joga
79:1116  Yle . (P. 119)
79:1117  tuSto CodYra Soga ulmaS , a toraSte ogYl ENer jogen vola ulmaS . (P. 119)
79:1118  brigadir lektYn kajYS , a  mYj Sonkalen kodYm . (P. 120)
79:1119  +majruk malaS vozo , peS vaSkeak malen koltYS , a mYj tudYn kataZYm ,
79:1120  sandal<ZYm , CulkaZYm pogaltYSYm da saraj ymbak , olYm jYmak toen
79:1121  pYStYSYm . (P. 120)
79:1122  urAdnik kemZYm kudaSe , naganZYm kypCYk jYmak pYStYS da malaS vozo ,
79:1123  a tYj CulanYS lektYC . (P. 120)
79:1124  +vaslij monCaSke puren kodo , a me imne vyta oraltYSke mien Sunat ,
79:1125  +aptYlman kugYzan sade " Ske kajYSe " pu SydYran tala orvaSkYZe
79:1126  nYlYtYnat radamlalt SiCna . (P. 120)
79:1127  +sergej , pysO tovarYm luktYn , tumo kOrgaS gYC kukSo verZYm ruEn
79:1128  nale , ESe mekSYm katYS da toSto tul olmYS konden pYStYS , a +jYvan
79:1129  Cakma dene tulYm YlYZtaS piZe . (P. 120)
79:1130  tYge +Anis +kazak +AmetYn surtYSkYZo oSkYl<o , a +pialCe SolYp
79:1131  gYna klatYSke purYS da ydYr joltaSYZe-vlak pelen Ske olmYSkYZo
79:1132  levedalt vozo . (P. 120)
79:1133  Ynde tYSte aCaZ olmeS ErgYZe oza SoteS kodo , a upravlAUHij +terej
79:1134  tudYn purla kidSe lie . (P. 120)
79:1135  +petr +grigor<eviC deC ojYrlYSna . tudo umbakYZe Ske kornYZ dene
79:1136  kajYS , a me mONgO oSkYlna . (P. 120)
79:1137  pialeSYSt kuva den kugYza poro kumYlan logalYnYt ... kugYza tunamak
79:1138  pulan kajYS , a kuva pareNgYm muSkaS tyNale . (P. 121)
79:1139  kyvar deC SolaSte otrAd-vlak posna ojYrlen kajYSt , +stepan +golub<ev
79:1140  SkenZYn lu podrYvnikSYm +drissa ENer dek naNgajYS . (P. 121)
79:1141  Sumataj nerZYm izi godsYZla SupSkedaS piZe , a +ol<oSYn sYnZe vujYso
79:1142  ypSO gaAk joSkargYS . (P. 121)
79:1143  En ondak vurgemYm vaStar vaStalta , a tyrlO vuAn Sopke den odar pYzle
79:1144  SYZe muCaS veleS , jylaS tuNalmYla kojYn , Cevergen SogalYt . (P. 121)
79:1145  +pani torla , a rYvYZ tysan kyCYkrak pondaSYZe +maksilan , ala-kuSko
79:1146  SumeSke , CeverYn-CeverYn kojYlda . (P. 121)
79:1147  tYleC vara tudYm +laSman +jYvan manYn lymdenYT , a ErgYZevlak +laSmanov
79:1148  familijYm nalYnYt . (P. 121)
79:1149  keneta pYCal jyk surgaltYn , avtomat turgYkten , pulA-vlak SySkenYt .
79:1150  puSYS SinCaS tOCYSO boec-vlak lap vozYnYt ,a SoNgo kugYza puSYm ser
79:1151  deC SykalYnat , pYCkemYS er ymbalan jomYn . (P. 121)
79:1152  korno tOvaSkYrak kyzaS tyNale , a vyd utYr Cakna , nasYp< deke pelke
79:1153  koraNeS . (P. 122)
79:1154  +polatov . +salika , myj tol<Ym , a tYj pOrtYSkat ot puro . (P. 122)
79:1155  kum-nYl eN vozalte , a ikmarda-vlak tugak , vujYStYm saken ,
79:1156  viskalen SinCat . (P. 122)
79:1157  joSkararmeec-vlak surt eda Salanen pYtYSt , a nuno tugak urem pokSelne
79:1158  Sogat . (P. 122)
79:1159  nemYC-vlakYn kyvar kok vueS verlandarYme kok pulemetYSt "umSaStYmat"
79:1160  poCYn YSt Sukto , a karaul pOrt den kazarma gYC kurZYn lekSe saltakYSt ,
79:1161  vigak partizan-vlakYn muSkYSkYSt logalYn , ymbala-ymbala jOrlYt . (P. 122)
79:1162  kYzYt kurYk serYSte +Ul den +jYNge jYr kugu CodYraZe kodYnat ogYl , a
79:1163  nunYn (+xalidov den praktikant) CulYm SonYmaSYSt puito SbnCa onCYlnak
79:1164  kurYmaS tumerlam , piC Akterlam uZeS . (P. 122)
79:1165  olam onCYktaS sOrenat Yle , a SkeZe SordYla jortet . (P. 122)
79:1166  +tajra . vara +pavYlYm jOratYSYm . kok-kum ij kelsen ilYSna , a kYzYt ...
79:1167  +pavluS nergen Somak koSteS . (P. 123)
79:1168  Syl<O ydYmO godYm te mYlanem ves pasuSto puYSda , a Ynde Ske manmYla ,
79:1169  tuge kOnen om kert . (P. 123)
79:1170  " tunam , jYrge ColYra gyZlen SogYmo ZapYSte , ENer tiC vyd jogYmo ,
79:1171  godYm , tYnar pyAm YStenYt , a me kYzYt , kukSo igeCe poCela tolmo
79:1172  ijlaSte , ik pyAnamat kyleS semYn kuCen ogYna kert " , - Sona +ErbYlat
79:1173  . (P. 123)
79:1174  sarYS kajYmYZ godYm tuSto koZer kuSkYn , a kYzYt ik-kok nulgo
79:1175  vele Soga . (P. 123)
79:1176  a tide ZapYSte iktaZ uStYS nare toraSte Sij tysYn jYlgYZSe
79:1177  +Ul vyd velkYla samYrYk paSaze vaSken . vaCe ymbalnYZe - kotomka .
79:1178  urAdnik tudYn sela uremYS lekmYZYm vuCa , a  +petr sela deC toraS
79:1179  kaAS lektYn . (P. 123)
79:1180  molo kresan<Yk-vlak kukSYrak verYSte paSam YStat , a komsomolec-vlak ...
79:1181  kanavYm kelgemdYSt . (P. 123)
79:1182  teve kuSto SinCYltat ulmaS , amYj CYla klasslaSte kYCal pYtarYSYm . (P. 123)
79:1183  oCYni , kruSenij godYm tudo vujZo dene Cot pernenat , kolen a ikSYvYZe
79:1184  ala-kuze utlen kodYn . (P. 124)
79:1185  kolxozYS pOrtYmeke , mYj denem tidYn nergen iktat ojlasen ogYl ,
79:1186  a varaZYm SkemYnat ySanem jomaS tyNalYn . (P. 124)
79:1187  tYleC vara SYZe marte or>eN den marijZe +epremlan pasu paSam YSten
79:1188  koStYC , a SYZYm +ECan meZ maSinaSte YStaS tyNale . (P. 124)
79:1189  teve kYzYt onCYko +miCu lekte , a teNgeCe mYj En Suko kuCYSYm . (P. 124)
79:1190  Anvar<Yse paSa itog poCeS onCYko " +za mir " sovxoz lektYn Yle , a
79:1191  fevral<Yse rezul<tat dene " +vosxod " sovxoz onCYltYS , kusnYlSo
79:1192  +joSkar zamAm seNeN nale . (P. 124)
79:1193  no izi +veruSYn ves ojgo ulo . ale marte SipkaSte malen Yle , a Ynde
79:1194  tUdYn SipkaZYm izi +genok nalYn . (P. 124)
79:1195  +adaSev . +knAz< +mikulinskij +Sig-+alejYn kuCen kondYmo murza-vlakSYm
79:1196  onCYC +kazan<YS kolten ulmaS , a nunYSt , memnan +kazan<YS mijmeS ,
79:1197  CYla tatar-vlakYm ruS kugYZa vaStareS sYrYkten SuktenYt . (P. 124)
79:1198  " frontYSto mYj tudYn komandirZe ulam Yle , a kYzYt Ynde tudo mYjYn
79:1199  komandirem - kolxoz predsedatel< lijYn " , - semYnZe SonaltYS +pavYl
79:1200  . (P. 125)
79:1201  +jogorYm jOraten onCalam . ESe Sukerte ogYl poSkudo ikSYve-vlak dene
79:1202  pYrlA uremYSte Cara jolYn kurZtaleS Yle , a kYzYt mYjYn onCYlnem saj
79:1203  vurgeman tunYktYSo Soga . (P. 125)
79:1204  kolo ij onCYC nuno samYrYk , taza rveze lijYnYt ... +rodion +artem<eviC
79:1205  + otinYnat vujYStYZo toj tysan nugYdo yp ulmaS , a Ynde pel vujZo
79:1206  jYlt CaraNYn . (P. 125)
79:1207  front myndYrkO tolen . ESe kodSo kastenak puSka- vlakYn vaS lyjkalYmYSt
79:1208  pYlYSlan solna Yle , a taCe - SYp . (P. 125)
79:1209  kanaS lektaSat , pererYv pYtYmek , uES urokYm tyNalaSat oNgYr SaNgak
79:1210  jYNgYrtatYS . ves tunYktYSat kum-nYl gana klass omsam poCYn onCale ,
79:1211  a +nikolaj +petroviC alAt ver gYCSe ok tarvane . (P. 125)
79:1212  SoNgemmekSe , lYZga lijYn , porYn koAS tunemYn , a oZnYZYm , oj , gaj
79:1213  Yle ! tul gaj . kYzYtat SinCaStem syrem pajrem golYm imne dene
79:1214  uremYSte kudalYStmYZe , a yArnAn ydYr-vlak tudYm gYna onCat Yle (P. 125)
79:1215  " +veruS , - maneS ECan , - tYj avamYn joNYlYS puEn koltYmo gazetYm peS
79:1216  oNaj Sarenat . tunam SiZde YStenat , a mYj YndYZe palenak YStaS jodam "
79:1217  . (P. 126)
79:1218  ikmanaS , motor keNeZ Sukertak Erten kaen , a tYSte alAt plotnik brigadYm
79:1219  CumYrYmo nergen vele mutlanat . (P. 126)
79:1220  oZnYso student semYn , zaCetlan tYlzat pele kodmo godYm iZe koStaS
79:1221  tyNalYna , a kYzYt zaCet marte kum tYlze ulo ! (P. 126)
79:1222  Erdene da kastene kuZu jolan SYNa-vlak ConYS vitarat , a keCYvalYm pormo
79:1223  jYgYZtara . (P. 126)
79:1224  pytYn< Al ikanaSte ElektriCestvo tul dene volgalt SinCa . +matvuj kaZne
79:1225  tOrzaSke vujZYm CYken-CYken onCa . tudYn kajYmYZ godYm Al muCko lampe
79:1226  tul gYna jylen , a kYzYt uremYStYZat keCYval gaj volgYdo . (P. 126)
79:1227  mYj tu yCYzYm kYCal<Ym ... pOrtjYmalne , a tudo SinCen kid jYmalne
79:1228  . (P. 127)
79:1229  CodYraSte lum vaSke ok Sulo . pasu CaraN SuES , a tuSto ESe oS tOSak kiA .
79:1230  Cara verYSte SarSudo lekteS , a jYmalne koSkYSo Sudo  gYna koeS . (P. 127)
79:1231  omYZ kup pokSek keNeZYm peS Sagal ajdeme puren kerteS. pokSelne er , a
79:1232  tydYn jYrZe - SinCYSe kup . (P. 127)
79:1233  +ovdaCi . me una kum orvan agunYm vizYtYn-kudYtYn keCe eda SijYna ,
79:1234  a nuno ik keCYSte kolo-kolo viC orvam SijYt . maSinaStYm imne
79:1235  pOrdYkta ! (P. 127)
79:1236  molo brigadYlaStat keCaS planYm temen ogYtYl , no Suko ogYC jgYl .
79:1237  ves brigada ik procentYm vele temen ogYl , +oCijYn brigadZe lu procentYm
79:1238  temYde koden . (P. 127)
79:1239  lydSaS uke . tudo SketYn , a te SukYn ulYda . (P. 127)
79:1240  +aprik kugYzan kapka poCYlto . SYm imne kudYveCYSkYZe purYS , a latkYm
79:1241  imn<YZe kapka onCYlan Sogale . (P. 127)
79:1242  marlan kaAt , ilen ogYt moSto , sud dene da mon< kYCaltYl koStYt .
79:1243  sud dene modaS ojYm puYSYZo , oCYni , AtYr lijYn , a kYzYt tolYn
79:1244  nalSYZe iktat uke ! (P. 127)
79:1245  mlande kandaS edakaS . omYl<kalan kok edakSYm puEna , a Skanna
79:1246  SYm edaklan kum edakaS kodeS . (P. 127)
79:1247  kum ijYSte vol<Yk kolYmo deC ENgek 780 tyZem nare teNgeS SuYn , a
79:1248  titakan-vlak deC ulYZat 19 tyZem teNgem kYCal lukmo . (P. 128)
79:1249  kastene pYCkemYS lijme godYm smola zavodYS viC urAdnik kudal
79:1250  tolYn Sogal<YC . kokYtSo CapaS kodYC , a kumYtYn zavod omaSYS puren
79:1251  kajYSt . (P. 128)
79:1252  +mikale , Ormalgen , avaZYm onCaleS . SyrgYZO tYlze gaj oSemeS ,
79:1253  a Sem SinCaZe jyla SydYr gaj . (P. 128)
79:1254  SyrgYZO tulla Yra , a SYmakS kolpak jYmalnYZe ij komYlA kijYmYla
79:1255  CuCeS . (P. 128)
79:1256  tunam tYSte kYdal daNYt Sudo kuSkYn , a AZgaZe vujYmat levedYn
79:1257  . (P. 128)
79:1258  ala-mogaj izi vulno padYraS deC lydeS . maska puStYn seNen ogYl ,
79:1259  a tide SokSo pulA mlandYS ymYreSlan jOrYkten kerteS . (P. 128)
79:1260  SkeZe ( +avYS ) eN dene kutYrYmYZ godYm eNYn SinCaSkYZe kerYltYn gYna onCa ,
79:1261  a tulYn SinCaSkYZe onCalaS Sagal eN toSteS . (P. 128)
79:1262  - tide - +Emanov , - +miCu +jYvanYm konCYktYS . familijZe  nimat ok
79:1263  ojlo , a SkeZe +marij mlandYSte En patYr eN lijYn ,maska kuCaS SketYn
79:1264  koStYn . (P. 129)
79:1265  vet tYj finansovYj ministerstvo otYl , a mYj tYlat kalYk prosveHenij
79:1266  omYl . (P. 129)
79:1267  +lavruSkin CoA , a tidYZe aNYra . kok tyrlO eN kuze kelSen kertYt
79:1268  ? (P. 129)
79:1269  maCu . UZo eNYn sYn-kun Caple , a ner jYtYra ogYl . (P. 129)
79:1270  +omYl<ka vatYZYm Cot kuCa , iktaZ-kO jOrata manYn , lydeS . SkeZe
79:1271  kumlo viC iAS , a vatYZe kolo kumkolo nYl iAS vele , rveze , motor
79:1272  . (P. 129)
79:1273  tudo vet tYj gaetak kyCYk kapan Yle , a mYj , Skat uZat , iziSak
79:1274  +don-+kixot omYl . (P. 129)
79:1275  da vol<YkSat tYj deCet lydYn kudaleS ! OreS : mogaj kurYmYso
79:1276  AnlYk ? tys vele ajdemYn gaj , a paSaZe Alt tupuj ! (P. 129)
79:1277  pOrt okna naliCnikat kande , a pOrt vujYm vyr gaj joSkar kalaj dene
79:1278  levedme . (P. 129)
79:1279  " Unker-vlak sYrYmYSt dene yCYm SuktYneSt , - alakO voStYl peleStYS .
79:1280  mYj nunYm pyrkYtlan Sotlenam , a nuno CYve vele ulYt ylmaS " (P. 129)
79:1281  +avYS surtYSto mySkYrem SuZen ok koSt , a Symem Ere Ara . +avYS
79:1282  surtYSto kidem-jolem kYlmen ok koSt , a SymYStem Ere ij komYlA
79:1283  . (P. 130)
79:1284  tele jydYm korno tYglajZat Ere tajYlYm volYmo gaj CuCeS , a kYzYt ,
79:1285  kuZu tura kurYkYm volYmo godYm , ala-kuSko kajYmYla CuCeS . (P. 130)
79:1286  vyd goC vonCaS imne dene ok lij , arYk kyvar vakSme ogYl , sandene
79:1287  +maksilan +ontropsola goC jYr kajYman . jYr kaASYZe iktaZ nYl kilometr
79:1288  lieS , a vikSe kilometrat pele vele lieS . (P. 130)
79:1289  1929 ijYSte +marij dramteatr YStaS tyNalYn , a tYleC ik ij onCYC -
79:1290  +koz<modem<AnskYse kolxoz teatr . (P. 130)
79:1291  +ApYk kugYza eSYZ dene urlYk lukmo aNaZYm tyredeS . kuvaZ dene koktYn
79:1292  purla mogYrYSto , a kok ydYrZO , +olAna den +nastasij , SolaSte
79:1293  tyredYt . (P. 130)
79:1294  +orina keCYval marte kum SydO kudlo kYltam pidYn , a +makar - kum
79:1295  SydO kumlo kYltam vele . (P. 130)
79:1296  +toktar . ylYramaSlan Umo joCam YStaS , marijYm SYmataS pyren , a
79:1297  pOr>eNlan - ilYSYm kuCaS , tudlan vujYn SogaS . (P. 131)
79:1298  +grigorij . mardeZYSte sorta vaSke jyla , a mlande kOrgYStO ErkYn
79:1299  . (P. 131)
79:1300  ErlaSYZYm volgYZmo deC onCYCak +soprom +eprem +lapsolaS lektYn
79:1301  oSkYl<o , a vatYZe - +ENersolaS . (P. 131)
79:1302  " kaZne eNlan Ske verZe kelSa , - SonaltYS +muraSov . - tudYn dene
79:1303  kugeSna . mYlam vot CodYra kyleS , a tudlan pasu , kykSO kava ,
79:1304  korno " . (P. 131)
79:1305  nunYn kokla gYC iktYZe - +rodion +artem<eviC +oxotin . tudYn lymZo
79:1306  +kugu +oteCestvennYj sarYn istorijYSkYZe kurYm-kurYmeSlan puren ,
79:1307  a Cap paSaZe marij kundemYSte vele ogYl , tYgak kumda Elna muCko
79:1308  Sarlen . (P. 131)
79:1309  tYAt , +lenin joltaS , ulo tynAmbalYn graZdaninZe ulat , a tYj
79:1310  Cever +leningrad , ulo tynAmbal revolUcijYm SoCYktYSo ola ulat ! (P. 131)
79:1311  +mitAj kugYza . motorYm onCaS saj , a poro Conan dene ilaS saj . (P. 132)
79:1312  pisYn kajYme dene +kelajYn pYtartYS omYUaZe SulYS , pYtYS . vuj uS
79:1313  AndareSte , a ConZYlan ala-mo semYn sajYn CuCaS tyNale . (P. 132)
79:1314  marij CodYran murYZo peS sYlne . sYlnYn murat kajYk-vlak , a +CYm-
79:1315  bYlatYn kysleZe tiddeCat sYlnYn mura . (P. 132)
79:1316  tendan dene mom ojlaS ! jYlmYda pysO , a kalYkYm ogYda pale , sokYr
79:1317  ylYda . (P. 132)
79:1318  vet CYlanat paSam YStat , frontlan polSat , a tYj latSYm ijYS
79:1319  toSkalYnat , ni eSlan , ni kolxozlan polSYmet . (P. 132)
79:1320  " komissar joltaS-vlak , - StabYSte +CapajYn jykSO Sokta , - +joSkar
79:1321  +armij frontYSto kugu seNYmaSYS SuYn , a me partizan-vlak , izi
79:1322  diversijYm gYna YStYlYna " . (P. 132)
79:1323  mYj agrotexnikYm kumdan kuCYltSaS verC , paSa lisciplina verC tYrSem ,
79:1324  a +struev den +Semerov mYjYn mutem SkotYSkat ogYt nal . (P. 132)
79:1325  molgYnam , tYgaj sxodka godYm , orol pOrtYStO CarnYde SoAm SojYStYt ,
79:1326  mYskaram YStat , uZmo-kolmYm , tyrlO oNajYm ojlat , a taCe kalYk
79:1327  peSSYp Soga , CYmYme pikS joNeZ gaj tYmatlYn koeS . (P. 133)
79:1328  ane , pyASYZe me pyjYSna , a SalataSYZe vese-vlak SalatYSt . (P. 133)
79:1329  aCamYn SymZO jyla . poSkudo-vlakYn paSaSt ySnenak uSna , a memnan
79:1330  Ere SeNgelan kodeS . (P. 133)
79:1331  purgYZ jYmaC Sorge vyd joga : tide vijdYme lum SYdYZ dene SorteS . tudo
79:1332  SorteS , a jYrYm-jYr CYlaZat kuanen voStYleS , lySka , mura . (P. 133)
79:1333  onCYCSYm +al<bert +nikolaeviCYm +suxovYn ormanCYZlan gYna SotlenYt ,
79:1334  a kYzYt tudat ala-mo vesemme gaj CuCeS . (P. 133)
79:1335  AlYSte Skol , magazin , fel<dSerskij punkt ulo . oZno kok eN gYna ludYn-
79:1336  vozen moSten , a kYzYt tunemdYme eN uke . (P. 133)
79:1337  onCalza kartYm : +baltijskij teNYz gYC tyNalYn , +Sem teNYz marte front .
79:1338  UZo olan lymZO gYna karteS kodYn , a SkeZe Salanen , lomYZYS savYrnen
79:1339  . (P. 133)
79:1340  keNeZ tyNalYn gYna , a keCe kogarten pelta . (P. 134)
79:1341  " kOlan kuze , - maneS rveze , - mYlanna , istorik-vlaklan , mutat uke ,
79:1342  koCajYn ojlYmYZo oNaj legenda gYna , a koCam SkeZe tide legendYm peS
79:1343  CYn mutlan Sotla " . (P. 134)
79:1344  oCYni , tudo armijYSte oficer-vlakYn kuStYmYStYm gYna uZYn , a SkeZe ik
79:1345  ganat kuSten ogYl . (P. 134)
79:1346  kidem , Syrgem SupSalaS tOCa , a mYj savYpnen gYna SinCam . (P. 134)
79:1347  " +Erik , tYgaj saj jyd , a tYj lydYktYl gYna SinCet " , - +tanYgina ,
79:1348  neleS nalme semYn kojYn , oNYSko keCaltSe yp lapkaZYm typYSkYZo
79:1349  lupSalAt , kYnel Sogale . (P. 134)
79:1350  pogYnYmaSte toreS ojlYStmaS lijSaS ogYl . CYlalan AmdYlaltaS gYna
79:1351  kalaset , a Erla nunYm CYlaStYmat kornYS mYj Skeak koZen luktam
79:1352  . (P. 134)
79:1353  tunam eCe dene pOrtYlmYnam laCak +alevtina +vasil<evna gYna uZYn , a
79:1354  tidYn nergen ulo Skol , ulo Al pala . (P. 134)
79:1355  - nauka tuge kySta , - maneS +ovrem . - UZo verlaSte oZnYsek tYge Er
79:1356  ydat , jYtYnat peS Caple SoCeS . - nOSmO loktYlalteS , a jYtYnZe
79:1357  sadYgak ok SoC , - +sava peleSta . (P. 134)
79:1358  Uzo kuva . tyrvYStO ale SOr koSken ogYl , a uZ CYlaZYmat palYnet . (P. 135)
79:1359  "jYlmYdam nelYn koltenda mo ? - +naCij +maksim dek oSkYl mijYs
79:1360  - klubYSko kalYk pogYnen +moskvam kolYStneZe , a tYj ESe pytYrkalen
79:1361  SogYltat " . (P. 135)
79:1362  mom Soneda ? YStYSaS ogYl gYn , verYm nalYn SinCYSaS uke . tYSte ,
79:1363  uZat , sovet vlast<Ym pYtarYneSt , a te pyktYSO CYvYla SinCeda . (P. 135)
79:1364  pokSYm kugYza vigak ok peleSte , ymYlkalen nalneZe , a +sepan vigak
79:1365  rYZ-roZ tolYn puren kutYrkalaS tyNale . (P. 135)
79:1366  a kokYtSYm petYren SYnden ylYna. Nuno motkoCak lekneSt , a me lUkSYm
79:1367  pYzYren SinCYn ylYna . (P. 135)
79:1368  aCat kol pyA verC izin-kugun tYrSen koSteS , a tYj neftAnik lijnet ?
79:1369  kuze tidYm umYlaS ? (P. 135)
79:1370  " onCal +veruS , - mane , - upgYzo Ske toleS , a tYj +lapsolaS naNgajYnet "
79:1371  . (P. 135)
79:1372  tydYn grafiCeski SotYSto peS tOr lieS , a geografiCeski tOr ok lij
79:1373  . (P. 135)
79:1374  joNYlYS Sonet . mYjYm +oblomov dene taNastaraS ok lij , +oblomov ilYS
79:1375  saemdaS Sonen kien , a mYj nimomat om Sono . (P. 135)
79:1376  kalim imne ymbaCSe volYS , a saltak-vlak ogYt volo . (P. 136)
79:1377  +mitAj kugYzaj . lavYram tudo muSkYn koltaS lieS , a lymnerYm
79:1378  niguzeat ok lij . (P. 136)
79:1379  avaZe , Ske manmYla , +ECan vatanZe lieS , a imn<YZe sadak ok lij
79:1380  . (P. 136)
79:1381  mYj tYlanet om meSae , a tYj Ske kojYSet dene mYjYn ilYSlan toreS Soget
79:1382  . (P. 136)
79:1383  SkeZe ogeSat voStYl , a vate-vlak ElnenYt . (P. 136)
79:1384  +petr +maksi +ECanYm uZo da kYCkYral koltYS : " teve nastoAHij strelok
79:1385  toleS ! +ECan , davaj tol vaSkerak ! mYj teve tudo palYS kum gana logal-
79:1386  tYSYm , a +miklaj ik pulAmat purten ogYl " . (P. 136)
79:1387  ElYksan . vol<Yk Erlase keCe nergen Sonen ogeS moSto , a ajdeme
79:1388  onCYkYlYk ilYSYZ nergenat SonYSaS . (P. 136)
79:1389  tunemmaSet kugu , a revolUcijYn dinamikYZYm umYlen kertYn otYl . (P. 136)
79:1390  meZevojZo, moZYt , jydYm malen , a mYj SkeZe CYr omYmat YSten omYl
79:1391  . (P. 136)
79:1392  kalYkYm CodYra nergen mutlanaS pogYmo . kalYk vuCa , a pogYnYmaSYm
79:1393  poCSo nigOat uke . (P. 136)
79:1394  kolxozYm tenij urZa utara , a Syl<O SoCYn ogYl . (P. 137)
79:1395  vozYSo-vlak tYrSat , vozat , a peCatlYSe uke . (P. 137)
79:1396  Al kalYk pYrlA paSalan uSnen , a tYjZe Semerlan mom YStenat ? "  -
79:1397  ik velYm uSYZo tergen . (P. 137)
79:1398  ... ojla +CimoS , a kumYlZo peSak volen (P. 137)
79:1399  +surskij . mYj vet +alisam tergaS gYna tide murYm murenam . tudo
79:1400  palen ogYl , a vot te palen ulYda . (P. 137)
79:1401  marij-vlak +CYmbYlatYm yZaS , kurZYt, a tudYZo ok kYnel . (P. 137)
79:1402  vet kutYraSYZat sulYk , a tYj marlan nalnet . (P. 137)
79:1403  mo , manYna Yle , uZalaS kutYrYmaSat uke , a Ere nalSe-SamYC tolYt
79:1404  . (P. 137)
79:1405  tudo ESe kyrtn<Ym kugen kerteS , a imne vytam orolaS vele SogaltenYt
79:1406  . (P. 137)
79:1407  tide ZapYSte kumSo tank +alekseev deke tolYn SuES , no tetla gorUCij
79:1408  Zidkost< uke . tudo granatYm kudalta , a granata nimom YSten ok kert
79:1409  . (P. 137)
79:1410  poezd Sukertak tolSaS Yle , no alAt uke . sostavYm tugakSat ikmYnAr
79:1411  Zaplan utYm stancijYSte kuCYman , a tudo ESe poCeS kodeS . (P. 138)
79:1412  doklad deC vara spektakl<Ym onCYktYman , a +naCi ESeat ogeS koj . (P. 138)
79:1413  +liza +Culkova komandirZe ymbak SOrYn onCale . "mYj kajYSaS ulam Yle ,
79:1414  a tYj +eluSYm koltaS kelSYSYC " , - kalasYS SinCaZe . (P. 138)
79:1415  mYlanem kandaS ij temYn . SkolYSko tunemaS koStaS tyNalman Yle ,
79:1416  a mYj Skol deC maska deC lydmO gaj lydam . (P. 138)
79:1417  tudYm tugaj Caple tunYktYSYm kuStaS lieS Yle , a tYj sade jYlmYzYm
79:1418  ik-kok ij gYC " tYrtYS mySkYran " bUrokratYS savYret . (P. 138)
79:1419  " a lymZYmat jodYn omYl , moat uke . vot tide koneSno , saj ogYl .
79:1420  (kalasen ilaS) saj eNYm SarnaS kyleS Yle , a Ynde tudo lymdYmO lijYn " ,
79:1421  +sidYr SkenZYm titakla . (P. 138)
79:1422  tYjYn verCYnet okSak lijYm vet , - maneS tudo Simajlan . - tYjYm
79:1423  puStneSt Yle , a mYlanem logalYn " . (P. 138)
79:1424  ( vet +sovet vlast< kalYklan osalYm ok YSte ) mYlannak sajYm YStYneZe ,
79:1425  a tYj ot umYlo . (P. 139)
79:1426  tudo +lademYr posanaZYmat , aka lijSYZYmat YneZ sYrYkte , poremden
79:1427  kodYneZe , a Ske , kutYren-kutYren . Ere omsa deke nuSkeS . (P. 139)
79:1428  izaj , molan tYge torZan mutlanet ? mYj poSkudo semYn polSYnem , a
79:1429  tYj poktet . (P. 139)
79:1430  +palagim EkrYn gYna tarvatat , SYman terYSke nalYn pYStat , a tudo
79:1431  vasaralten kolta . (P. 139)
79:1432  keCat onCaleS , a nurYSto ESe ik kuralSat ok koj . (P. 139)
79:1433  OrdYZ gYC kYzYt iktaZ-kO +koCetov den +prorexinYm Eskera Yle gYn ,
79:1434  nuno koktYnat poro joltaS ulYt , tyrlO pustAk paSa nergen mutlanen
79:1435  SinCYltYt , manYn Sonalta Yle dYr . no tugaj EskerYSe eN uke , a
79:1436  tunYktYSo pel jykYn ojla . (P. 139)
79:1437  ilemYStYZe tarze den jorloSamYC nunYlan paSam YStenYt , a SkeSt nuno
79:1438  logarYStlan da mon< tolaSen kienYt . (P. 140)
79:1439  teve kYzYtat tudo +atbaS +vOdYr deC ala-mom jodYSteS , a tudYZo , kumYkrak
79:1440  lijYn , peS kalaskala . (P. 140)
79:1441  te tYSte +ECan nergen ojlen SinCeda , a tudo urem dene kYrtke oSkYleS
79:1442  . (P. 140)
79:1443  Sukerte tudYm kuCen naNgaenYt , a +telek alAt tidYm ok mondo , taCYse
79:1444  gaj Sarna . (P. 140)
79:1445  me , aCada-vlak , ErYkYm kredal nalYnna  , te tudYm aralen kodYSaS
79:1446  ulYda . (P. 140)
79:1447  ilen-tolYn , +miSam saltak gYC vuCen SuktYde , marlan lekte , a tudYZo ,
79:1448  mONgYSkO pOrtYlAt , mYjYn poCeS kurZtalaS tYNale . (P. 140)
79:1449  uSnat keCe-vlak radamle arnAS , A nunYZo tYlzYm onCYk poktat . (P. 140)
79:1450  kugu +Ul ENer serYse +Ceboksar ola gYC Erdene samolet +moskvaSke
79:1451  CoNeStYS , a tuSeC +TU-104 UZ korabl< +minskYS tYmanmeS namien SuktYs
79:1452  . (P. 140)
79:1453  vyd pundaSte korzinka-vlakYm uZYm , a tuSto - kol . (P. 140)
79:1454  tYSeC +sukarekaS SumeS , jolYn oSkYlaS vereSteS , a tuSto maSinam muaS
79:1455  kuStYlgo . (P. 140)
79:1456  Sket vuA surt oza lijYn ilYme tudYn SymZYlan jYgYZgYn CuCYn  , a uS
79:1457  kyStYmO poCeS ilaSlan tunam ale jOnYm muYn ogYl . (P. 141)
79:1458  teve UZo AllaSte indeS pasuSko kusnYlYt , kleverYm ylaS tarvanenYt ,
79:1459  maSinam naledat , a +ozambajYSte tide Sot nimat uke . (P. 141)
79:1460  tYSte utlarakSYm ilalSe da SoNgYrak eN-vlak ulYt , a +vOdYr tYgaj
79:1461  godYm Sonto-vlak dene oZnYso ilYS nergen kutYrkalen SinCaS utlarak
79:1462  jOrata . (P. 141)
79:1463  +sakar den +CaCi , Ske semYnYSt mutlanen-mutlanen , +kudaSnurYS
79:1464  oSkedat , a tidYn godYm +makar den avaZe tYge mutlanenYt ... (P. 141)
79:1465  nuno vet CYlanat klassovYj obHestvYSte ilenYt , a tYgaj obHestvYSte
79:1466  ydYramaS Ere pravadYme lijYn , pOr>eNYn kulZo , pOr>eNYn modYSYZo
79:1467  lijYn , manaS lieS . (P. 141)
79:1468  +marij ElYStat Ynde ilYS tYge talYn kaA , a mYj ilYS deC lydaS
79:1469  tunemYn omYl . (P. 141)
79:1470  +surtlYk kugYza . ola sOsnam nalYn ulYt , a mYj ola sOsnan tysSYmat
79:1471  uZmem ok Su . (P. 141)
79:1472  tudo mexanik +baxmanov ymbak vujYm SieS , a +baxmanovSe olaSte paSam
79:1473  YSta . (P. 142)
79:1474  mYlanna CYla mlandYm uCetYS nalaS da kaZne Allan edok poCeS ojYren puAS ,
79:1475  a Al Ske kOrgYStYZO edok poCeS mlandYm kaZne eSlan puEda . (P. 142)
79:1476  mlande tYSte tomam ogYl . tomam aNaS konSudYZat ok SoC , a tYjYn
79:1477  aNaStet konSudo peS Cokan nOltaltYn . (P. 142)
79:1478  mlande yZarga , a mlande uZargYme godYm rveze nimo deC tamle omo dene
79:1479  malen . (P. 142)
79:1480  kumSo tunemme keCat tYge ErtYS , a tunemme Sotna sadak uke . (P. 142)
79:1481  ilYS kok kornan lijman ogYl , a ik kornYZYm keC-kuze gYnat YStaSak
79:1482  kyleS . (P. 142)
79:1483  Erla +fedor +AkovleviClan kok tyZem teNgem puaS kyleS , manat , a oksat
79:1484  uke . (P. 142)
79:1485  vet nunYn Sym tulYStYm jOrSeS jOren kajYme deC ulYZat kyCYk serYS-vlak
79:1486  gYna YlYZten SogenYt , a vaS-vaS pis<ma koltYlmaS joCa godYmat lieda
79:1487  . (P. 142)
79:1488  poEzij - meCta , a meCtajYmaS vujlatYSYlan sook keleS . (P. 142)
79:1489  kalYk tudYm SinCa oSYZ dene onCen , a sade vor-rYvYZ adak poAS Sonen
79:1490  . (P. 142)
79:1491  maska ale vYnemYStYZe , a mYj kovaStYZYm n<Yktam . (P. 143)
79:1492  " ErgYdan jolZo susYrgen , a te muraS Amde ulYda " , SYltala +Amaev
79:1493  . (P. 143)
79:1494  ESe lum vozYn ogYl , a motkoC jyStO . (P. 143)
79:1495  ajdeme kolaS kiA , a tYlanet ojgat uke ! (P. 143)
79:1496  +AnYgan . kuze tyge ? ! tYjYn ojgo , Sol<Ym , a mYj tYlanet kyslem
79:1497  SoktaS ? (P. 143)
79:1498  ik predsedatel<Yn vaSmutSYm +ErbYlat kYzYtat Sarna : " mYZernaZe lu
79:1499  roZan , a tumYSlYkna ikte " . (P. 143)
79:1500  SyrgYZ gYC aravaZat jogaS tyNalYn , a tudo ESeat ugYC ilaS tyNalaS
79:1501  Sona . (P. 143)
79:1502  olYk Sudo SotYSto SonaltYman , Sudo deC posna ogeSak lij . vol<Yk
79:1503  SukemeS , a pukSYSaS verC iktat ok Sono . (P. 143)
79:1504  " vot i ArYS ! Ske +sanzalov YlYda , a sanzaldaat uke ! " - ogaptAZY
79:1505  vaStYleS . (P. 143)
79:1506  nuno  Ske paSam ajda lijZe YStenYt , a Ynde mYj titakan lijYnam
79:1507  . (P. 144)
79:1508  tunam +CYmbYlatat Ske oradYlYkSYm ymYla . maskam muCYStaren kolta , a
79:1509  tudYZo savYrnenat ok onCal , purakYm gYna tyrYkta , CodYra mogYrYS
79:1510  SikSalteS . (P. 144)
79:1511  vozzvanijYm +izibaAt ludeS . tudYm vara tOrgalten nalaS da pravlenijYS
79:1512  namiAS Sydat . izibaj tOrgaltaS miA , a vozzvanij verYStYZe uke
79:1513  . (P. 144)
79:1514  " kajza !" - jYlanda saltak-vlaklan maneS , kerdYZYm nialta , a
79:1515  kerdYZe uke . (P. 144)
79:1516  olma Cevergenat ok Su , a tudo ErgYZe-vlakYm olmam ryzaS pokten
79:1517  kolta . (P. 144)
79:1518  +lUba . +vasA , palet , Skol direktorYn prikazYm ludmYZ godYm kuze
79:1519  Conem vurgYZo ! ludeS , a mYjYn familiem uke . (P. 144)
79:1520  " lYplanaS , manat ? ! - SYde jykSYm lukto marij +onaret . -
79:1521  te koZlanam puEda , a me lYplanYSaS ulYna ! " . (P. 144)
79:1522  mYjYn Con onCYlgoCak SiZeS . Erdene pomYZaltYm , a Symem tul ora gaj
79:1523  vurgYZeS . (P. 145)
79:1524  nol<marij Skol<nYj gorodokYSto kanikul lijYn ogYl . keNeZYm kommunYm
79:1525  telYlan AmdYlenYt , a SYZYm pasuSto , pakCaSte , sadYSte paSa pYtYdYme
79:1526  . (P. 145)
79:1527  CodYram AmdYlYme SotYSto udarnYj tYlzYm uvertaraS kyleS . tide paSam kYzYt
79:1528  YStYman , a vara , SoSo veleS , Zapda ok lij . (P. 145)
79:1529  keCe kySkO kyzen , iktaZ lu Sagatat SuES . imne-vlak tolaSaS tyNal<YC ,
79:1530  a tyrlO pormYZo , tYNgaZe da SYNaZe mykSigYla YzgaltYt . (P. 145)
79:1531  oSkYlYt Ynde , kutYren-kutYren , da +ustinA kyvarYSke peS onCa . onCa , a
79:1532  kok eN kredalme ok koj . (P. 145)
79:1533  kurZYn-kurZYn , koktYnat Cot SyleStaS tyNalYt . onCat , a onCYlnYSt ala-mo
79:1534  mYgYl<mugYl< koeS . (P. 145)
79:1535  " mo tYgaj ? " - Sonalten , +ErbYlat traktor velYS onCale , a tudo ok
79:1536  mygYrO . (P. 145)
79:1537  teve anZem-anZemat lampoCkYS , a tYj tama ak Cyktalt doko . (P. 145)
79:1538  imn<Ym +ECan muYnat kerteS . kO pala , a keneta iktaZ-mo lijYn kaA . (P. 146)
79:1539  nu , jOra , imn<Ym kodem , a SinCaSYZe kudYSt-gYnat SkeSt tolYt
79:1540  puskaj ! (P. 146)
79:1541  " SoNgo vujZo dene tudYm SkolYSkak pokten ot kolto , - matros peleStYS , -
79:1542  a tudYm part koklaS purten SYndaS kyleSak Yle " . (P. 146)
79:1543  a vara , iUn<Yn somYlZYm tOrlatYmek , oktAbr< Ske paSaZlan piZYn ; a
79:1544  tudYn paSaZe - jyStYm yZaS . (P. 146)
79:1545  +valerij Skak memnan YStYmaSYm Carakla . puSeNgYm jOrYktena , mogaj
79:1546  pYrnAm YStaS , ogYna SinCe , a +valerij ala-molan Ere OrdYZtO koSteS
79:1547  . (P. 146)
79:1548  imne tYjYn ymbalnet lieS : pukSo , jyktO . Sudo , Syl<O ulo , a vydSYm
79:1549  Ske muat . (P. 146)
79:1550  No YndYZe kugYZa uke . tudYm luktYn kudaltYmYlan kum tylzat SuYn , a
79:1551  ErYkSe kuSto ? (P. 146)
79:1552  " SudYZYm pu , a imn<Ym tuarYme ok kyl " , - kalasYS urAdnik . (P. 146)
79:1553  " kugYZam kykYmO ok kyl . general den tyrlO tOra-vlakSYm vursaSat uto
79:1554  ogYl , a kutYZam it tykO " , - koNga luk gYC +okSak +mikita SoktYS
79:1555  . (P. 146)
79:1556  kodSo keNeZYm +eprem , AtYr eN deC mlandYm nalYn , loSeS yden , a UZYSt
79:1557  takat puEnYt . (P. 147)
79:1558  " Ex , mogaj motor ulat , a kuze tYjYm ilYS vaSlieS ! " - SonaltYS
79:1559  . (P. 147)
79:1560  tOrga u keCYjol ukSerYSte , vara lups-CinCYSke tOrSta . a mYjYn
79:1561  keCYjol - vyrSerYSte : tySan kuanYm nereSta . (P. 147)
79:1562  pytYn< Al nunYm ( marij den vatYZYm ) onCaS lekteS . a nuno pagalYme
79:1563  eN dek vele unalYkeS purat . (P. 147)
79:1564  jolgorno gYC koraNYn , +joSkar +upS CodYraSte peledYSYm pogaS tyNaleS .
79:1565  a pire vigak jolgorno dene kudaleS . kudalSYZla uZeS : kum SoNgo tumo
79:1566  Soga , a tumo jYmalne lapka pOrt SinCa . pire jolZo dene omsam tykalta
79:1567  . (P. 147)
79:1568  +EkSYk tolSaSYm ner dene ypSYnCYn ot pale . a uSet ulo gYn , kudo
79:1569  EkSYkSe raS , ondak palet . (P. 147)
79:1570  tudYn ( meZno erYn ) keCYvalvel serYStYZe CodYra orol +pavel +glazkinYn
79:1571  surtSo SinCa . onCYC tYSke eN-vlak Sagal toledenYt . a vojna tyNalme deC
79:1572  vara surt oza Suko eNlan poro kumYlZYm onCYkten : Ske Cast<YStYm jomdarYSe
79:1573  da tuSmanYn pualten nalme belorus mlandeS avYralt kodSo Atyr boec den
79:1574  komandir-vlak tYSan kanalten , koCkYn-jyYn lektYnYt . (P. 148)
79:1575  teve purla velne , myndYrnO , +lenin kurYkYn tuprydYZO kandYn kojYn
79:1576  Sujna . a Sola mogYrYS onCal koltet gYn , sYlne panoramYm yZYn Sert ok
79:1577  tem : kaZne pOrt vokten uZar puSeNge-vlak kajYklan salamYm koltat . (P. 148)
79:1578  kommynYSto mYjYm +nikolaj +pavloviC manYt . viC SydO eN tYge ojla .
79:1579  no tYlat tYge manYktaS aptYranen : OkYmlem , man kertat . a takSe
79:1580  zakon poCeS ojlaS gYn , mYj tySte vujlatYSe ulam , a tYj - tunemSe joCa
79:1581  . (P. 148)
79:1582  ydYramaS jyk ESe ala-mom ojla , a klub omsa pujto Ske komdYk poCYlt
79:1583  kajYS . (P. 148)
79:1584  tYmYk jyd , a onCYlno , Ervelne , - kugu front . (P. 148)
79:1585  +orna . teve +golovanov gajYSt ilat . SaNge klatSe vokteC ErtYSYm .
79:1586  mYnAr kindYm naNgaA , a ydYrmaS-vlak iktaZ kolYn CumYrgenYt da ,
79:1587  kornYso purakYm kopaSt dene yStYn , onCYlSovYCYSkYSt optat . (P. 148)
79:1588  kolxozlan sCetovod kyleS , a mYj uCet paSam palem . (P. 149)
79:1589  a mySYl koSka , a mYSYl puCa , a kol Con pYrtka : " vuemlan muCaS ! "
79:1590  . (P. 149)
79:1591  ErtaleS pagYt ErkYn , puraleS kYdal Erge - +Corambaj SupSaleS saj
79:1592  avaZYm . a avan SymZO SolYn , a avan mutSo jomYn , SortYn-voStYl vyCka
79:1593  +CorambajYm . (P. 149)
79:1594  ava koleS tora gYC patYr ErgYm , suaple SinCavyd joga kuanlYn , ErkYn .
79:1595  a Erge vujZYm tauSten sava , a Erge SYrgYZeS : it Sort , avaj ! (P. 150)
79:1596  kuvavaj , kuvavaj , - maneS +joSkar +upS , - molan tYjYn pYlYSet tYgaj
79:1597  kugu ? - a tide , - maneS pire , - tYjYm sajrak kolaS . - a molan tYjYn
79:1598  SinCat tYgaj kugu ? - a tide tYjYm sajrak uZaSlan . - a kidet molan tYgaj
79:1599  kugy ? - a tide - tYjYm sajrak OndalaSlan . - a umSat molan tYgaj kugu
79:1600  ? (P. 150)
79:1601  +toktaS ugYC oksam pogaS Sonen , no tudlan ErYkYm puEn ogYtYl . (P. 152)
79:1602  ojlaS ondakat Sonenam , no jOn vaSliAS lijYn ogYl . (P. 152)
79:1603  vojna deC onCYC tYSan kol erYm YStaS SonYmo Yle , no sar pulamYr tide
79:1604  paSalan meSajYS . (P. 152)
79:1605  +sataj voStYlaS SonYS , no +buSuev SYlYn kYCkYrale . (P. 152)
79:1606  olaS tolaS tele goC Suko gana jodYn Yle , no ik keCYlanat YSt kolto
79:1607  . (P. 152)
79:1608  yCitel<skijYS tunYktYSo-vlak pogYnYSt . nuno CYlanat ilalSe ulYt . UZYStlan
79:1609  pensijYS kaASat ijgot SuYn , no SkollaSte kYzYt tunYktYSo ok site . (P. 152)
79:1610  molodec ulat , +miCu ! - +ErbYlat rvezYm joraten onCale , liSkYZe mien ,
79:1611  vyCkaltYmYZe , vujZYm niAlten koltYmYZo Suo , no kidSe noCko . (P. 152)
79:1612  +jYvan CYla dene kidYm kuCenat , imne mySkYr jYmake vujZYm CYken da ,
79:1613  onCYl da SeNgel jol-vlakYm kok kidSe dene avalten , kYnel SogalYn .
79:1614  imne tolaSaS tOCen , no +jYvan ErYkYm puEn ogYl , peNgYdYn toSkalYn ,
79:1615  kurYk vujYS kyzen . (P. 153)
79:1616  pel muteS Carnen SogalSe +ErbYlat ugYC ojlaS tyNalYn , no +suxovYn
79:1617  SYde tulan SinCaZe tudYm ugYC Caren . (P. 153)
79:1618  aCaj den +vYl<Yp CyCy kargaSaS tOCYSt , no kugu tiAk den volostnoj starSina
79:1619  nunYlan ojlaSYSt ErYkYm YSt pu . (P. 153)
79:1620  uZar galifean rveze , pinCak urvaltYZ dene ustembalse Caj korkam SiZde
79:1621  symYren , okna dek kurZYn mijYSat , poCaS tyNale , no sad mogYrYm SYde
79:1622  jYk SoktYS ... (P. 153)
79:1623  izibajYn imn<YZe kapka onCYlan Sogale . SkeZe ter gYC volYS , kapka poCaSat
79:1624  mien Suo , no vatYZe kurZYn mien rualtYS . (P. 153)
79:1625  kYnelYt , karen pire jykYn , no nunYn orda vaStareS memnan pulemetCik
79:1626  +arxipov - sovet bogatYr< kYneleS . (P. 153)
79:1627  +salek +andrijYm ik orva deke namiAS tOCen Yle , no tudo verYm kalYk
79:1628  mykS gaj avYren nalYn . (P. 153)
79:1629  kalYk SalanaS tyNalYn Yle , no +miCu CarYS . (P. 154)
79:1630  CYlaZat pustAk , kondYza serYSYm ! - kidSYm Suen Yle +pajgaz , no +larina
79:1631  Cop perYSat , ludYn pYtarYmeSke YS pu . (P. 154)
79:1632  kytyCO +vaslij tudlan ESe ala-mom kalasYnZe Yle , no kalasYSaS SomakSe
79:1633  YS lek . (P. 154)
79:1634  +andrij den +salekat tyredaS SogalneSt Yle , no sorla YS site . (P. 154)
79:1635  izi joCan tysSO , oSkYltYSYZo tudlan peS palYmYla CuCo , pujto tide
79:1636  rvezYm Suko gana uZYn . +pavYl joCa dek oSkYlneZe Yle , no tudYC
79:1637  onCYkYZo sad vujlatYSe +pOkla tolYn Sogale . (P. 154)
79:1638  +pavYl den +ignatij kugYzat kudYveCYSke lekneSt Yle , no pravlenijYSke
79:1639  +belov puren Sogale . (P. 154)
79:1640  tuSnur AlYmat keCe onCale ... " mYj tolYnam , ogYda uZ mo ? " - tudo
79:1641  SYltalen-SYltalen SYrgYZalneZe Yle , no tunamak ala-kuSeC Sem pYl tolYn
79:1642  lekte , keCYm petYrYS da SoldYra SinCavydSYm mlande ymbake kySkale
79:1643  . (P. 155)
79:1644  +lademYr , ErgYZYm pYdalSe lijYn , vatYZlan umYltarYneZe Yle , no +maksi
79:1645  SOren peleStYS ... (P. 155)
79:1646  tudo , om moSto manYn , SYlneZat Yle , no +mikak garmon<ZYm kidYSkYZe
79:1647  kuCYkten . (P. 155)
79:1648  taCe tYjYm yZYktYnem Yle , no Ske tolYnat . (P. 155)
79:1649  ondakSYm professor SkeZat +vasAm YneZ kolto Yle , no +vasA ala-kuze
79:1650  tudYm savYren kertYn . (P. 155)
79:1651  +jYvan imn<YZYm tuaren da torta koklaS Ske puren SogalYn . joltaSYZe-vlak
79:1652  polSYneSt ulmaS , no tudo iktYmat Cak konden ogYl , terYm tarvaten ,
79:1653  topYrtaten , kurYk vujYS SugSYn kyzYkten . (P. 155)
79:1654  +golovanov ESe ik gana +ElYksan ymbake lyjneZe , no +vaCuk tudYn
79:1655  kidYSkYZe mien kerZalteS . (P. 155)
79:1656  tudo aralaltneZe , no CYla velYmat kid nOltalteS . (P. 156)
79:1657  imn<YSt Suar gaj CumYr ulYt , CYvYStalaS punYStat uke , jYlgYZYt vele .
79:1658  pYlYSYm pYlt-palt , pYlt-palt modYkten , CulYmYn Erten koStYt .
79:1659  kudalneStat , no ozaSt sapkeremYm piZgoman kidYSt dene Cot pytYren kuCenYt
79:1660  . (P. 156)
79:1661  SumatkeCYn tudYm nalaS bol<nicYS imne denat tolYn kertYt Yle , no +kosti
79:1662  nigOlanat YS SydO . (P. 156)
79:1663  izibaj den vatYZe mutYStYm umbakYZat SuAt Yle dYr , no kevYt mogYrYso
79:1664  pYrdYZYSte keCYSe jYNgYr jYN-jYN peraltYS . (P. 156)
79:1665  a kalYk tudYm sYren onCa , " Sogo , eN SinCavydYm joktarYmet pOrYltalteS "
79:1666  manSYla koeS . starSinam SOrgaSke sakat Yle dYr , no pialeSYZe , +Ukej
79:1667  Ske tudYm CamanYS . (P. 156)
79:1668  syan peS sajYn kutYren-muren toleS Yle , no vot ala-kuSeC , ves korno dene
79:1669  ves syan kudal tol<o . (P. 157)
79:1670  +smolin +Eraj dek kiS gaj piZYn , Ereak SkenZYnYm ojla . oCYni , tudo Ske
79:1671  SonYmYZYm Suktenat kerteS Yle , no +miSa ala-mogaj jOnYm muYn . (P. 157)
79:1672  Zap adakat kuZun Sujna Yle , no nunYn minometYSt CYlaZ godYm tulYm sajYn
79:1673  SaraS ErYkYm ogYt pu . (P. 157)
79:1674  murym vozaS Yle ydYr nergen , no ydYr SkeZak joNgaltYn , muren . (P. 157)
79:1675  Cara pasuS lekna . alamogaj kornYm vereStna . kaAS da kaAS gYna Yle , no
79:1676  tYj tuSeC koraNYC . (P. 157)
79:1677  yCaSYmaS Suko lijSaS Yle , no +oCij brigadYZYm paSaS tarvatYS . (P. 158)
79:1678  +Erdene +ECan Errak kYnele . uSYStYZo kyzYt +veruS gYna . apSatkudYS
79:1679  paSam YStaS kajYSaS Yle , no Con tuSko ogYl , pakCaSke , +veruSYn
79:1680  SinCYmaSke yZeS . (P. 158)
79:1681  joCa-vlaklan uremYSte modYn koStman Yle , no nuZnalYk nunYm izinekak piC
79:1682  UZan cexYS , vij pYtarYSe paSaSke koZen purten . (P. 158)
79:1683  +miCu , kYdeZ oNam kuCen , onCYl pOlemYS lekte . kojka myndYrnat ogYl -
79:1684  kok-kum oSkYlYm gYna YStYman , no tudo lydO ,pYrdYZYm kuCen , pOrt jYr
79:1685  savYrnYS . (P. 158)
79:1686  zavodYS sar dene kaAS lieS , no sarze kalYk da sar yzgar ok site .
79:1687  Adak tuSto saltak-vlak SukYn ulYt , - rYvYZ upSan starSina uES peleStYS
79:1688  . (P. 158)
79:1689  vet pyrtysYn poAnlYkSe peS kugu , CYlalanat sita . tYgaj saj ingeCYSte ,
79:1690  pyrtys tYgaj sYlne ulmaSte kuanen ilaS kyleS Yle , no ala-molan
79:1691  ConYSto kuStYlgo ogYl . (P. 158)
79:1692  tidlan tYjYm , +Sumatov , gauptvaxtYS SYndaS kyleS Yle , no rotYS teNgeCe
79:1693  vele tolYnat , u eN ulat . (P. 159)
79:1694  +eluS , Eskeren , kugun SylaltaS toStde , nuSkYn kajYS . SalanYSe pOrtYm
79:1695  koraN kaASat lieS Yle , no linij tuSeC Erta . ala laC tudo verYStak svAz<
79:1696  kyrYltYn ? (P. 159)
79:1697  paSalan rad ulam . kindat , oksat , manme semYn , peSak kyleS , no ... ErgYm
79:1698  peSak ok kert . (P. 159)
79:1699  tide ZapYStak pravlenij kapka komdYk poCYlto . tuSeC kartuzeSYSt kokardYm
79:1700  piZYktYman eN-vlak stroj dene lektYC . vaCYStYSt vintovka , no vurgemYSt
79:1701  voennYj ogYl . (P. 159)
79:1702  +majruk Cevergen kajYS . + vencovYm SYman , sYmYstarYSYn onCale , no tudYZo ,
79:1703  oCYni , uZYnat YS Sukto , kinde sukYr dek koraN kajYS . (P. 159)
79:1704  +mikalYn kalaskalYmYZYm kolYStmek , +evsej kuZun Sonkalen SinCYS . VatYZe
79:1705  malaS yZaS tOCYS , no tudo Okat YS man . (P. 159)
79:1706  unter-oficer +dunA dek piZedYleS , no tudYZo torSlana . (P. 159)
79:1707  tudo +daSan velke onCale , no +daSa , joCa-vlakYn mutYStYm koldYmYla kojYn ,
79:1708  urem goC sel<po velke vonCaS tyNale . (P. 159)
79:1709  +akpars . pondaSYZe oSo , no ConZo rveze . (P. 160)
79:1710  +panCuSkin . muro - niCevo ! +marta . vot imenno "niCevo " gYna !
79:1711  " niCevoZo " tYjYn kysen tiC , no pajdaZe - " pSik " ! (P. 160)
79:1712  - molan mYlanem nimom ojlen otYl ? vujlatYSe jodeS . - karpuS CYnak ojlen ,
79:1713  ogYl , no mYj Sukerte ogYl zasedanijYSte ojlaS tOCYSYm , - +makar peleSta
79:1714  . (P. 160)
79:1715  nimat ogYna YSte , - kalasYS +ajdarova . - +koZlaev - mYjYn zemlAkem .
79:1716  Ske paCerYSkem naNgaem . xirurg kelSYS , no +sergej vaStareS lie . (P. 160)
79:1717  mONgYStYSt +veruk +ErgYZYm jYvYrten vaSlie . +ErajYn tunemaS puren
79:1718  kertdYmYZlan tudo kugunak YS ojgYro , no burovik liAS kelSYmYZe Cotak
79:1719  turgYZlandarYS (P. 160)
79:1720  +marij nigunamat ySkYZ dene kuralYn ogYl , no tide SoSYm nunYmat plugYS
79:1721  kYCkaS logale . (P. 161)
79:1722  En  CotSo +tamara OrYn : +peterburgYSto tudlan Suko studentYm , Suko
79:1723  rveze CinovnikYm , gvardij oficer-vlakYm uZaS , nunYn dene  mutlanaS
79:1724  logalYn . nunYn koklaSte UZYSt , angliCanin manmYla , " gaj lajf "
79:1725  gYCSat Yl<YC , no ale marte ik pOr>eNat tudYn SymYStYZO peNgYdYn
79:1726  syretlatYn ogYl . (P. 161)
79:1727  lYCijYn iYlme muCaSkYZe ikana vele ogYl ydYr nergen , +vOdYrlan
79:1728  vatan lijSaS nergen oj tolYn , no " ala amal dene SkenZYm temlYneZe "
79:1729  manme deC voZYlYn , nimomat ojlen ogYl . (P. 161)
79:1730  vol<Yklan pukSaS tyrlO kormam onCen kuStaS kyleS , no predsedatel<
79:1731  klever da olYk SudYlan vele ySanen ila . (P. 161)
79:1732  tunamak tudYm tamle omo Ske pomYSYSkYZo vydYl nale , no molgunamsYla
79:1733  Suko malaS ErYk YS lij . (P. 161)
79:1734  mYj Sketak omsadyrYStO Sogem . izaj " tol , tol ! " manSYla mYjYm
79:1735  peSak Ske lekYZe yZeS , no mYj part deke liSke miASat om toSt
79:1736  . (P. 161)
79:1737  palYme eNZe toleS da jodeS : mom , uSkalYm uZalet mo ? - teve
79:1738  Er godsek Sogem , moStYmem semYn uSkalemYm moktem , no pel SinCa
79:1739  SOrYSt denat ogYt onCal . (P. 161)
79:1740  o ilYS , ilYS ! meraN Syman eNlan kojdarCYk ! uS-akYl pyeSat lieS
79:1741  SYndaS SOrtn<O komYm , no tudYn dene uS-akYl ogeS lij SOrtn<O
79:1742  ! (P. 162)
79:1743  +ECanYn SyvYrZO pelenZak , no SoktaS tudo ok Arse . (P. 162)
79:1744  ECanmYtYm naNgajYmYlan ik tYlze Zapat ErtYS . +veruS pis<mam
79:1745  vuCa , no nimogaj uverat marijZe deC uke . (P. 162)
79:1746  Symem alamom SiZaS tOCen , no togdaen Sukten omYl . (P. 162)
79:1747  tide jyk +vOdYr deke Sokten , no pYCkemYSte tolaS +Sor kup
79:1748  avYren . (P. 162)
79:1749  SoktaS ok Arse , no SyvYrZO tudYn pelenZak . (P. 162)
79:1750  keC jorlo ulat , tYmbaj , no tYlanet ssudYm kYCalaS mYj om
79:1751  piZ . vet tYj imn<Ym YSten Suktenat Yle molan uZalYSYC ? -
79:1752  +maksi tudYm titakla . (P. 162)
79:1753  kugYzaj , keC mYnAr it kumal , no vakSYm poCaSet perna
79:1754  . (P. 162)
79:1755  ilYS deC SYlYn , kerek koNgambak kyzen voC , no tuSeCat tudo
79:1756  SydYren volta . (P. 162)
79:1757  keC , maneS , ni CodYraZe , ni mlandYZe mYlanna ok vereSt ,
79:1758  no , maneS , naNgae pYtartYS CYvemYm . (P. 163)
79:1759  PeS tokSak ok ile , no kinde-SinCal da mojn Altak saemYn . (P. 163)
79:1760  okna gYC tugak Ualge mardeZ pua . toraStat ogYl , oCYni , klub
79:1761  onCYlno , garmon< poCeS murYgYC Sokta . CYla SomakSak raS ok
79:1762  solno , no ludYS murYn UZo kornYZo mardeZ poCeS tolYn lekteS
79:1763  . (P. 163)
79:1764  pasu uZargYS . +ozYmYm sajZak manaS ok lij , no SYZYlan mogajgYnat
79:1765  ySan ulo . (P. 163)
79:1766  mYjYm ikSYvem uke , Umo nalYn pYtaren . kuva den koktYn ilena .
79:1767  pogem peS Suko , manaS ok lij , no nulYlan ilaS tyNalaSYSt
79:1768  sita . (P. 163)
79:1769  kernak , memnan pogYna Suko ogYl , no tYjYn kidet SOrtn<Ym Soga
79:1770  . (P. 164)
79:1771  " pudeStarYmaSYZak uke , - starSina koklaS purYS , - no tulYm
79:1772  CYkaS sOrat " . (P. 164)
79:1773  +nelli avaZYn onCYktYmo kYdeZYS purYS , SYmlen , jYr onCale .
79:1774  vik koeS : tYSte arulYkYm jOratYSe eN ila . CYlaZat Suldakan ,
79:1775  no CYla Andar , Catkata . (P. 164)
79:1776  +kuz<ma +filippoviC poSkudo artel< nergen ik mutYmat YS peleSte ,
79:1777  Ske kolxozSo nergen vele kalaskala , no kaZne mutSo una-vlakYn
79:1778  SymYStYm pujto kyzO dene Surkala . (P. 164)
79:1779  +kurnosov . kalYk ala-momat ojla , no kalYkSYlan ik koklaze
79:1780  Sarkalen pYtara . (P. 164)
79:1781  +CaCi , Ynde tYj mYjYn vatem ulat . mYj tYjYm tynASte iktYlanat
79:1782  om py ! SiC , kolYSt . mYlanna gYn tYleC molYZo nimat ok kyl
79:1783  Yle , no zakon poceS mylanna venCaAltaS kyleS . (P. 164)
79:1784  +mikak Sepka vokten lyNgen SinCa . aza semYn SkenZYnat magYrYmYZ
79:1785  SuYn , no magYraS lydYn . (P. 164)
79:1786  mYAt , kuSto uZmem SarnaS tYrSen , SinCam tudYn velke paSkartYSYm .
79:1787  uZmYla koeS , no kuSto uZmem uSeSem ok voC . (P. 165)
79:1788  CYn , AtYr kas lijmeke iZe , tudo +maskanurYS mien Suo , no
79:1789  tuSto tudYm vuCenYt . (P. 165)
79:1790  vyta , klat , levaS olmYSto sur lomYZ da Sem tulvuj gYna .
79:1791  pOrtYm tul deC aralen koden seNenYt , no tudYnat ik pYrdYZSe
79:1792  SyCaNYn , SokSo tuleS ENYn . (P. 165)
79:1793  agronom semYn , mYj AtYr ojYm YStenam Yle , no nuno ogYt Suktalt
79:1794  . (P. 165)
79:1795  kadrovik koklaSte CodYra ruYSo sitat , no mYj tuSeCYn uto eNZYm
79:1796  gruzkYS nalYn kertam . (P. 165)
79:1797  +miSel< u ilYS nergen , Skol da kommuna nergen , koStSYZla , Suko
79:1798  kolYn , no kaZne Ske moStYmYZ semYn nunYm orlen . (P. 165)
79:1799  maska muCYStaS tOCa , no +CYmbYlat viAn kidSe dene up AnlYkYm
79:1800  mlandYS SumeS pygYrta . (P. 165)
79:1801  memnan kugeze-SamYCna kuSeCYn tolYnYt ,tidYm iktYnat ojlYmYm
79:1802  kolYn omYm . tolYnYt , manYt Yle , viC kudo . nYlYtSe nergen mut
79:1803  kodYn ogYl , no iktYZe , vyden kondYSYZo dYr , +ozambaj ulmaS . (P. 165)
79:1804  vuj ymbaCYnak paCemYS-vlak mygYren Ertat ... tYSte nuno kugYvarnA
79:1805  kugYt ulYt , tysYSt SemalgYrak-kyrenalge , ime gaj umdYSt tyZvalne
79:1806  koeS . pYZaSYSt SyvYroN semYn ukSlaSte keCat , no utlarakSe puSeNge
79:1807  kOrgYStO ilat . (P. 166)
79:1808  +anA den +tanA akak-SyZarakYn ydYrYSt ylYt , no tysYSt ojYrtemalt
79:1809  Soga . (P. 166)
79:1810  ydYrYSt marlan lektYn , no syanYSt godYmak kaCYZYm kuCen naNgarnYt
79:1811  . (P. 166)
79:1812  tudo aCaZYn toSto SykSO surtYSto ilYmYZlan koZganen . aCaZYn Sem
79:1813  pOrtSYm oSYS savYren , no oknaZe Sagal lijYn . (P. 166)
79:1814  " om kudalte tendam , avij , nigunam om kudalte , - vaSeSYSt ojla
79:1815  +CYmbYlat , - no uS-akYlan liAS ErYkYm puYza . viAn uS dene , aCij ,
79:1816  tYlanet mYj sajYnrak polsen kertam " . (P. 166)
79:1817  kresla vara ymbalanet ik kolo viC muZYr jYdalYm ot pYStYkte ? ..
79:1818  Ske imnem lieS Yle gYn , tYmarte jozakSat tylalteS Yle . peS Yle ,
79:1819  - peS Yle , - jYmYS +izimbaAt . - imn<Ylan nimogaj nelYZat uke ,
79:1820  no koStmetSe aram lieS dYr . (P. 167)
79:1821  nuno zemlAnkYS puren Sogal<YCat , uSYSt kajYS : iktaZ kolo viC
79:1822  saltak , ik turaSke CumYrgen , orol pOrtYSkO pogYnYSo kresan<Yk
79:1823  tySkala CokiAt . CYlanat nuno kresan<Yk ulYt , no kYzYt ymbalnYSt
79:1824  saltak vurgem . (P. 167)
79:1825  tYgaj besporAdkYm upAdnik ok CYte . vurso , kYre , no molan eNYm
79:1826  lakanYS SYndaS . (P. 167)
79:1827  ilYme kurYmYStem ESe ik pOrtYm YStaS vereSteS Caj . teve UZo vere
79:1828  kolxoz Ske YSten pua , mangYC Sokta . memnan dekat tYgaj Zap vaSke
79:1829  tolYn SuES dYr , no kYzYt Skanna YStaS perna . (P. 167)
79:1830  Suko molo tyrlO paSa nergenat komitetCik tulYn dene mutlanYS , no
79:1831  +koCetovYn uSeSYZe En kelge kYSam +lenin nergen Somak kodYS
79:1832  . (P. 168)
79:1833  jorlo marij +jYNgYSte to kolYm kuCa , to mykSYm onCa , no En Suko
79:1834  ZapYm mlande paSa naleS . (P. 168)
79:1835  tide arnASte SijYn nalam , da ves SocmYn naGaj vele . molo Al gYCat
79:1836  jodaS tolYnYt , no ondak poSkudo-vlaklan tuEm . (P. 168)
79:1837  mYj tYlanet ySanem , no SeklanYme nigunamat utYm ok YSte . (P. 168)
79:1838  +arkadij +petroviC , ik-kok Sagatlan kodsa . kol SyrYm Soltem ...
79:1839  - kodaS lieS , no oza deC posna saj ogYl . (P. 168)
79:1840  kudo velYSte ulmYnam palet . iziS umbak kaen ylYna , no razvedCik
79:1841  ulat , muat . (P. 168)
79:1842  Ara SogYmo deC mYj uremYS lektYm , korno dene kajYSe ulaze-vlakYm
79:1843  kytaS tyNal<Ym . Erten kaAt , no mYlanem kelSYSe Skenan velYse
79:1844  ulaze marij uke . (P. 168)
79:1845  paSa nelak ogYl , no +mukamat rodo deC posna YStaS ok lij dokan
79:1846  . (P. 168)
79:1847  koCkaS SiCSaSYSt godYm paSaeN-vlak tolYn SuYC . Sarslam oN kysenZe
79:1848  gYC gazetYm lukto da +ErbYlatlan SuAltYS . - lud ErgYC nergen , -
79:1849  maldYS . - kondYmetlan tau , no ludYnam . (P. 169)
79:1850  kuSeC CYla tYgajZYm palen nalYn Suktet ? - +vaslij maneS . - OrdYZ
79:1851  gYC tolSo-vlak deC kolat Caj ? OrdYZ gYC tolSYZat ojlat , - komissar
79:1852  tYmatlYn maneS , - no En SukYZYm gazet , kniga goC palen nalam . (P. 169)
79:1853  kO pala ... onCYCSYm pila SykYmat voStYlYn vaSlijYC , no vet mYnAr
79:1854  gana tudo burovik-vlakYm utaren ! (P. 169)
79:1855  avaZe iziZYm nalYn SinCeS gYn , akaZe Sol<YZYm SortYn-SortYn Suka .
79:1856  avaZYm tudo YneZ pu , no nimat YStaS ok lij . (P. 169)
79:1857  kalYkYm Ske veket savYren kertat gYn , tudo kaZne SomaketYm kugun
79:1858  SylaS toStde kolYSteS , CYlaZYmat monden , ymbaket gYna onCa .
79:1859  moktanaS om Sono , no kalYk mYjYm kolYSteS . (P. 170)
79:1860  AlYStYna tudYm peS duraklan Sotlat Yle , no tudo peS uSan da CoA
79:1861  rveze Yle . (P. 170)
79:1862  +joSkar gvardeec-vlak nunYm puStaS tOCenYt , no +lunaCarskij
79:1863  pYkSe Caren . (P. 170)
79:1864  +adaSev . gosudar< , memnan vojska pelYZ nare krepost<YS puren ,
79:1865  no tatar voin-vlak peS Cot kredalYt . (P. 170)
79:1866  +rozmari . pOrtkajYk gYna ulam , no tudat Syman . (P. 170)
79:1867  StabYS pOrtYlmeke , +lapenko SkeZ nergen kalaskalaS tyNale ,
79:1868  tYSeC pale lie : vojna tyNalmeke , +k+p+b+c+k den partij +vitebsk
79:1869  obkomYn kyStYmYSt poCeS +rosson rajonYSto istrebitel<nYj batal<onYm
79:1870  YStenYt . no tudYm nemec-vlak vaSke kYren SalatenYt , a +lapenko SkeZe
79:1871  SYlYn koStaS tyNalYn . (P. 170)
79:1872  rvezYrak liAm Yle gYn , moZYC , mYj jol kon<kimat Ciem Yle , molo-SamYC
79:1873  dene munCaltaS tyNalam Yle . no ijgeCem Erten , rodo-SamYC : mYj
79:1874  nYlle ijYm vonCem . (P. 170)
79:1875  kyzen SinCeS Yle tele kastene koNgambake mYjYn koCam da luzga
79:1876  pondaSYZ kokla gYC tyrlO SomakYm ojla Yle . mom gYna ojlen ogYl !
79:1877  no mYj gYn iktYm laCak monden om kert : ala-kuze SymeS piZYn kodYn
79:1878  . (P. 171)
79:1879  +ECan , naganZYm roZ gYC vikten , +AkimYn oNYSkYZo lyen koltYS .
79:1880  no nagan nalYn YS kert . (P. 171)
79:1881  tide ZapYSte nemYC-vlak tolYn SuYC . nuno vigak CerdalYS kyzen
79:1882  kajYSt . karnizYSte kYCalYt , jYrYm-jYr onCat , no +vitA niguStat
79:1883  uke . (P. 171)
79:1884  ikana , revolUcij deC lu-luCko ni oZno , +ozambaj marij-vlak SkolYm
79:1885  poCmo nergen jodYn onCenYt , no nimat lektYn ogYl . (P. 171)
79:1886  +ignantij kugYza +pavYlYm tykYn onCale , no +pavYlYn tysSO toSto
79:1887  gaAk kodo . (P. 171)
79:1888  nuno zemskij naCal<nik deC ik gana vele jgYl jodYnYt , no zemskij
79:1889  naCal<nik +Ser>Al marij-vlaklan kindYm puaS Syden ogYl . (P. 171)
79:1890  " kolYmeSkem , keC ESe ik gana tide oksam kormYZeS pYSten kuCYlt
79:1891  onCaS Yle " , - Sonen +toktaS . tudo ik gana vele ogYl Ara kopaZYmat
79:1892  SiZde kormYZtal onCen , no sadak nimat uke . (P. 172)
79:1893  Sem on . (+AngeldYlan) on kondo Yle taCe syanYm , no unYkatYn CoA
79:1894  SonYmaSYZYm ilemYSkem mardeZ konden . (P. 172)
79:1895  ala ySkYZ dene ojlYmo , ala ESe iktaZ-mo vese polSYS , no +kolUS
79:1896  kasalYk muCko nYl gana savYrnYS . (P. 172)
79:1897  +marta . (kuanen) +oksi eNgaj ! +Urij kuSto? +oksi . AlYSte .
79:1898  +panCuSkin . SoferZo tOrlanen ogYl mo ?  +Oksi . Sukertak tOrlanen ,
79:1899  no +Urijlan AlYse UZ utlarak kelSa . (P. 172)
79:1900  +marina +svetlana dek kurZYn mijYSat , azam kidYSkYZe nale , no
79:1901  tudYZo SortaS tyNale . (P. 172)
79:1902  +SkendYm peSak uSanlan Sotlet , no meat okmakat ogYnal . (P. 173)
79:1903  ovdaCij al<bomYm nale , no kidSe , ozaZYm kolYStdYmo semnYn , peS
79:1904  ErkYn tarvanYleS . (P. 173)
79:1905  ala kYlmYme , ala Cotak CYtYrnaltme dene vujZat CYtYdYmYn korSta .
79:1906  pYrt luS lijmeke , ErtYSe SuCko jydYm SarnaltaS tOCa , no tudo
79:1907  tytYra voSt kojmYla gYna uSeS kodYn . (P. 173)
79:1908  orol pOrtYStO kutYrYmaS iziS SujnYSaS Yle , no tYSke molo eN
79:1909  tolYn purYmo dene mutlanYmaS Carna . (P. 173)
79:1910  urAdnik ala-mo ZapYSte +arslanovYn kidSYm peren SuktYS , nagan
79:1911  mlande ymbake lektYn vozo . +baranov tudYm rualten SuktYS , no
79:1912  tide ZapYStak kyZgO urAdnikYm +miCu pYzYren pYStYS da logarZYm
79:1913  kormYZtYS . (P. 173)
79:1914  " CYla ! " - Sonalten SuktYS +miCu , no tide ZapYSte voktenZak
79:1915  pij optYmo jyk SoktYS . (P. 173)
79:1916  +raA ! - + miklaj , kuanen , ydYrYm kok kidSe gYC rualten kuCYS ,
79:1917  no +raA  pisYn kidSYm SupSYn nale . (P. 174)
79:1918  +arslanov SokSYn ojlaS tyNale , no mutSo keneta kyrYltO . (P. 174)
79:1919  +lUdmila +andreevna Cevergen kajYS , no CurijYStYZe  keneta
79:1920  CyktaltSe tulojYp nezer sortala jOrYS . (P. 174)
79:1921  IlaS Yle tYnYsYn , rakatlanen , no vot vuCYdYmo uver oAr keCYvalYm
79:1922  SergYlt kajYSe kydYrCo jyk semYn joNgalte . (P. 174)
79:1923  SkeZe ala-kuSko ijYn kaAS tOCa , no puS ik verYSte gYna pOrdeS
79:1924  . (P. 174)
79:1925  SoCSYZo ulYZo-ukeZat +miklaj lyman ik ErgYZe vele . SoCSYZo peS
79:1926  Suko SoCYn , no latnYlYtYSte ik tide gYna ilen . (P. 174)
79:1927  tYglajZYm +Alevtinam samYrYk zootexnik kuStaS lektaS kok gana
79:1928  yZO , no " SylYkan ydYr " kok ganat mYskaram vele YStYs . (P. 174)
79:1929  tudYn tuSko ijYn kajYmYZYn uZSo-vlakat lijYnYt . tOCenYt pOrtYltaS ,
79:1930  yZYnat kYCkYrenYt , no tYrSYmaSYSt arameS vele kodYn . (P. 174)
79:1931  ik kastene orol pOrtYStO pogYnYmaS lie . +soprom +eprem deke luvui
79:1932  iktaZ kum gana tolYn yZO , no +eprem sadak YS kaj . (P. 175)
79:1933  keCe , kokYt , arnA ErtYZe , no sadak vuCen Sukten , - +arslanov ,
79:1934  pykenYm nalYn , okna voktek savYrnen SinCe . (P. 175)
79:1935  +ajberdin . pervYj premijYm komsomol brigadYlan puEna .
79:1936  +ApYk . a mo +maUk nergen ik mutYmat oda ojlo ? +Orazaj . pOleklena ,
79:1937  no tol<ko ves gana kaCe-vlakYm it sYrYktYl . (P. 175)
79:1938  - a tYj tunYkten kertat Yle ?  - mYj ? .. tunYktaS ? .. - mexanik
79:1939  papirosSYm kudaltYS da toSkale . - kertaSYZe kertam , no tudlan
79:1940  mYjYn pravam uke . (P. 176)
79:1941  - da tYj kalase , kO kunar konden , materialZe kuSto kiA ? - jodeS
79:1942  +dunaevskij . izibaj vatYZYm onCaleS , CogaS polSYktYneZe .
79:1943  - kondaSYZe kondenYt , no mYj onCen koStYn omYl . (P. 176)
79:1944  +oksi . tamlYZe tamle , no vijZe SoCYn voCSo pinegyn . (P. 176)
79:1945  - it ojgYro , +Eraj - saj ajdeme . - sajZe saj , no peS myndYrC
79:1946  tolYn . tYAt tuSko kaet mo ? (P. 176)
79:1947  - gospoda , kO poCan SydYrYm uZYn ? - jodo oza . - da , da , adakat
79:1948  poCan SydYr tolYn lektYn ! - eSarYS zemskij naCal<nik . - znamo
79:1949  uZYnna ! - jyk Sokta . - o , mogaj Caple konCYS ! - +terej-+drejleben
79:1950  uSna . - CaplYZe Caple , no taklan ogYl tudo tolYn lektYn , - sud<A
79:1951  kutYraS tOCa . (P. 176)
79:1952  tynO jyStO , no pOrtYStO SokSo . (P. 177)
79:1953  pYrdYZ oSo , no kyvar CiAltYme ogYl . (P. 177)
79:1954  SyZarem - inZener , a mYj inZener omYl . (P. 177)
79:1955  pYrdYZ CiAltYme , a kyvar CiAltYme ogYl . (P. 177)
79:1956  tenij keNeZ SokSo Yle , a tele jySto lijYn . (P. 177)
79:1957  +mikita SkeZe poro , a vatYZe peS porYZak ogYl . (P. 177)
79:1958  keCe SokSo , da pasuSto mardeZan . (P. 178)
79:1959  mYj tYSte . da tudo uke . (P. 178)
79:1960  xutorYS lektaS adak kok eN vozaltYn . +mikipYr +ASaAt vozaltaS
79:1961  Sonen , da tydYZYm +grigorij +petroviC den +pajmet +jogor
79:1962  SOren seNenYt . (P. 178)
79:1963  +CopakYn koklan SortmYZat SuYn kolta , da SinCavydSO vele ok lek ,
79:1964  ala-kuSto kelgYSte CotkYdYn SinCa . (P. 179)
79:1965  +mikipYr +ASaAt vozaltaS Sonen ulmaS , da tydYm +grigorij
79:1966  +petroviC den +paimet +jogor SOren seNenYt . (P. 179)
79:1967  +orvanCe ala-mom peleStaS tOCen Yle , kolYm kySkYla numalaS
79:1968  tyNalmYm uZat kYnelaS tOCYS , da ves SoNgYZo CarYS . (P. 179)
79:1969  kOrgYStYZo SYdYZe peSak SolYn kolta , da tide kornYm CYtaS
79:1970  kyleSlan Sotla . (P. 179)
79:1971  obHeZitijYS purYSaSYSt godYm +veruS nunYn deC ojYrlYSat ,
79:1972  pOrtYSkO sodor puren kajYS . +marinat poCeSYZe purYnZe Yle , da
79:1973  +timin kidpyanZe gYC rualten kuCYStat , peleStYS ... (P. 179)
79:1974  +ErbYlat vate-vlaklan peS polSYneZe , da korStYSo jolZo pisYn
79:1975  tarvanYlaS ok pu . (P. 179)
79:1976  +ESeat tYjYn pelenet kaem Yle , da mYlanem Ynde tide korno dene
79:1977  oSkYlaS kyleS . (P. 180)
79:1978  teve tidYZYm , +belinskijYnYm , nalaSak kyleS Yle , da oksa uke
79:1979  . (P. 180)
79:1980  peS ludam Yle , da Al SkolYSto biblioteka uke . (P. 180)
79:1981  peS SydYrkalet Yle , da zakonZo tudo ogYl . (P. 180)
79:1982  Ex , toSto marij manmYla , ypetSe kuZy , da akYletSe kyCYk . (P. 180)
79:1983  teve avatYnat somYlZo peSak Suko ulo , da tazalYkSe uke . (P. 180)
79:1984  " teatrZe ulo , Ynde kum ij paSam YSta , da ilemZe uke " , - poSkudo
79:1985  tydYm onCale . (P. 180)
79:1986  omYl<kan malen koltYmeSkYZe , malYSYn kojYn kiem . tudo malen kolta ,
79:1987  korgaS tyNaleS , da mYj jydvoSt SinCam om tuSkalte , kugun Sylalten-
79:1988  Sylalten Sonkalen pOrdalam . (P. 180)
79:1989  - molan tYge Sonet ? - mYj om Sono , da eN ojla . (P. 181)
79:1990  +ECan vate . Ej , +kuzi tos , +salikatYm +polat +akpajlan ot pu gYn ,
79:1991  peS kugu joNYlYSYm YStet ... +kuzi . tudYZo tuge , da +salikaZe vet
79:1992  ok kelSe . (P. 181)
79:1993  taCe SkoleS pogYnYmaS lijSaS , da ale iktat tolYn ogYl , yZat ?
79:1994  kYnervuj tYStak , da purlaS ok lij . (P. 181)
79:1995  pYrYsat vaSke igYm YSta , da igYZe sokYr SoCeS . (P. 181)
79:1996  adak tYjYmat sveCYllan SogaltaS Sonenam Yle , da tYj tYSte ulat
79:1997  ulmaS . (P. 181)
79:1998  tudYn nimo titakSat uke , da tOra tudYm SinCa mo ? (P. 181)
79:1999  me +saniA dene Sukertak ves semYn Sonenna Yle , da uZamat ,
79:2000  CYla aram . (P. 182)
79:2001  +aCin ik vitrina deC vesYS , kumSYS kaA , CYla vereat kniga .
79:2002  " Ex , - maneS , - saj kniga Suko , da CYlaZYm nalaS ok lij vet
79:2003  . (P. 182)
79:2004  - eSYStYda aCat deC molo pOr>eN uke mo ? kynCYla SydYrYSaS
79:2005  godYm molan smola zavodYSto ilet ?  - izi Sol<Ym ulo , da tudo
79:2006  ale zavodYSto aCijlan polSen ok kert . (P. 182)
79:2007  tudo komandnYj kursYSto partijYS puraSlan zaAvlenijYmat puEn
79:2008  Yle , da laC +kponStadt vosstanij dene CYla pYtYS  . (P. 182)
79:2009  nunYm pytYralnem Yle , da nimat YStaS ok lijYs . (P. 182)
79:2010  mYlanem tide kuvamZak ajda jOra ... SinCaZ gYna soptYrgYS ,
79:2011  da tYglajZe eN deC voZYlSaSlYk ogYl . (P. 182)
79:2012  +tajra . ConemZe latSYn iASYn gaAk , da ydYr ymYrem kYzYtse gaj
79:2013  ilYSYSte Erten oGYl . (P. 182)
79:2014  izaZ den Sol<YZo pYrlA ik oj dene ilen ogYt kert, da mogaj tuSto
79:2015  ESe artel< ? (P. 182)
79:2016  +orina ... mYj Skak peS palem : toSto rYvYZYm tunYkten ot kert .
79:2017  +metrij . tualgYn ... "toSto rYvYZ nij optYSeS piZeS " manme
79:2018  Somakat ulo , da tYj gYna Ynde SonYmaSket SuYn kertat gYn vele
79:2019  ? (P. 183)
79:2020  kuzeZYm peSat SinCem , da mYlanem peleStaSYZe gYna ok lij . (P. 183)
79:2021  +grigorij +petroviClan tamaka SikSYSte SinCaS saAk ogYl , da kuze-
79:2022  gYnat CYtaSak Sona , Al tiAk deC taCYse pogYnYmaS nergen jodYSteS
79:2023  . (P. 183)
79:2024  +tajra ... +jogorat peS yNYSo Yle , da vatYZe una turken YS kert ,
79:2025  mONgeS ojYrlen kajYS . (P. 183)
79:2026  ik tYge manmYlan gYna tYnar ner muCaS oSemmeSke SYrYman ogYl Yle ,
79:2027  da +omYl<kan SumYStYZO +maksilan ky komYlA kien . (P. 183)
79:2028  a koZlamYn mogajZYm te Skeat paleda . CaplYZat peSak Caple ,
79:2029  da puaSat tudYm jOnan . (P. 183)
79:2030  tudYZo tuge , da +salikaZe vet ok kelSe . (P. 183)
79:2031  ynyr +EbatYm +koma AlYSte En jorlYlan , marij jylam jOratYdYmYlan
79:2032  Sotlat ...SoNgat ogYl , kolo viC iAS vele , tuge gYnat kapSe ,
79:2033  tysSO kumlo viC iASYn gaAk koeS . (P. 184)
79:2034  Sudo solYmaStat Ertak +Ebat nergen da baArsola-vlak nergen ojlat ,
79:2035  tuge gYnat molan naNgajYmYm iktYStat raS ogYt SinCe . (P. 184)
79:2036  omo peSak SuES , tuge gYnat kugYeN-vlak deC poCeS kodmem ok
79:2037  Su . (P. 184)
79:2038  pYtartYSlan pOlek korka +akparsYn unYkaZe - +aStYvaj deke vereStYn .
79:2039  aStYvaj koCaZ gaj kyman tN ogYl . ilYSYZat nuZna , tuge gYnat , CYla
79:2040  jyStO-SokSYm CYtenak , Serge korkam pepega . (P. 184)
79:2041  poAnZe Suko ulmaS , tuge guge gYnat jorlYZat Sagal lijYn ogYl
79:2042  . (P. 184)
79:2043  ( fizikYm sdatlYmeke ) vara CYla lieS , tuge gYnat mYj gaem sdatlYSe
79:2044  Sagal mo ? (P. 185)
79:2045  +AnYgan . mYlanem tendan SonYmaSda Serge . tidYm umYlaS tendan
79:2046  deke +akpars kolten . altaS . akpars kolten . tuge gYnat , mYj kYzYt
79:2047  nimat kalasen om kert . (P. 185)
79:2048  morko kantonYm vursaSak ok lij . tuSto marij jYlmYm ilYSYS
79:2049  purtaS tOCat . tuge gYnat , paSaStYm Sukten ogYt YSte . (P. 185)
79:2050  UZgunam ydYramaS-SamYC u jodYS nergenat mutYm luktYt . tuge gYnat ,
79:2051  lYZgajYSte mundYra ArYmaltYn ogYl , nunYn SonYmaSYst utYr talAka ,
79:2052  utYr naraSta . (P. 185)
79:2053  +n+E+p lijme dene klass kredalmaS talYSnYmym tudo uZYn ogYl ,
79:2054  OrdYZeS koden . tide En kugu , En tyN joNYlYS . tidlan tudo partij
79:2055  onCYlan vujYn SogaleS . tuge gYnat , +van<kam paSam YSten
79:2056  moStYdYmYlan SotlaS ok lij . (P. 185)
79:2057  kaZne krasnoarmeeclan , kruZka pundaSeS koStalYn , pele SopYSo
79:2058  vydYm podYltat . tudat umSa nOrtaS vele . kaZnYStYn logar vaS
79:2059  piZSaS gaj koSken , jymO SuES . tuge gYnat , nunYn koklaSte ik
79:2060  oradat uke , ik eNat uditlen ok tolaSe , temmeS jyaS ok jod ,
79:2061  joltaSYZYm Sarnalta . (P. 186)
79:2062  kapitalist-vlak +kominternYm titaklat da Ske kalYk onCYlnYSt CYnYS
79:2063  ( prapYS ) lekneSt . tuge gYnat , Semer kalYk CYnZYm raS palen naleS
79:2064  da poAn-vlakYm symYral Sua . (P. 187)
79:2065  tYjYn uSet pysO ... tuge gYnat , tYj klass den klass kredalmaSYm
79:2066  Ere mondet . (P. 187)
79:2067  tynO SinCYmYZ godYm tudYn pYlYSYZlan tyrlO-tyrlO jyk-jyan Sokta . Ske ,
79:2068  " om kolYSt " manYn uSYZ dene vesYm SonkalaS tYrSa . tuge gYnat ,
79:2069  pyrtys jyk-jyan pYlYSYZlan vaStaltalt Soga ... (P. 187)
79:2070  anuk tyrvYZYn gYna tarvatYS , tuge gYnat , +ECan " kastene "
79:2071  manme SomakYm YNYlYS . (P. 187)
79:2072  Yrlen ma , semalen ma , sadYgak +karpuSYm vatYZak Solten pukSa Yle .
79:2073  taCe ogeSat Yrle , SYdYnat ok koj , tuge gYnat , koCkYS uke
79:2074  . (P. 187)
79:2075  nuno tenij marte maSina vaStareS CuSlat , tuge gYnat , ij eda
79:2076  maSina tyredeS . (P. 187)
79:2077  tudYm xan SolYSt konden , tuge gYnat , xanYm tudo jOrataS tyNalYn
79:2078  . (P. 188)
79:2079  +kostin Cien SogalaSYZe ukeZak manaS ok lij , tuge gYnat tudYm
79:2080  ves SonYmaS Carakla . (P. 188)
79:2081  pisYrak pij deC viAnrak kudaleS . tuge gYnat En lydSO AnlYk manaS
79:2082  ok lij . (P. 188)
79:2083  toSto listovka-vlakat , mutat uke , revolUcionnYj SylYSan ulYt ,
79:2084  no tuge gYnat nunYn tekstYStYSt taCYse keCYlan kylSO Somak ok koj
79:2085  . (P. 188)
79:2086  CYnZYm gYn , tudYn jol koklaStYZe vaStar toA . no rvezYlan tide
79:2087  toA ogYl , a tale deCat tale imne .da ESe mogaj ! SOrmYC kYletYm
79:2088  Cotrak gYna kuCo , a to Ortn<Or gYCet lektYn vozat ! (P. 188)
79:2089  ida tykO , a to ydYrYm temdal koltem . (P. 189)
79:2090  " xa-xa-xa , - voStYl<o tudo , - mYj lymYn tYge kYCkYrYSYm , a to
79:2091  memnan-vlakYm ceNat Yle . (P. 189)
79:2092  " kerek-kYSecYn mon kandY , a to sudYSkY puEm ! " - maneS , sasla ,
79:2093  kroza . (P. 189)
79:2094  it kod mySYleS , oN den tolkYnYm Sul , a to yStYleS ilYSnan kugu Ul
79:2095  ! (P. 189)
79:2096  tau , +zinur , mutYm kolYStmetlan , a to jot olaSte kas veleS
79:2097  SyZaremYm ySanle rveze deC posna SketSYm koltaS lydam . (P. 189)
79:2098  mo tYSte Sogena ? unam tYge vaSlijYt mo ? ajsta kudalYna AlYS ,
79:2099  memnan dek , a to +veruS den +saniA menmam jOrSYn jomdarenYt . (P. 189)
79:2100  - ... tYj kYzYt kuS kaet ? - fundamental<nYj bibliotekYS . - ludaS
79:2101  saj ? ... - pOrYkat puren otYl mo ? peS saj , verZe gYna Sagalrak .
79:2102  miAS tyNal , pYrlA ludYna , a to uCebniket tYjYnat uke dYr ? (P. 189)
79:2103  tyNaltYS SergYn Soga . vesat ystel deke tol<o . raz +lenin Syden , mYAt
79:2104  kolxoz verC kidem pYStem . vozYza . - familijYm , lymYm kalasYza .
79:2105  pamiliemZe - +jorman +ApYk , - paSaS lunCYrgYSo imne gaj lopka lulegan ,
79:2106  topkata kap-kYlan , CoStYra kudYr ypan , vijYm pogen SuktYSo patYr
79:2107  rveze Ske lymZYm kalasYS . - a to maskala paSam YStaS tolaSet ,
79:2108  a mySkYr puSto sadak pusta . (P. 190)
79:2109  +vencov lektYn kajYmek , +evsej CetlYkYS SYndYme rYvYZla pOrt muCko
79:2110  mONgeS-on<YS koSteda ... " kommunYlan kindYm ? - vudYmata semYnZe .
79:2111  - ikte kodde kavaren pYtYSt , ito savYrenat om onCal ! (P. 190)
79:2112  tudo vinamat mo , dobrovol<no kaAS tOCYS , ito YSt nal . (P. 191)
79:2113  uremYSte tYmYk . UZgunam gYna , kudYveCe gYC lektYn , memnan semYn
79:2114  lavYran kelYn , vokteCna iktaZ eN Epten kaA , A kapka jYmal
79:2115  pij , Yrlen , SYdYn optalta . (P. 192)
79:2116  uZdeak SoCmo ElYm , tolSYStla , mYnArYn kamvozYt ymYr lugYC korno
79:2117  kYdalan . Sem pYl Sava ymbakYSt Soleman aArYm , A , SuldYrYStYm
79:2118  todYSt , irlana tytan . (P. 192)
79:2119  korno dene A Sem taga gaj izi parovoz Ske gajYSt Sem-kara lijYn
79:2120  pYtYSe vagon-vlakYm SupSYn kaA , A paSaze-vlak vagonetkYm Syken
79:2121  koStYktat . (P. 193)
79:2122  vakSYSte keCe eda Ere ziAn lieda . A nasat kyrYSteS , A vyd orva
79:2123  poduSka CarpeSteS , A vakS ky SydYr muCaS jylen kaA . (P. 193)
79:2124  ( Ot SinCe ) nunYn A plan tetrad<YSt lugalteS , A aCaZ-avaZ dene
79:2125  paCerlan ilYSYZe Cerlanen vozeS . (P. 193)
79:2126  ( ik oralte gYC ves oraltYS mien-mien pernena , Sot uke )  A pij
79:2127  opta , A savar kykSO , A ozaZe ok male . (P. 193)
79:2128  - Erla A poran tarvana , A jyr toleS , tovat ! - radiom kolYStSo
79:2129  rveze ojla . (P. 193)
79:2130  A +algaeva +pOtYrYm jOrata , ( da +pOtYr tudYm marlan naleS ) A ...
79:2131  - Cudar ! - A SuSaS perevYbor godYm +pOtYr kantispolkomYS
79:2132  vujlatYSYlan vereSteS . (P. 193)
79:2133  A kapka baSY alYp taSlana , A ikenCe urYnnal Ul salalar . (P. 194)
79:2134  purla mogYrYSto - ala kande teNYz umYr tYmYk keCYn lYm lijYn
79:2135  SinCYn , ala mamYk kypsan uZar posto kiA . (P. 195)
79:2136  ( a ves velnYZe Orat vele ) ala ik jyd gutlaSte kande er SoCYn ,
79:2137  ala kava Skak tide verYSte kanaltaS vozYnat , tutlo ypSan UZeS
79:2138  ruStYldalYn , piC malen kolten ? (P. 195)
79:2139  a taCe tudYm palaSat ok lij : mogaj saj koCkYSYZo ulo , CYla
79:2140  ystembake pogen . ala , CYnZe denak , kumYlZo poro lijYn , ala
79:2141  mut lekme deC lydYn . (P. 195)
79:2142  ( kornYS kaAS keCe tepter uke ) ala orvam kYCkYman , ala tereS
79:2143  SupSYktYman . (P. 195)
79:2144  +CaCi tuSakak uSYZo kajYme gaj lie . " +CuZgan kuva teve kuze
79:2145  meZneC SeSkYZYm vaSlieS ? " SonaltYS . no SinCa gYCSe SinCavyd
79:2146  YS lek . ala SortYn pYtaren ,ala SymZO kyZgemYn ? (P. 195)
79:2147  OrdYZ AlYS tudo koStYn tunemYn ogYl , +ENersola goCSat ENYZ pogaS
79:2148  kajYmYZ godYm avaZ dene pYrlA ik gana vele Erten . ala tudYm iktaZ-
79:2149  mogaj kugu pij avYra , ala iktaZ-mogaj osal joCa tudYn dene
79:2150  kuCedalaS piZeS . (P. 195)
79:2151  ( olYk muCko UZo vere , tySkan-tySkan pOdYra oS peledYSla kojYn ,
79:2152  ala-mo tarvanYleS ) ala kySYC kajYSe oS jYksO-vlak kanaS volen ulYt ,
79:2153  ala aSnYme kombo , igYZYm vyden , nOrgO SudYm purlaS lektYn ala oS
79:2154  kombo gaj oSYn CijYSe marij ydYrvlak SinCalanSYdYm pogat -
79:2155  ( myndYrCYn palaS ok lij ) (P. 196) .
79:2156  poCeS ZapYSte +serge vatat Ere ala-molan sYren , aArgen ilen .
79:2157  ala +AndYSev sad SYndYlaS piZmYZ dene tudYn kandalge SinCaZYm monden ,
79:2158  ala +serge vatYm SoNgYlYkSo pokten SuaS tyNalYn . (P. 196)
79:2159  ... ErbYlat meZ SyrtO dene pidme sviterYm Cien . ala tudlan
79:2160  CYnZYmak jyStO , ala ErgYZYn pOlekSe Conlan kelSen , ( da Ereak
79:2161  Cien koStmYZo SueS ) . (P. 196)
79:2162  Al gYC ojYrlen kajYmYZ godYm +pOtYr Ske SoCmo ilemSYlan ala pajdam
79:2163  YSten , ala tudYn kojYSYZo ilYSlan uto nasta vele lijYn  . (P. 196)
79:2164  mom Sonen kalasYSYC tide ? tYjYn ala uSetak kaen , ala memnam
79:2165  igYltaS Sonen tolYnat . (P. 196)
79:2166  kugu er aNYS puSem jolYStYSYmat , serYS lektYm , uZar SarSudYS
79:2167  kumYk vozYn , vyd vek onCen kiem : ala iktaZ pardaS CulmaleS ...
79:2168  . (P. 197)
79:2169  kaCYrin SkenZYn nimogaj titakSe uke gYnat , molo ydYramaS
79:2170  semYnak kokYte Sonkalen : ala tudo Skat vinamat ... (P. 197)
79:2171  +ivan +egoroviC , v obHem , mYj tendam ... Zapda lieS gYn , ala
79:2172  iktaZ kastene memnan deke pureda ? (P. 197)
79:2173  +salika . mom YStaS ? +ECukSat ukes ! ala tudo lieS gYn , tYgaj
79:2174  SuCko ilYS gYC mYjYm utara Yle . (P. 197)
79:2175  +AnYgan . teve olYk marij sotnik +mamiC +berdej +akpars deke tolYn ,
79:2176  tudYZo Ynde mom kalasa , ala . (P. 197)
79:2177  +toktar . ... ilYmem godYm gYlanet pialYm CoNen kodYnem Yle ,
79:2178  Suktem mo , ala . (P. 197)
79:2179  +toktar . ruS SotYSto ... te ilYSYm ogYda umYlo . vijdYme viAn
79:2180  deke liSemaS tOCYman ... ala , ilen-tolYn , pYtYn< ilYSYZat ruS
79:2181  kidYStak lieS . (P. 197)
79:2182  to lum lumeS , to jyr jyreS . (P. 200)
79:2183  to pYl kavam levedeS , to keCe onCaleS . (P. 200)
79:2184  to lYm lYmeS , to Ur UreS . (P. 201)
79:2185  +xan . tYj memnam uZalenat ! tidlan tYjYn vuetYm rual SuaS kyleS ,
79:2186  no poslannik olmeS tolYnatat , tidYm ogYna YSte , mONgO koltena
79:2187  . (P. 204)
79:2188  SokSo lie , tuge gYnat jyr tolYn ogYlat , pakCa saska kyYn
79:2189  SuYn ogYl . (P. 204)
79:2190  onCal kolta : +omYl<ka tolYn SuYn . sodor kapkan poCYn , tudYm
79:2191  nalaS lekman ulmaS , a tudYn urvalte onCYlnYZo tyrlO kYrCa-marCa
79:2192  lijYnat , tOrSten kurZYn lektYn kertYn ogYl . (P. 205)
79:2193  marij adak imn<Ym kuSkYZeS , a ydYr opkYnYn vyl<YZ ymbak
79:2194  SinCeS , da koktYnat kudalYt . (P. 205)
79:2195  mYj CYvYlam , a vyd ij deC jyStO , da sysana vakSeS neCkeStSe
79:2196  mogYr . (P. 205)
79:2197  " kYzYt imn<Ylan kan<YlYrak , a keCYvalYm kugunak kuralYn ot
79:2198  kert , da imnAt tunam peS SupSYlteS " , +maksi ilalSe eNla
79:2199  kutYrkala . (P. 205)
79:2200  Skol SeNgeCYnak +Colpan ENer joga . SYZYm ik ser dene vesYm
79:2201  ij kyvar uSa . telYm turarak serYSte lum purgYZten SYnda , no
79:2202  vydENer Sarla . da ves paCaS ij levedeS . (P. 206)
79:2203  +vakS +vOdYr gae poAnZe mlandYm nalaS kYCalaS tyNaleS , a
79:2204  imn<YdYmYZe , mlandYm kuCaS vijZe ok Suto , da uZalYde ok
79:2205  kert . (P. 206)
79:2206  - ... te maleda gYn , kalYk UmYm vaSke jOrSYn monda , - +mukaj
79:2207  +avYSYm SYltalYme jOre tunYkta . - mYjYm tokan arkYlej yZYkten ...
79:2208  tide vlast< peNgYdem YnZe kert , maneS , a varaZYm vojna lieS ,
79:2209  i toStYm pOrtYltena , maneS . (P. 206)
79:2210  molo pinegYm tYge pYlYS gYC nalatat , vigak vasaraS piZeS , a
79:2211  tide jykSYmat ok luk . (P. 207)
79:2212  tYge SonaltYSat , +veruSYn SinCavydSO tol<o , a SkeZe pOrt ymbake
79:2213  Ere onCa . (P. 207)
79:2214  malaS vozaS Zap SuYnat , vatem tOSakYm SarYS , a mYj pYrYsla
79:2215  koNgambak kyzen vozYm . (P. 207)
79:2216  pervYj lekcijYn tyNaltYSYZe oZnYsek vuCYmo semYn YS liAt,
79:2217  +aCinYn kumYlZYlan ala-mo Zal gaj CuCo , tuge gYnat jYvYrtYmaSYZe
79:2218  CYlamat temdale . (P. 207)
79:2219  me kok Al dene pyAlen-pyAlen tolaSena , da tYnare , a tudo tyge
79:2220  YStYleS , "mlande SoCmo " keCYn pyAm pyAlYkta . (P. 208)
79:2221  ( +ajda jOra ) olYk SudYn ConZo uke , da tudo nimomat ogeS kol ,
79:2222  a ajdeme Conan , vurgYZSo ura Syman . (P. 208)
79:2223  jyr ErtYS , da keCe onCale , no plaH deC posna tygO lektaS ok lij
79:2224  . (P. 208)
79:2225  syzlYvujlan kolo iAt Erten , tuge gYnat kapSe lunCYrij , kakSi ,
79:2226  a ConZo ime roZ deCat SYgYr . (P. 208)
79:2227  Elektrostancij poCaS Amde , no kommunar-vlak +Carla gYC ,
79:2228  +Sernur da +turek gYC unam vuCat , a nunYSt kok-kum keCYSte tolYn
79:2229  kertYn ogYtYl . (P. 209)
79:2230  kolym pogaS tolSo molo joCamat AtYr uZo , no SagalZe +miCu semYn
79:2231  izi kolYm kidYSkYZe peS peregen , EplYn naleS , a +miCu kaZnYZYm
79:2232  umSaZ dek liSemda da pujto tYge tudlan kuStYlgYm YSta - UZYm pual-
79:2233  pual kolta , umSa kOrgYZ dene vudYmata ... (P. 209)
79:2234  tYge ojlYmetlan , +jYvan kugYzaj , sYraS kuleS Yle , no mYj CYtem ,
79:2235  a tYj , uZat , kuze SYdeSkenat ! (P. 209)
79:2236  OrtkYSO nemYC saltak den oficer-vlak CarmatYnak avtobus oknalaS ,
79:2237  omsaS SySkYltYt , no nunYm partizan pulA-vlak solenak solat , a
79:2238  maSina-vlak pudeStYl jylat . (P. 209)
79:2239  +andrij savYrnen onCalAt , kumYlZo todYlalt SuYn Yle , no onCYl
79:2240  kolonnYSto " +varSavAnka " muro kuatlYn SergYlt kajYSat , +andriAt
79:2241  molo komsomolec-vlak dene pYrlA viAn muraS tyNale . (P. 210)
79:2242  orol paSkar jyk , ErkYn-ErkYn torlen , Al muCaSeS jomeSat ,
79:2243  tYmbajYn pYlYSYZlan +tojvijYn tOrsYrYn Sum kYltkYmYZ gyna Sokta ,
79:2244  da oNYm ovarten , ojgaNYn SylaltYmYZ dene saNgaZe vydYZga . (P. 210)
79:2245  ... OrmYzan ilemZe , myndYrC onCalmek , kudalten kodYmo , SulaS
79:2246  tyNalSe toSto zavodla koeS. ( tuge gYnat , ) Cakrak mietat , ilemZe
79:2247  vokten ArnYSe imn<YZYn SarSudo nultYmYm uZat , ale vatYZe vozakeS
79:2248  oltaS pu pudYrgYm numal tolmo gYC koeS . (P. 211)
79:2249  onCYl orva piZYn SinCeSat , tudYn jYr kyrtn<O kol<mo dene kynCen ,
79:2250  lavYraZYm kYSken , peSkYde rokYS SuaS tYrSat , A korno voktenYse
79:2251  puSeNge parCam , ruEn, , kYSal gaj lavYraSke optat . (P. 211)
79:2252  keCe YrYkta , tuge gYnat mlande ymbalne ale jyStO . (P. 213)
79:2253  keCe YrYkta gYnat , mlande ymbalne ale jyStO . (P. 213)


80:1  80                                CoA rYvYZ **19**
80:2     ikana keNeZYm lydSO meraN kuZu koZ tyNYStO Sogen . koZ ymbaC
80:3  pygYl<mO Sop Sokten volen vozeS .  meraN  -  davaj kudalaS .
80:4  " sOj toleS ! "  -  manYn ,  ConZo lekSaS gaj kYCkYrla .  kudalmYZ
80:5  godYm lydSO meraN urYm vaSlieS :
80:6    -  meraN taN ,  kuSko tYnare kudalat ,  kalase ?  -  maneS ur .
80:7    -  Skat vaSke ,  ur taN !  ajda ,  ajda vaSkerak ,  sOj toleS ,  ot
80:8  umYlo mo ? !  -  maneS meraN .
80:9     uret ,  sOj deC lydYn ,  meraN poCeS CYma vele :  pYStek-puStek kyCYk
80:10  jolZo dene tOrsten-tOrsten kudaleS .  ur Ske vujZo dene Sonalta :
80:11  "  jOra mYlam meraN SiZtarYS ,  uke gYn vuemat jomeS Yle " .
80:12     AtYr kudalmeke ,  korem vokten rYvYZYm vaSlijYt  koCkaS kYCal koStSo
80:13  rYvYZ ,  SinCaZYm karen ,  OrYn jodeS :
80:14    -  Ej ,  taN-vlak ,  kuSko tYge kudalYda ? ! **20**
80:15    -  sOj toleS ,  sOj !  -  vaSeStat nunYSt .
80:16     rYvYZat , sOj deC lydYn ,  nunYn dene pYrlA kudaleS  .   CYlanat peS
80:17  lydYnYt .
80:18     Atyr kudalmeke ,  Sem CodYra pokSelne kugu pirYm vaSlijYt . pirYlanat
80:19  " sOj toleS !  " manYt .  pirat nunYn dene kudaleS .
80:20     Ynde CodYram lektYna manmYSt godYm maskam vaSlijYt .  maska
80:21  sYren peleSta :
80:22    -  Ej , taN-vlak ,  CarnYza , uke gYn CeCas kyrYSt kYSkem !
80:23    -  ajda ,  maska taN ,  sOj toleS !   -  manyt nYlYtYnat .
80:24     maska lydmYZ  dene mun<Yr-mun<Yr vele koeS ,  -  SeNgekYZe  onCen-
80:25  onCen ,  kertmYZYm kudales .
80:26     vara kudalmYSt semYn noen pYtatat ,  ik pOrtYSkO mien purat .
80:27  tuSto saj gYna ilaS tyNalYt .
80:28     ilen-ilen ,  ikana nunYn koCkaSYSt izemeS .  rYvYZYm SYl kYCalaS koltat ,
80:29  meraNYm  somYlkam YStaS kodat .  rYvYZ ENer vokten SYlYm kYCalYn koStmYZ
80:30  godYm ik ConanYm uZeS :  kum OrYSan ,  nYl jolan ,  a SinCaZe uZargyn-kandYn
80:31  vele koeS .  rYvYZ mONgYZO mien SuESat ,  Sylen kertde ojla :
80:32     jOrYm kYCal koStmem godYm ik ConanYm uZYm :  kum OrYSan ,  nYl jolan ,
80:33  SinCaZe uZargYn-kandYn vele jyla .  tudYm taCe SYl koCkaS unalYkeS
80:34  yZYn tolam ,  -  maneS .
80:35     CYlanat rYvYZYn ojlYmYZYm kolYStYt ,   unalYkeS yZYn tolaS kelSat .
80:36    -  no ,  -  maneS rYvYZSe ,  -  koA SYl ystembalne lijZe .
80:37  SkeZe ula yZaS lektYn kaA .  meraN koA SYlYm Solten AmdYla .
80:38  ikmYnAr Zap gYC rYvYZ tolYn pura .  -
80:39    -  una vaSke tolYn SuES .  no me CYlanat SYlYn vozYna .
80:40  una nalaS meraNYm gYna kodena ,  - maneS rYvYZ .
80:41     tunamak En pervYj maska kugu olYmbal jYmak puren vozeS ,
80:42  pire komaka SeNgek  SYleS ,  ur - kaStaSke ,  rYvYZ - SOldYravake .
80:43  una nalaS kodSet okna vokten Soga .
80:44     yZmO una tolYnat pura ,  SYl ypSYm SiZYn ,  vik ystembake kyzen
80:45  kaA ,  koA SYlYm koCkaSat tyNaleS ,  SYlYm koCSYZla ,  SOldYrambalne
80:46  modSo poCYm uZYlalta . mYr-mYr-r  pYSkYren kolta da ,
80:47  kok jolZo dene SogalYn ,  tupSYm kadYrten ,  poCSYm Sogalta .
80:48  pOrt oza-vlak ,  ConYSt lekSaS gaj lydYn ,  lektYn kudalYt . **21**
80:49    -  paSam rYvYZ puZYS !  -  manYt .  -  sut logar !
80:50  iziS CYta gYn ,  ok lij Yle mo ? !  uke ,  poCYm ryzaS kyleS !
80:51    -  manYn ,  rYvYZYm SudalYt .
80:52    pYrYsat ,  mySkYrZYm temen ,  lektYn kaA .
80:53    kum keCe ErtYmek ,  pYrYs deC kodSo SYlYmat koCkYn pYtarat .
80:54  vara kaNaSaS tyNalYt :  kO izirak ,  tudYm SYllan YStaS .
80:55    En onCYC urYm SySkYl koCkYt .  kum keCe gYCYn  -  meraNYm .
80:56  rYvYZ dekat Ceret tolYn SuES ,  no tudo amalYm muES .
80:57    -  Erdene malen kYnelmeke ,  kOn tyrvYZO yAn lies ,
80:58  tydYm SySkYl koCkYna ,    -  maneS rYvYZ .
80:59    kas koCkYSYm YStat ,  malaS vozYt .  rYvYZ jYSt gYna kYneles ,
80:60  pod tyr gYC yjYm parnASkYZe udYraleS da pirYn umSaSkYZe mien jYgalta .
80:61  Erdene kYnelYn onCat  -  pirYn tyrvYZO yAn .   mom YStaS ?
80:62  maska pirYm pytYral pYSta  da atlaS tyNaleS .
80:63    pirYm rYvYZ den maska koCkYn pYtarat .
80:64    pire SYlYm koCkyn pYtarYmeke ,
80:65  laC tulYSt pYten kaA . amallan rYvYZ tulYm muaS  jOnYm muES .
80:66    -  teve kySnO kugu tul ulo ,  maska taN ,   -  maneS rYvYZ ,  maskalan
80:67  tYlzYn onCYkta .
80:68    maskaZe kalasa :
80:69    -  kidem ok Su vet !
80:70    -  a tYj koZ vujYS kyzO da CYram nalYn tuSkalte , -  maneS rYvYZ .
80:71    maska mun<Yr-mon<Yr  koZ vujYS kyza da CYram tYlzYSke SuA .
80:72    -  uke ,  uke ,  rYvYZ taN ,  tul CYraS nimaAt ogeS piZ !   -
80:73  maneS maska koZ vuj gYCYn .
80:74    -  tOrStaltenrak Sujo ,  tOrStaltenrak Sujo !  tunYkta rYvYZ .
80:75    maska tOrStaltenrak  Suen kolta - tunamak ,
80:76  kryn Sokten ,  mlandYS volen vozeS .
80:77    rYvYZ taCe marteat maska SYlYm koCkYn ila .
80:78    jomak - on<YS !  mYj - ten<YS !  jomak vueS -
80:79  tulvondo ,  mYj vueSem  -  yj voCko .

81:1  81                      rYvYz den ur **24**
81:2     marij kajYkvuso kuCas olYkeS vYnemYm kynCa da jyrZe tOrlen SYnda .
81:3  tudo vYnemYS ur olYk goC kudalSYZla puren kaA .  tudYm poCeSYZe
81:4  rYvyZ pokten ,  tudat vYnemYS puren kaA .  ur vYnem jYr peS
81:5  kudalYSteS da ojla :
81:6     - mYjYn SydO SonYmaS ,  - maneS .
81:7     - mYjYn ik SonYmaS gYna ,  - ojla rYvYZSe .
81:8     tYge nuno Er marte ilat .  Erdene marij toleS .
81:9  rYvYZ ,  marij tolmYm SiZYn ,  kolYSo gaj lijYn vozeS .
81:10  a ur Ere jYr kudalYSteS .
81:11     marij vYnemYm poCYn onCaleS .
81:12     - Ex mogaj pial !  koktYn ulYt ,  - maneS . - no rYvYZSe CYten
81:13  kertYn ogYl ,  uZat ,  kolenat kolten .
81:14     marij ,  vYnemYS puren ,  rYvyZSYm ,  nalYn ,  kyS Sua .
81:15  a ur marijlan SkenZYm YneZ kuCYkto ,  Ere vYnem jYr kudalYSteS .
81:16  marij tudYm kuCa da puSteS . rYvYZ tYgutlaSte kudal kolta .
81:17  marij lektYn onCa - rYvYx uke .  marij ik ur dene mONgYSkYZO kaA .

82:1  82                     lydSO meraN **25**
82:2     meraN ,  Erden Erak pomYZaltYn , pasuS kudaleS .
82:3  vaSkYSYZla ,  SudYSYrCYkYm toSkal kolta .  tidlan SudYSYrCYk sYra ,
82:4  meraN pOrtYm muYn ,  pYrdYZ SelSYS puren SinCeS .  kas lijmeke ,
82:5  meraN pOrtYSkYZO tolYn pura . tidYm SiZYn ,  SudYSYrCYk Cik-Cirik ,
82:6  Cik-Cirik muralten kolta . meraN pYlYSYm Sogalta .  SudYSSYrCYk
82:7  adak Cik-Cirik ,  Cik-Cirik muralta .
82:8     meraN peS Cot lydeS .  ulo kertmYZ dene CodYraS lektYn kudaleS .
82:9  kudalSYZla ,  rYvYZYm vaSlieS .
82:10     - kuS kudalat ,  meraN ?  - jodeS rYvYZ .
82:11     - Ej rYvYZ tos .  pOrtYSkem ala-kO puren . pokten luktaS polSo .
82:12     - kuse om polSo ,  polSem , - maneS rYvYZ .
82:13     meraN den rYvYZ pOrt dek kudal tolYt .  omsam poCYm ,  rYvYZ vujZYm
82:14  CYka .  tunamak SudYSYrCYk Cik-Cirik ,  Cik-Cirik muralten kolta .
82:15     - uke ,  meraN ,  mYj lydam .  tYjYn pOrtYSket alakO puren ,  - maneS
82:16  rYvYZ ,  lydYn ,  CodYraS kudal jomeS .
82:17     mom YStaS ?  meraN CYlt OrYn .  ojgYZ dene SortYnat kolta .
82:18  pOrtSO vokten AtYr SinCat ,  adak CodYvaSke kudaleS .  pirYm vaSlieS .
82:19     - nu ,  meraN ,  koCkam vet ,  - maneS pire .
82:20     - Sogo ,  it koC ,  pire izaj .  mYjYn peS kugu ojgo vet .
82:21     - mo tygaj ?
82:22     - pOrtYSkem ala-kO puren .  pokten luktaS polSo ,  maneS meraN .
82:23     pire yZdYmO unam pokten luktaS kOna .  koktYn meraN pOrtYS kudalYt .
82:24  tolYn puYt .  pire pOrtYS puren SogaleS ,  kYCkYral kolta :
82:25     - ko meraN pOrtYS puren ,  lekSe !
82:26     SudYSYrCYk Cik-Cirik ,  Cik-Cirik muralten kolta .  jykYm kolYn ,  pire
82:27  lydeS .  pOrt gYC lekteS da CodYraSke kudaleS .
82:28     meraN adak Sketak kodeS .  pOrtYS puraS lydeS .  SortYn SinCa-SinCa
82:29  da adak CodYvaSke kudaleS .  tuSto maskam vaSlieS .
82:30     - kuS kudalat ,  meraN ?  - jodeS maska .
82:31     - E ,  miSa izaj ,  ala-mom gYna YStYman ?
82:32     - mo tugaj ?
82:33     - pOrtYSkem ala- kO puren .  iktat pokten luktYn ok kert .
82:34  rYvYZ dekat mienam . pirat mien onCYS .  **26**
82:35  CYlanat lydYt . Ynde tYAk polSen kertat gYn vele .
82:36     - kO tugaj puren ?  onCalSaS ,  onCalSaS ,  - maneS maska .
82:37     koktYn meraN pOrtYS kaAt .  mien SuYt ,  maska pOrtYS puren SogaleS
82:38  da kalasa :
82:39     - kO meraN pOrtYS puren ,  lekSe !  uke gYn kYren koltem !
82:40     SudYSYrCYk Cik-Cirik ,  Cik-Cirik ,  muralten kolta . maska ,
82:41  tYgaj jykYm kolYn ,  pYlYSYm Sogalta . SudYSYrCYk adak Cik-Cirik ,
82:42  Cik-Cirik muralta .  maska lydeS .  kYbYz-kobYz pOrt gYC lektYn ,
82:43  CodYraS kudaleS .
82:44     meraN adak Sketak kodeS .  mom YStaS ?  kuS puraS ? meraN
82:45  SorteS .  tY ZapYSte meraN dek agYtan tolYn lekteS .
82:46     - meraN ,  molan tYnar Sortat ?  maneS agYtan .
82:47     - kuze ot Sort .  pOrt deC posna kodYnam .
82:48     - kuze tuge ?
82:49     - ala-kO puren .  iktat pokten luktYn ok kert .
82:50     - ajda onCena .  kO tugaj puren ? !
82:51     agYtan ,  kYdetlen-kYdetlen ,  pOrtYS pura da muralten kolta :
82:52     ku-ka-re-ku-u ! meraN pOrtYs kO pure-en ? !
82:53  SudYSYrCYk Cik-Cirik ,  Cik-Cirik muralta .  tidYm kolYn ,  agYtan ,
82:54  pYrdYZ dek mien ,  SelSe gYC SudYSYrCYkYm CyNgal lukteS da koCkYn kolta .
82:55     E ,  tidlan meraN kuana .  CYla CodYrase AnlYk-vlakYm SkeZ dek
82:56  yZYn konda .  CYlanat agYtanYm moktat .  agYtanZe ,  kojYSlanen ,
82:57  SuldYrZYm peralten ,  muralten kolta :
82:58     mYj En tale ula-am !
82:59  tiddeC vara meraN Ske pOrteSYZak kodeS .

83:1  83                 tumna den rYvYz **28**
83:2     tumna CaSka vueS pYZaSYm YSta . kum igYm lykteS .  tuSko rYvYZ
83:3  toleS da muralta :
83:4                          tumna ,  tum-tum ,
83:5                          ik igetYm kudalte ,  tum-tum ,
83:6                          kyzenat koCkam ,  tum-tum ,
83:7                          volenat koCkam ,  tum-tum ,
83:8                          ruEnat koCkam ,  tum-tum ,
83:9                          ik igetYm kudalte , tum-tum !
83:10     tumna SorteS-SorteS ,  ik igYZYm kudalta .  rYvYZ tudYm er voktek
83:11  naNgaAt ,  koCkeS .
83:12     Er lieS ,  rYvYz adak tumna dek toleS da muralta :
83:13                          tumna ,  tum-tum ,
83:14                          ik igetYm kudalte ,  tum-tum ,
83:15                          kyzenat koCkam ,  tum-tum ,
83:16                          volenat koCkam ,  tum-tum ,
83:17                          ruEnat koCkam ,  tum-tum ,
83:18                          ik igetYm kudalte , tum-tum .
83:19     tumna SorteS-SorteS da adak ves igYZYm kudalta .  rYvYZ tumna
83:20  igYm nalYn kaAt ,  er vokten koCkeS .  tumna mygYren-mygYren SinCa .
83:21  Sogerten toleS .
83:22     - molan mygYret ,  tumna ? - maneS Sogerten .
83:23     mom ot mygYrO .  - maneS tumna .  rYvYZ toleSat ,  lydYkten-
83:24  lydYkten ,  igem-vlakYm kudaltaS jodeS . **29**
83:25     Sogerten maneS :
83:26     - kyzen koCkaSYZe kidSe uke ,  ruEn koCkaSYZe tovarZe uke ,  molan
83:27  rYvYZlan igetYm pokSet ?
83:28     Sogerten CoNeSten kaA .  Er lieS .  rYvYZ adakat toleS da
83:29  muralta :
83:30                          tumna ,  tum-tum ,
83:31                          ik igetYm kudalte ,  tum-tum ,
83:32                          kyzenat koCkam ,  tum-tum ,
83:33                          volenat koCkam ,  tum-tum ,
83:34                          ruEnat koCkam ,  tum-tum ,
83:35                          ik igetYm kudalte ,  tum-tum !
83:36     tumnaZe maneS :
83:37     - molan tYlat igem kudaltem ?  kyzen koCkaS - kidet uke ,  ruEn
83:38  koCkaS - tovaret uke ,  kYzYtat kok igem ondalen koCkYC .
83:39     - i-i ,  tYge Sogerten kalasen ! - maneSat ,  rYvYZ kaA .
83:40     kaA-kaA ,  er vokten vozeS ,  kolYSYn kojYn kiA .
83:41  Sogerten rYvYZ deke toleS ,  muralta :
83:42                          SinCa koAt koeS - CYgYrdYk ,
83:43                          SinCa koAt koeS - CYgYrdYk !
83:44     rYvYZ deke Sogerten miA ,  SinCaZYm CyNgalaS tOCa ,  rYvYZ tudYm
83:45  rualtenat kuCa .
83:46     - molan tumnalan kalasYSYC ? - maneS .
83:47     - kalasenam gYn ,  mo lijYn ? - maneS -Sogerten .
83:48     rYvYZSe ojla :
83:49     - tYjYm kYren puStam !
83:50     SogertenZe maneS :
83:51     - kYret gYnat ,  om kolo ,  toSket gYnat ,  om kolo ,  kum  pYrCe
83:52  poCem kuCen ,  SyjSO kaSkaS lupSalat gyn vele kolem .
83:53     rYvYZ SogertenYm kum pYrCe poCSo gyC kuCen lupSal kolta ,  kide-
83:54  SYZe kum pYstYl vele kodeS . Sogerten CoNeSten kaA da maneS :
83:55     rYvYZym ondalYSYm ,  rYvYZYm ondalYSYm !
83:56     jomak - umbak ,  mYj - tembak .

84:1  84                    sut pire **31**
84:2     pire ,  urmYZ-urmYZ ,  logarZYm temaS kYCaleS .  uZeS : korno dene
84:3  jYvan kaA .  pire jYvan deke kudal miA .
84:4     - jYvan ,  mYj tYjYm koCkam ,  - maneS .
84:5     jYvan pirYlan kalasa :
84:6     - oj ,  pire ,  rodem ,  mYjYm koCkYn ,  mo Sot !  mYj tYlat joSkar
84:7  uZgam urgen puEm . tYj peS kYlmen koStat ,  mYlanem tYj YZal vele CuCat .
84:8     pire Sonalta-Sonaltat ,  jyStO toleS manYn ,  jYvan dene kelSa .
84:9     - jOra .  joSkar uZgam urgen puEt gYn ,  mYj tYjYm kolYmeSkem
84:10  om mondo Yle ,  - maneS   .
84:11     - joSkar uZgam CijYnet gYn ,  mlandYSke kumYk voC ,  kYzYtak urgaS
84:12  tyNalam ,  - maneS jYvan .
84:13     pire ,   kuanen ,  mlandYSke jolZym Cumalten ,  kumYk vozeS .
84:14  jYvan CumkaZ gYn kestenZYm lukteS da pirYm tupSo da vujZo gYn kYraS
84:15  tyNaleS .  kunare kertmYZYm kYrat ,  Ske kornYZ dene oSkYleS .
84:16     pire ,  uSYZo iziS nurYmeke ,  pYkSe kYnel SinCeS .
84:17     - u-u-u ,  jYvan mYlan peS motor joSkar uZgam Cikten kodYS !
84:18  Ynde tele jyStO toleS gYn ,  ala kYlmaS om tyNal .
84:19     pire adak umbake kaA .  ala iktaZ-mo koeS manYn ,  pasu jYr
84:20  onCYSteS . kurYk ymbalne tagam uZeS .  tuSko kudal kyza da
84:21  tagalan kalasa :
84:22     - taga ,  mYj tYjYm koCkam vet !
84:23     taga ,  lydYn ,  pirYlan kalasa : **32**
84:24     - Sogo ,  rodem ,  Skat uZam ,  tYj peS SuZenat !
84:25  umSatYm karen SiC ,  mYj Skeak tOrStem .  purYn koCmeSket ,  luCo
84:26  vigak nelYn kolto .
84:27     pire umSaZYm karen SinCeS da tagan tOrSten purYmYZYm vuCen SinCa .
84:28  taga Cakna-Cakna da pirYn saNgaZYm ,
84:29  kudal mien ,  tyken kolta ,  pire kurYk jYmake top gaj mien
84:30  vozeS .  taga poCSYm ryzalta da Ske kaSakYSkYZe kudaleS .
84:31     pirat ,  uSYZo purYmek ,  pYkSe kYnel  SinCeS da Sona :
84:32     - u-u-u ,  mySkYrem peSak naCarYn teme ,  purYn koCkam gYn ,
84:33  sajrak temeS Yle ,  purde nel<Ymat ,  YZYmak tem .
84:34     adak pire SkanZe pial kYCalaS kaA . olYkYSto imn<Ym uZeS.
84:35  imne deke kudal miA da kalasa :
84:36     - imne ,  mYj tYjYm koCkam vet !
84:37     imne pirYlan kalasa:
84:38     - oj ,  taNem ,  mYjYm kockYn , mo Sot ?  SeNgekem tol-An ,
84:39  mYjYn tyZem pYrCem lud , - imne pirYlan poCSYm onCYkta .
84:40     pire imn<Yn poCSYm ludaS tyNaleS .  tyZem pYrCYm ludmYZ godYm ,
84:41  imne pirYn saNgaZYm CumalYnat kolta . pire kumYk-komlYk mien vozeS .
84:42  imne SinCal kolta da kudaleS .
84:43     pirat ,  uSYZo purYmeke , pYkSe kYnel  SinCeS da Sonen  SinCa :
84:44     - u-u-u ,  tyZem pYrCYm ludYm da vuem vele pOrdaS tyNale ,
84:45  uSemat kajYS ,  nimom om Sarne ,  - maneS .
84:46     pasu pokSelne adak pire okSaklen kudaleS .  Ynde Al deke mien
84:47  SuES .  pijYm vaSlieS .
84:48     - nu ,  Ynde mYj tYjYm koCkam ,  - manYn ,  pijlan kalasa :
84:49     - Sogo ,  taCe ozamYn syanZe ,  ajda tuSko SYl koCkaS kaena ,
84:50  muren-kuStenat onCYktena ,  -  maneS pij .
84:51     pire den pij syanYSke kudalYt .  pij kapka jYmaC kudal pura ,
84:52  pire - pij SeNgeC .  pij pOrtYSkO ,  pirat - tuSkak.
84:53  pij ystel jYmake ,  pirat - tuSkak .
84:54     pOrt tiC kalYk .  murat ,  kuStat ,  SyvYrYm Soktat ,  tymYrYm
84:55  kYrat ,  pOrt surga vele .  ystembaCYn mo veleS , mo joga - CYla
84:56  pire den pij koCkYt . pire puSteSat ,  pijlan kalasa :
84:57     - ox ,  joltaSem , peSak puStYnam !  ik gana mYAt muralten
84:58  koltem ala mo ? **33**
84:59     piAt pirYm tunYkta :
84:60     - ajda muro taCe syan vet ,  murYmo keCe !
84:61     pire muralten kolta :
84:62     - u-u-u !
84:63     ulo syan kalYk tYp lieS ,  jYrvaS onCat ,  tygO lektYn kurZYt ,
84:64  niguStat pire ok koj .  adak savuS syan marij den vate-vlakYm
84:65  kuStaS lukteS .
84:66     pij adak pirYm tunYkta :
84:67     - mij ,  tYAt kuStaS lek !
84:68  pire verZe gYC tOrSten kYneleS da kuStaS tyNaleS . kalYk kYCkYraS
84:69  tyNaleS :
84:70     - pire !  - pire !   CYlanat pirYm kYraS piZYt .
84:71  pirYm nuStYn pYStat da tygO luktYn kudaltat . pij muralten kolta :
84:72                         tYge-tuge ,  mo tuge ?
84:73                         molan tuge ,  mo tuge ?
84:74                         kapem izi ,  vuem SOrtn<O -
84:75                         tuSman pirYm ondalYSYm !
84:76     jYvanat ,  lektYn ,  muralten pua :
84:77                         typ , typ tymYret ,
84:78                         lil ,  lil , SyvYret .
84:79                         ondalen koStSo piretYm
84:80                         ondalen koden ona kert mo ?
84:81     vytaSte murYmo jykYm taga koleS da ,  tudat kalYk koklaS kudal
84:82  lektYn SogaleS ,  pirYm onCYkten ,  muralten kolta :
84:83                         Cape ,  Cape Capaem ,
84:84                         mogane kurYkYm ok kyzO ?
84:85                         tY kiAlSe sut piretYm
84:86                         Ergal symYren omYl mo ?
84:87     tY murYm kolYn ,  imne kudal lekteS .  kalYk onCYlno SogalYn ,
84:88  tavalten ,  muralten kolta :
84:89                        tyZem SydO Sar pYrCem ,
84:90                        joSkar pota poCeem !
84:91                        CYmeStalYn CumalYn ,
84:92                        pirYlan uSYm purtYSYm .
84:93     CYlan ,  kolYStYn ,  onCen Sogat .  jYvanat ,  imnAt ,  tagat ,
84:94  piAt ,  CYla syan marnAt ,  pire jYr pogYnen ,  SyvYr Sokten ,
84:95  tymYrYm peralten murat :
84:96                        ystel jolet - nYl jolet ,
84:97                        mogaj koCkYSYm ok numal ?
84:98                        tYgaj kugu uSna dene
84:99                        mogaj tuSmanYmat ona seNe !

85:1  85                   kaza den maska **36**
85:2     ilenYt kugYza den kuva .  nunYn ik kazaSt ulmaS .
85:3  ilat-ilatat ,  kugYza den kuva kolen koltat ,  a kaza Sketak pOrteS
85:4  kodeS .
85:5     kaza kum paCam YSta ,  Ske koZlaSke kaAS tarvana ,  igYZe-vlaklan
85:6  kalasen koda :
85:7     - kugu jykan toleS gYn ida purto .  izi jykan toleS gYn ,  purtYza .
85:8     kaza kaen kolta . koZlaSte ,  kupYSto koSteS ,
85:9  mONgYZO toleS ,  pOrtSO dek SuESat ,  muraS tyNaleS :
85:10                            koZlaSkYZat miAl<Ym ,
85:11                            koZla SudYm purlal<Ym .
85:12                            kupYSkYZat mial<Ym , **37**
85:13                            kup SudYm purlal<Ym .
85:14                            pel vodarYStem SOr ,
85:15                            pel vodarYStem yj .
85:16                            igem-vlak ,  poCsa !
85:17     tYge muralten ,  omsam tykalta .  paCaZe-vlak omsam poCYt .
85:18  kaza pura ,  nunYm pukSa .  kas lieS , malaS vozYt .  Er lieS ,
85:19  kYnelYt .  koCkYt-jyYt .  kaza koZlaSke kaAS tarvana ,
85:20  paCaZe-vlaklan kalasen koda :
85:21     - kugu jykan toleS gYn ,  ida purto ,  izi jykan toleS gYn ,  purtYza .
85:22     kaza kaen kolta .  kaza kaen gYna Sukta ,  tulYn pOrtSO deke maska
85:23  toleS ,  kugu jyk dene muraS tyNaleS :
85:24                            koZlaSkYZat miAl<Ym ,
85:25                            koZla SudYm purlal<Ym .
85:26                            kupYSkYZat miAl<Ym ,
85:27                            kup SudYm purlal<Ym .
85:28                            pel vodarYStem SOr ,
85:29                            pel vodarYStem yj .
85:30                            igem-vlak ,  poCsa !
85:31     - uj-juj !  ola poC !  - manYt kaza paCa-vlak ,  -  memnan
85:32  avana ogYl .  tide kugu jykan .
85:33     maska kaA ,  kyvar jYmake puren SinCeS .  tide ZapYSte kaza tolYn
85:34  SuES ,  muraS tyNaleS :
85:35                            koZlaSkYZat miAl<Ym ,
85:36                            koZla SudYm purlal<Ym .
85:37                            kupYSkYZat miAl<Ym ,
85:38                            kup SudYm purlal<Ym .
85:39                            pel vodarYStem SOr ,
85:40                            pel vodarYStem yj .
85:41                            igem-vlak ,  poCsa !
85:42     avaStYm poCYn purtat .  kaza paCaZe-vlakYm pukSa ,  jykta .
85:43  kas lieS ,  malaS vozYt .  Er lieS ,  malen kYnelYt .  koCkYt-jyYt .
85:44  kaza melna ruaSYm luga ,  koNgambake kyzYkten SYnda .  vara Ske
85:45  koZlaSke kaA .  kajYmYZ godYm igYZe-vlaklan kalasen koda :
85:46     - kugu jykan toleS gYn ,  ida purto ,  izi jykan toleS gYn ,  purtYza !
85:47     kaza kajYmeke ,  maska kyvar jYmaC lekteS da izi jyk dene muraS tyNaleS :
85:48                            koZlaSkYZat miAl<Ym ,
85:49                            koZla SudYm purlal<Ym .
85:50                            kupYSkYZat miAl<Ym ,
85:51                            kup SudYm purlal<Ym .
85:52                            pel vodarYStem SOr ,
85:53                            pel vodarYStem yj .
85:54                            igem-vlak , poCsa ! **38**
85:55     kaza paCa-vlak omsam poCYn koltat - avaSt ogYl ,  maska !  kaza
85:56  paCa-vlak lydmYSt dene yStervoStYr jYmake SYlYt .  maska pOrtYSkO
85:57  pura ,  onCa :  kaza paCa-vlak uke ulYt .  pOrtYStO koSteS-koSteSat ,
85:58  koNgambake kyza .  koNgambalne melna ruaSYm loptYk-loptYk lugalta .
85:59  kaza paCa-vlak voStYl koltat .  maska koNgambaCYn sodor gYna vola
85:60  da ik kaza paCam koCkYn kaA .  Ske vara adak kyvar jYmake puren SinCeS .
85:61     kaza toleS ,  pOrtSo deke SuESat ,  muraS tyNaleS :
85:62                            koZlaSkYZat miAl<Ym ,
85:63                            koZla SudYm purlal<Ym .
85:64                            kupYSkYZat miAl<Ym ,
85:65                            kup SudYm purlal<Ym .
85:66                            pel vodarYStem SOr ,
85:67                            pel vodarYStem yj .
85:68                            igem-vlak , poCsa !
85:69     paCaZe-vlak poCYn purtat ,  avaSt nunYn deC jodeS :
85:70     - ik akada kuSto vara ?  - maneS .
85:71     kaza paCa-vlak kalasat :
85:72     - maska koCkYn kajYS .
85:73     kaza SortYn kolta ,  kodSo paCaZe-vlakYm pukSa .  kas lieS ,  malaS
85:74  vozYt .  Er lieS , malen kYnelYt .  kaza koNgaS olta ,  melnam
85:75  kyESteS .  koCkYtjyYt .  vara Ske koZlaSke kaA ,  paCaZe-vlaklan
85:76  kalasen koda :
85:77     kugu jykan toleS gYn ,  ida purto ,  izi jykan toleS gYn ,  purtYza .
85:78     kaza kaA ,  a maska kazan kajYmYZYm vele vuCen .  maska kyvar jYmaC
85:79  lekteSat ,  izi jyk dene muraS tyNaleS :
85:80                            koZlaSkYZat miAl<Ym ,
85:81                            koZla SudYm purlal<Ym .
85:82                            kupYskYZat miAl<Ym ,
85:83                            kup SudYm purlal<Ym .
85:84                            pel vodarYStem SOr ,
85:85                            pel vodarYStem yj .
85:86                            igem-vlak ,  poCsa !
85:87     kaza paCa-vlak omsam poCYn koltat - avaSt ogYl ,  maska ! kaza paCa-
85:88  vlak ,  lydYn ,  yStervoStYr jYmake SYlYt . maska pOrtYSkO pura ,
85:89  koNgambake kyza ,  melna puaSYm loptYk-loptYk lugalta . kaza paCa-vlak
85:90  voStYl koltat .  maska koNgambaCYn vola da ik kaza paCam rualten
85:91  koCkeS .  koCkeS da lektYn kaA ,  adak kyvar jYmake puren SinCeS.**39**
85:92     kaza toleS ,  pOrtSO deke SuESat ,  muraS tyNaleS :
85:93                            koZlaSkYZat miAl<Ym ,
85:94                            koZla SudYm purlal<Ym .
85:95                            kupYSkYZat miAl<Ym ,
85:96                            kup SudYm purlal<Ym .
85:97                            pel vodarYStem SOr ,
85:98                            pel vodarYStem yj .
85:99                            igem-vlak ,  poCsa !
85:100     paCaZe omsam poCeS .  kaza onCa - ik paCaZe vele kodYn .
85:101     - akatSe kuSto ?  - jodeS kaza paCaZ deC .
85:102     - maska koCkYn kajYS ,  - maneS paCaZe .
85:103     kaza SortYn kolta ,  vara paCaZYm pukSa .  kas lieS ,  malaS vozYt .
85:104  Er lieS ,  malen kYnelYt .  koCkYtjyYt .  kaza koZlaSke tarvana ,
85:105  paCaZlan kalasen koda :
85:106     kugu jykan toleS gYn ,  it purto ,  izi jykan toleS gYn ,  purto .
85:107     vara Ske kaen kolta .  maska kyvar jYmaC lekteSat ,  izi jyk dene
85:108  muraS tyNaleS :
85:109                            koZlaSkYZat miAl<Ym ,
85:110                            koZla SudYm purlal<Ym .
85:111                            kupYSkYZat miAl<Ym ,
85:112                            kup SudYm purlal<Ym .
85:113                            pel vodarYStem SOr ,
85:114                            pel vodarYStem yj .
85:115                            igem poC !
85:116     kaza paCa omsam poCYn kolta - avaZe ogYl ,  maska !  kaza paCa
85:117  lydmYZ dene yStervoStYr jYmake SYleS .  maska koNgambake kyzat ,  melna
85:118  ruaSYm loptYk-loptYk lugalta .  kaza paCa voStYl kolta . maska koN-
85:119  gambaC vola da paCam rualten koCkeS .  koCkeSat ,  lektYn kaA ,  vara
85:120  kurYk vujYS kyzen SinCeS .
85:121     kaza toleS ,  pOrtSO deke SuESat ,  muraS tyNaleS :
85:122                            koZlaSkYZat miAl<Ym ,
85:123                            koZla SudYm purlal<Ym .
85:124                            kupYSkYZat miAl<Ym ,
85:125                            kup SudYm purlal<Ym .
85:126                            pel vodarYStem SOr ,
85:127                            pel vodarYStem yj .
85:128                            igem poC !
85:129     kazalan omsam nigOat ok poC ,  tudo adak muralta : **40**
85:130                            koZlaSkYZat miAl<Ym ,
85:131                            koZla SudYm purlal<Ym .
85:132                            kupYSkYZat  miAl<Ym ,
85:133                            kup SudYm purlal<Ym .
85:134                            pel vodarYStem SOr ,
85:135                            pel vodarYStem yj .
85:136                            igem poC !
85:137     kaza Soga-Soga ,  omsam nigOat ok poC .  kaza omsam Orgal kolta ,
85:138  omsa poCYlt kaA .  kaza pOrtYSkO pura ,  pOrtYStO iktat uke .
85:139  tudo jykYn SortYn kolta .  "kuvaj deke muZedYktaS kajYSaS" ,  - maneS
85:140  vara semYnZe .
85:141     kaza muZedYktaS kaA ,  kuva deke mien pura .
85:142     - kuvaj ,  muZed-An ,  paCa-vlakem ala-mo koCkYn pYtarYS ,  - maneS .
85:143     kuva muZedeS-muZedeSat ,  kazalan kalasa :
85:144     - tOvO kurYk vujYSto maska kaA ,  tYjYn paCat-vlakYm tudo koCkYn !
85:145     kaza kaen kolta ,  kurYk vujYSto CYnak maskam uZeS .  maska dek
85:146  miAt kalasa :
85:147     - ajda piZYna ,  kugYzaj !  - maneS .
85:148     - mYj om piZ ,  mySkYrem kugu ,  - ojla maska .
85:149     - ajda piZYn onCena ,  - maneS kaza adakat .
85:150     - ajda ,  piZYn onCena ,  - maskat maneS .
85:151     maska den kaza piZaS tyNalYt .  piZYt-piZYtat ,  kaza tykYZ dene
85:152  maskam mySkYrZO gYC Orgal kolta .  maskan mySkYrZO gYC kaza paCa-vlak
85:153  lektYn vozYt .
85:154     - avat pomYS SokSo ,  aCat pomYS SokSo ?  - jodeS kaza ik paCaZ deC .
85:155     - avam pomYS SokSYrak !  maneS paCaZe .
85:156     kaza ves paCaZ deC jodeS :
85:157     - avat pomYS SokSo ,  aCat pomYS SokSo ?
85:158     - aCam pomYS SokSYrak !  - maneS paCaZe .
85:159     kaza adak kumSo paCaZ deC jodeS :
85:160     - avat pomYS SokSYrak ,  aCat pomYS SokSo ?
85:161     - avam pomYS SokSYrak !  maneS paCaZe .
85:162     kaza kok paCaZYm vydalten naNgaA ,  a iktYZYm ,  "aCam pomYS SokSYrak"
85:163  manSYZYm ,  maskalan koda .
85:164     jomak - umbak ,  mYj - tembak .

86:1  86                     nYl joltaS **44**
86:2     ilenYt kuva den kugYzaZe .  koktYn gYna ilenYt .  nunYn lijYn agY-
86:3  tan ,  kombo , taga ,  ySkYZ .  kuvaZe kugYzaZlan kalasa :
86:4     - SYl Erla obed koCkaSat uke .  agYtanYm SySkYlSaS . **45**
86:5     agYtanet tidYm koleS  da ErlaSYZYmak CodYraS lektYn kurZeS . Erdene
86:6  kYnelYt - agYtan uke ,  SYlYn .
86:7     - nu ,  Erla kombYm SySkYlYna , - manYt .  - agYtan SYlYn .
86:8     kombet tidYm koleS ,  da tudat SYleS .
86:9     - kombYna uke ,  SYlYn .  nu ,  ok tol gYn ,  Erla taganam SySkYlYna ,
86:10     - manYt kuva den kugYza .
86:11     tagat koleS ,  tudat SYlYn kurZeS CodYraSke .  ySkYZ vele kodeS .
86:12     - nu ,  kugYza ,  Ynde CYlan kurZYn SYlYnYt .  ySkYZna vele kodYn .
86:13  ySkYZnam SySkYlSaS ,  - maneS kuva kugYzaZlan .
86:14     kuva den kugYzan mutlanYmYStYm ySkYZ kolYSt Sogen .  ErlaSYZYm Erden
86:15  ySkYZat CodYraS kudaleS .
86:16     nuno CYlanat CodYraSte ik vereS CumYrgat .
86:17     SYZe SuES .  jYStO liAS tyNaleS .  ySkYZet kalasa :
86:18     - tYge kYlmen kolena .  davaj pOrtYm YStena .
86:19     - E ,  mYj om polSo ,  mYjYn punem SokSo ,  - maneS agYtanZe .
86:20     ySkYZ kombo deC jodeS .
86:21     - E ,  mYjYn mamYkem SokSo ,  - maneS kombYZo .
86:22     ySkYZ taga deC jodeS .  tagaZe maneS :
86:23     - mYjYn meZem peS SokSo .
86:24     ySkYZ pOrtYm YSten SYnda Sketak ,  puren SogaleS .  omsaZat Amde .
86:25     tele tolYn SuES .  En ondak agYtan toleS .
86:26     - Ej ,  ySkYZ rodo ,  mYjYm purto ,  - maneS .
86:27     - om purto ,  - maneS ySkYZ .  tYjYn punet SokSo vet ,  SkendYn punet
86:28  YrYkta .
86:29     - ot purto gYn ,  tuvraS roketYm udYren pYtarem ,  - maneS agYtan .
86:30     - nu ,  puro ,  - ySkYZ purta agYtanYm .
86:31     agYtan kaStaS kyzen SinCeS ,  muren vele SinCa .  kombo toleS .
86:32     - nu ,  ySkYZ rodo ,  purto ,  - maneS .
86:33     - mo tYj ,  - maneS ySkYZ ,  - "SokSo mamYkem ulo" majYC vet !  molan
86:34  tolYnat  ?  om purto !
86:35     - ot purto gYn ,  mYj tYjYn regenCetYm kyrYn pYtarem ,  - maneS kombo .
86:36     ySkYZ kombYmat purta .  taga toleS .
86:37     - ySkYZ rodo ,  kuze-gYnat ,  - maneS taga ,  - purto .
86:38     - om purto ,  - maneS ySkYZ . **46**
86:39     - ot purto gYn ,  CYla pusaketYm ,  tyken ,  symYren pYtarem ,
86:40     manes taga .
86:41     ySkYZ tudYmat purta .
86:42     telYm CYlan pYrlA ilat .   agYtanet muraS tyNaleS .
86:43     tidYm CoA rYvYZ koleS .  tudo Sketak puren ok kertat ,  maska dek
86:44  kurZeS .
86:45     - vot tuSto-tuSto ,  maska rodo ,  ik port ulo .
86:46  tuSto ilat ySkYZ ,  taga ,  kombo ,  agYtan ,  - maneS rYvYZ .  - mYlam
86:47  agYtan den kombYZAT sita ,  molYZYm tYj koCkat .
86:48     maskatYm konda rYvYZet vyden .  maska toleS .  omsam Sykal puren
86:49  kaA .  ySkYZet savYrna da maskam tykYZ dene iSYkten SYnda .  tagaZe
86:50  mySkYrZYm tyka Cot .  kombYZo davaj SinCaZYm CyNgaS .  agYtanet
86:51  "kYtok-kYt-kYt !"  kYCkYren SinCa .  Ej ,  maskat lydmYZ dene lektYn
86:52  kudaleS .  SyleSt-SyleSt ,  pYkSe gYna rYvYZ dek mien SuES .
86:53  rYvYZSe jodeS :
86:54     - paSat vara kuzerak ?
86:55     - Ej ,  Umo serlage !  - maneS maska .  - iktYZe uxvat dene iSen
86:56  SYndYS ,  vesYZe mySkYrem gYC yS dene kYrYS ,  kumSYZo "SinCadam luktam ,
86:57  SinCadam luktam"  mane .
86:58  a iktYZe kYCkYrYS :  "kondYza tYSke-e !  kondYza tYSke-e !"   tudet-
86:59  lan puat Yle gYn jOrSYn puStYn pYtarat Yle ,  - manYn ,
86:60  pYkSe ojla maska .
86:61     nunYn deC maska den rYvYZ Cotak lydYn ulYt .
86:62  agYtan ,  kombo ,  taga ,  ySkYZ CodYraStak ilaS kodYt .  tiddeC vara
86:63  nunYm tetla nimogaj AnlYk lydYktaS toStYn ogYl .
86:64     jomak - umbak ,  mYj - tembak .
86:65     katYk kymYZ - koNgambak .

87:1  87                       oS vyl<O **48**
87:2     oZno ,  memnan uke godYm ,  ilenYt ulmaS kugYza den kuva .  nunYn
87:3  ikSYvYSt ik ydYr vele ulmaS .  kuva den kugYza koktYnat kolen koltat .
87:4  ydYrYSt tulYkeS kodeS .  tulYk ydYr surtSo gYC lekteS da SinCa kuS onCa ,
87:5  tuS kaA .  kaen-kaen ,  AlYS mien SuES .  ik kuva SYdaNYm SiES ul-
87:6  maS .  kuva deke idYmYS pura .
87:7     - kuvaj ,  paSat uSnYZo !  - maneS .
87:8     - tau lijZe ,  ydYrem !  - maneS kuva .
87:9     - ik SYdaN pYrCetYm puEt ,  kuvaj ?
87:10     - nal ,  ydYrem !  - maneS kuva .
87:11     tulYk ydYr ik pYrCe SYdaNYm naleS da kaA .
87:12  kaen-kaen ,  kas lieS ,  AlYS SuYn ,  ik kuva deke malaS pura .
87:13     - kuvaj ,  SYdaN pYrCem kuS pYStem ?  - maneS .
87:14     - CYve vytaS pYSte ,  ydYrem !
87:15     ydYr SYdaN pYrCYm CYve vYtaS pYSta .  jydYm CYve SYdaN pYrCYm
87:16  koCkYn .  Erdene kYnelYnYt - SYdaN pYrCe uke . **49**
87:17     - kuvaj ,  SYdaN pYrCem kuS lijYn ?  - maneS ydYr .
87:18     - CYve koCkYn dYr ,  ydYrem .  Ynde olmeSYZe ik CYvem nal .
87:19     ydYr CYvYm nalYn kaA .  kaen-kaen ,  kas lieS ,  adak ik AlYS SuES ,
87:20  kuva deke malaS pura .
87:21     - kuvaj ,  CYvem kuS petYrem ?  -  maneS .
87:22     - ludo vytaS petYre ,  ydYrem !  maneS kuva .
87:23  jydYm ludo CYvYm CyNgal pustYn .  Erdene kYnelYnYt - CYve kolen .
87:24     - kuvaj ,  ludet CYvYm CyNgal puStYn ,  olmeSYZe mom puEt ?
87:25   - maneS ydYr .
87:26   - CYve olmeS jOratYme ludem nalat Ynde ,  ydYrem !  - maneS kuva .
87:27   ydYr ludYm naleS da muren-muren kaA :
87:28                            SYdaN gYCYn CYvYm nal<Ym ,
87:29                            CYve gYCYn ludYm nal<Ym .
87:30     kaen-kaen ,  kas lieS ,  adak ik kuva deke malaS pura .
87:31     - kuvaj ,  ludem kuS petYrem ?  - maneS ydYr .
87:32     - kombo vytaS petYre ,  ydYrem .
87:33     ludYm ydYr kombo vytaS petYra .  jydYm kombo lydYm CyNgal pustYn .
87:34  Erdene ydYr onCa - ludo kolen .
87:35     - kuvaj ,  kombet ludYm CyNgal puStYn .  ludem olmeS mom puEt ?
87:36     - kombem nalat ogYla ,  ydYrem .
87:37     ydYr kombYm naleS da muren-muren kaA :
87:38                            SYdaN gYCYn CYvYm nal<Ym ,
87:39                            CYve gYCYn ludYm nal<Ym ,
87:40                            ludo gYCYn kombYm nal<Ym .
87:41     kaen-kaen ,  kas ileS ,  ydYr adak ik kuva deke malaS pura . kombYm
87:42  taga vytaS petYrat .  taga jydYm kombYm Orgen puStYn .  kuva
87:43  ydYrlan kombo olmeS tagam pua .  ydYr tagam naleS da muren-muren kaA :
87:44                            SYdaN gYCYn CYvYm nal<Ym ,
87:45                            CYve gYCYn ludYm nal<Ym ,
87:46                            ludo gYCYn kombYm nal<Ym ,
87:47                            kombo gyCYn tagam nal<Ym .
87:48     tagam vyden ,  ydYr adak kas marte kaA .  kastene ik kuva deke malaS
87:49  pura .  tagam ySkYZ vytaS petYra .  jydYmySkYZ tagam Orgen puStYn .
87:50  Erdene ydYr ojla : **50**
87:51     - kuvaj , ySkYZet tagam Orgen puStYn ,  Ynde mom puEt ?
87:52     - ySkYZem nalat ogYla Ynde ,  ydYrem !
87:53     ySkYZYm nalYn ,  ydYr muren-muren kaA :
87:54                            SYdaN gYCYn CYvYm nal<Ym ,
87:55                            CYve gYCYn ludYm nal<Ym ,
87:56                            ludo gYCYn konbYm nal<Ym ,
87:57                            kombo gYCYn tagam nal<Ym ,
87:58                            taga gYCYn ySkYZYm nal<Ym .
87:59     adak kas marte kaen ,  ydYr ik kuva deke malaS pura ,  ySkYZYm oS vylvO
87:60  vytaS petYra .  jydYm oS vylvO ySkYZYm Cumen puStYn . kuva Erdene
87:61  ydYrlan ySkYZ olmeS vyl<Ym pua .  ydYr oS vyl<Ym orvaS kYCka
87:62  da muren-muren kaA :
87:63                            SYdaN gyCYn CYvYm nal<Ym ,
87:64                            CYve gYCYn ludYm nal<Ym ,
87:65                            ludo gYCYn kombYm nal<Ym ,
87:66                            kombo gYCYn tagam nal<Ym ,
87:67                            taga gYCYn ySkYZYm nal<Ym ,
87:68                            ySkYZ gYCYn oS vyl<Ym nal<Ym .
87:69     ydYr ,  kaen-kaen ,  urYm  vaSlieS .
87:70     - akaj ,  mo motor murYm muret ?  - maneS ur
87:71     - orvaSkem SinCat gYn ,  tYleCat saj murYm muraltem ,  - maneS ydYr .
87:72     ur orvaS SinCeS .  adak kaAt-kaAt ,  meraNYm vaSlijYt .
87:73     - akaj ,  mo saj murYm muret ?  - maneS meraN .
87:74     - orvaSke SinCat gYn ,  tYleCat saj murYm muraltem ,  - maneS ydYr .
87:75     meraN orvaS SinCeS .  Ynde kumYtYn kaAt ,  rYvYZYm vaSlijYt .
87:76  rYvYZ ojla :
87:77     - akaj ,  mo saj murYm muret ?
87:78     - orvaSke SinCat gYn ,  tYleCat saj murYm muraltem .
87:79     rYvYZ orvaS SinCeS .  kaAt-kaAt ,  pirYm ,  maskam vaSlijYt , nunYmat
87:80  orvaSke SYndat ;  varaZYm SordYm vaSlijYt ,  tudYmat ydYr orvaSke SYnda
87:81  da muren-muren kaA .  orva torta pudYrgen kaA . ydYr urYm CodYraS torta
87:82  puaS kolta .  urZo pykSerme voStYrYm konda .  meraNYm kolta - Sopke
87:83  voStYrYm konda ;  rYvYZYm kolta - kolA jolvurgYm konda ;  pirYm kolta - pij
87:84  jolvurgYm konda ;  maskam kolta - tumo kaSkam konda ;  SordYm kolta - Solo
87:85  ukSYm konda .  vara ydYr sYra da tortalan Ske kaA .  tudYn uke SeNgeC
87:86  Codyra AnlYk-vlak oS vyl<Yn kOrgYZYm **51** koCkYn pYtarat ,  luZo den
87:87  kovaStYZYm vele kodat ,  nYl toA dene Caraklen Sogaltat ,  kOrgYSkYZO
87:88  olYmYm SySkYn SYndat .  SkeSt SYlYt .  ydYr tortalYkYm konda ,  tortam
87:89  aCalen ,  vyl<Ym pokta - vylvO ok tarvane ,  Sykal kolta - vylvO jOrleS .
87:90     ydYr ,  vaZYk kutYS vYnemYm kynCen ,  kudlo SylvO kutYS keremYm punen ,
87:91  oS vyl<Ym orvaZge vYnemYSke Sykal kolta da muren SinCa :
87:92                            SYdaN gYCYn CYvYm nal<Ym ,
87:93                            CYve gYCYn ludYm nal<Ym ,
87:94                            ludo gYCYn kombYm nal<Ym ,
87:95                            kombo gYCYn tagam nal<Ym ,
87:96                            taga gYCYn ySkYZym nal<Ym ,
87:97                            ySkYZ gyCYn oS vyl<Ym nal8Ym .
87:98     ydYr murYmaSke ur adak toleS .
87:99     - akaj ,  mo saj murYm muret ?  - maneS .
87:100     - pakrak tol-An ,  tYleCat saj murYm muraltem ,  - maneS ydYr .
87:101     ydYr deke ur Cakak miA ,  ydYr tudYm vYnemYSke Sykal kolta .
87:102  meraN toleS ,  tudYmat SykaleS ;  pire toleS ,  tudYmat SykaleS ;  maska
87:103  toleS ,  tudYmat Sykales ;  Sordo toleS ,  tudYmat vYnemYS SykaleS .
87:104  vYnemeS Cyla CodYra AnlYk kolen pYta .  ydYr nunYn kovaStYStYm n<YktYn
87:105  naleS ,  kugYZan kugu pazarYS namien uZala ,  nalme oksaZ dene peS Cot
87:106  poA .  poAn lijmekYZat ,  tudo murYZYm mura :
87:107                            SYdaN gYCYn CYvYm nal<Ym ,
87:108                            CYve gYCYn ludYm nal<Ym ,
87:109                            ludo gYCY kombYm nal<Ym ,
87:110                            kombo gYCYn tagam nal<Ym ,
87:111                            taga gYCYn ySkYZym nal<Ym ,
87:112                            ySkYZ gYCYn oS vyl<Ym nal<Ym ,
87:113                            CodYra AnlYk gYCYn
87:114                            kugYZan kugu kaznam nal<Ym .

88:1  88              kaza , taga da pYrYs **55**
88:2     ik kuvan ulmaS kazaZe ,  tagaZe da pYrYsYZe .  ikana pYrYs ,
88:3  nOrepYS puren ,
88:4  kuvan SOrymbalYm koCkYn .  kuva nOrepYS puren onCa - SOtymbal nimat
88:5  kodYn ogYl .  kuva nOrep gYC pOrtYS tolYn pura ,  pYrYs komaka ymbalne
88:6  kaA . pYrYsYm komaka ymbal kuCen volta ,  poC gYCSe kuCa da ,  kyza-
88:7  nyStYm nalYn ,  vursen-vursen ,  pYrYsYm kYvaS tyNaleS :
88:8     - voZYldYmo ,  tegYt SyrgO ,  molan SeNat ,  nOrepYSte SOrymbalYm
88:9  molan koCkYnat ?! vet vaSke semYk SuES ,  una toleSat ,  unalan mom
88:10  pukSem ?!  nY yj ok lij ,  torYk ok lij ,  keC kazam ,  keC tagam
88:11  SySkYl Ynde ,  - manYn ,  kYren-kYren ,  pYrYsYm tygO luktYn Sua .
88:12     pYrYs levaS jYmak SinCeS da SortaS tyNaleS .  kaza den taga pYrYs
88:13  dek miAtat ,  jodYt :
88:14     - molan Sortat ?
88:15     - kuvaj kYrYS ,  - manes pYrYs .
88:16     - molan kYrYS ? - jodYt kaza den taga .
88:17     -nOrepYS puren ,  SOrymbalYm koCkYm ,  sadlan vursen-vursen kYrYS .
88:18  semYk SuESat ,  una toles ,  unalan mom lukSem ,  kaza den tagam SySkYlde
88:19  ver uke manYn kYrYS ,  - maneS pYrYs .
88:20     kaza den taga pYrYsYm vursaS tyNalYt :
88:21     - Ynde koA logaret verCYn memnan SySkYlYktet !
88:22     vursen CarnYmeke ,  kumYtYn ojYm YStat ,  kuze kuva deC utlaS .
88:23  kaza maneS :
88:24     - semYk ErtYmeS CodYraS kaena .
88:25     CYlanat tide mutlan kelSat .
88:26     Erdene kuva kaza den tagam pasuS luktYn kolta .  pasuSto kumYtYnat
88:27  vaSlijYt ,  pogYnen SogalYt ,  kaNasYm YStat .  kaza pondaSYZYm ryzalten
88:28  peleSta :
88:29     - mYjYn pondaS kugu ,  mYjYm kolYStaS kyleS .
88:30     - mYjYn OrYsem kuzu ,  mYjYmat kolYStaS lieS ,  - maneS pYrYs . **56**
88:31     - uke ,  tYj gaet koA logarYm kolYStat gYn ,  vuet koSarga ,  - maneS
88:32  taga .
88:33     CYlanat yCaSaS piZYt ,  tuge gYnat kugYraklan kazam Sogaltat .  CYlanat
88:34  poCela kaAt : onCYC kaza ,  vara pYrYs ,  En ,  poCeS taga .  korno dene
88:35  CodYraS oSkYlYt .  kajYSYStla ,  kornYSto pire vujgoNgYram veleStYt .
88:36     tide vujgoNgYram nalaS kyleS ,  - maneS kaza .  vujgoNgYra vokten Cum-
88:37  Yrgen SogalYt da adak yCaSaS  tyNalYt ,  kOlan vujkoNgYram numalaS .
88:38     - mYj kugYrak ulam ,  - maneS kaza ,  tuleC posnat paSa sita mYlam .
88:39     - mYj izi ulam ,  numal om kert ,  - maneS pYrYs .
88:40     pire vujgoNgYram tagalan numalaS perna .
88:41     vujgoNgYram taga tupeS sakaltat ,  umbake kaAt .  vaStareSYSt pire
88:42  CodYra gYC lektYn SogaleS .  kaza lyddYmYm kojYn ,  pire vaStareS oSkYleS
88:43  poCeSYZe molYStat ogYt kod .  pire tolYn SuES .
88:44     - kus kaeda ,  podo-vlak ?!  - maneS .
88:45     kaza pondaSYZYm pyzalta .
88:46     una ,  ik pirYm koCkYn pYtarYSna ,  Ynde vesYm kYCal kaena .  jOra
88:47  tYj Ske tolYn lektYn ,  - maneS kaza .
88:48     pire lydmYZ dene poCSYm vele SuAlta - kudalaS tyNaleS .
88:49     - kugYza ,  kugYza !  - poCeSYZe kaza kYCkYra .
88:50     pYrYs ,  jOrlYn kaen ,  pOrdal-pOrdal voStYleS .
88:51  taga pire vujYm ,  kyS nOlten ,  pyzen Sora .
88:52     - nu ,  CYlt iA ulat ,  - maneS kazalan pYrYs .
88:53     - CoAlYk deC posna ok lij ,  - maneS kaza .
88:54     kuanYmYSt dene korno muCko voStYl-voStYl kaAt .  CodYraS SuSas vele  -
88:55  CodYra tyrYStO maska kojYlalta .
88:56     - ogo mogaj kugu SorYk koSteS ,  - maneS taga .
88:57     - SorYk ?  sajYnrak onCal-An ,  maneS kaza .
88:58     -maska !  - maneS pYrYs .
88:59     Maska nunYm yZYn kodeS ,  nunYm dek miA .
88:60     - kuS tYge kaeda ?  - jodeS maska .
88:61     kaza pondaSYZYm pyzalta da peleSta :
88:62     - pire den maskam kYCalYna ,  una ,  korneS tide pirYm koCkYn ulYna ,  -
88:63  taga tupYso pire koNgYram onCYkta .
88:64     maska savYrna da CodYraSke SikSalteS .
88:65     kaza ,  taga da pYrYs CodYra tyreS malaS SogalYt .
88:66  pYrYs maneS :  **57**
88:67     malaS koZ vujYS kyzena ,  tuSko iktat ok kyzO ,  iktat ok uZ memnam .
88:68  pYrYs koZ vujYS kyza ,  poCeSYZe kaza ;  taga kyzen ok kert .  pYrYs
88:69  den kaza volat da tagamat nOlten kyzYktat .
88:70     pire ,  kaza ,  taga da pYrYs deC utlen kudalmekYZe ,  rYvYZYm vaSlieS :
88:71     - Ej , kuma ilYS Ynde mYlanna pYtYS : kaza ,  taga da pYrYs pirYm koCkas
88:72  kYCal koStYt .
88:73     - Ej , aNYra ,  pirYm nuno kunam koCkYn seNat ,  ondalat ,  ajda nunYm
88:74  kYCal kaena ,  - manes rYvYZ .
88:75  pire den rYvYZ kaza , taga den pYrYsYm kYCal kaAt .  kYCal kajYSYStla ,
88:76  maskam vaSlijYt .
88:77     - nu ,  podo-vlak ,  - maneS maska ,  - mYlanna ilYS pYtYS vet :  kaza ,
88:78  taga da pYrYs deC CuC-CuC kudal utlYSYm .
88:79     - kolat ,  kuma ?  - maneS pire .
88:80     - Ej ,  orade-vlak ,  - maneS rYvYZ ,  - ajsta upSYSt dene kaena ,  vet
88:81  mYlanna kas koCkYS ileS .
88:82     CYlanat ,  rYvYZYm kolYStYn ,  poCeSYZe kaAt .  kornYS lektYt ,  kYSa
88:83  dene kaAt .  kaen-kaen ,  kYSa pYta .  koZ tyNeS pogYnen SinCYt .
88:84  rYvYZ muZedaS SinCeS .
88:85     - maska YStetYm pu-An ,  mYj ySto dene muZedam ,  - maneS rYvYZ .
88:86     maska rYvYZlan uStYZYm pua .  rYvYZ muZedaS tyNaleS .  a koZ vujYSto
88:87  taga peS Cot lydYn ,  jolZo CYtYraS tyNaleS .
88:88     - oj ,  kamvozam ,  - maneS taga .
88:89     - it lySkO ,  - Carat kaza den pYrYs .
88:90     tuge gYnat tagan jolZo koZ ukS gYn muCYSten kaA da taga ylYk kamvozeS .
88:91     koZ vuj gYn kaza den pYrYs kYCkYrat :
88:92     - muZedSYZYm kuCo ! muZedSYZYm kuCo !
88:93     rYvYZ poCYm vele SuAlta - kudalYnat kolta ,  poCeSYZe pire den maskat
88:94  kudal koltat .
88:95     semYk pajrem ErtYmeke ,  taga da pYrYs CYlanat kuva deke tolYn purat .
88:96  kuva nunYm SortYn-SortYn purta .
88:97     - kuSto koStYda ?  vet arnA Ynde SuES ,  -  maneS .
88:98     kuva tuleC vara pYrYsYm vursen ogYl ,  a SOrymbalZYm sajYnrak petYraS
88:99  tyNalYn .

89:1  89 serYS-vlak kalaskalat
89:2  ( +onCYko 1990 : 6 ) **3**
89:3  pagalYme redakcij paSaeN-vlak !
89:4     " poro keCe ! " lukYm poCmYda dene te , mYjYn SonYmaSte , peS
89:5  saj da pajdale oSkYlYm YStenda . mYj tuSko purtYmo serYS-vlakYm
89:6  ulo kumYlYn ludam . teve +tUmen< olaSte ilYSe +vladimir +dimitriev
89:7  tYgaj ojYm temla : kugurak proizvedenijYn soderZanijZYm utlarak
89:8  poCYn puaS polSYSo syretYm , fotom purtaS gYn , Zurnal ESeat
89:9  sOraleSteS Yle . mYAt tide SonYmaS dene pytYnek kelSem . tY SotYSto
89:10  ymaSte lekSe 5-Se nomerYm saj mogYrYm onCYktaS lieS . tuSan marij
89:11  teatrYn ilYSYZ gYC kud fotografijYm peCatlYme . nine illUstracij
89:12  goC me +vladimir +muxinYn (+savin) kolYmSo ijla muCaSte marij
89:13  studiec-vlak dene vaSlijmYZ nergen palen nalYna , tYStak 1956 ijYSte
89:14  onCYktYmo " mykS otar " p<esa gYC , +arsij +volkovYn 1961 ijYSte
89:15  SYndYme " ilYS joltaS " dramYZ gYC scena-vlakYm uZYna . Zurnal kYzYtse
89:16  artist-vlak nergenat kumdan kalaskala . tidYZe , mutat uke ilalSe
89:17  eNlanat , samYrYk tukYmlanat pajdale . " onCYko " umbakYZat tYgaj
89:18  syret den lymlO eN-vlakYn fotografijYStYm savYktaS tyNaleS gYn ,
89:19  ludSo-vlak kuanat vele , Sonem .
89:20     ESe ik oj . serYS luklan te " poro keCe " lymYm puEnda . PeS
89:21  kelSen toleS . vet porYlYk deC posna ilYSYmat saemdaS ok lij , CYn
89:22  ajdemYmat kuSten ot kert . sandene mYj " onCYkYn " tide lukYStYZo
89:23  porYlYk dene kYldaltSe serYSvlakYm utlarak uZnem , Ske gaemak tYglaj
89:24  ludSo-vlakYn Sym-Con gYC lekSe SomakYStYm , nimom SYltYde , En liSYl
89:25  joltaS dene mutlanYme semYn vozen koltYmo ojYStYm vuCem .
89:26     mYj CYlalanat iktYm tYlanem : ilYSYStYda kaZne keCYda poro kumYlan
89:27  lijZe . ajsta vaS-vaS SOrYn ogYl , a volgYdo keCe gaj kuan SinCa dene
89:28  onCalYna . tek iktYn Andar kumYlZo vese deke kusna !
89:29                         SokSo salam dene +illarion +rYbakov ,
89:30                         partijYn , sarYn da paSan veteranZe .
89:31  poro keCYda lijZe , Zurnal redakcijYn paSaeNZe-vlak !
89:32     mYj tenij lekSe " onCYkYn " kumSo nomerYStYZe peCatlYme kumaltYS
89:33  mutYm ludYn lektYmat , motkoC kuanYSYm . vara SkeZat , SoCmo verYSke
89:34  mien , tYgaj mutYm palYSe eNYm kYCal onCYSYm , no muYn SYm kert .
89:35  nYl-viC ij onCYC +manAk AlYStYna +ErdYgan koCana molla Yle , tudo
89:36  kolen kolten ulmaS . kumaltYS mutYn kyleS lijmYZYm palem gYn , onCYlgoC
89:37  vozen nalam Yle .
89:38     oZno mYjYn kugeze koCamat ( kovamYn marijZYn aCaZe ) molla lijYn .
89:39  tudat Ske uSan SomakSYm ves tynAS pelenZe naNgaen . no ySan ale jomYn
89:40  ogYl . Sukerte ogYl uderYm nal<Ym : +ElYmbaj pavaj ila , uSYZo ulo
89:41  gYn , tudo UmYltYmo mutYm SarnYSaS . AlYS mijYmekem , ZapYm muYn ,
89:42  seren nalaS Sonem . a kYzYteS SyvedYS , loktYlmo da pOrYltYmO mut-
89:43  vlakYm pogenam . ikmYnArZYm koltem . kelSa gYn , kuCYlt kertYda .
89:44  serYktYSe eNZe Ske lymZYm onCYktaS YS kyStO . sandele kO deC vozen
89:45  nalmYm om uvertare , mutYm puEnam . **4**
89:46     lygYStYmYm pYtarYme mut :
89:47     " 77 paCaS mlandYn ymbalnYZe Sij kurYk . Sij kurYk vujYStYZo
89:48  Sij Sun .ik Sagatat ik minutYSto Sij Sun dene Sij kermYCYm YSten ,
89:49  Saj kermYC dene Sij koNgam pYSten Sukta gYn , Sij koNga pundaSeSYZe ,
89:50  SfrgiSke pYZaSYm opten , pYZaSeSYZe munYm munCen , igYm luktYn ,
89:51  igYZ dene eSten ilen kerteS gYn , tunam iZe SargiSke kelam piZYkten
89:52  kertYSt " .
89:53     loktYmYm SOrYmO mut :
89:54     " 77 paCaS mlandYn ymbalnYZe zaNgar er . zaNgar er pundaSYSte
89:55  zaNgar SarSij . zaNgar SarSijYm zaNgar SinCa komdYSYSt dene ik
89:56  Sagatat ik minut koklaSte semalten nalYn kertYt gyn , tunam iZe
89:57  SinCa voCSo , jYlme purYltSo " .
89:58     " 77 paCaS mlandYn ymbalnYZe Sij kurYk . Sij kurYk vujYStYZo Sij
89:59  manara . Sij manaraSte Sij Cerke . Sij CerkYSte kum pYrCe Sij SydaN .
89:60  Sij SYdaNZYm ik Sagatat ik minutYSto Sij vakSeS pYSten , Sij Sokte
89:61  dene SoktYn , Sij ruaS voCkeS lugen , Sij koNgaS kYSken , Sij kol<mo
89:62  dene luktYn , Sij kyzO dene SulYn , Sij terkeS pYSten , Sij ysteleS
89:63  SYnden , 77 tyrlO koCkYSYm pukSen-jykten kertYt gYn , tunam iZe
89:64  lokten kertYSt " .
89:65     teve tYgajrak ulYt pogYmo UmYltYS mut-vlak .
89:66     kYzYteS Ceveryn !
89:67                         SokSo salam dene
89:68                         +aleksandr +ipaev
89:69     +iZevsk ola .

90:1  90 kYlYmde kovan ydYrZO
90:2  +timofej +batYrbaev
90:3  ( +onCYko 1990 : 6 ) **5**
90:4  povest<
90:5     - +leSa , una-vlak tolYtYs ! mij , jYlerak kapkam poC ! izYpka
90:6  kuva , onka deC ojYrlen , kuan jOre kYCkYrale .
90:7     knigam ludYn SinCYSe ErgYZe picYn lektYn kurZo , kapkan komdYk
90:8  poCYn SYndYS . kudYveCYSke tarantasYS kYCkYman kugu top alaSa
90:9  CyCkalten gYna purYS .
90:10     " SamSij CyCymYt , - tarantas tYC volYSo unam uZYn , vik
90:11  togdajYS rveze . - a joCaSt ... ydYr moli ... "
90:12     pOrtOnCYkO lektYn SogalSe +IzYpka kuva kidYm Saralten koltYS :
90:13     - Serge unam-vlak , purYza , purYza ! Ynde vuCenat nojYSYm .
90:14  saj ulYda ? !
90:15     - ajvat gYna , kokaj ! - vaCeSYZe Cokan sakaltSe porsYn SovYCSYm
90:16  tOrlatYlYn , una kuva , +SamSijYn pelaSYZe , +pasulo , oza
90:17  vatYm SYman Ondale , SinCaSkYZe porYn onCalalYn , izin-kugun
90:18  vYCYmaten koltYS . - oj , tide tYjYn ErgYC ? .. kugem pYtenYs !
90:19  lymZO kuze gala ?
90:20     - +leSa , - mane +izYpka .
90:21     - E-E , tuges - +leSa ! Ynde uSeStarYSYm ... tazalYket vara ,
90:22  Sol<Ym ? onCo-An , kO pelenem tolYn ? palet , uke ? ..
90:23     tarantas voktene sapYm pogen SogYSo +leSa , " om pale " manSYla ,
90:24  vujYm ryzaltYS .
90:25     - tide mYjYn SoCSem - +faA ... tYlat joltaSYm kondenam . tuge
90:26  vet , ydYrem ?
90:27     tarantasYSte SinCYSe +faA +leSan ymbake SinCa onCaltYSYZYm
90:28  kudaltYS , no nimomat YS peleSte .
90:29     - Suko kutYret , +pasulo , sita , pOrtYS purYza ! - imn<Ym
90:30  tuarYSYla , kOrgO jyk dene ruale +SamSij .
90:31     +leSa unalan polYSkalen SogYlteS . imne kYCkYme Zvatam pogen
90:32  nale , vara vyta ymbaC kukSo SudYm voltYS da imne onCYko namien
90:33  pYStyS .
90:34     - Cumal YnZe kolto , Seklane , - mane +SamSij +leSalan .
90:35     - oge-eS , - YStale tudYZo .
90:36     - polSYmetlan tau , - somYlYm pYtarYmeke , mane una . -
90:37  Ynde mYnAr iAS ulat gala , +alYksij ? ..
90:38     - latkok ijYm temYSYm ...
90:39     - tunam tYlat ySanaS lieS ... imn<Ym Eskere , jOra ? - manAt ,
90:40  +SamSij , toSkaltYSYm dyvYrtaten oSkYl Erten , pOrtYS purYS .
90:41     rveze tarantasYm vyta onCYko SydYren namien kodYS , vara vYnem
90:42  gYC kyrtn<o togYm dene kYSkarlYme pu vedra dene vydYm luktYn ,
90:43  imn<Ym jyktYS , onCYkYZo SudYm , sajrakSYm , pYStYS , vol<YkYm
90:44  petYrkalYS , koNgalYk pum purtYS .
90:45  **6**
90:46     tYge SogYltmo pagYtYStYZe keCat SinCe , rymbalgat vozo . vaSke
90:47  pajrem lym dene yZmO una-vlak tolaS tyNal<YC . +leSat pOrtYS puren
90:48  Sogale . tudYm uZYlalten , +SamSij usteltOr gYC lekte .
90:49     - oj , rodem , molan tarvanet ? - jodYldYS +izYpka kuva .
90:50     - imn<Ym onCalaS kyleS , - Sem OrYSYm niAlten , mane una .
90:51     - mYj onCenam : koCkaSYZat pYStenam , jyktenamat , - kumYlYn
90:52  raSemdYS rveze .
90:53     - una , ErgYm vigeZYmak YStenam , maneS . SiC , rodem , it
90:54  puStYlane , - izYpka kuva unam uES ysteltOrYS vydenak purten SYndYS .
90:55     tulYm CyktYmeke , +leSan izaZat , +oleg , paSa gYC tolYn Suo .
90:56  yAN pYtYSe , SyStO gaj jYlgYZSe vurgemZYm kudaSe , pusakYS
90:57  sakaltYS , tYrSenak muSkYlto , vara vele una-vlak dene lYZgan
90:58  salamlalmte .
90:59     vaS SYndYme ystel jYr CumYrgen SiCmeke , veselan SapYren jyaS ,
90:60  koCkaS , tyrlO sijYm avYzlaS piZYC . mykS YzgYmYla vele Sokta .
90:61     +leSa , komaka voktene SogYSYZla , posnak Cot SunYmo una-vlakYm ,
90:62  +SamSij dene vatYZYm , peS Eskera . kugu Sem SinCan , lOCkata
90:63  Semalge CuriAn , Sem SuAn +SamSij ( tudYm SeNgeCSe Al kalYk "Sem
90:64  Syj " maneS ) rvezYlan ala-mogaj kinoSto uZmo SuCko eNYm uSeStara.
90:65  tudYn SinCa onCaltYSYZat SujYtko CuCeS : molo pOr>eN-vlak gaj vesela ,
90:66  kutYraS jOratYSe ogYl , ok voStYl , EsogYl ogeSat SYrgYZal , Sem
90:67  SinCapun jYmaCSe jyStYn onCalYn , kunam ik gana peleSta . A vatYZe ! ..
90:68  kuptYrgaS tyNalSe saralge-oS CurijZe Cevergen . Sara SinCaZe porYn ,
90:69  SYman onCa . oNZYm kadYrten gYna oSkYlaleS , veselan ojlen-voStYl kolta .
90:70     +leSa nunYm tYleC onCYCat uZYn . Erten koStSYStla purat Yle .
90:71  ikana unala tolYnYt . avaZe nunYm poro rodo-SoCSo semYn vaSlijYn ,
90:72  sijlen , uZaten kolten . vara nuno SkeStat avaZYm da
90:73  +olegYm yZYnYt . " molan vara avaj tide una-vlak dene rodYm kuCa ? -
90:74  Sonen Soga rveze . - oCYni , ala-mogaj polYSYSt ulo . taCe , una ,
90:75  ydYrYStYmat kondenYt " .
90:76     kojkYSto Sypak SinCYSe +faA , +leSan SinCa onCaltYSYZYm
90:77  SiZYn , vujYm sakYS . rveze togdajYS : ydYrlan jokrok , tudo jotYSna .
90:78  kuzerak veselaNdaraS Yle ?
90:79     laC tYgodYm una-vlak rYzgen muraS tyNal<YC :
90:80                 gyrlalYnat-gyrlalYn , kOgOrCen toleS ,
90:81                 ida rWnCal SolapeS SoCmYZlan .
90:82                 tendan dekat tolde , kO dek tolam ,
90:83                 ida rWnCal tYge-laj tolmemlan ...
90:84     izYpka kuva ErgYZYm yZYn nale .
90:85     - +leSa , muzekanet kuSto ? Soktalten pu !
90:86     - ogYm , kaj ! - voZYl-ajmanen kolten , peleStYS tudYZo .
90:87     - Soktalte , +leSa , Soktalte ! - jodYt una-vlakat .
90:88     - +leSa-a , muzekanetYm joNgaltaren kolto-An ! . sOrvalYme jyk
90:89  dene jodYldYS +faAn avaZat .
90:90     +leSa Ynde vele iSkYSte keCYSe jYlgYZSe Sem CiAn , oS klaviSan
90:91  tal<AnrYZYm nale . ik pagYt voZYlYnrak SinCYS-SinCYSat , marla
90:92  muro semYm Soktalten koltYS . una-vlak Sulen kolYStYt .
90:93  muzekanCe voktene SinCYSe +faAt CulYmeSte , liSkYrak lie .
90:94     - +ajda , adak Sokto ! - maneS ydYr nYZYl jykSO dene , SkeZe
90:95  tal<AnkYn SijYn-SOrtn<Yn ColgYZ SogYSo poldYSYZo-vlakYm laskan
90:96  vudYmaten niAltkala .
90:97     - molodec , +leSa ! peS kertat ulmaS ! Soktalte adak ! Sokto ,
90:98  it AnYndare , - taratat una-vlak .
90:99  **7**
90:100     rveze , muzekan kOrYkSYm Cotrak SupSYlYn , kuStYmo semYm Con
90:101  poCYn Soktalten koltYS . sYlne sem dene nOltSO kumYlan una-vlak
90:102  ysteltOr gYC vuZge lektYC , poCe-poCe SogalYn , kandYram punYmYla ,
90:103  CyCkalten pOrdaS tyNal<YC . kuSten nojYmeke , nuno , rveze
90:104  garmon<CYlan taum YSten , uES veran-verYSkYSt SinCYC , sijYm tamlaS
90:105  piZYC .
90:106     - +faA , ydYrem , uZat , kolat , +leSa kuze Sokten moSta ! - pasulo
90:107  vYCYmaten nale . - molan OrYn SinCet ? ustalYketYm onCYkto tYAt !
90:108     - CYnak , ala muralten pyEt Yle ? - jodYldYS +izYpkat .
90:109     ydYr pujto tidYm vele vuCen . avaZ vokteke mien SogalAt , izi
90:110  oNgYr gaj jykSO dene nYZYlglYn , ConeSak logalten muraltYS .
90:111  semZYlan kOra mutSat tap tolYn - SoCmo-kuSmo ElYm , poro avam
90:112  sagYnYme nergen AmlYn muraltYS .
90:113                 pOrtOnCYl-laj onCYlno Sij meNget ,
90:114                 it ENertal , avaem , kogarget .
90:115                 jylalat gYnat , kogarget gYnat ,
90:116                 tYj kyleSet godYm mYj om lij ...
90:117     +faA muren pYtarYSat , komaka SeNgek kurZYn purYS : oCYni ,
90:118  voZYl<o .
90:119     pajrem peljyd martenak SujnYS . Ser temmeS kutYrYSt , murYSt ,
90:120  kuStYSt . una-vlak SalanYme deC onCYCak +leSam omo pYzYraS
90:121  tyNale . tudo garmon<ZYm Ondal vozo , kuze malen koltYmYZYmat
90:122  YS SiZ .
90:123     okna gYC voCSo tura keCYjol CurijZYm niAltYmeke pomYZalte .
90:124  SinCam poCde kolYSt kiA . SYp ,nimogaj jykat ok Sokto . omYZYm
90:125  Sarnalten koltYS . pujto sad koklaSte koSteS . olmapu peledYS
90:126  ymbalne sar SySpYk CoNeStYleS da , lYkYn-lykYn Sujdaren, sYlne
90:127  murYm mura . +leSa SySpYkYm jOraten onCen Soga . kajYk muren
90:128  pYtarYSat , ala-kuSko CoNeSten kajYS , jomo ...
90:129     teve kYzYt , pomYZaltmeke , rveze SySpYk semYm Sarnalten kiA .
90:130  " Ex , tide semYm SoktaS tunemaS Yle ! - Sona semYnZe . - Sogo ,
90:131  Sogo , vet tide SySpYk sem ogYl a +faAn , sade ydYrYn , murYZo ! "
90:132  +leSa SinCaZYm poCo , kYnel SinCe . pOrtYStO nigOat ok koj . "kuS
90:133  kaen pYtenYt ? .. "
90:134     - avaj !
90:135     - mo , ErgYm ? - izYpka kuva vik pomYZalte .
90:136     - una-vlak kajYSt mo ?
90:137     - kajYSt ... tYj malen kodYC .
90:138     - +faAt kajYS ?
90:139     - kajYS ...
90:140     rvezYn ConZYlan lapkan CeCYn koltYS ...
90:141                           2
90:142     tidYn deC vara AtYr ij , tolkYnaltYn , lySken , SkanZe kornYm
90:143  poCYn jogYSo vydla Erten kajYS . +leSa luYmSo klassYSte tunemaS
90:144  tyNale .
90:145     ik motor SYZe keCYn , kolxoz gaSa izemmeke , izYpka kuva tutlo
90:146  CesYm AmdYlkalaS piZe .
90:147     - adak mogaj pajrem , avaj ? - jodo +leSa .
90:148     - SamSij CyCyC unala yZeS , - mane avaZe .
90:149     - mogaj SamSij ?
90:150     - ala poSkudo Al rodetYm mondYSYC ?
90:151     - a kO tudo tugaj ? - +leSa SYdeSkYme gaj lie .
90:152     izYpka ErgYZYn SinCaSkYZe SYltalYSYla onCale .
90:153     - ikmYnAr ij oZno , Sarnet , vatYZe da +faA lyman ydYrZO
90:154  dene una lijYn kaen Yle ...
90:155     - A-a ...
90:156  **8**
90:157     rveze uSYZ dene poSudo Allase rodo-vlakYm SerYn lekte . no
90:158  tYgaj lyman eNYm truk gYna uSeStaren YS kert .
90:159     - ot Sarne mo ? - mane avaZe . - laC tunam , SYZYm , meat
90:160  nunYm unala kondenna Yle . ydYrZO , Sarnalte-A , murYmat
90:161  muralten puYS . nu , Ynde uSeStarYSYC ?
90:162     tudYn onCYlno , tytYra voSt tolYn lekSYla , izin-izin Sem
90:163  SoptYr gaj SinCan , Sem ypan ydYr kojYlaltYS . a vara
90:164  pYlYSYZlan tudYn pele ojgan murYZo solnYS .
90:165     Sonen-Sonen , rveze tumboCka ymbalne SinCYSe garmon<ZYm
90:166  rualtYS . garmon<Ym kodSo keNeZYm izaZe nalYn puEn . SoktaS
90:167  tyNale - sem lekteS . no ala-moZo ok keleSe .
90:168     - unala mYjYmat nalat ? - SYrgYZalme jOre jodo +leSa .
90:169     - tYj deCet posna omat kae ! .. ruStYn SuNgaltam tYn , mYjYm
90:170  kO sakla ? - mYskara jOre YStale +izYpka kuva .
90:171     ... pajrem vodYn mlande kyr gaj toplanen kYlmen SinCe . Erdene
90:172  puSkYdo mamYk gaj oS lum vozo . +oleg teran imn<Ym kYCken kodYSat ,
90:173  avaZ den Sol<YZYm unala uZaten koltYS .
90:174     - jot AlYSte , jot kalYk koklaSte sajYn koStsa ! - man<YC
90:175  uZatYSYla +oleg den vatYZe .
90:176     kornYSto +leSan ConZo kan<YsYrlanaS tyNale . tudo Sonkala :
90:177  "kuze vaSlijYt , iktaZ joNYlYS lijYn ok kae ? CYlaZat saj lieS
90:178  gYn , jOra Yle ... a +faAZe ... Ynde kugu ydYr lijYn SogalYns
90:179  Caj ? vet SYm ij Erten ...
90:180     SamSij kapka onCYlnak vuCen Sogen ala-mo ? tudo , yna-vlakYm
90:181  myndYrCYnak yZYlalten , kapkam komdYk poCYn SYndYS . Soga teve
90:182  tudo kudYveCe pokSelne , Sola kidpyaneSYZe oS SovYCYm saken .
90:183  izYpka kuvan ter gYC volYmekYZe , surt oza Sem pondaSYZYm niAlten
90:184  koltYS , Ske semYnZe mugYmaten UmYlten nale da ydYramaS
90:185  SyjYS oS SovYCYm sakaltYS . ymbalnYZe oSo deC oSo , sYlne marij
90:186  tyran tyvYr , Sem SarovarZYm kem SulYS jYmak Catkan gYna pogen
90:187  SuralYn . leSam , kugYeNla jyStYnrak salamlen , vuj savalten
90:188  vaSlie . nuno adakat koktYnak ( Ynde +SamSij rvezYlan polSa )
90:189  imn<Ym tuarYSt , koCkaS pYStYSt da pOrtYS purYSt .
90:190     topkata kap-kYlYm CuemYren kuSSo +leSam , pagalYme una SoteS
90:191  uZYn , avaZ voktenak tOrYSko SYndYSt , Sunen-Sunen sijlaS tyNal<YC .
90:192  rveze Ynde oZsYZ gaj ok voZYl : kutYralten kolta , mYskaram
90:193  YSta , lYZgan voStYlaleS .
90:194     " a +faA kuSto ? - Cesle sijYm avYzlen SinCYSYZla , CYtamsYrlanen
90:195  Sonkala tudo . - tide una-vlak tySkaSte mo vara ? mYjYm ok
90:196  pale ale Ske YneA paldare ? ... "
90:197     - +leSa-a , Sol<Ym , mo SylYkan kojYn SinCet ? ot koC , ot jy ...
90:198  pukSen-jykten ona moSto ala-mo ? - porsYn gaj jYlmYZ dene vYCYmata
90:199  +faAn avaZe , rveze dek tolYn SogalYn tupSo gYC laskan vyCkaltale .
90:200     laC tide ZapYSte omsa poCYlt kajYS , +leSa Curk lijme gaj verZe
90:201  gYC tarvanen koltYS . una-vlak SinCaStYm tolYn purYSo ydYr
90:202  ymbake viktarYSt . " faA ! " - SonaltYS rveze .
90:203     - mo kuZun koStat , ydYrem ? - pasulo +faA dek CyCkalten gYna
90:204  mien Sogale . - una-vlak SaNgYsek vuCat . palYme lij : tevYs +leSa ,
90:205  tydYn avaZe ... palet Caj ? mondenat ala ? mYj tYlat Ere ojlem Yle
90:206  vet ...
90:207     ydYramaS marijZe , +SamSij , ymbak Seklanenrak gYna onCalale .
90:208     kyYn SuSo , Sem tuSan keCYvOrdem gaj CuriAn , jYlgYZSe Sem
90:209  SinCan tide ydYr kartinka gane kojYn Soga . ymbalnYZe CijYme
90:210  kande koftYZo da make peledYS tysan UbkYZo naraSta viAS kapkYlZYm
90:211  jomakYse semYn sOrastarat .
90:212     +faA keneta Cevergen kajYS . onCYC +izYpka kuvalan , vara +leSalan
90:213  SYma , puSkYdo kidSYm SuAltYS , porYn salamlalte .
90:214  rvezYn mogYrZYlan SokSYn-SokSYn CuCYn koltYS , CurijZe ,
90:215  **9**
90:216  pYlYSYZe truk gYna Yren kajYS , jYlaS tYNale . ydYr ymbak onCalalYn ,
90:217  tudo uES SYm ij oZso pele ojgan murYm uSeStarYS . tide sem ala-kuSeC
90:218  tora gYC , piC CodYra loNga gYC , joNgaltmYla , pYlYSYZlan solna ,
90:219  kumYlYm lYvYrten tarvata , no muro savYrtYSeS Syrtnen kyrYlt kaA .
90:220     " Ex , Zal , murYZYm mondenam , CeCas Soktalten puEm Yle ! tek
90:221  +faA tugodsYm - CYlaZYmat , CYlaZYmat ! - Sarnalta ! tunam ala
90:222  tudat CYten kertde muralten kolta ...Alak ik gana kolam gYn , tovatat ,
90:223  nigunam om mondo " , - YStale semYnZe +leSa . ala kOrgO SonYSan
90:224  rvezYn kumYlZYm savYraS manYn , ala vujYS kajYme kuat dene
90:225  +SamSij tudlan kalasYS :
90:226     - jYgYt , Soktalte-An garmonetYm !
90:227     - a mo , lieS ! - mane rveze da ysteltOr gYC lekte .
90:228     AmlYn surgalt kajYS pOrt kOrgO Sij jykan garmon< sem poCeS , vara ,
90:229  vyd ymbalne kovYralanen ijYn tolSo jyksO semYn , nYZYlge , kuatle
90:230  seman marij val<s joNgalt lekte . leSa kumYl nOltYn Sokta , parnAZe-
90:231  vlak modmYmat ok SiZ . koklan-koklan tudo kuan dene +faAn jylYSO
90:232  SinCaSkYZe onCalaleS . A ydYrYn SinCaZe - pundaSdYme , Andar ,
90:233  volgYdo kava ! sem poCeS lYvYrge lombo gaj kapSe lajgen kuSta .
90:234  rvezYrak una-vlak , CYten kertde , pOrt pokSelne pOrdaS tyNal<YC .
90:235  tYmarten SYpak SinCYSe ruS unat , ydYramaSYm vYdalten , lajYk gYna
90:236  savYrnal kolten kuSta .
90:237     garmon< lYplanYmeke , +pasulo kumYl nOltYn mane :
90:238     - Ynde +faAlan Ceret . Sarnet , oZnat onCYC +leSa SoktYS , vara
90:239  tYj muraltYSYC ? .. ystalYketYm onCYkto-A adakat ! mo dene memnan
90:240  ydYrna kem , a ? ..
90:241     +faA tide ganat YS UvatYl , YS kumaltare , SylYSYm pogalten
90:242  muralten koltYS :
90:243                 sagYndarYS volgalt tolSo yZara ,
90:244                 avaemYn Erkan kYneltYmYZe .
90:245                 kaem Ynde SoCmo-kuSmo ElYSkem ,
90:246                 jOratalme avaemYn kydYkSO ...
90:247     teve tudo , kumYlYm tarvatYSe , ulo Sym-ConYm SuldYraNdYSe
90:248  muro ! oZno +leSa tide murYn mom kalasYmYZYm umYlen Sukten ogYl .
90:249  a Ynde CYla raS : mutSat , semZat .
90:250     pajrem uES talYSnYS . vesela kumYl dene SuldYraNSe +izYpka
90:251  kuvat CYten YS kert , toSto godso murYZYm muralten puYS .
90:252  semZYm kolYStYn , marij kuva mura manYnat ot Sono . tudYn poCeS ,
90:253  pOrt pYrdYZYm surgYkten , +SamSiAt mygYraltYS .
90:254     una-vlakYn ruStYn SumekYSt , +faA +leSam ves pOlemYS yZYn
90:255  lukto .
90:256     - onCo , tYAt tYge AmlYn Sokten moStet ulmaS ! - nYZYlgYn
90:257  mane ydYr , no jykYStO ala-mogaj kOrgO SonYmaS SiZalte .
90:258     +leSa pYCkemYS voSt ydYrYn jOratYmaS tul dene YlYZSe SinCaZYm
90:259  uZeS , no vaSmutYm tuEn ok kert , kumYlZo ala-mo dene kepSYlaltYn .
90:260  tudYn pYlYSYStYZe alAt ydYrYn murYZo joNga . garmon< kYlZYm vaCYZ
90:261  goC kudaltYSat , +faAn jykSYlan kelSYSe akkordYm kYCal muo , vara
90:262  ErkYn , SymeSak vitaren , tide gana CYnZe denak tudYn murYZYm SoktaltYS .
90:263     - oj , peS koltetYs ! Sokto adak , Sokto ! kunam tunem Suktenat ,
90:264  +leSa ? - ydYr , rvezYn vaCYSkYZe vujZYm ENerten , pYlYSYSkYZAk
90:265  ojla .
90:266     - SYm ij oZno , - maldYS +leSa da ugYCYn , YndYZYm semYm AmlYn-
90:267  AmlYn Sujdaren SoktaltYS .
90:268     faA sem muCaSYm Andar , oNgYr gaj jYkSO dene avalten nalYn gYna
90:269  Sukten Yle , keneta , kydYrCO raSkaltYmYla , +SamSijYn SYde kyZgo
90:270  jykSO SergYlt kajYS :
90:271  **10**
90:272     - faA , mom tYSte SogYltat ? ! .
90:273     kumYleS pYZaSYm optaS tyNalSe muro sem rual kudaltYme semYn
90:274  kyrYlt vozo ...
90:275     - leSa , jy keC ik korkam , avaj kySta ! - SinCavyd dene taSlYSe
90:276  SinCaZ dene porYn onCalalYn , ydYr rvezYlan SOrtn<O SydYSan Carkam
90:277  kuCYktYS .
90:278     ale marte CyCaltYSYmat umSaS naldYme rveze +faAn jYStak konden
90:279  kuCYktYmo izi sOral atYse arakam pundaS koSkYmeS jyYn koltYs . ik
90:280  pagYt una-vlakYn lySkYmO jykYStYm kolYSt SinCYS-SinCYSat , +leSa ,
90:281  kumYlZo savYrnaS tyNalmYm SiZYlalten , tygO lekte .
90:282     puldYrYSto oza ala-mom peS kutYra . rveze tuStak avaZYn jykSYm
90:283  palYS . koktYn peS ojlasat .
90:284     - ErgYC , uZamat , ydYrem pelen SyraNYStaS tolaSa ! mYj tidlan
90:285  tendam unala yZYnam mo ? ..
90:286     - oj , SamSij Sol<Ym , molan tYge ojlYStat ? sulYkan liAtYs ...
90:287  - Sokta +izYpka kuva .
90:288     - kalase ErgYClan , SkenZYm kuCYZo ! .. ato ...
90:289     - okkylYm ojlYStat , Sol<Ym ... oj , Ymo serlage ! - Ske
90:290  semYnZe vydYlYn , +izYpka kuva oza poCeS pOrtYS purYS .
90:291     +leSa verYStYZe kyEmalt Soga , Ske pYlYSYZlan ok ySane .
90:292  KenetaSte mom YStaSat ok pale . kudYveCYS lekte .
90:293     kavaSte , AmlYn CyCken , ColgYZ-modYn , SydYr-vlak jylat . oS
90:294  vyrgemYm Cien SogalSe mlande , pYCkemYS jydYm seNaS tOCen , kavaSke
90:295  volgYdYm Sara . UZ Andar , tYmYk .
90:296     rveze AlZe mogYrYS onCal koltYS , da tunamak ConZYlan jOsYn ,
90:297  putYrak koCYn CuCo . " mom kYCalYn tolYnam ? ik SoCSo rodemYm ?
90:298  nYZYlge murYm ? ale motor ydYrYm ? .. ok kyl mYlanem tYjYn ydYret ! ..
90:299  pialan lij , +SamSij ! "
90:300     tudo uES pOrtYS purYS , avaZlan SYpak ala-mom kalasYS , vara
90:301  garmon<ZYm rualten lektYn kajYS .
90:302     uremYSte pYrtlan CarnaltYS . " kuSto tudo ila ala ? - SonaltYS
90:303  SkolYSto pYrlA tunemme joltaSYZ nergen . - +oCYni , kYzYt
90:304  klubYSto . sadak muam ! "
90:305     garmon<Ym tupeS sakalten , klub mogYrYS tarvanYS .
90:306     - +leSa ! .. +leSa , Sogo ! - SortSaS gaj jYkYm koleS tudo
90:307  SeNgelnYZe . tide - +faA .
90:308     no rveze savYrnenat YS onCal , pisYn , pisYn oSkYl koltYS ...
90:309                           3
90:310     Amle keNeZ keCYn +leSa +joSkar-+ola gYC pOrtYl<O . tudo
90:311  muzYkal<nYj uCiliHYn kokYmSo kursSYm tunem pYtarYS .
90:312     ik kastene , uremYS kaAS AmdYlalt SogYSYZla , keneta radio
90:313  dene koleS :
90:314     - kolYStsa , verYse peredaCYm tyNalYna . taCe AlYse
90:315  xudoZesevennYj samodeAtel<nost<Yn koncertSYm joNgaltarena .
90:316     - oNaj ! - malden , rveze vujYso kartuzSYm nalAt , reproduktor
90:317  vaStareS mien Sogale .
90:318     onCYC partij nergen joNgYdo marij muro SergYlte . xor mura .
90:319  vara ala-kO peS ustan poCelamutYm ludYn puYS . poCeSYZe diktor
90:320  uvertarYS :
90:321     - a Ynde memnan kolxozYn ik tale doArkYZe da usta murYzYZYm
90:322  kolYStsa . kO tudo - muraltYmYZ gYCak palen nalYda !
90:323     joNgalte , kumYlYm kyrYStYn , oNgYr jykan ydYrYn murseskemZe !
90:324     - tide +faA ! - ulo kOrgO vij dene pujto kYZkYral koltYS
90:325  +leSa . malen kijYSe avaZat Curk lijYn kYnel SinCe . koktYnat
90:326  pYlYSYm Sogalten kolYStYt :
90:327  **11**
90:328                 oS +viCe vokten ik koSt Sonkalen ,
90:329                 " mondalYn dYr Ynde " manYm it Sono .
90:330                 kuze mondem SoCmo-kuSmo ElemYm ,
90:331                 jOratalme poro taNemYm ...
90:332                 kuze mondem SoCmo-kuSmo ElemYm ?
90:333                 tuSan SuaraltYn rveze pagYtem .
90:334                 sagYndarYS +viCe voktenYse omYZ ,
90:335                 jogYldalSe jyStO pamaS jyk ...
90:336     SymeS logalSe kalYk murYn tolkYnalt ijmYZ semYn rvezYn
90:337  uSYZo ErtYSYm , Con kOrgYStO kyCYmYm ESe raSYnrak da raSYnrak
90:338  uSeStara . tudYn SinCa onCYkYZo uES Sem SoptYr gaj SinCan
90:339  naraSta ydYr tolYn Sogale , pujto tudo taCe lymYnak joltaSYZlan
90:340  mura . +leSan Sym-kYlZe lYkYn-lYkYn todYlaltYn pudYranaS tyNale .
90:341  osal +SamSijYm usYS naldeak , pOrt gYC lektYn kurZo . kurZo
90:342  +faAmYt AlYSke ! rveze eNlan viC meNge toralYk mo , man ! monden
90:343  Ynde tudo oZso koCo Opkemat ...
90:344     ... ky dene CoNen SYndYme +kul<tura pOrt . kugu oknala gYC
90:345  ElektrotulYn volgYdYZo myndYrkO Sarlen .
90:346     +leSa joNgYdo zalYS USt puren Sogale . En pokSelne par-vlak
90:347  pOrdYt . nuno SukYn ulYt . val<sYm kuStat .
90:348     kuSten CarnYmeke , ala-kO kYCkYrale :
90:349     - garmonistna noen ... kOn Ceret , SoktaltYza !
90:350     iktat ok tarvane . tYge ik-kok minut ErtYS dYr . vara CYlan
90:351  yZYt : garmon<Ym poSkudo Al rveze , +leSa , kidYS naleS , onCYC
90:352  ErkYnrakYn , vara , ulo mastarlYkSYm onCYkten , palYme semYm -
90:353  +faAnYm - joNgaltaraS tyNale .
90:354     palYdYme eNYn SoktYmYlan UZYZo ikmagal aptYranenrak SinCYS ,
90:355  no nYZYlge , SoCmo kalYkYn kumYlZYm poCSo marij val<s nunYm
90:356  Ske tolkYneSYZe avalten naNgajYS . par-vlak rakatlanen , vuj
90:357  aNYrgYmeSke , pOrdYC . muzYka CarnYS . garmon<Ym SoktYSo rveze
90:358  onCYk tolYn SogalSe ydYr , Sem SinCasortaZ dene semalen onCalYn ,
90:359  Sym voSt laskan mane :
90:360     - +leSa !
90:361     - +faA ! - kYnelYnak Sogale rveze .
90:362     ... kavam vudaka sur pYl levedYn , kasveCYnla , pytYrnaltYn ,
90:363  ovaren kyza . koklan-koklan volgenCe volgalt kaA , da poCeSYZe
90:364  kydYrCO mygYralta . Ualge mardeZ SYdeSken tarvanYS . uZar puSeNge-
90:365  vlak vYZ da vYZ parCaStYm ryzat . Al muCaSte Sucko jykYn pij
90:366  optalta . opta , opta da jYNYsYme jOre urmYZ kolta . topol<
90:367  vujlaSte korak-vlak logar jyk dene karkalat . nunYm jyd rydYStO
90:368  pYZaSYSt gYC , oCYni , vuAnCe mardeZ pokten luktYn .
90:369     - mYjYm mondenat dYr , SonYSYm , - ojla +faA kajYme kornYSto ,
90:370  +leSa tudYm kidpyan gYC laskan kuCa .
90:371     - da , mondenam Yle , - YStaleS rveze , - no vot taCe muret
90:372  SarnYktYS , da mYj vik tYj deket CYmaltYm .
90:373     - mYj tYjYm , +leSa , EsogYl ik tatlanat monden omYl . jOratYme
90:374  muremYm SuAltYmem taCat sajYn Sarnem . Sange marij val<setYm
90:375  kol<Ymat , semYnem nUslenak nal<Ym . CYnak !
90:376     SYve-Save jyr jogaS tyNale . +leSa ydYrYn vaCe ymbak Ske
90:377  plaHSYm sajYn gYna kelYStaren pYStYS .
90:378     - nOret , liSkYrak lij ...
90:379     +faA , jyr deC SYlSYla , rveze dek pYznYS , tudYZat YdYr pelen
90:380  liAS tYrSen liSeme , tYgolYm SymZo Cotrak kyltkaS tyNale , ulo
90:381  kapSe , kOrgYZO Yren-YlYZ kajYS ...
90:382     - molan tunam nimom ojlYde kurZYC ? - mane +faA . - mYj poCeSet
90:383  kYCkYrYSYmat , SYC kol . ala OpkelYSYC , ala-mo ...
90:384     - ves gana ojlem , jOra , +faA ? kYzYt itak jodYSt ...
90:385     volgenCe ulo tynAm volgaltaren koltYS . dyvYr-r-rySt ! Sokten ,
90:386  kydYrCO raSkaltYS . +faA +leSam ESe Cotrak Ondal SYndYS . jyr
90:387  leNeZ dene optalmYla jyraS tyNale .
90:388  **12**
90:389     - ajda memnan deke , pOrtYS , a ? - mane + faA .
90:390     - uke , ona puro ...
90:391     - molan ? aCaj deC lydat mo ?
90:392     - om lyd . saj ogYl .
90:393     - kaj , tYge nOren Sogena mo ? +ajda purena . aCaj mom YSta ?
90:394  sadak pokten ok luk .
90:395     - ajda , jOra tugeZe , - kidYm lupSale +leSa .
90:396     nuno kudYveCYS SYpak purYSt , pOrtOnCYkO kyzen kajYSt .
90:397  SinCavaS lijYn , Sem pYCkemYS voSt ikte-vesYStYm onCen SogYSt-SogYStat ,
90:398  +faA olAn gYna omsam tykaltYS .
90:399     pOrtYStO tul Cyktalte . SamSikj , kokYralten , puldYrYSko
90:400  lekte .
90:401     - kO tuSto ?
90:402     - me , aCaj !
90:403     - kO ? kO dene ulat ?
90:404     - unam kondem ...
90:405     - tYgaj peljyd ZapYSte mogaj una lieS !
90:406     tudo puldYr tykYm nale .
90:407     +faA den +leSan volgYdo pOlemYS puren SogalmekYSt , +SamSij
90:408  Ormalgen koltYS .
90:409     - +leSa ? +alYksij ? .. kuSeC tYge ? ...
90:410     - klubYS tolYnam YlAt , jyr avYrYS ... - YStale tudYZo .
90:411     oza kuvat pomYZalte , kYnele . oZsYZ semYnak , porYn salamlalgYn ,
90:412  laskan kutYralten koltYS , Sij samovarYm SYndYS .
90:413     kutYren , CajYm jyYn , AtYr ZapYm ErtarYSt . jyr Erten kajYS .
90:414  kava AndareSte . +leSa mONgO tarvanYS .
90:415     - kuSko tYge jyd-pelYSte kaet ? voC da male , Erla tarvanet , -
90:416  mane  +pasulo .
90:417     - kornan eNYm molan Caret ? - oza kuvaZlan sYren . - myndYr mo ?
90:418  joltaSYZe-vlak dene pYrlA kajYmYZe SuES dYr ?
90:419     - mYj uZatem , - CijYSYZla , kutYra +faA .
90:420     - jOra , uke gYn uZate , - kelSYS avaZe .
90:421     pialan kaCe den ydYr vydYm , lavYram onCYde oSkYlYt korno
90:422  dene , SymYSt kelge jOratYmaS tul dene kojYn Yra . tYgaj godYm
90:423  ydYr-kaCe Con pYSkemalteS , kOrgO kumYlYm poCYn , kelanYmeS
90:424  kutYralten koltaS ErYkYm ok pu . nuno ala-kOn pOrt levaS jYmalan
90:425  Sogal<YC . OndalaltYC . urem muCaSte SaNgYse gaAk pij opta , urmYZeS .
90:426     - adak tolat , +leSa ? - jodo +faA .
90:427     - tolam ... moZYC , ESe Erlak ...
90:428     - mYj tYjYm keCYn vuCaS tyNalam , jOra ?
90:429     - +faA , kolYSt , mom tYlat kalasem ... tide mYjYn Sym kaNaSem ,
90:430  - mane tudo .
90:431     - ojlo , ojlo ... - ydYr kolYStaS AmdYlalte .
90:432     - tYj kYzYt saj doArka ulat manYt , tuge ?
90:433     - ala saj , ala uda . SkeZat om pale ...
90:434     - no , SiZat , tYjYn talantet jomeS , - kelgYn SonaltYme jOre
90:435  kutYra rveze . - tYgaj jyk dene , tYgaj ustalYk dene tYj , palet ,
90:436  mogaj danle murYzo lijYn kertat Yle !
90:437     - vara mom YStaS ? kalase ... - kugun SylaltYS +faA .
90:438     - tunemaS kyleS , vot mo .
90:439     - oj , +leSa , +leSik ! .. mYj peS tunemnem da ... - SylYkYn
90:440  mane ydYr . - aCaj ok  kolto .
90:441     - aCatYm savYren kertat , - ySanlYn peleStYS rveze .
90:442     - kuze ?
90:443     - artistYn pialan kornYZYm syretlen pu ... - Sonkalen gYna
90:444  ojla +leSa . - nu , mutlan , tYge ... danle artistkYn aCaZe liAt
90:445  man . xe-xe-xe...
90:446     - xa-xa-xa ! - voStYl koltYS ydYr . - nu vet CiAltet , +leSik ! ..
90:447     - yjlYde-myjlYde , niguSto ok lij , - YStale +leSa . - nu vot ...
90:448  kumYlet lieS gYn , +faA , teniAlk , teve kYzYtak , tunemaS kaAS
90:449  lieS ...
90:450  **13**
90:451     - kaj , kuze tuge ? - OrYnak koltYS +faA .
90:452     - ufaSte filarmonij pelen konservatorijYS puraS AmdYlYme kokiAS
90:453  kursYm poCYnYt ... na teve , adresSe . mYj teNgeCe gYna vozen
90:454  nalYnam . kaASak tYrSe , jOra ? kolYSt mYjYm , poZalYsta , +faA ...
90:455     - tau , +leSa , kugu tau ! ..
90:456     - kyleS gYn , mYj tYlanet polSem . kutYren kelSYSna ? - tudo
90:457  ydYrYm Ske dlekSe liSkYrak YStYS .
90:458     - kelSYSna , +leSik ! ..
90:459     pYl kokla gYC tYlze onCale . tynA pYrtak volgalte . keneta +faA,
90:460  tYlze lekmYm gYna vouCYSYla , +leSam Cot Ondal SYndYS . SonYde-
90:461  vuCYde , rvezYm Cop supSal koltYS . ikmagal , OrYn-aptYranen ,
90:462  tarvanYde , SYp SogYS , vara mane :
90:463     - CeverYn , +leSa ! veskana uZmeSke ! ..
90:464     - CeverYn , +faA . mie memnan dekat , mYj tYlat ikmYnAr knigam
90:465  puEn koltem .
90:466     - tau , +leSa , mien Suam ...
90:467     tYlze Ynde adakat pYl koklaS puren jomo , SylYkan pYCkemYS
90:468  tynAm avaltYS . yrem lukYSto pij-vlak , ala-kOm SiZYn , peS optat ,
90:469  CYtamsYrlanat .
90:470     Al muCaS kyvar dek SuSaS godYm +leSan onCYko kum rveze lektYn
90:471  Sogale . vik kornYm avYrYSt . Ske ruStSo ulYt ala-mo ? tamakYm jYgYlat .
90:472     - mYj SupSmaS uke , - mane +leSa , "tide araka puSYm SarYSe
90:473  jYgYt vlak deC porYm vuCYman ogYl Caj " manYn Sonalten aralaltaS
90:474  AmdYlalte .
90:475     - mom tYSte kYCal koStat , a ? - karaltYS iktYZe , En kugu ka-
90:476  panZe . - vuetlan kyleS mo ? na teve tYlat !
90:477     sadet +leSam pYzl<op soven koltYS . tudYZo neren-mon< YS Sogo ,
90:478  oN jYmaCSe Cot Suralten jYmYktaren pYStYS . tYge lijYn Yle , vesYZe
90:479  muSkYnden puYS , vara kumSYZo kerZalte . rvezYn uS SalanaS tyNale ,
90:480  ESe ik gana vujZo gYC SelYn puYmeke , "O-ox ! " manYn , noCko
90:481  mlandYS ulnen SuNgalte .
90:482     ... kavaSte motor Er yZara nOlteS . AlYSte , ikte-vesYSt dene
90:483  taNasYSYla , agYtan-vlak murat , neraltYSe tynAm pomYZaltarat .
90:484     +leSa iziS uSYm nale , koeS . tudlan kYzYt tugaj syret konCa .
90:485  pujto ala-mogaj pajremYSte , ysteltOrYStO , SinCa . POrt tiC
90:486  kalYk . CYlan murat , lySkat , kYCkYrat . nunYn koklaSte Sem
90:487  pondaSan +SamSijYn tysSO kojYlaltYS . vara tudo kuZu Sem kiSkYS
90:488  savYrnYS , kadYrgYl poCaNaS tyNale . +leSam peS CyNgalneZe .
90:489  no vara semYn kiSke jomo . keneta +faA tolYn lekte . tudo alakuSeC ,
90:490  voStYlYn , keCe gaj SYmaten da jOraten onCen , vaStareSYZe AmlYn
90:491  toSkal oSkYleS . +leSa SinCam poCo gYn - iktat uke ,
90:492  jYrvaS - pYCkemYS . tudo komdYk kiA . kavaSte jOraS vaSkYdYme
90:493  SydYr-vlak Cin-CYn-vunCYn ColgYZYt . ik SinCaZe ok uZ , tudo
90:494  vyrvuzYk lijYn , pual SinCYn . vuj peNeS , pYlYS mugYra . teve
90:495  +leSa kYnelaS tOCYS , no ENYralten , uES jOrl<O - kYraltSe kap
90:496  kokSa gaj korZeS , CYlt tyNYn . vijYm pogalten kYnel SinCe , mo
90:497  lijmYm radamlen SarnaltaS tOCYS .
90:498     - da , tide +SamSijYn paSaZe , molo ogYl , - mane jykYnak . -
90:499  tudo mYjYm , oCYni , puStaSak Sonen , eNYm kYraS tarlen kolten .
90:500  jOra ! onCena ESe ...
90:501     keCe lekSaS liSan tudo surtYSkYZo mien purYS . iZYpka kuva
90:502  ErgYZYm vigak YS pale . vara vele , " oj , ErgYm , mo lijYnat ? ! "
90:503  manYn koltYS , SyjYSkYZO mien kerZalte .
90:504     - avaj , +SamSij rodet teve tYge sijlen koltYS , - mane kYlmen
90:505  oralgYSe jyk dene +leSa .
90:506     - y-u , keremet tySka ! - jYrYmlaltYS +izYpka kuva . - mom
90:507  nuno YStYlYnYt , a ? puStneStak ulmaS mo ? ajdeme tyset kodYn
90:508  ogYlYs , ErgYm ! Ej , kaltakSat !
90:509     avaZe ErgYZYn kuSkedlYSe plaHSYm kudaSaS polSYS .
90:510  **14**
90:511     - jOra , avaj , it puStYlane , - iziS lijmeke , ala-mom semYnZe
90:512  viskalen , mane +leSa . - tYj vot luCo kalase : kuSto tYj tYgaj ir
90:513  eNYm muYnat ? molan Sem kiSkYm rodo SoteS kuCet ? mYj tidYm kYzYtat
90:514  om pale ...
90:515     izYpka kuva ErgYZ vokteke kYStak tolYn SinCe .
90:516     - ojlem , ErgYm , ojlem , - uSeStarYlYn SinCYSYZla mane . -
90:517  koltYSt ... tidlan Ynde Suko ij Erten . tYj tunam kok iAS gYna
90:518  ulat Yle . ikana keNeZYm me tYj denet koktYn poSkudo AlYS kaAS
90:519  lekna . tYj kidYStem ulat ... tuge ... rakatlanen oSkYlYna .
90:520  +SamSij CyCyC , oj , mom ojlem , sade +SamSij - Sem Syj ! - imne
90:521  dene pokten Suo . orvaSte kuvaZe kiA ... +azam YStaS tyNalneZe
90:522  ulmaS , oCYni . rajon bol<nicYS kaAS lektYnYtat , ydYramaSYn mo ...
90:523  pagYt SuYn Sol . +SamSij mYjYm sOrvalaS piZe : "Umo da tYj lij ,
90:524  maneS , kuvandajlan polSo ! .. " nu , mYj mo ... SYm otkaze Sol .
90:525  kuze Sykalat : ala avaZe ala azaZe azapYS logaleS . Con vet tudo !
90:526  uSdYmo +SamSijZe pelenZe nimom , SatYn , nalYn ogYl . EsogYl kaCe
90:527  uke . jOra , aza SoCo . ydYr ... una , sade +faAt ! ..
90:528     - +faA ? ! - OrYn koltYS rveze .
90:529     - tuge , +faA ... lymYmat Skeak puEnam , - umbakYZe kutYra +izYpka
90:530  kuva . - Ynde mom YStaS ? kYlYmdYm pyCkaS kyleS vet ... mYj ,
90:531  OrYn SogYde , kYlYmdYm pyen dene purYn kyrl<Ym ...
90:532     - tugeZe tYj +faAn kYlYmde kovaZe ulat ? - +leSa SYrgYZal
90:533  koltYS .
90:534  vot sadYge , ErgYm, mllYj kYlYmde kova lijYm , - veselan mane
90:535  avaZe . - tiddeC vara mYjYm +faAn avaZe ok kudalte ... tYSeCYnak
90:536  tYlat ENgekSe pernYS ala-mo ? .. - jYNYsaltYme jOre koSartYS mutSYm
90:537  +izYpka kuva .
90:538                           4
90:539     kum keCe ErtYS , +leSan pual zaNgargYSte susYrZo-vlak rYAS
90:540  tyNal<YC . tudo kum keCe poCela kienak ErtarYS , niguSko YS lek .
90:541  no kuSeC dYr +izYpka kuvan izi ErgYZe kYraltme nergen uver SoSo
90:542  mardeZla al muCko SarlYS . rvezYlan joltaSYZe-vlak " kYrYSe eNvlakYm
90:543  kYCalaS , nunYm sudYS puaS kyleS " manYn temlat .
90:544     - uke , ok kyl , mYj Ske titakan ulam , - kidYm lupSaleS tudYZo ,
90:545  no raSYZYm nimom ok ojlo .
90:546     nYlYmSe keCYlan +izYpka kuva +SamSijmYt deke mien tolaS lie .
90:547     - notak koStYn savYrnem , mom YStYl kiAt ? isak lydYktem ,
90:548  peS YnZe tOrStYl sade Sem Syj ! - SYdYZYm luStaraS tOCYS tudo
90:549  izirak ErgYZlan .
90:550     +leSa avaZYm YS Care . " +faAn nergen ala iktaZ uverYm konda ? "
90:551  - SonaltYS semYnZe , da Sym-ConZo pYrtak SulYS , koeS ...
90:552     - onCal , +SamSij , kYlYmde kovaZe toleS ! - pOrtYS puren
90:553  SogalSe +izYpkam uZYlalten ,vasaralten koltYS +pasulo .
90:554     jyYn veselaNSe oza , kuStYlgYn gYna tarvanYlYn , +izYpka kuvam ,
90:555  kidpyanZe gYC rualten , ysteltOrYS purten SYndYS .
90:556     - kYzYt gYna una-vlakYm yZatYSYm , - YStale , - varaSrak
90:557  kodYC . vursen koStat ala-mo ?
90:558     - uk-e , molan vursem lie-eS ! - izYpka kuva n<Yge-nUge kumYlZYm
90:559  YneZ SiZtare .
90:560     mut gYC mut lekte , kutYrlakaS piZYC .
90:561     - mYj osal uverYm kolaS tOCenam , - CoAnrak onCalYn , maldYS
90:562  +SamSij . - +leSa Sol<Ym kYren kodenYt , manYt . CYn mo ? mo tuSto
90:563  lijYn kaen ?
90:564  **15**
90:565     - tuge Sol , Sol<Ym , ala puStaSak SonenYt ulmaS , ala-mo ? -
90:566  SoktYS ojganYSe jYk dene +izYpka kuva . - teve kYzYtat tOrlanen
90:567  ok kert , Ere keCkYZ kiA . vujZYm Cot perenYt ...
90:568     - kOmYt tYge osallanenYt ? palen nalYn , uke ? - SekSYnCeS
90:569  +SamSij .
90:570     - palYmYZe ... palem maneS , - Sonalten gYna ojlaS tYrSa
90:571  +izYpka kuva . - sudYS puYneZe . tarlen kYrYktenYt manYn , ojlat .
90:572  " tarlYSYZYmat palem " , - maneS .
90:573     tide mutYm kolmeke , oza pOrt muCko tYS-tYS koStYn savYrnYS .
90:574     - mYAt iziS kolaS tOCenam , - YStale vara , - +faA dek
90:575  SyraNYStSe rveze logalten , manYt .
90:576     - +faAn kaCYZe ?
90:577     - tuge ... ydYrem poCeS YndE Sukertsek kurZtaleS . mYAt tenij
90:578  SYZYlan +faAm marlan puaS kelSenam . veNe lijSaSem teve taCat ,
90:579  tolYn , arakam jykten kajYS . tYgeZe , kadYrle kokaj , ErgYClan
90:580  kalase - ydYremYm vaNen YnZe koSt . tudYn urvaltYm rualtaS toCen
90:581  kurZtalmYZlan verCak kYraltYn . puStYnat kertYt Yle ! nunYlan
90:582  mo ! Syval SYndaS vele ! .. - +SamSijYn umSa gYC SyvYlvYd SYZa
90:583  vele .
90:584     izYpka kuva pYrtak lYvYZgYme gaj lie .
90:585     - mYj mo ... mom YSten kertam ? - yNYSYn mene tudo . - ydYr
90:586  den kaCe SymeStYmYt gYn , kumYlYSt vaStareS kaAS ok jOrO ... tek
90:587  kelSat ajda ...
90:588     - mom ojlYStat ? ! - oza ystelYm roSt muSkYnden koltYS . -
90:589  ala ydYremYm tulartaS tolYn SinCYC ? a ? lek tYSeC ! pSol von !
90:590  mYj tYjYn malaetlan ydYrem om pu ! kOgOrCen den ola korak nigunam
90:591  par ogYt lij ! umYlYSYC ? ! .
90:592     komaka voktene +pasulo CYtYren Soga , peleStaSat ok toSt .
90:593  CurijZe oSemYn , oCYni , tudYmat marijZe pOrt muSkYS olmeS uZeS ,
90:594  tyrlO semYn mYskYla , lydYktYleS .
90:595     izYpka kuva ysteltOr gYC lekte . tudat , lydYn-ajmanen , " Ynde'mom
90:596  YSta gYn ? " manYn , aptYranen Soga .
90:597     - kYlYmde kovam tykaS vele ogYl , tydlan torZa mutYm kalasaS
90:598  AzYk , - SomakYm luktaS toSto tudo . - Umo SkeZak tYge kySten .
90:599  +SamSij , sulYkan liAt A ydYret iktaZ-mogaj ojgYS logaleS , -
90:600  mane kOrgO vij dene +izYpka kuva .
90:601     SamSij YxxY ! YStale , tunamak lunCYrgYmo gaj lie , kuZu
90:602  teNgYlYSke lop mien SinCe .
90:603     " +akYm SuldeStaraS ogYl Yle " manSYla , +isYpka kuva molo mutYm
90:604  YS ojlo , kaAS tarvanYS .
90:605     - Sogo ale , kokaj ... ErgYClan iktaZ-mom ...kosteneCYm koltem ,
90:606  Sogo ! - vYCYmata +faAn avaZe .
90:607     - tau ! takSat putYrak tutlo jokmam puEn koltenda ! - manAt ,
90:608  +izYpka kuva vYZ-vuZ kojYn lektYn kajYS .
90:609     " aj , kertYm vet , Cotak pySkYl<Ym ! " manYn , kugeSnen kolten ,
90:610  urem dene oSkYl<o .
90:611     kyvarYm vonCen gYna Yle , SeNgelnYZe kYCkYrYme jykYm kol<o :
90:612     - kovaj , kovaj ! Sogo ! ..
90:613     izYpka kuva savYrnen onCale - +faA . SyleSt-SyleSt kurZYn
90:614  tol<o . peS tueSken , SinCaZat volen . SinCavyd jOre , kovaZYn
90:615  vaCYS kerZaltYn , jOsYn peleStYS :
90:616     - oj , kovaj , Ynde mom YStaS ? kuze liAS ?
90:617     - mo , mo , ydYrem ? ojlo , SymetYm it turZ ...
90:618     - aCij mYjYm marlan puYneZe . kaCYmat muYn : SuCko , sYndYme ,
90:619  tugaj kOtYrem ! ..
90:620     izYpka kuva ydYrYm Ondale , vujZYm SYmaten , SYmaten SogYS .
90:621     - Ex , +SamSij , SamSij ...
90:622  **16**
90:623     - tokan , +leSa tolmo godYm , mYjYm kYren pYtarYS . kum keCYSken
90:624  klatYSte pukSYde-jyktYde petYren SinCYktYS . teve taCe vele
90:625  paSaS mienam ... oj , mom YStaS ? Ynde ilYmemat ok Su ala-mo ! ..
90:626     - kaj , mom ojlYStat , ydYrem ! Umet aralYZe ! ..
90:627     ydYramaS +faAm ESe Cotrak Ondal SYndYS , pelenZe iSaltYS ,
90:628  pujto osal vij deC utaren kodaS CYlaZYmat YStaS lie .
90:629     - kovaj , kalase +leSalan : mYjYm osal kidYS YnZe pu . teve
90:630  tide serYSYm pu . ludSo ... ala tudYmat nunak kYrenYt , kO SinCa ?
90:631  kuze vara , +leSik paremeS ? ..
90:632     - paremeS , ydYrem , paremeS ! tudYn verC it lyd , it ojgYro ...
90:633  a teve tYlat tide surt gYC kuSko-gYnat SYlaS kyleS . yke gYn ... -
90:634  SonYmaSYZYm luktYn opta +izYpka kuva .
90:635     a +faA ske ojgYZYm poCYnak poCeS :
90:636     - mYj SiZAm : iktaZ vere kajYde , tuddeC utlaS ok lij .
90:637  no kuS puraS , kuSko ?
90:638     - jOra , teve mYj +leSa dene kutYren nalam . moZYC , iktaZ ojYm
90:639  pidYna .
90:640     - tau , kovaj , tolmetlan . +leSalan salamYm kalase ! paremZe .
90:641  CeverYn ! ..
90:642                           * * *
90:643     " +leSa , +leSik ! jOratYmem !
90:644     Ex , mYlam verCYnak orlanet vet ! vueS it nal . kertam gYn , keC
90:645  kYzYtak tYj deket miem da susYret-vlakYm SinCavydem dene muSkYn
90:646  paremdem Yle .
90:647     kum keCe godYm mYj tYjYn nergenet nimom Sincen omYl . teve
90:648  taCe vele eN-vlak deC kol<Ym . tYgaj SuCko paSa lijSaSYm SiZYnamak
90:649  ulmaS . tYjYm uZatYmem godYm Symem Ere tOrStYl<O , pudYranYS .
90:650  kajYmet deC vara AtYr pagYt , pOrtYS purYde , sadveCe vokten
90:651  SortYn SinCYSYm . tunare tYjYm kydYCem koltYmem SuYn ogYl !
90:652  malaS kodat gYn , nimat ok lij Yle dYr . MYAt , tYAt orlYkYS ogYna
90:653  voC Yle ... pOrtYS purYSYm vele , aCaj mYjYn ymbak pire gaj kerZalte ,
90:654  pinege semYn kYren pYtarYS . " adak , maneS , +leSatYm kondet !
90:655  tudYn dene kYlYm kuCet ? " mYj manam : " ACaj , mYjYm tYge mYskYlen ,
90:656  Symem gYC jOratYmaSYm kyrlYn nalYn ot kert ! mYj +leSam jOratem !
90:657  da jOrataS tyNalam ! keC puSt , keC-mom YSte ! .. " vara tudo
90:658  mYjYm jyStO klatYS luktYn kudaltYS . kum keCe , kum jyd , SyraS
90:659  pYrCYm puYde petYren SinCYktYS ... mom gYna Sonen pYtaren omYl
90:660  tide keCYlaSte ! oj , pyrYSYZat !
90:661     +leSa , mYj tYlat ale ojlen omYl . tYj pervYj vaSlijmaStak
90:662  SymeSem verlanenat . tide oZnak , tendan deke pervYj mijYme godYm ,
90:663  lijYn . tidYn deC vara mYj Ere tYjYm Sonenam , Ere vuCen ileman ,
90:664  kumYlem Uvatenam . nigOn dene taNYm kuCen omYl . " kYlYmde kovan
90:665  ikSYvYZ dene kYlYm kuCaS ok jOrO , sulYk lieS " manYt . mYj tidlan
90:666  pYrCat om ySane . a mYjYn En Serge , En liSYl joltaSem tYj ulat ,
90:667  +leSik , tYj ! ..
90:668     tYj ale mYjYn ilYSem kuze ErtYmYm ot pale . jOsYn , tulYk joCa
90:669  semYn Ertarem mYj rveze ymYrem . CYla titakSe - aCamYn peSkYde
90:670  ConZo . avamlanat tudo nigunam poro lijYn ogYl . Mylam izinek nele
90:671  somYlka-vlakYm YStYkten . kas modYSYSkat lektaS ok lij . muraS
90:672  jOratYmemlan gYna iziS SYmatenYt . Sot dene SkolYSkat koStYn omYl ,
90:673  volAm puEn ogYtYl . pYkSe gYna Sym klassYm pYtarYSYm .
90:674     mYjYn ustalYkemYm ik tYj vele uZYn-umYlen aklen moStet .
90:675  nigO mYlam tunemaS kaAS kaNaSYm puEn ogYl . tYjYn Symet teve taCat
90:676  mYjYn kOrgYStO jOrtaS lijdYme tulojYp dene jyla ! aCamlan tidYn
90:677  nergen omat SylO . tudo tunam mYjYm piktenak saka ...
90:678  taCe

91:1  91 arka vel murYzo
91:2  ( +0nCYko 1990 : 6 ) **24**
91:3     kolYmSo-kumlYmSo ijlaSte Ervel marij mlande AtYr pisatel<Ym
91:4  - +AnYS +AlkajnYm , +anatolij +bikYm , +Ervel +osYpYm . +Esaj
91:5  +CapajYm , +aptulaj +pasetYm , +kuz<ma +iZboldinYm da molYmat -
91:6  sYlnYmut kornYS lukto . no SukYStYn ymYrYSt putYrak kyCYk lie .
91:7  iktYSt kugu sarYn tuleSYZe jomYC , vesYSt liCnost< kul<tYn Cylam
91:8  laStYrten kajYSe " kyrtn<O orvaZ " jYmalan toSkalt pYtYSt .
91:9  tidlan kOra Ervel marij tematika SoCmo literaturYStYna palYnak
91:10  Cydeme . vojna deC vara vele ErkYn-ErkYn samYrYk almaStYS kuSkaS
91:11  tyNale , sYlnYmut paSaS ySanlYn tol<o . tide jomartle tukYm
91:12  gYC iktYZe - +timofej +batYrbaev .
91:13     +timofej ( +temYrkaj ) +umYtaeviC +batYrbaev 1928 ijYSte
91:14  +baSkir +a+s+s+r , +kaltasa rajon , +kOkYS AlYse jorlo kresan<Yk
91:15  eSeS SoCYn . 1946 ijYSte , +kaltasa kYdalaS SkolYm pYtarYmeke ,
91:16  +joSkar-+olaSke toleS , uCitel<skij institutYS tunemaS pura .
91:17  laC student pagYtYSte +timofej vozgalYme somYl deke SymaNeS ,
91:18  vara semYn SkenZYn nOrgO vijZYm sYlnYmutYSto tergaS kYrtmen
91:19  piZeS .
91:20     1949 ijYSte +timofej +batYrbaev , tunam +keltej SYmiAS SkolYn
91:21  tunYktYSYZo , +baSkir +a+s+s+r -Ym YStYmYlan kumlo ij temme
91:22  lymeS " +Caplane , +respublikem ! " poCelamutYm voza . tudYm
91:23  +kaltasa rajonYso "lenin korno " gazet peCatlen lukteS . tide
91:24  Ubilej keCYlaStak +kOkYS AlYse " +seAtel< " kolxozYn predsedatel<Ze ,
91:25  kombedYn oZso vujlatYSYZe +iStuganov +iskibajlan +lenin
91:26  ordenYm puat . tY ajdeme nergen samYrYk avtor Sym gYC lekSe
91:27  Somakan oCerkYm sera .
91:28  tYge rveze jYgYt sYlnYmut kornYS tyNaltYS oSkYlYm YSta . CYn ,
91:29  +temYrkaj tYgodYmak palen : tide somYl kuStYlgo ogYl , suaple
91:30  paSaS ySanlYn uSnaS Suks-Suko tunemman , uS-vijYm pogYman ,
91:31  SoCmo kalYkYn , ruS literaturYn opYtYStYm SYmlYman . " izi ConZat ,
91:32  moZYmat ok Sono ! - sera tudo dnevnikeSYZe . - YStaS alZe ulo ,
91:33  uke , a Sona , Sona da SkenZYm lYplandaraS tOCa . vozaS tepter
91:34  iziSak lijmeke , ala Sukertak vijYm tergen nalman Yle ? tolaSen
91:35  onCYSaS ." vydYS purYde , SokSyZYm-jyStYZYm palaS ok lij " , -
91:36  manYt . a ves vere tYgerak palemda : " ilYSYStem UZgunam tyrlO
91:37  jOsYlYk kumYlYm SOra gYnat , ZagYm mokten muraS motkoCak vaSkem .
91:38  keCmogaj somYlem YnZe lij , serYde om kod . uke gYn , pagYtYm
91:39  aram jomdarYmemla CuCeS . teve taCe ik poCelamut SoCo , Ynde
91:40  laskan malaS vozam " .
91:41     tyNalSe avtorlan tYgodYmak ikYSYn tyrlO jYZYNlaZYm palen ,
91:42  SYmlen , fakt da sobYtij-vlak deC kySkYrak nOltaltYn , nunYm
91:43  ikteSlen , tipizirovatlen moStaS kylYn . tYgaj opYtYm +timofej
91:44  +batYrbaev 1950-1953 ijlaSte +tixookeanskij flotYSto sluZitlYmYZ
91:45  godYm pogen Sukta . laC tY pagYtYSte tudo literaturYn
91:46  teorijZYm ,
91:47  **25**
91:48  lymlO pisatel<-vlakYn vozYmYStYm Cot SYmla , radamla , SkanZe
91:49  tvorCeskij kornYm raSemdaS tYrSa . laC tuSto samYrYk avtor proza
91:50  mogYrYS lugSalteS , sYlnYmut kornYS peNgYdYn SogaleS . tunamak
91:51  En pervYj ojlYmaSlaZe SoCYt : " suaple sugYn< " , " lydYkSO
91:52  vaSeS " da molat . tYge +timofej +batYrbaev SoCmo literaturYStYna
91:53  u stranicYm - teNYz tematikYm poCeS .
91:54     flot gYC pOrtYlmeke , +timofej +batYrbaev adak tunYktYmo
91:55  paSaS uSna . kaltasa rajonYso +keltej , +ylYl +kaCmaS SkollaSte
91:56  YSta . kudlYmSo ijla tyNaltYSte " +lenin korno " (kYzYt
91:57  " +yZara " ) gazet redakcijYSte kusarYSe somYlYm Sukta , verYse
91:58  lituSemYm vuajlata , samYrYk avtor-vlaklan jol ymbak SogalaS
91:59  polSa . a tu ZapYSte " arka vel +parnasYS " samYrYk poEt den
91:60  prozaik-vlak +il<A +karaev , +aleksej +murzaSev , +aksaj
91:61  +savel<ev , +izibaj +savel<ev , +gani +gadiatov , +aleksandr
91:62  +zajnikaev da molat kumYlYn koStYnYt . taCe nuno sYlnYmut kornYSto
91:63  ySanlYn oSkYlYt .
91:64     laC tYgodYmak +timofej +batYrbaevYn SkenZYnat sYlnYmut paSaZe
91:65  sajYnak vorana . kaltasa rajonYso da +marij respublikYse
91:66  gazet den ZurnallaSte tudo CyCkYdYnrak savYktaltaS tyNaleS . tide
91:67  " vyd tolkYn ymbalne " , " avamlan vaSmut " , " kuSmaS korno " ,
91:68  " Sarnet , +vanUS ? " , " sYlne ver-SOr " , " Sij jykan Sij
91:69  garmon< " da molo ojlYmaS den povest<-vlak . nine proizvedenijlaSte
91:70  avtor SoCmo vel pyrtysYn AmZYm , tY kundemYse kalYkYn paSa
91:71  turgYmZYm , Con motorlYkSYm , Caple paSa saskaZYm mokten muraS
91:72  tYrSa , tyN geroiYSt - arka marij-vlak , nunYn udarle paSaSt ,
91:73  kuan-ojgYSt , kOrgO tynASt . tYgodYm avtor ErtYme kornYmat ,
91:74  Erlase kuCYmat vaS uSa , istoriCeskij kYlYm raSemda , tYge ilYSYn
91:75  muCaSdYme jogYnZYm onCYkta . teve " talgYde kytYmaSte " ojlYmaSte
91:76  +timofej +batYrbaev +tOldO AleS SoCYn kuSSo , +sovet +soUz +geroj
91:77  +timiraj +kubakaevYn joCa pagYtSYm , kolxoz gaSaSte Colga ulmYZYm
91:78  onCYkten . " amCe voktene " kyrYltSO jOratYmaS nergen Con vurgYZ
91:79  kalaskala ." paSaSte CaplanYSe ydYr " oCerkYSte " +seAtel< "
91:80  kolxozYn samYrYk kommunistkYZe , sOsna onCYSo +sajpuSeva +elizavetan
91:81  Caple seNYmaSYZ nergen ojlalteS ...
91:82     +timofej +batYrbaevYn savYktalt lekSe ikYmSe knigaZe - " memnan
91:83  pOlekna " lyman joCa sbornik . tYSte purtYmo kok ojlYmaSYZe
91:84  da "salam , Er keCe ! " poCelamutSo sYlnYmut konkursYSto prizovoj
91:85  verYm nalYnYt . 1965 ijYSte +marij kniga izdatel<stvo tudYn kusarYme
91:86  +stanUkoviCYn " maksimka " ojlYmaSYZYm savYkta ( kniga lymZat tYgaAk ) .
91:87  a 1966 ijYSte avtorYn " oS +viCYn tolkYnZo " sbornikSe peCatlalteS .
91:88     tYSte tyN verYm " kuku ige " povest< naleS . avtor avan kudalten
91:89  kodYmo izi +ramanYn pyrYmaSYZYm poCYn pua . tide povest< - avtorYn
91:90  ik En Caple sYlnYmut saskaZe . sadlanak tudo marij , ruS da Eston
91:91  jYlme dene 120 tyZem utla EkzemplAr lektYn .
91:92     tYgodYmak teve ESe mom palemdYde ok lij . " kuku ige " povest<YSte ,
91:93  " ErgYn Sym aCa pelen " ojlYmaSYSte da molo vozYmaStYZat +t .
91:94  +batYrbaev kolo ij utla oZnak memnan taCe Con korZYn nOltYmO
91:95  temYm - tulYk joCa-vlakYn susYr , nele pyrYmaSYStYm umYlen ,
91:96  nunYlan
91:97  **26**
91:98  polSaS kylmYm - putYrak CYn , manmYla , ZapYm onCYlten
91:99  tarvaten . tYge pisatel< toraSke uZYn moStYmYZYm , mudreC talantSYm
91:100  onCYkten koden .
91:101     tidYm umYltaraS lieS . vet +timofej +batYrbaevYn tvorceskij
91:102  laboratorijZe - SoCmo Al , mer paSa , Skol ilYS , eS turgYm -
91:103  kumda lijYn . tudo Ereak kalYk koklaSte ilen , klubYS pogYnYSo-
91:104  vlaklan lekcijYm ludYn ale , garmon<Ym kidYS nalYn , +kaltasa
91:105  vel murYmo ale kuStYmo semYm ustan SuAlten , kanYSYm AmlYm ,
91:106  pajdalYm YStaS polSen . tYge kalYk deke liSYl ulmYZo tudlan ilYSYm
91:107  sajYn palaS , lonCYlen , CYn onCYkten moStaS jOnYm puEn .
91:108     tudYn tunYktYSYZo-vlakat putYrak poro kumYlan , CYtamsYr
91:109  Conan lijYnYt . tide +nikandr +lekajn , +miklaj +kazakov , +semen
91:110  +viSnevskij , +miCurin-+azmekej , +Calaj +vaslij , +osmin +jYvan ,
91:111  +vera +boArinova ... nuno SukYZ godYm moktYmo , "maltYme " murYm
91:112  muren ogYtYl , a samYrYk avtorlan sitYdYmaSYZYm uZYn SuktaS ,
91:113  tudYm koraNden moStaS tunYktenYt . ves eNYn oj-kaNaSYZYm +timofej
91:114  +umYtarviC aCa-avan uS-akYl universietSe semYn umYlen , CYla tidYZe
91:115  vozYmo paSaStYZe u deC u senYmaSke SuaS polSen .
91:116     1966 ij 25 martYSte +t . +batYrbaevYn " oS +viCYn tolkYnZo "
91:117  sbornikSYm peCat<YS AmdYlYmekYZe , +marknigoizdatYn redaktorZo "
91:118  poEtessa +vera +boArinova poro ava semYn vozen : " kniga CYlt saj
91:119  lekteS . +batYrbaev kugu pisatel< lieS manYn , CYlalan ojlem ...
91:120  kaZne keCYn , jydvoSt vozo , roman poCeS romanYm vozen opto .
91:121  tYjYn lekteS , +timofej ... "
91:122     teve tYgaj usta pisatel< , roman-vlakYm kYrtmen vozaS piZSe ,
91:123  vijval pagYtYS toSkalSe eN , +timofej +batYrbaev , 1969 ijYSte
91:124  uke lie . tudYn memnan deC kajYmYZlan Ynde kolo ik ij ErtYS .
91:125  mYnAr Caple proizvedenijZe ESe SoCeS Yle ! ...
91:126     no tuge gYnat , mom YSten seNen - kalYklan kodYn . tudYn
91:127  vozYmYZo - SoCmo marij sYlnYmut sadveCYnan ojYrtemle , ik En CeCen
91:128  peledYSYZe .
91:129                                         +vasilij +iZboldin

92:1  92 oksa kalta
92:2  +Urij +artamonov
92:3  ( +onCYko 1990 : 6 ) **26**
92:4  ojlYmaS
92:5     ik Cever keCYn +kriSan +jYvan ola pazarYS sOsNa SYlYm uzalaS
92:6  mien . takSYm AlYSte keNeZ muCkak pYtYm kuCat , nimogaj vol<YkYm
92:7  jolYm Cumaltaren ogYt pYSte . jydvoSt-keCYgut SYl-SOrYm
92:8  YSten luktYt , kap-kYlYStYm nele paSaSte pygYrten nojYktarat
92:9  gYnat , paraNge kol len dene serlagat ogYla .
92:10     +kakSanov +jYvanlan ik kugu sOsnaZYm vijnaltaren pYStaSak
92:11  logale , ves semYn niguze ok lij : u pOrtYm CoNaS piZYn .
92:12     sOsna SYlYm sajYn uZalen , oksam tugak sajYnak luktYnat ,
92:13  pazar kOrgYSkO puren - vatYlan iktaZ kosir SovYCYm , ikSYvYlan
92:14  Serak-Sopak landrinYm nalaS Sonen . CYla nalYnat , ESe ik jYr
92:15  SinCam vikten savYrnen .
92:16     keneta jol kopaZlan peNgYdYn CeCYn kolten . takSYm tudo +Ertak
92:17  vujYm savYrkalen onCYStYn , kySkO mojn ala ylYkO onCaS gYna
92:18  Arsen ogYl . jol kopaZlan peNgYdYn CuCYnat , ylYkO onCalaS SotSo
92:19  lektYn . onCalYn gYn , jolYm OrdYZkYrak YSten gYn , - oksa kalta
92:20  kiA . motkoCak kyZgO .
92:21     +kriSan +jYvan oksa kaltatYm nOltalYn da tudYn dene mom YStaS -
92:22  ok pale . jYrvaS onCYSteS , kaZnYn SinCaSkYZe kyta - ala
92:23  **27**
92:24  tide jomdaren , Sona . CYlanat laskan Erten kaAt , nigO
92:25  karaulYm ok kYCkYre . tYAt , " kOn oksa ? " manYn , kYCkYrlen ot
92:26  Sogo . kYCkYralat gYnat , iktaZ oradYZe , tolYn lektYn , "mYjYn ! "
92:27  manYn , rualtenat kurZeS . a oksan ozaZe Sukertak OrdYZkO kaen
92:28  kolten dokan . sadlan , kyCYzYla kidYm Sujdaren SogYltaS ogYl
92:29  manYn , +kriSan +jYvan oksa kYltam kysenYSkYZe Suralten .
92:30     kysenYSkYZe CYken da tunamak monden . moZYC , monden ogYl , a
92:31  tYgerak Sonalten : " mONgYSkem mien Suamat , Sotlen nalam , mYnArrak tuSto " .
92:32  a tudo , paleda Ynde , u pOrtYm CoNaS piZYn .
92:33  tide somYlYm muCaSke SuktYmeS , oj-oj , mogaj roskotYS vozat !
92:34  pervoAk , CodYram ruaS kyleS , tudYm kondaS , pYrnAm SymlaS ,
92:35  plotn<Yk-SamYCYm tarlaS , nunYm pukSaS-jyktaS , negYzlan kyleS
92:36  kermYC , cement ... CYlaZYm ojlenat ot sitare .
92:37     mONgYZO tolYn SuESat , onCYCak pOlekYm luktYn pua . vara ystel
92:38  koklaS laskanak jOnlen SinCeS , SYlYm yZalYme oksam SotlaS tyNaleS .
92:39     - kuCo ! laC 247 teNge ! - vatYZlan SuAlta . - uke godYm tidat
92:40  oksa . roskotYm ok petYre gYnat , plotn<Yk-SamYC Skenanak ulYt .
92:41  vuCaltat . latkymSo paSadarYm nalamat , Andar lijYna .
92:42     takSYm +kriSan +jYvan kugurak oksam kondaS Sonen , da kuS puret ,
92:43  tYj ogYl pazar akYm YStet ...
92:44     keneta pinCakYm kudaSaS tYNalmYZ godYm kidSYlan ala-molan
92:45  peNgYdYn CuCo . tunamak pazarYSte mom mumYZYm SarnaltYS . uES
92:46  ystel koklaS tolYn SinCe , oksa kaltam luktYn pYStYS .
92:47     - tidYZe mo ? - jodeS +ana .
92:48     - pazar kOrgYStO muYnam , - vaSeSta marijZe .
92:49     - pu-An , Skak onCalam , mo tuSto , - vatYZe oksa kaltam rualta .
92:50     poCaS ok vaSke , lyNgalta , nelYtSYm kidSe dene visen onca ,
92:51  uZar SinCaZe kojYn YlYZeS . - mo tYSte lijYn kerteS ?
92:52     - onCaS Arsen omYl . varaZYm mondenam .
92:53     - oksa kalta gYn , oksa lijSaS Caj . Sagal ogYl , - Sonalten

92:54  kutYra ydYramaS . CYten kertde poCeS , ystembak poCkalta .
92:55  tuSeC kyZgO oksa tySka da ikmYnAr loterej bilet lektYn vozYC .
92:56     jYvan , Sotlen nalaS manYn , oksa deke lidYm SuAlta .
92:57     - SotlaSYZe Skat peS kertam ! - +ana +jYvanYn kidSYm torZan
92:58  soven kolta .
92:59     parnAm Syvalten , kum paCaS Sotla . 380 teNge da viC loterej
92:60  bilet lekte . ESe ala-mogaj kagaz lastYk .
92:61     - tidYZe tYlat ! - +ana kagazYm marijZYlan SuAlta . - kodSYZo -
92:62  mYlan ! mogaj UmYZo kudalten koden ? lymYnak Caj . ok
92:63  pale mo ? u pOrtlan piZYnnas . tidat poskotYm SykalaS polSa .
92:64  sOsna oksa deCat SukYrak .
92:65     - tYSte ala-mogaj adres-SamYS , - +kriSan +jYvan kagazYm onCen
92:66  SinCYlteS .
92:67     - tulYS kudalte ! puSYZat YnZe kod .
92:68     - tYj mo , tide oksam Skanet kolYnet mo ? - vatYn SonYmYZYm
92:69  SiZYn , tyNYn SinCeS +jYvan .
92:70     - a tYj namien puYnet mo ? onCo , mogaj poro lektYn ! kermYCYm
92:71  nalaS , maSinam tarlaS kyleS , tYgaj roskotYS purena . tudo , uZat ,
92:72  pOrtYltYneZe . itat Sono ! keC pYrtak roskotYm SykaleS . utYZYm
92:73  araS ok logal . tYj mo , oksa ymbalne SinCet mo ? ala kupeC ulat ,
92:74  SonYmo semYn sondYk pundaS gYCet , mYnAr kyleS , luktYn puEt ? teve
92:75  sOsnam uZalYSna , Ynde igYm nalaS kyleS .
92:76     - eN oksam SYlten kodaS sOral mo ?
92:77     - sOral pazarYSte ! kae da onCal tol . ala adak oksa kaltam
92:78  muat ... korakYm onCen , umSam karen YnZe koSt ! kYsenZYm SeklanYZe .
92:79  neCYVe !
92:80     - Ynde mygYren SorteS dokan , - Ske oraZ dene kutYren SinCa
92:81  +jYvan , oksan jomdarYSte eNYm tuge Cot Camanen koltYS .
92:82     - znamo , kunam ot Sort . Sagal jomdaren mo ? - voStYleS +ana . -
92:83  **28**
92:84  tide oksalan kOra memnan gajZYlan kum tYlze tupYm pygYrtaS
92:85  kyleS . tek SorteS ! mygYrenak SortSo ! vara uSanrak lieS .
92:86     +jYvan vate kok tySka oksam iktYS uSa , SovYC dene nYl paCaS
92:87  pytYralYn kYlda .
92:88     - Ynde ojgYrYmaSem uke , - laskanak Sylalta , puldYrYS lektYn
92:89  kaA .
92:90     +jYvanat kugun Sylalten kodeS . semYnZe Sonalta : " oksam SYltaS
92:91  kajYS " . puldYrYSto kugu sondYk SinCa , kok eN nOltal ok seNe .
92:92  kok kOgOn dene suralalteS . ana tuSto mom arala , marijZe ok pale .
92:93  ik ganat poCYn onCalYn ogYl .
92:94     +kriSan +jYvan kudYveCYS lekteS , jYrvaS onCaleS . plotn<Yk-
92:95  SamYC pYrnAm lokSinCYt , puram nOltaS AmdYlaltYt , negYzlan rokYm
92:96  kynCat . jYrvaS ala-moat Sala kijYlteS , toSkalaS ver uke .
92:97  jydYm lektat gYn , joletYm Emgatet , Sonet .
92:98     surt oza u pOrt olmYSkYZo onCaleS . kYzYt tudo uke gYnat ,
92:99  sadak Ske pOrtSYm uZeS : u pYrnA dene nOltYmO , uremYSke kum okna
92:100  Catkan onCa , kudYveCe , pakCa velYSkat ulo . kykSO tugaj lieS ,
92:101  soral naliCnikan .
92:102     tide toSto pOrtYmat Ske vijZe denak nOltYS , or>eNYm konden
92:103  purtYS . tunam oksam kuSto muat ? kindYm uZalen , CodYram ruYS ,
92:104  SupSYktYS , kovYZlYS , CoNen  SYndYS . Cara kolA gaj kodo ,
92:105  pYtartYS CapanZYm kok pud loZaSlan puYS . zato u pOrtYS purYS .
92:106     Ynde man , tudat SoNgemYn , ymYrZYm ilen Ertaren , vaSke pulan
92:107  gYna jOra . SkeZat pOrt semYmak tostemYn , kurYmYm ilen Ertaren .
92:108  Erge-SamYC kuSkYn SuYnYt , unYka-SamYCat jol ymbak SogalYnYt .
92:109  kugurak ErgYm posna luktaS logaleS . SeSke-SamYC ogYt kelSe ,
92:110  ikte-vesYm purYmak purYt .
92:111     +jYvan kyZgo pYrnA ymbak SinCeS , vujYm sakalten , alakat kugun
92:112  Sylalta .
92:113     - mom ojgYret ? oksam jomdarenat mo ? - Songo plotn<Yk , +jYgYnat ,
92:114  jodeS .
92:115     - muYnam ... - surt oza SomakYm kogarZe gYC nelYn Syken lukteS .
92:116  - da molan jOra ?
92:117     - muYnat gYn , SortYn SinCat mo ? tavalten koltaS kyleS ! -
92:118  molYStat paSa lugYC kutYrYmaSke uSnat .
92:119     - ogYda uZ mo , tavenak SinCem ...
92:120     kas marte +jYvan plotn<Yk-vlaklan polYSkala . koCkeSat , vigak
92:121  malaS SuNgalteS . ala-molan malen ok kert , keCkYZYn pOrdaleS , osal
92:122  omYm yZeS , pujto uES pazarYSte koSteS , ala uZalaS mien , ala
92:123  iktaZ-mom nalaS - tidYm niguze Sarnen ok kert . a kysenYStYZe tiC
92:124  oksa , ylYkO nelYn SupSeS . truk nimogaj nelYtYm ok SiZ . oN kysenYm
92:125  rualta - oksa jok !
92:126     +jYvan pazar muCko kYCkYren kurZtaleS :
92:127     - kO mYjYn oksam muYn ? ! puYza , Umo gaj lijza ! pOrtYm nOltem !
92:128  roskotYm tylaS kyleS !
92:129     kalYk tudlan ok ySane . ik CoA marij , CoAn pYl<gYZYn , tora
92:130  gYC oksa oram onCYkta , tunamak kalYk koklaS SYleS .
92:131     +jYvan SorteS , CoA marij poCeS kurZeS . pokten ok Su . SortYnak
92:132  pomYZalteS .
92:133     - mom tYnar pOdaleS ala ? mySkYrYSketSe SukS pogYnen mo ? -
92:134  voktenZak kijYSe vatYZe kelesYryn maneS . - ometSYm koCkYnat mo ?
92:135     - +anuS ... - lYZganrak peleSta marijZe , koNga tul gaj SokSo
92:136  mogYrZo deke liSkYrak lieS .
92:137     - mo ?
92:138     - +ajda oksam pOrtYltena . ojgYra vet .
92:139     - pOrtYltena , pOrtYltena ... ana omYUa vaSeSta .
92:140     - +anuS , manam , kolat mo ? - vaCYZYm tukalta . - adresSe ulo ,
92:141  iktYZe sadak oksa ozan .
92:142  **29**
92:143     - mo ? ! - vatYZe SYdeSken jodeS . Er rymbalgYSte +anan SinCaZe
92:144  kok oS tamgala koeS .
92:145     sOral ogYl , manam . eN oksa vet . moZYC , tudlan motkoCak
92:146  kyleS . ala ikSYvYZlan vurgemYm nalneZe ulmaS .
92:147     - tenij iktat Cara ok koSt , iktat SuZen ok SinCe , - +ana ves
92:148  mogYrYS savYrna . uES malen koltYmo deC onCYC mugYmaten peleSta : -
92:149  kOlan puYnet ? ozaZYm ogYna palYs .
92:150     - mYj palem ! - +jYvan jYvYZ-jovYZ kYneleS , kysen pundaSte
92:151  kagaz lastYkYm muYn lukteS . - teve , tYSte adres-SamYC ulYt !..
92:152  +ana , manam !
92:153     vatYZe ner jykYm gYna lukto .
92:154     +jYvan pOrtOnCYkO lekteSat , tulYm Cykta . kagazYm tul dek
92:155  kySkYrak YSten ludeS :
92:156     - Sernur rajon , +toreSkyvar Al , +i. +n. +mustaevlan . +joSkar-
92:157  +ola , +vodoprovodnYj urem , 17 pOrt , +aklanov +p. +k. +tallin
92:158  ola , +zaslonov urem , 125 , +v. +f. +smirnovlan . +vladivostok
92:159  ola , admiral +makarov urem , 323-39. +s. +p. +ibraevlan .
92:160     - nunYn kokla gYC kudYZo jomdaren ? - Sonkala . - ikanaSte
92:161  CYlan jomdaren ogYt kert . kudYZo vot ? menman pazarYS +vladi-
92:162  vostok den +tallinn gYCak tolYn ogYt toSkal . nunYn SkenYStYn Caple
92:163  pazarYSt ulo , onCYni . ala iktYZat jomdaren ogYl ? .. a-a , keC-mo
92:164  lijZe CYlaStlan vozen koltem . oza Ske kaltaZYm sadak pala .
92:165     parnA vuj dene uES pOrtYS SYp-SYp pura , kagaz den ruCkam muESat ,
92:166  pOrtOnCYl stoSkaltYSYS SinCYn vozaS piZeS . CYlaStlan ikgaj pis<mam
92:167  seralta : " poro keCe , jolstaS ! vueS it nal , lymetYm om pale .
92:168  toka +joSkar-+Ola pazarYS sOsna SYlYm uZalaS mienam Yle . u pOrtlan
92:169  piZYnamat , oksa motkoCak kyleS . pazarYSte SYl Serge , sadlan
92:170  oksamat sajYnak luktYm . ESe ala-mogaj UmYZo oksa kaltam kava gYC
92:171  jol jYmakemak volten SuEn . SYl oksa deCat SukYrak ... "
92:172     pYtartYS SomakYm seralten , +kriSan +jyvan jykYnak voStYlale :
92:173  tudat mYskaram YSten moSta . mogYrZo Er jyStYm SiZeSat , ymbakYZe
92:174  toSto uZgam pYSta , umbakYZe voza : " ... tular , ola pazareS oksa
92:175  kaltam jomdarenat gYn , raS vozen kolto : oksat mYnAr Yle , kaltaZe
92:176  mogaj tysan , ESe mo Yle . mYj SkeZe +medvedevo rajon , +kak-
92:177  Sandyr AlYSte ilem . +CeverYn ! salam dene - +kriSan ErgYZe +jYvan .
92:178  familiem - +kakSanov . SokSo salamYm kalase eSetlan ! "
92:179     nYl pis<mam nYl verYS seren , +jYvan laskanak malaS vozeS .
92:180  vaSkerak YraS manYn , " ilYSe koNga " deke pYzna .
92:181     - uj-uj-uj ! ij padYraS gaAk ulatYs . kuSko mien koStYC ? -
92:182  +ana tunamak pomYZalteS , marijZYm SkeZ deC Suka .
92:183     - vaSkerak YrYkte ! - jYvan utYr kYlmYmYm SolSYSto gYna SiZe .
92:184  - omo uke , da lektYn koStYm .
92:185     malen kYneleSat , +anan marijZe saj paSam YStYSe eNla , nelYn
92:186  SylYmYmat Carna , plotn<Yk-SamYC dene iktOr tYrSa . a ConZo dene
92:187  Ertak pis<mam vuCa . Sukertak Ske lymeSYZe vozYmo pis<mam nalYn
92:188  ogYl . kunam tolYn ulmaS , Ynde ogeSat Sarne . vaSke ikanaSte nYlYt
92:189  tolSaS . liSYCYnak , +marij kundem gYC mojn vele ogYl vet , a
92:190  +myndYr +Ervel mlande gYC , +baltik teNYz ser gYC . niguStYZat tudo
92:191  lijYn ogYl , saltaklan sar deC vara gYna pogen naNgajYSt . sluZitlen
92:192  +moskva voktene . tudYZYmat sajYn uZYn ogYl . iktaZ kok gana
92:193  lymYnak onCYkten koStYktenYt . Ekskursij dene . +joSkar ploHad<YSte
92:194  lijYn , +mavzolejYm uZyn . nunYm kartinkaSte ale televizorYSto
92:195  onCen , vigak Sarnalta , kuStYrak tudo SkeZe Sogen , mom
92:196  uZYn , mYnAr kalYk Yle .
92:197     liSYl rodo kornYm monda , myndYr rodo vaSkerak Sarnalta ,
92:198  manmYla , En ondak +vladivostok gYC serYS tol<o . +kriSan +jYvan
92:199  tudYm poCaS YS vaSke . Ske familijZYm AtYr paCaS ludYn lekte ,
92:200  konvertYm ypSYnCO - ala myndYr mlandYn puSYZat , okean vydYn
92:201  vydYZgO tamZat tolYn ?
92:202  **30**
92:203     - palaS Yle , mom tuSto vozYmo ? - lymYnak Ske ConZYm
92:204  CYgYltaren SogYlteS .
92:205     poCeSat , ludeS :
92:206     - " +Sergakan +ivan +grigor<eviC ! poro Conan ajdeme tynA gYC
92:207  pYten kaA , SonYSYm . uke ulmaS . tau, tYj mYjYn ConYStem kugu
92:208  ySanYm SoCYktYSYC . tYlgaj ajdemYm gazet goCat moktaS ,
92:209  CyCkYdYnrak vozaS kyleS . me CYlanat tYjYn gaj lijYna gYn ,
92:210  ilYSYZe mogaj kuStYlgo , ilaSYZe mogaj vesela lieS Yle . oksan
92:211  ozaZe lekteS gYn , tYlanet kuze tauStaSat ok pale Caj . taza lij ,
92:212  Ereak tYgaj Andar Conan kod ! "
92:213     +jYvan ESe ik gana ludYn lekte , ala-mogan oNZYm niAltYS .
92:214     - saj pis<ma , - maldale . - mYj CYn YStenam ! molan mYlam eN
92:215  oksa ? sadak iktaZ-kuze roskot gYC lektYna . kaZne ijYn pOrtYm
92:216  CoNet mo ? teve latkumSo paSadarYm nalam dYk ...
92:217     kok kece gYC +joSkar+ola gYC vaSeStYSt . +vladivostok gYC tolSo
92:218  semYnak vozenYt . muCaSte gYna Ygerak eSarenYt : " pazar vokten
92:219  koStaS jOratena , no oksam luktYn kYSkYmaSna uke " .
92:220     +tallinn gYC tolSo serYS +kakSanovYm Altak OrYktarYS .
92:221  salamet-moCet , Ertak vursYmo Somak : " teve mom vik kalasem mYj
92:222  tYlat , +kriSan ErgYn +jYvanZe !  tendan gaj eNZYm mlande ymbaC
92:223  yStervoStYr dene yStYn luktaS kyleS ! SkeSt ilen ogYt moSto , ESe
92:224  eNYn jol koklaS uksan toAm SySkYt . tendan gaj poro ajdemYZe Sagalrak
92:225  lieS gYn, oksam jomdarYSYZat ok lek Yle . iktYm ik mondo tular :
92:226  kO jomdara , tudlan oksa ok kyl . uto gYn , oksat motkoCak Suko
92:227  gYn , mYlam kolto . mYj tudYm , kuSko kyleS , kuCYltam . oksa
92:228  poZYm jOrata . pOrtYltaS Sonet gYn , okmakYS lektat . umSam karen
92:229  YnYSt koSt ! tenij sukCo uke . kavaStat , manYt , kodYn ogYl ,
92:230  tuSeCat koZen luktYnYt . CeverYn ! "
92:231     +jYvan tide pis<mam uES-paCaS YS lud . vaSkerak mondaS manYn ,
92:232  SYrt-Sort kuSkede , Sem koNga aNYS kudaltYS .
92:233     - Ciste vatem jaAk , - semYnZe SonaltYS . - a vet marij eN
92:234  vozen .
92:235     kYzYt gYna uSeSYZe vozeS : +vladivostok gYCat marla seren
92:236  koltenYt . tugeZe marij kalYkSe El muCko Salanen . myndYr verYS
92:237  mien lektat gYn , sadak ot jom , Ske jYlman kalYketym muat .
92:238     - +tallinnYS logalam gYn , tudYn deke nizaStat om puro !
92:239  jykYnak peleStYS . - luCo iktaZ-mogaj palYdYlme deke jodYn malaS
92:240  purem .
92:241     ESe ikmYnAr keCe Erta . paSaStat +jYvan tidYmak Sonkala .
92:242  pensijYS lektyn gYnat , traktorZYm ale kudalten ogYl . vij
92:243  SutYmo semYn YStYleS .
92:244     - oksan ozaZe ok lek gYn , mom YStaS ? - vujYStYZo ik
92:245  SonYmaS pOrdeS . - lekteS Caj , kava gYCak kamvozYn ogYl .
92:246     ErlaSYm tolSo pis<ma +jYvanYm motoCak kuandarYS.
92:247     " +jyvan tuar , - Sernur velYSte ilYSe ydYramaS voza . -
92:248  mYAt oksa kaltam +joSkar-+ola pazareSak jomdarenam , no tenij
92:249  ogYl ... "
92:250     - ESe ik pelodar marij lekte , - oksam mumo deC vara pervYj
92:251  gana voStYlalte +jYvan . ConZo dene peSakak jYvYrten ila : tudat
92:252  ala-kOlan kyleS , tudYn deC posnat ilen ogYt kert , tudat ala-kOlan
92:253  poSen kerteS . Ereak kuanen , SkenZYm kugeSnen kuCa , plotn<Yk
92:254  paSam ok pale gYnat , tunYktaS piZeS , vatYZe ymbakat kYCkYralaS
92:255  toSteS .
92:256     - " ... tak i oksa YS lek , - serYSYm umbakYZe ludeS . veNYm ,
92:257  " oksam jomdarenam " manYn , SortYn tol<o . anAt , tudYn oksaZYmak
92:258  muYnat ? veNYmZe +joSkar+olaStak Ske pOrtYStYZO ila . +naximov
92:259  uremYSte , surtSo 27 nomeran . lymZO +ivan +ivanoviC +toktaulov .
92:260  CeverYn ! poro paSat ok mondalt " .
92:261     - ikte ogYl , a ulo tukYm peltorta , - jYvYrten kutYra +kriSan
92:262  +jYvan . - Ynde SkeZat pala dokan . on<o kuvaZe vozen kolten ogYl
92:263  mo ? - uSYZ dene ala-mogaj +ivan +ivanYCYm SkenZYm uZeS . teve
92:264  **31**
92:265  tudo SortYn SinCa . teve tudo ava lijSYn pis<maZYm naleS ,
92:266  oksa lekmYm pala . - xi-x , oNajYn kojYn Caj , kuanYmYZ dene tuvraS
92:267  marteak tOrStalten . a luktYnak puEm gYn , kidYSkYZak kuCYktem
92:268  gYn ? teve , manam , oksat ! tetla orade ik lij ! Sala ik kYSkYlt !
92:269  oksat peSak Suko gYn , niguSko CYkaS gYn , mir fondYS pu ! -
92:270  onCYlgoC tYgaj syretYm uZYn , +kriSan +jYvan kopam vaS jYgalta . -
92:271  moZYC , ik klenCa oSYmat luktYn SYnda . kaj , kuze ok SYnde ?
92:272  ikanaSte tYnar jomSo oksam muES da . ik klenCaZYmak ok Camane Caj .
92:273  mYlam , SoNgo eNlan , joSkargYZat peSak jOra . tYSte mYnAr klenCaS
92:274  ulo da ...
92:275     Ske kuanZYm vatYZ deCat YS SYlte .
92:276     - oksan ozaZe lektYn , - maneS .
92:277     - mogaj oksan ozaZe + - ana tidYm Sukertak monden .
92:278     - mogaj tYlat ... pazarYSte mumo oksan ozaZe , manam .
92:279     - kuze ? mo kiAmateSYZe palen nalYn ? - SinCam paSkarta vate .
92:280     - mondenat mo ? kagazYSte adres-SamYC Yl<YCYs . mYet CYla vere
92:281  vozen koltenam . vaSmutYm naledenam . mo , jydYmet ojlenam yl<Ys .
92:282     tevYs mariem mom jYvYSt YStYleS ulmaSYn . a mYj niguze
92:283  togdaen SYm kert . molan , Sonem , CYla vere kagaz kijYlteS ? molan ,
92:284  Sonem , kugYzamYn kidSe Cernilan ... a-a , vot molan ! - ana patYr
92:285  oNZo dene marijZYm Cartaren miA . - tYlat oksa ok kyl , uto lijYn
92:286  mo ? moZYC , tYlat pOrtat ok kyl ?
92:287     +kriSan +jYvan ala-kuSeC vijYm lukteS , ik SomakYmat ok peleSte
92:288  gYnat , oNZYm vatYZ deCat kumdan ovarta , SeNgek CaknaS ok Sono .
92:289     ana Altak aptYrana : molgunam marijZe , seNaS Sonen , Cargan
92:290  kYCkYra Yle , kidSe dene SkenZYm sojYSta , SeNgek Caknen kurZeS
92:291  yle . YndYZe mo lijYn kajYS ?
92:292     - kYzYtak CYla oksam tYSke pYSte ? - +jYvan kidSe dene
92:293  ystembak onCYkta .
92:294     - umSatYm kare - pYStem ! - ana tuZeS gYnat , jykSO
92:295  olAnolAn mONgeSteS . - kunam pij logar gYC mONgeS luktYnat ? ala
92:296  iktaZ-kOnYm vesYnYm uZYnat ?
92:297     - sondYketYm tovar dene SYrpYn ruEn kYSkem ! sadak luktam !
92:298  namYsdYme ! Sem kiSke ! yZat , eN oksa dene poen SiCneZe .
92:299     - sodor tarvana , tovarlan kaA . tovarYm numal kondYmo Zaplan
92:300  vatYZat oksam konden Sukta , kalta dene pYrlA ystembak kudalta .
92:301     - na , eSetYm jomdare ! namienak pu ! .. poro lektYn .
92:302  tYjYn porYlYket dene jomaS lieS , - pele jykYn SortYn , tygO
92:303  lektYn kaA .
92:304     MarijZe jykYm ok luk , tovarYlm jol koklaS iSen , oksam SotlaS
92:305  SinCeS . laC 380 teNge . ESe loterej ilet . tidYZat jOra . EN
92:306  oksa dene ot pojo . eN oksa kidYm kogartaS gYna jOra .
92:307     surt kOrgYSto paSa lYNak ulo gYnat , ESe plotn<Yk-SamYClan
92:308  polSaS kyleS , +kriSan +jYvan Sernur vel gYC tolSo pis<mam oN
92:309  kysenYSkYZe pYSta , +joSkar+olaS kaAS tarvana .
92:310     " +ivan +ivanYCak jomdaren gYn , uke gYn , - Sonkala . - ozaZe
92:311  tudo ogYl gYn , kuSko oksam CYken kodaS ? mONgeS pazar kOrgYS
92:312  namien ot kudalte vet ... aj , utYZYmak mom vujYm lugaS ! tuSto
92:313  uZYna . tak mo gYn , ala-mogaj sade " +bYroSket " purten om pu mo ?
92:314  tek ozaZYm kYCalYt . mYjYn somYlemat uke " .
92:315     sajYn Cien lektYn , urem dene kugorno velYS oSkYleS . surtSo
92:316  deC umbake torlen ok Sukto , vaStareSYZe kum rveze toleS . teve
92:317  +marpa kuva onCylan Sogal<YZ , ala-mom jolYStYt . tudYZo kidSe
92:318  dene tYvekYla peSak lupSa .
92:319     rveze-vlak +jYvan dekat liSemYt .
92:320     - salam lijZe , rveze-SamYC ! - +jYvan Ske AlYStYZe palYdYme
92:321  denat salamlalteS .
92:322     - salam , salam , CyCy ! - iktYZe vaSeStYS .
92:323  **32**
92:324     - kudo surtSo +krisan Erge +jYvanYn ? - vesYZe jodo , ala-molan
92:325  voStYlale .
92:326     - SkeZe kuso ulYda ? - +kriSan +jYvanat vaStarSYSt jodeS .
92:327     - mYj +ivan +ivanoviC +toktaulov ulam . peS kugu somYl dene
92:328  tolYn ulYna , - kumSo rvezat kutYrYmaSke uSnYS .
92:329     - tugeZe mYj dekem tolYnda . kriSan ErgYZe mYj ulam . ajdYza
92:330  vaSkerak kudYSkem ! a mYj tendan deke kaAS lektYm . vaSlijYnna ,
92:331  peS jOra . kornYna torlen ogYl , vaStareSak lijYn , - jYvYrten
92:332  kutYra +kakSanov , una-SamYCYm pOrtYSkO yZlYn purta .
92:333     - SokSo , - iktYZe SkenZYm peSak lupSa . - portYm CoNYnet
92:334  ala-mo ?
92:335     - pOrtlan piZYnam , pOrtlan . sadlan vet pazarYS mijYSYm .
92:336  sOsna SYlYm uZalYSYm ... noenda Caj . korno ymbaC ala CajYm
92:337  podYlYda ?
92:338     - Caj deC koCYrakYmat ogYna Sykal , - kokYmSo rveze Colgan
92:339  peleSta . - ondak paSanam koSartena dokan .
92:340     - tYge kyleS , tYge - kelSa surt oza . kYdeZ gYC CajYmat ,
92:341  kinderkYmat numaleS . - onCYC paSam viktaren koltYman . Vara
92:342  muralten CyCkaltaSat lieS . - Skap gYC teNgeCe deC kodSo arakam
92:343  lukteS . - plotn<Yk-SamYCYm tarlet gYn , jyktYde ok lij .
92:344     - tidat kyleS , tidat , - +jYvan semYnak vaSeSta ikYmSe rveze .
92:345     a oksan ozaZe ala-molan SYp SinCa . sadlan surt oza tudYn
92:346  velYS savYrnYS .
92:347     - on<o kuva deC pis<mam nal<Ym , - +ivan +ivanoviC , molan
92:348  tolmYStYm SiZtaraS tOCen , Ske somYlZo deke CakemeS . -
92:349  kakSandyrYStO ilYSe +kriSan ErgYn +jYvanZe ola pazarYSte oksam
92:350  muYn , manYn vozen koltYS .
92:351     - tYge-tYge , oksam muYnam , - +jYvan oN kysenYm kuCen onCa ,
92:352  luktYnat pYStYneZe , iziS SonaltYmek vuCaltaS lie . uSeSYZe
92:353  vozeS : " takSYm oksan ozaZe Sotan kutYra . jora ESe mYj muYnam .
92:354  vaSkerak kuandarYSaS " . - mYnAr teNge , kaltaZe mogajrak , ala
92:355  Sarnaltet Yle ?
92:356     - mom tuSto SarnaS ogYl ! - koklaS pura ikYmSe rveze . -
92:357  oksa kalta kyrenalge tysan , vaStareS poCYlteS , kok kysenan ,
92:358  jYrZe joSkar tasma dene kuCYmo .
92:359     - tYge-tYge , - vujYm ryzalta surt oza .
92:360     - oksaZe 380 teNge Yle . ala nYl , ala viC loterej bilet .
92:361     - oksan ozaZe tYj otYl vet . kuze CYla palet ?
92:362     - pazarYSkYZe me kumYtYn mienna .
92:363     - televizorym nalnena Yle , - +jYvan +ivanoviCat kutYrYmaSke
92:364  uSna . - iktYm posna SYndYSna , tergYSna . kassYS oksam tylaS
92:365  kajYSYm - kysenem Ara . pazarYSte tunar suko kalYk Yle . ala-kO
92:366  nOltalYn da Erten kaen . kaZnYm Sogalten jolYStat mo ? jOra ESe
92:367  oksa tYjYn kidYS logalYn .
92:368     - oksa kaltaSte ESe mo Yle ? jolYSteS +jYvan . CYla kelSen
92:369  toleS gYnat , oksa +ivan +ivanYCYnak gYnat , +jYvan ala-molan ok
92:370  ySane , utlarakSYm - nine kok rvezYlan .
92:371     - kagaz . tuSto ikmYnAr adresYm vozenam Yle .
92:372     - tYge-tYge ... oksa tYjYn , joNYlYS ona lij , - +jYvan kysenZe
92:373  gYC oksa kaltam lukteS , ozaZlan SuAlta .
92:374     - poro Conetlan tau ! tidYm nigunam om mondo ! - +ivan +ivanYC
92:375  surt ozan kidSYm SokSYn kormYZta . - SonYSYm , oksam - jYvYldik .
92:376  dik . Ynde nigunam ok lek.
92:377     - saj kidYS kogaleS gYn , sajYnak lekteS .
92:378     +jYvan nunYn deC ESe ala-mom vuCYS . moZYC laskarak SomakYm ,
92:379  olaSke unala yZmYm . moZYC , toka SonkalYmYZ semYn , klenCam
92:380  luktyn SYndYmYStYm . uke , nimom tugajYm vuCen YS SUkto . una-
92:381  SamYC temmeSkYSt koCkYC , klenCa pundaSYmat SkeStak kumYktYSt
92:382  da ystel kokla gYC lektYC . kaASat tarvanYSt .
92:383  **33**
92:384     iktYZe , ala-mom Sarnalten , surt oza deke liSkYrak tol<o ,
92:385  kidSYm vaCymbakYZe pYStYS da jykYm vaStaltenrak peleStYS :
92:386     - kriSan ErgYZe +jYvan , a tYj vet ...
92:387     - ok kyl , +miSa ! - joltaSYZe-vlak tudlan SomakYm koSartaS
92:388  YSt pu , CarYSt .
92:389     - ESe ik gana tau ! taza lij , CyCy ! - +ivan +ivanoviC kidYm
92:390  puYSat , kodYge poCela lektYn kajYSt . kudYveCYSte ala-molan
92:391  temmeSkyStak voStYl<YC .
92:392     +jYvan nunYm tup jommeSkYSt okna gYC onCen SogYS , vara pykenYS
92:393  SinCe , ystembalne kinde pudYrgYm , Ara klenCam onCen ,
92:394  ojgYren SylaltYS : " a tYj vet ... " . "mom tidYn dene kalasYneZe
92:395  Yle ? molan voStYl<YC ? mYjYm Caj . kOm ESe ? "
92:396     kuanYSaS olmeS kOrgYSto ala-molan koCYn gYna CuCeS , pujto
92:397  arYmSYdYm koCkYn . Ara klenCam kidYSkYZe nale , ystembak kumYktYS -
92:398  ik CyCaltYSat jogen YS lek .
92:399     - teNgeCak plotn<Yk- SamYClan jykten pYtarYSaS ulmaS ,
92:400  - jOsYn peleSta , nunYlan polSaS lekteS .
92:401     oksam mumYm , ozaZlan pOrtYltYmYm ErkYn-ErkYn mondaSat tyNalYn
92:402  Yle . arnA ErtYmek, poCtal<on tudlan uremeSak lyman kagazYm
92:403  kyCYktYSat , tunamak CYla-Cyla SarnaltYS , pYlYSYZlan SergYlte :
92:404  " a tYj vet ... " rveze-vlakYn kudYveCYSte Ser temmeSkYSt voStYlmYSt
92:405  joNgalte .
92:406     konvertYm kid CYtYren poCeS , kagazYm vijnaltaren ludeSat ,
92:407  umYla : tudYm sudYS yZYt . sud den oksam pOrtYltYmO koklaSte
92:408  nimogaj kYl uke gYnat , ConZo dene SiZeS : aram ogYl kum rveze
92:409  tolYn , aram ogYl iktYZe ala-mom jykYm vaStalten ojlYneZe Yle ,
92:410  aram ogYl kudYveCYSte tYge voStYlYnYt . kresan<Yk semYn , +kriSan
92:411  +jYvan CYlalan ySana , tidYn godYmak lyman kagaz , ojlen SuktYdYmo
92:412  Somak tudYm lydmaSke Sukta , uSYStYZo ikte-vese koklaSte kYlYm
92:413  SoCYkta .
92:414     - mo tykO kagaz ? adak oksam muYn otYl Caj ? - uremYSte
92:415  SogYltSo marijZYm uZeSat , vatYZe jodeS . tudo kum rvezYm uZYn
92:416  ogYl , paSaSte lijYn . a oksan ozaZe kYCal tolmYm pala .
92:417     - sudYS ZYt ... - +kriSan +jYvan jomSo eNla jYrvaS onCYSteS .
92:418     - molan ? - vatYZat lydYn jodeS .
92:419     - ala ...
92:420     - man<Ym vet , tide oksa dene sadak vuetYm koSartet .
92:421  molan nOltal<YC ? kijYZe Yle . SyjZO Yle . anAt , iktaZ-mYnArYm
92:422  SYlten kodenat ?
92:423     - tyrYsnek puYSYm . mYlam eN oksa ok kyl .
92:424     - tugeZe molan kYCaltYlYt ?
92:425     - ala ... lymYnak oksalan kOra yZYt , Sonet mo ? moZYC
92:426  iktaZmolan vesYlan ?
92:427     - oksalan yZYt , oksalan . a mom vesYm osalYm YStenat ?
92:428     - nimom YSten omYl . oksam muYnam gYn , osal mo tide ?
92:429     - muYnatSe - osal ogYl . luktYn puEnat - teve kuSto osalZe !
92:430     +kriSan +jYvan mom SonaSat OreS . ySYZ dene Ske titakSYm
92:431  Sergen kYCaleS - nizaStst ok mu . tYge gYn , sudYSkat kajYman
92:432  ogYl . kagazYm onCaleS - yZYtak . joNYlYS lijYnYt Sonen
92:433  lYplanaS tOCa .
92:434     - nimogaj titakem uke . kaemat , tolam vele , - SkanZe maneS .
92:435     - tuSko yZYt gYn , tolat vara , - vatYZe peSak torZan kutYra .
92:436  lyman kagaz tolmek , marijZe alak jYmYS . - sukaram koSten
92:437  AmdYlaS ok kyl ?
92:438     +jYvan sYren kudalta , Anam saNga jYmaC onCaleS .
92:439  yZmO keCYm vuCen Suktat , oksam naNgajYme godYmso vurgemYmak
92:440  Cien , olaSke lektYn kaA . peSak vaSke mien SuES gYnat , sud
92:441  portYm kYCal koStYn , jolYStYn , ZapYm AtYrak ErtarYle .
92:442     jodmYlan UZYSt voStYlYt vele .
92:443  **34**
92:444     - tYlat mogajZe kyleS ? - manYt . - mlande sud ale kava sud ?
92:445     +jYvan mYskaram ymYla , nunYn semYnak vaSeSta :
92:446     - kYzYteS mlande sud gYna kyleS .
92:447     tudlan kornYm onCYkten koltat. kalYk sud pOrtYS mien ,
92:448  kagazSYm onCYktYmeke , tudlan vigak sud zalYS puraS Sydat .
92:449     joNgYdo zalYS puren SogaleS - jYrvaS puSkYdo pyken-vlak , a
92:450  kalYk ala-molan Sagal . onCYlno , CYlalan kojmo verYSte ,
92:451  ENertYman kykSO pykenYSte , kum eN SinCa . vaStareSYStak , jYvanlan
92:452  tupYn< , ESe kum eN koeS . Omsa voktenak kuva-SamYC SYve-SYve
92:453  mutlanat , pujto spektakl<Ym onCaS tolYnYt . ala Ske somYlYStYm
92:454  pYtaren tolYn SinCYnYt , ala sudSat Ske paSaZYm koSarten -CYlanat
92:455  kaAS tarvanenYt .
92:456     kySnO SinCYSe kum eNYm uZYn , +kriSan +jYvan keneta pyZalt
92:457  kaA . tupYSto noCkYm SiZeSat , nosovikYm luktYn , saNgaZYm
92:458  yStYleS . onCykrak kaA , onCYl pykenYSte SinCYSe-vlak voktek verlana .
92:459  onCal kolta - +ivan +ivanoviCYm pala . molYStat tudYn joltaSYStak
92:460  ulYt . kakSaNdyrYS mienYt Yle .
92:461     - tYjYmat sudYS yZYnYt aman ? - jodeS +jYvan .
92:462     - yZYnYt , - +ivan +ivanoviC kyCYkYn vaSeSta , Al gYC tolSo
92:463  marijYm onCalaS ala-molan voZYleS.
92:464     - tYge-tYge . sudYS Ske vuA on koSt.
92:465     - graZdanin  , lymdam kalasYza ! - kykSO verYSte pokSelne
92:466  SinCYSYZe jodo . tudo kuZu , kykSO kap-kYlan marij .
92:467     - mYj mo ? - YStaleS +kriSan +jYvan . - mYj +kakSanov ulam .
92:468  +ivan +grigor<eviC . kakSandyr gYC .
92:469     - +kakSanov +ivan +grigor<eviC ? tuge mo ?
92:470     - tuge lekteS .
92:471     - molan sudYS yZYnYt , paleda mo ?
92:472     - jOrSYnak om pale . mogaj titakYm YStenam gYn ?
92:473     - kazYr umYltarem . sudYS jodmaS puren . te ola pazarYSte
92:474  +ivan +ivanoviC +toktaulovYn oksaZYm muYnda . oksan ozaZYm
92:475  kYCalYn , on<o kuvaZlan vozen ulYda . teve tendan pis<mada .
92:476  +ivan +ivanoviC +toktaulov pis<ma poCeS tendan deke mien . tide
92:477  lijYn mo ?
92:478     - lijYn , lijYn .
92:479     - te oksam puEnda , no tyrYs pOrtYlten ogYdal . oksaZe mYnAr
92:480  Yle ?
92:481     +kriSan +jYvan adak pyZalt kajYS . Ynde pyZvyd saNgaSkYZat
92:482  lekte . lydmYZ dene yStYlaSat SotYm ok mu .
92:483     - mYj pazarYStYZe Sotlen SogYltaS Arsen omYl , - maldaleS .
92:484     - mONgYSken tol<Ymat , vatem Sotlen SinCYlte .
92:485     - moZYC , tudo SYlten koden ?
92:486     - tide lijYn ok kert . SinCa onCYlnemak mutajkalYS .
92:487     - graZdanin +toktaulov , oksadaZe mYnAr Yle ? - jodeS sud<A .
92:488     - laC 600 teNge . tidYm joltaSem-SamYCat uZYnYt , vatemat
92:489  pala . televizorYm uZalYSat peNgYdemden kerteS .
92:490     - tudYZo oksatSYm uSYn mo ?
92:491     - tudYZo ... - +toktaulov ala-molan tYk-muk lie . - kuze tudo
92:492  uZYn kerteS ? televizor nalaS mijYmem pala . mo ... +kysenYStet
92:493  oksa uke gYn , mo Sajtanlan tYgaj Sergakan satum nalaS miet !
92:494  magazinYSkYZat ot puro .
92:495     - te , graZdanin +kakSanov , tidYn SotYSto mom kalaseda ?
92:496     - mo SotYSto , joltaS ?
92:497     - nu , graZdanin +toktaulovYn oksaZe mYnAr Yle ?
92:498     - vatem SotlYS , SkeZat SotlYSYm - laC lekte . 380 teNge .
92:499  ytYZYm kuSeC Sotlen luktYnYt - om pale .
92:500     - vatet deC posna nunYn oksaZYm nigO uZYn ogYl mo ?
92:501     - uke . vatem da mYj gYna .
92:502     - graZdanin +kakSanov , tYlanda kodSo oksam , 220 teNgem ,
92:503  pOrtYltaSda logaleS , - myCaS mutYm sud<A kelYStaren ojla .
92:504     - sud tYgak punCaleS .
92:505  **35**
92:506     kriSan +jYvanYn uS pudYranYme gaj lieS - koridorYSto ,
92:507  ikte-vese dene tyknYlYn , AtYr koSteda , uremYS lektaS omsam
92:508  nizaStat muYn ok kert .
92:509     tudYm kykSO kapan ik marij kuCen Sogalta . koNla jYmalnYZe
92:510  kyZgO kagaz ora . +jYvan sajrak onCal kolta - sud<Ak ulmaS .
92:511     - +kakSanov joltaS , mom mONgeS-on<YS koStedet ? - jodeS
92:512  sud<A .
92:513     - CeCas kaem , CeCasak ... - pisYn kutYra +jYvan . - omsaZe
92:514  kuSto gYn ?
92:515     - +kakSanov joltaS , vujSijmaSYm pu !
92:516     - adak tYSke tolaS ? - lydYn peleSta +jYvan . - ogYm ! mYj
92:517  sud vokten koStYn om moSto .
92:518     - toktaulovYn oksaZYm SYlten koden otYl vet ?
92:519     - teve ! - +jYvan oNYm YreslaS sodor kidYm nOltale , sud<An
92:520  tytkYnYSO SinCaZYm uZYn volten koltYS .
92:521     - ySanem tYlat ! - ojla tudYZo . - no nimo dene polSen om
92:522  kert . pis<mam ot vozgale , oksam Skanet nalat gYn , Ske kysenet
92:523  gYCAt luktYn ot pu Yle gYn ... - joNYlYS ojlYmYm SiZYn , sud<A
92:524  kokYlralta . - m-da ... koneSne , ojlYmanat ogYl , tYj peSak CYn
92:525  YStenat , motorYn . no ... a omsa teve !
92:526     kriSan +jYvan mONgYZO vujYm saken tolYn pura .
92:527     - koltenYt ? - turgYZlanen jodeS +ana .
92:528     - koltenYt ... 220 teNgem tylaS pYStenYt .
92:529     - kOlan ?
92:530     - sade oksan ozaZlan . a molan , mYj Altak SYm umYlo , - kidYm
92:531  Saralta +jYvan .
92:532     - ojlYSYm ogYl mo , mumo oksat dene vuetYm koSartet , man<Ym
92:533  vet . uZat , mogaj poro lektYn , namienak pua , lieS . ilen ot
92:534  moSto , SotdYmo ajdeme ulat ! - +ana SkenZYm utYr sYrYkta . marijZe
92:535  ola gYC pyCmO SuldYran tolYnat , Ynde lydSaS uke , tuZaSat lieS . -
92:536  muYnat gYn , SYp SinCe ! mom korneS jomdarenat , tudYn ozaZe vese
92:537  lieS . Ciste okmak ylat ! Sotet jYklYk uke !
92:538     - SYlYm uZalyme oksam pu-An !  - pele jykYn jodeS +jYvan .
92:539     - vuCen SinCe - puEm ! kuze moStet , tuge tylO ! kumYrYm om
92:540  pu ! kazamatYS petYrYSt ! ala tuSto uSet pura .
92:541     " sadak pua , sadak Camanen naleS , - Sonalta +jYvan , vujYm
92:542     saken SinCeS . - 220 teNgelan tUr<maS SinCaS mo ? Umo utarYZe !
92:543  nigO tYgajYSke YnZe Su ! ... ala oksa kaltaZYm nalaS ok kyl Yle ?
92:544  CeslYnak toSkal koden , Erten kaAS ? tek kien kodSo Yle ... ogyl ,
92:545  CYn YStenam Caj , vesYlan logaleS gYn , ala tudyn nimogaj namYSat
92:546  uke " .
92:547     plotn<Yk-SamYC deke lekteS , tovarYm kuCa . ala-molan paSan
92:548  YStYme ok Su , kidlan tovarZat nelYn gYna CuCeS . vujYSto pOrt
92:549  ogYl , a oksa pOrdeS : kuSto vaSkerak muaS Yle , SoNgo vueS
92:550  kazamatYS SinCaC Umo YnZak pyrO ...
92:551     kriSan +jYvan toSto olmYSkYZak - kaSka ymbak SinCeS ,
92:552  pelenZe tovarYm rualeS , nelYn Sylalta .
92:553     - mo peS SylYkan ulat ? oksam jomdarenat mo ? - jYgYnat
92:554  jodeS .
92:555     - jomdarYSYm ... YndYZYm jomdarYSYmak ...
92:556     kriSan +jYvan vujYm utYr saka , SinCam kumen , SinCavyd
92:557  pYZalt lekmYm SiZeS

93:1  93 kurYm jyksavYS
93:2  ( +onCYko 1990 : 6 )  **36**
93:3  +gani +gadiatov
93:4  kurYm
93:5  jyksavYs
93:6  sonet cikl
93:7           alAt OkYnem : umYlen mYj SYm Sukto
93:8           tunam , izi godYm , koCan oj tynAm .
93:9           ala lijYn CYn , ala ilYS gYC tuSto ,
93:10           no Con SiZYn : Cal eN ok vYdYl SoAm .
93:11           tYgaj Yle tudYn jOratYme mutSo :
93:12           " kavase oS UmYlan keC kumalam ,
93:13           palem , kydYrat gYC rYskalYm ot vuCo ,
93:14           CYla deC kyS SYnde Ske +mlande-avam  " .
93:15           sadlan sukYr dene pasuS SoSYm lektYn ,
93:16           puren surtYS SYZe kastene tYgak , -
93:17           u kindYm Coklen tyN ySanZYlanak ...
93:18           tidlan moli tudo kugeze vel deCYn
93:19           YS torlo , YS koSt jot kundemYm mokten ,
93:20           maneSYn pialZYm da CapYm pokten .
93:21                    * * *
93:22           ala tidlanak , ale nOrgO ZapemZe
93:23           Erten da aCa kumYl deCYn posna ,
93:24           mYj pOrdYm Ere Cal koCan jol voktene , -
93:25           vaS-vaS ik onCaltYS gYC YNlYS Conna .
93:26           YS SYlte Sym ojZYm da , mYjYnYm pelke
93:27           Sykal torZan , YS man : "it SYSkYlt , maga ! "
93:28           kYCkalt izorvaSke , ojlen koCa SkeZe
93:29           kunam pulan koktYn koZlaSke lekna :
93:30           "vot , ErgYm , puSeNge Soga nur pokSelne ,
93:31           koSka , tulYk kodYn , no ulo ySan :
93:32           voktenZe kerteS nOltalt u sYlne oto ;
93:33           SiZat tYj tugodYm : kundemYn mardeZSe
93:34           pua levYrakYn , SYman , keC tuSan
93:35           memnan Umo tulYm tetla ogYt olto ... "
93:36                    * * *
93:37           kunam SoCYn Umo - nigO CYn ok Sotlo ,
93:38           om jod raSlaS tidYm tolSaS tukYmnam , -
93:39           keC taCYse deC uSanrak lijYSt , poro ,
93:40           no YnYStak orlo Skenan tyN jylam .
93:41           **37**
93:42           memnan dekat tudo kuSeCYn dYr tolYn , -
93:43           akret godYm kO deC kO jodYn ? tunam
93:44           palenYt : oS jyksO vola tYnYs SoSYm ,
93:45           kumalYnYt , tul lupS saven gYn kavam ...
93:46           no YSt YNle jOrSYn : ik CumYr tynASte
93:47           mYnAr kalYk nasYl - tunar SolYp U ...
93:48           tyZem jodYS lektYn ... nigO dek YS Su .
93:49           sadlan dYr taCat nur pokSelse CaraSte
93:50           kugezYnan tulYk kiA onapu ...
93:51           mo verCYn ? vaSmutYm alAt ona pu .
93:52                    * * *
93:53           iziS purem onCYk , poCam CYnYn vikSYm :
93:54           kertam mo mYj Ske SonYmemYm Sukten ? -
93:55           vet oSkYl eda tolamOrt dene SiZYn ,
93:56           mo verC ilena taCe me , Con jylen :
93:57           Atlen ojlena kumlo kargYme ijYm ,
93:58           a kurYm kYdalsYm - pYrtak leveSten .
93:59           da SYmly gutlasYnan kYlmYSe ijZYm
93:60           alAt ruESteS memnan toSto kesten .
93:61           sadlan ogYl mo OkYmlalt kyEmaltSe
93:62           ajdeme symna tugak mYndYr koklaSte
93:63           poCkaltYS jYmalse saska gaj pYlna
93:64           da Skem ogYna SiZ , kO me ulYna ! ..
93:65           nimom mYlanna OrdYZ eN ok pu uYm ,
93:66           onCa gYnat kySYCYn , mYskYn<YS luktYn .
93:67                    * * *
93:68           onCaS jot kundemYm ymbaCYn peS lajYk ,
93:69           kumda kumYl SuldYr ogeS kyl tidlan ;
93:70           keC uYn A toSTYn kytet gYnat SajYk ,
93:71           CYn akYm puaS pysO akYl lijman .
93:72           YNlaS ilYS tyNYm toraS Ynem kae :
93:73           palaS , pire SoCYn mogaj suaplan ,
93:74           osallYkYm kuSto konda poro kajYk -
93:75           CYla deC CakemZe Ske vel Conetlan .
93:76           " salam ! " mannem tYSte , marij eNYm uZYn ,
93:77           " isan ma ? " jodnem mYj tatar joltas deC ,
93:78           vaSeS ojlYSt "zdrast<e " , Apon lijZe keC , -
93:79           sYren , SolYpat , jykYnat Ynem vurso ,
93:80           jYlmemYm ot pale gYnat , poSkudem ,
93:81           tOr uZ Con pogemYm , kugeze mlandem .
93:82                    * * *
93:83           ava gaj mYlam tudYn kaZne jylaZe ,
93:84           tuSDeCYn keC AtYrZe jomo mondalt ,
93:85           mo kodSYZYm SergYn ves kalYk koklaSke
93:86           puaS Amde , luktYn pOlek gaj taCat .
93:87           a jodYt gYn lymYn kelSen vaSlijmaSte
93:88           " kuSeC , kuze tidYm saklen kondenat ? ",
93:89           **38**
93:90           vigak vaSeSten , moktanaS Alt om vaSke
93:91           motor +salika da +akpatYr denat .
93:92           En onCYC temlem , Sarnalten mer kysotYm ,
93:93           por gaj onaeNYn Con udYlmo ojZYm ,
93:94           tuSmanle vij kuSto poreSt sOrasen ;
93:95           yZam tele jydYn mazak SorYkjolYS ,
93:96           luktam SelYk olmYS , agam pajremlan ,
93:97           kyatYStYm tek sabantujYSto SotlYSt .
93:98                    * * *
93:99           me , ilYSYm "tOrlYn " , lukna jylam lokSiC ,
93:100           kugezYnan lijYn keC tukYm pOlek ;
93:101           a vesYm , uEmdYmYm , kalYk Sym-ConYS
93:102           CYlaZ godYm porYn temlen YSna kert :
93:103           lYplanYS Cal +rus<Yn tyZem iAS oNgYr
93:104           da SoNgo +Ervel gYCYn tolSo meCet< ;
93:105           iSaltYn kO nunYn koklaSte kok mogYrC -
93:106           koraN SkendYn urlYk kuCem YrYm deC ...
93:107           kargalte , mondalte , pYrlAS ikteSlalte
93:108           posna kalYk-vlakYn VoZ-tyN aA sem :
93:109           keC oj tolmaSeS "Umo " mutYm kalase -
93:110           liAt tYj ajdeme , mortaNYn toStemSe ,
93:111           a kO u Zaplan tularten moStYS Skem ,
93:112           CaplanYS En SuCko osallYkSe dene .
93:113                    * * *
93:114           yke , titaklen , onCYlgoC ida vurso ,
93:115           taCat ySanet manYn tYj UmYlan .
93:116           CYnak , lijman kaZnYn mogaj-gYnat sukso
93:117           a mYj sukaltem Skenan vel onCYlan .
93:118           vet pervYj oS keCYm onCalYn , keC-kuSto
93:119           it ile , SinCat kumaltmeS Erelan ,
93:120           keC +mlandYm u uNgYS +sandalYkna lukSo ,
93:121           tY +S+o+C+m+o laC ikte gYna kaZnylan .
93:122           no tudYn koklan lekteS SoCSo tugae , -
93:123           EsogYl Sym-ConZo gYC lymZYm muSkeS
93:124           tynA jYr kYCalme Ske Cap purgYZeS :
93:125           monda , mo mugaj tuan Al da El mlande ,
93:126           kuze parCaZ dene modeS oS kuE , -
93:127           ava gae +rodina tudYn uke .
93:128                    * * *
93:129           a tudYm pua aza maltYme muro ,
93:130           tyrlaltYn koCa-kova kumYl pelen :
93:131           ava oN SokSeS lYvYrga joCa tyrvO ,
93:132           kugeze deC tolSo Ske jYlmYm palen ,
93:133           **39**
93:134           ySanlYn lektaS SinCYmaS nur-pasuSko
93:135           pogaS tynA uSYm ; jot mutYm YNlen ,
93:136           mer kalYk tSnam kelSYmaS kornYS lukSo
93:137           ik tYnYs ystel dek yZaS pagalen .
93:138           no me tudYm SovYr , mYZer , SYmakS kydYn< ,
93:139           orlen Erten kodSYm da onCYk yZde ,
93:140           kudaltYSna , ilYS porgemYSke luktYn .
93:141           a CYnZYm gYn , pagYt mardeZ dene ruStYn ,
93:142           mo SemYm , mo oSYm raSlen SuktYde ,
93:143           Sym-Con CiAm rumbYkYS koltYSna muSkYn .
93:144                    * * *
93:145           a me jodYna taCe , OrYn , Ske deCYn :
93:146           " molan rveze tukYm gYC lektYt tYgaj ? " -
93:147           +sysan Ertena " Ceremis " oj vokteCYn :
93:148           Ona pale , tudYn voZ-tyNZO mogaj ;
93:149           kovan tuvYr gae motor SYZe keCYn
93:150           joCam SoCmo SkolYS ava ok naNgaj ;
93:151           EsogYl marij manYn vozYmo verCYn
93:152           Skenan lymknagam kuCena SolgYm gaj ;
93:153           a kO SuYn lymYn tu " kySnO " manmaSke ,
93:154           monden , molan kYzYtSe tuSto SinCa ,
93:155           da Ske kalYk goC ESe myndYrk vuCa ;
93:156           miA ijlan pOrYk kugeze verlaSke -
93:157           aCa-koCa mutYm tuddeCYn ot nal ...
93:158           " die mutter !" - avam vaSlieS salamlal .
93:159                    * * *
93:160           tyNalYn kuSeC CYla tidYn "saskaZe " ?
93:161           SYltaS nimolan : tynA kalYk koklaSte
93:162           Ske SoCmo veletYm lu jYlmYn kalase -
93:163           uSnet tYj "nacionalist-vlak " tySkaS ;
93:164           a Skan vele tudYm ik mut dene pale -
93:165           " CYn internacionalistYn " joltaS ...
93:166           kOlan kylYn tide , da kOm gYdal nalme ? -
93:167           taCat ona tYrSe tYN CYnZYm joldaS !
93:168           mYnAr tyrlO tukYm - tunar kojYS-SoktYS ,
93:169           sandalYk gYCak dYr Serla pogYnen ,
93:170           tyZem kurYm voSt jYlt SyraltYn da SoktYlt .
93:171           a kO Zap kysenYS osalYm opten , -
93:172           SoA , kOran , namYs koklaSte tek kodSo ,
93:173           laC YnZe varnalt , SeNYn , rvezYlYk loSko .
93:174                    * * *
93:175           a rvezYlYk - tukYmYn Con ojYrtemZe ,
93:176           lektaS ilYS kornYS vij pogYmo tat .
93:177           Zap jYZYN denat tudYm CYlt ot vesemde ,
93:178           ko nal ymYr SYZYn SiAn pokSYmZat ...
93:179           **40**
93:180           memnan gYna lie peS kyCYk da nele ,
93:181           ok site ojlaS jYlmYnan pogYZat :
93:182           SyZar-Sol<Ynam temen Ske pultYS dene ,
93:183           Er jydYm paSaS YrYSna pomYZalt ;
93:184           kuzen logar aNYS sar tulYn kogarZe ,
93:185           keC kaZne u SoSo sOren aCanam ,
93:186           no , ilYSYn pujto Sem SolYp kogarSe ,
93:187           EsogYl pajrem kuan kydYC koraNe ,
93:188           Connam nultYS " jomYn uver deC posna " ,
93:189           laC me Erelan pele tulYk kodna .
93:190                    * * *
93:191           mYnAr ulYt nuno , "uver deC posnaZe ? "
93:192           lulegYSt taCat mlande muCko Sala !
93:193           Conna , SortYnak , alAt lymYStYm daZt
93:194           Sygar ky ymbalne kYCal orlana .
93:195           EsogYl Ske eSYS pel kurYm koklaSte
93:196           YS pOrtYl gYn CapYSt tiCmaSYn , tetla
93:197           kuze CYn visaS , SoCmo ElYn tutkarZe
93:198           mogaj tunam lijYn , mo tudYm Emla ?
93:199           nunat ogYl mo ESe En nele godYm ,
93:200           Ske ilYSYm kalYk pial verC puEn ,
93:201           tynAm numal luktYC tulan londem goCYn ...
93:202           da , onCYC , Caknen , SinCam OrYn kumenYt :
93:203           seNaS ySan tulZo CyktaltYn SuEn ...
93:204           Zal : ogYt uZ taCe tynA kYl uEmmYm .
93:205                    * * *
93:206           Zapna, CYnak , Ynde jOrSeS tolYn vese .
93:207           sareS jomSo-vlak ! mamnan verC jogYren ,
93:208           ida SylYkaN : Elna bombYm ok vele ,
93:209           tynASte toleS atom mokmYr SOrlen .
93:210           ok tol +mlandYS tYnYs , pYCal reC pudeStSe ,
93:211           kava tar SikS dene ok kert kandalgen ...
93:212           sadak tudYn deC CYlan ale YSt Erne , -
93:213           mYnArYn taCat SortYt , sarYm kargen !
93:214           ala kalYk eS SkanZe Ske oza ogYl ?
93:215           tunemYn mo temlYme kornYSto oSkYl ,
93:216           keC onCYlno poCYltYn tamYk porgen ?
93:217           nigOn omeSat nigunam YnZe konCo ,
93:218           u kurYm SinCaS tek nelSaSla ok onCo ,
93:219           vyraNYn , SuZen da kYlmen ... mo Erten ! ...
93:220                    * * *
93:221           mo lijYn , mom CYtYme tu nYl ij godYm ,
93:222           om nal ymbakem myj tudlan SarnYktaS ,
93:223           kO seNYSe lektYn da ilYSe tolYn ,
93:224           vonCen gYn pialYS tYgaj pyrYmaS ;
93:225           **41**
93:226           a kO sar korneS patYrla jOralt kodYn ,
93:227           SygarYSt planetYm sita yStaltaS ,
93:228           a SkeSt Casovoj gaj Sogat , ZapYm SoktYn ,
93:229           velalt obeliskYSke SoCmo verlaS .
93:230           no ilYSYn CYnZe alAt jodeS vesYm :
93:231           mYnAr Cal ava , tulYk vate , or>eN
93:232           Sym-Con dene keC SYZe kajYk pelen
93:233           kaAt CoNeSten , palaS , malndYn kuvelne
93:234           taCat , kurYmaS omo dene avalt ,
93:235           marijYSt da SoCSYSt , A taNYSt malat .
93:236                    * * *
93:237           seNaltSe faSizmYm , tynAn tyN tuSmanZYm ,
93:238           istorij porgemYS Sykalme lymeS
93:239           CyktaltSe Cap tulYm pOr>eN gYC SagalZe
93:240           vaSlie , ENertYl keC pu torCakeS .
93:241           no vujYm YSt sake , sar deC SupSYn nalme
93:242           pel kidYm , pel jolYm joltaSYSt olmeS
93:243           kok muZYrlan SotlYSt ; a kO nur ymbake
93:244           YS lek pervYj tYnYs Er keCe vaSeS ,
93:245           vuCenYt , EsogYl kYCal , SuEn tolSo ,
93:246           tunamse tulan ZapeS SoCSo kinoSto ;
93:247           no tide pialZYm gYna , kO pala ,
93:248           saltak-vlak koklaSte keC lu paCaS SoktYn ,
93:249           tyZem gYC vaSlijYn mo keC ik ava ? ..
93:250           ajsta nigOmat me tetla ona mondo ! ..
93:251                    * * *
93:252           sar deC kodSo susYr vaSke YS tOrlane ,
93:253           EmlaS kylYn pagYt , da AlYm uES
93:254           El kydYn< nOlten kYneltaS jol ymbake
93:255           ErlasYSte vuCYmo toklYk lymeS .
93:256           tokase saltak-vlak , tuleS SuaraltSe ,
93:257           kid-jol kOn taza kodYn , kum eN olmeS
93:258           jyd-keCYm YSt Sotlo , no CapYSt mondalte
93:259           tynA muCko mYskYn< "kolxoznik " muteS .
93:260           palenYt vik nunYm ola uremlaSte ,
93:261           vaSlijYC , Atlen kaZne kevYt omsaSte ,
93:262           keC tuSko purenYt Ske vij sijYStlan .
93:263           tol mONgYS Ara - SiAt vujYm kOlan ?
93:264           EsogYl surt-peCe koklaSte mo ulmYm ,
93:265           uke , it Camane , El komdYS pu luktYn .
93:266                  * * *
93:267           koklan keNeZ rydYnak CumYr Al kytO
93:268           jomdarYS paCaZYm Ske surt onCYlan ;
93:269           a kOn uke vol<Yk - jozakYm ot tylO ,
93:270           Er marte " urdet " sovet pOrt jYmalan ;
93:271           **42**
93:272           jydvoSt vuj ymbalne - sijlanYme turgYm ,
93:273           Andar " UmYn vyd " dene temSe Carka
93:274           SYZalt pudeSteS . seNen aZYme murYm ,
93:275           saltak vatYn Cap jommo jyk vasara  .
93:276           a tide "spektakl<Yn " tyN " reZisserZo "
93:277           YS Sono , kuze tY Al kalYk ila ,
93:278           paSteNSe ySan kazaSt deC AraS kodSo
93:279           Sket tulYk ava-vlak joCaStlan Erla ,
93:280           ala keC pYtartYS pareNgYm tamlaS
93:281           puat SOr olmeS mom , pajlen taliNgaS ?
93:282           Erdene tugak nOltYn keCe , sandalge ,
93:283           kandalgYn jylen , AndareStYn kava ;
93:284           jYdal jolYn lekte pasuS marij vate ,
93:285           paSa korneS tudYm salamlYS +moskva .
93:286           no , Con dene SortYn , vieS SYrgYZalYn ,
93:287           SYlten ulo ojgYm , vaSeStYS ava :
93:288           " tYj Umo da lij tynAmbalne on +stalin !
93:289           iA deC sadak suksYna tavYla ,
93:290           oS UmYn jYmalne memnan nal pYdalYn
93:291           ajdeme sYnan azYrenZe-vlak deC ;
93:292           ilen kodaS porYn ik keCYZYm keC ;
93:293           aCaSt lym denat sukaltem mYj , kumalYn ,
93:294           vet tudo El da tYjYnat pial verC
93:295           kum SyrtO lyNgeS kajYS , SketYn lyNgaltYn " .
93:296                    * * *
93:297           tuanam saltak vate kok eN olmeS kodo :
93:298           lij ydYramaS da pOr>eN keC-kuStat ;
93:299           ijgot dene samYrYk ale Cal soNgo -
93:300           Zap YS ojYrkale da YS jod iktat .
93:301           US onCo igeCYm , ok sitYm YS Sotlo , -
93:302           pyraltYn tudlan CYla jyStO-SokSat ;
93:303           koZlaS ot kaj jydYm - koNgan uke ConZo ,
93:304           koklan kinde sukYr tuS YS voC gYnat .
93:305           Sym-Con jodmo ojgYm paSaSte ondalYS ,
93:306           Erten kodSo keCYn , SuSaS gYCYn ma
93:307           konCen gYn omeS poro-sajZe - kuanYS ,
93:308           joCa Conna dene sadak kolYnna ,
93:309           keC jyd kypCYk deC vesYlan YS pu poCYn
93:310           Ske orlYk Opkem sinCavyd dene koCYn .
93:311                    * * *
93:312           kuStaS Sonen SoCSYm , keNeZ goC pazarYS
93:313           visen mYnAr meNgYm , YS Sotlo SkeZat ;
93:314           EsogYl kremga loZaS verCYn uZalYS
93:315           joCa deC "uten " gYn lu muno gYnat ;
93:316           **43**
93:317           jolgorno kok velne uginde lyNgaltYn ,
93:318           laC tamZYm mardeZYSte vele SiZat ,
93:319           a keC ik kysen kOrgYlan SygYnCat gYn , -
93:320           vuCa , komdYk poCYn omsam , kazamat ;
93:321           nureS jogen kodSo SYdaN vujYm pogo -
93:322           predvatYn vaNa tYjYm SYde tOrza ,
93:323           polSa tudlan +r+i+k gYCYn molSo "tora " ...
93:324           joCa vele ogYl , tYgodYm Cal SoNgo
93:325           jYSt Sorto onCen , keC arnAlYk pial
93:326           kuze muCYSta , " el kuatYm noltal " .
93:327                    * * *
93:328           tY mut pogemlan vik ida temle akYm ,
93:329           laC toSto pezmen taliNgaSke pYSten ,
93:330           Ere orlen manYn , ik SemYm kYCalYn,
93:331           mo sajZYm da porYZYm pelke kYSken .
93:332           mYj kaZne ojlan kuCem mutYm , no AgYl
93:333           tor kornYS om lek , Ske vijvalYm visen :
93:334           Sagal gYn , pel kurYm ijgot , da us-akYl ,
93:335           keC uto om man , - unYkam kysYlen .
93:336           kumda SoCmo El , kalYkna kelSat , paCe ,
93:337           mYlam tetla vese ok kyl pyrYmaS ,
93:338           puEm nunYn verC ilYSem , om Camane ,
93:339           a mo kYzYtat ogeS lek kumYl semYn ,
93:340           mer kykSYt gYC tYSte om Sono vursaS
93:341           ajda-lijZe jyStO Conan deCYn vesYm .
93:342                    * * *
93:343           om man , tY samanYn YS lij nimo sajZe :
93:344           viAN tol<o El , ilYS tYmYk Alna ;
93:345           mo poro - osalYn nigO ok kalase :
93:346           naleS kOlan ulo motor kojYSna ;
93:347           tYSka kudo-mlandYSte vesYm YSt sajle
93:348           tuSmanYm kYraS tuSman dene pYrlA ;
93:349           istorij mudereC u jylam palen nale :
93:350           kyleS - uSnat iktYSke ky den sava ;
93:351           Sij-SOrtn<Yn jolgen keC kasvel kugYZanYS , -
93:352           pele Cara kodSo +rossijlan uES
93:353           tynA onCYlan , tauSten , vujYm savYS .
93:354           tY Zap Yle yaYC tyZemle , millionlo
93:355           ilaS SoCSo pagYtYn kyCYk ZapeS ,
93:356           vueS Sumo tatSe , tynAm yZYn onCYk .

94:1  94 uSYStem - toSto +Carla
94:2  +vasilij +Uksern ,
94:3  +marij +s+s+r-Yn kalYk pisatel<Ze
94:4  ( +onCYko 1990 : 6 ) **44**
94:5  oCerk
94:6     kokYmSo stupen< SkolYSto tunYktYSo-vlak SukYn Yl<YC . NunYn
94:7  radam gYC +k. +f. +egorov , +a. +v. +leuSina da +p. +n. +SoSin
94:8  nergen posnak kalasYme SuES .
94:9     +pavel +nikiforovic +SoSin obhestvovedenijYm tunYktYS . SoNgo
94:10  kommunist manYt Yle . tudYn urokSo keC-kunamat oNajYn Erten .
94:11  laCSYm om Sarne , oCYni , SYmSe klassYSte Yl<Ym , tunYktYSo pomeHik ,
94:12  dvorAnin nergen ojlYmYZ godYm Carla kupeC +pCelin tukYmYm SarnaltYS .
94:13  " pCelinmYtYn ky polatYSt , - mane , - taCat ula kojYn SinCa .
94:14  tudYm ala onCal savYrnena ? toreS odal ? " - jodo . me tySkan
94:15  kYCkYral koltYSna : " naNgajYza ! kaena ! " . " tugeZe ,
94:16  - vaSeStYS +SoSin , - ves urokYm tuSan Ertarena " . +ErlaSYn ,
94:17  kok klassYm Sen , +pavel +nikiforoviC memnan +pCelin polat
94:18  kudYveCYS naNgajYS .
94:19     me ik paCaSan ky pOrt voktenYse siren< jYmalan pogYnen Sogalna .
94:20  mYj ondakat tYSte lijYnam : tide polateS toSter verlanen Yle ( tu
94:21  ZapYSte myzejYm tYge manYnYt ) .
94:22     - purla velne , - ojlaS tyNale +SoSin , - +pCelinmYtYn ky
94:23  polatYSt . tudYm latkandaSYmSe kurYm kYdalne SYndYme . olaStYna
94:24  En toSto pOrt . SolaSte - +voznesenskij Cerke , kalYk tudYm "
94:25  +ivaSkan Cerke " lymda . OCYni , kugeC tukYmlan tyNaltYSYm
94:26  pYStYSe + ivan +nikolaeviC +pCelin lymeS tYge manme , vet
94:27  tudYm +pCelin tukYm YSten . kolYnam , - kalaskala tunYktYSYna ,
94:28  - pujto teve tu pOrt jYmaC pynCer CodYras SumeS mlande jYmaC
94:29  kynCYmO korno ulmaS , pujto kupeCYn agen koStSYZo-SamYC +ozaN
94:30  korneS tolYmo poAnlYkYm tu korno dene olaS konden SogenYt .
94:31  kolYnam , no om ySane . moZo tYSte CYn ? mlande jYmaC kynCYmO
94:32  korno lijYn , no CodYra marte ogYl , a Cerke jYmak gYna .no
94:33  ilen-tolYn , pOrt koridorYS lekSe tudYn omsaZYm tYgYde kermYC
94:34  dene poCaS lijdYmYn petYrenYt . tYgaj uverYm +ivan +mixajloviC
94:35  +boldYrev ojlen . +boldYrevSYm paleda dokan ? memnan SkolYSto
94:36  zavuClan YSta . revolUcij deC onCYC tudo sade polateS verlanYSe
94:37  real<nYj uCiliHYm vujlaten da SkeZat eSYZ dene tuStak ilen .
94:38  tolen koStSo eNZe-vlak SotYSto teve mom kalasem . oZno tYgaj-
94:39  vlak CYnak lijYnYt , nuno +pCelin gaj-SamYClan poAS polSenYt .
94:40  no +pCelinmYt nergen tYgaj Somak nimogaj dokumenteS vozalt
94:41  kodYn ogYl . teve uZYda , urem velne kok paCaSan oS polatYm ?
94:42  tudat +pCelin tukYmYn . Ynde teve tYSkYla onCalza . uZYda ,
94:43  +kakSan serYse stadion vaStareS kok paCaSan ky pOrt Sket
94:44  SinCalta . tudat +pCelin tukYmYn . a teve voktenna ulSo muzej
94:45  pOrt - nYlYmSe polat .
94:46     - eSYze kugu ulmaS dokan ? jodna me .
94:47     - koneSne , poAn eS Solo puSeNgYla odarlanen kuSkeS . no
94:48  +pCelin tukYm gYC lekSe-vlak SukYnZo ves olaS - +ozaNYS ,
94:49  AraNYS , +niZnijYS - kaen lakemYnYt . CarlaS keC-kunamat tyN
94:50  eS gYna kodYn . tu eS A +kakSan ser polateS veraNYn , A tOvO
94:51  tu polateS , - SoSin urem ves vel pOrtYm onCYktYS . - a En
94:52  ondak YStYme pOrtYm +pCelin tukYm Ere arendYS puEn Sogen .
94:53  kYzYt tu polatYSte - sovpartSkol . a +marij avtonomijYm poCmek ,
94:54  tuSto partij obkom den oblispolkom , ESe ondak real<nYj uCiliHe ,
94:55  zemskij sud verlanenYt ulmaS .
94:56     +pavel +nikiforoviC +SoSinlan , oCYni , ilalSYrak ylmYZlan
94:57  kOra memnan gaj ylYn klassYSte tunemSe-SamYC dene kumYlCo liAS
94:58  ala pedagog opYtSo siten ogYl , ala iktaZ ves amal ulmaS , mo
94:59  gYnat SkenZYm , taCe manmYla , peS oficial<no
94:60  **45**
94:61  kuCen . me tudYm SYde eNlan Sotlenna , a UZo tunemSe , posnak
94:62  ydYr kokla gYC , " kumYk pOr>eN " manaSat aptYranen ogYl .
94:63  tuge gYnat urokSo oNajYn Erta Yle , Ske predmetSYm sajYn palen .
94:64  kok ij tunYktYS , nigOlan " dvojkYm " YS SYnde , nigOm YS vurso ,
94:65  nigOm YS mokto .
94:66     tYgaj Yle +p . +n . +SoSin , obHestvovedenijYm tunYktYSo
94:67  uCitel<na .
94:68     ves tyrlO Yle +konstantin +fedoroviC +egorov , syretlaS
94:69  tunYktYSo prepodavatel<na . oCYni , tu amal denak me tudYm
94:70  " ves Conan eN " manYna Yle . ASkata , lapka kapan , vesela
94:71  SinCa onCaltYSan tunYktYSo CYlalan kelSen - mYlannat , pedagog-
94:72  vlaklanat . SYmSe klassYS vonCYmeS mYj palen omYl , kuze xudoZnik
94:73  syretlan CiA dene " ConYm " purta . tYnYktYSYna +konstantin
94:74  +fedoroviC tidYm tYge umYltaren .
94:75     ikana kabinetYS tudo kukgu  , kyZgO al<bom dene tolYn purYS .
94:76     - onCalza , - mane da sade al<bomYm kyS nOltal Sogale . - tide
94:77  nasta " +oteCestvennaA vojna 1812 goda " manalteS . al<bomYSto -
94:78  kolo sYret . nunYm Zivopisec-batalist +vasilij +vereHagin
94:79  syretlen . mYj Sergen lektam . te tytkYn Eskeralza .
94:80     me SYpak onCen SinCYSna . syret-vlakYm onCYktYl pYtarYSat ,
94:81  tunYktYSYna kok listYm ojYren kodYS .
94:82     - nine syretYm ESe ik gana onCalza . una , tYSte - +napoleon ,
94:83  a tYSte - +mixail +kutuzov , tudYn jYr polkovnik-SamYC pogYnen
94:84  SinCYnYt . Ynde taNastarYza nunYn CurijYStYm , SinCa onCaltYSYStYm .
94:85  ojYrtem ulo , uke ? ..
94:86     morko mlandeS SoCYn kuSSo usta marij xudoZnik +k . +f .
94:87  +egorov , +irkutskij izostudijYm pYtarYmek , +ozaNYSte xudoZes-
94:88  tvenno-texniCeskij institutYSto tunemYn . institut deC vara
94:89  +marij kundemYS pOrtYlYn . tudYk Suko syretSe +rossijYse da
94:90  oblastnoj vYstavkYlaSte lijYn . xudoZnik-vlak , obHestvennost<
94:91  " aga pajrem " , " arest revolUcionera " , " trizna " , " pervYj
94:92  poezd na +korte " syret-vlakYm , +s . +CavajnYn , +m . +SketanYn
94:93  portretYStYm posnak SokSYn aklenYt .
94:94     +konstantin +fedoroviC marij kalYkYn istorijZe gYC , oCYni ,
94:95  aCaZYn kalaskalYmYZ poCeS ( aCaZe istorik , pisatel< lijYn )
94:96  kok marij patYrYm - CotkarYm da +onarYm - Suko ZiA dene syretlen
94:97  Yle , tunemmem godYm mYj nunYm Skol fojeSte uZYnam . no ala-mo
94:98  Sot dene nine sYret-vlak xudoZnikYn tvorCeskij aktivYSkYZe
94:99  purtaltYn ogYtYl . " y vij " ZurnaleS peCatlaltSe syret-vlakat
94:100  tuSto uke ulYt .
94:101     kokYmSo stupen< SkolYSto YStYmYZ godYm muro , muzYka +k . +f .
94:102  +egorovYm +antonina +vasil<evna +leuSina dene liSemden . +leuSina
94:103  nemYC jYlmYm tunYktYS . tudo iktaZ kumlo iAS , CulYm , Catka kap-
94:104  kYlan , jYtYra CurijvYlYSan , ConeS piZSe ydYramaS Yle . kutYren
94:105  lYZgan . kugu kande SinCaSkYZe , oCYni , nigunam SYde tys vozYn
94:106  ogYl , Ere arun , laskan , ajdemYm pagalYSYn onCen . tudo nemYCla
94:107  vele ogYl , francuzlat ojlen . ikana , SYmSe klassYSte tunemmem
94:108  godYm , +oktAbr< revolUcij pajrem lymeS SkolYStYna kugu koncert
94:109  lie . tudYm mYlanna kugurak tunemSe-SamYC AmdYlenYt . nunYn dek
94:110  ikmYnAr tunYktYSo uSnen . tudo keCYm mYj nigunam om mondo , Sonem .
94:111  koncertYm vydYSO uvertarYS :
94:112     - "veCernij zvon " murYm memnan tunYktYSYna +konstantin +fedo
94:113  roviC +egorov mura . fortep<Anom +antonina +vasil<evna +leuSina
94:114  Sokta .
94:115     lYZga Andar jyk , SYma vyd tolkYnla lyNgaltYn , zal muCko
94:116  ErkYn Sarla . verYn-verYn UZo muro lukYS akkompaniatorYn jykSO
94:117  uSna . kok jyk , iktYS ySnYmek , muro sem sYlnYn-sYlnYn joNgalt
94:118  kodeS , da ConetYm pujto umYr kas avalta . pogYnYSo-vlak sovYm
94:119  kuZu Zap kYren tauStenYt . murYzo voStYlale , vujZYm savaltYSat ,
94:120  +leuSina dek Cakeme . ala-mom peleStYS . akkompaniator klaviSYS
94:121  kidSYm pYStYS da uvertarYS :
94:122     - +konstantin +fedoroviC marij murYm muralten onCYkta -
94:123  " oj , luj modeS , luj modeS " .
94:124     kalYk OrO dYr , ikte-vesYm CYj-Cyj onCYSteS : olase ruS
94:125  SkolYSto - marij muro ! tYgajYm iktat vuCen ogYl dokan . no ...
94:126  +leusina akkordYm nale , ik kutYSYn muro semYm Sokten lekte ,
94:127  da murYzo kopam peralten-peralten muraS tyNale . vesela sem ,
94:128  jYmYZa bariton kalYk kumYlYm savYrYS . CYlanat tuge kolYStYt ,
94:129  pujto SulaltaSat lydYt . pYtartYS kupletYm murYmYZ godYm sem
94:130  poCeS kuStaltaSak lekteS , SonYSYm - jolZo tavaltaS AmdYlalt-
94:131  mYla tarvanalte .
94:132  **46**
94:133     pogYnYSo-vlaklan murat , murYzat peS kelSYSt dYr - Carnalten-
94:134  Carnalten sovYm kYrYSt , zal mygYralt SogYS .
94:135     tYgae ok mondalt , tYgajYm kuze mondet !
94:136     +leuSina +antonina +vasil<evna +CarlaS 1913 ijYSte +ozaN gYC
94:137  tolYn . tu ijYnak ydYramaS gimnazijYSte nemYC jYlmYm tunYktaS
94:138  SogaltenYt . mut tolmaSeS kalasaS uto ogYl : +kedrova +anastasiA
94:139  +diomidovna , pervYj marij kommunistka , laC tYSte tudYn pagalYme
94:140  uCenicYZe lijYn . gimnazij deC vara +a . +v . +leuSina
94:141  pedagogiCeskij kursYSto (varaZe pedtexnikum manaltYn ) paSam
94:142  YSten . olaSte pedinstitut poCYltmeke , kokYmSo stupen< Skol
94:143  gYC tudYm sade vuzYS nal<YC . tYSan 1936 ijYSte mYj adakat tudYn
94:144  dene vaSlijYm - +antonina +vasil<evna uESmYjYn tunYktYSem lie .
94:145  +leuSina , inostrannYj jYlmYm tunYktYmo +mosko institutYm
94:146  pYtarYSe eN , tunam pytYn< +marij kundemlan Sket gYna tYgaj
94:147  specialist lijYn . vara pedinstituteS inostrannYj jYlme kafedra
94:148  poCYltYn , vujlatYSYlan adakat tudYmak , +a . +v . +leuSinamak ,
94:149  SogaltenYt .
94:150     ... memnam almaStaS kuSkYn tolSo u tukYm kunam-gYnat +joSkar-
94:151  +ola +sovetYm Cot AtlaS tyNaleS dYr - vujdYmo pormo gaj tudYn
94:152  arxitektorZo-SamYC olaStYna Suko istoriCeskij pamAtnikYm pYtarenYt .
94:153  koneSne , me SkeZat titakan ulYna - aralen kodaS tYrSen
94:154  onYnal . mYj peS sajYn Sarnem , olaSte nYl kugu Cerke Yle .
94:155  nuno +kakSan vydeS jyStYlaltSe jYtYra oS jyksYla ENer serYSte
94:156  volgalt SinCenYt . nunYm XVIII-XIX kurYmlaSte kalyk vij dene ,
94:157  kalYk oksa dene YStYme . Umo , religij vaStareS kuCedalme amal
94:158  dene kudlo ij oZno nunYm symYrYSt . taCat SinCa onCYlnem SuCko
94:159  syret . gorsovetYn kyStYmYZYm Sukten , samYrYk paSaCe-vlak
94:160  monastYr< CerkYm puZaS piZYnYt (tudo tenijse +gosarxiv olmYSto
94:161  Yle ) . kudYveCYSte traktor lorgYkta . Cerke vuj gYC kavan gaj
94:162  kugu CaNYm volten SuaS kyZgO kandYram SupSmo . ala-kO komandYm
94:163  puYS - traktor talYnrak gyZlaS tyNale , da CaN , ryp-p Sokten ,
94:164  mlandYS SuNgalte . Sukat YS Erte - Cerke kOrgYStO kydYratle
94:165  pudeStmaS , olam CYtYrYkten , jYr SarlYS . kurYmaSlYk oS Cerke
94:166  luZ-Z volen SinCe . laC ojlem : YS Salane , volen SinCe . kargen
94:167  SalatYme CerkYlan , Sagal gYn , iktaZ kum tYlze amYrCYk semYn
94:168  olam igYltYktYSt . ondak tudYn kermYCSYm ves kyleSlan nalaS
94:169  SonenYt ulmaS , no kermYC-vlak , ikte-vese dene ojYraS lijdYmYn
94:170  pijdYmYn piZYn , ky kurYkYS savYrnenYt . vara iZe alamogaj mudreC
94:171  lektYn : sade ky kurYkYm nele COgYt dene kYren SelYStaS
94:172  kySten da tudYm ola uremlan vakSaS SupSYkten pYtarYSt . tYgak
94:173  koSartYSt En toSto +trojCYn CerkYm - olmYZo taCat avtoSkol
94:174  kudYveCYSte namYslalt paldYrna . kumlYmSo ijlaSte +voznesenskij
94:175  CerkYm igYltme semYn sYra zavodYS savYrYSt . Ynde iktaZ kolo ij
94:176  lieS dYr , +voskresenskij ( sobornYj )  Cerke jomo . Sukerte
94:177  ogYl pujto +mamaj-xan olaSkYna tolYn koSto-jomYC mlande ymbaC
94:178  marij teatrYn oraltYZe , mar+n+i+i-n pOrtSO , " +talancev pOrt " ,
94:179  a vet nuno marij istorijlan peS Serge pamAtnik Yl<YC ...
94:180     YSYStem - toSto +Carla , marij teatr . teatrlan moktemurYm
94:181  kalasaS amal Suko . tudYn surtSo jomYn gYnat ( a olmYZo - kYzYtse
94:182  kurCak teatr vokten ) . suap paSaZe kalYk uSeS mondaltdYmYn
94:183  ilaS kodYn , vet tudo marij Semerlan amYze toSto tynA gYC u ,
94:184  volgYdo sovet ilYSYS lekme korno ymbaCYn tyrlO torYm , tyrlO
94:185  kunYZYm ErYktaS polSen SogYS .
94:186     marij tetrlan proektYm +gvozdeckij AmdYlen . vara SkenZymak
94:187  direktorlan SogaltenYt . aCam ojla Yle : " onCYkYlYk teatrlan
94:188  pynCO pYrnAm me , +kugusola kresan<Yk-SamYC , +kakSanla korno
94:189  voktense +CernuSka CodYra gYC 1922-23 ijYSte SUpSYktYSna .
94:190  varaZe CoNaSat polSYSna. 1925 ij muCaSte tudo +bulYgin sad
94:191  pokSelne kugu olase dvorecla kojYn volgalt SinCe . A kalYkSe kuze
94:192  kuanen Yle ! .. "
94:193     teatrYm 1926 ijYSte mart kYdalne , +marij avtonomnYj oblast<lan
94:194  viC ij temme keCYn poCmo . umYltarem : tunam +m+a+o SoCmo
94:195  keCYm 1 martYSte palemdenYt .
94:196     " Ubilej da teatr poCmo lymeS peS kugu koncert lie , - tunamse
94:197  kasYm Sarnalten ojla kalYk artist +georgij +puSkin . - pogYnYSo
94:198  kalYkYm +palantajYn xorZoCot kuandarYS . tudo kompozitorYn vozYmo
94:199  iktaZ kolo murYZYm murYS . olase samodeAtel<nYj artist-vlakat
94:200  pajremYm moStenak sOrastarYSt ... teatr poCmo keCe tunamse rveze
94:201  pagYtYStem En kugu da Caple pajrem Yle . mYj +palantajYn
94:202  xorYStYZo murYSYm " .
94:203     marij teatrYSte mYj pervYj gana , oCYni , 1931 ijYSte lijYnam .
94:204  peS Sarnem , memnam tuSko AlYse komsomol ACejka sekretar< +Akov
94:205  +malinov kondYS . SukYn
94:206  **47**
94:207  ulYna Yle . malinovak CYlalan biletYm nalYn puYS , zalYS purtYS ,
94:208  veraNdYS . Skat pelennak SinCe . Sij oNgYr kum gana jYNgYrtYSat ,
94:209  zalYSte tul jOrYS , scena lYZge poCYlto . oj , kuanZe mogaj !
94:210  mogaj azap ! uZar CodYra loNgaSte , izi odar CaSker voktene ,
94:211  kuso pYznen . pYrt umbalnYrak mykS omarta-SamYC kojYt . SySpYk
94:212  mura . Er . laStYra piste SeNgeC SoNgo kugYza lekte . kudo dek
94:213  mijYSat , jykYm puYS : " +klavi , +klavi ! .. " me " mykS otar "
94:214  spektakl<Ym onCena . mondaltdYme spektakl< ymYreSlan uSeS kodSo
94:215  kaS. tYleC vara marij teatr vyrYSkYnak SYNYS dYr .
94:216     taCe , ErtYme ilYS kornYm savYrnen onCalaS Zap Sumek , vujYm
94:217  savem +marij teatrlan , tudYn tale , Colga arterZo-vlaklan . nigO
94:218  ok mondalt , nimo ok mondalt ! ilat kalYk SymYStO +v . +AkSov ,
94:219  +a . +filippova , +a . +kurganova , +a . +mamutkin , +a .
94:220  + tixonova , +a . +strau sova , +p . +smirnova , +f . +lebedev ,
94:221  +i . +rossYgin , +v , +Sureeva , +t . +sokolov da Suko molat .
94:222     teatrYm porYn SarnaltYSYmat , ESe teve mo uSYSkem tol<o .
94:223  pedinstitutYSto tunemam Yle . ik SYZe kastene , oCYni , 1936 ijYSte ,
94:224  +s . +CavajnYn " marij rota " p<esYZ poCeS SYndYme spektakl<Ym
94:225  onCYSYm . spektakl< kelSYS . da kelSYS vele gala - tudo SoCmo
94:226  kundemnan , SoCmo kalYknan istorijYStYm pagalen ilaS taratYS .
94:227  tunam institutYSto +andrej +georgieviC +zaxarov voennYj delom
94:228  tunYkten , +marij +ernur AleS ( +orSanka rajon ) SoCYn kuSSo
94:229  prosta ajdeme . mut gYC mut lekmek , raS lie : marij rotYn
94:230  komandirZe +andrej +georgieviC +zaxarov , memnan tunYktYSYna .
94:231  me tudYn urokSYm vuCen koStna . vuCYmo keCe tolYn Suo , da marij
94:232  rota nergen kalaskalaS +andrej +georgieviC jodmYnam SuktYS .
94:233     " 1918 ijYSte ik SoSo keCYn +ozaN gubvoenkomat memnam ,
94:234  +mixail +mironoviC +tovaSov dene kogYn<nam , +CarlaS koltYS ,
94:235  - mane +a . +g . +zaxarov . - +ElYStYna pulamYr Zap Yle . german
94:236  sar godYm plenYS logalSe Cexoslovak korpus , imperialist kaSaklan
94:237  tarlaltYn , +sovet respublika vaStareS mAteZYm tarvaten .
94:238  beloCex-SamYC +Ul vyd dene +ozaN dek CakemaS SonenYt ... +CarlaS
94:239  tolmek , me ola voktenYse liSYl AllaS kajYSna . kok SydO nare
94:240  zemlAknam rotYS CumYren , avgust tYNaltYSte +ozaNYS mien purySna
94:241  ... nu , umbakYZe mo lijYn - pisatel< +Cavajn " +marij rota "
94:242  p<esYStYZe tyN SotYSto CYn onCYkten - tudo mYj denem Suko gana
94:243  vaSlijYn kutYrYS ... ikmanaS , beloCex-SamYCYn artillerijYSt
94:244  memnam +kazanka ENer sereS Cotka SijYn optYS . snarAd jYmalan
94:245  da SinCavaS piZYn kredalmaSeS Suko marij rveze kolYS . a kO
94:246  ilYSe kodo - CYlam tUr<maS pogen CYkenYt . mYAt tuSto kumlo viC
94:247  keCYm SinCYSYm . memnam +joSkar +armij utarYS " .
94:248     tUr<lma gYC lekmek , +andrej +georgieviC +vostoCnYj frontYSto
94:249  kredalYn . ondak batal<on , vara polk komandir lijYn . tunam tudlan
94:250  ulYZat 25 ij vele ulmaS .
94:251     sovet respublikYm , +ozaN olam aralaS SogalSe marij rota
94:252  kundemnan ilYS kornYStYZo - mondaS lijdYme istoriCeskij fakt .
94:253  kYzYt Sonen kuanem , marij kalYkYn SoCSYZo-vlak mobilizacij poCeS
94:254  ogYl , Ske kumYlYn +sovet vlast<Ym aralaS kYnelYnYt , tyNaltYS
94:255  keCYlaStYZak patriotizm , internacionalizm SylYSan lijYnYt . Sarnem
94:256  memnan dene viSlijmYZ godYm rotYn komissarZe +mixail +mironoviC
94:257  +tovaSovat tidYmak ojlen Yle .
94:258     tovaSov dene memnan fakul<tet 1937 ijYSte SoSYm vaSlijYn . amalZe
94:259  tYge SoCYn . ikana me , student-vlak , +CavajYn " +marij rota "
94:260  p<esYZ nergen tYSkan kaNSen SinCYltna . keneta +tovaSov nergen mut
94:261  lekte . " tovaSovYn prototipSe ila manYt " , - ala-kO peleStYS .
94:262  "ila , - man<Ym mYj . - tudYn CYn familijZe +tovaSov .
94:263  pOrtSYmat palem , +volkov uremYSte , SinCam EmlYme bol<nica vokten .
94:264  mYj tu surtYSto lijYnam : +mixail +mironoviCYn vatYZYn Sol<YZ dene -
94:265  +vasilij +petrov dene - kokYmSo stupenAn SkolYSto pYrlA tunemYnam " ,
94:266  - raSemdYSYm joltaSem-vlaklan . "ajsta tudYm institutYS yZYna ! "
94:267  - kok-kum eN ikanaSte peleStal koltYS . memnan jodmYna poCeS
94:268  tunYktYSYna - +a . +g . +zaxarov - +tovaSov dene kutYren nale +mixail
94:269  +mironoviC memnan dek tol<o . teve kunam ilYSe komissar dene vaSliAS
94:270  pial lie .
94:271     +m . +m . +tovaSov topkata , taza kap-kYlan marij Yle .
94:272  pynCersola AleS (medvedovo rajon ) 1884 ijYSte SoCYn , +german
94:273  sar tyNalmeS +upSer SkolYSto ( +volZskij rajon ) tunYktYSYlan YSten .
94:274  sareS susYrgen . 1918 ij Anvar<YSte +ozaNYse voennYj okruZnoj Stab
94:275  pelense marij ondelYm vujlaten . tYSte ulmYZ godYm +mixail +mironoviC
94:276  gubispolkom pelense marij sekcij dene pYrlA marij saltak-vlak
94:277  koklaSte kugu propagandistiskij paSam Ertaren , marla Suko
94:278  listovkYm vozen da
94:279  ** 48**
94:280  peCatlen luktYn . +a . +d . +kedrova Ske ZapYStYZe +m . +m .
94:281  +tovaSovYn tide paSaZYm peS kykSYn aklen . 1919 ij fevral<YSte
94:282  tudYm +kasnokokSajskij uezdnYj voennYj komissarlan , a 1921 ijYSte
94:283  oblastnoj voenkomlan Sogaltat . pYrlA YStYSe joltaSYZe-vlak tudYm
94:284  tale organizatorlan SotlenYt .
94:285     institutYS mijYmYZ godYm +m . +m . +tovaSov marij rotYm YStYmaSte
94:286  tyrlO nelYlYk nergen mYlanna AtYr kalaskalYS .
94:287     - ozaNYse gubernskij voenkom +avrov joltaSYn kyStYmYZYm Sukten ,
94:288  - ojlen +mixail +mironoviC , - mYj +a . +g . +zaxarovYm pelenem
94:289  nal<Ymat ,CarlaS tolYn purYSYm . uezdnYj +sovet ispolkomYm +domraCes
94:290  vujlata Yle . molan tolmYna nergen kalaskalYSYmat , tudo igYlt peleStYS :
94:291  " molan tYlanda marij rota kyleS lijYn ? +marij knAZestuYm YStYneda
94:292  mo ? a Ske knAz< lijneda koeS ? " ispolkom mogYrYm polYS YS lij .
94:293  domraCev kumYlnam voltYS gYnat , me +zaxarov dene kylYnak piZna .
94:294  ola voktenYse kum volost<Yso marij AlYm koStYn savYrnaS logale .
94:295  tYlze gutlaSte ik rotYlan sitYSe dobrovolec-SamYCYm pogen sitarYSna .
94:296  komandirlan +andrej +georgieviC +zaxarovYm SogaltYSYm .
94:297  rota sar paSalan tunemaS tyNale . a mYj kokYmSo rotYm CumYraS piZYm .
94:298  arnA ErtYmek , tuSkat 25 eNYm pogenam Yle , varZe meSanCYk lekte .
94:299  uezdnYj voenkomat pelen kadrovYj rota ulo Yle . tuso oficer-SamYC
94:300  saltak koklaSte SYdYm tarvatenYt - marij rotYm poktYl SalataS , a
94:301  memnam , +zaxarov den kogYn<nam , puStaS AmdYlaltYnYt . tYSte ,
94:302  oCYni , +domraCevYn SakSe paSaZe vijnaS tOCen . no tuSman-SamYCYn
94:303  osal SonYmaSYSt tyZvak lekte da porvolYS . +marij rotYm +ozaNYS
94:304  uZatYSYm . tuSto tudo kokYmSO +kazanskij polkYS uSen ...
94:305     +m . +m . +tovaSov dene vaSlijme deC vara graZdan sar godso ilYS
94:306  Zap mYlanna utlarak raSemalte , +sergej +CavajnYn " +marij rota "
94:307  p<esYZYmat utlarak aklaS tyNalana . onCYkSo , jOnan ZapYm muYn ,
94:308  pisatel<Ym SkeZYm institutYS yZaS SonYSna . no SonYmaSnam Sukten
94:309  YSna kert .
94:310     +marij kalYkYn Colga ErgYZe +mixail +mironoviC +tovaSov liCnost<
94:311  kul<t godYm tUr<maS kolen .
94:312     kumlYmSo ijlaSte +Carla keneta kugem kajYS - kalYk uSnYS , orlate
94:313  Sukeme . sovet uremeS , +svAz< pOrt vaStareS , kok paCaSan ky pOrteS
94:314  agropedinstitut , iziS vararak proftexSkol kudYveCeS lesotexniCeskij
94:315  institut ( kYzYt politexniCeskij institut ) poCYltYC .
94:316  socialistiCeskij kul<turYm nauCno SYmlYSe institut ( +mar+n+i+i+s+k )
94:317  paSam YStaS tyNale . tudo +gor<kij uremeS verlanen Yle . pedinstitut
94:318  pelense rabfak , lesotexniCeskij institut pelense lesnoj Skol ,
94:319  iskusstvo texnikum , industrial<nYj , medicinskij texnikum-vlak ,
94:320  Sentrud Skol ulo oblast<lan kumdan palYme lijYC . +osoaviaxim +o+d+n
94:321  ( " doloj negramotnost< " obHestvo ) , +m+o+p+r , " +krasnYj krest "
94:322  obHestvo-vlakYn , fizkul<tura da sport komitetYn Suko tyZem eNan
94:323  organizacijYSt jol ymbak Sogal<YC . ikmanaS , kalYkYm kul<turnYj
94:324  revolUcij avaltYS .
94:325  +voskresenskij CerkeS kinoteatr poCYlto . vararak " rekord "
94:326  kinoteatrYm CoNYSt . +marij avtonomnYj oblast< 1936 ij iUn<YSto
94:327  latviC iAS UbilejZYm pajremlYS . bol<niCnYj gorodok voktense Ara
94:328  kijYSe mlandeS kugu miting Ertaralte ( tYleC vara tudo verYm
94:329  " UbilejnYj ploHad< " manaS tyNalme ) . pajremYS tyrlO verla gYC
94:330  Suko una tolYn Yle . mitingYS pogYnYSo-vlak +mosko gYC tolSo
94:331  tYnAmbalse rekordsmenka - paraSUtistka +nata +babuSkina den
94:332  +galina +peseckaAm SokSYn salamlYSt . una-vlak verYse pravitel<stvo
94:333  dene pYrlA tribunYS verlanenYt Yle .
94:334     miting pYtYSat , +nata +babuSkina kyCYk mutYm kalasYS ; vara ,
94:335  maSinaS SinCYn , aErodromYS kudale . " zatAZnoj prYZok " manme jOn
94:336  dene tudo paraSUtnYj sportYn seNYmaSYZYm onCYktaS Sonen . no ...
94:337  UZYSto vuCYdYmo azap lijYn : AmdYlYme paraSUtSo poCYltYn ogYl , a
94:338  SapAlYme paraSUtSo - varaS kodYn , da NataSa , mlandYs volen Sumek ,
94:339  Cot CYtYrnalt peraltYn . kum keCe Cerle kijYS , YS CYte .
94:340  ymYrZO lugYC lie . tudYm Sarnen ilaS olase moldeZ< pusta mlandeS
94:341  u parklan negYzYm pYStYS . kok-kum ij gYC sade mlande uZargen ,
94:342  tyzlanen Sogale . kYzYt tudYm +nata +babuSkina lymeS sad manYna .
94:343  sad pokSelne +nata +babuSkinan pamAtnikSe toraSke volgalt Soga .
94:344     1936 ijYSte pabfakYm tunem pYtarYmek , mYj +n . +k . +krupskaA
94:345  lymeS pedagogiCeskij institut purYSYm . tunam tudo +lapSansola
94:346  nur pokSelne CYlt Sketak volgalt SinCYS . SoSYm kugu peremen
94:347  godYm uremYS lektYnat , lYZe tolkYnalt SogYSo urZa pasu jolgorno
94:348  dene +oSla ENerYS SumeS koStYn savYrnena
94:349  **49**
94:350  Yle . a UZSo mogaj Yle tusto . a turijZe vuj ymbalne kuze muren
94:351  CyCka Yle ! .. vararak institut pOrt vokten kum paCaSan obHeZitij
94:352  nOltalte - tudYm YStaS meat polSYSna .
94:353     memnan literaturnYj fakul<tet tunYktYSo-vlaklan En pialan Yle .
94:354  me professor +nikolaj +nikolaeviC +fatov , docent +semen +nikolaeviC
94:355  +nikol<skij , poEt +Sabdar +osYp , usta marij lingvist +valerian
94:356  +mihajloviC +vasil<ev dene kugeSnenna . nunYlan da , koneSne , molo
94:357  prepodavatel<lanat ymYrem muCko tauSten ilaS tyNalam nuno , institut
94:358  mYlam sYlnYmut kornYS lektaS polSYSt .
94:359     professor +n . +n . +fatov nYlYmSe kursYSto tunemmem godYm CyCkYdYn
94:360  referatYm vozYkta Yle . " referat , - ojlen professor , -
94:361  literaturovedenij ZanrYm jOrataS tunYkta , nauCnYj paSaeN ,
94:362  xudoZestvennYj kritik liAS kumYlYm lukteS , tamYm pua " . Ske
94:363  arxivYStem tu godso kok avtoreferatYm - " proza +vl . +maAkovskogo
94:364  " da " mesto romana +n . +a . +nekrasova " tri stranY sveta " v
94:365  xudoZestvennoj proze II polovinY XIX veka " - kYzYtat aralen kijYktem ,
94:366  nunYm professor porYn aklen : " ... rekomenduU posle instituta
94:367  razvivat< prirodnYe zadatki literaturoveda " .
94:368     Sabdar +osYp - +iosif +arxipoviC +Sabdarov - memnan fakul<tetYSte
94:369  jOratYme eN Yle . mYj tudYm En ondak arxitektor +a . +a . +surikov
94:370  deran uZYnam . +surikovmYt eSYSte Sol<Ym - akamYn +tolA ErgYZe -
94:371  ilen . tudYn deke CyCkYdYn puren koStaS logalYn . tidYm +Sabdar
94:372  +osYp togdaen Sukten ulmaS . ikana +aleksej +andreeviC dek mien
94:373  purYmem uZYldYSat , +surikovYm onCal peleStYS :
94:374     - tide rvezYm tYSna kumSo ala nYlYmSe gana uZam . rodet dokan ,
94:375  +aleksej ?
94:376     - izi tularem - vaSeStYS arxitektor . - tudYn akaZe - mYjYn
94:377  +sanUk izamYn pelaSYZe . a +tolA - tudYn plemAnnikSe ...
94:378  pedrabfakYSte tunemeS . nYlYmSe kursYSto . +lymZO +vasli .
94:379     - znaCit , +vaSli Sol<o ! - voStYlale poEt . - nu mo , palYme
94:380  lijYna , student joltaS .
94:381     - a mYj tendam Sukertsek palem , - voZYlaS Sotem YS lij .
94:382     - aj , ojlet dYr ! daZe " Sukertsek " ?
94:383     - CYnak ... "koriSYm " kO vozen ? te . "akYr samanYm " , kysle
94:384  jykYm " ?
94:385     - verne .
94:386  +surikov kolYStal SinCYSat , sekretYm poCo .
94:387     - arxipYC tudo Skat vozgalaS tOCa .
94:388  +Sabdar , verZe gYC kYnelYn mYj dekem Cakeme , purla kidSYm vaCYSkem
94:389  pYStYS .
94:390     - literator liAS Sonet aman ? - SinCaSkem CoAn onCale . - a mo ,
94:391  peS saj !  poCelamutYm ale ojlYmaSYm vozgalet ?
94:392     - poCelamutYm ! - vaSeStYSYm da Cevergen Sogal<Ym SiZam , Syrgem
94:393  jyla .
94:394     - ala iktaZYm ludYn puEt ?
94:395     uSYStem ozYrkan SonYmaS SoCo : +Sabdar +osYpYn Ske poCelamutSYm
94:396  ludYn puaS . SinCam pYC-pYC kumalte , da tyNal<Ym .
94:397                    Sij ypSO saNgaSke kerZaltYn ,
94:398                    SinCaZe knigaSte stranicYm SereS ,
94:399                    rveze vuj jYrZe SonYmaS pytYrnaltYn
94:400                    peraZe kagaz vaC CyCka da kurZeS ...
94:401     Sabdar +osYp Curk lijYn kajYS , no YS Care . mYj davaj umbakYZe
94:402  ludaS E , ludam . tudo tugak SYp Soga . CoAlanYmem kelSYS dokan ,
94:403  voStYlale . +surikovYm onCal koltYS .
94:404     - tYj , +andrejYC , nimomat SYC umYlo koneSne , - mane .
94:405     - kuze SYm umYlo? - OrO +aleksej +andreeviC . - mo , marij
94:406  ulamYs... - uke , SYC umYlo ! vasli Sol<o-prokaznik mYjYn
94:407  poCelamutem ludo vet . nu , Sajtan !
94:408     koktYnat Su-u voStYl koltYSt ...
94:409     SYZYm litfakYSte tunemaS tyNal<Ym . +Sabdar +osYp , pervYj gana
94:410  vaSlijmekak , mYjYm palYS .
94:411     - +vasli Sol<o-prokaznik ? -SYrgYZalYn manAt , kidSYm SuAlten
94:412  salamlalte . - znaCit , ojlYmYna semYnak YStYSYC ? molodec !
94:413     - tunamse sugYn<dam Ere uSYStem kuCYSYm , +iosif +arxipoviC !
94:414  odna Sarne dYr ?
94:415     - Sarnem , peS Sarnem ...
94:416     **50**
94:417     litfak student lijmem mYjYm samYrYk marij poEt-vlak dek liSemdYS .
94:418  nunYn kokla gYC +miklaj +kazakov , +vasilij +rozkin , +anatolij +bik
94:419  tunamak peCatlaltYt Yle . joltaSmYtYn vozYmYSt dene kumYlaNYn , mYAt
94:420  sYlnYmut paSaS uSnYSYm . iktaZ lu poCelamut gYC iktYm " rveze
94:421  kommunist " gazetYS kolten onCYSYm . tYlze nare ErtYSat , +georgij
94:422  +efruSYn obzor stat<AZe lekte . tudo kritik kestenZe dene  mYjYm ryC
94:423  peren puYS . stixYm vozaS kumYlem jYlt jomo . proza dene ysYrkalaS
94:424  tyNal<Ym . " rveze kommunistYS " koStmem CarnYSYm .
94:425     ikana , toStYn-toStYnak , +Sabdar +osYpYn kabinetYSkYZe puren
94:426  Sogal<Ym . tudo kafedrYm vujlata Yle . +iosif +arxipoviC myjYm

94:427  porYn vaSlie .
94:428     - nu , kunam vozYmetYm ludaS puEt ? - jodo .
94:429     tYge tura ojlen jodmYZo mYjYm OrYktarYS dYr . vet mYj purenam Yle
94:430  ves somYl dene - +aleksej +andreeviC +surikovYn jodmYZYm SuktaS .
94:431  poEtYn jodYSYZo Conem tarvatYS . toSto ojlYmYna uSYS tol<o .
94:432  " vozYmet kyYn SuYn Sonet gYn , mYlam onCYktaS it voZYl " , -
94:433  manYn Yle +Sabdar +osYp .
94:434     +iosif +arxipoviC , takSe ikmYnAr ojlYmaSem ulo , - YStal<Ym .
94:435  - ludYn lektaS Zapda lieS gYn , Erlak konden kertam .
94:436     - kondo , kondo ... tol<ko tide gana SkendYn vozYmYm kondo ,
94:437  jOra ?
94:438     - mYskaramYm Sarneda , uZat ?
94:439     kabinet gYC kumYlaN lektYm . koridorYSto gYna +a . +a . +surikovYn
94:440  kalasaS kyStYmYZ nergen SarnaltYSYm da uES kabinetYS puraS logale.
94:441     ludaS puYmo tYSka gYC +Sabdar +osYp " SoCmo Al voktene " da " yCO "
94:442  ojlYmaSYm ojYren nale . nunYn soderZanijYStlan avamYn kalaskalYmYZYm
94:443  negYz SoteS kuCYltYnam . +iosif +arxipoviClan " yCO kelSen . tudo
94:444  tematikYZ dene social<no-bYtovoj sYnan . " ojlYmaSYn sUZetSe pysO ,
94:445  ConYm tarvatYSe , - mane poEt . - ludSYlan geroj-vlaketYn tysYSt
94:446  koeS , xarakterYSt ojYrtemaltYn tyZvak savat . zameCanij tYgaj :
94:447  personaZ-vlakYn jYlmYStYm molemdaS tYrSe ; tuSmanYm onCYktYmet
94:448  godYm Sem CiAm ik Camane , vet nunYn ConYSt-AnlYk Con . dialogYm
94:449  kyCYk oj dene CoNo . kaZne predloZeniet lupSalme sola jykla
94:450  joNgaltSe ... ikmanaS , ESe iziS SinCYlt , tunam mYj tudlan peCat<YS
94:451  " kornYm puEm " . a " SoCmo Al voktene " ojlYmaSet ale kyCYmO .
94:452  CYn , temYZ dene oNaj , kyleSan . no lanYS strelok -vlak nergen
94:453  maneS-maneSYm kolYn vozaS ok lij . istoriCeskij proizvedenijlan
94:454  dokument-vlakYm sajYn ludYn SYmlen lekman . a tYjYn vozYmaStet
94:455  tide ok SiZalt " .
94:456     Sabdar +osYp poro Conan , volgYdo uSan , kelge SinCYmaSan
94:457  tunYktYSo , poEt , literaturoved lijYn , lYZgan kutYralten koltYmYZ
94:458  dene keC-kOmat SkeZ dek kumYlaNden moSta Yle . izi Sem OrYSan motor
94:459  CurijvYlYSYZe , Catka Cieman jYtYra kap-kYlZe , koridor dene joSt-joSt
94:460  oSkYl ErtYmYZe taCat SinCa onCYlnem . Camanem , kurYmZo kyCYk lie .
94:461     ... uSYStem - toSto Cara . Cap lijZe tYlat ! tYj ot lij gYn , ok
94:462  peledalt Yle taCe +joSkar-+ola ! Cap lijZe tYjYn gerojlo kalYketlan -
94:463  tudYn jomartle , suap paSaZ dene uEmeS , tyzlana toSto +Carla . urZa
94:464  pYrCe SurnYlan ilYSYm pua , kualte SuldYr kajYkYn kavaS nOlta ,
94:465  ErtYme korno istorijYm tapta . +dekabrist +fedor +glinka ojlen :
94:466  " opiSi geroev bYvSix , i togla istoriA podit geroev vremeni
94:467  buduHix " . CYn kalasYme . tek tide vozYmem stolicYnan kugu
94:468  istorijYSkYZe izi kermYCla SkanZe verYm muES .
94:469     ... Erta lu ij . oAr keNeZ pagYt Conem kuandara . oSkYlam
94:470  soCmokuSmo +CigaSevo urem dene . uZargen , sYlneStYn tudYn tysSO .
94:471  jOratYme +nolA ENerem kumdaNYn , Sarlen , vydSO Andar-Andar . tudYn
94:472  ves velne u mikrorajon soCYn - sYlne , volgYdo , kugu ky polat-SamYC
94:473  kande kavaS nOltalt Sogat . tYSte +kukSkorem Al olmeS SYndYme u
94:474  zavodYn paSazYZe-vlak ilat . kumda +nolA lukYm pisteran , kuEran
94:475  tykO-tykO peledYS klumban park ajlen vozYn . park pokSelne - pervYj
94:476  kommunarvlakYm CaplandarYSe motor pamAtnik . SOrtn<O bukva dene
94:477  vozYmo Somak-vlak toStYm SarnYktat : " 1918 ij SYZYm +kugusola
94:478  kresan<Yk vlak +g . +kurganov , +a . +CuZaev , +e . +Efremov , +v .
94:479  +Abolokov , +a . +aleksandrov " krasnaA polAna " kommunYm poCYnYt .
94:480  Cap lijZe nunYlan ! "
94:481     kakSanla kugornYS oSkYl lekme deC onCYC +opanas +mikolajYn kok
94:482  paCaSan joSkar ky polatSe vokten Sogalam (oZno tYSte mYjYn Skolem
94:483  Yle ) . onCYlnem - oS pamAtnik . tuSan vozYmo : " oteCestvennYj
94:484  vojnan gerojZo-vlaklann - Cap ! " a pYrt ylnYrak sar tuleS kolYSo
94:485  +kugusola rveze-SamYCYn lymYSt : " +m . +m . +stepanov
94:486  **51**
94:487  +A . +i . +malinov , +d . +d . +rumAncev , +v . +l . +stolArov ,
94:488  +p . +l . +stolArov , +a . +s . +stolArov , +i . +v . +kuz<min ... " ,
94:489  molat - CYlaZe kumlo utla familij . nunYlan vujYm savem , pamAtnikYm
94:490  SogaltYSe +joSkar-+ola gorosovetlan taum ojlem . vara kugornYS
94:491  lektam . yZam , korno voktenYse purla CongaSte Caple mramor obelisk
94:492  myndYrkO-myndYrkO volgalt Soga . tudYm 1918 ij 28 avgustYSto +Carlase
94:493  burZuazno-belogvardejskij mAteZYm pokten SalatYSe latYS saltak den
94:494  niZegorodskij Cekist-vlak lymeS veraNdYme . mogaj kuan ! nunYn geroj
94:495  paSaStYm kalYk monden ogYl ...
94:496     uSYStem - toSto +Carla . onCYlnem Cot kugemSe , kum SydO tyZem
94:497  nare eNan u +joSkar Ola .

95:1  95 kelSYmaSYn volgYdYZo
95:2  +g . +ibulaev ,
95:3  istoriCeskij nauka kandidat
95:4  ( +onCYko 1990 : 6 ) **51**
95:5  +baSkirijYse partijnYj organizacij-vlakYn
95:6  20-So ijlaSte Sagal eNan nacij-vlak koklaSte
95:7  ErtarYme paSaSt nergen
95:8     oktAbr< revolUcij deC vara +v . +i . +leninYn Sonen AmdYlYme
95:9  nacional<nYj politikYm ilYSYS purtaS tyNalme . baSkirijYse
95:10  partijnYj organizacij-vlakYnat tidYn SotYSto poro paSaSt istorieS
95:11  kodYn . nuno tyN SotYSto CYla naciAt Ekonomika da luk<tura SotYSto
95:12  tOr ilYSt da viANYSt , nacij-vlak koklaSte umYlYdYmaSYm pYtaraS
95:13  manYn tYrSenYt . tidYm nuno ik En tyN zadaCYlan SotlenYt .
95:14  no nine jodYSYlm reSatlYmaSte partijnYj da sovet organvlaklan
95:15  kugu CulYmlYk dene pYrlA oSkYlYm motkoC Eskeren , Sotlen-viskalen
95:16  YStaS kylYn .
95:17     20-So ijlaSte +baSkirijYSte baSkir , ruS da tatar-vlak deC
95:18  posna 50 nare molo tYgYde nacional<nost< gYC ulSo kalYk ilen .
95:19  respublikYSte ilYSe CumYr kalYk gYC 13-13,5 procentSe tYgaj
95:20  Sagal eNan nacij-vlaklan logalYn . nunYn koklaSte marij , CuvaS ,
95:21  mordva da udmurt-vlakat lijYnYt . 1926 ijYSte ErtarYme  +vsesoUznYj
95:22  perepis<Yn itogSo poCeS +baSkirijYSte 2950 tyZem eN ilen .
95:23  tYSeC 85 tyZem nare (3,15 procent) CuvaS da 79 tyZem utla (2,94 pro-
95:24  cent ) marij lijYnYt . ( kYzYt tY respublikYSte 118,5 tyZem (3 procent)
95:25  CuvaS da 105,8 tyZem (2,7 procent ) marij ilat .
95:26     izi kalYk-vlakYn jodmYStYm Sukten SogaS SonYmo poro kumYlYm
95:27  onCYkten , 1919 ijYSte +p+k+p (b) +ufa gubkom pelen nacional<nYj
95:28  sekcij-vlakYm YStYme . no graZdan sar deC vara ozanlYk SoldYrgYmo
95:29  da SuZen ilYme ZapYSte nuno Ske paSaStYm kyleS semYn viANden kolten
95:30  kertYn ogYtYl . 1922 ijYSte " izi +baSkirijYS " ( +baSkir +a+s+s+s+r-YS
95:31  tunam kYzYtse respublikYn yZaSYZe vele puren ) +ufa gubernijYm uSYmo .
95:32  tYge 1922 ij iUn<YSto "kugu +baSkirij " YStaltYn . tYleC vara vele , da
95:33  +r+k+p (b) oblastnoj komitet pelen nacional<nYj men<Sinstvo-vlak
95:34  SotYSto podotdelYm YStYmeke , 1922 ijYSte CuvaS sekcij , 1923 ij
95:35  Anvar<YSte-marij , 1924 ij tYnaltYSte mordva da 1925 ij iUn<YSto
95:36  nemYC sekcij-vlak Ske paSaStYm umbakYZe viktaraS tYNalYnYt .
95:37     partij kanton komitet-vlak ( 1922-1930 ijlaSte respublikYSte 8
95:38  kanton ulmaS , 1930 ij gYC olmeSYSt rajon-vlakYm YStaS tyNalme )
95:39  pelenat nacional<nYj sekcij-vlak lijYnYt . tidYn godYm kanton kOrgYStO
95:40  mogaj nacional<nost<-vlak ilYmYm SotYS nalme . mutlan , 1919
95:41  ijYSte +pyrO kantkom pelen marij sekcijYm YStYme . 1921 ijYSte
95:42  tudlanak udmurt-vlak koklaSte paSam YStaS kyStYmO . tYleC vara ik
95:43  Zap marij da udmurt-vlak koklaSte paSam Ertaren da " mari-votskij
95:44  " sekcij manaltYn . belebej kantkom pelen CuvaS da mordva sekcij-
95:45  vlak , +sterlitamakYSte CuvaS sekcij paSam YStenYt . sekcij-vlakYn
95:46  tyN somYlYSt mogajrak vara lijYn ? nuno izi nacij-vlak gYC ulso paSaze
95:47  den kresan<Yk-vlak koklaSte SoCmo jYlmYSt dene agitacionnYj
95:48  da propagandistiskij paSam ErtarenYt , respublikYse da kantkomlase
95:49  partijnYj organizacij-vlak onCylno nine nacional<nost<-vlakYn ikYS
95:50  jyla da kul<tura ojYrtemYSt
95:51  **52**
95:52  gYC lektYn SogYSo partijnYj da sovet stroitel<stvo jodYS-vlakYm
95:53  AmdYlenYt da tarvatenYt .
95:54     respublikYse partijnYj organizacij tYgYde nacij-vlakYn ilYSYStYm
95:55  Ereak SinCa onCYlnYZo kuCen . partij obkomYn 1924 ij dekabr<Yse
95:56  plenumYStYZo da +r+k+p (b) -Yn 1925 ij Anvar<-fevral<YSte ErtYSe IX
95:57  +baSkir konferencijYStYZe izi nacij-vlak koklaSte paSam sitYdYmYn
95:58  YStYmYlan kritiCeskij akYm puYmo da EkSYkYm koraNdYme SotYSto raS
95:59  merYm palemdYme . partij obkom tYgYde kalYk gYC ulSo bespartijnYj
95:60  kresan<Yk-vlakYn konferencijYStYm pogaS punCalYn . nunYm volost<laSte ,
95:61  kantkomlaSte da respublikYSte ErtarYme . tuSto tynAmbalse
95:62  da El kOrgYsO poloZenij , kalYk obrazovanijYn , nacional<nYj politikYn
95:63  mogajrak kykSYtYStO ulmYSt , kooperacij nergen da molo
95:64  jodYSYmat kaNaSenYt . konferencij-vlak izi kalYk-vlakYn SoCmo jYlmYSt
95:65  dene ErtenYt . tidYZe eN-vlakYn politiCeskij ColgalYkYStYm
95:66  nOltalaS polSen .
95:67     1925 ij martYSte bespartijnYj CuvaS kresan<Yk-vlakYn +vsebaSkirskij
95:68  oblastnoj konferencijYSt lijYn . tide ijYnak 2 martYSte +pyrO
95:69  olaSte marij kresan<Yk-vlakYn ikYmSe kantkom konferencijYSt
95:70  Erten . davlekanovoSto nemecko-Estono-latYSskij da +sterlitamakYSte
95:71  mordva +vsebaSkirskij konferencij-vlak lijYnYt . CYlaStYZat sovet
95:72  stroitel<stvo SotYSto meropriAtij-vlakYm sajlan SotlYmo .
95:73     nacional<nYj men<Sinstvo sekcij-vlakYn otvetstvennYj paSaeNYSt
95:74  dene CyCkYdYnak soveHanijlam ErtarYme . 1926 ij mart gYC tyNalYn ,
95:75  partij +baSkir obkom pelense marij sekcijYn sekretar<ZYlan +vasilij
95:76  +golubcov YSten . tudYm respublikYS +central<nYj +komitet kolten .
95:77  tide ijYnak iUn<YSto partij obkom pelense CuvaS sekcijYn
95:78  sekretar<ZYlan +antonov , mordvan-+suxorukov , latYSYn +naudin
95:79  peNgYdemdaltYnYt . 1926 ij avgust marte partij +pyrO kanton komitetYn
95:80  sekretar<ZYlan +bekbulatov YSten , vara +bulankin lijYn . nacional<nYj
95:81  sekcij-vlak nunYn vujlatYmYSt poCeS paSam YStenYt .
95:82     nine ijlaSte nacional<nYj intellegencijYm AndYlYme SotYSto mera
95:83  ilYSYS purtaltYn . +marij da CuvaS-vlak kokla gYC tunYktYSo ,
95:84  kul<tprosvet-paSaeN-vlakYm AmdYlaS manYn , +pyrYSto marij , +ufaSte
95:85  CuvaS pedagogiCeskij texnikum-vlakYm poCYnYt . CuvaS texnikum pelen
95:86  1919 ijYSte mordva otdelenijYm poCmo . 1923 ijYSte oblastnoj
95:87  sovpartSkol pelen CuvaS da marij otdelenij-vlakYm YStenYt . tuSto sovet
95:88  uCreZdenijlaSte paSa YStaS kadrYm AmdYlenYt .
95:89     1927 ij tyNaltYSlan izi kalYk-vlak ilYman kundemlaSte gramotdYmYlYkYm
95:90  pYtarYme SotYSto 302 punkt da 9 Skol-peredviZka paSam YStenYt .
95:91  tuSto +moskvaSte lymYn kursYm pYtarYSte propagandist-vlak tunYktenyt .
95:92  nunYn koklaSte marij ydYramaS +a . +timofeeva lijYn .
95:93     izi kalYk kokla gYC lekSe-vlak +moskvaSte lymYn poCmo
95:94  propagandistnacmen-vlakYn kok tYlzaS kursYStYSt tunemYnYt .
95:95  1927 ijlan nunYn  koklaSte CuvaS-vlak +tuxtarov ( sterlitamak kanton ) ,
95:96  +zarAnov den +egorov ( +belebej kanton ) , marij-vlak +andreev
95:97  ( +belebej kanton ) , +Ametov den +ermolaev ( pyrO kanton ) ,
95:98  mordvin +maratkanov ( +sterlitamak kanton ) lijYnYt . izi kalYk
95:99  kokla gYC +moskvaSke Zenorganizator-vlakYn kursYSkYSt 1927 ijYSte
95:100  CYlaZe 11 eNYm , tYSeCYn 5 CuvaSYm , 4 marijYm da 2 mordvam
95:101  tunemaS koltaS palemdYme .
95:102     respublikYse sovet organ-vlakYn radamYStYStat izi kalYk-vlakYn
95:103  interesYStYm aralen da nunYn koklaSte paSam YSten kertSe eN-vlak
95:104  lijYnYt . +baSkir +a+s+s+r +c+i+k ( +central<nYj +ispolnitel<nYj
95:105  +komitet) pelen izi kalYk-vlakYn paSaSt dene lymYn komissij-vlakYm
95:106  YStYme , upolnomoCennYj-vlakYm kuCYmo . pyrO +belebej da +sterlitamak
95:107  kantonlaStat izi kalYk-vlakYn paSaStYm viktarYSe upolnomoCennYj-vlak
95:108  lijYnYt . +baSnarkomprosYn kollegijZe pelen izi nacional<nost<-vlak
95:109  SotYSto komitet paSam YSten .
95:110     1930 ijYSte rajon-vlakYm YStaS tyNalme godYmat +baSkirijYSte tyrlO
95:111  kalYk ilYmYm SotYS nalme . lYmYn nacional<nYj rajon-vlakYm YStYme .
95:112  mutlan , +biZbulAk rajon tyrYsnek CuvaS rajon ulmaS . +miSkan da
95:113  +kaltasa rajon-vlak marij rajon lijYnYt . nacional<nYj sel<sovet-vlak
95:114  ojYren palemdaltYnYt . **53**
95:115  tYge 54 marij , 49 CuvaS , 35 mordva , 53 ukrain da 8 nemecko-latYSskij
95:116  sel<sovet SotlaltYnYt .
95:117     izi kalYk kokla gYC kadYm AmdYlYmYlanat kugu verYm ojYrYmo . nunYn
95:118  kokla gYC ikmYnArAzYm vara semYn vujlatYme paSaS SogaltYme . tYge 1931
95:119  ijYSte +BaSkir +a+s+s+r kommunal<nYj ozanlYk narkomlan 1920 ij gYC
95:120  partij Clen marij +i . +i . +ibakaevYm peNgYdemdYme .
95:121     +baSkirijYSte ilYSe kalYk-vlak koklaSte mogaj paSam ErtarYme nergen
95:122  jodYSYm partij obkomYn konferencijlaStYZe , bUron zasedanijlaStYZe ,
95:123  +baSkirijYse +sovet-vlakYn s>ezdlaStYSt , +c+i+k -Yn , rajsovet
95:124  ispolkom-vlakYn sessijlaStYSt Ereak kolYStmo . tYge , mutlan , 1930 ij 25
95:125  oktAbr<YSte +v+k+p ( b ) +baSkir obkom bUro " izi kalYk-vlak ilYman
95:126  rajon-vlakYn ozanlYk da kul<turnYj nOltaltmaSYSt nergen " jodYSYm
95:127  onCen . tunam lukmo punaCal poCeS utlarakSYm izi nacij-vlak ilYman
95:128  rajon-vlaklan polYSYm viANdYme SotYSto merYm palemdYme ulmaS .
95:129     laC tide ijlaStak marla da CuvaSla rajonnYj gazet-vlak lektaS
95:130  tyNalYnYt . +marla gazet-vlak +miSkanYSte 1930 ij , +kaltasaSte
95:131  1932 ij gYC lektYt . nuno nacional<nYj kul<turYm peledYktYmaSte peS
95:132  kugu paSam YStenYt .
95:133     20-So , 30-So ijla tyNaltYSte +baSkirijYStat EkonomikYSte da
95:134  social<nYj ilYSYSte kugu nelYlYk lijYn . tuge gYnat respublikYse
95:135  partijnYj , sovet , ozanlYk organ-vlak baSkir , ruS da tatar-vlakYn
95:136  viANSaSYSt verC vele ogYl tYrSenYt , izi nacij-vlakYmat , tidYn
95:137  SotYStak marij den CuvaSYm , monden ogYtYl . tYStYZe +baSkirijYse
95:138  partijnYj organla pelen poCmo nacional<nYj sekcij-vlakYnat nadYrYSt kugu .
95:139  CamanaS gYna kodeS , 1930 ij gYC tyNalYn , nunYm petYren pYtarYme .
95:140     CYla tunamsYm Sarnalten , tYgaj ikteSlYmaSYm YStYme SuES :
95:141  kYzYtat partijnYj , sovet , ozanlYk organ da obHestvennYj organizacij-
95:142  vlaklan kugu nacional<nost<-vlakYm veve ogYl , respublikYse Sagal eNan
95:143  kalYk-vlakYmat social<no-EkonomiCeski , kul<turno viANdYme jodYSlan kugu
95:144  verYm ojYraS kyleS Yle .
95:145                    *      *      *
95:146     pYtartY ijlaSte +baSkirijYSte nacional<nYj kul<tura klub da
95:147  nacional<nYj obHestvo-vlak SoCYnYt . nuno obHestvennYj tyNaltYS
95:148  poCeS paSam YStat . 1989 ij iYn<YSto " marij " +baSkir
95:149  respublikanskij obHestvYlan negYzYm pYStYme . tudYn filialZe-vlak
95:150  +ufaSte ( " +marij " klub ) , +neftekamsk olaSte ( " Colman " ) ,
95:151  +pyrYStO ( " +marij uSem " ) , +miSkan da +kaltasa selalaSte ulYt .
95:152     +ufa olaSte " +marij " klub deC posna baSkir , tatar , CuvaS , ukrain ,
95:153  evrej da nemYC kul<tura klub-vlak paSam YStat . nuno ikte-vesYSt dene
95:154  kelSen , vaS-vaS polSen ilat . nine klub-vlakYn ClenYSt arnA eda
95:155  nacional<nYj kul<turavlakYn " +kelSYmaS " rydO verYStYSt vaSlijYt . vet
95:156  kaZne klubSo tYSke tOr prava dene uSnen . tYleC posna +ufaSte " +ural "
95:157  +baSkir kalYk centr , +baSkirijYSte tatar obSestvennYj centr , kul<tura
95:158  CuvaS respublikanskij obSestvo , ukrain kul<turYn " +kobzar< "
95:159  respublikanskij tovariHestvYZe , sovet nemYC-vlakYn " +vozroZdenij "
95:160  +vsesoUznYj obHestvYStYn filialZe ulYt . nine klub da obHestvo-vlak Ske
95:161  onCYlanYSt tYgajrak tyN zadaCYm SYndat : Ske kalYkYn nacional<nYj
95:162  SiZmaSYZYm , jYlmYZYm da kul<turYZYm ugYC pOltal koltaS da viANdaS ,
95:163  tyrlO nacional<nostAn en koklaSte joltaSla kYlYm peNgYdemdaS . onCYCsYm
95:164  SarnaltaS da tunamse dene taNastaraS gYn , nine nacional<nYj klub den
95:165  obHestvo-vlak mo dene gYnat 20-So ijlase nacional<nYj sekcij vlakYm
95:166  uSeStarat .
95:167     tenij aprel< tyNaltYSte +joSkar+olaSte " +marij uSem "
95:168  demokratiCeskij obHestvennYj dviZenij ( organizacij ) SoCo . tide
95:169  s>ezdYSte +baSkirij gYCat Suko eNan delegacij lijYn . " +marij "
95:170  respublikanskij obHestvo , ola den AllaSte poCmo marij nacional<nYj
95:171  klub-vlak rydO mlandYse " +Marij uSem " tolkYS dene peNgYde kYlYm
95:172  kuCaS , vaS-vaS kaNaSen paSam YStaS tyNalYt .
95:173     +ufa ola .

96:1  96 imnem pelen lijnem
96:2  ( +0nCYko 1990 : 6 ) **54**
96:3  +anastasiA +osipova ,
96:4  paSan veteranZe
96:5  SarnYmaS
96:6     pytYn< sovet kalYk , patYr kalYk , ulo tynAse onCYl
96:7  SonYmaSan Semer ajdeme tukYm tenij german mlandYSte vujYm
96:8  nOltalSe da pytYn< +evropYm , varaZe ulo tynAm Ske kid
96:9  jYmakYZe pogen nalaS SonYSo AnlYk faSizmYm Ske mlandeSYZe
96:10  kYren SalatYmYlan 45 iAS kugu pajremYm palemdYSt .
96:11  Zap Ere onCYko da onCYko kajYme semYn uSem denat , Conem
96:12  denat sar ZapYS , tudYn Cot korStaren lupSYSo
96:13  tolkYnlaSkYZe pOrtYlam .
96:14     mYj 1915 ijYSte +morko rajon , +koZlaer AleS SoCYnam .
96:15  kYzYt mYlanem 75 ij . +marlan +koZlaereSak lektYnam ,
96:16  ymYrem muCko tide AlYStak ilem . +ivan +andreev dene
96:17  1939 ijYSte uSnYSna . ves ijYn , syrem godYm , +nina
96:18  ydYrna SoCo . nu vet ilYSnaZe kuze sajYn vijnen kajYS !
96:19  +keNeZYm +gnedka lyman imne dene (tudo 1930 ijYStak Skenan
96:20  edinoliCnYj ozanlYkna gYC tySka paSaSke vonCen ) kolxozYSto
96:21  kuralYnna , SYZYm pasu gYC idYmYS kYltam , a telYm CodYra
96:22  gYC fermYSke puYm SupSYktenna . ikmanaS , taluk muCko ,
96:23  jydSO-keCYZe manme gaj , samYrYk vate-vlak +petux +kYCYri ,
96:24  +Eleksej vate +ol<ga , +stapan +miklaj +lizuk da mYj imne
96:25  dene paSam YStenna . a mariem - usta plotnik . no kalYk
96:26  koklaSte koStSo - usta plotnik . no kalYk koklaSte koStSo aAr
96:27  umdo gaj uver koklan-koklan SymYS tolYn kerYlteS Yle :
96:28  "vaSke sar tyNaleS ... " ( tunam AllaSte radio lijYn ogYl ,
96:29  gazetYm ikmYnAr eN vele ludYn . ) tidlanZe peSakat Cot
96:30  uSanYme SuYn ogYl da . ENgek liSsemmYm me , ydYramaS-vlak ,
96:31  palen ogYnal . tidYn nergen armij gYC sluZitlen tolSo-vlak
96:32  +petux +vOdYr , +ipat +pavYl +ivan , +malin +semon kalaskalenYt .
96:33  +malin +semon , mutlan , 1941 ij telYm sluZitlen
96:34  pOrtYl<O . tudo tYgerak ojla Yle : " granice voktene jot
96:35  saltak-vlak peS kugu yrO dene pogYnen Sogat . CYltak
96:36  memnan +koZlaer pasuSto SogYSo otYla kojYt . kasveCYnla
96:37  Yresan samolet-SamYC mamnan El ymbake UZgunam kerYlt purat .
96:38  tide , oCYni , taklan ogYl " .
96:39     1941 ij keNeZYm sar YlYZe , Elna ymbalne tul solaZYm
96:40  SojgYktaS tyNale . CYla ilYS pudYranYS , SapalgYS . Sot
96:41  dene paSaZYmat YSten ona kert . taCe iktYm naNgaAt , Erla -
96:42  vesYm . Ere kornYSko AmdYlkalaS , pogaS da yZataS kyleS .
96:43  armij gYC sluZitlen pOrtYlSO-vlaketYm - +petux +vOdYrYm ,
96:44  +ipat +pavYl +ivanYm , +malin +semonYm , +oxotnik +sergejYm
96:45  da molYmat - tyNaltYS keCYlaStak naNgajYSt . Zap Sukat
96:46  YS Erte , oxotnik +sergej den +petux +vOdYrYn kolYmYSt
96:47  nergen kagaz tol<o , a +ipat +pavYl +ivan den +malin +semon
96:48  uver deC posna jomYC , kuSan vujYStYm pYStenYt , taCat ik
96:49  eNat ok pale .
96:50     iUl< tYlzYm SortYn-ojgYren , azaplanen-puStYlanen
96:51  ErtarYSna , pOr>eN-vlakYm EksYde , keCe eda frontYS uZatYSna .
96:52  koZlaernaZe tunam peS kugu Yle , iktaZ 330 surt lijYn .
96:53  urZa-sorla liSeme . ulo kalYk , sorlam kidYS nalYn , pasuSko
96:54  lekte . no avgust tYlzYn AtYr pOr>eNlan Erden+Erak povestka
96:55  tol<o . oksina akamYn +sergej pelaSYZlanat , memnan +ivanlanat
96:56  povestkYm kuCYktYSt . kalasYSt : "keCYvallan Al gYC lektYn
96:57  SuaS " . joljYZYN kajYme semYn lie , SymYm ala-moZo joCik
96:58  SuraltYS , SinCavydYm kuCen seNaS jOsO . keCYval Zaplan +kySYl
96:59  +koZlaer gYC memnan +ArCa uremYS kud ula - frontYS kajYSe da
96:60  uZatYSe-vlak - tolYn Sogale . meat onCYlgoC kYCken AmdYlYme
96:61  ulaSkYna vizYtYn SiCna : me mariem dene koktYn , +oksina akam
96:62  den +sergej , +sergejYn aCaZe - +mikal tular .
96:63     kaZne orvaSte - viC-kud eN . Al muCaSte rekrut-vlak
96:64  CeverlasYme murYm SergYltarat :
96:65           oj  , aCijZat , molan Sortat ?
96:66           kYCken lekme alaSat omYl .
96:67           oj , avijZat , molan Sortat ?
96:68           SinCYn lyStYmO uSkalet omYl .
96:69           kYCken lekme alaSat olmeSat jOrenam .
96:70           SYdYda ulmo godYm
96:71           SYdYda puSlandaraSat jOrenam .
96:72           oj , aCijZat-avijZat ,
96:73           oj , poSkudo-SamYCSat ,
96:74           uZaten tolmYlanda
96:75           peS kugu tau .
96:76     Al voktenYse urZaveCYS Sumeke , tyredSe-vlak ikte kodde
96:77  uZataS lektYC . olagorno kok mogYrYSto kalYk oS pYlla Soga .
96:78  SukYmZo SortYt , Esenlasat . vet keC-kOnat izaZe ma , Sol<YZo ,
96:79  liSYl joltaSYZe , rodo-tukYmZo tuSman dene ilaS-kolaS kredalmaSke
96:80  kaA . a tuSeCYn CYlanZak ilYSe pOrtYlYt mo ? tidYm
96:81  uZatYSe kaZne Con umYla . sadlanak kumda pasu ymbalne jyk-jyan
96:82  surgalteS gYna memnan +ivan oZnYso rekrut murYm tySka kalYk
96:83  onCYlno muralten kodYS :
96:84           myndYr kydYrCet kydYrtale da ,
96:85           ky kurYklan nelYZe tol<o .
96:86           myndYr mardeZet puale da ,
96:87           puSeNge vuetlan nelYZe tol<o .
96:88           myndYr uveret tol<o da ,
96:89           mYlannaZe nelYZe tol<o .
96:90  SkeZe mura , logarZe pYSkemalteS , jykSO SYZakaNeS , SinCa jYrZe
96:91  tYl-dYl vyd naleS . tunamse tide murYZo , tysSO ymYreSlan SarnaS
96:92  kodYn . voktenak +sergej kurskamZat Andar jykSYm lukto :
96:93           vake AraS kodmo deCYn
96:94           kYnem CYken kodYSna .
96:95           olYkna AraS kodmo deCYn
96:96           jYtYnYm Saren kodYSna .
96:97           Alna AraS kodmo deCYn
96:98           taNYm kuCen kodYSna ...
96:99  **55**
96:100     ErkYn-ErkYn tyredSe-vlakat SeNgelne Sulen jomYC , SOrtn<O
96:101  pasuat vudakaNe .
96:102     a keCYZe CYtYdYmYn Cot SokSo , jylYSO koNgala ENda , CamanYde
96:103  pelta . ojgo dene vydYlaltYn keCeS joNlen da pyZaltYn , vyd kaSka
96:104  gaj nOren-ulnen , Symbel joltaSnam +kuZer ( kYzYt +krasnYj +steklovar )
96:105  poselkYS , prizYvnoj punktYS , uZatena ( pulamYr ZapYSte ,
96:106  tuleC varat +koZlaer Alna , +kuZer poselkat +sotnur rajonYS
96:107  purenYt ) .
96:108     +kuZerYS keCYval deC vara vele mien Suna . peS tale kydYrCan
96:109  jyr tyNale , kavaZat symYrlen jogYmYla CyCo . rekrut-vlaknam
96:110  prizYvnoj punktYS ( poselkYso SkolYS ) purtYSt . me tyZvalne kodna ,
96:111  lapaS gaj nOren pYtYSna . moColo Suko kalYk pogYnen : onCYkYlYk
96:112  saltakSe , uZaten tolSYZo ! yZatYSe-SamYC jydYm uremYSte ErtarYSna .
96:113  Erdene prizYvnik-vlakYm kudYveCYS kyCYk Zaplan CumYrYSt , miting
96:114  semYn lie . tide ajdeme tolkYnYSto murYSYZo murat , kuStYSYZo
96:115  kuStat , SortSYZo SortYt . tYge gyrlen-Saulen , +elnet CodYram
96:116  muro jyk dene surgYkten , Suko SydO ajdeme +SoleNer mogYrYS kaAS
96:117  lekte - SoCmo ElYm german tySka deC oN dene aralaS . SymYSkYna
96:118  ij SultYS vozo .
96:119     tunam , 1941 ij avgust tYlzYn , 15 eNYm uZaten koltYma gYC
96:120  kumYtYn vele ilYSe pOrtYlYnYt . SukYnZo uverde jomYnYt .
96:121  mYlanemat , +oksina aramlanat " bez vesti propal " manme kagaz
96:122  tol<o .
96:123     pOr>eN-vlaknan tul pOrdemYS kaen jomYn pYtYmekYSt , ilYS
96:124  AlYSte kalasen moStYdYmYn neleme , SoldYrgYS . tunam texnika
96:125  uke gaAk Yle , imn<Ym frontYS naNgajYSt (memnan +gnedkanamat ) ,
96:126  mONgeS kolSYZat Arnen pYtYS . imn<Ylan agun ymbal olYm levedYSYmat
96:127  ronCen pukSaS vereStYn . nele kaSka gaj kOtYrem saman ydYramaS
96:128  den joCa vaCYm temdale .
96:129     ivanmYtYm uZaten koltYmo Zaplan +nina ydYremlan ik ij teme .
96:130  tuge gYnat SYZYm mYjYm , +solov<eva +tajram , +stapan +miklaj
96:131  +lizukYm , +onton +ivan +anam , +ECan +naCukYm , +zuj +CaCukYm
96:132  da molYmat povestka dene +pokrovskij Al vokteke pYrnAm ruaS
96:133  koltYSt . kyrtn<O kornYm +suslonger poselko gYC tY poCiNga marte
96:134  vojna deC onCYCak SupSmo Yle . CodYraSte , Syj daNYt lumYSto
96:135  jyStYlYn , kyZgo pynCO deke ijYn kaet , tyNZYm pu kol<mo dene lum
96:136  deC ErYktet , vara toreS pila dene pyCkat . keCe muCko erYSte
96:137  jyStYl lekSe gaj l<op-l<op noren-kYlmen , Arnenulnen pYtet ,
96:138  kastene , kudaSYn , peS koNga voktene SYranen koStaS ulneZe da ...
96:139  vagon tolYn SuYn , iktaZ kok Sagat jyd marte pYrnAm ,
96:140  puYm optaS Suren naNgaAt . UZgunamZe , noen tolYn , keNeZ
96:141  gaj lYZga pOrtYStO malen gYna koltet , peljYd ZapYSte gruzitlaS
96:142  kYCkYren kYneltat . CodYra paSaSte vij Cotak lunCYrgYS .
96:143  koCkaSYZat keCYgutlan kYlme kinde kurika ( tudYZat UZgunam ok
96:144  logal ) da ikmYnAr SoltYmo , jyStO pareNge . SYlYn kajYmYlan
96:145  vigak suditlenYt .
96:146     CYtaS lijdYme jyStO SogYmYlan kOra arama , olmapu CYla kYlmen
96:147  koSken pYtYSt . pire vlak Cot poSYSt . ilYS Sot ala-mogaj aZgYnYSe
96:148  agurYS provolYmo semYn CuCo .
96:149     1942-43 ijlan mariem da +sergej kurskam vele ogYl , mariemYn
96:150  Sol<YZat sareS kolYSt , SoCmo izamat frontYSto susYrgYS . nigO
96:151  deCYnat , niguSeCYnat polYSYm jodaS . +jora ESe mariemYn avaZe
96:152  ydYrem onCen . sar ZapYSte , Catlama telYm , pYrnAm ruEn koStmo
96:153  deC posna imne dene puYmat +lopatino (kYzYt +volZsk ola )
96:154  jotke SupSYktenna . KeNeZ goC Ere pasu paSaSte tolaSenna :
96:155  SogavujYS Skeak kYCkaltYn , mlandYm kuralYnna ; SurnYm tyredYnna ,
96:156  ydenna , kYltam SupSYkten SijYnna , pareNgYm uren , somYlen ,
96:157  luktYn pogenna . paSaZYm CYvat CyNgen ok pYtare dYr manYn SonaltYn .
96:158  kYzYt , sar CarnYmYlan 45 ij temme gutlaSte , mYj , 75 iAS SoNgo
96:159  ydYramaS , Ere iktYm Sonen SinCem : kuze me tidYm CYlaZYmat seNen
96:160  lektYn kertYnna , kuze liYSe kodYnna ? mogaj UmYZo mYlanna polSen
96:161  gYn ? tYnar Zap Erten gYnat , mogYrem jyStO vydYm optalmYla SYr-r
96:162  SergYlteS . posnak tunamse pagYtYn pudeStYlSe Anvar< jydYm durgemYm
96:163  gunCal-punCal vagon gruzitlaS kajYmYnam Sarnaltemat , onem ala-moZo
96:164  iSen SYnda .
96:165     ikana tYge sar ZapYSte orva dene kYltam kondem . pelenem
96:166  +nina ydYremat SinCYlteS . tudlan 3 ij . palYdYme saltak memnam
96:167  orvanam pokten Suo , poCeSna oSkYleS . Cukaem mYj deCem
96:168  jodeS : " avij , tidYZe kO tugaj ? " " aCat " , - manam .
96:169  idYmYSke tolYn Sumeke , +ninam saltak kidYSkYZe nale ,
96:170  vujZYm niAltYS .
96:171  SiAS tolSo-SamYC " naCuk , +ivanet tolYn aman ? " voStYlYt .
96:172  eN-vlak dene iziS mutlanen SogYltmeke , ydYremYm saltak mlande
96:173  vake volten SogaltYS , CeverlasYS da kornYS lekte . padYraSemZe
96:174  SortYn-SortYn ojla : "aCijZe molan mYjYm koden kajYS ? " tidYn
96:175  nergen , Zap ErtYmeke , izajlan ojlenam , mYjYm tudo sajYnak
96:176  vursYS : "molan joCam tYge ondalet ? " mane .
96:177     Sukerte ogYl omYm uZYm : ivanem , mariem , sarYSke uZaten
96:178  koltYmo olagorno dene SoCmo Al vujYSkYna oSkYl toleS . SketYn .
96:179  oS tuvYrYm Cien , Sem pal<tom . no uremYSke vaSeS kurZYn
96:180  lektaSYZak OrYm . vuCYSYm-vuCYSYm , tolYn YS puro . vuCenak
96:181  pomYZaltYm . teve tYge . ymYrem muCko ydYrem dene koktYn ilYSna .
96:182  varaZYm tudo poSkudo AlYS marlan lekte . kYzYt SketYn poCaNam .
96:183     taCYse keCYlan kodSo SuCko pulamYrYm ilen lekSe-vlak
96:184  iktYn-koktYn vele kodYnna . nunYn lym denat kuSkYn tolSo tukYmlan
96:185  tYgaj sugYn<Ym kalasYme SuES: memnan ymbalnYse kande , tYnYs
96:186  kavam vulno Soleman , SuCko , SyC gaj pYl dene levedaS ErYkYm
96:187  ida pu . me tide SolemYm Skenan kap-kYlna dene CYten lektYnna ,
96:188  tudYm tYlanda uZaS YnZe pYrO .
96:189                *  *  *
96:190     ilen ErtarYme ymYr pasuEm SergenlonCYlen lekmekem , tYgaj
96:191  ikteSlYmaSYm YStem : mYjYn pytYn< ilYSem imne dene kYldaltYn .
96:192  kolxozYm YStYme ZapYStat , sar ijlaStat , tuleC varat . Sarnem
96:193  1922-23 ijlam . tunam mYlanem 7 ij Ertalten Yle . keNeZYm aCam
96:194  dene imn<Ym pu SydYran orvaSke kYCkena , smola dene temYme
96:195  peCkem orva talaSke pYStena , **56**
96:196  smolam uZalaS +Elnet ymbal +Aramarij , +az>Al , +pet>Al ( kYzYt
96:197  +volZskij rajon ) kundemYS , +koZlaer gYC 35 uStYS toraSke ,
96:198  kaena . AlYS mien Sumeke , urem muCko "tegYt , tegYt ! "manYn
96:199  kYCkYren kurZam . eN-vlak , tegYt lavuSkam ( leNeZYm ) rualten ,
96:200  aCam deke smolam nalaS oSkYlYt . a tegYtSYm pu SydYran orvam
96:201  SyraS kuCYltYnYt .
96:202     +oksina , +tajra akammYt dene pYrlA keNeZYm , SYZYm kySYl
96:203  klatYSte malena Yle ikana avgust tYlzYn , jydYm , CYlanat
96:204  SurgYmo jykeS Urt pomYZaltna . pOrtYSkO purYSnat , oknaSke
96:205  kerYltna . urem muCko Suko eN oSkYleS . lySkat , kYCkYrlat ,
96:206  Atlat , ala-mom tYp-top , CYlt-Colt perkalat . Syl<Ym ryden ,
96:207  SolYSt koStSo +krgori +vOdYrYm kuCenYt ulmaS . +krigori +vOdYr
96:208  urem pokSeCYn UpYzge oSkYleS , SkeZe Ara vedram kYra .
96:209  poCeSYZe - kalYk jogYn . eN tySka jodeS : " kO kaA ? "
96:210  SolYStSo eNet vaSmutYm pua : "+krgori +vOdYr kaA ! " kalYk
96:211  adakat jodeS : "kuSko kaA ? " vor vaSeSta : " Syl<Ym rydaS ! "
96:212  " a-a , Syl<Ym rydaS ! " - kO mo dene SuYn , tudYn dene tYp-
96:213  top brloC .CYlr-Colt rovedYt . adakat tide jodYSYmak puat ,
96:214  adak tYgak urem muCko kYren naNgaAt . tunam SolYStSo eNYm
96:215  nimYnAr ogYt Camane Yle ...
96:216     telYm SYm iAS n<oga-vlak izder dene kurYkan +ArCa ueremYSte
96:217  Uarlen munCaltena . Cot jyStYStO izderet SYt-SYt-SYt vele
96:218  peralta . keCYgut tYge modYn , munCalten , lumYSto pocaNYn Ser
96:219  temmeke , kastene kynCYlam SydYraS pogYnena . izike (CYra )
96:220  tulYm Cyktena , tudo volgYdo UapYm SaraS tOCa . SinCaS koStYna
96:221  +stapan +miklaj +lizukmYt ,+filat +anamYt deke . nunat mYjYn
96:222  taNaSak ulYt - 7 iAS . koZlaer SkolYS kandaS iAS purYSYm .
96:223  kok ij vele tunemaS koStaS logale .
96:224     latkok iAS lijmeke , ozanlYk paSaSke kugYeN dene tOrak
96:225  uSnYSYm . +oksina , +tajra akammYt , +ivi izaj pelen sorla
96:226  dene tyredaS koStaS tyNal<Ym . tunam vet kaZnYn posna
96:227  ( edinoliCnYj ) ozanlYk lijYn . keCYvalYm pasuSto tYrSena ,
96:228  jydlan imne pukSaS kaena . rveze-vlak garmon<Ym , tymYrYm nalYt ,
96:229  CYlanat , iktaZ kumlo ydYr-kaCe , alaSanam kuSkYZYna da +pop
96:230  CodYra vokteke tOrgen kudalYna . jydvoSt ik-kok eN imn<Ym
96:231  Eskera , molYZo tuloto voktene garmon<-tymYr , tal<Anka poCeS
96:232  kuSten-muren , lySken kiena . Erdene , CYltak syan semYn
96:233  murengyrlen , AlYS tolYna . imne pukSaS tYgaj izi ijgotan
96:234  ikSYve-vlakak keNeZ , SYZe goCat koStYnna . ikmanaS , lum
96:235  tolmeSke .
96:236     a memnan dene keNeZYm pyrtysSO mogaj sOrale . Erdene +pop
96:237  CodYra , pYsmen lop velYm imn<Ym pukSYma gYC tolat , onCalat -
96:238  +koZlaer Al kopa pundaSte ulmYla pytYnek koeS . Sola mogYrYm
96:239  +vonCo korem SujnaltYn ( peS kelge , Andar vydan , vara semYn
96:240  vydSO koSkYS ) iziS tembalnYrak kugu +anUr kurYk nOltalt Soga ,
96:241  vaStareSak +korkan kurYkYn tajYlZe AlYm avYra . +anUr kurYk
96:242  velYm +mYzeNer korem , +korkan kurYk velYm +kuvan korem
96:243  +koZlaerYSke voSt SujnaltYnYt . nuno motkoCak kelge , tura da ky
96:244  seran ulYt , tuSto tyrlO-tyrlO puSeNge kuSkeS .
96:245     koZlaer Alnan akret godsek kuanZe , kugeSnYmaSYZe , poAnlYkSe ,
96:246  motorlYkSo , tide - er , ves semYn ojlaS gYn , tudo - AlYn
96:247  voStonCYSYZo .er iktaZ meNgat pele kutYSan , pel meNge lopkYtan .
96:248  a kelgYtSe mYnAr metr - iktat palen kertYn ogYl . memnan
96:249  surtpeCe er voktenak , vydSYm pakCa gYCak koStalYna ( Camanen
96:250  kalasaS logaleS , 1970 ijlaSte erna koS-kaS tyNale , taCYse keCYlan
96:251  tuSto arama kuSkeS , kojYn kupYS savYrna ) .
96:252     akret godso kugezYnamat , tudYn unYkaZYn unYkaZYmat er vydna
96:253  pukSen-jykten , SemYZYm oSemden , lyp-lyp godYm jyStYlSO-vlakYn
96:254  mogYrYStYm kandaren .
96:255     volena tajYl muCko imn<Ym kuSkYZYn , a uZar CaSker ymbalYm
96:256  ENYZ tysan yZara Ceverta , er ymbalne tytYra kojYn nugYdemeS .
96:257  teve keCat lekteS . erYSke volen , imn<Ym jyktena . keCYvallan
96:258  adakat imn<Yna dene tYSke tolYna : jyktena , muSkYna , jyStYltena .
96:259  skeZat jyStYlYna , vara - paSaSke . kastene - adakat
96:260  imne pukSYmaSke .
96:261     pareNgYm luktYn nalmeke , mlande kYlma , puSkYdo mamYk lum
96:262  kundemYm levedeS . tYgaj godYm imn<Ylan pukSaS terYSke SudYm ,
96:263  loZaSYm , Syl<Ym , SijYn nalme kYltam , Skalanna kindYm , SYlYm ,
96:264  pareNgYm , tYgak tyrlO Avalam optena - +osYp aCam , +ivi izaj ,
96:265  +oksina , +tajra akammYt , ulo eSge manme gaj zavodYS smola
96:266  SoltaS lektYn kaena . ymbalnYna - kum akak -SyZarak-vlakYn - vYner
96:267  tuvYr , pyreman YStYraS mYZer , kovaSte dene urgYktYmo pyreman
96:268  uZga , vujYSto - Ske kuYmo meZ SovYC , jolYStYna - Senm YStYr ,
96:269  jYdal . jydalZe smola paSaSte ik arnAlan vele sita .
96:270     SyrgYSkO mien Sumeke , izam-akammYt kyZgO-kyZgO pynCYm jOrYkten
96:271  Suat , kiSan pundYSYm , voZSYmat kuklaS piZYt . omartaZYm pu
96:272  komYlA kugYtanYm tYgYdemdat , voZSYm tugak optat . mYj tide
96:273  kiSan voZYm imne dene smola zavodYS SupSYkten , puYmat , pod
96:274  jYmalan oltYSaSlYkYm , metr kutYSanYm kondem . skipidarYm , smolam
96:275  Solten nalmeke , jylYSO SyjYm mlandYS uren SYndena . jykSYmekYZe ,
96:276  Syj omaSYS numalam . izam-akammYt adakat ves pynCO voZYm kuklaS
96:277  tyNalYt . skipidarYm . smolam , posna peCkelaSke opten , AlYS
96:278  kondena .
96:279     smola zavod paSa - Cot nele , lavYran paSa . SYZYmse viSkYde
96:280  lavYraSte poCaNmYla pyZvydeS jyStYl amYrget , SkeZe SyCan iA gaj
96:281  lijYn pYtet . no varaZYm , +ozaNYS CYla tide paSa saskanam naNgaen
96:282  uZalYmeke ( mYj SkeZat joCarakem godYmak aCam pelen +ozaNYS
96:283  koStYnam ) , iziSak oksam YStena , tudYn dene kalaCYm , kolYm
96:284  SYdaN loZaSYm yarnA pajremlan nalYn tolYna . kolxoz poCmo deC
96:285  ondakat tYge Cot tYrSen paSam YStYmYlan kOra udanZak ogYl ilenna,
96:286  ajdeme semYn Cien SogalaSat , koCkaS-jyaSat lijYn .
96:287     smola zavod gYC +U ijlan tolYna , molo dene pYrlA SorYkjol
96:288  pajremlan AmdYlaltaS tyNalYna . kok SorYkjol ydYr pOrt eda ik
96:289  sovok gYC loZaSYm ale sYra SoltYmo salatYm pogen koSteS .
96:290  tYgak CYla surt gYC ik sorYm dene puYm pogat . orol pOrt vaStareS
96:291  ilYSe eNYn kudYStYZo kugu podeS sYram SoltaS  tyNalYt .
96:292  **57**
96:293  pOr>eN joCaSamYC puYm pyCkedat , SelYStYt . SorYkjol kas marte sYram ,
96:294  Solten , kugu peCkeS opten , Sukten AmdYlat . SYmSe Anvar<
96:295  kastene nine kok ydYr , mOCOr kuva-kugYza , joCa kaSak , kaZne surtYS
96:296  puren , " SorYkjol sYram jyaS mijYza " manYn yZYn koStYt . Ulo Al
96:297  kalYk orol pOrtYS CumYrga . kok SorYkjol ydYr , muren-muren , tolSo-
96:298  vlaklan andYr dene sYram jyktat . a nunYZo vaSeS Sij oksam korkaSke
96:299  kormYZ dene kYSkat . tYge arnA muCko SorYkjol sYram jyYnYt .
96:300     1929 - 30 ijlaSte ulo eSge kolxozYS purYSna . gnedka lyman kugu
96:301  alaSanamat , kok uSkalnamat " ArCa kolxozYS puYSna . Ynde CYla
96:302  Alge manme gaj tySka paSaSke uSnYSna . Syl<Ym , Sem SYdaNYm ydaS ,
96:303  pareNgYm SYndaS poSkudo ydYr-rveze-vlak dene pYrlA , lum kajYmeke
96:304  vigak , mlandYm kuralYnna . posna ozanlYk godYmso semYnak , kolxoz
96:305  lijmekat , imn<Ym pukSaS keNeZ-SYZe goC garmon<-tymYr denak
96:306  lektedenna . kural CarnYmeke , pareNgYm uren somYlYmeke , urZa-sorlaSke
96:307  uSnenna . urZaveCe gYC idYmYS , agunYS kYltam SupsYktenna , SYZYmZe
96:308  sapondo denat SiAS logalYn . avgust pYtYmeSke , +SoleNerYS , kaznaSke ,
96:309  iktaZ 15 ula dene SurnYm SupSYktenna . pareNge paSa tyNalmeke ,
96:310  tide voZsaskam +lopatinYS SumeS naNgaenna . koklanZe jyr
96:311  voSt , lavYraStat koStaS pernen .
96:312     no tele Sumeke , samYrYkSYmat , SoNgYZYmat Ere CodYra ruaS
96:313  poktenYt . mYAt tide paSaSke 16 iASak logalYnam . nele pynCYm
96:314  luman godYm +Elnet serYSke +kuZer vokteCYn imne dene SupSYktYmo .
96:315  yarnA pajremlan , SoSo veleS , mONgO pogYnen tolYna . MonCaS
96:316  puren lektYn gYna Suktena , +morko gYC upolnomoCennYj toleSat ,
96:317  ulo AlYm jol ymbake Sogalta , CodYra paSaSke SyrdYl , kodYl
96:318  kolta . ilalSYrak pOr>eN-vlak +joSkarENerYS SumeS SuYt , tuSko
96:319  purat , yarnA pajremYm sajYnak palemdat . Er veleS koZlaSke
96:320  kajYme olmeS imn<YStYm mONgO , +koZlaerYSkYla , savYralYtat ,
96:321  muren-muren kudal tolYt . nu meZe , nOrgO ydYrSamYC , tidlan
96:322  jYvYrtena vet . keC-mo gYnat 2-3 keCe yarnA pajremYm mONgYStO ,
96:323  aCa-ava pelen , pajremlaS lieS . a vara adakat - kelge lumYS ,
96:324  ij poranYS , samYrYk kap-kYl dene ANgar pYrnAm nOltYStaS .
96:325     marij kalYkYn ik En Cot jOrtYme , Cesle pajremZe - yarnA
96:326  - nergen , posnak kalasYnem . tudo SorYkjol deC vara indeS
96:327  arnA gYC , mart tYlzYn , arnA tyNaltYSte , SoCmYn , toleS .
96:328  koZlaer AlYStYna tide keCYn pazar lySken . kalYkYSte tudYm
96:329  "yarnA pazar " manYnYt .
96:330     kandaS Sagat Erdene SoSo keCe tulla Cevergen lekteS . tYmYk
96:331  pyrtysYm pomyZalten , SliA dene , tyrlO tysan lenta dene ,
96:332  tyrlO tysan lenta dene sOrastarYme , EnertYSan ( rogozan )
96:333  tereS  kYCkYme , kugu pygYStO keCYSe oNgYrYm murYktYSo
96:334  imne-vlak pasu dene memnan AlYSkYla liSemYt . AlnaZe +vonCo
96:335  ENer lopYSto verlanen . tYgaj oNgYran imn<YZe , kalYkSe
96:336  +ovdasola , +korkatovo , +kyCYkENer , +kuguSyrgO , +mYzeNer
96:337  velYm lop verYSke tyrlO tysan jogYn semYn kojYn volat .
96:338  kYzYtse +jogor +volodAn surtSo gYC tyNalYn , +sergej +ECanYn
96:339  pOrtSO marte pazar lovYkalteS . mom gYna ogYt uZale , mom
96:340  gYna ogYt nal : ydYramaS-pOr>eN vurgemZe , tyrlO algaZe ,
96:341  Sij-SerZe . a kolxozYm YStYme deC onCYC , 1925-30 ijlaSte ,
96:342  +paran<ga , +Sernur , +sovetskij rajonla gYC , ikmanaS ,
96:343  jydjYmal marij , tatar , ruS-vlakat Ereak loZaSYm , Syl<Ym uZalaS
96:344  kondat Yle . kolxozYm YStYmeke , kindYm kondYmYm CarnYSt . tYgaj
96:345  kugu , ala-mYnAr tyZem eNan pazarZe memnan +koZlaerYStYna taluk
96:346  muCko, izarnAn da ruSarnAn , lijYn .kalYk tudYm " izarnA pazar " ,
96:347  " ruSarnA pazar " manYn .
96:348     koZlaernat , vokten ulSo sela , poCiNga , Al-vlakat CYla pajrem
96:349  kokla gUC yarnAm vele En Cot pajremlenYt . SoCmYn tYge
96:350  pazar ryZgen lYplanYmeke , memnan deke kas veleS +morko sela
96:351  voktene ilYSe kalyk unala tolaS tyNaleS . ik surtYSko - 3-4
96:352  imne . rodo-tykYmYStYm sijlaS aCa-avana , poSkudo-SamYC Cot
96:353  AmdYlaltYnYt . mogaj gYna koCkYS , pyrO sYra ystembalne
96:354  ogYt puSlane , ogYt SoNeStalt ! Una-vlak ysteltOrYS SinCYt , CesYm
96:355  tamlat , podYlYt . iziS lijmeke , vujYSkYSt kajYmeke , pOrt kOrgYStO
96:356  muro SepgYlteS :
96:357           vyd dene kajYme korneSnaZe
96:358           vydSudYZo SoCale .
96:359           modaS kajYme korneSnaZe
96:360           modo SudYZo SoCale .
96:361           idYmYS kajYme korneSnaZe
96:362           ladYra kuE SoCale .
96:363           ladYra kuEn jYmalnYZe
96:364           Sere pamaS lekme vyd ulo .
96:365           Sere pamaSYn Sere vydSYm
96:366           Ereak jymYna vele SuES
96:367           tYgaj saj rodo-SamYC deke
96:368           Ereak tolmYna vele SuES .
96:369     tide ZapYStak uremYS lektYn Sogalat gYn , poSkudo surt-peCe gYCat
96:370  tYgajrakak sYnan muro joNgalteS :
96:371           lapYn-lapYn kojmaSeSYZe
96:372           zavod SYndaS kelSaleS
96:373           kykSYn-kykSYn kojmaSeSYZe
96:374           ky oplat SYndaS kelSaleS .
96:375           tYgaj saj rodo-SamYC deke
96:376           kaZne pajremlan tolaS kelSaleS .
96:377     una-vlakYm jydvoSt liSYl eNYSt , eSYSt , tukYmYSt deke
96:378  garmon< , tal<Anka , SyvYr , kysle dene koStYktat . murat ,
96:379  kuStat , mYskaram kalaskalat , jyYt , koCkYt . ik sutkam tyge Cot
96:380  pajremlYmeke , kas veleS mONgo tarvanat . adakat , ystel vaStareS
96:381  SogalYn , taum YSten , ynalYkeS yZYn SergYltaren koltat :
96:382           mura-mura manYn ida man ,
96:383           memnan deC murYSo kuku ulo .
96:384           SySka-SySka manYn ida man ,
96:385           memnan deC SySkYSO SySpYk ulo .
96:386           kojYSan-kojYSan man ida man ,
96:387           memnan deC kojYSan - alaSa .
96:388           alaSa motor - Culka jolan ,
96:389           kemYm CiktaS ogeS lij .
96:390           rodYna saj ylYt , onCat manYn ,
96:391           vrema Sumeke , kajYde ok lij .
96:392     tYge uZaten koltYmeke , poSkudYSko lektYn oSkYlat . tuStat
96:393  una-vlak , kapka onCYko lektYn , ozaSt dene CeslYn Ceverlasat :
96:394  **58**
96:395           korem vokten korno kaA ,
96:396           korno vokten jos kaA .
96:397           jos korno dene
96:398           me tolYn ulYna .
96:399           memnan korno dene
96:400           te mijYza .
96:401     aCana-avana , koCana-kovana unaStYm yAk-myAk sijlenYt gYn ,
96:402  me , nOrgO kalYk , Ske semYnna modYn Uarlenna . ArCa urem kutYSeS
96:403  keCYvalYm izder , ter , ij vol , kyr dene Ser temYnak munCaltenna .
96:404  a kastene jYNgYran imne dene , pogYnen SinCYn , garmon<Ym Sokten ,
96:405  kugu +koZlaerYn uremlaZe - +Sytlamal , +koklasola ,
96:406  +kurYktyr , +Emek , +ArCa - muCko iktaZ kud iYr savYrnena . tide
96:407  CYlaZat sar deC onCYC lijYn . sar ZapYSte yarnA pajrem mondaltYn ,
96:408  uSYStat lijYn ogYl . tunam AlYSte murYmo jyk ogYl , SortYn
96:409  vasarYme jyk vele SergYltYn . takSe yarnAZYm sar deC varaZat iziSak
96:410  pajremlenYt , no Zap ErtYme semYn ErkYn-ErkYn tide kojYS mondalte .
96:411     oZno , pajrem godYm , 3-4 keCYm ulo Alge Cotak veselitlenYt :
96:412  murenYt , kuStenYt , jyYnYt , koCkYnYt . AllaSte taluk muCko
96:413  kaZne eNYn arakat , myj pyrat , sYrat lijYn . no paSa ZapYSte ,
96:414  ik pajrem gYC ves pajrem marte , uremYSte ik eNat jyYn , pernYl
96:415  koStYn ogYl . izi joCaZe , kugYeNZe , SoNgYZo , sutka dene malYde ,
96:416  manaS lieS , vij SutYmYSt semYn mer somYlYm Sukten sogenYt .
96:417     mYlam 18 ij temmeke , 1933 ijYSte , aCana kolen koltYS .
96:418  paSaZe tYge lie . kolxozYS purYmo +gendka imn<Yna dene tudYm
96:419  +ozaNYS koltYSt . SYnden pYtarYmeke . eN deCYn pareNgYm pogenyt ,
96:420  olaSke naNgaenYt . ola uremYSte , +kazanka ENer voktene , imne
96:421  koldYrtaten liSemSe tramvaj deC lydYnat , kok jola tOrStYlaS
96:422  tyNalYn . tY ZapYSte +osYp aCam alaSa vujYSko kerZaltYn . no
96:423  +gnedka , vujZo dene peS Cot viAn lupSalYn , ozaZYm rel<s ymbake ,
96:424  Erten kudalSe tramvaj jYmake , kudalten ...
96:425     me tudYm rymbalgYmekat , jydvoStat vuCYSna , uke , YS tol .
96:426  ErlaSYm kastene vele tide ojgo nergen tolYn ojlYSt . vaSke
96:427  lulegYZYmat moCYla kul<YS opten kondYSt .
96:428     ik ij gYC , Sym dene maitlen , avamZat uke lie . tide Zaplan
96:429  ilYSnaZat SylYkaNme gae CuCo . oksina akam , +ivi izaj SkalanYSt
96:430  eSYm CumYrYSt , +tajra akamat marlan lekte . SoCmo surtYStYna +ivi
96:431  izam , eSYZ dene , da mYj vele kodna .
96:432     ESe tidYm peS sajYn sarnem . 1935-36 ijlaSte +Sunur oto voktene
96:433  pareNgYn luktYna Yle . vonCo lop mogYrYm top-top-top peS Cot
96:434  sodomlYmo jykYm kolna . ulo kalYk , kol<mYm , San<YkYm , korzinkam ,
96:435  vedram kudalten , jyk SoktYmo velYS vYZ vele kurZYn koltYS .
96:436  korno vokteke pazarla pogYnen Sogalna , onCena : kyCYkENer Al
96:437  mogYrYm +koZlaerYSkYla kok traktor kudal toleS . ymbalnYSt - izi
96:438  joSkar flaZok . ik vurs oZYZYm +oksina akamYn marijZe , +Cergej ,
96:439  vyda , vesYZYm - kyCYkENer Al gYC +CeCeS +vaCi .
96:440  me tYgajZYm nigunamat uZYn ogYnal , SinCam putYrak paSkartenna .
96:441  nuno traktorYm SogaltYSt , volYSt , raSemdYSt : +SoleNer kyrtn<O
96:442  korno stancijYSte vagon gYC traktorYm nalYnYtat , +morko
96:443  +m+t+s-YS naNgaAt . joCa-vlakYm kyzYkten SYndYStat , Al velYSkYla
96:444  tarvanYSt .
96:445     ves ieSYn iktaZ nYl traktor dene kuralaS memnan "ArCa " kolxozYSko
96:446  tol<YC . tudo ZapYSte traktorYS vydYm numalaS Al gYC Ceret
96:447  dene kok eNYm koltat Yle . mYlamat AtYr gana jydYm kyrtn<O imn<Ym
96:448  numal "jyktaS " logalYn .
96:449     1937-38 ijlaSte +filat +ana , +stapan +miklaj +lizuk da mYj
96:450  kYzYtse +morko - +SoleNer kornYm YStYmaSte telYm ter dene oSmam
96:451  SupSYktenna .
96:452     1938 ij gutlaSte ( tYlzYZYmak raS on Sarne ) +koZlaer SkolYSto
96:453  tynYktYSo +fedor +nikitiCYm , pervYj predsedatel< , varaZe kalYk
96:454  sud<A +onton +ECanYm , +kyCYkENer Al gYC +beklemiSev +nikolaj
96:455  +nikolaeviCYm ( tudat onCYCSo +koZlaer SkolYSto tunYkten Yle )
96:456  kuCen naNgajYSt . molan arestovatlYmYm tunam palen ogYnal ,
96:457  " kalYk tuSman " , " trockist " manYn ojlat Yle . nimogaj titakdYme
96:458  ulmYSt tenijse samanYSte vele raSeme .
96:459                *  *  *
96:460     1945 ijYSte , SoSYm , vojna pYten manYn ojlYSt . sar gYC
96:461  iktYnkoktYn frontovik-SamYC pOrtYlaS tyNal<YC . nYl-viC eN tol<o - i
96:462  CYla . a moColo SukYn lektYn kaenYt Yle . ivanemYn uver deC posna
96:463  jommYZ nergen serYSYm 1943 ijYSte nalYnam gYnat , pulamYr CarnYmeke ,
96:464  Ere olagorno mogYrYS onCal koltem : " ala truk tolgYC koeS ?
96:465     tide Zaplan +nina ydYremlan viC ij teme . tunam urZam tyredaS
96:466  pajlen puat Yle . tudYmat polYSkalaS pelenem koStYktaS tyNal<Ym .
96:467  mYj sorla dene tyredam , kYltam pidam . koktYn kopnam optena .
96:468  ikmYnAr ij gYC tudo SkeZat sorlam kidYS nale . pareNgYmat kaZne
96:469  eSlan jYraN dene Seleden puEnYt . adakat koktYn kynCena , vara
96:470  kastene , ASlYkYS opten , imne dene podvalYS naNgaena . nele
96:471  pareNge ASlYkYm Suko numalaS pernen . YStaltYn vet , SuktaltYn :
96:472  mONgYStat luktaltYn , kolxozYnat  nigunam mlandeS kYlmen kodYn ogYl .
96:473     pareNge paSam pYtarYmeke , ulo Alge kYltam Sijme paSaSke kusnena .
96:474  Sijme maSinam  iktaZ kudYtYn kid dene pytYrenYt , ik eN kYltam
96:475  ronCen kolten Soga , adak ikmYnAr ydYramaS SijYn lukmo pYrCYm
96:476  OrdYZkYrak naNgaen pualta . ves tySka tudYm urlYklan klatYS opta .
96:477  tYgaj tySka paSaSte vele EmganYSe SymnaZYm ErkYn-ErkYn Emraten
96:478  paremdenna .
96:479     Catlama jyStO godYmZo , tele rydYStO , agulYm SYndena, kYltam
96:480  sapondo dene SijYna . kastene Skenan eS dene kidpaSam YStena :
96:481  kynCYlam SydYrena , piZerge-noskim pidYna . lomYZeS varen ,
96:482  SokSo koNgaSke SurtO jolzondYm kyaS purten pYStena - SoSYm vYner kuaS
96:483  AmdYlena . koNga gYC lukmeke , jykSYmeke , tide muS SyrtYm erYS
96:484  naNgaena . kugu vakYm Syten , konYm Syalten koltena . vara , volYS
96:485  opten , Suarvondo dene iktaZ nYl paCaS Suren Syaltena . konden ,
96:486  kudYveCYS sakena . koSkYmekYZe , kyCYmO muno vydeS nOrtena . adak
96:487  uES kudYveCYS koSkaS luktYn sakena . tYgerakYn , tide SyrtO SoSYm
96:488  vYner kuaS Amde lieS .
96:489  **59**
96:490     tYnar Cot kolxoz paSam surt somYlkam YSten tolaSYmeke ,
96:491  kreSen<Ym ( tudo 19 Anvar<YSte ErtaraltYn ) izin-kugun vuCena .
96:492  memnan +koZlaer Alna tide pajremym jyYn ogYl . kaZne ijYn +morko
96:493  sela voktene verlanYSe AllaSke ulo kalYkge pogYnen kaena ( marijna ,
96:494  Sol<Yna , poSkudYna , tukYmna sareS vujYStYm pYStenYt manYn , Ere
96:495  SortYn-ojgYren ilaS ok lij vet ) : kO jolYn , kO - imne dene .
96:496  meat +oksina , tajra akammYt , joCana-SamYC dene +kugu +koZlaAlYS
96:497  tarvanena . tuSto podYna-vlak ilat . yarnAlan tolmekYSt , me nunYm
96:498  kuze pagalen onCena nunat memnan tugak yeS-myeS loNYt . ysteltOrYS
96:499  SYndat , tutlo deC tutlo CesYm pukSat . pOrt pokSeke lektYn ,
96:500  oNgYr jykna dene muralten koltena :
96:501           kykSYn-kykSYn kurYket ymbalne
96:502           ola alaSaEt Soga .
96:503           ola alaSan ymbalnYZe
96:504           porsYn portYS kiA .
96:505           porsYn portYSYn ymbalnYZe
96:506           Sij Ortn<Or kiA .
96:507           Sij Ortn<OrYn ymbalnYZe
96:508           Sel sortaZe jylaleS
96:509           Sel sortaZe ok jylO ulmaSYn ,
96:510           memnan ConnaZe jylaleS .
96:511     Al gYC pogYnen tolYtat , memnam , tavalen-tavalen , mONgYSkYSt
96:512  unam YStaS naNgaAt . jydvoSt , ErlaSYn keCYgut tYge muren-CyCken
96:513  koStYna .
96:514     kas veleS mONgO velYS tarvanena . ystel vaStareS SogalYn ,
96:515  CeverlasYme lymeS , Sarnalten ilaSYSt , murYm pOleklena :
96:516           oSemalYn , olma sadSe
96:517           maj tYlzYSte peledeS .
96:518           Cot uZargen , pynCerlaZe
96:519           kugu jyk dene SergYlteS .
96:520           kuku mura sad loNgaSte ,
96:521           memnan verCYn ojgYren .
96:522           me koStYna lomberlaSte ,
96:523           tendan verCYn ojgYren .
96:524           sad peledYS , oS peledYS ,
96:525           jYgYr myAn peledeS .
96:526           tendan dene meZe kugun
96:527           SogaS Zapna ukaleS .
96:528           teZat uZaten koltYneda ,
96:529           meZat kaen koltYnena .
96:530           oj , rodYZat-SamYCSat ,
96:531           tolmYlannat ida sYre .
96:532           kajYmYna poCeSat
96:533           ida vurso .
96:534     kreSen<e gYC tolmeke , uES CodYraSke koltenYt . ySyt ENer
96:535  voktene pynCO pYrnAm ruEnna , SoSYm Solo dene voltaS AmdYlenna .
96:536  imne dene  SugSYktYSYZo SupSYktat , CumYrYSYZo CumYrat ruYSYZo ruat .
96:537  yarnA marte ruEna , vara mONgO tolYna .
96:538     tYSte ESe tidYm kalasYde ok lij : sar deC ondakat , sar ZapYStat ,
96:539  tuleC varat CodYram ruEn koStmYlan , kolxoz paSam YStYmYlan oksam
96:540  ik YrYmat tylen ogYtYl . paSadarlan kindYm , olYmYm , SudYm puEnYt .
96:541  oksam al ozanlYk paSam YstYmYlan 60-So ijlaSte vele tylaS tyNalYnYt .
96:542     Amle yarnA pajremYm Ertaren koltYmeke , vYnerYm kuaS AmdYlaltYna :
96:543  SyrtYm mundYrtena , Ergena , poCYm punena , viktaS tyNalYna ,  is
96:544  voSt nalYna . ik pOrtYStO - vYner kuYmo kum stan .
96:545  sar deC varaZat CiAS nalaS oksa lijYn ogYl . sadlanak vYner
96:546  tuvYrYm Cien koStYnna . vYnerZYm 15 metr kutYSYm kuEn luktYna ,
96:547  nYl ArYmanYm . olYk uZargYmeke , pytYn< Al vYnerYm olYkeS Saren
96:548  opta , keCeS tudo oSemeS . vara , jOrSYn koSkYmeke , kud eN dene
96:549  SogalYn , vYnerYm kYrena . kas Ualge dene keNeZYm liSYl AllaSte -
96:550  +kyCYkENerYSte , +il<inskijYSte , +ovdasolaSte - vYnerYm kYrYme
96:551  memnan +koZlaerYSke peS raS Sokta .
96:552     vitlYmSe ijlaStak memnan "ArCa " kolxozYStat maSina , taraktor
96:553  tolaS tYNal<YC . mlandYm imne dene kuralmYm , urZam kid dene tyredmYm ,
96:554  SurnYm SoleNerYS SupSYktYmYm ErkYn-Erkyn CarnYSna , nele paSa
96:555  deC ErnYSna . LaCak Ske pakCam vele imne dene kuralYnna , Sogavuj
96:556  dene pareNgYm SYndenna . tYgerakYn , ilYS kojYn-kojYn kan<Yleme ,
96:557  polYSkalaS ydYremat kuSkYn Suo . tudo 16 iASak kolxoz fermYSke
96:558  uSkalYm lyStaS purYS , paSalan , mYjYn semYnak , Evetle ogYl ,
96:559  YStYS-kuCYSYZat koZmak .
96:560     keNeZYm SudYm sava dene solenna . ydYramaS-SamYC En Caple ,
96:561  tyrleman kolenkor , oS mamYk tuvYrYStYm Cien miAt . syrem godYm
96:562  garmon< , tymYr dene olYkYS kaena . SudYm udYraS , kavanYm optaS
96:563  joCaZat , SongYZat ryZge lektYna . tora verlaSte  - pop CodYra
96:564  voktene , +pYsmen lop , +omaS luk , +sirlan korem pasulaSte -
96:565  SurnYm tyredme godYm , mOngO tolYn , UvatYlYn koStaS ogYl manYn ,
96:566  keCYvallan " obHij kotel " manmYm YStat .
96:567  kolxoz prezYm ale SorYkYm SySkYlYt , tudYm pasuSko namiAt . tunam
96:568  kolxozYSto paSam YStYSe-SamYClan kindYm kyEStYnYt . ik eNlan
96:569  600 gramm dene puEdenYt . eSYSte nYl eN gYn - ik jYrgeSke sukYr .
96:570  nu tunam kindYZe Cot tutlo Yle vet ! kYzYtse dene taNastaret mo ?
96:571  ala Suko Zap SuZen-AvYgen ilYme deC vara tYge CuCYn .
96:572     sade SYletYm , pasuSko namien , kugu Sem podeS Soltat . kindYm
96:573  kondat . tySkan pogYnen SinCYn , tamle kindYm purlat , SokSo SYl
96:574  SyrYm povedat .
96:575     SYZYm pareNgYm onCYCso semYnak kid dene , San<Yk denak ,
96:576  luktYnna , imne denak podvalYS SupSYktenna . telYm +nina
96:577  ydYremlan fermYSte polYSkalenam : imne dene kugu peCkeS opten ,
96:578  vydYm SupSYktenam .
96:579     1956 ijYSte +ivi izajYn polSYmYZ dene toSto pOrtnam SYgalen
96:580  SYndYSna . ESe ikmYnAr ij gYC kolxozYSto paSam YStYmYlanna oksam
96:581  tylaS tyNal<YC . izinrakyn gYnat , siten . ilen-tolYn , kolxoznam
96:582  Cot kugemdYSt vara " put< +lenina " sovxozYm YStYSt . +nina
96:583  ydYrem poSkudo +korkatovo AlYS marlan kajYS , mYAt pensijYS
96:584  lektYm . no tugo gYnat kertmem semYn Ereak tySka paSaSke koStYnam .
96:585     sar CarnYmYlan - 45 ij . tYnar Zap ErtYmeke , samYrYk tykYmlan
96:586  ikteSlen kalasYme SuES : SoCmo +koZlaer AlYStYna ikmYnAr lu vate
96:587  marijYStYm +kugu sareS jomdarYSt . no tuge gYnat tulYk vate
96:588  kokla gYC ik ydYramaSat Syrtn<YlaS , pYStkojYn koStaS , araka
96:589  dene taNYm kuCaS YS tyNal . ik velYm , mYjYn SonYmaSte , tunam
96:590  Al ymbalne jyYn , pernYl koStaS kugu AzYklan SotlaltYn . ves
96:591  **60**
96:592  velYm , nunYm CYlaStYmat orlYkan pagYt loNYn da Suaren , sadlanak
96:593  tYgaj peNgYde Syman lijYnYt . ikte kodde jydSO-keCYZe
96:594  paSam YStenYt , vol<YkYm onCeNyt , ikSYvYStYm , jol ymbake
96:595  Sogalten , ilYS kornYS luktYnYt .
96:596     kYzYt mYj deCem "ilYS kornYStYda sOral jomak gaj CeCen
96:597  ale Sem tamYk gaj Zaplan te mogaj pagYtYm Sotleda ? " manYn
96:598  jodmYlan mYj tYgerak vaSeStem Yle : sOral jomak gaj CeCen
96:599  Zaplan mYj ydYr godYm imne pukSaS koStmo , yarnA keCYn oNgYran
96:600  imne dene Al muCko kudalYStme pagYtem Sotlem . a Sem
96:601  tamYk gaj ilYS jYZYNlan sarYn ij gaj jySto , CYla ConanYm
96:602  rok jYmak uraS SonYSo SuCko SinCaonCaltYSYZYm Sotlem " .
96:603     kYzYt mYlanem - 75 ij . ydYrem marlan kajYme deC vara
96:604  SketYnak poCaNam . pareNgYm SYndem , SoganYm , uSmenYm .
96:605  vol<YkYm ymYrem muCkak aSnenam , kYzYtat uSkalYm , prezYm ,
96:606  SorYkYm , CYvYm onCem .
96:607     SketYnak poCaNam gYnat , om Opkele : ydYr-veNYm , alA den
96:608  +sergej ynYkam SudYm , puYm AmdYlaSat , pareNgYm luktaSat
96:609  putYrak polSat . kazna mYlanem 70 teNge pensijYm tula . peS kugu
96:610  taum YStem +sovet vlast<lan .
96:611                  muCaS oj
96:612     kYzYt Al ozanlYkYn CYla otrasl<YStYZe oaSam Cot mexanizirovatlYme
96:613  da avtomatizirovatlYme . mlande toplanYmeke , " put< lenina "
96:614  sovxoznan keC-kudo otdelenijYSkYZe mien lek , pasu muCko
96:615  SolSo paSa SymetYmak avalta : teve ik aNa tyrYStO ydYSO agregat
96:616  Soga , avtopogruzCik seAlkYS pYrCYm Astra . tudYn voktenak ,
96:617  ves pasuSto , kuatle traktor-vlak mlandYm puSkYdemdat , oCYni ,
96:618  tYSan paeNgYm SYndaS AmdYlaltYt .
96:619     vara uSmen , pareNge jYraN koklam puSkYdemdaS piZYt . urZasorla
96:620  Suo gYn , ozanlYk muCko kumlo-vitle kombajn SurnYveCYS lekteS .
96:621  molan mYj tidYn nergen ojlem ? a teve molan . PasulaSte
96:622  traktor den kombajn-vlakYn paSaStYm Sym kuanen Eskeren , taCYse
96:623  AlYn ilYS dene tOr oSkYlmYZYn palemdYnem . no tidYn ZapYStak
96:624  Er SoSYm kolxoznik den paSaze-vlakYn CiAltYme naliCnikan ,
96:625  palisadnikan , kalaj levedYSan kermYC ale pu oraltYSt koklaSte ,
96:626  ale kugu kompleks voktene SuEn ogYl SinCamlan SoldYrgen symYrlaS
96:627  tOCYSO imne vyta manme levaS perna , a tuSto - tule orata gaj
96:628  imne-vlak .
96:629     CYla velYm SYmlen-viskalen , lonCYlen lekmeke , tYge kalasaS
96:630  lieS : taCe ozanlYk imne deC posna ilen da paSam YSten kerteS .
96:631  tugeZe tide vol<YkYm kuCaS kyleSYZe ulo mo ? kyleSYZe ulo vele
96:632  ogYl , a motkoCak jOraten peregen aSnYman ! UZYZo jodYn kerteS :
96:633  imn<YZe ni kolxozlan , ni sovxozlan , ni kolxoznik-vlaklan
96:634  ogeS kyl gYn , molan tudYm aSnaSYZe ? a teve molan . ajsta
96:635  onCalYna marij kresan<YkYn arket pagYt gYC taCYse keCe marte
96:636  ilen tolmo kornYZYm . kresan<YkYn ilYSYZe , SoCYn voCmYZ gYC
96:637  tyNalYn , Ere imne dene kYldaltYn . +AlYse ajdeme tudYn deC posna
96:638  ik keCYmat ilen kertYn ogYl . kresan<YkYn imn<YZe lijYn ogYl gYn ,
96:639  tudo peS jorlYn ilen , ymYrZO muCko eNYm sOrvalen koStYn ,
96:640  sandenak kalYk imn<Ym pagalen da Camanen .
96:641     SoSYm oS saNgan +gnedka dene terYsYm Skenan pasuSko SupSYktenna .
96:642  tunam kaZnYn posna ozanlYk Yle . osYp aCajna , imn<Ylan nele YnZe
96:643  lij manYn , memnam , samYrYk-vlakYm , orva jYr Sogaltat ,
96:644  kurYk vaStareS SykYkta Yle . tunar imn<Ym Camanen . imn<Ym Cot
96:645  CamanYmYZlan kOrak +ozaN olaSte tramvaj iYmalan kolYS .
96:646     tYSeC teve mogaj SonYmaS lekteS : kresan<Yklan imne Serge
96:647  lijYn . imne kolen gYn , ulo eS uten kaen SortYn , kuZu Zap
96:648  Cot ojgYren . kresan<Yk Cot sYrYmYZ godYm imn<Ym vursen , lupS
96:649  dene kYren kertYn , no tudYm SySkYl koCkaS kidSe nigunamat
96:650  nOltaltYn ogYl . tide peS Cot kugu sulYklan SotlaltYn .
96:651     a Ynde ves mogYrYm onCalYna . kunam mYj Al voktene imn<Ym uZam ,
96:652  uSYSko Ereak Erten kodSo Zapem tolYn pura . vet ymYr muCko ,
96:653  manaS lieS , imne dene paSam YStaS logalYn . utlarakSYm keNeZYm .
96:654  imn<YZe kolxozYn lijYn , no me nunYm mONgYsO surt vol<Yk
96:655  semYnak onCenna . Skeak uZar kleverYm solen pukSenna SokSo keCYSte ,
96:656  vydYS purten , jyStYltenna , a vara jydvoSt imne pukSaS
96:657  koStYnna .
96:658     Ere tYge paSam YSten , imn<Ym Cot jOraten , me tudYn goC
96:659  kresan<Yk paSa deke , mlande paSa deke utYr SymeSkenna .
96:660  tYgeZe imne goC , imn<Ylan kOra me mlande paSam jOrataS ,aklaS ,
96:661  pagalaS tunemYnna . da mlande paSam vele ogYl , SoCmo AlYmt ,
96:662  SoCmo kalYkYmat , SoCmo ElYmat . laC tYSte imn<Yn vospitatel<nYj
96:663  znaCenijZe .
96:664     ilYS kunar pisYn onCYko kaA , ajdemYlan Erten kodSo pagYt
96:665  tunar utlarak SergYn CuCeS . Erten kodSo pagYtYSkYZe ajdemYn
96:666  CiemZe , surt koklaSte kuCYltmo yzgar , tYgak ozanlYkYSte
96:667  pajdalanYme molo arverat purat . me kYzYt sapondYm , izikem ,
96:668  vYner kuYmo stanYm syzlYm , jYdalYm , vYner tuvYr-jolaSYm da
96:669  molYmat muzejYSke pogen optena . tidYZe teve molan YStalteS :
96:670  kuSkYn tolSo tukYm koCa-kova-vlakYn ilYSYStYm Ereak palen
96:671  SogYZo , nunYn YStYme somYlYStYm umbalYZe SujYZo , keC-mogaj
96:672  seNYmaSat mogaj nelYlYk dene logalmYm ymYlYZo . ikmanaS ,
96:673  Eksponat-vlak taCYse Amle ilYS kuze tolmo nergen kalaskalat .
96:674     A imn<Ym muzejYS purten ot Sogalte . ni surt-peCYSte ot aSne .
96:675  mYjYn SonYmaSte , imne vytam Skol voktenrak CoNaS , a imn<Ym
96:676  SkolYSto tunemSe joCavlaklan onCaS ySanaS gYn , utlarak kelSen
96:677  toleS . SoSo-SYZe pagYtYSte imne Al kalYklanat , skollanat
96:678  kyleS . tYge-ikSYve-vlakYm mlande deke , mlande paSa deke keC
96:679  iziS gYnat kumYlaNdaS lieS .
96:680      peCatlaS +valentin +osipov-ArCa
96:681                             AmdYlen .

97:1  97 marij sYlnYmutYn Sem keCYlaZe
97:2  ( +onCYko 1990 : 6 ) **71**
97:3  ErtYme korno
97:4  +ksenofont +sanukov
97:5     +marij sYlnYmutYn istorijZe nergen Sukerte ogYl lekSe
97:6  " istoriA marijskoj literaturY " knigaSte kalaskalYme .
97:7  ojlYmanat ogYl , tudYn avtorZo-vlak Sagal ogYl paSam YStenYt ,
97:8  literaturYn ErtYme kornYZYm En tyNaltYS Zap gYC taCYse
97:9  keCe marte poCYn puEnYt . pYtartYS ijla marte tide kornYm
97:10  iziS CiAltenrak , sOrastarenrak onCYkten SogenYt gYn , kYzYt
97:11  lekSe u kniga ilYSYn CYnZe dek utlarak liSke Soga . me Ynde
97:12  palena: memnan literaturYnan istorijZe "seNYmaS gYC seNYmaSYS "
97:13  nOltalt tolmo viAS korno lijYn ogYl . avtor-vlak mogaj
97:14  nelYlYk , tutkar da vaSpiZmaS goC ErtaS logalmYmat poCYn
97:15  onCYktaS tYrSenYt .
97:16     tuge gYnat 1936-1938 ijlase ojgan samanYm u knigaStat iziS
97:17  gYna "niAlten " kajyme . a vet tunamse Zap peS kugu orlYkan
97:18  lijYn , tudYm marij sYlnYmutYn Sem keCYlaZe manaS laCeS toleS .
97:19  tunam literaturYnam jOrSYn gaAk pYtarYme , tynCYktarYme . no
97:20  " marij literaraturYn istorijZYm ludmo godYm tide ok SiZalt .
97:21  sandene ludSo-vlakYm tudo ZapYse dokumentla dene paldaraS
97:22  kyleS , oCYni . vik kalasYman tunamse akYr samanYm savYren
97:23  onCalme godYm Conlan taCat Su-uj CuCYn kolta.
97:24     sandene sem keCYla nergen mut lekme golYm me kYzYt
97:25  utlarakSe 1937 ijYm uSeStarena . a mYj gYn " 1936-1938 ijlase "
97:26  manYn vozYSYm . takSe tide datYZat marij sYlnYmutYm pYtarYme
97:27  pagYtYn ik uZaSYZYm - En Cot osallanYme ZapYm - gYna onCYkta .
97:28  SuCko paSa tYleC AtYr onCYCak tyNalYn da vara utYr talYSnen ,
97:29  peS kumdan Sarlen , Sem tytan semYn kalYk ilYSYm avalten da
97:30  Sotlen pYtarYdYme eNlan kugu ojgYm konden .
97:31     1937 ijYSte Cot viANSe repressijlan kalyk psixologiCeski
97:32  AmdYlalt SuYn ulmaS .
97:33     a kuze da kuSeC tyNalYn tide osal paSa ? stalin tyrlO kalYk
97:34  koklaSte vaS umYlYmaSYm , kelSYmaSYm loktYl kertSe tyN lydYkSYlan
97:35  " verYse nacionalizmYm " Sotlen ( Sarnaltena : +v . +i . +leninYn
97:36  ojlYmYZ poCeS , tidYn SotYSto En kugu lydYkSYm velikoderZavnYj
97:37  Sovinizm ySten Sogen ) da " jOrdYmO kojYS " vaStareS kuCedalmaSYm
97:38  Saren kolten . a Sagal eNan kalYk-vlak koklaSte sade " verYse
97:39  nacionalizmYn " kosaZYm YlYZten SogYSo vijlan nacional<nYj
97:40  intelligencijYm SotlenYt . Suko vereZe , tYgak +marij kundemYStat ,
97:41  intelligencijlan ilYS kuatYm revolUCij puEn .  uSakYl paSam
97:42  YStYSe eN-vlak tunam ale SagalYn lijYnYt gYnat , nuno SoCmo
97:43  kalYkYn Sym-Con kumYlZYm onCYkten SogenYt , nacij semYn viANaS ,
97:44  u kykSYtYS nOltaltaS tYrSYmYZYm raS poCYn puEnYt . uke ,
97:45  nuno tidYm poCYn puYmo dene serlagen ogYtYl , Ske lymnerYm kySnO
97:46  kuCYmo , Ske nacij dene kugeSnYme kumYlYm viANdaS , kul<turYm
97:47  nOltaS , kugeze jylam tunemaS da u CiA dene pojdaraS CYla semYnat
97:48  polSenYt . a nacional<nYj intelligencijYn rydO vijZYlan pisatel<-vlak
97:49  SotlaltYnYt . tYSeC teve mo raSemeS : kugu sovet kugYZanYSYm
97:50  YStYme lymeS kalYk-vlakYn nacional<nYj ojYrtemYStYm yStYl
97:51  kudaltYSaSlan nunYn SoCmo jYlmYStYm tide jYlmYm kuCYltSo , pojdarYSe
97:52  da Caplandaren SogYSo eN-vlakYm pYtaraS kylYn .
97:53     +stalin da tudYn liSYl polYSkalYSYZe-vlak nacional<nYj kul<turYm
97:54  viANdaS kylmO nergen ojkYStYnYt . no tidYZe Ara mut gYna
97:55  lijYn . 30-So ijla tyNaltYStak nacional<nYj kul<turYm sYgYremdYme ,
97:56  tudlan CarakYm SYndYme kojYS paldYrnen , kul<tura mastar-vlakYm
97:57  poktYlaS tyNalYnYt .
97:58     pale , marij kalYkYn usta ErgYZe-vlak ESe revolUcij deC onCYCak
97:59  da +sovet vlast<Yn pervYj ijlaStYZe SoCmo jYlme dene sYlnYmutYm
97:60  SoCYktaS da SkolYm viANdaS piZYnYt . +stalinYn " tunYktYmYZ "
97:61  poCeS , toSto intelligencij Sym-ConZo dene burZuaznYj lijYn .
97:62  sandene 30-So ijlaSke toSkalmekak , kugun tunemSe eN-vlak koklaSte
97:63  " vreditel<Ym " kYCalaS tyNalYnYt . Ske kalYklan Suko
97:64  poro paSam YStYSe AtYr eN - literator-vlak +v . +m . +vasil<ev
97:65  ( +ypYmarij ) , +p . +g . +grigor<ev ( +EmAS ) , +s . +g .
97:66  +gavrilov ( +Epin ) , +g . +g . +karmazin ( +Evajn ) , +l . +A .
97:67  +mendiArov da monat - vlast<Yn ySanZYm jomdaren .1930 ijYSte
97:68  oblispolkomYn tunamse predsedatel<Ze +a . +f . +ESkinin partij
97:69  obkomYn plenumYStYZo teve kuze kalasen : " tide - burZuaznYj
97:70  intelligencij . me tudYm kuCYltaS tOCen onCYSna , tyrlO jOn dene
97:71  Skenan dek SupSYn SogYSna . no tudo memnan dene pYrlA ok kaj
97:72  memnan dene ikvereS paSam YStaS ok Sono " . tide intelligencij
97:73  tunam kniga , uCebnik , muter-vlakYm vozen da savYkten Sogen .
97:74  no vujlatYSe-vlaklan tudYn
97:75  **72**
97:76  paSaZe tiCmaSYnZak kelSen ogYl . +vasil<evYn " marij muterZYm "
97:77  pogen nalYnYt , akademiCeskij muterYm AmdYlYme , CYla marijlan
97:78  kelSYSe ik literaturnYj jYlmYm viANdYme paSam kyldYmaSlan
97:79  SotlenYt . 1930 ij Anvar<YSte tide toSto intelligencij radamYS
97:80  purYSo kandaS eNYm - +v . +m . +vasil<evYm , +f . +e . +egorovYm ,
97:81  +a . +sajnYm , +t . +e . +evseevYm da molYmat - arestovatlenYt ,
97:82  nacionalist ylYda , kontrrevolUcionnYj gruppirovkYm CumYrenda da
97:83  finn razvedka dene kYlYm kuCen Sogenda manYn titaklenYt . SoCmo
97:84  kalYkYn jYlmYZYm , kol<klorZYm , EtnografijZYm SYmlYmYm , kalYkYn
97:85  Ske sYn-kuan jylaZYm aralen kodaS tYrSYmYm , stat<A den oCerklaSte
97:86  tudYn nergen kalaskalYmYm tunam burZuaznYj nacionalizmlan SotlenYt .
97:87     politiCeskij SYltYkYm kYCal muaS tOCYmO ZapYStak pisatel<-vlakYn
97:88  proizvedenijYStYm , Skollan lukmo uCebnik-vlakYm vulgarnYj
97:89  sociologijYn visaZ dene aklen " lonCYlaS " tyNalYnYt . tale onHestvennYj
97:90  paSaeN , pisatel< , uCenYj +v . +a . +muxin jYmak purgedmaS CYla
97:91  tidYn kuze YStaltmYZYm peS raS onCYkta . +v+k+p (b) obkomYn paSaeNZe
97:92  +p . +e . +egorov tyNaltYS Skollan lukmo "sovet Skol " ludSaS
97:93  knigaSkYZe purtYmo proizvedenij-vlakYm "kelgYn lonCYlen " da tYgaj
97:94  ojYm pidYn : " tide kniga Skollan ok jOrO vele ogYl , tudo ziAnYm
97:95  YSta " . molan ? pecinzentYn pysO SinCaZ onCYko " +marij El "
97:96  ( tudYm CodYra ruYSYn murYZ semYn vozYmo ) poCelamut pernen .
97:97                 +marij El
97:98           Ej -
97:99           marij El ! marij El !
97:100           koZ koklaS , kup loNgaS jomYnat !
97:101           Ul vokten , CodYraS
97:102           marijlan CYlamat toenat !
97:103           koZlaZat-pynCerZat
97:104           SYZYmat-telYmat
97:105           kyZgO murYm Saren muraltat :
97:106           gyZ-Z , gyZ-Z , gyZ-Z , gyZ-Z ...
97:107           teNYz vyd oNgo gaj ,
97:108           kurYk vuj mardeZ gaj ,
97:109           marij ElYm gyZlalYn temat :
97:110           gyZ-Z , gyZ-Z , gyZ-Z , gyZ-Z ...
97:111           tide jyk SYp koSteS ,
97:112           koZ deC koZYS pernYleS -
97:113           kudaleS - OndaleS ,
97:114           koZla vujYm SupSaleS ;
97:115           UZgunam SySkalten ,
97:116           mardeZ UZYm pogalta ;
97:117           kuStalten , mygYren ,
97:118           CodYram muCko pudYrta .
97:119           tunam vozYt pynCerla ,
97:120           vozYt komdYk Sopkerla ;
97:121           Sem koZla , kuErla -
97:122           SYp kiAt tuj eNla .
97:123           tide jyk Sepka gYC lupSalteS ,
97:124           marij den ikvereS sYp koSteS :
97:125           gyZ-Z , gyZ-Z , gyZ-Z ojlaleS ,
97:126           paSa kalYk SymeS pernYleS ...
97:127     " tunam vozYt ... tuj eNla " mut-vlak "recenzijYSte " tYge
97:128  umYltaraltYt : "tYSte CYlaZat symYrla gYna , a ok CoNalt . da CYla
97:129  tidYZe " paSa kalYk SymeS pernYleS " . tY SonYmaS +vasil<evYn ,
97:130  +mendiArovYn da nunYn jYr pogYnYSo kompanijYn tYgaj
97:131  kontrrevolUcionnYj teorijYSkYSt konda : " kO SuYn , tudo
97:132  marij CodYram rua .
97:133  oSman mlande CaraS kodeS da CodYra olmeS +marij +saxara lieS " .
97:134  tYSeC tYgaj oj YStalteS : CodYram ruaS jOnYm pyYman ogYl . CodYra
97:135  ruYSYn murYZlan ySanaS gYn , +m+a+o mogajrak vara ?
97:136     1. +m+a+o CodYra den kup loNgaS jomYn da CYlaZYmat SYlten (toen ) .
97:137  kO deC ? +vara oblast< jomYn mo , tudo socializmYm CoNYmo tySka paSa
97:138  deC OrdYZtO Soga mo ? +marij kalYk kO deC SYlYn ?
97:139     2. " koZlaZat-pynCerZat ... kuZgO murYm Saren muraltat " . mo
97:140  nergen murat ? +m+a+o-n CodYra loNgaS jommYZo da Ske marij-vlakYm
97:141  SYltYmYZ nergen gYn , tide - pYzYren ilYme kalYkYn toSto murYZo .
97:142  da tidYZe oblast< muCko "koZ deC koZYS pernYleS " . " tide jyk ...
97:143  marij den ikvereS SYp koSteS  " - ves semYn kalasYmaSte , marij kalYk
97:144  indYralt ilYme kumYlZYm pelenZe koStYkta . a molan u , taza , kuatYm
97:145  eSaren SogYSo ilYS kumYlYm ogYl , a oZno jOslanen ilYme kumYlZYm
97:146  pelenZe koStYkta ? klass tySman gYna , toSto godsYlan ENertYSe ,
97:147  internacional<nYj vospitanijYm jOrdYmYlan SotlYSo aNYsYr nacionalist
97:148  gYna tYge ojlen kerteS " .
97:149     ik poCelamutYSto " recenzent " tYgaj mut-vlakYm uZYn : " keNeZ
97:150  Zapet toleSat , uZar olmat SualeS . olma semYn uZargen , meat ErkYn
97:151  kuSkYna " . tidYn negYzeS , " ErkYn " mutlan piZYn , tudo avtorYm
97:152  tuge titaklen , pujto tYSte temp nergen stalinskij lozungYm da
97:153  soctaNasYmaSYm jOrdYmYlan SotlYmo .
97:154     Sonen lukmo nine da molo joNYlYSYm puEn ovarten , +v . +a .
97:155  +muxinYm vursYmo kampanijYm Saren koltenYt . yCenYjYn joNYlYSYZYm
97:156  SYmlen nalaS da tudYn vujlatYme +mar+n+i+i-n paSaZYm tergaS lymYnak

97:157  komissij YStaltYn . nYl ij ErtYmeke , komissijYn ClenZe , marij
97:158  kommunisticeskij Al ozanlYk SkolYn tunYktYSYZo +v . +p . +tixonov
97:159  partij obkomYS SkenZYn zaslugYZ nergen vozen kolten ,tide komissijYSte
97:160  mogaj paSam YStYmYZYmat useStaren :  " +mYlam +myxinYn literaturnYj
97:161  paSaZe-vlakYm onCen lektaS da ideologij Sot dene mogaj ulmYStYm
97:162  tergaS kyStYmO Yle . tergYmeke palen nal<Ym : SolYp jOnYm kuCYltYn
97:163  +muxin Ereak kontrrevolUcionnYj trockistskij metodologijYm Sarkalen .
97:164  tidYn nergen mYj +v+k+p (b) obkom bUron zasedanijYStYZe uvertarYSYm " .
97:165  komissijlan Ske kumYlYn polYSkalYSe-vlakat lektYnYt . +mar+n+i+i
97:166  paSaeN-vlak  +a . +derevASkinYn ( +aizenvortYn ) da +m . +Cxaidzen
97:167  puYmo SoAk materiallan ENerten , partij obkom bUron punCallYStYZe
97:168  " muxinYn teoretiCeskij joNYlYSYZo ( trockizm pozicijYS munCalten
97:169  volYmYZ0) " nergen kalasaltYn . kySno onCYktYmo semYnak , titaklYme
97:170  ojYm SoneC lukmo tYrlO " primer "  dene peNgYdemdenYt . no kYzYteS
97:171  +v . +muxin ( +Savi ) vursaltme ; SkenZYm SYltalYme dene utlen kodYn
97:172  tudlan pYtartYS gana SiZtarYman peNgYde vYgovorYm puEnYt .
97:173     1934 ijYSte " nacionalistiCeskij gruppirovkYm YStYmYlan " ,
97:174  " partij obkomYn nacional<nYj jodYS SotYSto politikYZYm
97:175  **73**
97:176  SyktarYmYlan " +v+k+p (b) obkom bUro ClenYS kandidat , " marij
97:177  kommuna " gazetYn redaktorZo da +pisatel< uSem orgkomitetYn
97:178  predsedatel<Ze +m . +kuznecovYm  ( +apSat +maksim ) titaklenYt .
97:179  mogaj amal dene ? tudo Ske vYstuplenijlaStYZe nacional<nYj kadrYm
97:180  AmdYlYSaS verC Sagal tYrSYme nergen ojlen , marij jYlmYn pyrYmaSYZ
97:181  verC azaplanen . +kuznecovYn mutSYm +v . +golubcov da AtYr molo marij
97:182  paSaeN CYnlan SotlenYt . gazet redaktorYm CYla tidlan kOra partij
97:183  snCYlno mut kuCaS SogaltYmek , tudo kalasen : " mYj Ynde jOrSYn
97:184  om umYlo : marij kommunist jYlme nergen ojla gYn , tudo vara
97:185  nacionalist mo ? .. tide jodYSYm mYj peS CyCkYdYn nOltalam da ojlem :
97:186  tY paSaSte sitYdYmaS ulo , no tidYZe mYjYn nacionalist ulmemYm ok
97:187  onCYkto " . +m . +kuznecovYm " marij kommunYn " redaktorZo da
97:188  +pisatel< uSem orgkomitetYn predsedatel<Ze dolZnost< gYC koraNdenYt ,
97:189  partij obkom bUro den plenum sostav gYC luktYnYt .
97:190     tunemak , 1934 ijYSte , oblastnoj partijnYj konferencijYSte
97:191  tugaj ojYm pidYnYt , pujto +m+a+o-Sto verYse nacionalizm vujYm
97:192  nOltaS tyNalYn . marij jYlme den literaturYm SYmlYme da tunYktYmo
97:193  paSam tergYme amal dene pedinstitutYSto Cotak " purgedaS " piZYnYt .
97:194  nine kok predmetYm tunYktYSo-vlakYm , tY SotYStak +Sabdar +osYpYm ,
97:195  iSYktYlaS tyNalYnYt . marij-vlakYn finn , vengr da Eston-vlak dene
97:196  pYrlA ik jYlme tySkaS purYmYSt nergen ojlaS CarenYt , tidYZe Ynde
97:197  "kontrrevolUcionnYj intelligent-vlakYn linijYStlan " SotlaltYn .
97:198     marij jYlme den literaturYm viANdYmaSte nelYlYk ulmo nergen
97:199  +v . +a . +muxinYn da molYnat turgYZlanen ojlYmYStlan partij
97:200  obkomYn ikYmSe sekretar<Ze azerbajdZanec +a. +g . +Sirvani apYranYSe
97:201  SemYn vaSeSten : " mo te Ske jYlmYlanda tunar Cot piZYnda ? teve mYj
97:202  SoCmo jYlmem dene Sukertsekak om ojlo da tidlan kOra nimogaj
97:203  jOnYsYrlYkYm om SiZ " .
97:204     Sirvani olmeS 1935 ij Anvar<YSte polAk +C . +i . +vrublevskijYm
97:205  kondenYt . tudo tY SotYSto ves tyrlO SonYmaSan lijYn . marij-vlak
97:206  koklaSte paSa YStaS tolmek , +vrublevskij nunYn kul<turYStYm ,
97:207  ilYSjylaStYm da EsogYl jYlmYStYm sajYnrak palen nalaS kyleSlan Sotlen ,
97:208  marij pisatel<-vlak dene CyCkYdYn vaSlijYn , nunYlan polSen Sogen .
97:209  mYj arxivYSte +v . +muxinYn obkom sekretar<lan marla vozYmo
97:210  zapiskaZYm uZYnam . tuSto tYge uSeStarYme : te , +vrublevskij joltaS ,
97:211  talukat pele - kok ij gYC marla kutYraS tyNalaS sOrenda Yle ...
97:212     +n+k+b+d upravlenij naCal<nik +a . +i . +karaCarov tide jodYSYm
97:213  jOrSYn ves semYn onCen . 1937 ij muCaSte +C . +i . +vrublevskijYm
97:214  partij obkomYn ikYmSe sekretar<Ze dolZnost< gYC koraNdYme deC vara
97:215  tudo SYdeSken ojlen : " mYj umYlen kertYn omYl , molan +vrublevskij
97:216  marij jylam , marij kalYkYn oZnYso ilYSYZYm tunemaS kYrtmenak piZyn .
97:217  tYSeC tudo tYgaj vYvodYm YSten : Cyla EkSYk nacional<nYj politikYm
97:218  joNYpYS Sukten tolmo gYC lektYn Soga . keCkuStat ruSla vozat , CYla
97:219  tidYm marlaNdaS kyleS , manYn . marij kalYkYn +peledYS pajremZYm
97:220  da molYmat nOltaS tyNalYn . mYj om pale , +vrublevskijlan sade
97:221  +peledYS pajremYm molan nOltaS kylYn ; vet tudYm kolxoz pajrem dene
97:222  almaStaS lieS Yle . tidYm YStaS nimogaj kyleSYZat lijYn ogYl .
97:223  +vrublevskijYn ojZo poCeS tyrlO UbilejYm da molYmat ErtaraS piZYC .
97:224  CavajnYm ESe 33-So ijYStak burZuaznYj nacionalist semYn Andar vydYS
97:225  lukmo Yle . mo iAlan tudlan torZestvennYj UbilejYm ErtaraS ,
97:226  burZuazno-nacionalistiCeskij puSan " +akpatYr " da molo postanovka-
97:227  vlakYm onCYktYlaS kylYn ? "
97:228     CYnak , +s . +g . +CavajnYn sYlnYmut paSam tyNalmYZlan 30 ij
97:229  temme keCYm kumdan , maraij kul<turYn nacional<nYj pajremZe semYn
97:230  palemdenYt . iziS vararak oblispolkomYn da partij obkomYn jodmYSt
97:231  poCeS +moskva gYC +Cavajnlan lymYnak peCatlYme maSinkYm koltenYt .
97:232  tudlan saj paCerYm puEnYt .
97:233     marij avtonomijYn 15-Se idalYkSYlan AmdYlaltaS tyNalmeke , marij
97:234  kalYkYn lymZO dene +i . +v . +stalinlan poCelamut dene serYSYm vozen
97:235  koltaS kutYren kelSenYt . +karaCarov 1937 ij muCaSse ik
97:236  vYstuplenijYStYZe tide pis<mam serYme ZapYm uSeStaren : " marij
97:237  oblast<lan 15 ij temme Ubilej godYm bUroSto +stalin joltaSlan
97:238  serYSYm koltYmo nergen jolYS onCalte . da tuSto serYSYm vozaS
97:239  ala-molan +Cavajnlan , +Sabdarlan da +olYk +ipajlan ySanen puYSt .
97:240  mYj bUroSto ojlYSYm :
97:241  pis<mam vozaS nine svoloC<-vlaklan ySanYman ogYl - nuno tySman
97:242  ulYt . tuge gYnat iktat mYjYn velke YS lij . Sidorkina kalasYS :
97:243  " teZe gYn CYla eNYm titaklaS Amde ylYda " . tide mutlanYmaS tunam
97:244  bUro deC OrdYZkO lektYn ogYl .
97:245     1936 ijYSte marij lakYk pajremYm palemden . avtonomijYn 15-Se
97:246  idalYkSYlan AmdYlaltSYla , marij pisatel< , Zurnalist-vlak UbilejYm
97:247  kuze-gYnat sajYnrak vaSlijme nergen SonenYt . AtYr tvorCeskij vij
97:248  Ubilej sbornikYm vozYmaSke uSaltyn . tudYm luktaS AmdYlYme , tYgak
97:249  +stalinlan koltySaS serYSYn soderZanijZYm palemdYme godYm kugu
97:250  kelSYdYmaS lektYn , tidYZe kul<turYn , literatura den iskusstvYn
97:251  seNYmaSYStYm , nacional<nYj kul<turYn posna mastarZe-vlakYm
97:252  onCYktYmo dene kYldaltYn .
97:253     a El muCko " kalYk tuSman " , " trockist-vlakYm " Andar vydYS
97:254  lukmo osal kojYS Sarlen tolYn . +v+k+p (b) +c+k partijnYj
97:255  organizacijlaSke koltYmo serYSlaStYZe (nuno gazetlaS peCatlaltYn
97:256  ogYtYl ) utlarak pysO SinCan liAS , nacional<nYj respublikYlaSte
97:257  " burZuaznYj nacionalizmYm " voZge kuklaS verYse paSaeN-vlaklan
97:258  kySten Sogen . u mardeZ kuzerak pualmYm vigak SiZYn moStYSo
97:259  eN-vlak materialYm CumYrkalaS piZYnYt , a tYgaj material ulmo godYm
97:260  " tuSman-vlak " vaStareS u poxodYm tyNalaS nimo jOsYZat uke .
97:261     1936 ij martYSte +gor<kij ( kYzYt +niZnij +novgorod ) olaSte
97:262  +m . +SketanYn " +EreNer " romanZe ruSla savYktalt lektYn .
97:263  knigalan onCYlmutYm oblispolkom predsedatel< +i . +petrov vozen .
97:264  " +m . +Sketan
97:265  **74**
97:266  ( +majorov ) , - palemden tudo , - ik En kugu marij prozaik ...
97:267  +Sketan 1935 ijYSte Caple mYskara ojlYmaS-vlakYm vozen , nuno sovet
97:268  apparatYn sitYdYmaSYZYm peS SYdYn kojdaren voStYlYt " . a kritik
97:269  +a. +ajzenvortYn 29 majYSte " marijskaA pravda " gazeteS lekSe
97:270  " +Sketan smeetsA " stat<AStYZe pisatel<Yn mYdkaraZYm jOrSYn ves
97:271  semYn aklYme . kritiklan ySanaS gYn , +Sketan antisovetskij
97:272  SonYmaSan " poSlAk , cinik da zuboskal " lijYn .
97:273     tYgaj " plUralizm " nergen palen nalmek , partij +gor<kovskij
97:274  krajkom gYC +joSkar-+olaSke umYltaraS jodYn vozenYt : " oCYni ,
97:275  kok eN kokla gYC iktYZe CYn ogYl . ale +petrov joltaS onCYlmytYm
97:276  serYmYZ godYm +SketanYn antisovetskij SonYmaSan ulmYZYm uZYn
97:277  Sukten ogYl , ale +ajzenvort sovet pisatel< ymbak negYzdYmYn
97:278  lavYram kudalten . " marijskaA pravda "  gazetYSte onCYktYmo
97:279  citata-vlakYm SotYS nalaS gYn , +SketanYn sitydYmaSYZe ulo .
97:280  no +ajzenvort semYn +SketanYn lymZYm sovet pisatel<-vlakYn
97:281  spiskYSt gYC udYral SuaS da tudYm antisovetskij eN-vlak
97:282  radamYS purten SYndaS gYn , tidYZe CYn lieS mo ? "
97:283     teve Ynde lymlO marij pisatel< ymbakat Sem ymYl vozYn .
97:284  +karaCarovYn kidYSkYZe +Sketan vaStareSat , molo pisatel<
97:285  vaStareSat material pogYna .
97:286     Ubilej sbornikYm AmdYlYme godYm +v . +a . +muxin den +a . +k .
97:287  +ESkinin istorijYm CYn poCYn puYmaSke +a . +i . +karaCarovYn
97:288  SySkYltmYZ vaStareS lijYnYt . oblplan predsedatel< , partij
97:289  obkom bUro Clen +a . +f . +ESkinin centr gYC mogaj u mardeZ
97:290  pualmYm utlarak palen Sogen sandene +n+k+v+d upravlenij naCal<nik
97:291  dene Suko SotYSto kelSaS kumYlan lijYn . uCaSYmaSYm raSemdaS
97:292  kylmO godYm +C . +i . +vrublevskijYn SinCaSkYZe onCenYt . a
97:293  tudYZo CyCkYdYnak koktelanen . yCaSYme godYm pYtartYS mutYm
97:294  kalasaS toStdYmYZlan +v . +a . +muxin obkom sekretar<Ym
97:295  " +pontij +pilat " manYn lymden ( tide biblejskij personaZ +iisus
97:296  +xristosYm kaznitlYme godYm Ske SonYmYZYm kalasYde , ymYleS kodYn ,
97:297  " kidYm muSkYn ) " . tY lymYm +muxin peSak kelSYSYlan sotlen ,
97:298  pisatel< da Zurnalist joltaS-vlak dene vaSlijmekat , +vrublevskijYm
97:299  +pontij +pilat dene taNastaren . a ErlaSYZYm tidYn nergen +s . +a .
97:300  +krasnovYn ( +Elnet +sergejYn ) uvertarYmYZe +karaCarovYn
97:301  ystembalnYZe kien :
97:302     " 22 majYSte " y vij " Zurnal redakcijYn sekretar<Ze +semenov
97:303  joltaS dene poEt +olYk +ipaj dek mijYSna . literatura temYlan
97:304  mutlanYSna . memnan mutlanYmYna godYm tuSko +mar+n+i+i direktor
97:305  +vladimir +alekseeviC +muxin joltaS mien purYS . maroblast<Yn
97:306  UbilejZYlan AmdYlaltme nergen mutlanaS tYNalna . tidYn godYm
97:307  +muxin tudlan motkoC Suko paSam YStaS logalme nergen ojlYS . teve ,
97:308  mutlan , +Sabdar den +karpovYn stat<AStYm peS Cot tOrlataS pernen ,
97:309  molan manaS gYn , tudo nimolan jOrdYmO lijYn . tidlan tudYm pujto
97:310  plagiator da ( ik mutSo raS ogYl - +k . +s . ) ulat manYn
97:311  titaklenYt . +andr. +ESkininYn stat<AZe da molo material denat tYgaAk
97:312  paSam YStaS logalYn . ikmanaS , mutlanYmaS gYC teve mo kojYn :
97:313  +muxin ogYl gYn , sbornikysSte peS Suko joNYlyS lieS Yle . umbakYZe
97:314  +muxin tYge ojlyS : +sabdar +vrublevskij joltaSlan vujYm SijYn
97:315  Sukten , a +vrublevskij joltaS tiddeC vara pujto nine stat<A-
97:316  vlakYm ludaS toreS lijYn - +xristosYm kaznitlYme godYm nele
97:317  poloZenijYS logalSe +pontij +pilat semYn " kidYm muSkYn " . mYjYn
97:318  SonYmaSte , partijnYj organizacijYn vujlatYSYZYm kid muSSo
97:319  +pontii +pilat dene taNastaraS partieclan kalSen ok tol . tidat vele
97:320  ogYl , kommunist tYge YStYSaS ogYl . moZYC , tidYZYm samokritikYlan
97:321  Sotlen , no bol<Sevik samokritika tYgaj lijSaS ogYl .
97:322  tYleC posna , partijYn tuSmanZe , kontrrevolUcionnYj trockist-
97:323  vlak gYna ( a nuno socializmYm CoNYmo paSam kyralaS CYla semYnat
97:324  tYrSat ) tYge ojlYStYn da partijnYj organizacijYn vujlatYSYZe-
97:325  vlakYm tYge lymdYlYn kertYt ... tYgaj mut nimo ukelan ojlalteS
97:326  manaS ok lij . tudo vujlatYSe-vlakYm lavYrtYmaSke , partijnYj
97:327  organizacijYm SoldYrtYmaSke , bditel<nost<Ym luStarYmaSke
97:328  viktaraltYn . tidYn nergen bespartijnYj-vlak koklaSte ojlYmYZ godYm
97:329  +muxin mom Sonen ? tuSto lijSe eN-vlak koklaSte mYj gYna +v+k+p
97:330  (b) Clen ulam . moZYC , +muxin tudYm podderZivatlat manYn Sonen ?
97:331  mYjYm partij Ske ZapYStyZe trockizm verC nakazatlen Yle . ale
97:332  tidYm Sarnalten da mYAt tudYn velYS Sogalam manYn Sonen ? vet
97:333  CYnZYm gYn , +muxinYn ojlymYZo trockizm puSan lijYn . a trockizmYn
97:334  kodSYZo partijNYj disciplinYn negYzSYm lunCYrtaS CYla semYnat
97:335  tYrSa . +muxin mYlam ySanen gYn , tidYn dene kugu joNYlYSYm
97:336  YSten . ver CYla tide mutlanYmaS +lenin-+stalin partij ClenYn
97:337  lymZO dene niguzeat kelSen ok tol .
97:338     tidYn nergen +tYlanda uvertarYmYm kommunistYn dolgSYlan
97:339  Sotlem .
97:340     mutlanYme godYm poEt +olYk +ipaj , " u vij " redakcijYn
97:341  sekretar<YZe +semenov da mYjYn palYdYme ESe ik eN lijYnYt . kidem
97:342  pYStem : +S . +krasnov .
97:343     mYjYn adresem : +maroblast< , +morko sela " .
97:344     tunamak +v . +a . +muxinYn personal<nYj delaZe SoCYn . +v+k+p
97:345  ( b ) obkom sekretar<Yn lymnerZYm voltYmYlan " 1936 ij 25 majYSte
97:346  tudlan vYgovorYm uvertarenYt da tYge SiZtarenYt : umbakYZat
97:347  tYgak YStaS tyNalat gYn , tYjYm utlarak peNgYde nakazanij vuCa .
97:348     muxinlan kydYrCan Zap jOrSeSlan Erten kajYmYla CuCYn . tudo
97:349  Ubilej sbornikYm AmdYlYme , marij literaturYn istorijZYm SYmlYme ,
97:350  " mekS " romanYm vozYmo paSaZYm umbakYZe Suen , dissertacijYm
97:351  aralaS AmdYlaltYn , Suko molo somYlYmat Sukten Sogen . paSalan
97:352  ulo ZapSYm da vijZYm puYSo pisatel< tudYn jYrZe Sem pYl CumYr-
97:353  gYmYm , vekat , SiZYnat ogYl . kirozYm puStmo deC vara el muCko
97:354  +kugu +terror SarlaS tyNalmYm SotYS nalde koden . +muxin
97:355  obHestvennYj paSaeN , pisatel< da uCenYj semYn kumdan palYme lijYn ,
97:356  adakSe keC-kunam turan ojlYmYZlan kOra vujlatYSe de paSam pYrlA
97:357  YStYSe joltaSYZe-vlak dene CyCkYdYnak vaSpiZYn .
97:358  **75**
97:359  ikmanaS , tudo molo deC onCYC ZertvYS savYrnaS kelSYSe eN lijYn .
97:360     +muxin ymbak alakYm vozaS jOnan Zap tolYn SumYm +Elnet +sergej
97:361  gYna ogYl SiZYn Sukten . partij obkomYS da +n+k+v+d-S samYrYk
97:362  jYlmYze-literator - kalaSnikov deC "SiZtarYSe kagaz " tolYn .
97:363  +muxin , uvertaren tudo , 1934 ijYSte EkspedicijYSte ulmo godYm
97:364  +stalinYn XVII parts>ezdYSte YStYme dokladYm vursen ojlYS . a
97:365  vaSke " marijskaA pravda " den " marij kommuna " gazetlaSte
97:366  +kalaSnikovYn stat<AZe savYktaltYn , tuSto +v . +muxinYn
97:367  literaturYSto da naukYSto osal paSam YSten SogYmYZ nergen
97:368  uvertaraltYn . Ynde adakat 1932-1933 ijlase " delam "
97:369  kYCal luktYt , a tuStYZo , kySnO kalasYSna , +muxinYn
97:370  " trockizmZe " nergen +ajzenvort den +Cxaidzen  " spravkYSt " kienYt .
97:371     5 iUl<YSto partij gorkom bUron zasedanijYStYZe +v . +a . +muxinYm
97:372  partij gYC luktYnYt . tudYm teve molan titakleNyt : 1918 ij marte
97:373  Eser partijYSte Sogen da tidYm SYlten ; SkenZYn literaturovedCeskij
97:374  paSalaStYZe " trockizmYS munCalten volen " ; 1927 ijYSte , oblono
97:375  vujlatYSYlan SogYmYZ godYm , muzej direktor +t . +e . +evseevYm
97:376  +finlAndijYS komandirovkYS kolten .
97:377     +v . +a . +muxinYm partij gYC lukmo nergen iUl< muCaSte olase
97:378  partijnYj aktivYn pogYnYmaStYZe uvertarenYt , no dokladCik - gorkom
97:379  sekretar< +g . +egorenko , tYgak +vrublevskij den +karaCarov deC
97:380  posna tide jodYS dene molo nigOat ojlen ogYl .
97:381     4 avgustYSto obkom bUron zasedanijYStYZe +v+k+p+ ( b ) +c+k-n
97:382  25 iUl<YSto lukmo SolYp ( zakrYtYj ) serYSYZ nergen jodYSYm
97:383  kaNaSenYt . a serYSYSte utlarak pysO SinCan liAS da trockistsko-
97:384  zinov<evskij kontrrevolUcionnYj blok vaStareS kuCedalmaSYm kumdan
97:385  Saren koltaS kylmO nergen ojlaltYn . +muxinYn " delaZe " tide
97:386  kampanijlan motokoCak kelSen tolYn . da bUroSto kaNaSYme jodYSYm
97:387  sade " dela " jYr tYrSenak vydYlYnYt . oblispolkom predsedatel<
97:388  +i . +p . +petrovYm SotlaS ogYl gYn , tYSte ojlYSo CYla eN
97:389  +muxinYm Atlen , tudYm Cotrak peren puaS yZYn .
97:390     mutlan , obkomYn kokYmSo sekretar<Ze +n . +n . +sapaev +v .
97:391  +muxinYn proizvedenijlaZYm lonCYlYmo dene tudYn titakSYm tyZvak
97:392  luktaS temlen :
97:393     " +muxin SotYSto me utlarak kelge merYm YStYSaS ulYna , vet
97:394  tudo kalYk koklaSte pagalYme eN , +ozaNYSte " yZara " gazetYn
97:395  redaktorZYlan YStYmYZ dene , SkenZYn poCelamutlaZ dene revolUcij
97:396  Zap godsekak palYme eNYS savYrnen . tudYn proizvedenijlastYZe
97:397  trockistskij SonYmaS Sagal ogYl . teve nine citata da tuSmanle ,
97:398  trockistskij paSaZYm onCYktYSo fakt-vlak dene me tudYm
97:399  trockistnacionalist semYn tyZvak lukSaS da +muxinYn CurijZYm
97:400  +m+a+o-so Semer-vlaklan onCYktYSaS , tudYn tYleC onCYC palYme
97:401  eN lijmYZYm luStarYSaS ulYna " .
97:402     obkomYn otdelZYm vujlatYSe +e . +e . +sidorkina kalasen :
97:403     +muxin Sukertsekak obkomYn apparatSe dene ogeS kelSe .
97:404  mYlanna tudYn deC jOrSeSlan ojyrlaS kyleS " .
97:405     +petrov gYna toreS ojlen , " mYlam , manYn tudo , +muxinYn
97:406  titakSe nergen nimogaj materialYm puEn ogYtYl " .
97:407     7-8 avgustYSto partij +joSkar+ola gorkomYn plenumYStYZo
97:408  bditel<nost<Ym  nOltalme nergen jodYSYm kaNaSenYt da tYgodYm
97:409  +muxinYn " delaZlan " kugu verYm ojYrenYt .
97:410     +muxinYm sajYn palYSe , Ske ZapYStYZe tudYn dene pYrlA PaSam
97:411  YStYSe , no kYzYt vydYm podYl SiCSe oN vlakYm SYltalen ojlenYt .
97:412  " ConYm poCYn kalaskalYSaS , +muxinYn tvorCestvYZYn da pytYn<
97:413  paSaZYn kontrrevolUcionnYj trockistskij soderZanijZYm poCYn
97:414  puYSaS ulYda " , - SiZtarenYt nunYlan . tYgaj mutYm +i . +p .
97:415  +petrovlan , " marij kommuna " gazetYn redaktorZo , partij
97:416  obkom bUro ClenYS kandidat +g . +i . +golubkinlan . pisatel< uSem
97:417  predsedatel< +p . +k . +karpovlan ( tudo ikanaStak teatr
97:418  direktorlanat paSam YSten ) posnak Suko kolaS pernen .
97:419     ESe 5 jUl<YStak , gorkom bUron zasedanijYStYZe +muxinYm partij
97:420  gYC lukmo keCYn , gorkomYn ikYmSe sekretar<Ze + g . +egorenko
97:421  kaNaSYme godYm SYp SinCYmYlan +golubkinYm Cot SYltalen . tunamak
97:422  ojYm pidYnYt : +golubkin +muxinYn tuSmanle paSaZ nergen vozen
97:423  puYSaS . no gazet redaktor tidYm tunamak YSten ogYl .
97:424     4 avgustYSto SYp SinCYmYZYm SotYS nalYn , partij obkom bYron
97:425  10 avgustYSto lijSe zasedanijYStYZe +golubkinlan kyStenYt :
97:426  tYj +muxinYn jOrdYmO paSaZ nergen peCat<YSte kalaskalYSaS da
97:427  tudYn SonYmaSYZlan politiCeskij akYm puYSaS ulat . +golubkin
97:428  partijYn poruCenijYm Sukten - 11 avgustYSto SkenZYn redaktirovatlYme
97:429  gazeteS " +bOl<Sevik SiZmaSYm ESe utlarak nOltalman " zametkYm
97:430  " +k " podpis< dene peCatlen ( redakcijYn arxivYStYZe aralaltSe
97:431  nomerYSte stat<A ymbalan avtorYn tiCmaS familijZe vozen SYndaltYn ,
97:432  a " +k " bukvaZe avtorYn " kede " psevdonimZYm onCYkta ) . tYSte
97:433  +muxinYn UZo joNYlYSYZ nergen kyCYkYn kalasYme , tudo " trockist ,
97:434  nacionalist kornYm toSken ila " manYn palemdYme . ErlaSYZYm lekSe
97:435  " tuSman vaStareS kredalaS pytYn< organizacijYm SogalatYman "
97:436  vujmutan kugu redakcionnYj stat<ASte tYge vozYmo : " marij
97:437  pisatel< opranizacijYSte +muxin vet pYtartYS verYm nalYn Sogen ogYl .
97:438  marij literaturYSko trockist ideologijYm purten SogYmYZ vaStareS
97:439  vara pisatel< organizacij kuze kredalYn da kYzYt kredal Soga ?
97:440  peCat<YSte , pogYnYmaSte ale tidYn nergen kolaltYn ogYl .
97:441  a vet SYplanen SogYmaS , ik mut denat vaStareS lekdYmaS tide
97:442  +muxinYn paSaZ dene kelSYmaSYm onCYkta manaSat lieS " .
97:443     no obkomYn vujlatYSYZe-vlak sadiktak lYplanen ogYtYl .
97:444  +vrublevskij +golubkinYn stat<AZYm " politiCeskij luSkYdYlan
97:445  ( pyjdYmYmlan ) " Sotlen . " marijskaA pravda " gazetYn redaktorZo
97:446  +a . +kaSnikovlan teve mo kelSen ogYl : +golubkin Ske stat<AStYZe
97:447  +muxinYn kontrrevolUcioner-trockist ulmYZ nergen tura kalasen
97:448  **76**
97:449  ogYl , tidlan , manYn tudo , OrSaS uke - 1923 ijYSte SkeZat trockist
97:450  lijYnYs .
97:451     tYleC varaZe , partij obkom buroSto +muxinYn " delaZYm " kaNaSaS
97:452  AmdYlaltme godYm , +golubkinYm Ere utlarak iSYktenYt .
97:453     16 avgustYSto " marij kommunYSto " +muxinYn kontrrevolUcionnYj
97:454  paSaZYm vursen vozYmo " tuSmanYm raS lymdYman da ulo bol<Sevistskij
97:455  SYdYlYkYm luktYn kredalman " vujmutan serYS peCatlaltYn , tudYn
97:456  jYmalnYZe " +golubkin +g . +i . " podpis< lijYn . vujlatYSte-vlaklan
97:457  jOraS tOCen , tudo Ske joltaSYZYm , literaturYSto , ZurnalistikYSte
97:458  pYrlA paSam YStYSe eNYm trockist , kontrrevolUcioner manYn lymden .
97:459  " mYj deCem +muxinYn paSaZlan raS politiCeskij ocenkYm puaS jodmYm ,
97:460  - vozen tudo , - bol<Sevistski verne trebovatlYmYlan Sotlem .
97:461  muxinYn paSaZe - ideologij SotYStat , CYla priem , taktika SotYStat
97:462  - kontrrevolUcionno trockizm paSa da korno . mYj peNgYde mutYm
97:463  puEm : YStYme kugu politiCeskij titakYm SkemYn pytYn< paSam dene
97:464  sulem " .
97:465     tide keCYnak +v+k+p (b) obkom bUron zasedanijYStYZe +vladimir
97:466  +alekseeviC +muxinYn pyrYmaSYZe raSemYn : tudYn apellAcijZYm SotYS
97:467  nalde kodenYt SkenZYm jydSYlanak arestovatlenYt . +golubkinYn
97:468  bUroSto ojlYmo mutSo molYn deC ojYrtemaltYn ogYl . tudlan Ske
97:469  serYSYZYm ruSla publikovatlaS kyStenYt . ErlaSYZYm " marijskaA pravda "
97:470  gazetYSte +golubkinYn " moA politiceskaA oSibka " stat<AZe lektYn .
97:471  vara tudlan partij obkomYn plenumYStYZo kok gana ojlYktenYt .
97:472     no ZurnalistYm tidat utaren koden ogYl . 24 avgustYSto bUroSto
97:473  +v+k+p (b) +c+k gYC obkomYS tolSo telegrammYm ludYn puEnYt , tuSto
97:474  +golubkinYm paSa gYC koraNdaS temlen vozaltYn ulmaS . 26 avgustYSto
97:475  partij obkomYn plenumYStYZo dokladCik +vrublevskij  tudYm vursaS
97:476  tyNalYnat , ikYmSe sekretar<Yn mutSYm ikmYnAr eN tunamak avalten .
97:477  +golubkin SkeZat ojlen : " mYj , - manYn , - +muxinYm 1913 ij godsek
97:478  palem , paSam pYrlA YStenna ; da tudo Eser-vlak dene kYlYm kuCen ... "
97:479  ikmanaS , pisatel<Yn CYla " sulYkSYm " Sotlen lektYn .
97:480     +g . +i . +golubkinYm obkom bUro Clen gYC luktYnYt , " marij
97:481  kommunYn " redaktorZo post gYC koraNdenYt , no kYzYteS ErYkeS , partij
97:482  radameS da obkom sostavSat kodenYt , +marij kniga izdatel<stvo
97:483  vujlatYSYn zamestitel<ZYlan SogaltenYt . da tudo ikmYnAr tYlze Ske
97:484  CeretSYm vuCen ilen . tidYn godYm " kalYkYn tuSmanZe-vlak "
97:485  vaStareS kuCedalmaSte polSaS sOrYmYZYm Sukten SogaSak tYrSen .
97:486  tutkar pagYtYn SOrgaSkYZe logalSe Suko eNYn tragiCeskij pyrYmaSYZe
97:487  tYgaAk lijYn . kYzYtse SinCa dene onCen , nunYm vursaSat lieS . no
97:488  ajsta nunYmat umYlaS tOCen onCena ...
97:489     teve , mutlan , kuze " piktenYt " +p . +k . +karpovYm
97:490  ( +pynCerskijYm ) . tudlanat tzorCeskij uSemYSte pYrla SogYmo eNYn
97:491  " tuSmanle " paSaZ nergen stat<Am vozYktenYt da peCatlYktenYt .
97:492  +kaprovYn serYmYZe " +muxinYn politik joNYlYSYZo nergen " vujmut
97:493  dene " marij kommuneS " 17 avgustYSto - +golubkinYn stat<AZYm
97:494  peCatlYme deC vara ErlaSYZYm - lektYn . tudYmak " o trockistskoj
97:495  kontrabande +muhina " vujmut dene " marijskaA " pravda " gazeteS
97:496  savYktenYt . +golubkin semYnak , +karpovat " AzYkSYm kasaren "
97:497  tOrlanaS sOren . no ik keCe gYCak tudYn ymbak +a . +ajzenvort
97:498  kerZaltYn : tYj , manYn , SyjSO liberal semYn sustuklen ojlYStat ,
97:499  kontrrevolUcionnYj svoloC<Ym dvuruSnikla aralaS tOCet .
97:500     23 avgustYSto oblast<Yse da olase uCreZdenij den organizacij-
97:501  vlakYn vujlatYSYStYm soveHanijYS pogenYt . mut jogYn mogaj korno
97:502  dene kajYSaSYm +vrublevskij onCYkten puEn : " teve me +muxinYm
97:503  kalYkYn tuSmamanZe semYn Andar vydYS lukna , aktivnYj
97:504  kontrrevolUcioner , Spion semYn petYren SYndYSna ... plenumlan
97:505  AndYlaltSYla , mYj AtYr otvetstvennYj joltaSYn tudYm kuze onCYmYZ
97:506  nergen materialYm pogem " . tyNal puYmYm oblast<Yn prokurorZo +v . +n .
97:507  +bYstrAkov tumanak umbakYZe suen : " +golubkin peCat<YSte vYstupatlen
97:508  Yle - tidYZe vara bol<Sevistskij vYstuplenij lijYn mo ? +karpov
97:509  Ske stat<AZ dene +muxinYm arala . tide - kok tyran kyzO semYn
97:510  kojmo kojYS " .
97:511     uES-paCaS vursen pYtarYme +p . +karpovat mutYm nalYn :
97:512  " mYj SyjSo liberalizmeS , osal paSa dene kelSen ilYme kojYSeS
97:513  varnaltYnam , demobilizacionnYj SonYmaSan lijYnam , klassovYn
97:514  bditel<nostem luSken - CYlaZYmat priznatelem . +muxinYm literator
97:515  semYn gYna onCen arlenam , tudYn politiCeskij joNYlYSYZYm uZYn omYl " .
97:516     pedinstitutlan piZYnYt , " trockist " +muxinYm vursen ojlas +Sabdar
97:517  +osYpYm da molo prepodavatel<Ym OkYmlenYt . tuneme ij tyNalmek ,
97:518  sentAbr<YSte institutYSto ikmYnAr pogYnYmaSYm ErtarenYt , tuSto +v .
97:519  +muxinYn kontrrevolUcionnYj , burZuazno-nacionalistiCeskij paSaZ
97:520  nergen dokladYm YStenYt . " Ale marteat marij literaturYn istorijZYm
97:521  tunemme godYm +muxinYn serYmYZYm kuCYltYda , literaturYn kabinet gYC
97:522  tudYn portretSYm koraNden ogYdal " , - SYltalenYt tYgodYm
97:523  prepodavatel<-vlakYm . Sabdar +osYplan , +v . +m . +vasil<evlan ,
97:524  +i . +burdakovlan +muxinYm vursen ojlYktenYt , Ske joNYlYS nergenat
97:525  kalasaS SydenYt . no nuno lymZYlan gYna SYltalYSYn kojYnYt . tidYn
97:526  deC vara +Sabdar +osYp paSa gYC utarYme nergen jodmaSYm puEn .
97:527     +karpov den +Sabdar +osYp +pisatel< uSemYn vujlatYSYZe lijYnYt ,
97:528  sandene nunYn deC " polYSYm " utlarak jodYnYt . pisatel< uSemYm
97:529  burZuazno-nacionalistiCeskij organizacijYn rydYZ semYn onCYktena
97:530  gYn , Sonen +karaCarov , peSak laCeS toleS , tugeZe kalYk tuSman-
97:531  vlakYn voZYStYm tYSte kuklaS tyNalman . tidYm YStaS +n+k+b+d-lan
97:532  polSYSo-vlakat tunamak lektYnYt .
97:533     15 sentAbr<YSte partij obkomYS +m . +s . +kalaSnikovYn ( +koZer
97:534  +mikalYn ) 21 stranican serYSYZe tolYn . tudo " marij literaturYn
97:535  mogaj ulmYZ nergen " manaltyn . +karpov den +Sabdar +osYp paSam
97:536  lymYnak SoldYrtenYt , a pisatel< organizacij Clen-vlak kokla gYC
97:537  SukYSt
97:538  **77**
97:539  +muxinYn CYn tysSYm uZYn moSten ogYtYl , nuno kok tyran kyzO ,
97:540  burZuaznYj nacionalist ulYt , ojlaltYn pis<maSte . " muxinYn delaZYm
97:541  lonCylYmo godYm , - vozen +kalaSnikov , - +karpov kok tyran
97:542  kyzYla YStYlYn . +muxinYn joNYlYSYZ nergen tudlan OkYmeS gYna
97:543  vozYktYmo . tudYn serYmYZe - politiCeski osal otpiska . a +Sabdar
97:544  ale marteat vozen ogYl " . umbakYZe +n . +muxinYn , +n . tiSinYn
97:545  nacionalisticeskij joNYlYSYSt nergen , +m . +ivanovYn , +m . +SketanYn
97:546  da molYnat politiCeskij joNYlYSYSt nergen ojlalteS . Ske mutSYm
97:547  avtor tYge ikteSlen : " raS : mar+s+s+p organizacij semYn vaSke
97:548  jOrSYn Salana da +mar+s+s+p-Yn vujlatYSYZe-vlak SkenYStYn
97:549  praktiCeskij paSaStYSt +mar+n+i+i-n onCYCso " vujlatYSYZe " trockist
97:550  +muxinYn kornYZ dene kaAt . marij literaturYSto muxinHinYm ale
97:551  marteat Andar vydYS lukmo ogYl . 19-20 avgustYSto lijSe partijnYj
97:552  pogYnYmaSte +karpov nele politiCeskij joNYlYS-vlakYm tOrlataS
97:553  sOren Yle , no SkeZe nimomat ok YSte . mar+s+s+p-Yn nimom YStYde
97:554  ilYmYZe - prestuplenij " .
97:555     tYgaj serYS-vlaklan ENerten , avtonomnYj oblast<Yn vujlatYSYZe-
97:556  vlak pisatel< organizacijYn paSaZYm aklYme ojYm pidYnYt . tidYZe
97:557  marij kalYkYn utlarak kumdan palYme , pagalYme , lymlO SoCSYZo-
97:558  vlakYm pYtarYme SotYSto +kapaCarovYn SonYmaSYZlan putYrak kelSen
97:559  tolYn .
97:560     jYrZe oNgo utYr iSaltmYm uZYnat , +karpov ymYleS SYlYn kodaS
97:561  tOCen . 29 noAbr<YSte tudo partij obkomYS serYSYm vozen . pisatel<
97:562  uSemYm vujlatYme deC utaraS jodYn . takSe tY paSam tudo sovmestitel<
97:563  semYn gYna Sukten Sogen , a paSadarYm teatrYSte nalYn .
97:564  tYgak +Sabdar +osYplanat uSemYn otvetstvennYj sekretar<Ze ulmYZlan
97:565  oksam tylen ogYtYl , tidYZe Ske kumYlYn YStYme eSartYS paSa
97:566  lijYn .
97:567     +p . +karpov serYSYStYZe tYge temlen : "USem predsedatel<lan
97:568  lymlO pisatel<Ym SogaltaS kyleS ... mYj CavajnYn kandidaturYZYm
97:569  temlem " . tidYm YStaS varaS kodmo nergen tudo ale palen ogYl .
97:570  CavajnYm +v . +muxin dene pYrlA SinCaorak vursaS piZYn ogYtYl
97:571  gYnat , tudYn lymZO +n+k+v+d-n spiskYSkYZe puren SinCYn ulmaS .
97:572  da pytYn< +pisatel< uSemlanat Sem keCe utYr-utYr liSemYn .
97:573     tudo ZapYSte +v+k+p (b) obkomYn propaganda otdelZYm vujlatYSe
97:574  +n . +i . +kobozov +s+s+s+r pisatel< uSem pravlenijYn sekretar<Ze
97:575  +v . +stavskijlan vozen : " uSemYn otdelenijZe +muxinYn "
97:576  tvorCestvYZYn " kontrrevolUcionnYj tysSYm CaraS lukmo SotYSto ale
97:577  marteat nimogaj merYm YSten ogYl , da +karpov joltaSYn
97:578  respublikanskij gazetlaSte lekSe stat<AZe-vlak +muxinYn
97:579  kontrrevolUcionnost<syM SojYStaS da tudYn paSaStYZe politiCeskij
97:580  joNYlYS gYna lijYn manYn ySandaraS tOCYmYm onCYktat .
97:581  Cyla tidYZe mYlanna tYgaj ojYm pidaS kySta : +karpov joltaS - kok
97:582  tyran kyzO , burZuaznYj nacionalist-vlakYn polYSkalYSYSt " .
97:583     no +karaCarov ( Ske mutSo poCeS , tudo ESe 1934 ijYStak " tide
97:584  **78**
97:585  burZuazno-nacionalistiCeskij organizacijYm EskeraS " tyNalYn )
97:586  paSam utlarak kumdan Saren koltaS - pisatel<-vlak deC tyNalYn ,
97:587  pytYn< marij intelligencijYm pYtaraS - Sonen pYSten .
97:588     pogen nalme +muxin dene umbakYZe " paSam YStenYt " : titakan
97:589  ulam , " organizacijYm " vujlatenam , tuSko pisatel< , uCenYj ,
97:590  tunYktYSo , partijnYj den gosudarstvennYj paSaeN-vlak purenYt
97:591  manYn ojlYZo Sonen , tudYm tyrlO semYn orlandarenYt .
97:592     kuze " jolYStmo " nergen +v . +a . +muxin 1937 ij 20 majYSte
97:593  +n . +i . +EZovlan vozYmo pis<maStYZe kalaskalen . osal CapYm
97:594  nalSe 58-Se stat<An CYla punktSo poCeS titaklen , tudYm lyen
97:595  puStYna manYn lydYktYlYnYt , koCkaS da jyaS puEn ogYtYl ,
97:596  " tvar< " , " skotina " , " Cerv< " manYn lymdYlYnYt . " Sonen
97:597  lukmo organizacijYn " vujlatYSYZe " ulam manYn kalasaS mYj
97:598  jOrSYn toreS lijYnam , - vozen tudo . - tunam mYjYm orlandaraS
97:599  tyNal<YC . jYStO , vydYZgO kamerYS ( tuSto 15-17 gradus jyStO
97:600  Yle ) perYren SYndYSt , Sot dene kanaS - malaS ErYkYm YSt pu ,
97:601  " kurYmaSlYk pukenYS " veraNdYSt , ves semYn ojlaS gYn , ikmYnAr
97:602  sutka poCela pyken gYC kornYS pravam lijYn ogYl . ilYSem
97:603  tragiCeskij kornYS vonCen : ale piktaltaS , ale pykenYSte
97:604  SinCYSYla kolaS , ale uSYm jomdaraS " . orlanen nojYSo , Sonen
97:605  moStYdYmo lijSe restan 1937 ij 21 fevral<YSte sledovatel<lan
97:606  lylSO pokazanij jYmalan kidYm pYsten  . tYge tudo SkenZYm gYna
97:607  ogYl . tYgak Suko molo eNYm , tY SotYStak pisatel< den
97:608  Zurnalist-vlakYm , titakanYS luktYn . tidYn nergen vozaS kan<YlYZak
97:609  ogYl , no ... muro gYC SomakYm luktYn ot tudalte .
97:610     tide sulYkan oSkYlYm YStYSYZla , +v . +a . +muxin tYge Sonen :
97:611  nimogaj negYz deC posna titaklaS tOCYmYStYm sudYSto sadYgak Andar
97:612  vydYS luktam . +sledovatel<-vlak deC CoArak liAS tOCYmYZO aram
97:613  lijYn . " mYj Sonenam : proletarskij sud onCYlno mut kuCaS
97:614  Sogalmekem , CYla tide " rumbYk " tyZvak lekteS , poCYlteS " . sud
97:615  nergen SomakYm kYldaS tOCYmYZlan igYlt vaSeStenYt : " tide
97:616  nomer Sotkan ok tol . tYlanda nimolan ySanaS ... lijSe poloZenij
97:617  gYC utlaS CYn tYlanda ok polSo . sud +tendan lirikYdam
97:618  kolYStaS ok tyNal . vij - sledstvij mogYrYSto " .
97:619     tYge ojlYmYm kolmeke , +muxin OkYmeSak SupSYn lukmo pokazanijZe
97:620  deC koraNaS Sonen pYSten . narkomlan vozen : " tenij 21 fevral<YSte
97:621  pokazanijYm puEnam gYnat , mYj ik punkt poCeSat SkemYm titakanlan
97:622  om Sotlo . pokazanijYm OkYmeSak SupSYn luktYnYt , da tudo nigunarat
97:623  CYn ogYl ... kontrrevolUcionnYj nacionalistiCeskij organizacijYn
97:624  ulmYZlan taCe marteat om ySake . SkemYm trockistlan om Sotlo .
97:625  burZuaznYj nacionalistYn ArlYkSYm Skanem namYslan Sotlem , no Ske
97:626  kalYkem jOraten omYl manYnat om ojlo " .
97:627     1937 ij muCaSte partij obkom bUroSto +karaCArov tYge kalasen :
97:628  +v . +muxin da arestovatlYme ESe ikmYnAr nacionalist SketYn
97:629  lijYn ogYtYl , +marij +a+s+s+r-YSte motkoC SolYp paSam YStYSe
97:630  kontrrevolUcionnYj burZuazno-nacionalistiCeskij organizacij ulo .
97:631  +n+k+v+d-n organZe-vlak tudYm voZge kuklYmo paSam kumdan Saren
97:632  koltenYt , tidYn godYm tyN udar intelligencijlan , tY SotYStak
97:633  pisatel< organizacijlan da Zurnalist-vlaklan , logalYn .
97:634     mom YStaS OrSO +i . +p . +petrov 26 fevral<YSte +v+k+p (b)
97:635  +c+k-S da partij +gor<kovskij obkomYS ( +m+a+o-m +m+a+s+s+r-YS
97:636  savYrenYt gYnat , respublika tunamat onCYCso kraevoj centrlan " vyjYm
97:637  saven " ) serYSYm vozen . " mYnAr eNYm da mogaj prestuplenijlan
97:638  arestovatlYmYm mYj , +m+a+s+s+r ispolkomYn predsedatel<Ze ,
97:639  om pale . tidYn nergen +vrublevskij den +karaCarov joltaSmYt
97:640  gYna SinCat . tide - nunYn sekretYSt . bYron ik zasedanij-YStYZe
97:641  +karaCarov joltaSYn uvertarYmYZ gYC pale lijYn : ESe motkoC Suko
97:642  eNYm kontrrevolUcij paSalan titaklat . peS kumdan palYme marij
97:643  pisatel< , poEt , dramaturg , tYgak inZener , prepodavatel< ,
97:644  tunYktYSo-vlak da Suko molat - nunYn koklaSte komsomolec da partij
97:645  Clen vlak ulYt - kontrrevolUcij paSalan titaklaltYt . En Cot pagalYme
97:646  marij dramaturgda poEt +s . +g . +CavajnYm kontrrevolUcij paSalan
97:647  titaklat . a vet tudo marij teatr den marij literaturYlan Sergakan
97:648  paSam motkoC Suko YSten da kYzYt +ispolnitel<nYj +komitetYn kyStYmYZ
97:649  poCeS ikYmSe marij operYlan librettYm voza . kontrrevolUcij paSalan
97:650  pisatel< da poEt +SabdarYm , samYrYk usta poEt +olYk +ipajYm nuno
97:651  +stalin joltaSlan marij kalYkYn lymZO dene poCelamut forman serYSYm
97:652  vozYmo SotYSto zadanijYm +Cavajn dene pYrlA peS CaplYn SuktenYt -
97:653  titaklat .
97:654     ikmanaS , marij intelligencijYn kugu uZaSYZe kontrrevolUcij paSalan
97:655  titaklalteS . mYlam tuge CuCeS : Marij respublikYSte CYlaZak
97:656  porAdkYSte ogYl " .
97:657     vara kuze vaSeStenYt serYSlan ? +petrovYm SkenZYm SYltalen nalYnYt
97:658  da " kontrrevolUcionnYj nacionalistiCeskij trockistskij organizacij-
97:659  vlakYm Andar vydYS lukSaS verC kuCedalmaSke " talYn ySnaS kyStenYt .
97:660     tudo ZapYStak , 9 martYSte , partij marij obkomYSto kugu
97:661  soveHanij ErtaraltYn , tuSto pisatel< organizacijYSte paSa kuze kajYme
97:662  nergen +kalaSnikovYn serYSYZYm kaNaSenYt . ale marte tYgaj pogYnYmaSte "
97:663  trockist " +muxinYm , " kok tyran kyzYla YStYleS " +golubkin den
97:664  +karpovYm AtlenYt gYn , Ynde +CavajnYm , +Sabdar +osYpYm , +olYk
97:665  +ipajYm , molo lymlO pisatel<Ym nacionalist ulYda manYn titaklaS
97:666  tyNalYnYt .
97:667     +v+k+p (b) +c+k-n 1937 ij fevral<-martYSte lijSe plenumZo
97:668  repressijYm kumdan Saren tolaS kySten . tudYn itogSYm partij +marij
97:669  obkomYn plenumYStYZo kum keCe - 19-21 martYSte-kaNaSenYt . a iziS
97:670  onCYCrak bUro tYge punCalYn : " marij respublikYn territorijYStYZe
97:671  kontrrevolUcionnYj nacionalistiCeskij organizacij ulmo nergen da
97:672  kontrrevolUcionnYj burZuazno-nacionalistiCeskij , trockistskij
97:673  Element-vlakYm tYZvak lukSaS verC oblastnoj organizacijYn AtYr
97:674  ClenZYn naCarYn kuCedalmYSt nergen
97:675  **79**
97:676  +v+k+p ( b ) obkomYn plenumZYlan uvertaraS +vrublevskij joltaSlan
97:677  kyStaS " . mutlanYmaS tyN SotYSto +i . +p . +petrobYn +v+k+p ( b )
97:678  +c+k-S koltYmo zaAvlenijZe jYr pOrdYn . obkomYn ikYmSe
97:679  sekretar<Ze marij burZuazno-nacionalistiCeskij organizacijYm kYren
97:680  SalataS tyNalme nergen radam dene kalaskalen . " UZYSt , - ojlen
97:681  tudo , - " nejtral<nYj " pozicijYSte SogenYt , ala-mom vuCenYt .
97:682  mutlan , bUro Clen +petrov joltaS ... panikYS lupSaetYn : kuze
97:683  tYge , 30 eNYm arestovatlYme , marij intelligencijYn En usta
97:684  eNZe-vlakYm arestovatlenYt ! karaul , memnan-vlakYm kYrat !
97:685  molan arestovatlenYt ? Sona , pujto politika joNYlYS Suktalt
97:686  toleS . me bUroSto +petrov deC jodYStna : mo lijYn , jyk-jyanYm
97:687  molan nOlteda ? iktaZ-kOm arestovatlYmYlan OrYnda gYn , ajsta
97:688  lonCYlen lektYna , no CYlaStYmat aralen nalaS da " marij
97:689  intelligencij vaStareS poxodYm tyNalYnYt " manYn ojlaS molan
97:690  kylYn ? " .
97:691     plenumYn stenografiCeskij otCetSYm ludat gYn , ypet SogaleS :
97:692  marij intelligencijYm da tudYm aralen nalaS tOCYSO eNYm ( tudo
97:693  Sketak lijYn ) peS osalYn vursYmo . 0nCalza , kuze ojlen UZo eN .
97:694     partij +u +tor>Al rajkomYn ikYmSe sekretar<Ze , obkom bUro
97:695  Clen +p . +Egorov : +c+k-S koltYmo pis<maStYZe +petrov
97:696  +m+a+s+s+r-YSte Suko eNYm arestovatlYme , CavajnYm , +olYk +ipajYm
97:697  kontrrevolUcionerlan Sotlat manYn voza . ajdeme nacionalist-vlakYm
97:698  aralaS piZYn gYn , tudYm SkenZYm tergaS kyleS " .
97:699     " marijskaA pravda " gazetYn redaktorZo , obkom bUro Clen
97:700  +a . +kaSinkov : " +petrov SkenZYm bUro vaStareS Sogalten ,
97:701  partij obkom bUron pytYn< linijZYlan ySanYdYmYZYm onCYkten . Marij
97:702  intelligencijYm , +Cavajn gaj En saj eN-vlakYm arestovatlat ( mut
97:703  tolmaSeS kalasaS gYn tudYnm nogOat arestovatlen ogYl ) manYn
97:704  titakalS tyNalYn " .
97:705     " maritranles " naCal<nik , obkom bUro Clen +p . +andreev :
97:706  "petrov joltaSYn zaAvlenijZe - kontrrevolUcionnYj intelligencijYm
97:707  aralYmaS . Sovet vlast< verC nigunamat SogYdYmo , SkenZYn CYn tysSYm
97:708  SYlten ilYSe da kontrrevolUcionnYj paSam SolYp ErtarYSe
97:709  intelligencijYm , +CavajnYm da molYmat aralaS ? .. Cavain ala-momat
97:710  vozen kerteS , adakSYm - paSaZlan viC tyZem teNge dene tYlat gYn -
97:711  tudo ala-momat voza ... pale , Cavajn , SoCYnak , oruZijYm CYten
97:712  ogeS kert . Cavajn partij ClenYS kandidat Yle , da +C+O+N-Yn
97:713  voennYj paSalan tunYktaS tyNalmekSe, Cavajn kalasen : " mYj opuZijYm
97:714  jOrSYnak CYten om kert " . teve tYlanda mYjYn kandidatskij kartoCkem ,
97:715  nalza , manYn tudo " .
97:716     obkom Clen +s . +CernAkov : " serYSYSte intelligencijYn
97:717  kontrrevolUcionnYj uZaSYZYm utaren kodaS tOCYmO - joNYlYS . takSe tide
97:718  uZaS koklaSte posna eN-vlak ulYt , no CYlaStYmat aralen nalmaS
97:719  joNYlYS lieS . teve CavajnYmak nalYna . mYj tudYm palem , pYrlA
97:720  tunemYnna . tudYm utYZdene neCkeS koltenYt , sandene tudo mYj
97:721  deCem saj ik poEtat uke manYn SonaS tYnalYn " .
97:722     +i . +p . +petrov SkenZYm pYdal nalaS da usta pisatel<-vlakYm
97:723  aralen kodaS tOCen . " mYjYn zaAvleniem tuge ojlaS amalYm ok pu ,
97:724  pujto mYj kontrrevolUcionnYj intelligencijYm aralem da tudYm
97:725  vujlaten Sogem . om SYlte , me +CavajnYm , +SabdarYm da +olYk
97:726  +ipajYm CYn ale joNYlYS titaklena manYn Sonkalenam . kok tYlze onCYC
97:727  +karaCarov tidYn dene paldaren ojlen gYnat , mYj ySanen omYl . +adakSe
97:728  +Cavajn SotYSto ySanYdYmaSem +vrublevskij joltaSYn deC utlarak
97:729  lijYn ogYl . avtonomnYj oblast<Ym +m+a+s+s+r-YS savYrYmYlan kOra me
97:730  +stalin joltaSlan al<bomYm AmdYlaS tyNalna . tide paSa verC +a . +f .
97:731  +ESkinin vujYn Sogen . tide al<bomYSto me kYzYt ilYSe eN-vlakYm
97:732  onCYktYSaS Yl<na . nunYn koklaSte +Cavajnat lijYn . +vrublevskij
97:733  ojla : " poZale , +CavajnYm al<bomeS veraNdaS kyleS " .
97:734     tidYn deC vara ESe utlarak iSYktaS tyNalYnYt . tuSman-vlakYm
97:735  aralYmYlan vursYmo dene serlagen ogYtYl . tYj , manYnYt +petrovlan ,
97:736  nunYm Andar vydYS lukmo paSaSke talYn uSnYSaS ulat , a uke gYn ,
97:737  arestovatlYme pisatel<-vlak semYnak , vuetlan muat .
97:738     +petrov kuZun ojlen , kaZne ojZYm negYzlen da pYtartYSlan
97:739  kalasen : "zaAvlenijYSte onCYktYmo ik punkt deCat om koraN " . tidYn
97:740  poCeS mutYm +raraCarov nalYn . tYrlO semYn titaklen ojlen , no
97:741  mutSo tyN SotYSto +CavajnYm , +Sabdar +osYpYm da +olYk +ipajYm
97:742  +petrovYn aralYmYZ jYr pOrdYn .
97:743     vara tribunYS molo eNat lektYnYt , SukYSt marij pisatel<-vlak
97:744  nergen ojlenYt .
97:745     pedinstitut direktor +a . +E . +El<Cibaev : " SabdarYm aralaS
97:746  ok lij . tYgak +CavajnYmat , +olYk +ipajYmat ok lij ... "
97:747     +g . +i . +golubkin : " +karaCarovYn vYstuplenijZe deC vara tYge
97:748  lekteS : pisatel< organizacijYSte CYlan gaAk kontrrevolUcioner ulYt .
97:749  +karaCarovYn +Cavajn nergen ojlYmYZlan ySanaSat jOsO . UbilejYm
97:750  ErtarYme , paCerYm puYmo , CYla uslovijYm YStYme , a tudo
97:751  nacionalistiCeskij organizacijYSte Soga . CYla vozYmYZYm ikteS
97:752  peCatlen luktaS AmdYlena . tipografijYSte ojlat : vaSkaS kyleS .
97:753  mYj Caren SogaltYSYm : vaSkaS ogeS lij ,SYmlen nalaS da koraNdaS
97:754  kyleS " .
97:755     partij obkomYn kokYmSo sekterar<Ze +n. +n. +sapaev : " karaul,
97:756  memnan pisatel<na , jYlmYzYna , inZenerna-vlakYm SYndYlYt manYn ,
97:757  +petrov joltaSlan nimom kYCkYraS . +n+k+v+d organ-vlak CYlaStYm
97:758  ogYt SYndYl , burZuaznYj nacionalizm idej dene ilYSe eC da
97:759  kontrrevolUcionnYj organizacijYn aktivnYj uCastnikSevlakYm gYna
97:760  SYndYlYt " . ( oNaj , ikmYnAr tYlze gYC palaC-vlakYn kidYSkYSt
97:761  logalmekSe , +sapaev tide mutSYm SarYalten gYn ? ) .

98:1  98 +Uzo +Elnet
98:2  ( +OnCYko 1990 : 6  ) **92**
98:3  +vladimir +panov
98:4  marij kalYk jomak negYzeS
98:5  vozYmo kok uZaSan ,
98:6  prologan p<esa
98:7                 modSo-vlak
98:8          +opkYn-kurnYZ .
98:9          +terkupS-koCa - kojdYmo SoNgo eN .
98:10          +oSvuj-pyCO .
98:11          +tul .
98:12          +Elnet
98:13          +keCYvij .
98:14          +ydYr-vlak , +meraN , +ur , +rYvYZ , +jyksO-vlak ,
98:15                +vodYvYCYraNge-vlak .
98:16                 prolog
98:17            marij kundem Catkan peled SogalYn .
98:18            Andar da volgYdo ErlasYZat .
98:19            no tide jomakna pua ojlalYn
98:20            gerbnan istorijZYm , ErtYSYmat .
98:21            CodYran kundemYSte pial tunamZe jomYn ,
98:22            Cal pagYt den pYCkemYS kalYkem
98:23            ilen da orlanen . Sem +kurnYZ-+opkYn
98:24            tYgae pyrYmaSYm tuS kolten .
98:25            tugae lijYn ilYS - SuCko - SuCko .
98:26            a +opkYn lijYn CYltak azYren .
98:27            CodYram poZar tul dene loktYlmYZo SuYn ,
98:28            puSeNgYS ydYr-vlakYm savYren .
98:29            Elnet ENer gYna Ske Uzo vydSO dene
98:30            osal tuSmanYm lunCYrtaS polSen .
98:31            da +tul polSen pyseStYn , kuStYlemYn ;
98:32            +oSvuj - Colga da patYr +pyCO - Cot polSen .
98:33            tySkan seNenYt nuno Sem tuSmanYm ,
98:34            da ikte-vesYSt dene lijYnYt joltaS .
98:35            a patYr +pyCO , u CodYran ozaZe ,
98:36            tYleC vara gerbeSna kodYnYs vozalt .
98:37  CodYra . jYrvaS kajYk mura . +alanYSke +keCYvij lekteS . tudYn poCeS ,
98:38  kurSYm sakalten , kum ydYr toleS .
98:39     keCYvij . ydYr-vlak , ajsta +Elnet serYSke . tuSto poNgYZo
98:40  tunare Suko , keC sava dene solo .
98:41     ik ydYr . kornYm onCYkto , vara miena .
98:42     keCYvij . kajYSna . kornYm kyCYkemdaS manYn , ajsta tugeZe
98:43  murYnam joNgaltarena . ( muraS tyNaleS . semYm ydYr-vlak avaltat .
98:44  +CYlanat CodYraSke puren jomYt . ) **93**
98:45            kuku mura kuErlaSte ,
98:46            muro jykSO tYS Sokta .
98:47            SySpYk SySka lomberlaSte ,
98:48            sYlne semZe tYS Sokta .
98:49            kukum uZmem SuES gYnat ,
98:50            muro jykSYm vel kolam .
98:51            SySpYkemYm uZnem gYnat ,
98:52            SySkYmYZYm vel kolam .
98:53  muro sem SYplana . liSnak orgaZYm kelme jyk Sokta . +alanYSke +oSvuj
98:54  lekteS .
98:55     +oSvuj .  uf ! nu , keCYZat ! tYgaj SokSeS aNYrgen vozaSt lieS .
98:56  keC kavaSte ik lapCYk pYl liAm Yle ! ( jyk - jyan talYSna , kydYrCO
98:57  kydYrta . )
98:58     ik velYm , ves velYm CodYra AnlYk-vlak kudal tolYt . CYlanat
98:59  " opkYn ! +opkYn toleS ! " manYn kYCkYrat .
98:60     +rYvYZ . poro +oSvuj , utare memnan ! memnan poCeSna +opkYn
98:61  toleS ! ( kySYC Sem ymYl malandYS vozeS . )
98:62     +ur . +oSvuj , polSo ! (pyCO voktek pYzna . )
98:63     +oSvuj . ida lyd , joltaS-vlak ! mYj nigunamat tendam osal vij
98:64  onCYlan kudalten om kodo ! ( ukSer gaj koSar da kumda tykYZYm
98:65  turan viktaren SogaleS . )
98:66     +opkYn ( UZYSto pOrdeS ) . +oSvuj , koraN kornem gYC . mYj sonarYS
98:67  lektYnam . CodYra ozalan sonarlaS it meSae !
98:68     +oSvuj . kaj tySeCYn , +opkYn !
98:69     +opkYn . kuze tYj mYj denem kutYretSe ? kyleS gYn , mYj SkendYmat
98:70  kyCeSem sakalten naNgaem , tormYla pundYS ! (pyCO ymbak turan
98:71  kerYlteS , pyCO tykYZ dene aralalteS . )
98:72     +oSvuj . jyketYm it kugemde ! mYjYn tykem ale pise da pysO !
98:73  Sarnen Sogo ! ( tykYZ dene +opkYnYm lupSaltara , +opkYnYn ik
98:74  SuldYrZo Emgana , no CoNeSten kyzen kerteS . )
98:75     +opkYn . mYj tidYm nigunamat om mondo , +oSvuj ! sadak yCYm
98:76  Suktem ! ( CoNeSten kaA . )
98:77     +rYvYZ . tau , oSvuj , tYj memnam utarYSYC .
98:78     +oSvuj . tek +opkYn ymYreS Sarnen ila : memnan kelSYmaSna varaS
98:79  kyC deC Suko paCaS viAn .
98:80     +pYvYZ . oj , mo tide - vYr ?
98:81     +ur . tYj susYrgenat , , +oSvuj ?
98:82     +oSvuj . nimat ogYl . iziSak vele . tOrlana .
98:83     +rYvYZ . aram tYge ojlet , +oSvuj . tide +kurnYZ Ske kyCSYm En
98:84  osal aAr dene kogarta .
98:85     +oSvuj . mom tugeZe YStYman , SyZarem ?
98:86     +rYvYZ . kYzYtak Uzo viAn +Elnet dek kaj . tudYn ilYSe vydSO gYna
98:87  tY susYrYm Emlen kerteS .
98:88     +oSvuj . oj , kuze mYj tidYn nergen mondenamZe ? kaem tugeZe
98:89  +Elnet deke , tudo sadak polSa .
98:90     +rYvYZ , +ur , +meraN ( poCeSYZe ) . kornet pialan lijZe , +oSvuj !
98:91  me tYjYm nigunamat ogYna mondo ! ( kaAt . )
98:92                         SovYC .
98:93            ikYmSe yZaS
98:94               ikYmSe syret
98:95  CodYra . umbalne kande tasmala +Elnet ENer koeS . kurSYm kuCen , oS
98:96  tuvYran , oS SovYCan , jYdalan ydYr-vlak tolYt . kajYk mura . onCYl
98:97  radamYS izi SovYC vola-tuSan +joSkar-+olan toSto gerbSYm syretlYme .
98:98     +keCYvij .   Oj . poNgYZo mYnAre ! ydYr-vlak , tYSkYla tolza !
98:99                  tudYn deke ydYr-vlak kurZYn tolYt .
98:100  **94**
98:101     jyk-vlak : oSvoNgo ! rYZik ! oj , mYnAre !
98:102     ik ydYr . CodYra ydYr gaj ulat tYj , +keCYvij ! tolYn Suna ma ,
98:103  uke - kurSat teme .
98:104     keCYvij . kYCal moStet gYn , poNgo , CYnak , CYlalan sita . a mONgO
98:105  sadak kYzYtak pOrtYlmO ok Su . keCYZe mogaj motor da ! ...
98:106     ves ydYr . tugeZe muralte ik murYm , +keCYvij .
98:107     +keCYvij . a te polSeda ? jOra . tek memnan murYnam tYmYk CodYra da
98:108  kudYr tolkYnan +Elnet kolYStYt . ( muraS tYnaleS . ydYr-vlak jYr pOrdYn
98:109  murat . )
98:110            tolkYnet den mod , +Elnet .
98:111            Sij kolet den mod , +Elnet .
98:112            Symbel marij kalYketlan
98:113            peSak kelSaleS ulmet .
98:114            ulat Ereak samYrYk ,
98:115            joga vydet AndarYnak -
98:116            seret uZarge da sOral .
98:117            tYj muro gae nYZYlge
98:118            da kumYl gae lYvYrge
98:119            lij kalYklanna volgYdo pial .
98:120  CodYraSte jyk-jyan tarvana . pYCkemYSalteS . kYCkYart : " opkYn !
98:121  vaSkerak SYlza ! " . volgalteS . +opkYn-+kyrnYZ CoNeSten toleS .
98:122  lorgen voStYlYn , mlandYS volen SinCeS .
98:123     +opkYn (ydYr-vlak velYS ) . molan aptYranYSda , Cever ydYrSamYC ? !
98:124  kO deC lydda ? muraltYza ESe , a mYj kolYStam .
98:125     +keCYvij ( lydde , tudYn deke liSemeS ) . mo tYlat kyleS , +opkYn-
98:126  +kurnYZ ? molan memnam lydYktYl koStat ?
98:127     +opkYn . aram tYge ojlet . mYj Sukertsek Skanem pelaSYm kYCalam .
98:128  da teve tYj gaet motorYm ilYSYStem pervYj gana vaSlijYm . (kudSe gYC
98:129  rualten kuCYneZe . )
98:130     ik ydYr . it logal +keCYvijYm ! Sagal ydYrnam SolYSt pYtarenat mo ?
98:131     +keCYvij . kaj tYSeCYn , +opkYn ! kalYk Sukertak tYjYm kargen ila .
98:132  a or>eNYm Skanet +SyjSO kupYSto kYCal . kolat , kuze tuSto nuno
98:133  muraltat ?  (umbalne uZava vargYZme SergYlteS , ydYr-vlak voStYlYt . )
98:134     +opkYn . Colga ulat , +keCYvij . tYj mYlam kelSet . sadlanak
98:135  pelaSem liAt . a mYjYn pelaSem CodYra oza vate lieS . (rualta . )
98:136  koraNza tYSeC ! ( ydYr-vlakYm SuldYrZo dene lupSa . )
98:137     +keCYvij . ydYr-SamYC , utarYza ! polSYza !
98:138     +opkYn . ax , te tYge ? mYjYnat CYtYSem kyrlYn kerteS vet !
98:139  tugeZe mYlam ida OkYnO . ( loktYmo mutYm ojlaS tyNaleS . )
98:140            yskYrtlan liAm mYj yskYrt -
98:141            vik puSeNgYS savYrem .
98:142            ydYr-SamYC , tolza kydYn< ,
98:143            tYlandat sita verem .
98:144            tYmanmeSke , mlandYS te
98:145            piZYn , lijYda kuE ! ..
98:146  ydYr-vlak keCkYZYt . kydYrCO kydYrta . ydYr-vlak jomYt , nunYn olmYSto
98:147  kuESamYC kuSkYn sogalYt .
98:148     +keCYvij . kargYme tYj lij , Sem +kurnYZ ! mogaj titakYStlan tYj nunYm
98:149  puSeNgYS savYrYSYC ? !
98:150     +opkYn . kajYSna pelenem , motor ydYr ! xa-xa-xa ! (keCYvijYm
98:151  Onda   lYn kyS CoNeSten kyza . ale gYna kuSkYn SogalSe kuE-vlak ymbalne
98:152  ik jYr pOrdYn savYrna da oralgYSe jyk dene voStYlYn CoNeSten kaA . )
98:153     terkupS-koCa (toleS , karmYvoNgo-terkupSYm kudaSeS ) .
98:154  oj , keremet-Seremet , mogaj azap ! azapSe mogae ! ( kuE-vlakYm
98:155  SYmaten kuCYlteS . ) neleS ida nal , mYj Skat SoNgo ulam , nimo dene
98:156  **95**
98:157  polSen om kert . keCYviAt peSak Zal da , mom YStet ! pire umSaS logalmek ,
98:158  yAn melnala munCalten ot lek . ( mlandYS onCa . ) teve izi koZYmat kelYn
98:159  kaen , +opkYn ! susYr verZYm moko dene petYrYSaS gYn vele , ala ilana .
98:160  (ENer ser dek kaA . ) poro Syman +Elnet , unYkam ! onCal ymbakem ,
98:161  onCal SinCaSkem ! +Elnet , +Elnet !
98:162     +jyk . mo tYlat kyleS , koCaj ? ojlo , mYj kolYStam .
98:163     +terkupS-+koCa . pagale SoNgo eNYm , unYkam , onCYkto tystYm !
98:164  pialdYme ydYr-vlakYm Camane , nunYlan Andar Sij vydetYm podYlto .
98:165  opkYn nunYm kuESke savYren . ( kande tasma tolkYnalta da motor ydYr -
98:166  +Elnet - lektYn SogaleS . )
98:167     +Elnet . poro keCe lijZe , kudYr kuE-vlak, ydYr-SamYC ! (kuE-vlak
98:168  CYtYrnaltat , lYStaSYSt tarvana . )
98:169     +terkupS-koCa . ida ojgYro , Sergakanem-vlak !
98:170     +elnet . palem , CYla palem . mo lijYnda - CYlaZat mYjYn Uzo ySYStem .
98:171  no te palen SogYza - onCYkYZYm sadak ajdeme lijYda . no iktYm ida
98:172  mondo . kunam osal +opkYn kola , tunam vele te ugYC motor ydYrYS
98:173  savYrneda . a kYzYteS mYj tYlanda ilYSe vydem podYltem . (kuE-vlakYm
98:174  SYmata . ) tendan voZda peNgYde lieS - nimogaj mardeZ kyrYSt ok kudalte .
98:175  ida ojgYro , Zap SuES , tendan dekat ErYk toleS . ( tolkYn-kidSe dene
98:176  lYvYrgYn ryzalta , jYr pOrdeS , Uzo mutYm ojla . )
98:177            avalten tendam azap -
98:178            ojgYdam SiZam adak .
98:179            Uzo vydYm podYlza ,
98:180            da Zap SumYm vuCYza .
98:181            tek tendan uZar lYStaS
98:182            SomakemYm kolYSteS :
98:183            kurnYZ-+opkYn kavara -
98:184            pomYZaltYn kertYda .
98:185     +Elnet . a ynde mYlam , koCaj , Ske serYSkem pOrtYlaS Zap !
98:186  kunam mYj kyleS liAm , tYge kYCkYral : " CodYra ENer , tolkYnalt !
98:187  tolkYnaltYn . tYS tol volgalt ! " . CeverYn ! (kaA . )
98:188     +terkupS-+koCa . CeverYn , +Uzo +Elnet , CeverYn , unYkam ! (+Elnet
98:189  poCeS karmYvoNgo-terkupSYZYm ryza . )  mYlamat kaAS Zap . iktaZ-mogaj
98:190  tYmYk verYS puren vozamat , kanaltem luZo . (jomeS. )
98:191     +opkYn ( toleS . tudo ajdeme sYnan - kyZgO , kadYr jolan , SuCko
98:192  CuriAn , kidYStYZe - optYS ) . uZamat , CoAlYk deC posna ok lij .
98:193  teve tYSan optYSem SYndemat , CYlaZat Sotlan toleS . tY jolgorno dene
98:194  AnlYk-vlak vyd jyaS koStYt . sadak iktaZSe vereSteS . ( optYSYm Sudo
98:195  dene leved koda , OrdYZYS koraNeS . ) tYSakYnZe oNgan optYSYm SYndYSaS ,
98:196  kugurakYm - oSvujlan laC lieS . mYj deCem CoA tYSte sadak nigO
98:197  uke .xe - xe ! a vij SotYSto ? .. kO mYj deCem viAn , a ? kO poAn ?
98:198  a kO uSan ? iktat tYgaj uke ! mYj gYna , mYj ! opkYn ! ( ugYC kurnYZYS
98:199  savYrna , CoNeSten kaA . )
98:200            lydYt mYj deCem CYlan :
98:201            AnlYkSat , puSeNgYZat .
98:202            SYndYlam mYj optYSlam
98:203            kaZne piC jolgornYSkat .
98:204            mYj deCem viAn iktat
98:205            tYSte lijYn ogYl .
98:206            tolYn lekSe tYS iktaZ -
98:207            vigak SuEm todYl !
98:208  (SuCkYn urmYZeS , kara . ) vot kuze +keCYvijYm ondalen savYraS ?
98:209  yskYrt ydYr , mYjYn kudYStem ilaS YneZ kOnO ! ( jomeS . )
98:210            SovYC
98:211  **96**
98:212            kokYmSo syret
98:213  SylYkan , pYCkemYS CodYra . kyZgO pYrnAla dene CoNYmo pOrt . ik
98:214  pOlemYSte , pYrdYZ voktene , +keCYvij SinCa . tudYn ymbalnYZe ,
98:215  iSkYSte , +opkYnYn Sem SuldYrlaZe keCat . ves pOlemYSke - nOrepYS -
98:216  reSotkan omsa koeS . tuloto CyCka . voktenZe kakSi-kakSi tul
98:217  SinCYlteS . purgYZYSto , unCYli vuA keCaltYn , +vodYvYCYraNge-vlak
98:218  SinCat .
98:219     keCYvij ( SylYkan murYm mura . )
98:220            Er lupsYZo vozeS - olYket lOzaNeS ,
98:221            jyStO pokSYm vozeSat , kogarta .
98:222            SoCYn kuSkYn Suat - kumYlet poCYlteS ,
98:223            osal kidYS logalat - Symet kogarga .
98:224            CaSkerYSke pural<Ym - AmZe uke ,
98:225            lombo kiCkYm purlal<Ym - tamZe uke .
98:226            tYSkat gYna onCal<Ym , tuSkat onCal<Ym ,
98:227            CaSkerZat uke , lombYZat uke .
98:228            Elnet vyd vokten SaraNge vonder
98:229            izi mardeZ dene tajnalteS .
98:230            SaraNge vonderat izi mardeZ den lYvYrga -
98:231            memnan - laj kumYl osal kideS lavYrga .
98:232            elnet vokten koStmem godYm
98:233            sar SySpYkYn pYstYlZYm mYj muYm .
98:234            sar SySpYkYn pYstYlZe sare ulmaS ,
98:235            jot kodYSte ilaS jOsO ulmaS .
98:236     +tul . kuze tYj sajYn muret , +keCYvij ! ymYr muCko kolYStat gYnat ,
98:237  Ser ok tem dYr . laCak muretSe gYna SylYkan ...
98:238     +keCYvij . a molan mYlam kuanaS ? ale vara +opkYnYn CetlYkYStYZe
98:239  orlanYme godYm kuan murYm muraS lieS ?
98:240     +tul . aram tYge ojlet , +keCYvij . opkYn motkoCak poro . it ojgYro .
98:241     +keCYvij . ojgYm SinCa dene uZaS ok lij .
98:242     +tul . a mYlam tYSte kelSa . oza Ereak mYjYn verC azaplana . kunamZe
98:243  kukSo ukSerYm pukSa . sadlan Ere tYge CyCken SinCYltam .
98:244     +keCYvij . uZam-uZam , peSak azaplana ! .. Conet YnZe lek manYn ,
98:245  koklan tYgYde parCam kudalta . a kugurak komYlAm pYStaS lydeS . SkeZ deC
98:246  viAn lijYn kertat manYn Seklana .
98:247     +tul . uke , tYj joNYlYS liAt . a palet , mYj ik gana Cever +ElnetYm
98:248  jOraten SYndenam Yle . vaSlijYm tudYm da teve-teve kavarem . tudo SkeZe
98:249  motor , da ConZo dene jyStO ulmaS . laC tunam mYjYn +opkYn utaren nale .
98:250  Ynde teve tYSte ilem .
98:251     +keCYvij . orade ulat . ale vara tide ilYS ? a +Elnet tYlanet udam
98:252  Sonen ogYl .
98:253     +tul . tYj tYge Sonet ?
98:254     +keCYvij . Elnet CYla pala : uto seskem SYZalteS gYn , kugu poZar
98:255  YlYZ kerteS . Sadlanak tudo tYjYm iziSak jykSYktaren .
98:256     +tul. tYge gYn vele ? a ozam mYlam vik mane : +Elnet tYjYm puStaS
98:257  Sonen . tugeZe +opkYn ondalen ?
98:258     +keCYvij . ondalen mYjYmat teve ondalYS .
98:259     +tul . keCYvij , Ske nergenet kalaskalen pu .
98:260     +keCYvij . Ske nergenem ? nu mo , kolYSt tugeZe ! mYjYn aCam da
98:261  avam ulo . nuno Ynde SoNgemYnYt , nunYlan mYj deCem posna motkoC jOsO .
98:262     +tul . a nuno poro ulYt ? ( opkYn SYpak toleS , kolYSteS . )
98:263     +keCYvij . mYjYn aCamat , avamat peSak poro ulYt . mYj nunYn
98:264  motkoCak jOratem . teve +oprYn gYna memnam oJYrYS . Ynde mYj kiddYme -
98:265  joldYmo gaj ulam .
98:266           +opkYn puren SogaleS , ludYm kudalta .
98:267     +opkYn . aram logar ! kYzYtak tide ludYm Zaritlen pu !
98:268     **97**
98:269     +keCYvij ( kYnel SogaleS ) . molan tYj tudYm tYge torZan vurset ?
98:270  mo udam tudo YSten ?
98:271     +opkYn . E-E , uZamat , te joltaSat lijYn Suktenda ?
98:272     +keCYvij . tudo mYjYn gaemak pialdYme .
98:273     +opkYn . muYnat , kOm CamanaS ! tYj luCo Ske nergenet Sonalte .
98:274     +keCYvij . kolto mYjYm , +opkYn ? ot kolto gYn , sadak kurZam .
98:275     +opkYn (liSemeS ) . tYj SOrtn<O dene velalt koStaS tyNalat . mondo
98:276  Ske aCa-avatYm !
98:277     +keCYvij . aCa-avam mondaS ?
98:278     +opkYn . +onCal ! (sondYk deke miA , poCeS , tuSeC Sergakan SerYm ,
98:279  molo Sij-SOrtn9O yzgarYm lukteS . ) tide CYla tYjYn ! kOn ESe tYgaj
98:280  poAnlYkSe ulo ?
98:281     +keCYvij . tYj CYla tide poAnlYkYm eNYm tolen pogenat . tide
98:282  poAnlYk - kalYkYn SinCavydSO ! ( koraNeS . )
98:283     +opkYn . Symbel +keCYvij ! tYjYn lymetSat keCe dene kYldaltYn .
98:284  nal - CYla tide tYlat ! ( OndalneZe . )
98:285     +keCYvij ( opkYnYm CurijZe gYC SelYn pua ) . koraN mYj deCem !
98:286     +opkYn (SYdYZ dene jolZYm tava ) . puStam ! tuleS jylatem !
98:287  SotdYmo kyCYzO !
98:288     + tul (SolgYm gYC lektYn ) . it kYre tudYm , oza !
98:289     +opkYn . SYp lij ! agurYS kudaltem , puStam !
98:290     +keCYvij . tYlat kodat gYn , vekat , CYlam vydYS kYSken da puSteden
98:291  pYtaret !
98:292     +opkYn ( oNYreSla ) . +tul , mYjYn koCmem SuES ! (ysteltOrYS
98:293  SinCeS . ) kondo tYSke ZapitlYme ludYm !
98:294     +tul . kolYStam , oza ! ( SolgYm gYC lekteS , ozaZlan ludYm konden
98:295  kuCYkta da ugYC verYSkYZe kaA . )
98:296     +opkYn ( koCkeS ) . ax , mogaj tamle ! SiC , +keCYvij , mYj CaNga
98:297  omYl .
98:298     +keCYvij . tau , Ske koC ! (OrdYZYS kaen SogaleS .)
98:299     +opkYn . Ske palet . (ysteltOr gYC lekteS . ) Ej , tYj ! mYj
98:300  +SyjSO kupYS sonarYS CoNeStYl tolam ! a tYj mYjYn or>eNem EskeraS
98:301  it mondo . +SinCatYm it kumo , raS ? ( keCYvijYm nOrepYS petYra . )
98:302     +tul (vujYm saken ) . kolYStam , oza !
98:303     +opkYn , tek reSotka SojYlno SinCen onCa . moZYC , vara uSYZo
98:304  pura . koCkaS ik padYraSYmat it pu . raS ?
98:305     +tul . raS , oza !
98:306     +opkYn . a te , tarzem-vlak , +keCYvijYmat , +tulYmat EskerYza . vara
98:307  jydym tendamat sonarYS koltem . ( vodYvYCYraNge-vlak koZganat , jykYm
98:308  puat . opkYn kaA . )
98:309     +tul . tYj mYlam it sYre , +keCYvij !
98:310     +keCYvij . ogYm . tYj poro ulat . laC osal kidYSte orlanet .
98:311     +tul . a kuSto poro ozam muaS ? Ex , tunam mYj ulo viem tudlan
98:312  puEm Yle .
98:313     +keCYvij . a tide pOrtYStO onCYC kO ilen ? vet jogo +opkYn tidYm
98:314  sadak Ske CoNen ogYl .
98:315     +tul . tYSte ala-kunam oZno +ajdeme - +CodYran taNZe - ilen ? vara
98:316  +opkYn tudYm pokten kolten da Ske tarzYZe-vlak dene pYrlA ilaS tyNalYn .
98:317     +keCYvij . mYnAr ojgYm tudo memnan kundemYS konden ! palen lij :
98:318  tYjYn ozat SuCko da osal . a +CodYran taNZe mYskaraCe da poro ulmaS .
98:319  tudo memnan CodYraSte kaZne puSeNgYm SYnden da onCen kuSten , manYt .
98:320  tudo CYla kajYk den AnlYklan polSa .
98:321     +tul . SiZam . iktaZ - kunam tide surt +opkYn mYjYmat pYtara .
98:322     +keCYvij . ajda tugeZe pYrlA kurZaS ?
98:323     +tul . oj , uke , om kert . mYj tudlan kurYmla dene paSam YStaS
98:324  sOrenam ! koCmet SuES ? ( koCkYSYm namiA . )
98:325     +keCYvij ( naleS , koCkeS ) . tau , joltaSem !
98:326  **98**
98:327     +tul ( OrYn SogaleS ) . mYjYm ale iktat tYge lymden ogYl Yle .
98:328     +keCYvij . mYj tYjYm tYge lymdaS tYNalam , joltaSem .
98:329     +tul . tau tYlat . tugeZe mYj kernak tYlat joltaS liAm . teve uZat .
98:330  Ej , vodYvYCYraNge-vlak ! uZYda , pYCkemYSaltaS tyNalYn ! kajYza sonarYS .
98:331  ( vodYvYCYraNge-vlak koZganat , okna gYC CoNeSten kaAt . )
98:332     +keCYvij . tYlat +opkYn sokSYm pua .
98:333     +tul . mYj Skat SokSo ulam . a tYj , +keCYvij , ErYkYSte ulat !
98:334  ( tykYltYSYm poCeS . )
98:335     +keCYvij ( lekteS ) . tau joltaSem . Ondalamat Yle da kogarten
98:336  kertat .
98:337     +tul . aca-avat dek kat . mYjYm it mondo . moZYC , vaSlijYna ESe .

98:338     +keCYvij ( oSkYleS ) . om mondo , +tul Sol<Ym . CeverYn . ( kaA .)
98:339            SovYC .
98:340            kokYmSo uZaS
98:341            kumSo syret
98:342  ikymSe syretYse dekoracij . +meraN kudaleS , tudYn poCeS pYkSe-pYkSe
98:343  susYr +oSvuj oSkeda .
98:344     +meraN . iziSak CYtalte , +oSvuj . vaSke me +Elnet dek mien SuYna .
98:345     +oSvuj . vaSkerak SuaS Yle .
98:346     +meraN . oj ! ( verYStYZe tOrStYl naleS . ) oj-oj-oj !
98:347     +oSvuj . mo lijYC ?
98:348     +meraN . oj, jolem ! mYj optYSYS logal<Ym . oj !
98:349     +oSvuj . CYtalte , CeCas mYj tYjYm utarem . oj ! ( Syrtn<YSYla kamvozeS,
98:350  ugYC kYneleS , ugYC kamvozeS . )
98:351     +meraN . tYjZe mo lijYC , +oSvuj ?
98:352     +oSvuj . oNgan optYSYS logal<Ym . (tYgeat-tugeat lektaS tolaSa ,
98:353  utlen ok kert . )
98:354     +meraN . pYtYSna , koeS , +oSvuj .
98:355     +oSvulj . SYp ! kolat , tYSke ala-kO toleS .
98:356  YkSer todYStaltme jyk Sokta . +terkupS-+koCa toleS , karmYvoNgo-SlApaZYm
98:357  kudaSeS .
98:358     +koCa ( uESteS ) . kuze sajYn malYSYm ! oj , mo tYgaj ? ( ukS koklaS
98:359  tytkYn onCa . )
98:360     +meraN . oj , jolem korSta . ytare mYjYm , +terkupS-koCaj .
98:361     +koCa . CYtalte , +SajYk ! ( meraNYm utara , optYSYm SuEn kolta . )
98:362  ny , Ynde CYmalt Ske kornet dene da tetla Seklanen koSt !
98:363     +meraN . tau , +koCaj . no tYj ESe +oSvujlanat polSo , tudat
98:364  ENgekYS vereStYn . ( kudaleS . )
98:365     +koCa . tide molo ogYl , +opkYn optYSYm SYndYl koStYn . vujZYlan tolSaS .
98:366  a kuStYrak +oSvujZo ? ( ves vonder dek kaA . )
98:367     +oSvuj ( vijdYmYn ) . tide tYj ulat , +koCaj ? utare mYjYm .
98:368     +koCa . oNgYZYm kuze peNgYdYn YSten , keremet , lymYp tYlat
98:369  jOneStaren , koeS . tugeZe , poCeSet poktYlaS tyNalYn ?
98:370     + oSvuj ( kYneleS ) . tau poro eN !
98:371     +koCa . Sogo , Sogo , a tupetSe mo lijYn ? vyr velYs . kO tYge
98:372  ozarlanen ?
98:373     +oSvuj . opkYn dene vaSpiZaS logale . tudo kyCSYm keral SuktYS .
98:374     +koCa . CYtalte , tYSte kornYSudo kuSkeS . CeCas me tYjYn
98:375  susYretYm Emlena . ( SudYm poga . pyCkYn , susYrYSkYZo pYSta . )
98:376     +oSvuj . oj , tau vigak kuStYlgYnrak CuCo . no kaenZe on kert -
98:377     jolem ok kolYSt .
98:378  **99**
98:379     +koCa . tYlanet , uZamat , Uzo vyd deC posna ok lij . kanalte iziS ,
98:380  a mYj +Elnet dek mien tolam , vydYm kondem .
98:381     +oSvuj (vozeS ) . polYSetYm nigunamat om mondo , +koCaj .
98:382     +koCa . kij , kij , teve mYj tYjYm ukSer dene levedam . opkYn YnZe
98:383  uZ . ( levedeS da kaA . ) oj , SuldYr jyk Sokta , ala-mo toleS .
98:384  SYlaS kyleS . ( SlApaZYm CiA , kojdYmo lieS . )
98:385  oS jyksO-vlak CoNeSten tolYt , +Elnet sereS SinCYt , ydYr lijYn SogalYt .
98:386     ik ydYr . onCYza , ydYr-vlak , mogaj motor kuE-SamYC kuSkyn SogalYnYt .
98:387  CYlt oS tuvYran or>eNla kojYt .
98:388     ElnetYn jykSO . tide kuE ogYtYl tide osal U dene puSeNgYS savYrYme
98:389  ydYr-vlak . SuCko +opkYn nunYm tYge YSten , a En motorZYm - +keCYvijYm -
98:390  pelenZe naNgaen .
98:391     ves ydYr . poro +Elnet , kuze tYj nunYlan polSen otYl ? ale vara
98:392  SYC Camane ?
98:393     ElnetYn jykSO . aram ida titakle mYjYm , jyksO ydYr-vlak ! mYj
98:394  kugu CodYraS kaenam Yle , laC tudo ZapYSte +opkYn osal paSaZYm
98:395  YSten Sukten .
98:396     ves ydYr . tudo memnamat ikana SolYStaS tOCen Yle . Sarnet , memnam
98:397  ytaren kodYmetYm ? tYj mYlanna ymYreSlan polSYSYC .Ynde , osal vij
98:398  tolmYm SiZmeke , me vigak jyksO kajYkYS savYrnen kertYna . a +opkYn
98:399  memnam nigunamat pokten ok Su .
98:400     +ElnetYn jykSO . mYjYn tolkYnem gyZla da SYdYn jyklana . nuno mylam
98:401  ojlat : opkYnlan CodYraSte oza liAS Zap Sukak kodYn ogYl . (ydYr
98:402  lijYn tolYn SogaleS . )
98:403     ik ydYr . me tYlanet da kuE-vlaklan ik murYm muraltena , jOra .
98:404  (ydYr-vlak murYm avaltat . )
98:405            korno vokten kuSSo kuE
98:406            azaplanak vel jOra .
98:407            ikte Erta - todYl kaA ,
98:408            vese Erta - todYl kaA .
98:409            tulYkeS kodYp kuSSo ydYr
98:410            ojgYlanak vel jOra ,
98:411            ikte onCaleS - voStYl kaA ,
98:412            vese onCaleS - kojdaren kaA .
98:413     +Elnet . CYtaltYza , kuE-vlak ala-mo lijYnYt . uZYda , lYStaSYSt kuze
98:414  CYtYra ? (jyk YlYZeS . ) opkYn toleS . SYlza , ydYr-vlak !
98:415  YdYr-vlak jyksYS savYrnen CoNeSten kaAt . +opkYp toleS , +Elnet vokten
98:416                 mlandYS SinCeS
98:417     +opkYn (kurnYZ sYnan ) . taCe Sotan keCe ogYl . ala-mogaj Seremet
98:418  optYS-vlakYm kyrYSt kYSken , keCYvij SYlYn kurZYp . YndYZe jyksO-vlakat
98:419  kyCem deC ytlYSt . keCYvallan mom koCkaSat , om pale .
98:420     +Elnet . nigO tYjYm ok jOrate , +opkYn , sut da osal ulmetlan .
98:421  kOn ConZo Sem tul dene jyla , tudo Ertak SketYp lieS .
98:422     +opkYn . luCo kalase , +Elnet , kO mYjYn optYSem gYC AnlYk-vlakYm
98:423  luktYn naNgaen ? keCYvij kuSan SYlYn ?
98:424     +Elnet . poro Conan eN polSen nunYlan . a tYj sut da mYskYn< ulat.
98:425     +opkYn . porYlYk nergen kutYret ? uZmem ok Su tYgaj-vlakYm !
98:426  tYjYmat uZmem ok Su ! tYj kYzYt nunYlan polSet ? a SkeZe azapYS
98:427  logalat gYn , tYlanet kO polSaS tyNaleS ? nigO !
98:428     +Elnet . MyjYn viem - porYlYkYSto . tYj tidYm nigunamat ot umYlo .
98:429     +opkYn . mYj tYlanda yCYm Suktem !
98:430     +Elnet . it moktane , +opkYn . CYla kalYk tarvana gYn , tytan
98:431  mardeZ YlYZeS . kalYk tolkYn tYjYmat lupSal Sua .
98:432  **100**
98:433     +opkYn . tYj mYjYm lydYktet ? mYj sadak om lyd . a tYlanet ik
98:434  pOlekYm AmdYlenam . ESe uZat , mogaj saj pOlek . xa-xa-xa !
98:435  ( CoNeSten kaA . Elnetat jomeS . )
98:436     +koCa (toleS , terkupSYZYm naleS ) . opkYn mom ESe Sonen luktYn ?
98:437  adakat SakSe paSaZYm YStYlneZe . vaSkerak +oSvujlan polSaS kyleS .
98:438  ( +Elnet dek miA , SlApaZ dene vydYm koStaleS . ) tide vyd tudYm
98:439  tYmanmeS jol ymbak Sogalta . ( Seklanen , pyCO dek miA . )
98:440     +oSvuj . tide tYj ulat , +koCaj ? peS kuZun koStYC .
98:441     +koCa . CYtalte , CeCas tYlat vij pura . podYl Uzo vydYm .
98:442     +oSvuj ( jyES ) . oj , CYnak , ulo vyrem rvezeStYn SolaS tyNale .
98:443     +koCa . teve ESe susYretYm jYgaltem . vo-ot tYge .
98:444     +oSvuj ( kYneleS ) . tau , +koCaj . tYj kernak mYjYm ytarYSYC .
98:445     +koCa . jora , Seremet-keremet , tidYn nergen kutYraS Zap uke .
98:446  +opkYn kYzYt motkoCak Cot sYrYSe . keCYvij verC lydam . pokten YnZe
98:447  Su . tudlanat poSaS kyleS .
98:448     +oSvuj . a kO tugaj +keCYvij ?
98:449     +koCa . ik ydYr . tudYm +opkYn SolYSt naNgaen Yle .
98:450     +oSvuj . kuze tudYm kYCal muaSYZe ?
98:451     +koCa . pasu SinCan , CodYra pYlYSap . muYna . +opkYnYn ilYme
98:452  verZe - +SyjSO kup SeNgelne .
98:453     +oSvuj . SiC , +koCaj , ymbakem . mardeZ deC pisYn kudal koltena .
98:454  keCYvijYm muaS kyleS .
98:455     +koCa . nagunamat pyCYm kuSkYZ kudalYStYn omYl . EsogYl samYrYkem
98:456  godYmat . SiCSaS gala ...
98:457     +oSvuj ( lap lieS . koCa tupYSkYZo SinCeS ) . SinCYC ? ( kYneleS . )
98:458  jonan ?
98:459     +koCa . nalYn gYna ik kudalte .
98:460     +oSvuj (tarvanen ) . peNgYdYnrak SinCe .
98:461           vaStareSYSt nojYSo-ArnYSe +keCYvij toleS .
98:462     +keCYvij . oj , kuze Cot lydYm !
98:463     +oSvuj ( kok jola SogaleS ) . pYrt tYna kelYn sYm kaj . kO tYj
98:464  ulat , motor ydYr , kuSko kaAS lektYnat ?
98:465     +koCa . +keCYvij . tide +keCYvij . me laCak tYj deket kaAS lektYnna .
98:466     +keCYvij ( SYrgYZeS ) . tau , joltaS-vlak , monden ogYdal ulmaS .
98:467     +koCa . opkYn tYjYm kolten ?
98:468     +keCYvij . uke , mYjYm +tul utaren . Ynde tudlan +opkYn jyStOSokSYm
98:469  onCYkta .
98:470     +oSvuj . opkYn memnan poCeSna +tulYm kolten kerteS . tunam ulo
98:471  CodYra jyla .
98:472     +koCa . CYla ilYS pYta . tugeZe vaSkerak +Elnetlan SiZtaraS kyleS .
98:473  kYzYt tudo gYna mYlanna polSen kerteS .
98:474     +keCYvij . kajYSna vaSkerak +Elnet deke .
98:475     +oSvuj . tYj noenat , , +keCYvij . SiC ymbakem , mardeZ deC pisYn
98:476  kudal koltena . ( +keCYvij pyCO ymbak SinCeS . ) kajYSna !
98:477            SovYC .
98:478            nYlYmSe syret
98:479  kokYmSo syretYse dekoracij . ajdeme sYpan +opkYn pOrtYSkYZO pura .
98:480     +opkYn . xm ! varaS karmYm ok kuCo , manYt . a mYj , +opkYn , kas
98:481  koCkYS deC posna kodYm . mo tYgae - iktat uke ! Ej ! tul ! tYj kuSto
98:482  koStat , aram logar ! '
98:483     +tul ( kojYlalta ) . mYj tYSte ulam , oza !
98:484     +opkYn . kuSto +keCYvij ? ojlo !
98:485  **101**
98:486     +tul . om pale . tudo pYCkemYS nOrepYSte Yle , reSotka SeNgelne .
98:487     +opkYn ( sYren kurZtaleS ) . a kYzYt kuSto ?
98:488     +tul . om pale . mYj malenam .
98:489     +opkYn . aram logar . mYj tYjYn SyetYm pytYralam ! ( tul deke sYren
98:490  miA , +tul SolgYm jYmak puren kaA . ) lek !
98:491     +tul . om lek !
98:492     +opkYn . vuetYm laStYrtem . ( kidSYm tulotYS CYkaS tolaSa ,
98:493  truk SupSYleS . ) ax , tYj , mYjYm kogartYnet ? vydeS tynCYktarem !
98:494     +tul ( lekteS ) . mYj titakan omYl , oza ! moZYC , tarzet-vlak
98:495  +keCYvijYm luktYn koltenYt ?
98:496     +opkYn ( Sonalten ) . nunat tYj gaetak aram logar ulYt . a nu ,
98:497  ojlYza , kO +keCYvijYm luktYn kolten ? ( volYvYCYraNge-vlakYm lupSa ,
98:498  nunYSt , jYNYsen , okna gYC CoNeSten lektYn kaAt . )
98:499     +tul . uZat , oza , kuze nuno tYj deCet lydYt ? tYgeZe titakYSt nunYnak .
98:500     +opkYn , SYp lij ! veret gYC it koZgane ! a mYj +keCYvijYm pokten kaem .
98:501  Elnetlanat yCYm Suktem ! ( kurnYZYS savYrnen CoNeSten kaA . )
98:502     +tul . tetla mYlamat tide pOrtYSto kodas ok lij . CeverYn , +opkYn !
98:503  ( kurZeS . )
98:504           pYCkemYSalteS . ikYmSe syretYse dekoracij . volgalteS .
98:505     +opkYn ( +Elnet ymbalne pOrdeS , kyCYStYZO - Sem ky ) . +Elnet !
98:506  kalase , +keCYvij kuSan SYlYn ? tYj palet , kalase !
98:507     +ElnetYn jykSO . mYj nimat om pale , kaj tYSeCYn , +opkYn !
98:508     +opkYn . tYj CYla palet . ot kalase gYn , vyd kornetYm SyjSO
98:509  kupYS savYrem da tYj tuSan tynCYgen kolet .
98:510     +elnet . aram lydYktYlat . palem gYnat , +keCYvij nergen ik
98:511  mutYmat on ojlo Yle .
98:512     +opkYn . mYj tudYm sadak muam ! a tYlat teve mYjYn pOlekem !
98:513  nal ! ( kym Sua da oNYreSlen CoNeSta . jYrvaS er-vlak lijYt . )
98:514     +ElnetYn jykSO . oj , kuze vaCemYm temda . joltaS-vlak ,
98:515  kuSto ulYda ? polSYza !
98:516  jyk ErkYn-ErkYn lYplana . +oSvuj toleS . tudYn ymbalne +keCYvij den
98:517  +koCa SinCat . Carnaltat , mlandYS tOrSten volat .
98:518     +oSvuj . mYAt kanaltYSaS .
98:519     +koCa . tYSte +Elnet myndYr ogYl .
98:520     +oSvuj . kaena tugeZe .
98:521     +koCa . kaena vele . oSkYlSYla , iziSak kap-kYlem lYplandarem ,
98:522  uke gYn , tyNSYla vele CuCeS .
98:523  truk ulo CodYram jyk-jyan avalta . ur tOrSten toleS . kYCkYra :
98:524  "tul ! tul ! " .  poCeSYZe +meraN kudaleS : " utaraltsa ! tul ! "
98:525  rYvYZ CYmYkta : " memnan poCeS +tul pokta , SYlza ! "
98:526     +koCa . AnlYk-vlak kudalYt gYn , kernak , azap ! opkYn memnam
98:527  onCYlten .
98:528     +keCYvij . joltaS-vlak , ajsta +Elnet deke kurZYna . tudo gYna
98:529  +tulYm lYplandaren kerteS . ( CYlanat kurZYt . )
98:530     +koCa . ajdeme tul deC posna ilen ok kert . no kunam tul osal
98:531  kidYS logaleS , kugu azapYm YSten kerteS .
98:532     +keCYvij . Sogalza ! onCYza , er. +ondak tYSte nimogaj erat uke
98:533  Yl<Ys ! ( CYlanat SogalYt . )
98:534     +koCa . tuSto ESe ik er koeS . mo tugaj ? ( umbakYZe kaAt . )
98:535     +oSvuj . adakat er . +motkoC Suko er .
98:536     +koCa . vekat , +Elnet ENgekYS logalYn . tide , SiZam , +Elnet
98:537  unYkamYn vydSO .
98:538  **102**
98:539     +keCYvij . SYprak lijza ! kolYStsa , +Elnet nelYn Syla . tudYn
98:540  jYNYsYmYZe Sokta . ( CYlanat +Elnet serYS kurZYn miAt , suken SinCYt . )
98:541     +koCa . mo lijYnat , unYkam ?
98:542     +ElnetYn jykSO . polSYza , mYlam motkoC nele ...
98:543     +keCYvij . CYla raS . tYjYm +opkYn pYtaraS Sonen . ( ENerYS kamvoCSo
98:544  kym nalYn kYSkat . pyCO tudYm jolZo dene tYgYdemda. )
98:545     +Elnet (kande vurgeman ydYr lijYn SogaleS ) . oj , kuze Conemlan
98:546  kuStYlgo lijYn kajYS . SylaSta laska . keCYvij , tYj ErYkYSte ulat ?
98:547     +koCa . +Elnet unYkam , CodYranam utaraS kyleS . tYSke +tul toleS .
98:548  tudYm tYj gYna Caren Sogalten kertat . (tul tolYn lekteS , SogaleS . )
98:549     +tul . +keCYvij ! mYj tYjYm muYm . ( +ElnetYm uZeS . ) tYAt tYSte
98:550  ulat , +Elnet ? ( tudYn dek tarvana . )
98:551     +Elnet . Sogal , uSdYmo ! Sogal , manam !
98:552     +tul (Carnalta ) . +Elnet , Camane !
98:553     +Elnet ( tul jYr tolkYnlaZ dene lySka ) .
98:554            male , male , pysO +tul ,
98:555            lydYktYmem ogeS kyl .
98:556            tolkYnem den Erelan
98:557            lYplandaren mYj kertam .
98:558     +tul .Camane mYjYm , +Elnet ! mYj kolem ! ( kamvozeS . )
98:559     +keCYvij . +Elnet , it puSt tudYm ! tudo mYjYn ilYSem utaren koden .
98:560     +Elnet . tYjYm utaren ? tugeZe tudYn ConYStYZo poro seskem
98:561  YlYZYn ?
98:562     +keCYvij . tul , CYnZYmak , poro da mutYm kolYStSo , tudo SkanZe
98:563  poro ozam kYCaleS .
98:564     +Elnet . jOra , tugeZe mYj tYlat ilYSYm pOleklem . no iktaZ gana
98:565  CodYraSte orade kojYSetYm onCYktet gYn , kurYmeSlan malaS pYStem .
98:566     +tul . +Elnet , mYj Ereak tYjYm kolYStaS tyNalam .
98:567     +Elnet . jora . a Ynde - CeverYn ! mYlanem kudYSkem-serYSkem
98:568  pOrtYlman . ( kaA .)
98:569     +keCYvij . a Ynde mYjYn joltaS ydYrem-vlakYm utarYme nergen
98:570  SonaltYman . ( kuE-vlakYm SYmaten vyCka . )
98:571     +oSvuj . opkYnYm seNaS kyleS .
98:572     +koCa . kuze tudYm seNaSYZe ?
98:573     +tul . mYj tYlanda polSen kertam .
98:574     +keCYvij . CYtaltYza , kuE-vlak CYtYrat . kolYda , +opkYn tYSke
98:575  toleS . (jyk-jyan , kydYrCO SergYlteS . )
98:576     +koCa . CYlanat mYjYn terkupSem jYmak Sogalza ! (SlApaZYm nOltaleS ,
98:577  CYlanat tuSko SogalYt , jomYt . tul gYna kodeS . )
98:578     +opkYn ( CoNeSten tolYn vola , ajdeme sYnYm naleS ) . tul ,
98:579  tYj mom tYSte YStYlat ? molan mONgO gYC kaenat ?
98:580     +tul . mYj +keCYvijYm kYCalYnam , oza .
98:581     +opkYn . mYjYn or>eNem kYCalYnat ? peS saj ! muYnat vara ?
98:582     +tul . ESe uke .
98:583     +opkYn . a +ElnetYse Sem kym kO SalatYlYn ? kO +ElnetYm utaren ?
98:584     +tul . om pale .
98:585     +opkYn . tYj ala-mom SYltet . CYnYm kalaset gYn , mYj tYjYm
98:586  Ser temmeSket pukSem . kuE pum koCmet SuES ?
98:587     +tul. SuES .
98:588     +opkYn . teve nine kuE-vlak tYjYn koCkYSet ulYt . ( kuE-ydYr-
98:589  vlakYm onCYkta . )
98:590     +tul . ninYSt ajdeme ulYtYs !
98:591  **103**
98:592     +opkYn . ax , teve kuze ! tYj mYjYn Sydymem Ynet Sukto ? da mYj
98:593  tYjYm ... ( toSka . )
98:594     +tul . namYset SkendYm YnZe puSt , sut logar ! mYj luCo tYjYn
98:595  SuldYretYm koCkam ! ( ojYp YlYZeS , +opkYnYn SuldYrlaZYm avalta -
98:596  SuldYrZo jylen kaA . )
98:597     +opkYn . Orade ! Carne ! mom tYj YStYSYC ? SuldYrem ! mYj SuldYr
98:598  deC posna kolem !
98:599     +koCa ( terkupSYm naleS ) . tuge , Ynde tYlat ilYS pYtYS , +opkYn !
98:600  Ceverlasen kod !
98:601     +opkin ( voStYleS ) . ale vara tYj , SyjSO terYsvoNgo , mYjYm
98:602  pYtarYnet ?
98:603     +koCa . onCYlgoC it kuane , +opkYn ! ( keCYvij den +oSvuj lektYn
98:604  SogalYt ?
98:605     +opkYn . keCYvij ! tol-An tYSke , SotdYmo ydYr ! mYj tYjYm puStam !
98:606  ( keCYvij dek kerZaltneZe , no tYgodYm tudYn vak +oSvuj tOrSta ,
98:607  tupYSkYZo tykYZYm keraleS . )
98:608     +oSvuj . teve tYlat ! ( kySkO nOltaleS . )
98:609     +opkYn . oSvuj , kolto ! Camane mYjYm !
98:610     +koCa . CodYra ENer , tolkYnalt , tolkYnalt , tol tYS volgalt !
98:611            +Elnet-ydYr kurZYn toleS .
98:612     +Elnet . te mYjYm yZYnda ?
98:613     +keCYvij . kalase, +Elnet , +opkYn Ske SakSe paSaZlan kuze mutYm
98:614  kuCYSaS ? mYj gYn tudYm +SyjSO kupYS kudaltaS temlem .
98:615     +Elnet . kelSem . kupYS !
98:616     +oSvuj . mYj tendan SydYmYm SuktaS rat ulam . ( SyjSO kup deke
98:617  kudaleS , CYlanat +oSvuj poCeS kaAt . )
98:618     +opkYn . tul , polSo ! Elnet , utare ! keCYvij , Symbelem , neleS it
98:619  nal ! ( CYlanat savYrnen SogalYt . )
98:620     +keCYvij . kudalte tudYm , +oSvuj !
98:621     +opkYn . puStam ! yCYm Suktem ! uZmem ok Su !
98:622            +oSvuj tudYm kupYS kudalta .
98:623     +oSvuj . ky gaAk vik pundaSke kajYS .
98:624     +koCa . EsogYl uZava-vlakat lydmYSt dene SYplanYSt .
98:625     +Elnet . Ynde , +opkYnYn pYtYmekSe , mYj nine kuE-vlaklan ajdeme
98:626  ilYSYm pOrtYlten kertam . ( kuE-vlak deke miA , tolkYn-kidSYm ryzalta . )
98:627            kajYk-SamYC , murYza !
98:628            kajYk-SamYC , SySkYza !
98:629            pialna peledSe manYn ,
98:630            kelSYmaSYm moktYza !
98:631            kYdYrCO , viAn raSkalte -
98:632            pomyZaltsa , ydYr-vlak !
98:633            opkYn dene kredalmaSte
98:634            seNYS CYn vijna sadak !
98:635  kydYrCO kydYrta . kuE-vlak jomYt , olmeSYSt ydYr-SamYC kYnel SogalYt ,
98:636  CYlanat +keCYvij den +ElnetYm OndalYt .
98:637     +tul . kuze nuno kuanen moStat . mogaj tYSte saj da vesela !
98:638     +ydYr-vlak . kurYmeS tYjYm ona mondo , +Uzo +Elnet ! ( ENerYS
98:639  peledYS arSaSYm koltat . )
98:640     +keCYvij ( oS peledYS arSaSYm +oSvujYn tykYSkYZO Cikta ) . a tide
98:641  tYlat mYj deCem pOlek lieS !
98:642     +oSvuj . mYj tYjYm Ere SarnaS tyNalam , +keCYvij .
98:643     +koCa . ydYr-vlak , CeverlasYme lymeS ik murYm joNgaltarYza .
98:644  tek memnan joltaSna-vlak tySkan kolYStYt .
98:645     +ydYr . muralte , +keCYvij , tyNal !
98:646  **104**
98:647     +keCYvij . muraltena , ydYr-vlak ! ( muraS tyNaleS , CYlan avaltat .
98:648  En pokSelne +oSvuj , +Elnet , +koCa da +tul Sogat . )
98:649            kuku mura kuErlaSte ,
98:650            muro jykSO tYS Sokta .
98:651            muro jykSO tYS Sokta da
98:652            memnan ConYm lYvYrta .
98:653            SySpYk SySka lomberlaSte ,
98:654            muro jykSO tYS Sokta .
98:655            muro jykSO tYS Sokta da
98:656            memnan ConYm lYvYrta .
98:657            CinCe jyla keCYla ,
98:658            keCe jyla CynCYla .
98:659            memnan Conna jylaleS
98:660            Symbel joltaSna lymeS .
98:661     +Elnet . mogaj saj muro ! tau , ydYr-vlak ! da CeverYn kodsa -
98:662  mYjYm muZYr serem vuCa . ida mondo mYjYm ! ( kidSYm ryzalta , kande
98:663  tasmaSke savYrna da kaen jomeS . )
98:664     +CYlanat . CeverYn , +Uzo ENer ! me tYjYm nigunamat ogYna mondo !
98:665     +oSvuj . mYlamat kaAS Zap . CeverYn !
98:666     +CYlan . CeverYn , +oSvuj ! ( kidYm ryzat . +oSvuj +Elnet dek miA ,
98:667  vydYm jyES , vara tudYn sereSYZe vijnen SogaleS . )
98:668     +koCa . mYlamat Ske kornem dene oSkYlman . Ynde SoCmo-kuSmo kudYSkem
98:669  kaem . vet ZapYStYZe +opkYn tide pOrtYm mYj deCem pogen nalYn Yle . tul,
98:670  tYj mYj denem pYrlA ilaS kOnet ?
98:671     +tul . kOnem . CeverYn , joltaS-vlak !
98:672     +CYlan . CeverYn !
98:673     sem joNga . scenYSte +joSkar-+olan kYzYtse gerbSe koeS .
98:674     +keCYvij . a mYlanem +Elnet dene CeverlasaS peS jOsO . no CeverlasaS
98:675  kyleS ! ydYr-vlak !
98:676  keCYvij da ydYr-vlak savYrnat , kidYm ryzat . ymbalne , +Elnet serYSte ,
98:677  syret konCa : ENer pyCO da tul kYEmaltSYla Sogat .
98:678     +keCYvij da ydYr-vlak . CeverYn , joltaS-vlak !
98:679                    +vACeslav +abukaev-Emgak kusaren .

99:1  99 tobik
99:2  ( +onCYko 1990 : 6 ) **105**
99:3  ojlYmaS
99:4  +viktor +gazetov
99:5     +marpa kuva SYmly ijYm Ertalten . Ynde palYnak SoNgemYn : ErkYn
99:6  oSkYleS , SyrgYZO Cot kuptYrgen , ypSO CalemYn , pyjZat kodYn ogYl .
99:7  kyleS godYm kevYtYS mien toleSat , molo ZapSYm mONgYStak Ertara .
99:8  paCerYStYZe koktYn ilat : SkeZe da +tobik lyman pijZe . +tobik
99:9  ovCarka tukYmZak ogYl tYnat , kapSe kugu , SemalgYrak tupan , sup
99:10  oNan , CYmen SogaltYme gaj koSar pYlYSan , kyZgo poCan .
99:11     pijYm kaZne keCYn uremYS lukman . tide somYl denat surt oza Skeak
99:12  koSto . ikana +marpa kuvan tazalYkSe naCaremat , +tobikYm uremYS SketSYm
99:13  koltYS . kastene tudo mONgeS tol<o , omsam udYralYn poCaS jodo .
99:14     +Ynde kaZne keCYn pij kudYveCYSte Sket koSteS . kuZu Zap tYge SujnYS ,
99:15  no ikana +tobik jydlan YS tol .
99:16     kas muCko kuva joltaSYZYm vuCYS , kudYveCYSkat uES-paCaS lektYn
99:17  onCYSto , lymZO denat kYCkYren koSto , no aram . ves keCYnat +tobikYm
99:18  poSkudo kudYveCYlaSte SeklanYS , no jOratYme pijZYm YS mu . kumSo
99:19  keCYnZe kYCalmYmat CarnYS , SinCavyd jOre , ojgYren , mONgYStYZak
99:20  toSkYSto . kas veleS omsa SeNgelne +tovikYn jykSO gaj SoktYS . tunamak
99:21  mien poCYn koltYS - +tobikYm uZo .
99:22     +puro , puro , pagalYmem , - poro kumYl dene SoNgo ydYramaS peleStYS .
99:23     +paCerYS pOr>eN ikSYve puren Sogale , pijYm CYlvYr gYC muCYStarYS .
99:24     - +tobikem kum keCe godsek ukeat , ozadYme pijYm pogYSo-vlak
99:25  naNgaenYt , SonYSYm . kuze tendan kidYS logalYn ? kuze CYlvYrlen
99:26  kertYnda , tudo vet eNYm liSkYZat ok namie ? peS jYvYrten ojla kuva .
99:27     - kudYveCYSte tora gYCak tudlan kampetkYn kYSkenam . vara liSkYZak
99:28  miAS tyNal<Ym . tYge me palYme lijna , pYrlA koStaS tyNalna . +Ereak
99:29  mYjYm tendan pOrt mogYrYS SupSeS . molgunam tudYn poCeSYZe kaen omYl ,
99:30  Ertak Skenan deke  purtenam . taCe tudYn poCeSYZe oSkYl<Ymat , omsada
99:31  onCYk konden SogaltYS , - kalaskalen puYS joCa .
99:32     - lymetSe kuze ?
99:33     - +miSa .
99:34     - +miSa , ajda Sonaltena , onCYkYZYm kuze YStena ? Ynde te +tobik
99:35  dene palYme ulYda , ala tudYm kudYveCYSte kondYStaS kOnet Yle . tunam
99:36  mYlam tudYn verC kan<YsYrlanaS ok perne .
99:37     - jora , tYgaj somYlYm SuktaS mYj Amde ulam , - kuanYS rveze .
99:38     tiddeC vara +miSa den +tobik ESeat tatun ilaS tyNal<YC . kaZne keCYn
99:39  kudYveCYSte vaSlijYt , pYrlA Uarlat , modYt . kastene tudYm mONgYSkYZO
99:40  namien koda .
99:41     - ikana +miSa mONgYStO SinCYlteS Yle . keneta +tobikYn jykSYm kol<j .
99:42  omsam mien poCo .
99:43     - o-o , +tobik tolYn ! puro , puro .
99:44     joltaSYZe optaltYme jykYm puYSat , moNgeS lekte , +miSa ymbak onCale .
99:45  ala-kuS yZmYZYm rveze umYlYS .
99:46     - vuCalte , mYj Cien lektam .
99:47     nuno tYmanmeS +marpa kuvan paCerYSkYZe mien SuYC .
99:48     - +miSa , tYjYm uZYn kondas +tobikYm koltYSYm . tYlat ik somYlYm
99:49  YStYktYnem . ala aptekYS mien tolat Yle ?
99:50     teve vraCYn puYmo kagaz , teve oksa .
99:51     - ajda pYrlA koStYn tolYna , - pij ymbake onCaleS joCa .
99:52  **106**
99:53     aptekYS mien Sumeke , +tobik uremeS kodo . +miSa , kyleS EmYm nalYn ,
99:54  tudYm cellofan paketYS pytYyral pYStYS , yremYS lekte . tobik
99:55  izi rvezYn , kidYSte ulSo pytYrkaZYm ypSYC onCYS , vara tudYm ,
99:56  purlYn , SkeZ deke SupSYl<o .
99:57     - mom tolaSet ? - trukYSto YS umYlo +miSa . - Ske naNgajYnet mo ?
99:58  tuge gYn , na kuCo .
99:59     - +tobik , paketYm EplYn gYna umSaSkYZe iSen , mONgO velYS tarvana .
99:60  paCerYS tolYn SumeSke , ik ganat ok muCYStare .
99:61     - kovaj , EmYm apteka gYC mYj nalYn luktYm , a mONgYS +tobik numal
99:62  kondYS , - umYltara +miSa .
99:63     - koktYnat te molodec ulYda , - ikSYvYm vujZo gYC niAltYS SoNgo
99:64  ydYramaS .

100:1  100 Erge
100:2  ( +onCYko 1990 : 6 ) **106**
100:3  +petr +apkaev
100:4  ojlYmaS
100:5     kYrlAn aCaZYn surt gYC lektYn kajYmYlan ik iAt SuES . rveze
100:6  tyNaltYS ZapYSte SylYkan koSto . kYzYtat , yke-uke da , aCaZ nergen
100:7  ojganen sonalta . Ynde surtYSto pOr>eN kidlYk tYgYde paSa lu ijYm
100:8  temYSe +kYrlA kidYS logale : peCYSte roZYm petYrkala , pum SelYSteS ,
100:9  kyzYm Suma . paSam jOratYme kojYSYZo , kugYrak-vlak ojlYmo gYC ,
100:10  aCaZ deC kusnen .
100:11     aCa kajYmeke , poSkudo-vlak tudYn nergen tyrlym ojlYStYC . iktYZe
100:12  tYge maldale : " tora mlandYS kuZu oksam kYCal kaen " . vesYZe :
100:13  "anAt , ES ilYS Sot ukelan SikSaltYn " .
100:14     pYtartYS ZapYSte iziS CerlYrak ava gYna nimom ok ojlo . kYrlA mo
100:15  Sarna , aCa-ava koklaSte tYgaj-tugajYm uZYn ogYl . nuno koktYnat
100:16  laskan gYna kojYnYt .
100:17     taCat , semYnZe ErtYSYm purged SinCen , ik SonYmaSke Suo : pOrt
100:18  toStemYn , surt-oralte pOr>eN kidYm jodeS . aCij , vekat , tidlan
100:19  lijYn , oksa YStaS kaen . no tunamak +kYrlAn kumYlZo  vaStalte .
100:20  molan aCa idalYk ZapYSte ik serYSYmat kolten ogYl ? avaZ deC tidYn
100:21  nergen Suko gana palen nalaS Sonen , no ala-molan ajmanen , jodYStaS
100:22  okkyllan Sotlen .
100:23     surt-oralte manmaSte , +kYrlA vesYmat SonaltYS . teve mom . Al
100:24  pYtartYS ZapYSte sYlneStaS tyNalYn . saltak gYC tolSo-vlakat onCYCso
100:25  semYn OrdYZkO ogYt kae . teve Sukerte ogYl +jogor +vasli ydYrYm nale .
100:26  kolxoz u eSlan paCerYm pyYS .
100:27     ik keCYn ava nelYn CerlanYS . poSkudo-vlak tidYm vaSke palen nal<YC .
100:28  ikte poCeS vese puren lektYt . ikana kolxoz vujlatYSe +arslanov fel<dSer
100:29  dene pYrlA Ske tol<o . kYrlAn avaZYm bol<nicYS uZaten koltaS polSYS ,
100:30  vara rveze voktek SinCYn , EplYn jodo :
100:31     - Skol pelense internatYSte ilaS kelSet ?
100:32     - a vol<YkYm kO onCaS tyNaleS ? - kYrlA jodo .
100:33     - Sonaltena ...
100:34     - ida kolAne , +vladimir +arslanoviC , polSena , - koklaS purYS
100:35  poSkudo vate . - rveze-vlakat tolaS tyNalYt .
100:36     kolxoz vujlatYSe , Ceverlasen , Ske paSaZ dene uremYS oSkYl<o .
100:37     poSkudo-vlakat , tolYn koStaS sOren , mONgan .mONgYSkYSt lektYn
100:38  kajYSt .
100:39     kastene SkenYn SinCYmYz godYm +kYrlAlap jokrok lie . avaZYn kijYme
100:40  verYm tOrlaS tyNalYn Yle , keneta kypCYk jYmaC serYS kalta-vlak kyvar
100:41  ymbak lektYn vozYC . ikte , vese , kumSo ... mo tYgaj ?
100:42  **107**
100:43  kYrlA OrO . kO vozen ? kidSe palYme gaj koeS . ik kaltaZ gYC serYSYm
100:44  lukto . ludaS tyNale :
100:45     "poro keCe , +marina ! salam lijZe , +kYrlA ErgYm ! tendam kudalten
100:46  kajymemlan Ynde vaSke talukat lieS . pervYj keCYlaSte vozYde ilaS
100:47  tOCYSYm , a vara SYm CYte ... "
100:48     serYS rvezYlan ala-mo semYn SergYn CuCYn koltYS . SinCaZat
100:49  vydYZgYS . tudo umbakYZe ludes .
100:50     " Ynde omat uSeStare , mYnAr serYSYm koltYmem . vozem - aram ,
100:51  ik vaSmutat uke . Cot vueS nalYnat , koneSne , Cot . a mYj gyn SkemYm
100:52  tunamSe orade kojYSemlan vursem ..."
100:53     kYrlA adak CarnaltYS . SinCavyd dene pYrlA nele komYlAm nelme gaj
100:54  SylaltYS . vara mumo serYSYm muCaS marte ludYn  lekte .
100:55     ik Zap tarvanYde SinCa . uSYStYZo SonYmaS pOrdeS : " aCij joNYlYSYm
100:56  umYlen . a mo lijYnZe ? a avaj ? aCijYn ik serYSYZlanat vaSmutYm puEn
100:57  ogYl . molan mYlanem nimom ojlen ogYl ? a poSkudo-vlaklan ? ala uto mut
100:58  lekme deC Seklanen ? "
100:59     kYrlA verZe gYC pisYn tarvanYS . kagazeS vozen SYndYS : " aCij ,
100:60  pisYn tol . avaj bol<nicYSte . kYrlA " . adresan kaltaS serYSYm pYSten ,
100:61  poCtYS lektYn kurZo .

101:1  101 pagalYme ludSo joltaS-vlak !
101:2  ( +onCYko 1990 : 6 ) **107**
101:3     kO ESe 1991 ijYse " onCYko " Zurnallan podpiskYm
101:4  YSten Sukten ogYl , tudo tidYm +marij respublika
101:5  kOrgYStO 22 fevral< marte , a respublika deC OrdYZtO
101:6  15 fevral< marte YSta gYn , memnan izdanijYm 2-So
101:7  nomer gYC nalaS tyNaleS .
101:8     nalza , ludsa marij ZurnalYm !
101:9         * * *
101:10     memnan redakcijYS Suko eN " +onCYkYm " ZapYStYZe
101:11  nalYn ogYna kert manYn voza . uSeStarena :
101:12  ZurnalYm podpisCik-vlaklan redakcij ok kolto , tide
101:13  somYlYm svAz< paSaeN-vlak Suktat . Sandene tY jodYSYm
101:14  En onCYC verYse svAz< otdelenijYSte raSemdYman ,
101:15  Sot ok lek gYn , tYgaj adres dene vozen koltYman :
101:16  424000 , +marij +s+s+r , +joSkar-+ola , +sovet urem ,
101:17  138 , respublikYse svAz<Yn proizvodstvenno-texniCeskij
101:18  upravlenijZe .
101:19  +redakcij .

102:1  102 SoCmo tuvYr
102:2  ( +onCYko 1990 : 4 ) **3**
102:3  roman gYC uZaS
102:4  +vACeslav +abukaev-+Emgak
102:5                         13
102:6     kyZgO Syman ajdeme tide +petrop . SomakYm tarvata , a umbakYZe
102:7  nimogaj kYl-SyrtYm Ske semYnZe ok Sujo . kYzYtat tUr<ma nergen
102:8  mut lekte da SkeZe vigak vYn<YkYm kuCen SinCe , " Ex " da " ax "
102:9  Sokten , kapSYm lupSaS piZe . tYgodYmak +griSalan " a nu , eSare-A
102:10  SokSYm ! " maneS . lOka gYC volen , korka tiC vydYm koStalYn ,
102:11  kapSYm CYvYlta , ugYC kyza , ygYC poCka . tYgodYmak monCaZYmat , SoNgo
102:12  avaZYmat moktal tYde  ok CYte .
102:13     +griSa nojYS . vujZYlan vuZ-Z vele CuCeS . ala pel klenCa
102:14  joSkar araka temdale , ala monCa SokSo aNYrtYS , ala " Evles " da "
102:15  tUr<ma " manme mut-vlak tudYm ulnYktYSt . mo gYnat , ik gana vYn<Yk dene
102:16  pele-pule poCkalten volYS , +petrop eSaren polSaSat lie - toreS-landYS .
102:17  kapSYm kYdaC-pokSeC SovYnan muSkYS dene jYgaltYS , vujZYm Sampun<
102:18  vydeS jYtYrajYS da , ozam vuCYde , CYvYlgen , monCa onCYko lekte .
102:19     - tuSto kok par trusik-majke . keC-kudYZYm Cij , - kalasen uZatYS
102:20  oza .
102:21     - mYj AndarYm vele Cien tolYnam , - SoktYS omsa voSt .
102:22     Sylalten SinCYS . teNgYlYSte , CYnak , muZYr tuvYr-jolaS kiA .
102:23  iktYZ ymbaC solYkYm nale , yStYltO . Ske vurgemZYmak Cien lekte .
102:24  tide gana , utYZYm turgYZlanYde , pOrtYS kajYS . " a vet saj
102:25  ydYramaS tide +nataSa , mom tudo vatYm Sonen koStam ? - truk kyCYk
102:26  pomanZe uSYS toleS . - orade ! - tunamak SkenZYm kidYS naleS . - vot
102:27  podYlmet vujYm kuze pudYrata ... tetla jOrSYn ogYm ! "
102:28     verandYSte lampYCke jyla . ymYr . +petrop tolmeS tYStak SinCaS
102:29  lie . " monCa deC vara kok Sagat tamakYm SupSman ogYl " manmYm
102:30  peS pala , monCa gYC lekmYZ eda Sarnalta , no SkenZYm ik ganat
102:31  kuCen ok kert . kYzYtat piZYktYS .
102:32     pOrt omsa poCYltmo jyk adak tudYm ulo kapge CYtYrYktYS , teve-
102:33  teve kid gYC tamak YS kamvoC . kO lekteS - savYrnen YS onCal .
102:34     s legkim parom ! pujto CYnakak tupYSko En kuStYlgo da leve
102:35  UZYm puale +nataSa .
102:36   **4**
102:37     - tau , - savYrNYde , EplYn neleStYS +griSa .
102:38     +nataSa , vokteCSe toSkalYn , xalat urvaltYZ dene tudYn vaCYS
102:39  jYgalt , ydYk vola .
102:40     pOrt gYC tetla lekSe uke .
102:41     - lenuk ojlen ok pu ? - vujYm nOltale +griSa .
102:42     +nataSan jylYSO SinCaZYm uZo . no mogaj tudo - ojgan , SylYkan ,
102:43  SYde ale tugaAk jomartle - umYlen YS kert .
102:44     - +lena ? xm ! - OkYm SYrgYZale ydYramaS , ik toSkaltYSlan
102:45  volYS , jolYSkYZo tuStak SinCYSe SulYSan kaloSYm Surale , rvezYm
102:46  onCa . - mYj Ske ojlen om kert mo ?
102:47     - + nataSa ! - Seklanen koltYS +griSa .
102:48     - kuze vara jOratYme +lUsiketSe dene ilYSet ? niguze umYlaS ok lij
102:49  nine ydYramaS-vlakYm .
102:50     - me ogYna ile .
102:51     - nu-u ? kojdaren SujdarYS +nataSa . - Camanem tendam ,
102:52  Camanem , korrespondent joltaS .
102:53     - voStYl , voStYl . una , aCat lekteS , kaj sodor ! - monCa omsa
102:54  jykYm kolYn , nurt lie rveze .
102:55     - a mo lydYC ? CeCas vokteket puren SinCam teve . da Ondalam , -
102:56  +nataSa , toSkaltYS gYC volen , veranda onsam poCYn lekte . -
102:57  monCaSte SokSYZYm kodYSYC vara ? - kudYveCYSte SoktYS .
102:58     - Er marte puren kertYda . uf ! - tolYn purYS +petrop .
102:59     - mogYret kanYZe !
102:60     - tau . a tYj monCa poCeS mo tYSte SinCet ? ajda , ajda .
102:61  samYrYk godYm Skem ot perege gYn , veskana poCeS kodat . tunam kYnervujYm
102:62  kerek-mYnAr nuraS tOCO , sadak ...
102:63     surt oza vate-vlak pujto CYnZYmak En Serge unaStYm vuCenYt da teve
102:64  Ynde vuCen SuktenYt : ystembal tiC mogaj gYna koCkYSYm pogen ogYtYl .
102:65  koktYnat koNga deC ystel dek kYC-kuC vele kurZalYt . lenuk ogeS koj .
102:66     - te monCaSkYZe Yneda kae mo ? omsadyr kojkYS sujnen vozo oza . -
102:67  - voC , +griSa , una , divanYS kanalte .
102:68     - tau , mYj monCa deC vara kijYltmaS uke .
102:69     mYnAr jodYC gYnat , rveze divanYS YS voC . koNga vokten pykenYS
102:70  rajgazetYm kuCen SinCe .
102:71     - monCaS , kyleS gYn , Erlat oltena . tunarak purYmo SuES gYn ,
102:72  peljyd deC varat CYvYlgen lektaS lieS , - ojla +meNYza .
102:73     - nu-nu , kugunrak kare teve , - +petrop SiZtara . - avat koleS
102:74  gYn , purta tYjYm peljyd deC vara . peljYd deC vara monCa
102:75  kuva-kugYza-vlak gYna purat , - SYrgYZeS , +griSam onCaleS .
102:76     +nataSa purYS .
102:77     - purto +lenuketYm AlYse monCaS , temla aCa .
102:78     - taCe tudo ala-mo tYgaj , koNga pusakSe gYCat ok lek , - maneS
102:79  izi kovaZe . - ogeSat ojlase . Cerlanenak otYl , +lenuk ?
102:80     - uke , - Eple jyk SoktYS .
102:81     " ogYt pale , - semYnZe SonaltYS +griSa . - molodec , +lenuk ! "
102:82     - +griSa CyCy deC aptYranYSYC mo ? - uES jodeS +meNYza .
102:83     Symlan CodYrik CuCeS : " ala lymYn palYdYmYla kojYt ? "
102:84     - +griSa ErgYm - SyrYm voltYSYla , ojla +meNYza , - ErgYm
102:85  manmYlan it sYre adak . AlYSte tugaj vet . jotSo , poSkudYZo ,
102:86  SkendYnZe - vige ErgYm da ydYrem . +lenuk teve unYkam , da jYlmemat ok
102:87  savYrne unYka manaS . +lenuk ydYrem - i vse ! a vot avaZYm ydYrem manme
102:88  vrema Erten Caj . Ertak lymZO dene ojlem .
102:89     - peS kuZun lYgYrtatet , - maneS +petrop . - monCa deC vara me
102:90  jolaSYm uZalaS Ynena kaj .
102:91     - aj , Suat , - ok Carne oza vate . - +griSa ErgYm , eSan ,
102:92  ikSYvan ulat , mannem Yle .
102:93     - +griSa gazetYm ludmo amal dene CurijZYm pele petYren SinCa .
102:94  kokYraltYS . vokteCSe +nataSa Erten kajYS .
102:95  **5**
102:96     - ane . ulalteS .
102:97     - ikSYvetSe Suko ? olaSte takSe Suko ogYt YSte .
102:98     - koktYn ulYt .
102:99     CarSa SojYlno +nataSa kokYraltYS .
102:100     - ajda , koZgane , - ydYrZYlan peleStYS . - me puren tolYna , -
102:101  koNla jYmalan vydYlkam iSYkten , lekte +nataSa .
102:102     +lenukSYm kid gYC vydalten . tudYZo vujYm saken - +griSa vek ok onCo .
102:103     - kuZunak ida kij , koCkaS SuYn ! - SiZtarYS ava .
102:104     +lenuk den avaZe lektYn YSt Su , pOrtOnCYl omsa jyk SoktYS .
102:105  tunamak ala-kOn jol jykSat SergYlte . omsa poCYlto , da tuSto
102:106  milicioner vurgeman iktaZ kumlo viC iASrak eN kojYlaltYS .
102:107     - lie-ES ?
102:108     CYlan jyk velYS onCal<YC .
102:109     +lena , vurt tarvanen , avaZ kid gYC muCYStYS , tYS-tuS onCale ,
102:110  onCYC koCaZ dek lupSaltneZe Yle Caj , no kojko velYS ik-kok oSkYlYm
102:111  YStYS ma , uke - koCaZe pYrdYZ voktenak kiA - ugYC pOrtYm SerYn lekte ,
102:112  kova-vlak koktYnat umbalne ulYt . tunam tudo , niguS  puraS OrYn ,
102:113  jYNYsalten , +griSa dek tolYn pYznYS , kidSe gYC rualtYS .
102:114     - +griSa CyCy , mYjYm tudlan it pu-u !
102:115     tide syret peSak veselan " lieS ? " manYn puren SogalSe
102:116  milicionerYm vele ogYl , a ulo eSYm OrYktarYS . +griSa Skat tYgajYm
102:117  vuCen ogYl . gazetYm pulvujYS volten koltYSat , A +lenukYm , AvaS-vaS
102:118  SogYSo +nataSa den milicionerYm onCale . SiZeS : CurijZe tudYnat
102:119  +nataSan semYnak A oSemeS , A joSkarga . koNga SeNgelne kymYZ-sovlam
102:120  murYktYlSo +SYmavij kovat onCYk ErtYS . meNYza den marijZe tolSo eNYm
102:121  ogYl , a unYkaStYm Eskerat .
102:122     - Erte , Erte , +leonid +ionYC ! - surt oza pervYAk mutYm lukto ,
102:123  onCaltYSYZYm omsadyrYS viktarYS .
102:124     - poro kas ! - jonYCYn jykSO vik vaStalte .
102:125     - Erte onCYk , laC ystel pogYmYlan tolYnat , vursen or koSt ulmaS !
102:126  - jyStYn mane +meNYza .
102:127     - +ionYC ... +ionYC ... uCastkovYj milicioner ... - +griSan vujYSto
102:128  Somak pOrdeS . - teve kO +ivan-+EvlesYn armijYSte ulmYZ godYm tudYn
102:129  or>eNZe dek koDtYn ulmaS . oNaj , kuSto kYzYt tudo ydYr ? "
102:130     +ijnYC omsadyr pykenYS  verlanYS .
102:131     - unadat ulmaS , - YStale .
102:132     - ulo . unanat ulo . ola gYCak , - SoktYS +meNYza .
102:133     +nataSa , tolYn , +lenam kid gYC vydaltYSat , vieS gaAk omsaS
102:134  SydYren naNgajYS .
102:135     surtYSto SYplanYSt .
102:136     - m-mYj... - +kartuzYm kormYZtYleS +ionYC , tolYn purYmo
102:137  godso veselalYkSe yStYl kudaltYmYla jomo . - teNgeCe +Evles dene lijYm ...
102:138     - purenam mYj taCe tudYn dek , - SoktYS +meNYza .
102:139     SYmavij SaNge kuze tolYn Sogale , tugak ok tarvane . kidYSkYZe
102:140  lopka tarelkam kuCen , vaCYgoCSo solYk keCa , SkeZe omsa velYS
102:141  pYrt tajnalten da SinCaZYmat pYC ok YSte .
102:142     - m-mYj ... tudYm aralen nalme lymeS proSenijYm vozYnem ... -
102:143  +jonYC jOndYmYn kutYra .
102:144     - tYnarYSke SuktYmeke Ynde ... - kelesYrYnrak mane +meNYza .
102:145     - tYgaj proSenijZYm , +leonid +ionYC , palet , mogaj ijYStak
102:146  vozYman Yle ? - truk kYnel SinCe +petrop .
102:147     - mogajYSte ? ... -  milicioner surt ozam aptYranen onCale . - a-a ,
102:148  pervYj sluCaj godYm , manneda ? no mYj tu istorijYm om pale ...
102:149  a kYzYt , mYjYn neltYk , CYlaZat poloZitel<no savYrnen kerteS ,
102:150  - SuA . -  mYj tide pokazanij deC tyrYs SOrlem . da mYj tugakSat
102:151  ik mutYmat
102:152  **6**
102:153  om luk Yle , tudo vet Ske zvonitlen . a teNgeCYZe ... nimo osalat
102:154  lijYn ogYl . uglovnYj paSa pytYnek petYrnalteS , no ...
102:155     - " no " - Zat ulo , koeS ? - +petrop jodo .
102:156     - uke , mYj tide tak gYna ... no paleda , +petr +petroviC , tudlan ik
102:157  profilaktikYm ErtaraS kyleS .
102:158     - profilaktikYm ? mogaj tugaj profilaktikYm ?
102:159     - kutYraS kyleS tudYn dene . uS-akYlZe jotke Sukten . a tidYm te
102:160  gYna YSten kertYda . tudo , paleda ... vot mo , +petr +petroviC ,
102:161  mYlanna tY SotYSto koktYn posna kutYraS kyleS .
102:162     - mYjYn surtYSto sekret uke .
102:163     - m-m ... unadaZe ... sekret ogYl gYn , xe-xe , mogaj somYl dene ?
102:164     - yna somYl dene koSteS mo ? una unala toleS , - CoAn raSemdYS
102:165  oza vate .
102:166     - tugeZe palYme liAS moli ... - truk +griSan velYS onCale .-
102:167  moZYC , kas UZ dene SulaltaS lektYn purena ?
102:168     - mYj ? - griSalan oNajYn vele CuCo .
102:169     - palYdYme eN dene mYjYn surtYStem iktat tYge ok mutlane . -
102:170  +petrop koNga vaStareS oSkYl<0 , koNga saNga gYC tamakYm nale .
102:171     milicioner kYnel Sogale .
102:172     - mYj reza , - +griSa gazetYm nYStYS .
102:173     - zato mYj reza omYl ! - +petrop peNgYdYn mane . - da ! mYj
102:174  unamYm ESe ystel koklaS SYnden Sukten omYl , a tYSte , ponimaeS< li ,
102:175  uZe Ske dekYSt unala yZYt . mYj reza ogYl !
102:176     - nu , vueS ida nal ... mYj udam Sonen omYl ... Ske paleda . te ,
102:177  oCYni , - +griSa vek adak savYrnaltYS , - vaSke ogYda kaj ? tugeZe ,
102:178  vaSlijYna ? +petr +petroviC , poZalujsta , neleS ida nal , mYj ,
102:179  tovatat , ydam Sonen tolYn omYl . Evles SotYStat SonYmaSem Ynem
102:180  vaStalte , - ionYC kartuzSYm upSale .
102:181     - Sogo , +lon<ka , YndYZe ysteltOrYS SiCde kaet mo ? - meNYza
102:182  ydYramaS jylaZYm ok mondo .
102:183     - veskana , kokaj . vajYn kodsa ! mYj dekemat mijYza .
102:184     - Ske tol , ranCen it kaj .
102:185     +omsam +ionYC kuze SYman poCo , tugak SYmanak tyCO . SYmavij
102:186  oknaS kerYlte . kyldYrt , kyldYrt - kok gana SoktYS . urem kapka
102:187  petYrnalte .
102:188     - ajdemYm CurmaS SYndYSe ... keremet ! - SoktYS pervYj gana
102:189  +SYmavij .
102:190     - mYj lektam Yle ... - +griSa OrYn . - mom tudo mYj denem kutYraS
102:191  Sonen ?
102:192     - SuYna ESe tudYn dene kutYraS ! davaj ysteltOrYS !
102:193                         14
102:194     +griSan onCYlan umYlaS lijdYme ik jodYS poCeS vese YlYZeS ,
102:195  kaZnYZe ConYm CYdYrikYn kogarten kolta .
102:196     CYn , +petropYn surtSo Ynde SymYm ok Curiktare , ydYramaS-vlakat
102:197  SkenYStYm tYmatlYn kuCat . +nataSa deC gYn +griSa tYgaj kojYSYm
102:198  vuCenak ogYl Yle . YndYZe uto kukteZ lijSaS ogYl . +laC +lenukYn ,
102:199  milicioner deC lydYn , tuddeke kurZYn tolmYZo , oCYni , oza-
102:200  SamYClan tuSto semYn kodeS . no ava den ydYr kuze monCaS lektYn
102:201  kajYSt , tY nergen iktat mutYm YS eSare .
102:202     +griSam uCastkovYjYn tolYn lekmYZat tunar YS OrYktare .
102:203  tyZvaC kojo : +Evles verC jylen kutYra . raS , +EvlesYn titakSe ulo :
102:204  porAdkYm aralYSe eN vaStareS jySO vuA YlYZYn ...
102:205     vesat SymYm turZeS : jonYC tudYm SYndaS Sonen ogYl , a +ivan-
102:206  +Evles Ske ymbakYZe Ske Cogen . ale vara zonYSto ok gana lijSe
102:207  ajdemYlan ErYkYSte kernak jokrok ? ErYkYSte ilen ok moSto mo ?
102:208  a vet SonenYs : tovatat , Sonen . ok Sono gYn , pOrtYm CoNaS piZeS
102:209  Yle mo ? a pervYj ganaZe , molan tunamZe , +ivan-+Evles tUr<maSke
102:210  vereStyn ? ale tYSte +griSanat titakSe ulo ?
102:211  **7**
102:212     oza-vlak uCastkovYjYm kumYldYmYn vaSlijYC - tidat OrYktara .
102:213  peSak veselan kojYn tolYn purYSo +jonYC Skak ala +lenuklan , ala
102:214  +griSalan verC truk moleme . a mom tudo palYdYme rveze +griSa dene
102:215  kutYraS Sonen ? tudYn tolmYZYm onCYCak palen , ale kYzYt gYna
102:216  uZo da mutlanaS Sonen pYStYS ? " unada ... " jYkSo kojdarYmYla YS
102:217  CuC , a mONgeSla , ZaplYmYla vele SoktYS . a savYrnen lektYn
102:218  kajYmYZ godym +Cekulaev tudYm Camanenat koltYS . no ikte sodYki
102:219  tudYn SonYmaSYm lugYSak : molan +leonid +ionYC tudYm kutYraS yZO ?
102:220  kutYraSak Sona gYn , ves amalYmat muaS lieS Yl<Ys . nu , mutlan ,
102:221  tamakYm SupSaS pOrtOnCYk yZaS ... moZYC milicioner kojYS tugaAk ?
102:222     CYla nine jodYSlan vaSmutYm surtYSto iktYn SinCa onCaltYSYStat
102:223  ot mu , pujto milicij vurgeman eN tYSke purenat ogYl . oza vate-
102:224  SamYC tugak ystel jYr toSkYStYt , +SYmavij gYn ik kymYZSYmak kok-
102:225  kum vere kusarkalen SYndYleS . +petrop koNga vaStareS tamakYm Sup-
102:226  SYn pYtarYSat , kYnel Sogale , Cara kapYSkYZe tuvYrYm SuraltlYSat ,
102:227  vik ysteltOrYS tarvanYS . tYgodYm +griSam vaCYZ gYC tykalten uZO :
102:228     - ajda .
102:229     meNYza oS arka klenCam konden SYndYS .
102:230     - griSa ErgYm , itak aptYrane , mo ystembalne ulo - tamlen onCo .
102:231  utYZYm pogaS YS lij , - meNYza kutYra .
102:232     Umo mom puEn , tudYn deC artYkYm jodYn ot nal , - maneS SYmavij .
102:233     - tYgaj pajrem ystelYm kunam uZememat om Sarne , - YStaleS
102:234  +griSa , onCYkSo Syr kymYZYm SupSYleS . nerYS koptitlYme SYl tam
102:235  pura - tutlo .
102:236     CYnak , kunam +griSa pYtartYS gana tYgaj ysteltOrYStO SinCen ?
102:237  mutat uke , vatYZ dene ilYme godYm CydO lijYn ogYl . pajrem ma ,
102:238  kaNYS keCe vaSeS - on<avat , +lUsAt Ertak mom-gYnat strapaenYt .
102:239  TyrlO kogYlet-moCet duxovka gYC lukmo deC onCYCak pOrtYm tutlo
102:240  puS dene temen . molo tyrlO SokSo koCkYS ystel tiC lijYn ...
102:241     SketYn , eN dene paCerYSte ilYme godYm , +griSa , manmYla , ugYC
102:242  studentYS " savYrnYS " . ik gana kugu miske dene SyrYm Solten SYnda
102:243  da iktaZ kum keCe YrYkten-YrYkten koCkeS . Erdene paSaS kajYme deC
102:244  onCYC CajYm podYleS ma , uke ma... - kunam kuze . keCYvallan
102:245  stolovYjYSto koCkeS . da ESe Sketlan mom tunar AmdYlaS ? AmdYlaSYZat
102:246  nimo dene ... vet +griSa vatYZ deC tugak vYpisatlaltYn ogYl , a
102:247  olaSte yj , SYl , CYve , kolbasa - CYla talon dene . talonZYm
102:248  propiska poCeS puat - vatYZe naleS . pYtartYS ZapYSte gYn sakYrlan ,
102:249  vurgem muSmo poroSklan , SovYnlan talonYm YStYSt - keC-kuze ile .
102:250  jOra , student Sol<YZo  koklan-koklan joltaSYZe-vlakYn uten kodSo
102:251  talonYStYm konden pua , tYge ilYStaS tolaSa +giSa . a teve idalYk
102:252  gYC Sol<o tunem lekteS , student obHeZitij gYC kaA , kuSto ilaS da
102:253  paSam YStaS tyNaleS-Skat ok pale , lieS mo tunam propiskYZe ...
102:254  a +griSalan SkanZe ale niguze vYpisatlaltaS ok jOrO . ojYrlYdegeC ,
102:255  tudYm niguSan ogYt propisatle ...
102:256     +griSa SarnaltYS : tYgaj poAn ystelYm tudo pYtartYS gana , vekat ,
102:257  +nataSan mONgYStYZak gYna uZYn . +nataSa koCkaS AmdYlen moSten da
102:258  motkoCak jOraten .
102:259     SYmavij ystembak Carka-vlakYm konden SYndYS . +petrop tuSko oSYm
102:260  temkalYS .
102:261     - kuCYza , - mane vara , +griSalan kidYSkak kuCYktYS , Skat nale .
102:262     una rveze , Carkam kuCen , ydYramaS-vlakYm Eskera . meNYza vik
102:263  tyrvYSkYZO tuSkaltYS , vara ulo Curijge kuptYrgen kajYS .
102:264     SYmavij CarkaZYm onCYkSo SYndYS , SYrgYZale .
102:265     - ajda , - +petrop ydYramaS-vlakYn kojYSYStYm pala , CarkaZYm
102:266  +griSan dene tykaltYS . - veskanat jyaS amal lijZe .
102:267  **8**
102:268     - te memnan ida onCo , - SYmavij pyken gYC kYnele , kYdeZYS kajYS .
102:269  tuSeC tYgaAk ik Ara Carkam kondYS . tiCmaS ate gYC pelYZYm tuSko
102:270  AstarYS , vara , koNga onCYC pYrt CoZgen SinCYSe Caj kuNganYm konden ,
102:271  kokYtYSkYZat " oS vydYm " temYS .
102:272     - avaj kas muCkYZlan porcijYm YStYS , - maldale oza .
102:273     - mYj kuatlYm jyYn om kert , " +moskva " gYn logarYmak jylaten
102:274  kaA , - YStale SYmavij . a tYgeZe - omat ruSt .
102:275     - nu , +griSa , taCe tudYn jomakSYm kolYStaS Amde lij , - avaZe
102:276  YnZe kol manYn , +petrop EplYn , Syr kymYZ ymbaC vuj nOltalde
102:277  peleStYS . - tYj koC , koC .
102:278     Zap Sukat YS Erte - monCa gYC +nataSa den +lenuk tol<YC . izi ydYr
102:279  CuC ok Sort - nUsla . koktYnat joSkargYSe ulYt .
102:280     - sokSo mo ? - En kugu kova En izi unYkam onCale . - nimat ogYl ,
102:281  SokSo luYm ok tugo , ydYrem-balakaem . monCa , tudo , yz<makYn pel
102:282  SOrZO . monCa ogYl gYn , kugeze kovat taCe marte ila Yle mo ? -
102:283  SYmavij Caj vyd dene jOrYmO ik CarkaZ gYC pelYZ Colo podYlYnat ,
102:284  vernak monCaS puren lekSYla pyZaltYn , CevergalYn . - monCaSke ik gana
102:285  puret , kum keCe ot SoNgem . mYj taCe kum keCYlan SoNgemam Ynde .
102:286  takSe arnAt SuYn ogYl nurYmYlan , mogYr jodaSak tyNaleS gYn , keC-
102:287  kunam oltem , - +griSam tysla .
102:288     - a te kernak puraS oda Sono mo , avaj avaZe ? - +petrop vate-
102:289  SamYCYm Eskera . - mijYza , puren tolza .
102:290     - mYj kornymbaC noenamak , tuSan Cisti ulnem vara , - SoktYS
102:291  +meNYza . - adak teve pel Carkamak podYl koltYSYm , ovYr . Arakam
102:292  yZdYmYla , - voStYlale . - avaj , tYjZe puren tol !
102:293     - monCa kornYeN ogYl , kaen ok kolto , a mYj taCe +griSa
102:294  ErgYmlan ik-momak ojlYSaSem  ulo ...
102:295     CYlanat voStYlal<YC . +NataSa den +lenuk kYdeZYS kaenYt .
102:296     - lenuk , nAmaS tol , - +petropat unYkaZYm yZO . - milicioner
102:297  CyCy deCYnZe molan lydYC ?
102:298     +lenuk koCaZ dek liSeme , +griSa CyCymat EskeraltaS YS mondo .
102:299     - s legkim parom ! - +griSa ala , kYdeZ gYC lektYn , omsadyrYS-
102:300  kYla oSkYlSo +nataSalan , ala izi +lenuklan mane .
102:301     +nataSa YS vaSeSte . omsadYr iSkYSte keCYSe solYkYm nalAt ,
102:302     ugYC kYdeZYS pOrtYl<O , CarSa SojYlan jomo .
102:303     - tYj molan CyCylan ot vaSeSte ? - koCa ynYkaZYm voktekYZe
102:304  SYndYS . - SaNge milicioner CyCy tolYn purYSat , +griSa CyCy kyleS
102:305  lie , a Ynde ...
102:306     - tau , - YStale +lenuk .
102:307     - vo-ot . a molan SaNge lydYC ?
102:308     - tudo ... naNgaA ...
102:309     +lenuk ErkYn kalasYSat , +SYmavij deC molYZo gYna voStYl koltYSt .
102:310     - kOlan kylat tYj ? ! - avaZe kelesYrYn kalasYS CarSa voSt .
102:311     - mom ojlYStat , + nataSa ? - meNYzalan tYge kalasYme jOndYmYn
102:312  CuCo , vitne . - tYgaj torZa mutan liAS jOra mo ?
102:313     - mogaj lijYnam , tugaj ulam Ynde ... - lYZgaNe +nataSa . - ik
102:314  gana sadikYSte lydYktenYt tudYm , milicioner-vlak mut kolYStdYmo
102:315  joCam pogen koStYt manYn , Ynde uremYSte uZmo godYmat kum iASla
102:316  urvaltYm rualten kuCa ... - umYltarYS vara .
102:317     SYmavij CYlam SYr-r SYrgYZ onCa . vekat , tudlan eS tYge kugemme
102:318  kelSenak . no SoNgo kuva vuCYdYmYn ves SomakYm tyNale :
102:319     - mYj tunam , - mane , - kOrgem dene +nataSa ydYremYn syanZe
102:320  vaStareSak Yl<Ym ...
102:321     -kovaj ! - truk kYdeZ gYC +nataSan Cot da kelesYrYn kalasYmYZe
102:322     SergYlte .
102:323     - mo kovaj ? - SYmavij unYkaZYm raS kol<o . - mo kovaj ? CYnYm
102:324  ojlem ogYl mo ? CYn tuleSat ok jylO , vydeSat ok jOrO .
102:325     - kovaj , kYzYtak Carne ! - +nataSa SaNge monCa gYC xalat dene
102:326  **9**
102:327  tolYn Yle , kYzYt peledYSan plat<Ym Cien ; CurijZe CYtamsYrYn ,
102:328  turgYZlanYSYn koeS . - mYjYn nergen tetla SomakYm ik luk . joCa
102:329  omYl tunYktaS . mo lijYn , tudo lijYn .
102:330     - nu-nu , tyNal<YC paCemYS pYZaSYm ! CarnYza ! - meNYzat koklaS
102:331  purYS .
102:332     - +griSa +nataSam ik ganat tYgajYm uZYn ogYl . SYmavij kovan
102:333  tudYn nergen SomakSYm lukmek , +nataSa kYdeZ gYC tuge keneta oSkYl
102:334  lekte , OrmalgYSat . tyrvYm Suen , SinCaZe jyla , a  CurijZe monCa
102:335  gYC tolmYZ deCat Ceverrak .
102:336     - pazar sarYm tyNalaS amalYm om uZ , - +petropat peNgYdYn mane .
102:337  - mo , avaj , molo mutet uke , uZat ?
102:338     - molan uke , mYjYn mut tiC , kolem gYnat , ojlen om pYtare ...
102:339     - tYj , avaj , oZno mYjYmat teve tide veNYlan Ynet pu Yle , -
102:340  uSnYS +meNYza . - a kYzYt SOrtn<O veNe manaSat ot aptYrane .
102:341     - mo CYn gYn , CYn , - lYplanYS , +SYmavij . - +manam : +petrop
102:342  SOrtn<O veNe . no molan vara me CYlan , vrema ErtYmekat , CYn deC
102:343  voZYlYna ? - pYrt kumYl volen , ystembake CarkaZYm SYndYS . - takSe
102:344  tuge tudo : CYnYm kalaset gYn , Ske SoCSetlanat ot jOrO . a vet CYn
102:345  Er keCe gae : ErkYn lekteS . ErkYn YStaltSe paSat laCeS toleS .
102:346     +nataSa kovaZYn lYplanYmYZYm uZYn koraN kajYS .
102:347     - a tYj , +meNYza , keC-mom manat gYnat , mYj taCe +griSa ErgYmlan
102:348  ojlen puEmak . - ydYrZO vek savYrnYS . - tudo knaga-gazeteS serkalYSe
102:349  eN gYn , vige palYSaS . tek pala , molan mYj +petrop gaj
102:350  SOrtn<O veNYlan tYjYm Ynem pu Yle ...
102:351     - vot , avaj , oNaj ulat , - uSnYS +petrop . - SkeZe ojlet - CYnYm
102:352  SYltaS ok jOrO , a SkeZe ymYret muCko tY SomaketYm kYdaC-pokSeC tyet ,
102:353  ik ganat umYltaren kalasen otYl .
102:354     - taCe ojla dYr Ynde , - SYrgYZeS +meNYza . - +griSa ErgYm ,
102:355  kumYlZYmak nal<YC Caj . avaj ! a molan vara Ynet pu Yle mYjYm
102:356  +petroplan ?
102:357     - adak jYCYgaS piZYC ? mYjZe vet ESe kolaS vozYn omYl , molan
102:358  CYlaZYm lYgYrtaten puYSaS ulam ? mom ojlaS , Ske palem , - SYmavij
102:359  sade pel CarkaZYm kidYS nale , pYrt podYl<o . - mYj mom ojlaS
102:360  kyleSYZYm peSakak palem . +griSa ErgYm , tYj ot pale vet , mYj
102:361  ymYrYStem ik eNYm puStYnam .
102:362     - nu , tyNale SudYSYrCYk gaj jYgaS , - peleStYS +meNYza .
102:363     - tYj , +griSa , tudlan it Opkele ajda , - SYprak ojla +petrop . -
102:364  SoNgo oN tugaj : SomakYm kYSken kana .
102:365     +griSalan tide eS utYr kelSa . posnak ydYr-veNe SoNgo avaStYm
102:366  Zaplen moStat . a +nataSan truk torZa lijmYZe ale umYlYdYmeSak kodo .
102:367     koCmo-jymO ZapYSte +SYmavijlan " eN puStmYZ " nergen mutYm YSt
102:368  tyNalYkte . " skat koC , unalanat koCkaS pu " , - YStal<YC . eS
102:369  kOrgYmat tetla YSt pudYrate . SYmaviAt ik terke SYrYm koCkYn
102:370  pYtarYS . vara tudak +griSalan posna tarelkaS ZaritlYme pareNGYm
102:371  opten puYS . onCYkYZo kiAr-pomidor salatYm SYndYS . +nataSa ,mYnAr
102:372  yZYC gYnat , ystel koklas YS SiC . +griSa , tudYm aptYrataS ogYl
102:373  manYn , tauSten , ystel kokla gYC lekte , tamakYm SupSaS pOrtOnCYk
102:374  koZganYS .
102:375     UalgYn ok CuC . ala koCkYS , ala araka kap-kYlZYm tunar YrYkten .
102:376  verandYSte laska , Conlan kan<Yle . petropYn verandYZe tuge Catkan
102:377  YStaltYn , niguSto SelSYm ot mu - port deCat ok ojYrtemalt .
102:378  pelYgYC CulanYm YSten kYdeZlYme . Culan omsa poCmo , tySto pogen
102:379  SYndYme krovat< koeS .
102:380     - +griSa taCeS tetla nimo nergen YneZ Sono , EsogYl +SYmavijYn
102:381  "EN puStmo " nergen kalaskalYSaS SomakSat luCo Erlalan kodSo Yle ,
102:382  Sona . nojYmYla gYna CuCeS . laC iktYm ok pale . kap-kYlZe ale uS-
102:383  akYlZe tYnar Arnen . kYzYt En sajZe , oCYni , teve sade CulanYS
102:384  puren , puSkYdo krovat<YS Sujnen vozaS da vik malen koltaS .
102:385  **10**
102:386  no ik tamakym SupSYn pYtarYS gYnat , pOrtYS puraS ale ok vaSke ,
102:387  verandYn poCmo oknaSkTZe pel kapge lektYn , kas rymbalgYS kyta .
102:388  ugYC tamakYm lukto . AtYrak SogYS . omsa jykYm kolYnat , YS koZgane .
102:389  +oCYni , +petrop tudYm jomdarenat , poCeSYZe tarvanen . sadlan YSat
102:390  savYrne . no vaCYZYm puSkYdo ydYramaS kid tykaltYS .
102:391     - +griSa ! - kumYldYmYn SoktYS .
102:392     - tYj ? savYrnYS rveze .
102:393     - vaStareSYZe , kande plaHYm yStYle kolten , +nataSa Soga . vekat ,
102:394  tudo ala-kuS kaAS tarvanen .
102:395     - kuS tYge tarvanenat ? - jodo +griSa .
102:396     +nataSa ala-mom vesYm kalasYneZe Yle , tyrvYZat tarvanaltYS , no
102:397  rvezYn trukYSto jodmYZo tudYn onCaltYSYS adakat koCo kumYlYm purtYS .
102:398     - a mYj tYlat otCetYm YStYSaS ulam , da ?
102:399     - neleS it nal , mYj tYge Sonen omYl . poZalujsta , kornet pialan
102:400  lijZe , - yNYSeme una .
102:401     +nataSa tudYm turan onCale .
102:402     - mYj SiZam : aCam tYjYm +vanAlan kOra tYS yZYn ?
102:403     - nu , +ivan-+Evles . tidlan ?
102:404     - vara ? nu , vara mo ?
102:405     - vot , ves eN goC tY uverYm palen nalmeSket , luCo mYj Ske
102:406  kalasem : tudo mYjYn mariem lijYn . kum arnA gYna , koneSne , no sadak .
102:407     - iv-an ?
102:408     - da , +Evles . tYj tudYm palenat mo ?
102:409     +griSa nimat YS kalase . jorYSO tamakSYm ugYCat YS piZYkte .
102:410     - prostitle .
102:411     - molan ? - SYrgYZale +nataSa . - tYj mYjYn onCYlno titakan otYl .
102:412  a truk vaSlijYna gYn ... manYt vet , kurYk den kurYk gYna kYzYt
102:413  ogYt vaSlij , ajdeme den ajdeme ... no vaSlijmaSat tyrlO lieS .
102:414  memnan vaSlijmYna toStYm SarnaltaS amalYm ok pu .
102:415     - da-da . no ... orlaSat amalZe lijSaS ogYl .
102:416     - tau .
102:417     - molan ?
102:418     - ...
102:419     - ymYlem . mYj tYgaj nergen uSYSkat nalYn omYl .
102:420     +nataSa ikmagal tudYm tura onCen SogYSat , ErkYn koZganen ,
102:421  toSkaltYS dene ylYk volYS . verande omsam poCo , savYrnaltYS ,
102:422  onCaltYSYZe motkoC kyCYk tatlan rveze ymbalan Sogale . vara truk
102:423  tarvanYS , tYZvak lekte , jomo .
102:424     +griSa tudYn kudYveCe muCko urem kapka deke oSkYlmYZYm YS
102:425  vuCo , pOrtYS purYS .
102:426                         15
102:427     ymYrgorno , " eN puStmo " nergen +SYmavijYn
102:428                kalaskalYmYZe
102:429     - " mYj , +griSa ErgYm , ajdemYlan yCYm YStYSe omYl . yCYlan
102:430  yCYm YSten ilYSe eN En pOrvYAk SkanZe ziAnYm konda . manYt vet :
102:431  izi yCat kugu titakYS Sukta . sadlan Umo tYgaj somYl deC vigemat
102:432  saklen SogYZo . kYzYt tudo YmYm mondYmaSke SuktenYt . Umo mondalte -
102:433  ilYS pYtYS . vYrjolo pYta Yle dYr tYmarte ilYS ; memnan gaj SukSO
102:434  kuva-kugYzaZe Sym kOrgeSYSt saklen kodenYt tudYm . pagYtSe dene
102:435  "vYsmYlla " manYnYt , pagYtSe dene oNYm YreslenYt . mYj iktYZlanat
102:436  ymYrem muCko toreS lijYn omyl . CerkYS koStSYZo - Cerke UmYlan
102:437  kumalZe , meCet<YS koStSYZo - musul<mo UmYlan suken SiCSe , otYS
102:438  lekSYSt tek , lYStaS jYmaC oS UmYm sOrvalen , sortam CyktYSt .
102:439  mYj meCet< vokteC Erten kaen omYl , Erten kaen gYn ,
102:440  **11**
102:441  sadak oNem Yreslem Yle . a vot oto vokteC Suko koStaltYn - Ertak
102:442  Umem peleStem , kum gana oNem Yreslem . Umo tudo ikte , nokumalSYZe
102:443  tudYm Ske semYn uZeS . a kunam tudYm , UmYm , manam , mondaS tyNal<YC ?
102:444  u-uj , mYj tunam teve tYj deCet rveze Yl<Ym dYr . oj , mo YStalte
102:445  sagunam ? UmsaklYZe ! mYjYn teve ydYremat , veNYmat tYneS purYSO
102:446  ogYtYl , mYj Skat , teve iktaZ lu ij lieS dYr , CerkYS mien omYl .
102:447  kornYn kuZuZYm onCYdeak , kaAS kyleS da ... kYzYt Ynde tOvO
102:448  +urgosolaStat nareNge nOrenYS savYrYme CerkYm poCYt mangYC Skota .
102:449  oj , UmYlan tau , UmYm peleStaS tyNalme vrema marte ilen SuktYSYm .
102:450  Ynde ik gana , mien , sortam Cyktem gYn , kolaSat om lyd Yle .
102:451     +petrop veNYm tudo ruS veran eN ogYl , a +meNYzamYm pagYtYStYZe
102:452  Yreslen SYm Sukto - SuCko Yle tunam . a tYvel batammCYd-vlak oZnak
102:453  kreSYnYS logalde kolYnYt . Cij ulYt . mYj vet SoCYnZo tYSeC omYl .
102:454  u-uj , memnan agulYn Ynde puSYZat uke . a oZno , Sarnem , SydO
102:455  kudo deC Sagal ogYl Yle . moZYC , kolYnat +sergeAl manmYm ?  vokten
102:456  rajonYS pura kYzYt . tYveC jolYn kaAS gYn , Er jydym lektYn , kas
102:457  jydlan mien Suat . " vitle nYl yStYS " maneS +petrop veNe .
102:458     +sergeAlZe kYzYt ulo , a tudYn deC kum uStYS umbakYrak memnan agul
102:459  Yle . ESe +nataSan +lenuk gaj ulmYZ godYmak pYtartYS gana mienam
102:460  - latkok surtYm SotlYSYm . vara pYtYS . ogeSat pYte Yle , no
102:461  laCak UmYm mondYmo vremaSte SuZen ij kalYkYm sava dene solYmYla
102:462  solYS .
102:463     vara kolxoz dene aNYrgYSt . vara kulakYm , oj , UmYZat , Sonen
102:464  luktYC . Umo saklYZe , tYgaj samanYm iktaZ-kOlan pyraS . kugu sOj
102:465  kodSo pOr>eNYm pYtarYS ... uSet kaA . agulZYm pytYnek kukuruz saman
102:466  koCko . ovda kargen gYn , Umo kargen gYn - tugaj lie tOvO memnan
102:467  AlYn pyrYmaSYZe . ajdemYn pyrYmaSYZe saNgaSYZe vozaltYn , manYt .
102:468  mYj tidlan om ySane . UmYm mondYmo vremaSte ajdemYn pyrYmaSYTZYmat
102:469  unCYli savYrkalen pYtarYSt , kaltak ! SonYmaSYS ok Su , pyrYmaSYS
102:470  Suat , manYt Yle oZno , a tu vremaSte , pyrYmaSYm toSken ,
102:471  SonYmYStYm YStYl<YC .
102:472     mYj SkemYm AzYkanlan om Sotlo . ydYrem onCYlnat , veNYm onCYlnat .
102:473  AzYkan liAm gYn , Umo tYnarYSkeve ilaS ok pyrO Yle . a vot ik
102:474  eNYm , sodYki , UmonCYlno , puStYnam . tYj , +griSa ErgYm , it Or
102:475  tYge manmYlan , mYj tidYm Ynde ydYrem dene veNYmlan pervYj ikSYvYSt -
102:476  +semon - SoCmo godsek ojlem . onCYCSYm ok lij Yle . no yCYlan yCYm
102:477  YStenam manYn , sadak om Sono.
102:478     vot man<Ym SaNge , kolxoz vrema tyNale . kolxoz vrema ...
102:479     +griSa ErgYm , umYlenak kolYSt , mYj ajda SoNgo vuem dene onCYC
102:480  kalasYSaSYm poCeS kalasen kertam , poCeS ojlYSaSYm pOrvYAk luktYn
102:481  pYStem gYnat , Cisti pramajYmak gYna ojlem . vot , man<Ym , kolxoz
102:482  vrema tyNale . oj , kuze gYna YSt mokto sade kolxozYm ? ! a kO
102:483  moktaZe vara ? onCYCSYm , ilYS pramaj kajYme godYm , CaragutanYn
102:484  koStSo-vlak ! jolko-vlaklan kolxozYm Sonen luktyC . Sonen luktaSYZe
102:485  tudo CaragolA-SamYCYn uS roZYn , no samoj jolkoZo tudYm muren-SySken
102:486  kYCkYrYS . mYjYn aCaj gaj aram logar da araka
102:487  logar-vlak ! Ske aCa nergen tYge ojlYmYm iktaZ gana kolYnat mo ,
102:488  +griSa ErgYm ? to-to , uke Sol . a mYj teve ojlem . tidYm AzYklan om
102:489  Sotlo . AzYkan-vlak +t+u+n+a+m  Yl<YC . no SukYSt vara , AzYkYStYm
102:490  kasaren kertde , vujYStYm kuSan gYnat pijlan nultaS pYSten kodYSt .
102:491  sade AzYkan-vlaklan verCak Umo mYlanna sOjYm koltYS dYr .
102:492     Umo manam da iktYmak ojlYde omak kert . Skenan Al gYCak Yle ik
102:493  rveze , kolen Ynde tudo . olaSte tunemeS Yle . ik gana tolYn , Al
102:494  kalYkYm orol pOrtYS CumYrYS . i mom ojlaS tYNale vet ? ! USet kaA -
102:495  " Umo uke " da " Umo uke " ... pel Al , tudYm kargen , orol pOrt
102:496  gYC lektYn kajYS . avaZe SortYn-SortYn sOrvalYS-it okmaklane , it
102:497  iserlane , Umo karga ! a kargYS vet . tunamak . kok keCe YS
102:498  Erte-agul ymbak taul mardeZ tolYn vuzale . vot mutemlan , moZYC ot
102:499  ySane , +meNYza ydYrem deC jod : tudat kalasa . taul mardeZ tugaj
102:500  ozYrkan Yle ,
102:501  **12**
102:502  Sonet , ulo agulYm savYren pYSta . uke vet , iktYn pOrtSO ziAnYm YS
102:503  nal , a sade Umo vaStareS kuktYSo rvezYn avaZYn pOrt levedYSYZYm
102:504  pakCa SeNgeke SumeS naNgaen Solen . vot tYj , Umo uke , man ! teve
102:505  tYlat Umo uke ! vYsmYlla , poro kugu Umo ! ..
102:506     vot tYlat kolxoz , vot tYlat Umo uke ... kolxoz man<Ym da , Ynde
102:507  iziEm godsYSkak kusnem gYst . umYlet , Sonem . tYj pramaj gYna
102:508  kolYSt , sere tidYm-tek palat . oZsYm ot pale gYn , onCYkSat sajYn
102:509  ilen ot kert , manYt . oZsYm vige pramajZe dene palYman . +lenuk deC
102:510  iktaZ kok paCaS kugurak Yl<Ym dYr . SOrYn kajYSe izi pOrtna uldaleS
102:511  Yle . tYgaj kugYtan pOrt gaj kYzYt iktYn monCaZat uke . levedYSeS
102:512  konSudo kuSkeS . aCaj kyrYn kYSkaS ok pu . " Ara kinde kuSkeS ! "
102:513  maneS Yle .
102:514     CYnak , konSudo nOSmO SuESat , avaj mYjYm tuS kyzYkten kolta .
102:515  vot tunam ESe german sOj tyNalYn ogYl Yle , a mYj iktaZ latkok iAS
102:516  gajrak CuCam . tYj , veNe , kolYStat , uke , veNe ? tYj , veNe ,
102:517  mYjYm taki izemdYkten serYktenat , mYnAr pensijYm nalde ilenam dYr
102:518  zakon vojnCa ...
102:519     kuSan CarnYSYm ? a , kyzYkten kolta mYjYm avaj pOrtvujYS kyrYn
102:520  voltem konSudYm . oj , mYnAr konSudo kindYm koCkaS logalYn ! ..
102:521  Umo saklYZe ! mYj aCAj-avajYn En kugu da ik ikSYvak gYna Yl<Ym .
102:522  mo Sarnem , avaj Ere merCen ilYS . AvYk tugaj - monCaS purYmo godYm
102:523  OrdYZ luZo Salt koeS , kaltak ! mYjYn poCeS avaj kok gane kolYSo
102:524  ErgYm YSten - tudlan aCaj peS kYren ,manYt . Sarnem , vara Conan
102:525  ydYrYm YStYS . monCa gYC kYlYmde pyCSO kuvaj dene tolYn purYSt
102:526  gYna , taCat kolam , vik jodo ?
102:527     - mlandYlYk , uke ?
102:528     avaj SortYn koltYS . mYj tunam palen omYl - mogaj mlandYlYk lijSaS
102:529  aza ? ErgYm vuCen ulmaS aCaj . mom YStYneZe ulmaS artYk mlande
102:530  dene - ala . ulYZYmat pytYn< yden-pogen ok kert Yle . imn<Ym CodYraSte
102:531  pirYlan pukSen , jySO parazit . pOrvYj , avajYm marlan nalmekSe ,
102:532  aCaZe da izaZe mon< polSenYt tudlan , no Ertak jyYn , jolkYS
102:533  kajYmYZlan vara tudYm SOrYnat onCalYn ogYtYl . vot kuveC nuZna
102:534  krest<Anik lektYn tOvO . a vara kYCkYrYSt punak - kolxozYm ,
102:535  kulakYm Sonen luktyC ...
102:536     avajYm tunam SyStO SOrmYC kYl dene kuze kYrYS ? ! avaj , azaZYm
102:537  avYren , olYmbak kumYk vozYn kiA , a tudo - lupSa-lupSa ... mYj
102:538  ik lukYS pYznenam , SortYn Arnenam - jykem pYten . kolYS tudo aza
102:539  kum keCe gYCak ... yz<makYSte kijYZe SuZo ! .. ( SYmavij araka
102:540  CarkaZYm tajYS , kyvarYS CyCYktYS ) . avaj vara oSo-joSkarge Ceret
102:541  dene agul sajYn kudalYStme vremaS pYtYS . SuZo tudlanat . molan
102:542  pYtYS ? ik sorYkna Yle - tudYm saltaklan YneZ pu ulmaSat , lyenYt .
102:543  vot iktYm om Sarne - mogaj saltak lijYn tudo ? SykSO vurgemanla
102:544  CuCeS . vot kYzYt kinom da mojn onCYktat - joSkar saltak-vlak at<-dva
102:545  CaSt koStYt . no memnan dene tunam tugaj ogYl Yle vet . teve
102:546  agulYS oSo-vlak purat - imn<YSt tugaj taza , mogYrZo CYmalt Soga ,
102:547  taven gYna kaAt . a imneSkYZe mogaj ulYt Yle ! CYlan Catka vurgeman ,
102:548  potCanYtYn ulYt Ynde , ikmanaS . ruSlat ojlen koltYSYm teve . nuno
102:549  Ertak "patCanis< , patCanis< ! " manYt YlAt , Sarnen kodYnam .
102:550  surt eda purat , koCkaS mom gYna ogYt luk - SYl , koC , sakYn
102:551  konserve . a vot joSkar saltak-vlak tolYn purat , SykSO vurgemYSt
102:552  sYrve-sorvo keCYlteS , pYrt tarvanat , koCkaSYSt kukSo kurika da
102:553  mojn vele ... Al kalYk deC " imenem +sovetskoj vlasti ! " manYtat ,
102:554  mom gYna koCkaS lieS , vige nalyt Yle . no porAdke dene pujto
102:555  kagazYm seren puat ... oSo-vlakSe jodYn ogYt Sogo Yle . kymySkam
102:556  jyaS gYn , oSYZat , joSkargYZat ik iAk lijYnYt ... vot kudYZo
102:557  lyen koden avajYm sade SorYklan verC - AzYkYm om nal ymbakem om pale ...
102:558     poSkudo-vlak polSYmo dene tojYSna avajYm . aCaj tu vremaSte ,
102:559  rekrut deC SYlYn , Ertak CodYraSte ilen . zerCir , znaCit .
102:560     +marlan mYj peS varaS kajYSYm . tunam mYjYn taNaS-vlakYn
102:561  **13**
102:562  +lenuk deCat kugurak ikSYvYSt Yle Caj . mYAt kaen kertam Yle tudo
102:563  onCYCat , +Erkij kuze gYna YS sOrvale ... tudlanak kajYSYm varaZYm .
102:564  no +ErkijYn aCa-avaZe memnan gaj nelYn ilenYt mo ? +ErkijYn aCaZe ,
102:565  izaZ den Sol<YZo magul tyrYStO kum surtYm pYrlA CoNenYt . SYm
102:566  imne kum surtlan , uSkal tuleCat Suko , sOsna , SorYk , Uto ...
102:567  Sotlen ot pYtare . a kuze nuno paSam YStenYt ? Er jydYm kuralaS

102:568  kaAt , kas jydYm tolYt . tele goC pasuSko terYsYm SupSYktat .
102:569  kyty nare ikSYvYSt Yle . iktat modYn koStYn ogYl . mo Sarnem ,
102:570  ik ganat ik somYlYStYmat eNYm tarlen YStYkten ogYtYl . +Erkij mYj
102:571  deCem kok telYlan kugurak Yle . Erta-ak mYjYm Eskeren . iziEm
102:572  godsek . kuSan vaSlijYna - kinde SultYSYm da mon< pua . SYStan
102:573  myjYm putYrak jOratem Yle . Ex , teve jYlme muCaSkemak tamZe tol<o ! ..
102:574  nu , jOra , vueS Sumekem , vik marlan lektaS jodo . ik kasYm ik
102:575  toSkemYSte Sogen onal . lydYnat koltYSYm . tugaj surtYS mYj gaem
102:576  or>eN kuze mien pura ? kO purta ? verne Sonenam ulmaS . +Erkij
102:577  kunam mYjYm nalaS SonYmYZYm kalasen , aCa-avaZe tul deC lydmYla
102:578  SOrlenYt . ulan eS gYC ydYrYmat temlenYt , a +Erkij - surt gYC
102:579  vele lektYn kaA , ogeSat kutYro . mYj dekem SYpak toleS , mYj
102:580  pokten koltem . iktaZ kud-SYm ij koSto vet kaCYmarijYSte .
102:581  mYjYmat putlaS tolYnYt , ves Al gYC , kok gana . +Erkij , tidYm
102:582  kolYn , mYjYm vaSliAt , mane :
102:583     - kaet gYn , mYj taCak piktaltam !
102:584     SYm kaj . ikana tudo tol<o da kalasYS :
102:585     - mYj kajYSYm , - maneS .
102:586     - kuSko ? - pYkSe jodYm .
102:587     - mONgO gYC , - maneS . - jOrSeSlan . keC omaSYm YStena da
102:588  ilena pOrvYj vremaSte , mo taCe keCe gYn tYj vatem liAt .
102:589     ErkijYm pokten tol<YC . me SYlYnat kurZiena Yle . no avaZe tuge
102:590  SorteS , tuge SorteS - CamanYSYmat . vigak " SeSke " da "SeSke "
102:591  YzgaS piZe . " it sYre gYna " , maneS ... voStYlCYkYn CeCeS dYr
102:592  tYlat . a vet tuge kelSYSt . no me sadak posna lekna . mYjYn
102:593  SkemYnat jySO aCaj dene ilen Ser temYn , ox , kuze temYn Yle ! ..
102:594  vot , Ynde SuYm Caj kolxozYSket .
102:595     mona Yle memnan tunam ? Ex pOrvYAk +ErkiemYn kid-jolZo Yle .
102:596  tugaj kid-jolYm kYzYt Sagal muat - +petropem , veNYm , tYj +ErkiemYm
102:597  uSeStaret . paSa tudYn kid jYmalnYZe jylen Sogen . aCaStat polSYSt
102:598  tudo pOrvYj vremaSte . Yle memnan pOrt - veNYn deC izirak , koneSne ,
102:599  kalt Yle , viCa , monCa - CYla u . imne ikte , ySkal ikte . molo
102:600  tYgYde vol<Yk , Uto . kum ij poCela kum ikSYvYm YStYSYm . meNYza
102:601  En kugu . viC-kud iASrak , +lenuk gajrak ikSYve . ESe Erge den
102:602  ydYr . +Ervij den +Ervika . oj , kijYme verda puSkYdo lijZe ,
102:603  ikSYvem-SamYC ! SuZo tYlanda vigelandat ! SuZo , +Ervij , +Ervika !
102:604  om Sort taCe , oZno Cot SortYnam , Ynde tYlanda pYrCe SinCavydemat
102:605  kodYn ogYl , Ynde Sortmem SuES gYnat , SortYn om kert . ida sYre ,
102:606  ikSYvem-vlak , aCaZe . ida sYre mYlam . setYCnik den upolnomoCYn-
102:607  vlaklan sYraS kyleS . kuze tolYn purYSt nuno memnan surtYS ? oj ,
102:608  UmsaklYZe !
102:609     setYCnik , man<Ymat , SYC umYlo Caj , +griSa ErgYm ? tunam ola gYC
102:610  kolxoz sajYn kolxozYm pOltaS pujto setYCnikYm koltYlYt Yle .
102:611  kuze-kuze ? trisa ... tYsnik ? aj , Sajtan , jYlmem todYlat . me
102:612  setYCnik manYna Yle . +petrop veNe tYge ojlYmemlan nerYm SujYS teve ,
102:613  setYCnikYm vursemat . om sYre , manat ? Ertak tuge manat da , kak
102:614  tY verYS ojlen Suktem , srazu tyset vaStalteS . aj , ojlYStat , om
102:615  uZ mo ? mYj parem ilen onCo , vige eNYm voSt uZaS tyNalat . mogaj
102:616  tudo setYCnik ? memnan dene setYCnik surt eda vol<Yk-malYm pogen
102:617  koStaS da arakam lOkaS pala Yle . a kulakYm Sonen lukmek , rajon
102:618  gYC kok upolnomoCYnYm konden . onCYC Ertak ik eN-vlak tolYt Yle .
102:619  oj , vyrjySO kaSak ! ik gana iktYZ olmeS vese tol<o . tetla tudo ik
102:620  dretat YS tol , no tunam tolYn Yle . laC memnan Ceret SuYn ulmaS
102:621  tunam . u-uj , SuCko ajdeme tudo ! UmYm vara mYnAr sOrvalYSYm - iktaZ
102:622  koStmo korneSYZe vujgoNgYraZYm pire nultYZo manYn . SudYSem Suo . So

103:1  103 serYS-vlak kalaskalat
103:2  ( +onCYko 1990 : 4 ) **55**
103:3  poro keCe , joltaS-vlak !
103:4     20 ij lieS +poSkYrt El gYC kajYmemlan , tetla " onCYko "
103:5  ZurnalYm uZYn omYl . " +ural<skij raboCij " gazetYSte marij zurnalYn
103:6  tyn redaktorZo +a . +timirkaevYn reklamYZYm uZmek , mYAt tY izdanijYm
103:7  nalaS tyNal<Ym . pervYj zurnalYm nalmek , peS OrYm , komZo vaStaltYn
103:8  ogYl . +mariem " zavidnoe postoAnstvo " vel mane .
103:9     " perkan lijZe ! " pOlka peS saj ydYramaS-vlaklan , a pOr>eN-
103:10  vlaklan mom temleda ? nunYmat mondYman ogYl dYr ? mutlan , +marij
103:11  kundemYse AlYse pOrtYm fotografirovatlen koltYza . moZYC , vatYZe
103:12  tutlYn pukSYmek , marijZYnat pOrtSYm sOrastarYmYZe SuYn kolta .
103:13     marij poEt , pisatel<-vlakYn lymYSt dene +joSkar-+OlaSte
103:14  uremYm lymdYmaS ukelYk - mYlanem ok kelSe . kuze tYgaj ilYS marte
103:15  ilen SuYnda , marij podo-vlak ? vet +miSkan selaSte +AnYS +Alkajn
103:16  urem ulo ( 20 ij oZno Yle ) .
103:17     Ske ZapYStYZe ZurnalYse roman-vlakYm kuanen ludYna Yle . UZo
103:18  p<esYm Al klubeS molYn onCYktenna . Ynde tYgaj ilYS mondaltYn .
103:19  dramaturg joltaS-vlak , vozen SogYza kYzYtse ilYS nergen saj p<esYm .
103:20  YdYr-rveze-vlakYn SymeSYSt tulYm CyktYza . Zurnal gYC kalYk
103:21  deputatda-vlak nergenat palYme SuES . +s+s+s+r kalYk deputat-
103:22  vlakYn ikYmSe s>ezdYSt godsek +CemodanovYm ,+aleksandrinYm Sarnem .
103:23  marij ornament-vlakYmat fotorgafirovatlen kolteda gYn , uto
103:24  ogeS lij Yle . taza lijza !
103:25                            +U . +Akovleva , +sverdlovsk ola .
103:26       pagalYme " onCYko " Zurnal redakcij , redkollegij Clen-vlak !
103:27     mYj CYladamat SokSYn salamlem . tendan izdanijYm AtYr ij onCyC
103:28  nalam Yle . vara Suko Zap SYm lud . kYzYt , kok ij lieS , ugYC
103:29  podpiskYm YStenam , jOraten ludam . mYlam utlarakSe roman , povest< ,
103:30  ojlYmaS , oCerk kelSat .
103:31     ZurnalYn tenijse ikYmSe nomerYStYZe marij uCenYj +k . +a . +Cetkarev
103:32  nergen ludYmat , SkemYnat jomak-vlakYm vozYmem SarnaltYSYm . " +axmet "
103:33  da " +kremga " lyman jomak-vlakYm 1958-1959 ijlaSte poEt +ivan +osmin
103:34  lymeS koltenam Yle . tudlan nuno peS kelSenYt .
103:35     kraeved +g . +zajnievlan 50 ij temmYm Zurnalda gYC palYSYmat , tudYm
103:36  tide keCe dene SokSYn salamlYme Suo . tudo vet memnan +pynCer AlYSte
103:37  fel<dSer lijYn YSten .
103:38     ikmanaS , Zurnallan tYgaj oj : utlarak vozYza usta marij eN-vlak
103:39  nergen !
103:40                  +andriAnov +larion +andriAnoviC ,
103:41                  +baSkir +a+s+s+r , +miSkan rajon , +pynCer Al .
103:42          saj ulYda , pagalYme joltaS-vlak !
103:43     tendan deke adakat seraS logale .
103:44     kokYmSo nomerYse " onCYko " ZurnalYSte ( tenij lekSe ) +zvenigovo
103:45  rajonYso +akreev joltaSYn stat<AZYm ludmeke , uSeS vozo , tudo
103:46  +evangelij nergen uSeStra . oCYni , +evangelijZYmak kusaren savYktYme
103:47  ogeS kyl ( " +onCYko " religioznYj Zurnal ogYl vet ) , no oZnYso
103:48  lYvYrge marij mut dene kumalme da CoklYmo mut-vlakYm , adak syan godYm
103:49  rveze muzYrlan sugYn< mutYm kalasYme , azalan lym puYmo godYm da mon<
103:50  ojlYmo mut-vlakym peCatleda gYn , saj lieS Yle . vet tYgaj sobYtij
103:51  godYm nYZYl marij jYlme dene kYzYt nigOat poro mutYm kalasen ok moSto .
103:52  kalasaS tOCYSYZat pele-pula ruSla da marla , a memnan dene ESe tatarla
103:53  ojlen pYtarat . marij jYlmYna puaN pYten , sandene kugurak-vlak
103:54  ( Ynde nuno Sagal kodYnYt ) porYn peleSten moStYdYmo eNYm " pu jYlman
103:55  manYt .
103:56  **56**
103:57     tYgaj kumalme mut-vlakYm peCatlaS jodmo kumYl UmYlan ySanYme gYC
103:58  ogYl lekteS ( mYj SkeZe ateist ulam ) . a oZnYso kart kugYza-vlakYn
103:59  ustan kutYren moStYmo jYlmYStYm palYme SuES .
103:60     CeverYn . SokSo salam dene
103:61                            +tanakbaev +a. +i. , +baSkir +a+s+s+r
103:62                               +Belebej rajon , +akkain Al .
103:63          marij jYlmYlan - gosudarstvennYj statusYm
103:64     +baSkirij gYC +marij ElYS , Ske jYlmet dene rakatlanen ojlasen
103:65  tolam manYn kuanen Sonen miet gYn , peS joNYlYSaltat , Ske naciet
103:66  verC Con korSten tolat . +marij jYlme dene kutYraS voZYlYt , joCam
103:67  SoCmo jYlmYlan ogYt tunYkto , a radio den televidenijZe marij
103:68  peredaCYlan tugaj kyCYk ZapYm puat , ynala tolSo eNlan delikates
103:69  gae vele CuCeS .
103:70     tyN vujlatYSe-vlak koklaSte marijYm Sagal uZat , sadlanak
103:71  tendan dene nimogaj marij jYlme verC propaganda uke . neuZeli marij
103:72  kalYkYn Ske nacijZe verC ConZo ok korSto ? a vet nacional<nYj
103:73  SiZmaS ok lij gYn , nacij peledYn ok kert . vet molo kalYk Ske
103:74  jYlmYZ dene kuanen voZYlde ojlasa . mutlan , baSkir kalYk Ske
103:75  +baSkirijYStYZe peS Sagal gYnat , tudo Ere radio , peCat< ,
103:76  televidenij goC Ske jYlmYZ dene ojlasa , potomuSto tyN vujlatYSe-
103:77  vlak baSkir ulYt . ySanaS nele : marij ogYl vujlatYSe eN marij
103:78  jYlme verC Soga mo ?
103:79     SoCmo jYlmYna gosudarstvennYj statusYm naleS gYn , meat , molo
103:80  respublikYse marij-vlak , Ske jYlmYnam ogYna mondo Yle . Conna
103:81  korSta , kunam memnan marij joCana-vlak Ske jYlmYStYm ogYl , a
103:82  molo kalYkYn jYlmYZYm tunemYt . vet memnan dene sYlnYmut kniga ,
103:83  uCebnik , gazet-vlak marij jYlme dene jOrSYn uke ulYt , manaS
103:84  lieS . tenij +baSkirijYse ola SkollaSte ( AllaSte uZe Sukertak )
103:85  baSkir , tatar jYlmYm 1 klass gYCak tunemaS tyNal<YC . memnan
103:86  marij , ruS , CuvaS , udmurt joCa-vlak tatar den baSkir jYlmYm
103:87  tunemYt . +marij respublikYSte tYge YStaS ogeS lij mo ?
103:88     marij kundemYsekalYk , mom te vuCen ileda ? CYnakat mo marij
103:89  kalYk nacional<nYj nigilizm dene Cerlanen ? tugeZe manaS lieS ,
103:90  te sOrasen ileda En lavYran , En nele paSam YStaS , " marij
103:91  EtaZ " dene kelSaS ? me , baSkir marij-vlak , tYgaj dene ogYna
103:92  sOrase . pomYZaltaS Zap , marij kalYk ! memnan SoCmo jYlme
103:93  verC marij kalYk ok Sogo gYn , kO tudYn-vlak verC Soga vara ?
103:94      +baSkir +a+s+s+r , +tujmaza ola
103:95                              +f . +al<makaeva , +z . +ibaeva ,
103:96                              +g . +bulatova , +tansarin

104:1  104 u kurYm dek liSke toSkalme
104:2  ( +onCYko 1990 : 4 ) **57**
104:3  +gennadij +sabancev
104:4           CoAm , SoAm - mogae SYlSYm
104:5           kOrgYStYna me aSnenna ?
104:6           latSYmSYn ogYl , kumlo SYmSYn
104:7           Conna den SoCSYSt lijYnna .
104:8           kalasYza mYlam , kuSeCYn
104:9           tYgaj torZalYk ilanen ?
104:10           Sonet da ... Sym SeleS pokSeCYn ,
104:11           ikSYrYmYn ok kert pYrtken .
104:12           tu ZapYm nimoat ok yStYl .
104:13           Sym ok yZ oZsYla muraS ,
104:14           vet ulo kalYkYm kytySkO
104:15           tOCenYt poktYl CumYraS
104:16           mondaltYn : kaZne vet - +ajdeme ,
104:17           Ske Con ojgan , kugeSnYSan
104:18           - temda gYn jOsO , polYS dene
104:19           CYlan kidnam SuAltYman , -
104:20           kargaltyn Yle . SoCo tide
104:21           kugeze oj uES kugun .
104:22           me puEna latSYmSYS kidYm
104:23           u ZapYn kykSYt gYC arun .
104:24           me puEna kidnam . no tuSko
104:25           sadikte - kumlo SYmSe goC ...
104:26           nigunamat Symna ok luSko ,
104:27           tu pagYt ymYlYS ok voC .
104:28           u kurYmYn SomakSe dene
104:29           yStYlalteS CoA , SoA ...
104:30           latSYmSYn bronevik gYC +lenin
104:31           Ske kidSYm mYlanna SuA .
104:32           **58**
104:33           marij koncert
104:34           ASkata kap-kYl den
104:35           mom gYn ogYt tyrlO
104:36           scenYSte CyCkalSe
104:37           ydYr-rveze-vlak :
104:38           pujto olYk lapYS
104:39           volYS jyksO yrO ,
104:40           pujto mYjYm yZYt
104:41           ikvereS umbak .
104:42           kaZnYStYm palem mYj
104:43           Altak SkemYn semYn :
104:44           paSaStat , modmaSte -
104:45           poro talantan .
104:46           a mogae vijZe
104:47           tide muro semYn :
104:48           sugYn<len kodalYn
104:49           SySpYk-palantaj .
104:50           mYlanna u pagYt
104:51           pOlekla u murYm .
104:52           taCe uSYS nalYn ,
104:53           mondena Erla .
104:54           tide Caple semYm
104:55           ok jomdare kurym ,
104:56           SokSo SylYS semYn
104:57           EplYn arala .
104:58           ale tide SonYS
104:59           laC Con-kumYl vele ,
104:60           ale SkemYn mutYm
104:61           arvala kYSkem ? -
104:62           Ynde SuErakYn ,
104:63           tYmYk UZYm SelYn ,
104:64           jyklana modmaSte
104:65           AlYn kas urem ...
104:66           koCanan jylaStYm
104:67           tukYmna ko Sarne .
104:68           A vara me pokYr ,
104:69           sokYr ulYna ? -
104:70           onCalam mYj scenYS -
104:71           Ynemak ySane
104:72           tide SonYSemlan .
104:73           teve - tukYmna !
104:74           kandara Sym-kYlYm ,
104:75           eSara vij-alYm ,
104:76           paSaStat , modmaSte -
104:77           poro talantan ...
104:78           kalYkYn mursemZYm
104:79           ConZo voSt koltalYn ,
104:80           sugYn<la Erelan
104:81           +SySpYk-+palantaj .
104:82                 joCa pOrt
104:83           londemYm vele tYSke vonCYSYm -
104:84           n<oga tySka , toSkeSt oNaj
104:85           jot eN dek tol<o , - mYjYn onCYko , -
104:86           CogYmaten : " aCaj , aCaj ... "
104:87           (vara gYna mYj tidYm palYSYm -
104:88           Conem ok kOnO umYlaS -
104:89           tYS kO toleS gYn , tudYm kaZnYZYm
104:90           " aCaj , avaj " ojlat ulmaS ) .
104:91           nunat YNlat tunASte SkenYStYm ,
104:92           aCa-ava lijSaS - palat .
104:93           vuCat , vuCat En liSYl eNYStYm ,
104:94           vaSeSla kurZYt ondalalt ...
104:95           ij-vlak jogat . kYCal Sym igYStYm ,
104:96           kaAt dYr kornYS SoNgo-vlak .
104:97           no vaStareS , SuAlYn kidYStYm ,
104:98           vaSlijSe ogYt lij tegak .
104:99           a kYzYt mykS eS gae pOrtYStO
104:100           ok Carne ilYS ik tatlan .
104:101           pajla Con porYlYkYm tOr tYSte
104:102           ava gaj +ElYSt nunYlan .
104:103           no ala-mo sadak ok site dYr , -
104:104           omsaSke purYSYm onCat ...
104:105           kuze Sym kOrgYSkO ok vitYZe ,
104:106           kunam kolat : " avaj , aCaj ... "
104:107  **59**
104:108                Zap ulo ESe ...
104:109           Conna talAkaNYn koSka mo ?
104:110           kyaN taptYlga ? lieS takYr ?
104:111           u kurYm dek liSke toSkalme -
104:112           lijman uSanrak , porYrak dYr .
104:113           teNgeCYsYm da patYr ErlasYm
104:114           Conna uSa CotkYdo kYlla .
104:115           no me ... pYStenna mo kapkasYm ,
104:116           SonalYn ErlasYZYm pYlla ?
104:117           jomdarYS mo pysYZYm pYlYS ? -
104:118           ona kol pyrtysYn Con jOsYm .
104:119           me Ske uSenna SonanpYlYS
104:120           Semalge - kandaSYmSe - tysYm .
104:121           kava gYC AndasYla muSkYn
104:122           koltaS Ynde jOrSYn mo ok lij ?
104:123           pyrtys deCYn onCYCYn luSkYS
104:124           memnan Sym-Connan Ekologij .
104:125           Zap ulo ESe . SYp it vuCo ,
104:126           kunam vydYleS kugu orlYk , -
104:127           ConnaSte koSken YnZe puCo
104:128           uS-akYl da volgYdo porYlYk .
104:129                lySkevara
104:130           toSto pOrtYm puZYSt . top koklaSke
104:131           kajYS molo den pYrlA lySkevarat .
104:132           Sym-kYlem joCasYZYm akla Ske ? -
104:133           CamanaS pYrt lie tudYn rat .
104:134           moCol pagYt jogYn semYn ErtYS ?
104:135           jol ymbak Sogalme CYlanat .
104:136           Sarnena : uZar Zapnan ENertYS
104:137           lijYn ava kid gaAk tudat .
104:138           kuSkYnna me mundYrala pOrdYn ...
104:139           kaZnYnam SepkaSte almaStal ,
104:140           lYvYrgYn rypSalYn . toSto pOrtYn
104:141           peNgYde ulmaS avagaSta ...
104:142           Ynde rOnCYSt nYlYnek pusakYm .
104:143           CoNalteS u pOrtSO kovYran .
104:144           u avagaStaSke ogYt sake
104:145           toStYla kuE lySkevaram ...
104:146                u ij vodYn . Skalanem
104:147                             moi doda - moe bogatstvo ...
104:148                                          muro gYC
104:149           ESe tYgae mYj denem YS lij :
104:150           SotlaS tyNal<Ym teve ijgotemYm .
104:151           " salam , - manam . - volgaltYn tolSo ij ! "
104:152           Cu , mYlanna mYnAre Ynde teme ?
104:153           oZnYsYla om ojlo SYrgYZal :
104:154           " latSYm iASla iYr onCem mYj danlYn ... "
104:155           pel ymYr ErtYS - teve mo En Zal .
104:156           a kuSto tudo - pogo da poAnlYk ?
104:157  **60**
104:158           jOra ESe - joltaS-vlaklan kylam ,
104:159           CYlt uto eNZak omYl SoCmo eSlan .
104:160           molan pialym tYlanaS Skalan ? -
104:161           mYj kuanem , tendan tYgaj lieS gYn .
104:162           kuCet gYn Skem , tazalYket ok jom .
104:163           ilen kertat tunamZe SydO marte .
104:164           laC YnZe pYte patYrlYkYn tom ,
104:165           meSanCYk ik lij eN-vlaklan , UmaSne !
104:166           ik semYn tOr ogeS voC ymYr kaS .
104:167           tOrsYrYmat ot vonCo goCSo , ogYt
104:168           ... adak ajla Sym-ConYm talukaS
104:169           SarnYmaSem - poAnlYkem da pogo .
104:170           tek toStYla SYman ok koj Curij ,
104:171           tul SydYrYm voltaS ok yZ sandalYk , -
104:172           no mom sOra volgaltYn tolSo ij ,
104:173           latSYm iASla vaSliAm mYj danlYn .
104:174                  *  *  *
104:175           luSkYS Ynde ymYreSlan orlYk -
104:176           savYrnen , SeNgeke SYC onCal .
104:177           poro kumYl da SYma motorlYk ...
104:178           nigunam ona lij Ynde Cak .
104:179           tovaNaltSe muSla pytYrnalte
104:180           ymYr SyrtO ... tyrZYm ok kYCal ...
104:181           nigunam tYj mYjYm ot Sarnalte ? ..
104:182           nigunam mYj tYjYm om Sarnal ? ..
104:183           Zap Erta , kodalYn koCo tamYm .
104:184           SoNgemamYs . SYndYme pyAn ,
104:185           veraNdem pulvujYS unYkamYm -
104:186           izi kap peledYSla myAn .
104:187           no uES mYj , kyrlYn pagYt oNgYm ,
104:188           palemdalme jYr gYCYn lektam .
104:189           niguzeak om uZ tYjYm SoNgYm ,
104:190           ikYmSe vaSlijmYmak uZam .
104:191           poro kumYl da SYma motorlYk
104:192           ogYt jom , palem , SoNgemmekat .
104:193           onCYCet jOrSeSak ogeS torlo
104:194           myj taman peledYS unYkat .
104:195           Syj jYret arSaSla pytYrnaltYn ,
104:196           portYlta peledme ZapYSket .
104:197           nigunam tYj mYjYn ot Sarnalte ...
104:198           ot Sarnalte - CYn gYna YStet .
104:199           ax , mYjZat ... mom kYzYt vydYlam mYj ?
104:200           SoNgo ZapYS onCYCYn Suman ...
104:201           no sadak lieS dYr tynAmbalne
104:202           jOratYmaS , EmganYSte Syman .
104:203  **61**
104:204           tul algan mYnAre nOrgO nOlpO
104:205           lyNgalten memnan Alna vokten .
104:206           keCYZat ESe joSkargYn nOltO ,
104:207           tY nOlperYn AmZYmak mokten .
104:208           ENerlan logalYn tYmYk uSYk ,
104:209           kajYklan ulmaSYn muro ver .
104:210           lijYn ma kuZu A liljYn kyCYk
104:211           ymYrZO , - no jomo jYlt nOlper .
104:212           kajYk sem ok joNgo toSto semYn -
104:213           oZso ySYk olmYSto Cara .
104:214           a ENer , kunam voktek mien gYn ,
104:215           koSkYSo logar den kYCkYra .
104:216           kolYSaS ajdemYlak , Con jOsYn ,
104:217           vydYm jodYn , tudo jYNYsa ...
104:218           keC-mYnAre Atle SkeZe vesYm -
104:219           tYjYmak Symbel veret vursa .
104:220              *  *  *
104:221           nOrgO pagYt volgYdo sYnan da
104:222           ok Esenle uS gYC nigunam ...
104:223           kuSkYZalYn pise " +rossinantYm " -
104:224           SkemYn gae nYmYSte varam -
104:225           tOrgYmO viAn pakCa SeNgeke
104:226           ir pelCan - " tuSman-vlak " - vaStareS .
104:227           vurgemeS piZedYlYn korSaNge -

104:228           kaZne eN , uZmeke , voStYleS .
104:229           mo korSaNge ? kyrYn kYSke tudYm .
104:230           kuSkYn SuYn YNlYSYm vara :
104:231           ot kudalte piZYn SiCSe mutYm ,
104:232           ok muSkYlt SomakYn lavYra .
104:233           ...ulYt eN-vlak : ENYZ semYn kyYn ,
104:234           ilYSlan memnanlak kuanat .
104:235           no saklat En SergYn pomYS kym ,
104:236           poCeSet SuaS gYna vaNat .
104:237           amYrtat En volgYdo talantYm ,
104:238           SYplanat gYn , voStYlYt yES .
104:239           sojYr semYn , kuSkYZ " +rossinantYm " ,
104:240           om kudal tYgaj-vlak vaStareS .
104:241           voktekem laC nigunam om SYnde ,
104:242           om SuAlte kidYm nunYlan .
104:243           CYtaS ogYl , lijZe Ere SYde
104:244           kozYra korSaNge gaj-vlaklan .
104:245           nOrgO ZapYS savYrnen onCalYn ,
104:246           tYgerak perna mo kutYraS ? -
104:247           tuSto vele , kyrYn ir pelCanYm ,
104:248           voZSYgeak lijYn pYtaraS .
104:249           no sadak ogeS inane uS gYn :
104:250           lavYra tynASte kurYmaS ? ..
104:251           mlandYnam , joCan Curijla muSkYn ,
104:252           koltena me +keCe jYr pOrdaS .
104:253  **62**
104:254                  kurYk marijYSte
104:255           OltYSkem pYStem kava gaj UlYm -
104:256           tudYn kydYn< SonYmem ila ...
104:257           uZarten CyktalYn nYZYl tulYm
104:258           kuErla , jomartle kugivlR .
104:259           olmapuZo , pYl gaj olmapuZo
104:260           kande Ul ser muCko jYmYZa .
104:261           ydYr tol<o - tY syret ok puZlo !
104:262           muro gaj kap-kYlZe , jYlmYZat :
104:263           " kornYdam te tYS ida jomdare -
104:264           SYZYm al olma den sijlena .
104:265           keC lymna memnaZYn - " kYrYk marY " -
104:266           kurYk goC vet ogYl ilena " .
104:267           ikana tolmeke , tYS ogeS kyrl
104:268           yZSO korno - Ul gaAk Sarla .
104:269           ik eNat kusarYSte ogeS kyl ,
104:270           ojlena : tYAt , mYAt- marla ...
104:271           CyCkalten Ertale SoSo jyrZO ,
104:272           jomo vYZgYkten ala-kuSan .
104:273           Ul ENerYn da Connan kok tyrZYm
104:274           SonanpYl vujpidYSla uSa .
104:275           kYzYteS CeverYn . vydYm SulYn ,
104:276           tarvana parom olAn-olAn ...
104:277           ser gYCYn , CyktalYn uZar tulYm ,
104:278           uZatat kuE-vlak - kugivlR

105:1  105 vozeS tySka paSaSke ymYrna
105:2  ( +onCYko 1990 : 4 ) **62**
105:3  ( +Urij +rAzancev )
105:4               kaZne tukYmlan u uZara
105:5           adak vozem . vaSkem . tYgae lijYn kojYS :
105:6           SinCamlan ser ok koj , no puSYm viktarem .
105:7           Conem Syda . sadlan joltaS-vlakemYn ojYS
105:8           Ynde mYAt iziS mutemYm eSarem .
105:9           u murYnam SymeSna SYpCYk ona kuCo ,
105:10           turij mur semYn tudo mlandYS symYrla ,
105:11           yZeS gYn somYl onCYk - ZapYm ona vuCo ,
105:12           vozeS tYge tuSka paSaSke ymYrna .
105:13           ok koj gYn ser toraSte - lydYkSO , CYnak Sol , -
105:14           mYnAre tolkYn-pOrdYS onCYlno ieS ?
105:15           sandene somYlnaZYm SuktYmYn CYn akSe ,
105:16           ves serYS vonCYmeke vele , raS lieS .
105:17           tarvanYSaS tugeZe mo , ynarYm nalYn ?
105:18           puS kol<mo kidYStem . u pagYt onCYlnem .
105:19           uSeStarem vuem jYr jYremZe SoCmo kalYk .
105:20           mYj tudYn en tyrlA ves serYS vonCYnem .
105:21  **63**
105:22           ok Care , ok Sogalte myndYr ser turalYk ,
105:23           kideS puS kol<mYm CYtenak kuCem .
105:24           ajdemYn ilYS jogYnYS Conge puralYn ,
105:25           sadak mogaj-gYnat pulamYrYm vuCet .
105:26           mYlam puat kaNaSYm : - tYj vozo kuStYlgYn ,
105:27           tek lijZe Somaket Andar , pOdYra da raS .
105:28           tek murYla joNgaltYn , Ereak kuStYZo -
105:29           tunam gYna lieS CYlam OrYktaraS ...
105:30           mYlam ojlat : - it vydYl , raSemde SonYmetYm ,
105:31           parnAm purde ogeS lij tYjYm umYlaS .
105:32           veselanrak onCal , koraNde SylYketYm ,
105:33           Ere ik nelYtYm ogeS kyl numalaS ...
105:34           mYj kolYStam joltaSYn poro oj-SomakSYm ,
105:35           SiZam : udam ok Sono - kumYlZo viAS .
105:36           no , oSkYlmeke SketYn , serYn mut arSaSYm ,
105:37           adak turZam ConemYm - kuzerak liAS ?
105:38           Sonem : vozaS lieS pursa Ser gaj SomakYm -
105:39           tavaltYSYm , muralSYm , joNgYdYm .
105:40           no ojlYnem iziSak SergYrakYm ,
105:41           perkan ruaS  gaj SuSo ilYS nugYdYm .
105:42           Sonem : a ilYSnaZe kuStYlgo tunarak ?
105:43           ok tol mo UZgunamZe nele SonYmaS ? !
105:44           mutat uke , CYla iktOr mYj om puZare .
105:45           vet Aklaka ogeS lij kaZnYn Con jodmaS .
105:46           ala-kOlan kelSa peledYSan izolYk
105:47           Cara jol dene SYpak kelanen koStaS ,
105:48           a vesYm tarata kavase kande solYk
105:49           polmeze kajYk semYn kySkO CoNeStaS .
105:50           kalasYza , kO Ske vuA korSaNge sadYS
105:51           puren vozeS keCeS oS kapSYm kogartaS ?
105:52           da " Ziguli " olmeS ot SiC pYznen ter salYS
105:53           poSkudo onCYlno " Cap-CapYm " kojdaraS .
105:54           iktOr SYman ogeS loN tavYStat vyd tolkYn ,
105:55           pajdanYm vaSlijmekSe , roStak Sylalta .
105:56           vekat , tYge pamaS vij , mlande Sym gYC tolYn ,
105:57           ajdemYn lajYk ConZYm porYn avalta .
105:58           mutat uke , Andar paSa vuCa jomartlYn
105:59           muraS kuatle SoCmo kalYkem nergen .
105:60           pamaS vyd gaj asu da soto mutorlaNgYm
105:61           pOleklYnem mYAt , kYnelYn Er-Erden ...
105:62           istorijna ajdemYlan motkoCak Cot poAn ,
105:63           laC tudYn den pYrlA SkeZat uSnen ila ,
105:64           lukteS ma CYnYm taCe , SarnYkta SoAm ,
105:65           no kaZne tukYmlan u yZara jyla .
105:66                mondaltSe mut ...
105:67           vujvustYkYn vaSket gYn , Zap Ere Sagal-la , -
105:68           pasu meraNYm pujto Syrtn<YlYn poktet .
105:69           a keCe kurZo pisYn , pujto ik Sagatla ,
105:70           SymemYm susYrten , SYmatYlYn , lokten ...
105:71           Zapem YS site Sol mien tolaS kysotYSko ,
105:72           volen SYm Su pyA dekat , mYndYrlanen ,
105:73           laCak surt olmYso SarSudYm oN kysenYSke
105:74           SYman mYj pYStYSYm turgYZlanen ...
105:75  **64**
105:76           ox , tide - " somYlan tynASke " vaSkYmaSna
105:77           Skenan orade " CYr-CYr " kojYSlan kOra
105:78           ajdemYn CapSe verCYn tyrlO vaSpiZmaSte
105:79           mogae
105:80                 Con muCaSYm
105:81                        mYlanna sOra ? ! .
105:82           Ere tYge : Erla Suam , jOra , maldalYn ,
105:83           iktaZ kok-kum mutlan Zapna ok Su sadak .
105:84           vara kolam : kaen , izi Alnam kodalYn ,
105:85           +maksim +petroviC , kolSo sarYse saltak ...
105:86           nigO Ynde ogeS luk SuCko sar SomakYm ,
105:87           pYtartYS tanYk kajYS ZapYm ojYren .
105:88           u tukYmna tidlan mo tyrYs akYm ,
105:89           SarnaS toleS mo SylYk eN verC ojgYren ? ..
105:90           tYge Sol kyrYlteSYs ilYS jYZYN SyrtO ,
105:91           mondaltSe mut
105:92                       ok sulo parYmem CYla ,
105:93          tuge gYnat aptYranen jyla Con-SyrgO
105:94          izi Alemlan kodSo porYs onCYlan ...
105:95          SarSudo SarnYkta toraSte SoCmo surtYm .
105:96          saltakYn ilYS kornYZo uSem naleS ,
105:97          ludeS iktaZ-kO mYjYnat mondaltSe mutYm ,
105:98          da ZapYn kYldYS iktYS sadak uSalteS ...

106:1  106 kyrtn<Ymat tuleS Suarat
106:2  ( +onCYko 1990 : 4 ) **93**
106:3                       vaSmutlanYmaS
106:4           Tenij +rossijYse sYlnYmut mastar-vlakyn ilYSYStYSt kugu
106:5        savYrtYS lijSaS . 11-14 dekabr<YSte +moskvaSte +r+s+f+s+r
106:6        pisatel< uSemYn VII s>ezdSe ErtaS tyNaleS . tuSko marij
106:7        pisatel<-delegat-vlakat viC ij YStYme paSam lonCYlaS ,
106:8        ikteSlaS miAt . mogaj seNYmaSke SuYn vara kYzYt marij
106:9        sYlnYmutna ? tidYn nergen Ske SonYmYStYm , ojYStYm
106:10        +marij +a+s+s+r-Yn kalYk pisatel<Ze +kim +vasin den
106:11        samYrYk literator +vladimir +kozlov kalasat .
106:12    +kozlov . Zap tolYn SuESat , sYlnYmut mastarna-vlak ErtYSe da
106:13  u s>ezd koklase YStYme paSaStYm lonCYlat , seNYmaS den sitYdYmaSYm
106:14  tyZvak luktYt , onCYkYlYkYm palemdat . no tide , mYjYn SonYmaSte ,
106:15  sYlnYmutYn ik uZaSYZe gYna . tudYm me vozYSo eNYn tvorCestvYStYZe
106:16  ala-mom kugunak vaStalten kertSe vijlan ogYna Sotlo .
106:17  literaturnYj process utlarak kelge da SukYZ godYm
106:18  tYglaj gYna umYltaraS lijdYme . tidYn golYmak ilYSnaZe ikteSlYmaSeS ,
106:19  taNastarYmaSeS , tYSeCYn kyleS ojYm lukmaSeS negYzlalteS . meat ,
106:20  marij-vlak , Skenan ErtYme kornYnam , tudYn turalYkSYm , kadYr-
106:21  gudYrZYm da molYZYmat aklaS savYrnen onCalYna . +kim +kirilloviC ,
106:22  tendan SonYmaSte , tide pagYt marij sYlnYmutYSto mo dene palemdalt
106:23  kodYn ? mYnAr-gYnat onCYk toSkalYnna manYn kertYna mo ?
106:24    +vasin . literaturnYj tvorCestvYna , mutat uke , Ere ik verYSte ok
106:25  Sogo . nalat kidYS " onCYko " ZurnalYn Ceretan nomerZYm , kurYk
106:26  marij al<manaxYm - saj , SymYm tarvatYSe , uS-akYlYm kuandarYSe
106:27  proizvedenijYm CyCkYdYnak vaSliAt . jOraten ludYm mYj
106:28  +g .+alekseevYn , +i . +karaevYn , +g . +gordeevYn , +v. +mikiSkinYn
106:29  povest< den ojlYmaSYStYm . onCYkYlan ySanYm pua kurYk marij prozaik
106:30  +E . +postvajkinYn " tYjYm ydYr vuCa " romanZe . AZo SomakYm marij
106:31  literaturYStYna kalasYSt +v . +abukaev , +v . +izilAnova ,
106:32  +s .+Esaulova , +v . +petuxov , +U . +rAzancev . ikmanaS , usta vij
106:33  eSaraltYnak toleS . tide vij pelenZe kyleSan ojYm , sveZa
106:34  mutsavYrtYSYm konden . marla proizvedenij mYnAr SukemmYm SerSot
106:35  paNga dene Sotlen lektaS gYn , CumYr itogna sae , poro lektYSan ,
106:36  manaSat lieS . vet kaZne ijYn marij teatrna mogaj-gYnat u p<esYm
106:37  modYn onCYkta . poEzij kniga-vlak " knigotorg " SOrlYkYStO olaCan-
106:38  vulaCan kojYt , sOral komYSt dene ludSo-vlakYm jYvYrtYktat .
106:39  Ynde marij avtorna-vlak pomanYm , povest<Ym stix denat vozat ,
106:40  literaturovedCeskij proizvedeniAt ZapYn-Zapyn sOral Essem . muro
106:41  saskam uSeStara . produkcij Cotat , tyrlO Zanr dene serYmat sitYSYnak ,
106:42  sadlanak AtYr sYlnYmut paSam aklYme godYm kritik den recenzentna-
106:43  vlak CyCkYdYnak statistika jOn dene kugun pajdalanat : pisatel<
106:44  pYtartYS ZapYSte tYnar-tYnar poCelamutYm , tYnar ojlYmaSYm A
106:45  povest<Ym seren manYlden koltat .tergYze-vlaklan ySanaS gYn , +sergej
106:46  +nikolaev kolo nare p<esYm vozYmYZ dene lymlO pisatel<YS lektYn,
106:47  +semen +nikolaev lu uta sbornikYm lukmYZ dene Caplanen . kniga
106:48  CotYm SerSoteS Sotletat , +maks +majn den +Urij +galUtin marij
106:49  literaturYSto En tale poEt ulYt . no statistikYlan gYna ySanYme ,
106:50  sYlnYmutYm SerSot paNga dene aklYme - motkoC ondalCYk kojYS ,
106:51  talAka kriterij . " val " manme kriterij ozanlYk paSaSte , statistika
106:52  itogYSto vele tYmarteat sajlan SotlalteS tYge CumYr produkcij
106:53  negYzeS CoA administrator-vlak ale marteat onCYl verYS lektYt ,
106:54  tyrlO premijYm naledat . Zanr ojYrtemYm gYna SotYS nalmat
106:55  literaturYm CYn aklaS jOnYm ok pu .
106:56    me Ske tvorCestvYnam , molo kalYk sYlnYmut dene taNastaren ,
106:57  Zanr den temYm gYna SotYS nalYn ojlena . adak u romanna savYktalt
106:58  lekte - literaturYna pojYS ; pisatel<Ym temYZlan , sUZetSe
106:59  aktual<nYj ulmYlan moktena . eSartYSYZlan kugeSnen kalasena : Ynde
106:60  tematikYnat , Zanrnat molyn gaAk , molo kalYk sYlnYmutYm CeslYnak
106:61  pokten suYn ulYna . tUge ojlYmYm nauCno peNgYdemdaS manYn ,
106:62  literaturovedna-vlak " pisYn viANme nergen " teorijYmat Sonen luktYn
106:63  ulYt .
106:64    +kozlov . vueS ida nal , +kim +kirilloviC , mYj tendan Somakdam
106:65  iziSlan kyrlam . tide pYtartYS ojda dene niguzeat kelSaS ogeS lij .
106:66  da , tY kyldYmaS teorij sYlnYmutYSkYna SYNen , no mYjYm ala-molan
106:67  utlarakSe memnan mona uke , tudo turgYZlandara . " uke " SomakYm
106:68  kYCaltYlme Sot dene gYna on ojlo . tidYZe kYCaltYldeak , ymbaC
106:69  gYna onCalmaStak paldYrna . sYlnYmut tergYme paSaStYna me taCe
106:70  marteat tYgaj umYlYmaS-vlak nergen mutYm ogYna tarvate ale tarvatena
106:71  gYnat , tak , SotSYlan gYna : napravlenij ,
106:72  **94**
106:73  stil< , modernizm , avangardizm forma , pisatel<Yn tynAonCaltYSYZe ,
106:74  tynAumYlYmaSYZe , filosofij kategorij , mogaj pisatel<Yn mogaj
106:75  filosofYn sistemYZlan ENertYmYZe ( ENertYmYZe , a tudYn deC
106:76  kysYnlYmYZO ogYl ) da tuleC molo nergenat . nine umYlYmaS-vlak
106:77  kokla gYC marij literaturovedenijYSte " stil<Ym " gYna mYnAr-gYnat
106:78  poCYn onCYktYmo . a molYSt memnan sYlnYmut ilYSYStYnat tunarak
106:79  paldYrnen , sYlnYmut nureSnat nereSt Sukten ogYtYl .
106:80    molan nunYn nergen ogYna Sonkale , yCaSYmaSYm tarvatYme ok kyl ?
106:81  takSYm tYgaj sYnan proizvedenijna-vlakSat uke gaAk . a molan nuno
106:82  uke ulYt ? tidYn nergen , mYjYn SonymaSte , mutYm luktaS Zap . tidYm ,
106:83  mutat uke , mYj kugu istoriCeskij kontekstYSte onCalme Sot dene gYna
106:84  tarvatYSYm . marij sYlnYmutnat aNYsYr " socialistiCeskij realizm "
106:85  kYSkarYSte gYna pOrdSaS ogYl : iktaZ-mogaj napravlenijlan ENerten ,
106:86  tyrlO mogYrYm da CYn syretlen onCYktYSaS . mYj gYn ESe tYge kalasem
106:87  Yle : avtorplan nimogaj kYSkarat ogeS kyl , lijZe tudo socrealizm
106:88  ale ves realizm , vet keC-mogaj kYSkar kOrgYStat SYgYr . mom da
106:89  kuze vozaS - pisatel< deke OrdYZ gYC tuSkaltSaS ogYl , a tidYZe
106:90  vozYSo eNYN kOrgO ConZo gYC lektYn SogYSaS .
106:91    +kim +kirilloviC , poZalujsta , tyNalme SonYmaSdam umbakYZe SujYza .
106:92    +vasin . " pisYn viANme " manme nauCnYj terminYm turan umYlaS ok
106:93  kyl . mYjYn SonYmaStem , peS CYn ojla mordva uCenYj-filolog +a .
106:94  +aleSkin : " o stremitel<nom razvitii mladopis<mennYx i novopis<mennYx
106:95  literatur mY , oCevidno , moZem govorit< liS< s toCki zreniA vneSnix ,
106:96  t . e . koliCestvennYx parametrov , takix , kak sroki i tempY
106:97  osvoeniA ZanrovYx form , priemov i principov xudoZestvennogo
106:98  otraZeniA dejstvitel<nosti i t. d. S poziCij Ze EstetiCeskogo
106:99  postiZeniA Zizni kak CeloveCeskogo bYtiA so " stremitel<nYmi " ,
106:100  " uskorennYmi " i proCimi ubYstrennYmi Epitetami prixoditsa bYt<
106:101  ostoroZnej , potomu Cto EstetiCeskoe osvoenie dejstvitel<nosti ,
106:102  Zizni kak bYtiA CeloveCeskogo - Eto preZde vsego Avlenie , svAzannoe
106:103  s Cuvstvenno-psixologiCeskimi kategoriAmi i xudoZestvennYm
106:104  mYSleniem , izmerit< kotorYe koliCestvennYmi parametrami nevozmoZno ,
106:105  ibo oni leZat v sfere tvorCeskogo mirooHuHeniA . xudoZestvennoe
106:106  mYSlenie lYbogo naroda uskorit< nel<zA , ego moZno " razbudit< " ,
106:107  dat< emu tolCok dlA razvitiA , ego moZno iskusstvenno zatormozit< ;
106:108  no zastavit< uskorenno razvivat<sA nevozmoZno . ono sposobno
106:109  EvolUcionizirovat< i v rezul<tate dlitel<noj istoriCeskoj EvolUcii
106:110  davat< vzrYvopodobnYe vspYSki , poroZdaUHie novoe kaCestvo "
106:111  ( +aleSkin +a . +v . +real<nost< uskorennogo razvitiA i EstetiCeskij
106:112  potencial , - aspekt - 1989 , +saransk , 6-7 s . ) .
106:113    sYlne literatura , CYnak , UZo saman jYZYNYStYZe molgunamse deC
106:114  Cotrak viAN kerteS . marij kul<tura istorij gYC palena : 1905 ij
106:115  turgYm ZapYSte , vara 20-So ijlaSte marij poEzij kugun talYSnYS ,
106:116  kyCYk ZapYSte roman den muzYkal<nYj drama Zanrna SoCo , atYlanYS .
106:117  no tide atYlanYmaSte sajZat , tOrsYrZat , jOneStaren SuktYdYmYZat
106:118  Yle . " pisYn viANmYna " SukYZ godYm poro lektYSYm , onCYkYlYk
106:119  seNYmaSYm sOrYSO " tvorCeskij zaAvka " lijYn kodYn .
106:120    +sergej +Cavajn , +m . +Sketan , +olYk +ipaj , +kazakov +miklaj ,
106:121  +valentin +kolumb marij sYlnYmutYm molo kalYk sYlnYmut dene
106:122  iktOr SYndenYt . no CumYr sYlnYmutna , tyrYsnek onCYmaSte , alAt
106:123  molo kalYk sYlnYmut deC poCeS kodeS . kYzYt OrdYZ kalYk SanCYze-vlak
106:124  dene mutlanYme godYm me kolYna : " muro paSada iziS SeNgelan SydYrna
106:125  ale SydYrna aman " . rydO izdanijlaSte tyrlO kalYk sYlnYmut nergen
106:126  kalaskalen kajYme godYm marij literaturYlan Ere ikgaj ojsavYrtYS
106:127  tykna : " i drugie " . tYge joZekla aklYme memnam Cot SonaltYktYSaS :
106:128  marij sYlnYmutna Ynde SydO ij utla tynASte ila , a tvorCeskij
106:129  rezonansna CydO .
106:130    +kozlov . tyslenrak onCalaS gYn , sYlnYmutYStYna avtorna-vlakYn
106:131  tyrYs , Ske semYn Sonen moStYmYSt ok site . a 37-Se ij tutkar
106:132  deC vara memnan ik marij pisatel<nat ( ludSo-vlaklan sajYn palYme-
106:133  vlak kokla gYC manam ) ilYSYm Ske umYlYmaSYZ goC uZYn da suretlen
106:134  puEn ogYl tidYZak nunYlan Ske Sotan , tudlan gYna kelSYSe sYlnYmut
106:135  mastarlYk kykSYtYS SuaS CarakYm YSten . mYj gYn tYSke teve mom
106:136  eSarYnem : sYlnYmutat , keC-mogaj iskusstvo semYnak , tradicijlan
106:137  peNgYdYn ENertYSaS . nalaS ruS , jot Ellase sYlnYmutYm .
106:138  kudogunamak nuno SoCYnYt da kudogunamsek viANYt . a marij literatura ?
106:139  tide ikte . vesYZe - EkonomikYn , respublikYse politiCeskij
106:140  situacijYn , jYlmYn , kul<turYn , iskusstvYn , ikmanaS , kalYkYn
106:141  pytYn< ilYSYZe CYla SotYStat iktOr viANme deC posna sYlnYmut SketYn
106:142  gYna pasu pokSelan Sogen kodSo odar tumYla odarlanen ogeS kert .
106:143  takSe patYr tumo semYn sogen kodeS gYn , odarlana
106:144  **95**
106:145  Yle , oCYni , no tudYZo naraSta voStYr gane vele . sandene ,
106:146  molo dene vaS kYldaltde , tyzlanaSYZe motkoCak nele . onCalza ,
106:147  mogaj ilYSYSke tolYn SuYnna : marla vozYSYZo vozgalaS tOCa ESe .
106:148  a ludaSYZe kO ludeS ? ij gYC ijYS jYlmYnaZYm monden tolYna .
106:149  memnan koklaSte tide tYgak lijSaS manme lydYkSO Cer
106:150  CaraS lijdYmYn Sarlen . kundemYStYna , tYgak marij-vlak ilYme molo
106:151  verlaStat , Ske Curijnam aralen kodYSaS verC tarvanYlaS tYNalYn
106:152  ulYna gYnat , nacional<nYj tysna iSaltYnak toleS . tYnar pYtarYme
106:153  gYn , Ynde tudYm uESla YlYZtaS tOCen onCo-An-SYlYZet tarvana .
106:154    +vasin . kYzYt marij sYlnYmutlan Cot viANaSYZe , molo kalYk
106:155  sYlnYmut dene tOr liASYZe , UZo SotYSto onCYltaSYZat tyrlO Cij
106:156  ErYkYm ok pu . tYN CijZe jOsYn kuSmaStYna . ruSlaZe tYgaj jOsYm
106:157  " bolezn< rosta " vanYt . marij sYlnYmutlan ilYme kurYmYStYZo
106:158  Suko gana umbakYZe kuSmYm , iktOr viANmYm ik Zaplan CarnaSYZe
106:159  logalYn . tYge lugYC lijYn , mutlan , XVIII kurYmYso "SkolAr "
106:160  poEzijna dene ; tYNalme korneS CYgYnen XIX kurYmYSto SoCSo
106:161  Etnografij sYnan prozYna ; 1905 - 1906 ijlaSte vijYm nalYn
106:162  SuktYSo poEzijnam ik-kok ij gYC " Sem reakcij " Zap temdalYn , da
106:163  socialistiCeskij revolUcij vodYn marij pisatel< kokla gYC SukYSt
106:164  vozYmYmat CarnenYt . Cot jYmen , ik verYSte toSkYStaS tyNalYn
106:165  1937 ij deC vara memnan sYlnYmut kuatna . 1953 - 1965 ijlaSte
106:166  ugYC YlYZSe murpaSana adak " zastoj " pagYtYS pernen ...
106:167    peS kugun Caraklen memnan kuSmo kuatnam , sYlnYmutYn ojYrtemZYm ,
106:168  specifikYZYm SotYS naldYmaS . ideologij paSanam viktarYSe-vlakat ,
106:169  pisatel<-vlak SkeStat sYlnYmutan proizvedenijYSte En ondak
106:170  aktual<nYj problemYm , aktual<nYj temYm kYCalYnYt , nuno SonenYt :
106:171  literaturnYj tvorCestvYm ozanlYk paSa dene ikteSlYman . pel kurYm
106:172  ZapYSte me tvorCestvo paSam aklYmaStat bYrokrat kojYSlan ,
106:173  nomenklaturnYj jOnlan ENertaS , murpaSam ozanlYk paSa dene ik
106:174  semYn aklaS Cotak tunem SuYnna , sandene pisatel< pogYnYmaSYStat ,
106:175  tvorCeskij diskussijYStat CyCkYdYnak kolaltYn : " samYj kyleSanZe
106:176  - tema ; aktual<nYj tema ulo - proizvedenij saj , mYlanna kylSO " .
106:177  a mastarlYk den sYlnYmutYn kaCestvYZ SotYSto SukYZ godYm Somakat
106:178  lijYn ogYl . nalat luCko-kolo idalyk oZnYso kritika obzorYm -
106:179  tema poCeS temYm lonCYlYmo , gerojYn Sym-ConZo , xarakterZe
106:180  ( kojYS-SoktYSYZo ) , proizvedenijYn Emocional<nYj nastrojZo
106:181  nergen ik mutat uke . a vet literaturYn tYn paSaZe - ajdemYn
106:182  Sym-ConZYm , kojYS-kuCYSYZYm ustan poCYn puYmaS , sandene
106:183  ruS filolog-vlak murpaSam , sYlnYmut tvorCestvYm " Celovekovedenij "
106:184  manYt . ludSovlak pisatel<-vlak deC laCak Sym-Con ojYm , kumYl
106:185  tarvatYSe SomakYm vuCat .
106:186    taCat Sarnem fol<klorist +a . +kitikov dene ik AlYS lekcij
106:187  ludaS mijYmYnam . scenYS kyzen , me klubYS pogYnYSo kalYklan
106:188  marij sYlnYmutna tYrlO ozanlYk kampanij dene kuze Cak kYldalt
106:189  SogYmo , aktual<nYj proizvodstvennYj tematika kuze murpaSaSkYna
106:190  uSnen tolmo nergen peSak ojlena . a kolxozYn kytyCYZO kYnel SogalAt ,
106:191  maneS : " mutat uke , CYla tema kyleS , no molan radio denat ,
106:192  gazet goCat Ere iktymak tyeda : kem urgaS sapoZnikYm tunYkteda ,
106:193  SoferYm - " barankYm " kuCaS , mYlanna , ferma paSaeN-vlaklan , Ere
106:194  uSkal den SorYk nergen jomakleda ... mYlannaZe terYs ypS ogYl ,
106:195  sOral oj , motor ydYr muro kyleS ... ConYm tarvaten serYmYm ludmo
106:196  SuES " . ikmanaS , kalYk memnan deC Sym SomakYm jodeS , ilYSYn
106:197  tyrlO jYZYNZYm palen nalmYZe SuES . a me tudlan kakSi
106:198  " proizvodstvennYj povest<Ym " , instrukcij sYnan p<esYm tuSkena ,
106:199  Cargata jykan agitstix deC niguzeat ojYrlen ogYna kert . adakSYm
106:200  Cylt OrmaS: ElementarnYj politgramota jOrSan " stixYm " utlarakSYm
106:201  serat lymlO pisatel<na-vlak . teve kidYS nalYna ik poEtYn knigaZYm .
106:202  knigam poEzij pOlka Sot dene izdatel<stvYSte savYkten lukmo , no
106:203  tuSto CYn poEzijYn AnZat , ypSYZat uke . avtor mo nergen gYna ok
106:204  ojlo : keCYvalvel +amerika den +afrikYSkat mien SuES . strokam
106:205  iktaZ politsiravoCnik gYC kysYnlYmO " uSan " sentencij dene pojdara ,
106:206  tidYn godYmak sveZa SonYmaS , Ske gYC kalasYme oj uke gaAk , manaS
106:207  lieS . poEtna kokla gYC SukYSt tYge Sonat : aktual<nYj tema
106:208  aktual<nYj SomakYm jodeS , aktual<nYj SomakSe - lozung ,
106:209  " kydYratle " SonYmaS .
106:210    ESe 30-So ijlaStak +o . +Sabdar , marij poEzijYn ritorikYZYm
106:211  vursen , tYge kalasen : " murYmo-CyCkYmO osal paSa ogYl gYnat ,
106:212  Ertak muren-kuSten gYna socializmat ok YStalt " . usta kritik
106:213  muCaSdYme pajrem , " sploSnoj parad " ilYSYm CYla mogYrYmat ,
106:214  tudYn tyrlO SOrYnZYm onCYktaS jOnYm ok pu manYn Sotlen da
106:215  "ilYSYm sloZnYj process semYn onCYktaS " uZYn ( +Sabdar +o .
106:216  +marij poEzij da
106:217  **96**
106:218  poEt-vlak nergen . - " u vij " , 1934 ij 7-8 no ) .
106:219    kugu pisatel<Yn vitle idalYk oZno kalasYme kaNaS ojZo memnan
106:220  pagYtYStat Ske CYnlYk kuatSYm jomdaren ogYl . kumyl Somak deC
106:221  koraNme , talAka agitkYm ZaplYme kojYS alAt memnan koklaStYna
106:222  ila , toSto semYnak rydO opientireSna kodYn .
106:223    Sukerte ogYl +marij kniga izdatel<stvo +anatolij +bikYn
106:224  sbornikSYm savYkten lukto . sbornik lu ij oZno kolYSo usta
106:225  poEtYn pel kurYmaS paSaZYm ikteSlen onCYkta . poEt tyrkO temYlan
106:226  vozen , agitstixat tudYn ojpogYStYZo AtYr ulo . tYgaj poCelamutla
106:227  gYC AtYrZYm sbornikYS purtYmo . no nuno Zap ErtYme semYn Ynde
106:228  Cotak toStemYnYt , soderZanijYSt denat talAka ulYt . tidYn godYmak
106:229  sbornikYS purtaltde kolYn poEtYn En saj lirika saskaZe . uke tuSto
106:230  " pamaS korno " , " izi ulam , motor ulam " da molo SedevrZe ,
106:231  marij poEzijYn klassikYSkYZe savYrnYSe Sym saskeZe .
106:232    +anatolij +bik memnan ik En tale lirikna . mYjYn SonYmaSte ,
106:233  tudYn lirikYZe +i . +osmin deCat , +s. +viSnevskij deCat kySnO
106:234  Soga . +a . +bikYn poCelamutSo kazennYj optimizman ogYl : kaZne
106:235  syretSe , kaZne SomakSe Sym gYCSe tul gaj jylen lektYn .
106:236  koklan SylYk SonYmaSat +a . +bikYn poEzijYStYZe raS SiZaltYn .
106:237  sadlanak nYlle ij oZno tudYm "pessimist murYzYS " lukSo Epere
106:238  stat<At , fel<etonat gazeteSat , ZurnaleSat savYktaltYn Yle .
106:239  no poEzij - jYZYNan , ajdeme kumYl gae tyrlO SOrYnan . ojgYZat ,
106:240  kuanZat ilYme ymYrYStYna jYgYreak  veraNYt . adakSYm CYla
106:241  SylYkaNmaSYm " pessimizmlan " SotlaS ok lij. +a . +puSkin
106:242  SkenZYn SylYk poCelamutlaZ nergen kalasen : " peCal< moA
106:243  svetla " . tYgak usta marij poEtnan Sym ojgYZat , SylYSaNmYZat
106:244  soto SiZmaSan , Andar kumYlan . tudo koCo SomakYm seren +kugu
106:245  sar nergen . UZo poEtSe ale marteat +kugu sar nergen  utYZdene
106:246  veselan , CyCkalten-kuStalten voza . teve Sukerte ogYl ik avtor
106:247  sar ZapYm uSeStaren kalasen :
106:248  " baAnYm Sokten , muralten , +berlin marte seNen mijYSna " .
106:249  kuSten-muren , baAnYm , gitarYm Sokten , sovet kalYk +kugu sarYS
106:250  lekteS gYn , tovatat , +Ul den +moskva  marte ogYna Cakne Yle ...
106:251  kolo million utla sovet ajdeme Caple seNYmaSna verC kredalme
106:252  pasuSto pYten , million dene eNZe Colak pOrtYlYn . +a . +bik
106:253  Ske murpaSaStYZe sarYn koCo SylYSYZm Sym SolYn onCYkten koden ,
106:254  tudYn frontovoj lirikYZe - nYZYl kumYlan rekvien . +bikYn vozYmYZYm
106:255  ludYn , me raS umYlena . intimnYj lirika kugu obHestvennYj
106:256  problemYm nOltal seNa . aramlan ogYl +kugu sar ZapYse sovet
106:257  poEzijYSte ik rydO verYm nalYnYt +k . +simonovYn " Zdi menA " ,
106:258  +a . +surikovYn " zemlAnka " , +m . +isakovskijYn  "vragi soZgli
106:259  rodnuU xatu " poCelamutYSt . nuno ConYm tarvatYSe murYS , kalYk
106:260  EposYS savYrnenYt .
106:261    lirika den Epos murpaSa sYnYSt , kOrgo ojYrtemYSt dene jYlt tyrl0
106:262  jYZYNan ulYt . no literatura istorij gYC me palena : AtYrZe godYm
106:263  lirika den Epos iktYS uSnat , liro-EpiCeskij ZanrovYj ojYrtem
106:264  SoCeS . +A . +bikYn lirikYZe laC tYgae : Epos radamYSkat ik SOrYnZO
106:265  dene uSna .
106:266    istorijYn En turgYm En tutkar pagYtYStYZe lirika kumYlan Epos Ere
106:267  rydO verYS lekteS . latkandaSYmSe kurYmYn CumYr saman kornYZYm ,
106:268  tragedijZYm da seNYme kuatSYm filosofla ikteSlen puEn " vodopad " ,
106:269  " na smert< knAzA +meHerskogo " poCelamutlaStYZe +g . +derZavin ,
106:270  varaZYm " vakxiCeskaA pesnA " stixSe dene +a . +puSkin kumYl nOltYn
106:271  salamlen ErYk vijYm , dekabrizmYn idejZYm . +g . +derZavinat ,
106:272  +a . +puSkinat ik ZapYStak Epikat , lirikat ulYt . a memnan Zap
106:273  gYC +v . +vYsockij , +d . +samojlov , +a . +ASin , +b . +sluckij
106:274  kO ulYt ? lirik ? Epos velYS melYn SogYSo poEt ? nunYnat poEzij
106:275  kornYSt jYZYNan , tyrlO SOrYnan ...
106:276    kYzYtse marij poEzijYStat lirika sYnYS Elegij kumYk , EposYn
106:277  sYlnYmut jOnZO uSnenak toleS . laC tYgae , mutlan , +v . +regeZ-
106:278  goroxovYn , +a . +timirkaevYn , +s . +Esaulovan , +v . +izilAnovan ,
106:279  + g. +sabancevYn , +g . +CemekovYn lirikYSt ... CYla tidYm SotYS
106:280  nalYn , mYj Sonem : memnan poEzijnan onCYkYlYkSo tyN SotYSto
106:281  sintezYSte , tyrlO jYZYNan lijmaSte . no lirika - CYla murpaSa
106:282  radamYStYna rydO jYZYN . vet me kYzYt gumannYj socializmYm CoNena ,
106:283  ajdemYm tYN verYS SYndena . a lirika sYnan Somak ajdemYn kOrgO
106:284  vijZYm , Sym SonYmaSYZYm poCYn puaS nimo deC koC jOnkO . ikmanaS ,
106:285  " Celovekovedenij " deC posna me onCYko sajYn kaen ogYna kert .
106:286  ajdemYn kOrgO vijZYm , Sym-ConZYm kelgYn poCYn puYSo CYla Zanr ,
106:287  CYla jOn mYlanna kelSYSe . Ynde raS umYlaS Zap SuYn ; sYlnYmut
106:288  paSa tyrlO jYZYNan , tyrlO SOrYnan . Ere ik semYn , Amde sxema
106:289  poCeS serYme "aktual<nYj " proizvedenijYn  "Amle pagYtSe " Erten .
106:290  Ynde En aktual<nYjYS lektYn +ajdemYn Sym-ConZo , tyrlO ijZYNan ,
106:291  tyrlO SOrYnan kojYS-kuCYSYZo .
106:292    murpaSa tyrlO jYZYNan , tyrlO SOrYnan lijZe manmYm mYj tYge umYlem :
106:293  kYzYt peCat<YSte , obHestvennYj forumYSto vaS uCaSYmaS , diskussij
106:294  viAn kaA . pisatelAt tYgaj diskussij deC OrdYZeS kodSaS ogYl .
106:295  adakSYm Ske uS-akYl ojYm kYzYt CetlYk gaj paragraf kOrgYStO gYna
106:296  aSnaS kelSen ok tol . Andar , CYn oj Suko variantan SonYmaSYm uSYSto
106:297  taNastaren , tergen lekmeke iZe SoCeS . sadlan poEt Ske ConZYm ,
106:298  Ske SonYmaSYZYm tyrYsnek poCYn ojlYSaS . a onCYC Ske ConYm poCYn
106:299  ojlaS CYlaZ godYmak ok lij Yle .pisatel<-vlak Ereak obHestvo lym
106:300  dene , klass lym dene , kollektiv lym dene ojlenYt . kritik den
106:301  literaturoved-vlak Sonen luktYnYt " liriCeskij geroj " terminYm .
106:302  tide "liriCeskij gerojZo " avtor deC kugun jotYSnen , ulo kollektiv
106:303  lym dene konCYSo obrazYS savYrnen . ilYS CYnYm tyrYs poCYn puaS
106:304  klass lym dene , kollektiv lym dene vele ojlYmo ok site tyN SotYSto
106:305  Ske SonYmaSYm , Ske ConYm kelgYnrak poCYn puYman . tYge manYn ,
106:306  mYj sYlnYmutYSto individualizmlan , obHestvo vaStareS SogYmYlan kumda
106:307  kornYm poCaS kyleS manYn om temle . mONgeSla , Ske ConYm kelgYn poCSYZla ,
106:308  murYzo eN pytYn< kollektiv deke utYr liSYl lieS . molan manaS
106:309  **97**
106:310  gYn , sovet ajdeme tYglaj " vintik " ogYl , a Uzo kuatan atom .
106:311  a atom kOrgO , +v . +i . +lenin manamYla , nimuCaSdYme poAn ,
106:312  tyrlO deCat tyrlO ojYrtemYSan .
106:313    +kozlov . taCYse samanYSte , ik mogYrYm , pisatel<lan vozaSYZe
106:314  material motkoCak SukYla CuCeS , ilYS savYrtYSYm uZYn , Seklanen
106:315  gYna moSto . tidYn godYmak pagYt ojYrtem sYlnYmutan proizvedenieS
106:316  Ske Sotan palYZYm sadak koda . tidYZe samYrYk avtor-vlakYn ( tyN
106:317  SotYSto prozaik-vlakYm nalam ) vozYmaStYSt utlarak SiZalteS . kO
106:318  me ulYna , molan ilena tynASte - ijgonan avtorna-vlak tide temYm
106:319  OrdYZeS kodenYt gYn , samYrYk-vlak tidlan utlarak vnimanijYm ojYrat .
106:320  ilYS jYZYNYn kOrgYSkYZO puraS , tyN-voZ jodYSlan vaSmutYm kYCalaS
106:321  OrmalgYSe ( ale tidYm YStaS toStdYmo ) pisatel<-vlak temYm ymbaC
106:322  gYna niAlten kaenYt gYn , rveze tukYm ilYS nergen kelgYnrak da
106:323  kumdanrak SonkalaS tyrSa . tYgodYmak nunYn ilYS opYtYSt , umYlYmaS
106:324  kumdalYKYSt CYlaZ godYmak iktOr ogYl . kYzYt nuno sajYn umYlat :
106:325  Ske SonYmaSYm SonYmet semYnak poCYn puaS ErYk pualtYn . a Sukerte
106:326  mo oficial<nYj ideologijlan keC iziSak vaStareS lijmYm , ves semYn
106:327  Sonen vozYmo proizvedenijYm ludYn lekmekYSt , Suko tergYze-vlakSe
106:328  tYgerak kojdaren ojlenYt : ilYSYm vyta SeNgen onCen vozYmo .
106:329    +vasin . 80-So ijla Elnan istorijYStYZe ( tYgak tynAmbal
106:330  istorijYStat ) tura savYrtYS Zap lijYC . tide savYrtYSYm ruS da
106:331  molo pisatel<-vlak SukYZ godYm onCYlgoC SiZYnYt . tidYZe +v .
106:332  +astaf<evYn , +f . +abramovYn , +v . +bYkovYn , +v . +rasputinYn ,
106:333  +v . +belovyn , +v . +vYsockijYn tvorCestvYSt gYC raS koeS .
106:334  kYzYt tide tura savYrtYSYm +a. +adamoviC , +i . +vasil<ev ,
106:335  +U . +Herbak , +b . +olejnik da molat Sym vurgYZYn syretlen
106:336  oncYktat . marij sYlnYmutYm onCalYna gyn , saman uEmmYm ,
106:337  vuCYdYmo u problema kalYk ilYSYS tolYn lekmYm respublikYse
106:338  pisatel<-vlak ale uZdYmYla kojYt . uZYt gYnat , temYm ymbaC
106:339  niAlten kajYme da " perestrojka " SomakYm uES-paCaS tyjYmO dene
106:340  serlagat . saman uEmmYm tyvYt onCYktYmo ogYlZak manYn ogYna kert .
106:341  ilYS den iktOr kaAS tYrSYmYStYm onCYktYSt +aleksandr +UzYkajn "
106:342  +ENYremYSvot " povest<Se dene , +miklaj +rYbakov " +mokmYr "
106:343  fantasmagorijZe dene . " perestrojka " turgYmYm CYla sajZYge ,
106:344  osalZYge vij sitYme semYn syretlen onCYktat +U . +artamonov ,
106:345  +v . +lUbimov , +v . +abukaev , +v . +mikiSkin ... ikteSlen ,
106:346  tYge kalasaS lieS : marij sYlnYmutat tura savYrtYS pagYtYSte ik
106:347  verYSte ok Sogo , izin-izin Ske mutpogYZYm eSarenak toleS .
106:348  tidYn godYm vigak palemdYman : memnan uYm kYCalmYna , eSartYS
106:349  Somakna SukYZ godYm " provincializm " sYnan . sYlnYmut saskalanna
106:350  istorizm kelgYt , konceptual<ost< ok site , ilYS samanYn ,
106:351  sobYtijYn , konfliktYn ik SOrYnan ulmYStYm vele AtYr kingaSte
106:352  uZYna . marij avtor-vlak ilYS jYZYNYm syretlen onCYktYmYSt
106:353  godYm utlarakSYm binarnYj logikYlan ENertat , tynAm " SemYlan "
106:354  da "oSYlan " Seledat , a ilYS samanYn Suko CiAn ulmYZYm ,
106:355  YZo sluCajYSte " oSat " "Seme " , "Semat " " oSo "
106:356  lijYn kertmYm ogYt umYlo ( kvantovYj fizikYSte CyCkYdYn tYgat
106:357  lieda ) . mutlan , kuze umYlaS tenij samanYSte kooperacijYn
106:358  rol<ZYm ? kuze syretlen onCYktaS agrokompleks den tYglaj kresan<Yk
106:359  koklase kYlYm ? mo tugaj marij arendator ? respublikYStyna pel
106:360  tyZem utla eN - uCenYj stepen< den zvaniAn , tidYZe CYnZYmak
106:361  onCYko kajYmYnam onCYkta mo ? a melioracij den ximizacij paSana
106:362  mYnAr tykO vuCYdYmo probleman ? pisatel<na-vlakYn serYmYStYm
106:363  ludYn lektat gYn , tOrsYr , jYZYNan problema jYlt uke gaAk
106:364  CuCeS . motkoC Aklakan , kolo-kumlo ij oZnYso sxema dene Erta
106:365  melioracij den ximizacij turgYm +v . +UksernYn " kas yZara "
106:366  romanYStYZe , +i . +osmin " una " poEmYStYZe liCnYj ozanlYklan
106:367  ZapYm ojYrYmym , individual<nYj iniciativYm SYltala , vaSkerak
106:368  AlYm ola gajYS savYraS yZeS . +a +a . +asaev " oSviCYZat ,
106:369  jyksYZat " romanYStYZe ( 1985 ijYSte ugYC savYktYme ) vyd
106:370  poAnlYkYm eSarYmaSte gigantomanijYm peS Cot mokta , izi iksam
106:371  pyjYmYm tynAmbal sobYtijYSke savYra . romanYn tyN gerojZo ,
106:372  " Colga " meliorator +Colpan Suko OrYn SogYde ojla : " dambYm
106:373  CoNYmeke , +iksa den +oSviCYm SlUz dene uSat , tide SlUz dene
106:374  kater ale paroxod puren lektYn koStaS tyNaleS . paroxodeS kolxoznYj
106:375  turistiskij bazYm A kanYme pOrtYm poCYt ... kanal goC pristaneS
106:376  SiC da +moskvaSke SumeS kae vele . daZe +leningradYS lieS . ale
106:377  ylYkYla +kazan<YS , +volgogradYS , +astraxan<YS ... "
106:378  romanYn molo gerojZo-vlak tYge " CiAltYl " ojlYmYm lugYC YStYme
106:379  olmeS jYvYrten vaSeStat : " oj , +potYr +ivanYC , mutet mut ogYl -
106:380  SOrtn<O " .
106:381    melioracij den gidrostroitel<stvo paSaStYna Ske ZapYStYZe tyrgoC
106:382  kajYme . melioracij den vyd ozanlYk ministerstvYn titakSYlan ,
106:383  sajYn SonaltYde tolaSYmYZlan kOra nimogaj kyleSlYk deC posna ugYC
106:384  +don vydYS kanalYm CoNaS tyNalme , +aral teNYzYm pYtarYme ; +oSviCe
106:385  jYrat Epere iksa-vlakYm pyAlen SYndYme . CYla tide paSan nimolan
106:386  jOrdYmO ylmYZYm YndYZYm ilYS raS onCYkten ...
106:387     ErtYSe ojlan , tormak SonYmaSlan ENertYme molo avtor-vlakYn
106:388  serYmaStYStat raSak koeS . AtYr avtorZo alAt uSYStYZo kolo-kumlo
106:389  idalYk oZnYso " rydO ukazanijYm " pukten aSna , +breZnevYn
106:390  onCYktYmo kornYZ dene kYzYtat toSkYStaS toCa tide ok site , me
106:391  istorij jYZYNnamat , SYmlu ij ZapYSte ErtYme kornYnamat
106:392  " kratkij kurs istorii +v+k+p(b) " , " voprosY leninizma " knigala
106:393  negYzeS syretlen onCYktena . liCnost< kul<tYm Atlena , no ilYS
106:394  samanYm stalinizm oj dene kelSYSYn umYltarena . leninizmYn CYn
106:395  soderZanijZYm , tyN idejZYm SotYS ogYna nal . sandenak +z .
106:396  +katkovan " Zivoj rodnik " romanYStYZe nEp den kollektivizacij
106:397  ZapYm , kresan<YkYn azapSYm " velikij perelom " stat<An kalYpYSkYZe
106:398  purten SYndYme .
106:399    +stalin ozalanYme godYm demagog kaSak osal paSam , reprssijYm da
106:400  mon< +leninYn lymZO dene , avtoritetSe den levedaS tYrSen .
106:401  +m . +Akimov " +leninYn saltakSe " poEmYStYZe revolUzj onYn
106:402  sugYn<ZYm SuktYSo eNYS repressijlan titakan +m . +kalaSnikovymat
106:403  purten .
106:404  **98**
106:405    Opkelen ojlaS vereSteS : kYzYt marij +leninanYna sOral Somaklan ,
106:406  uSeS kodSo syretlan nuZna . pisatel<-vlak SukyZ godYm CYlalan
106:407  palYme faktYm , politgramota uCebinkYm proizvedenij rydYStlan nalYt ,
106:408  UZo poEtSe pYrdYZ Cislennik gYC ik lYStaSYZYm kuSked naleSat , tuSto
106:409  serYmYm tYmanmeS rifmovatlen SYnda ... tidYn godYmak memnan
106:410  arxivYStYna tYmarte tykYsYmO material kurYk ora nare kiA .
106:411  nine materialla gYC koeS : +v . +i . +leninYn ilYSYZe da paSaZe
106:412  marij kalYkYn ilYSYZe da paSaZ dene Cak kYldaltmYm onCYktYSo
106:413  fakt peSak Suko . kugu onYn kabinetYStYZe kYzYtat aralaltSe
106:414  knigalam Sergen lekmek , moCol saj SonYmaS SoCeS . vet AtYr
106:415  knigaStYZe marij kalYk nergen ojlalteS , a kabinet pYrdYZYSte
106:416  keCYSe kartYSte +marij kundemYm syretlYme ...
106:417    +m . +prileZaeva 1901 ij nergen serYmaStYZe uSeStara : +v . +i .
106:418  +lenin , kugYZan ssYlka gYC pOrtYlSYZla , +zvenigovo zatoNYS Zaplan
106:419  puren kok keCe nare ilen ...
106:420    sYZetYm , ilYS gYC konfliktYm , tvorCestvYlYk materialYm , CYlt
106:421  ugYC , Ske gYC muYn , sYlnYn ikteSlen moStYdYmaS marij sYlnYmutlanna
106:422  umbakYZe viANaSYZe AtYr SotYSto ErYkYm ok pu ...
106:423    ludat marla savYktYme AtYr proizvedenijYm da vigak uZat : avtor
106:424  Suko molo kalYkYn pisatel<Ze semYnak vozaS tOCa , no ok koj tudYn
106:425  vozYmaStYZe CYlt ugYC seren moStYmaS . marij avtor Amde idejYm ,
106:426  sUZetYm OrdYZ gYC " kysYnla " . tide kysYnlYmYZO idejnYj
106:427  soderZanijYSte vele ogYl , personaZYm onCYktYmaStat , kompozicij
106:428  den stil<YStat Cot SiZalteS .
106:429    ruS da molo kalYkYn sYlnYmut ojpogYZo , CumYr mutvundYZo taCat
106:430  mYlanna Caple obrazec , Ere uYm kYCalaS kumYlaNdYSe vij lijYnak kodeS .
106:431  no Amde obrazeclan ENertYme godYm En onCYCak Ske kOrgO vijYm ,
106:432  " tvorCeskij samobYtnost< " manmYm moSten poCYltarYman . liCnost<
106:433  kul<t ozalanYme ZapYSte , +breZnev den +suslov tOralanYme godYmat
106:434  iskusstvo paSaSte , tvorCestvo paSaSte " nacional<nYj samobYtnost< "
106:435  manmetYm peSYZak Zaplen ogYtYl , " istorij SotYSto perspektivYdYmYlan "
106:436  SotlenYt . aramlan ogYl memnan literaturnYj kritikna ves avtor deC
106:437  kysYnlYmYm , SinCaorak podraZanij korno dene kajYmYm SukYZ godYm saeS
106:438  Sotlen , " vliAnij " manme grafaSke purten SYnden . no eN deC tyrYsnek
106:439  kysYnlYmO , tyrYsnek kopirovatlYme korno dene kajYme nigunamat " pajdale
106:440  vliAnij " 'lijYn ok kert . OrdYZ gYC kysYnlYmO , uSYS nalme nadYr
106:441  kerek-kunamat marij kul<turYlanna CYlt Ske semYnZe viANaSYZe
106:442  polSYSaS . +m . +Sketam 1924 ijYSte " +joSkar keCe " gazeteS
106:443  " marijYn iskusstvYZYm +evropYso muzYka poCeS " stat<Am peCatlen .
106:444  tuSto kalasen : marij muzYkYm tynAmbal iskusstvo deke liSemdYman ,
106:445  amalZYm ( tvorCeskij kul<turYZYm ) molo onCYl kalYk deC nalman , a
106:446  semZe ( koloritSe , specifikYZe ) marijYnak kodSaS . 1936 ijYSte
106:447  " marij mommuna " gazet marij teatrlan tyrYs stranicYZYm pOleklen
106:448  da tide stranicYlan tYgaj vujmutym puEn : " akpatYr gYC +otelloSko " .
106:449  ves semYn kalasaS gYn , SoCmo kalYk oj tynAmbal Estetika , kul<tura
106:450  dene ikteSlaltSaS . a Suko marij avtor-vlak kYzYt marteat kul<tura
106:451  kykSYt SotYSto molo kalYk deC poCeS SydYrnat . " provincializm "
106:452  kojYS , Erudicij talAka ulmo memnam jolna gyC , kidna gYC kepSYlten .
106:453    AnYS +Alkajn " sYlnYmut nergen mut " (1935) knigaStYZe , marij
106:454  avtor-vlakYm SYltalen , tYge kalasen : " ilYSYm obrazvlakYn sistemYSt
106:455  gYC kelgYn onCYktYSo CYnak sYlne proizvedenijYm seraS peS kugu
106:456  kul<turan liAS kyleS ... tYgaj kul<turan , usta pisatel<na , ruS
106:457  jYlme dene serYSe-vlak dene tOr ulSo pySo eNna peSak Sagal . marij
106:458  jYlme dene serYSYlan proletar mirovozzreniAn lijme vele ogYl , ajdeme
106:459  obHestvYn onCYko zakonZo-vlak SinCYme vele ogYl , Ske kalYkYn
106:460  EkonomikYZYmat , istorij-EtnografijZYmat , jYlmYZe kuze kuSkYn
106:461  tolmYmat SinCaS kyleS . uke gYn tudo perspektivYm onCYktYman ,
106:462  CYnZe denak tiCmaS obrazan proizvedenijYm puEn ok kert " .
106:463    tale uS-akYlan pisatel<nan oZno kalasYmYZe , ojZo taCat motkoC
106:464  CYn . kYzYt sociologij naukYSto " funkcional<naA negramotnost< "
106:465  termin ulo . tYgaj " gramotdYmo eNlan " vuz diploman , no ilYS
106:466  deC , CumYr nauka deC poCeS kodSo , literator A uCenYj SotlalteS .
106:467  a tYgajZe , CYnYm ojlaS vereSteS , koklaStYna sitYSYnak ulo .
106:468  En tyN sitYdYmaSna : ulo sYlnYmutna , molo kalYk sYlnYmut dene
106:469  taNastarYmaSte , peSak ikmarda uS-akYlan , aNYsYr SinCa oncaltYSan ...
106:470     +kozlov . ojda dene kelSYde ok lij . me SinCYmaSnam SinCYmaSlan
106:471  kOra gYna nalSaS ogYnal . a tudYm Ereak tyrlO mogYr gYC pojdaren
106:472  SogYSaS ukYna . adakSe tidYZat ulo : me , marij pisatel<-vlak ,
106:473  Ske podYStYnak SolaS jOratena . molo pisatel<-vlak dene kYlna izi .
106:474  tidYZat , oCYni , uS-akYllan ikturaSte SogaSYZe gYna polSa .
106:475    +vasin . mYj Ske SonYmaSem , onCaltYSem luktYn ojlYmaStem utlarakSe
106:476  tyrlO tOrsYrna nergen poCYn onCYktYSYm , " fimiam " manme deC
106:477  koraNaS tYrSYSYm . moktYmo Somakem kritika CondajYStem ale pYten
106:478  ogYl . tamle " kosteneCemat " tuSto sitYSYnak ulo . AtYr marij
106:479  avtorZo myginde jokma gaj ojYm Sukertsek Con jylen vuCa . tuge gYnat
106:480  mYj tular marij omYl , CiAlten ojlaS , ludSo oNYm Colga Somakem
106:481  dene sYmYstaraS om Sono . Ere iktYm uSYStem kuCem : literaturnYj
106:482  tvorCestvo CydO SonYmaSan , talAka kul<turan ludSo-vlaklan
106:483  kelYStaraltmaS ogYl . sYlnYmut CarnYde viAN , lOzaN SogYSaS .
106:484  tunam vele CYnZe denak kalYk mut , uS-akYl ojpogo lieS . ikmanaS ,
106:485  kriticizm pafos viAn tvorCestvYlan jot ogYl , mutem uS-akYl kuatYm
106:486  utYr nOltalaS , SuaraS tarata Sonem . ida mondo : kyrtn<Ymat
106:487  tuleS Suarat .
106:488    +kozlov . +lenin ojlen : " talant - Eto redkost< " . sandene
106:489  poEtYm , prozaikYm , dramaturgYm poro oj denat ZapYStYZe kuandaren
106:490  moStYman . luSkYdo , talAka proizvedenijYm vozYSo-SamYCYm CamanYman
106:491  ogYl , no CYn talantlan Ere polSYman . a kyrYltde onCYko kaAS ,
106:492  sYlnYmutnam u kykSYtYS nOltalaS kyleS manmYda peS CYn .

107:1  107 pataj sopromYn ojpogYZo
107:2  ( onCYko 1990 : 4 ) **101**
107:3  +nikolaj +petrov
107:4           +larivon tauSta
107:5            mYskara
107:6     jYvan , kudYveCYSte pum SelYSt SogYSYZla , kapkaSke purYSo
107:7  poSkudo +larivonYm uZo .
107:8     jYvan pala : +larivon tolYn gYn , paSam YStaS itat Sono .
107:9  tamakSYm piZYktat , CarnYde lApkaS tyNaleS . paSaS ugYC piZat -
107:10  urvaltet gYC SupSYl SYnda . adakSe peS CoA : eN onCYlno sigaretYm
107:11  SupSSYla koeS . nigO uke godYm kysenZe gYC tamak meSakYm lukteSat ,
107:12  pundaSYZYm udYren , sigarYm pytYra . vara parnAse kok jYZYNeS visa ,
107:13  uto lijYn kolta gYn , CYvYSten kyrleSat , mONgeS pYSta . kagazSe
107:14  gYn tudYn peS SuEn lieda , dandene Ere eN deC kuCa . tide ganat
107:15  tYgak lie .
107:16     - +ajda , +jYvan , SiC kanalte . paSa vet pire ogYl - CodYraSke ok
107:17  kudal .
107:18     +jYvan kideS kuCYmo tovarZYm meNgYS ruale . +larivon voktenYse pu
107:19  pyCkYS ymbake SinCe .
107:20     - vara mom SupSat ? - jodo +larivon . - +ajda ikte gYC tyrgYktena .
107:21     - pyjto ot pale , mYj vet SupSmaS uke .
107:22     - aj , mondenamat , it sYre jodmemlan .
107:23     +larivon , tamak meSakSYm lukmek , ves kysenYStYZe kagazYm kYCalaS
107:24  piZe .
107:25     - ala iASkYZe pYStenam . SaNge gYna pytYren SupSYmYs  .+jYvan Sol<o ,
107:26  ik gazetYm luk-An .
107:27     - +larivon CyCy , Ynde mYnAr gazetYm numalYnat mYj deCem ?
107:28     - jOra , jOra , it vurso kum YrYm puEm - kondo vele .
107:29  peSak Supsmo SuES .
107:30     - kolYSt , kYzYt laCak podpisnoj kampanij kaA . podpiskYm YSte ,
107:31  gazetYm mONgYSketak kondaS tyNalyt .
107:32     - Ere Zap ok site : A paSa , A ESe iktaZ-mo lekteS . mondalteS ,
107:33  vikSYm manaS gYn .
107:34     +jYvan tetla mutYm YS Sujo , pOrtYSkYZO puren lektat , +larivonlan
107:35  ik gazetYm kuCYktYS . tudYZo , taum kalasYdeak , nalme gazetSYm
107:36  garmon< poSla todYStYn , sulma kysenYSkYZe pYStYSat , kapka velke
107:37  oSkYl<o .
107:38     +larivon kajYmek , +jYvan ESe ik Zap SinCYlte , vara " SoNgo
107:39  karta , tYj mondet gYn , mYj sadak om mondo . tYlat peS oNaj gYna
107:40  podpiskYm YStem " , - mane semYnZe . ErlaSYZYmak +iYvan +larivon
107:41  deke purYS da latviC teNge oksam kysYneS jodYn nale . CYla
107:42  tide oksam poCtYm numalSe +vedasilan kuCYktyS da +larivon lym
107:43  dene podpiskYm YStYS .
107:44  **102**
107:45     ik kastene +jYvan deke +larivon uES tol<o .
107:46     - tYj , +jYvan Sol<o , oksam araS vele jOratet , a pOrtYltaS
107:47  Sotet uke . pu kYzYtak !
107:48     +jYvan , mutYm lukde , +larivonlan nYl kagaz lastYkYm kuCYktYS .
107:49  tudYZo nimolan OrYn : A kagazYm onCaleS , A - +jYvanYm .
107:50     - tYj mYjYm jOrSYnak okmaklan Sotlet ala-mo ? vet sajYn Sarnem :
107:51  viC kum teNgeaSYm puEn koltYSYm . a tYj mom YStYlat ?
107:52  nYl kagaz lastYkYm tuSken utlYnet ?
107:53     - kagaz lastYk ogYl , kvitancij . vet Skeak man<YC : podpiskYm
107:54  YStaS Zap uke . olmeSet mYj YStYSYm . teve onCo . tide - " marij
107:55  kommunYlan " , tide - " paCemYS " da " +onCYko " Zurnal-vlaklan ,
107:56  a tidYZe - Skenan rajonYso gazetlan ...
107:57     tYleC vara +larivon poSkudYZlan kok tYlze nare  SYdeSken koSto .
107:58  no u ij ErtYmek , +jYvan deke kuanYSe CuriAn purYS .
107:59     - mogajrak ilYmaSet , Sol<Ym ? - maldale . - palet , taCe gazet
107:60  den Zurnaletym +vedasi konden puYS . gazetYSte mom gyna ogYt vozo
107:61  ulmaS ! " paCemYS " ZurnalZe gYn putYrak oNaj . syretSYm onCen,
107:62  mySkYr  korStYmeSke voStYl<Ym , a ... sade satuCetYm CaplYn pySkYlYnYt !
107:63  " +onCYko " ZurnalZe vele ala-molan tolYn ogYl .
107:64     - toleS , tudat toleS , +larivon . " +onCYko " ZurnalZe kok
107:65  tYlzYlan ik gana lekteS .
107:66     - a-a-a , rakmat tugeZe , +jYvan Sol<o . onCYkYZYm podpiskYm
107:67  Skeak YStaS tYNalam . Ynde mYj kaZne kastene vatemlan
107:68  politinformacijYm ludam . pYlYSYZYm Sogalten kolYSteS . mogaj okmak
107:69  lijYnam : tYnar ilen , gazet den ZurnalYm nalYn omYl ! na ,
107:70  papirosYm SupS . aj , Sajtan , tYj ot SupSYs .
107:71     - gazet dene ot pytYrO mo ?
107:72     - E-E-E , uke ! mYj gazetYn kaZne nomerZYm pogen urgem . tuSto tyrlO
107:73  zakon da mojn liedatYs . a ZurnalYStYZe , kolYnam , oNaj deC oNaj
107:74  povest<Ym , ojlYmaSYm , u murYm peCatlat . sandene kYzYtak Sonen
107:75  pYStenam : " +onCYkYm " kniga semYnak SOrlYkYStO aralaS tyNalam .

108:1  108 ilYS - modYS - peledYS
108:2  ( +onCYko 1990 : 4 ) **102**
108:3  +mixail +Akimov
108:4            mYjYn miliciem ...
108:5     EN SinCaSte Syk pYrCYm uZmo deC onCYC SkenYStYnYm tyslen nal - ala
108:6  tuSto SanCaS ogYl , a pYrnA kiA , manme gaj , mYAt Ske ilYSYStem lijme
108:7  azap nergen voStYltaren ojlem gYn , nimogaj sulYkYmat om Yste , Sonem .
108:8  ilYme kurYmYSto mogaj gYna ten<YSon<YS paSa ok lij . tudo ZapYSte ,
108:9  oCYni , niguS puren kaAS OrYnna , no Zap ErtYmek , Sonen-Sonen ,
108:10  SkendYmat , vesYmat veselan Sarnalten voStYlde ot CYte Sol . man<YmYs ,
108:11  En onCYC Ske gYCem tyNalam .
108:12     ... ala-mogaj pajrem keCe Yle . Sarnem : keNeZ pagYt . mYj +m .
108:13  +kalaSnikov deke kas veleS unalYkeS purYSYm . tuStak +p . +Esenej da
108:14  ESe ala-kO-SamYC Yl<YC . mYjYm joltaS semYn kuanen vaSlijYC .
108:15  mYj takSat iziS Cever neran Yl<Ym , a mYlanem , ysteltOrYS SYnden ,
108:16  tunamak " StrafnojYm " kuCYktYSt . jYrYmlat : " E-E , Ere tolmaSet uke .
108:17  kuze tolaS ESe kumYletSe savYrnen " . tolYnam gYn , tolYnam ! mYAt
108:18  sade SOrYnan Anda stakanetYm kumYlYStYm Suktenak savYral SYndYSYm .
108:19  mYjYn , oradYn , kojYSak tugaj : jyam gYn , koCmo ok Su , a koCkam
108:20  gYn , jyaS ok kaj . ala molYnat tYgaj " CerYSt " ulo - om pale ,
108:21  no manamYs mYj Ske nergenem ojlem . a logar muSkYltmek , kovYSta
108:22  lemYm ale pomidor padYraSYm purlatat - mutlanaS , tyrlO
108:23  **103 **
108:24  maneS-maneSYm pytYrkalaS-ronCaS tyNalat ogYl mo ? onCalat ESe :
108:25  oza tamakYm tYrga gYn , tYAt ESe , tyNaltYSlan porAdoCnYjla kojYn ,
108:26  " SupSaS lieS ? " YStalat . " nu , koneSne meat tyrgenas , ajda SupS ,
108:27  SupS ... "
108:28     kutYren-lApken SinCYme koklaStak ESe ves SydYm temaltat . araka
108:29  da tamak , tamak da araka , o-o , nervlan peS " polSat " . tyrgoC
108:30  kajYmetYmat ot SiZ . kvartirYSte tulYmat CyktYSt . Somak-umbak ,
108:31  mYj - tumbak . kuze lektYn kaenam - Alt om Sarne . taum YStYmet-moCet
108:32  dokan ...
108:33     pomYZaltYm . logar koSken . t<fu . SinCam pele poCYn onCYStam -
108:34  mONgYStO ogYlla CuCo . kySnO , tuvraSYSte , kyrtn<YvoStYr-todman
108:35  lampYCke jyla . voktenem ESe ala-kO peNYZeS . kYnel SinCYm .
108:36  xe-xe-xe . iktaZ viC-kud pOr>eN trusik dene kleenka krovat<YSte
108:37  ulYna . iktYZe - tumanla , vesYZe - " ax , mom YStYlYnam ? .. "
108:38  da-a , paSa tomam . ajnYktarYme veret teve mogaj ulmaS ! mom
108:39  YStaS , tYSeC mogaj sukso SuldYr dene CYmaltaS omsa kYdalan
108:40  veraNdYme kassa okna gaj faner CerlYkYm peraltYSYm . iktaZ pel
108:41  minut gYC " joSkar furaZka " mYjYm Syten onCale .
108:42     - Cego vam ?
108:43     - brata bY ...
108:44     - zdes< vse vY brat<A-braZniki .
108:45     - Cestnoe slovo , pozvonite polkovniku .
108:46     - C-C-Cego ? kakogo polkovnika ? !
108:47     - brata . +aleksandra +kirilloviCa .
108:48     - ? ! - mladSij lejtenantyn SinCaZat taliNgaS savYrnYS .
108:49     - pozovite polkovinka +maksimova .
108:50     - est< pozvat< ! - izi lejtenantem faner oknaZYmat petYraS
108:51  mondYS : pujto mYj tudYn onCYlno Cara kap-kYlan " klient " ogYl ,
108:52  a ala-mogaj komandir-kapitan ulam .
108:53     topCanYSkem mien SinCYm . Sonkalem . tYgaj godYm mogaj gYna
108:54  " genial<nYj " SapSak , geroj , En kugu mudreC , mYslitel< ot
108:55  lij ? tyrlO kalYk mutat tolYn perna : " gol< na vYdYmki mastak " .
108:56  " vydYS puren kaAS tyNalSe olYm pYrCYlanat kerZalteS " . vuCem .
108:57  ala mormYr , ala kYlmenam , ala lydYnam - CYtYrem . a Ske Ere viS
108:58  kassa roZYS Eskerem . keneta palYme torZa jyk SoktYS :
108:59     - kto tam ?
108:60     - vot tam ...
108:61     kassa oknaSte +aleksandr +kirilloviCYn joSkargen SememSe
108:62  tysSO kojYlaltYS . tunamak mYjYn velYS kyZgo muSkYndYZYm onCYktYS .
108:63     ikmagal Zap gYC omsam , SYldYr-goldYr SoktYkten , sade mlalSij
108:64  lejtenantak poCo :
108:65     - Sol<YZo ulam manYn , teNgeCak ojlem Yle . a tYj ... lymetYmat
108:66  kalasen SYC kert , - marla vudYmata . marij ulmaS Cortan , nuZgol
108:67  ige .
108:68     mYjYn vurgemem ves kYdeZYS konden puYSt . maksimovat tuSko
108:69  purYS . mYj tudYn ymbak onCalaSat lydYnam .
108:70     - Sol<YmZak ogYl . kokan ErgYZe . dokumentSe mon< uke Yle mo ? -
108:71  polkovnik jodeS .
108:72     - avtobusYSto malen SinCen . druZinnik-SamYC kondYSt , - vudYmata
108:73  izi lejtenantet .
108:74     me , nimogaj kagazeS seraltdeak , koridorYS lekna .
108:75     - do svidaniA , - YStalaS tOCem . pYCkemYS koridorYSto mYlam
108:76  	 kovarCYSkem taza pulvyj tyknYS :
108:77  	 - ESe tYlat svidanij kyleS mo ? kaj pisYnrak paSaSket . uZo
108:78  lu Cas SuES ! vraCYn jodmYZlan SojYStYnam . sverdlov urem , 55-Se
108:79  port man ... - manAt , +aleksandr +kirilloviC dene pisYn ojYrlYSna .
108:80  	 tudo keCYvalYmak mYj tYgaj nomeran pOrtYm kYCal savYrnYSYm .
108:81  tYgaj nomer uke . stadion pYtartYS nomeran : 37 .
108:82  **103**
108:83  	 pagYt kolo ij utla Erten . ajda mo kaen - tudo kYSa . sekretnYj
108:84  operaCijlanna it sYre , +aleksandr +kirilloviC . +maAkovskij peS CYn
108:85  vozen : " moA miliciA menA bereZet " . CYn deCat CYn ulmaS .
108:86  				 pOlek olmeS
108:87  	 institutYm tunem pYtarYme deC tYlzat pele onCYCak mYjYm radio-
108:88  komitetYS literaturno-dramatiCeskij veHanij redaktorlan paSaS nal<YC .
108:89  tYleC onCYC tide dolZnost< manmaStet +S . viSnevskij YSta Yle .
108:90  SkeZe nigunam ojlen ogYl gYnat , togdaenam : mYjYm tY paSaS nalaS
108:91  tunamse radiokomitet predsedatel< +z . +m . +antonenkolan tudak
108:92  temlen dokan . ver +semen +alekseeviCYm SkenZYm +marij +a+s+s+r
108:93  pisatel< uSemYn otvetstvennYj sekretar<ZYlan sajlenYt Yle . 1953
108:94  ijYSte tudlan kumlo kum iAt uke Yle . ( molan " Yle " manYn
108:95  vozYmemlan  godYm mYlanem poEt +v . +dmitriev joltaS telefon dene
108:96  ojgan uverYm lakasYS : 1990 ij 29 majYSte memnan joltaSnan poro
108:97  ymYrZO kyrYltYn ) .
108:98     tYgaj godYm frontovik izana dene mogaj azap lijmYm uSeStaraS
108:99  oNaj ogYl gYnat , kalasen-ojlasemak . vet ilYSYSte SkeZat mYskaram
108:100  jOratYSe , kojdarCYklan sYrYdYme , poldalge kojYSnam tunYkten
108:101  vursYSo lijYn . pagYt pyrYmaSeS mYj tudlan institutYS tunemaS
108:102  kondYmYZlanat taum YStem . kO pala , ala Ske ymYremat kuZu ogYl ,
108:103  no porYlan porYm tyrYs tylen moStYman ...
108:104  	 1953 ij 15 majYSte mYj radio paSaeN lijYm . +semen +alekseeviC
108:105  memnan redakcijYS puren , tyrlO oj-kaNaSYm pyEn , avtor-vlak dene
108:106  kuze kutYrYSaS nergen ojlen . kondYS ikana tYgena poCelamutSo-vlakYm .
108:107  mYjYm Eskera : mYj tudYn serYmaStYZe mogaj EkSYkYm muYn kertam .
108:108  viC-kud poCelamut . tunamse Zaplan kelSYSe . CYla saj . perepeCatkYm
108:109  YSten , CYla stranicYlaS kidem pYStYSYm . taCat om mondo : tuSto
108:110  motkoC liriCeskij , Andar Con dene vozYmo , ESe murYS savYrnYdYme
108:111  " tYlat " da " marij ydYrlan " poCelamut Yl<YC . manamYs , CYla saj .
108:112  predsedatel<na +z . +m . +antonenko da cenzor " vizYm " pYStenYt .
108:113     studij +glavpoCtamt pOrtYn kumSo EtaZYtYZe Yle . tuSto raS da
108:114  AndarYn magnit plenkYS vozYSna . " marij ydYrlan " poCelamut
108:115  mYlam motkoC kelSYS . tekstYSte Sarnem :
108:116           pOlek olmeS tumo
108:117           marij ydYrlan tazalYkYm puEn ,
108:118           pOlek olmeS
108:119           kandYrala SyjYS umla
108:120           ypSYm pytYren .
108:121     peredaCa ErlaSYZYm Erdene joNgaltaS tyNale . diktor +zoA +stepanovna
108:122  +Anaeva uvertara : " literaturnYj peredaCYm tyNalYna . poEt +semen
108:123  +viSnevskijYn u poCelamutSo-SamYCYm kolYStsa " .
108:124     jOra . +kolYStam .
108:125           " pele kolmeS " tudo
108:126           marij ydYrlan tazalYkYm puEn ,
108:127           pele kolmeS "
108:128           kandYrala SyjYS umla
108:129           ypSYm pytYren ...
108:130  	 ypem Sogale : " pele kolYmeS " ...
108:131  	 +s . +a . +viSnevskij zvonitla :
108:132  	 - kolYStYC ?
108:133  	 - kolYStYm ... kalYkSe mom ojlaS tyNaleS ?
108:134  	 - mom ? ..
108:135  	 - tol Yle studijYS , plenkYm ugYC kolYStYn lektYna .
108:136  tol<o . kolYStna .
108:137  **105**
108:138  	 - amo tusto , kontrrevolUcij ?
108:139  	 - mut , Somak radam . stilistika .
108:140  	 - om ymYlo .
108:141     - ajda ugYC kolYStYna . " pOlek olmeS " kuze joNga ? " pele kolmeS " .
108:142     - ox , +mikale . mYj tidYm vozYmo godYm Alt SiZYn omYl .
108:143     - mYAt , - manam - ludmo , bukvam onCYmo godYm SiZYn-kolYn omYl Yle .
108:144  	 sbornikeS varaZYm +s . +a . +viSnevskij taN " pOleklenak " manYn
108:145  serYS . peS "CYn " YStYS : " pOlek lenak ! "
108:146  	 tiddeC vara mYj Skeat poCelamutem , jykYn ludYn -kolYStde , nigunam
108:147  peCatlaS puEn omYl . a tunam mYj Ske tunYktYSem deC tau mutYm kol<Ym .
108:148  pYtartYS Somakem YnZe lij : vaS porYlYklan kurYmaS tau . memnam SarnYSat
108:149  mYskara ilYS AzepYm poro ojsavYrtYSYS , ikte-vesYlan polSYmo kumYlYS
108:150  savYrYZe " .
108:151                   pondaS
108:152  	 nu vet koktanCYk Yle tide +isakov . teve tudo +tixookeanskij flotYn
108:153  lymlO artistSe , to ...
108:154  	 - voenno-morskoj StabYSte deZurnYj ulam . onCem : folt admiral
108:155  omsaS pura . vik palYSYm - +isakov .
108:156  	 - zdrav-Zel-adm-flota !
108:157  	 - zdravstvuj , postovoj krasnoflotec ! - vaSeStYS admiral . mYj
108:158  tudlan ala-mo Sot dene , oCYni , kelSYSYm .
108:159  	 - familiet kuze ? - jodeS .
108:160  	 - +isakov , admiral joltaS .
108:161  	 - tugeZe me Coska ulYna . mogaj flotYSto sluZitlenat ?
108:162  	 - tixookeanskij .
108:163  	 - sluzi i dal<Se Cestno ...
108:164  	 ikmanaS , +konstantin +afanas<evic , marij manmYla , kijYSte
108:165  toAm nOltYStaS jorata Yle . muzYkYStat Ske vuA ala-mYnAr da mom-
108:166  gYnat YNlYSe , lydYn-voZYl SogYdYmo eN , radiokomitetYn muzYkal<nYj
108:167  redaktorZo lie . a paSalan , CYnak , CkYla vijZYm pua Yle . kyCYk
108:168  ZapYSte murYzo-vlak +v . +e . +smirnova , +l . +k . +krasnov ,
108:169  kompozitor-vlak  +k . +a . +smirnov , +i . +s . +klUCnikov-+palantaj
108:170  da molo-vlaknergenat Caple oCerk-vlakYm serYS . ikmanaS , marij murYm
108:171  kalYk ConYSkak SYNdaren kertSe usta eNYS savYrnYS . ala oCerk gYC
108:172  tyNalYnak varaZYm +palantaj nergen " marij SySpik " romanYm vozYS .
108:173  pytYn< komitet paSaeN-vlak umYlYSna : marij iskusstvYm aklenat , kyleS
108:174  godYm tudYm aralYSaS verC peNgYdYn yCaSenat , kuCedalYnat kerteS , no ...
108:175  	 no ikana mYlanem tudo peS Cot " polSYS " . ymYreSem SarnaS kodYn .
108:176  	 - pu , - maneS , mYlanem iktaZ ojlYmaSYm ludaS . mYj , - maneS , -
108:177  +il<A +rossYgin ale +vladimir +zernov gajYStlanak vujYm om pu . tuge
108:178  ludYn SYndem , jodYSan zaAvka-vlak kaZne keCYn tolaS tyNalYt .
108:179  kyleSak gYn , tidYZYm organizovatlenat puEm . literatur peredaCYn
108:180  avtoritetSYm ESe nOltalYna . vet iskusstvYn tuvraS-potolokSo uke ...
108:181  	 tunam ESe magnit plenka peS Sagal Yle . mikrofon onCYlno vik
108:182  ludmo , peredaCa EfirYS vik kaen .
108:183  	 ik keCYn mYj ystelem vaSeS SinCYSe muzredaktor +k . +a .
108:184  +isakovemlan ojlem :
108:185  	 - 17 oktAbr<YSte +m . +SketanYn SoCmYZlan 55 ij temeS . ( tide
108:186  istorij 1953 ijYSte lijYn ) . AmdYlalt pisatel<-klassiknan
108:187  " vujlatYSYn pondaSYZYm " ludaS .
108:188  **106**
108:189  	 " tixookenaskij artistem " motkoC kuanYS . SinCa jyla vele .
108:190  iktaZ nYl-viC keCe AmdYlalte . manmYla , naizust< kerteS , Sonet .
108:191  voStYltenak ludeS .
108:192     peredaCa keCe tolYn Suo . +konstantin +afanas<eviC EsogYl
108:193  kostUmYmat vaStalten Cien . pujto EstradYS lekteS .
108:194  	 - kajYSYm , porYm tYlanYza ! - SoktYS .
108:195  pYtartYS uver deC vara diktor +nikolaj +potapovYn jykSO joNgalte :
108:196  	 - literaturnYj peredaCYm tyNalYna . marij pisatel<-klassik
108:197  +Akov +pavloviC +majorov-+SketanYn " vujlatYSYn pondaSYZe "
108:198  ojlYmaSYZYm kolYStsa . artist +konstantin +isakov ludeS .
108:199     reproduktorYS kytena . mo iA ? nimat ukes . deZvrnYj redaktor
108:200  +ivan +fedotov " rekord " radiopriemnik denat , +joSkar-+olam kuCaS
108:201  tYrSen , volnam pytYrkalYS - nimat ok Sokto . keneta ... o YmaSne !
108:202  radiokomitet kabinetYm SergYltaren , tazan gYna kokYraltYme SoktYS .
108:203  vara ESe " k-xm-Yx " jyk lekte , da peredaCa adak porvolYS , jomo .
108:204  	 +fedotov studijYS telefon dene pytYrkala . no vaSmut uke . diktor
108:205  +potapov den operator +ASinat pujto vyd jYmak kaenYt . a Zap Sot
108:206  dene peredaCa muCaSkat liSemSaS . pYtartYSlan +nikolaj +potapovnan
108:207  jykSO lekte : " te kYzYt ... kolYStYn ulYda . artist ... ludYn... "
108:208  	 radiokomitet tunam +glavpoCtamt pOrt deC urem goCla vele Yle .
108:209  memnan lymlO " artistna " komitetYS peS kuanYSe pOrtYl<O :
108:210  	 - kolYStda mo ? kuze joNgalte ? kyleS verYSte mYj SkeZat voStYl
108:211  koltenak ludYm vet ...
108:212     tide ZapYStak , ESe Cot CalemSYla kojYn , radiokomitet predse-
108:213  datel< +zinaida +mixajlovna +antonenko tolYn purYS .
108:214     - Saxmatla modYda ! ? a EfirYSte - radioxuliganstvo ! isakov
108:215  kokYra . potapov artistYm mokta . deZurnYj redaktor den literaturnYj
108:216  redaktor nimom ogYt pale ...
108:217  	 - peredaCYm peS vuCYSna , radiopriemnik denat kYCalna da ... -
108:218  ojlYStaS tOCena .
108:219  	 - teve CYlalanda mYj kYleS peredaCYm kYCal muam . Erla Erdenak
108:220  kuze , mo lijmYm umYltaren vozen puEda .
108:221  	 a paSaZe tYge lijYn ulmaS . diktor +potapov " ludeS " pYtartYS
108:222  SomakYm kalasen da mikrofonYm vYklYCatlen lektYn . tudYn olmYS
108:223  +isakov puren SinCYn da davaj ludaS . pel ojlYmaSeS jYkSYm AndareStaS
108:224  mikrofonYm vklUCatlen da ... kokYren nalYn . vara adak vYklUCitlen
108:225  da - adak ludYn . a +potapov poCta bufetYS CajYm jyaS mien koStYn .
108:226  peredaCa pYtYmek , studij gYC +isakov lektYn . apparatYm
108:227  +potapov tolYn onCaleS . tuSto " mikrofon vYklUCen " manme seraltYn .
108:228  diktoret vklUCitlen da kuze kOn da mom ludmetYm udertaren .
108:229  	 tYge me , " texniCeskij joNYlYSYm " tySka vij dene CumYren
108:230  kertYnna . nu , iA ulat tYj , " vujlatYSYn pondaSYZe " ! a takSe
108:231  ojlYmaS titakan mo ? me Ske titakan ulYna .
108:232  	 ErlaSYZYm +z . +m . +antonenko joltaS deZurnYj +i . +fedotovlan
108:233  diktor +n . +potapovlan , opeeator +l . +ASinlan , +k . +isakovlan
108:234  da mYlam , litredaktorlan , prikaz poCeS Caple gYna " pondaSYm "
108:235  piZYktYS .tYleC vara +konstantin +afanas<eviC ik literaturnYj
108:236  peredaCYmat ludaS jodYn ogYl . UZgunam mYskaraCe +ivan +fedotoviC
108:237  tuddeC jodeS Yle :
108:238     - ala ESe ik ojlYmaSYm ludYn puEt Yle ? ugYC voStYlmo SuaS
108:239  tyNalYn ...
108:240  **107**
108:241           nele Stanga
108:242     " marij kommuna " redakcijYSte YStem . ik keCYn mYlanem
108:243  tipografijYSte " Andar vuj " liAS pernYS . kalYklan umYlaS
108:244  kalasYde ok lij : tide eN ErlasYlYk gazetYm , pYtartYS gana
108:245  ludmek , " tynAS luktaS " kidYm pYSta .
108:246  a deZurnYj , En otvetstvennYj paSaeN , otdel vujlatYSe da , tunamge
108:247  pagYt semYn , kommunist lijSaS . a mYj tunam institutYm tunem lektYnam
108:248  vele , komsomolec Yl<Ym .
108:249  	 deZurnYj redaktor +isaj +maksimoviC +sajtiev CYla stranicYm ludYn ,
108:250  tergen , podpis<Ym SYnden : " razreSaU . v peCat<.."
108:251  	 mYAt CYla ludYm . Con - Andar .
108:252  	 tunam foto kliSem ves pOrtyStO YStat Yle . cinkografSYmat Sarnem -
108:253  +afanas<ev .
108:254     kliSem En pYtartYSlan kondat Yle . fotomaterial olmeS ESe Ara ver
108:255  vele Yle .
108:256  	 iktaZ kok Sagat jydYm korrektorskij kabinetYS mYlam obrazec
108:257  EkzemplArYm kondYSt . mYj , pele malYSe , - kYrgYr-joSt . kid
108:258  pYStalte .
108:259  	 ErlaSYZYm mYj pel keCe kanYSaS ulam Yle . kYnelYnam . vatem ,
108:260  +lidiA +pavlovna , redakcijYStak korrektorlan YSta Yle . memnan
108:261  deke redakcij Sofer +SoSin puren Sogale . poCeSYZe - sajtiev . koCkaS
108:262  Solten SogYSo lida ala-mogaj ziAnYm SiZSe gaj pykenYS loptYrge
108:263  SinCe . mYAt SinCam paSkartenam .
108:264  	 - kajySna . yZYt ...
108:265  	 mYj jolaS olmeS tuvYrYm tudYr olmeS jolaSYm CiASat Amde ulam .
108:266     - paSam YStenna . - +isaj +maksimovic oS SinCapunZo jYmaC
108:267  onCa . - kertYC . mYj Ynde partbilet deC posna kodam dokan .
108:268  	 - mo ? ! tipografij pudeStYn mo ...
108:269  	 - pudeStarat ! ..
108:270  	 paSaSke mijYmaSeSna redkollegij pogYnen SinCYn Yle .
108:271     - provokacij ! - peNYZeS kul<tura den bYt pOlkam vujlatYSe +m . +f .
108:272  +stolArov .
108:273     - texniCeskij joNYlYS ,- lYplandara partotdel vujlatYSe
108:274  +p . +s . +izmajlovskij .
108:275  	 - moZYm mom YStYde , moZYm kodaS ok lij ! - YStaleS Al ozanlYk
108:276  	 pOlka zavedUHij +g . +m . +Erskij .
108:277  	 redaktor +m . +p . +ivanov SYdYn SememYn .
108:278  	 - mom luktYnda , paleda .
108:279  	 - CYla Sot dene , - +isaj CyCy CogYmanda .
108:280  	 - " Andar vujZo " aNYargYSe lijYn mo ?
108:281     - sajYn umYltarYza . Erskij manmYla , kudYZo-moZo-kOZO ...
108:282  	 - teve nalza nomerYm .
108:283  	 onCena . foto . foto ...
108:284     podpis< : " lokomotiv " sportivnYj obHestvyn stangistSe +ibraev
108:285  +r+s+f+s+r-Yn u rekordSYm onCYkten " . tYnar - tYnar kilogramm .
108:286  kilogrammet - kerek . fotoZak mom Soga vet . manmYla , tonnYm !
108:287  Stangistna unCYli vuA Stanga ymbalne Soga . akrobat ! kO titakan ?
108:288  koneSne , En onCYC redaktor . a vara ...
108:289     utlYSna . +paSaS kolYSt . koneSne , tunamse semYn kommunist
108:290  +i . +m . +sajtievlan prikazeS " na vid " seraltYSt , a
108:291  mYlanem ... Ex ,trudovoj kinZkaSte taCe CYlaZe ludamat , Sotlen jomam .
108:292  no ilaS saAk . nele-jOsO koklaSte tyrlO voStYltYS , SYrki-vurki ok
108:293  lij gYn ilYS - ilYS mo ? Erskij manmYla , Ereak moZo moan lijSaS .

109:1  109 kul<tura uver
109:2  ( onCYko 1990 : 4 ) **108**
109:3         +ural marij-vlak dene
109:4    tenij mart muCaSte mYlanem +sverdlovsk oblast<Yse +krasnoufimsk
109:5  olaSke mien tolaS , tYse peduCiliHYn studentSe-vlak dene vaSlijYn
109:6  mutlanaS pial logale .
109:7    tY ola kundemYse marij AllaSte SoCYn kuSSo ikSYve-vlak
109:8  +krasnoufimsk peduCiliHYSte Ynde kokYmSo ij marij jYlme da
109:9  literatura predmetYm tYrSen tunemYt . kYzYteS ikYmSe kursYSto
109:10  tudo fakul<tativ semYn ErtaralteS , a kokYmSYSto - programma
109:11  poCeS . onCYkYlYk tunYktYSo-vlak +sergej +CavajnYn , +Sabdar
109:12  +osYpYn , +olYk +ipajYn , +miklaj +kazakovYn da molo marij
109:13  sYlnYmut mastarYnat vozYmYStYm ludYt , lonCYlat , a tunemme
109:14  ij pYtYmeke , EkzamenYm kuCat .
109:15    +vladimir +vasil<eviC +gordeev , peduCiliHe direktor ,
109:16  nacional<nost<So dene marij ajdeme ogYl . tuge gYnat marij da
109:17  tatar jYlmYm tunYktYmo paSam viANden koltySaS verC turgYZlana .
109:18  tidYn SotYSto me tudYn dene kabinetYStYZe AtYr mutlanen
109:19  SinCYSna .
109:20    +v . +v . +gordeevYn ojZo gYC raSeme : marij jYlme dene
109:21  tunYktaS ale uCebnik den posobij-vlakat ogYt site , kadr
109:22  SotYStat CydYlYk SiZalteS . SoCmo jYlme dene tunYktYSo
109:23  +vera +nikolaevnanat lymYnak nalme SinCYmaSYZe uke . tudo
109:24  kYzYt +sverdlovsk olase universitetYSte zaocno tunemeS .
109:25    +krasnoufimsk olaSte marij jYlmYm tunemSe kok gruppYZat
109:26  memnan respublikYse +orSanka peduCiliHe dene kYlYm kuCen
109:27  Soga . umaSte +nikolaeva +vera +nikolaevnan vujlatYme ik
109:28  tySka +joSkar-+olaSke Ekskursij dene tolYn , muzejYm ,
109:29  pamAtnik-vlakYm onCen , teatrYSte lijYn . vara student-vlak
109:30  +orSankYS , tuSeCYn +kurYk marij rajonYS +s+s+s+r-Yn kalYk
109:31  tunYktYSYZo +p . +e . +emel<Anov dene pYrlA mien koStYnYt .
109:32    +krasnoufimsk peduciliHYSte tunemSe ydyr-rveze-vlak SoCmo
109:33  jYlmYm da literaturYm jOratat , pagalat vele ogYl , sYlnYmutan
109:34  proizvedenijYmat vozgalaS tOCat . vaSlijmaSke pogYnYSo-vlak
109:35  SkenYStYn serYme , tYgak marij poEt-vlakYn poCelamutYStYm
109:36  ludYC , SoCmo jYlme dene murYm SergYltarYSt .
109:37    tide vaSlijmaStak tunemSe-vlakYm +marij +a+s+s+r pisatel<
109:38  uSemYn paSaZ dene paldarYSYm , " +onCYko " Zurnal nergen
109:39  kalaskalYSYm , tvorCeskij planem poCYn puYSYm da ikmYnAr
109:40  poCelamutem ludYm .
109:41    tunamak onCYkYlYk pedagog-vlakYn vozymo proizvedenijYStYm
109:42  lonCYlYSna , poCelamutYm , ojkYmaSYm kuze vozaS kylmO nergen
109:43  raSemdYSna .
109:44    mONgO pOrtYlSaS deC oncYC mYj tunemSe-SamYClan " +onCYko "
109:45  ZurnalYm avtograf dene pOleklYSYm , a nuno mYlanem suvenirYm
109:46  da knigam kuCYktYSt . vaSlijmaS pYtYmeke , ulo gruppa dene
109:47  mYjYm gostinicYS SumeS uZaten koltYSt .
109:48    +krasnoufimsk olase peduCiliHYSte marij jYlme da literatura
109:49  gruppYm poCmaS taCYse keCe , perestrojka da demokratij saman
109:50  dene kelSen toleS .-  tide SinCYmaS polatYSte pespublikYna
109:51  deC OrdYZtO verlanYSe marij AllaSte SoCmo jYlmYm da literaturYm
109:52  tunYktYSo , marij kalYkYn ilYS-jylaZe , kul<turYZo , iskusstvYZ
109:53  deke SymaNdYSe specialist-vlakYm AmdYlaS lieS . onCYkYZYm
109:54  sYlnYmut mastarna-vlakYn eSYSkYStat +ural kundem gYC samYrYk
109:55  avtor-vlak uSnen senat .
109:56    tidYm SotYS nalYn , +krasnoufimsk peduCiliHYSte poCYltSo
109:57  marij gruppYlan uZar kuSkYl gaj viANaSYZe , kuSkaSYZe , ilYS
109:58  kornYS peNgYdYn SogalaSYZe tyrlO semYn polSYman , jOnYm
109:59  YStYman .
109:60  +v . +osipov ,
109:61  " +onCYko " ZurnalYn otdel vujlatYSYZe .

110:1  110 serYS-vlak kalaskalat
110:2  ( +onCYko 1990 : 3 ) **52**
110:3         poro keCe lijZe , " +onCYko " Zurnal paSaeN-vlak !
110:4     Myj tendan ZurnalYm Ereak ludYn Sogem da izamlanat okYZo
110:5  manYn seraltam .
110:6     Sukerte ogYl " ural marij koklaSte " (1989 ij , 6 nomer )
110:7  stat<Adam okYSYm . tYSeC SonYmaS lekte : ural marij joCa-vlakat
110:8  SoCmo jYlmYStYm YnYSt mondo , pagalYSt manYn , talantan joCa-
110:9  vlakYm +joSkar-+olaSke tunemaS uZaS kyleS , vet ruS-vlak tYgaj-
110:10  vlakYm vaSke pogen nalYt , tunYktat . vese : mYj 46 ijYm ilenam ,
110:11  no alAt +joSkar-+olam - marij stolicYm uZYn omYl .Skat kaen
110:12  omYl , da iktat naNgaen ogYl . sandene marij-vlakYm +joSkar-
110:13  +olam uZaS obAzatel<no naNgaAS kyleS , tunam marij-vlak SoCmo
110:14  jYlmYSt dene mutlanaS utlark tYrSaS tyNalYt . sandene +joSkar-+ola
110:15  den +sverdlovsk da marij ilYman molo olase turizm da puteSestvij
110:16  bUro-vlaklan vaS kYlYm YStYman .
110:17     kumSo: ZurnaleSda toSto marij muro-vlakYm peCatlYza , vet
110:18  marij kalYkYn murYZo motkoC Suko da sae , nuno ErkYn-ErkYn pYten
110:19  tolYt . uke gYn Ynde syanYmat ruSla vele YStaS tOCat . marij syan
110:20  motokoC Amel vet .
110:21     kYzYt marij kalYk Salanen ila , pYrlA CumYrgaS kyleS .
110:22     +sverdlovsk ola .           +mariA +mixajlova .
110:23            *  *  *
110:24     o marij jYlme ! tYj mYlam jOratYme avam gaj En liSYl da En Serge
110:25  ulat . tYj Conlan jOsO lijme ZapYSte - kerek SkemYn ilYSYStem , kerek
110:26  SoCmo ElYn ENgekYS kogalmYZ godYm - CYla nelYlYkYm CYtaS da seNen
110:27  lektaS vij-kuatYm puEt . a SymYSkO poro kuan keneta SeNYn pura gYn ,
110:28  tYj , SoCmo jYlmem , Con-kumYlemYm SuldYraNdet , tYgodYm kajYk semYn
110:29  kySkO , pYl loNgaSke SumeS , CoNeStYme SuYn kolta . mYj tYjYm ,
110:30  marij jYlme , kurYk tyr gYC SorgYkten lekSe Andar pamaS vyd
110:31  denat taNastarem . CYnak , pamaS vyd Em dene iktak : podYlat -
110:32  ulo mogYret YlYZ kaA , jOrSYn ugYC SoCSo gaj liAt .
110:33     sovet Elnan tyrlO verYStYZe ilYSe marij eN-vlak kokla gYC
110:34  SukYnZo mYjYn semYnak Sonat , oCYni . nuno SinCat : SoCmo
110:35  jYlmYm palYde , ves kalYkYn jYlmYZYm nimunamat sajYn tunem ot
110:36  kert . sadlanak tyN respublika deC OrdYZtO ilYSe marij-vlakat
110:37  SoCmo jYlmYSt dene lekSe gazetYm , ZurnalYm , knigam nalYn
110:38  SogaS tYrSat , a +joSkar-+olam gYn SkenYStYn rydO olaStlan
110:39  Sotlat , tudYm ymYrYStYSt keC ik gana tolYn onCen kaAS Sonen
110:40  ilat . no nunYlan , +marij ElYn stolicYSkYZe tolmekYSt ,
110:41  kumYlYm voltYSo syrtYmat uZaS perna . ik mogYrYm , uremYSte ,
110:42  avtobusYSto , kevYtYSte da kalYk Suko lijme molo verYSte marla
110:43  kutYrYmYm SuEn kolat , tYge CuCeS , pujto olase marij-vlak kO
110:44  ulmYStYm YneSt paldare . ves mogYrYm , kazna pOrtla pYrdYZeS
110:45  sakYme UZo vYveskYm onCet gYn , upet sogaleS : tuSan , marij
110:46  jYlmYm loktYlYn , mom gYna vozen pYtaren ogYtYl . teve kommunist
110:47  uremYse ik zadanijYn omsaZ voktene serYmYm ludYna - ruSlaZe :
110:48  " marijskoe respublikanskoe upravlenie po statistike " , a
110:49  marlaSkYZe tYge kusaren SYndenYt : " marij respublikYse
110:50  statistika upravlenijZe " . mYjYn SonYmaSte , teve kuze
110:51  manaS kyleS Yle : "marij respublikYse statistika upravlenij " .
110:52     ale ves primer . sovet uremYse ik pOrt pYrdYZeS tYge vozYman
110:53  oNam sakenYt - ruSlaZe : " marijskij respublikanskij institut
110:54  usoverSenstvovaniA uCitelej " , marlaZe : " tunYktYSo-vlakYm
110:55  usoverSenstvovatlYSe respublikanskij +marij institut " . a vet
110:56  " usoverSenctvovatlYSe " mutSYm marlaNden , tYge manaS lieS
110:57  Yle : " tunYktYSo-vlakYn SinCYmaSYStYm uEmdYSe ( ale " pojdarYSe " )
110:58  +marij respublikYse institut " .
110:59  **53**
110:60     +m . +Sketan lymeS marij dramteatr SeNgelne koCmo ver ulo .
110:61  tudo " podkogol<naA " manalteS . molan marij mutlan ruS sYnYm
110:62  puYmo - Orat vele . " podkogYl<o " manYn vozaS ok lij Yle mo ?
110:63     Ynde urem-vlakYn lymYStYm onCalYna . molan marij kalYkYn rydO
110:64  olaStYZe suko urem lymYm " skij " deC posna kalasen ona kert - nigOat
110:65  ok Sonalte oCYni . mutlan : kommunist uremYm " kommunistiCeskij urem "
110:66  manYna . tYgak : +sovet - +sovetskij , +komsomol - +komsomol<skij ,
110:67  +oktAbr< - +oktAbr<skij da t. m. +Esmasa +zelenYj , +sadovYj
110:68  uremlamat marla ojlen ona mosto . tYgaj priverZYm Suko kondaS lieS .
110:69     tidYmat palemdYman : kazna pOrt-vlaklan vYveskYm kok jYlme
110:70  dene AmdYlYme da tudYm sakYme godYm , avtonomnYj respublikYn
110:71  pravaZYm SotYS nalYn , tyN kalYkYn jYlmYZ dene vozYmYZYm onCYko
110:72  luktaS kyleS . tunam kySnO onCYktYmo gaj joNYlYS ala Sagalrak
110:73  lieS Yle .
110:74     ikmanaS , +joSkar-+olaSte vYveska-vlakYm kuSto kuze kertYt ,
110:75  tuge AmdYlen piZYktYlYt . ves semYnZe , igYltYS mut dene ojlaS
110:76  gYn , - nimogaj Sot uke . mYjYn SonYmaSte , CYla tide paSam ik
110:77  kidYS kuCYktYman . mutlan , +kalYk deputat-vlak +joSkar-+ola
110:78  +sovet ispolkom ( " gorispolkom " ogYl , a "gor " deC posna
110:79  " ispolkom " , molan manaS gYn "+joSkar-+ola " manmaSte
110:80  " ola "  mutSo ulo ) pelen ,marij jYlmYm sajYn palYSe
110:81  eN-vlakYm uSen , posna komissijYm YStaS lieS Yle .
110:82  a tidlan avtonomnYj respublikYStYna marij jYlmYm
110:83  ruS jYlme dene pYrlA gosudarstvennYjYS savYraSak kyleS . tunam
110:84  CYla tYrlO "anarxijlan " muCaS toleS , Sonem . tek ava SOr
110:85  dene tolSo SoCmo jylmYna Ske verZYm muES , onCYkYZYm ESeat nYZYlgYn
110:86  da AndarYn joNgalteS !
110:87                                        +i . +apsatarov
110:88     +joSkar-+ola .
110:89         pagalYme " poro keCe ! "
110:90     me palena : +n . +s . +muxin marij jYlmYm , sYlnYmutan
110:91  literaturYm pojdarYmaSte kugu paSam YSten . tYgak ikSYvYlan
110:92  uCebnikYm AmdYlYmaStat Cot tYrSen , tYStYZe tudlan tunYktYSo
110:93  +aleksandr +vasil<eviC +motorovat polSen .
110:94     1931 ijYSte +moskvaSte SoCmo jYlme dene knigam vozen SogYSo
110:95  avtor-vlakYn konferencij-seminarYStYSt +n . +s . +muxin den
110:96  +a . +v . motorov pYrlA lijYnYt .
110:97     tYSte nuno prosveHenij narkom +a . +v . +lunaCarskij da
110:98  +n . +k . +krupskaA dene vaSlijYnYt +a . + n . +k . +krupskaA
110:99  +v . +i . +leninYn vatYZe vele ogYl - kalYklan SinCYmaSYm puYmo
110:100  paSaStYZe tudYn purla kidSe lijYn . tugeZe nine kok marij tiak
110:101  kalYkYn SinCYmaSYZYm nOltalmaSte +il<iCYn sugYn<ZYm ilYSYS
110:102  purten SogenYt .
110:103     tidYn nergen " +onCYko ZurnalYm ludYn lekmeke palen nal<Ym .
110:104  marij pedinstitutYn docentSe +nazarij +aleksandrov peS suaple
110:105  paSam YSten .
110:106     molan +n . +s . +muxin nergen vele ogYl , a . +v . +motorov
110:107  nergenZat poro mut mYlanem posnak Serge ? mogaj amal dene ?
110:108  SoCmo Alna liSne ulYt . no vaSliAS , mutlanaS Sagal vereStYn .
110:109     +aleksandr +vasil<eviC +motorov tunYktYmo paSaSte 40 ij
110:110  utla YSten , tYSeC 30 ijZYm - Skol direktorlan ! 1987 ijYSte
110:111  ymYrZO kyrYltYn .
110:112     kYzYt partij den pravitl<stvYn politikYSt Sagal eNan
110:113  nacij-vlak dek melYn savYrnen . nacij-vlak koklase otnoSenij da
110:114  Semer-vlakYm internacional<no SuarYme SotYSto +k+p+s+s +marij
110:115  obkomYn programmYZYmat uvertarYme . +respublika deC OrdYZtO
110:116  ilYSe marij kalYklanat polSaS SonYmaS ulo . En onCYC marij
110:117  kniga , uCebnik-vlak kylYt . kYzYt nuno ogYt site , a Suko
110:118  vere jOrSYn uke ulYt .
110:119     marij kniga izdatel<stvo , +knigam uZalYSte marij ob>edinenij ,
110:120  tunYktYSo organ-vlak onCYlno , tYgak partijnYj , sovet ,
110:121  obHestvennYj organizacij-vlak onCYlno kugu zadaCa Soga .
110:122     recpublikYse intelligencij , posnak marij uCenYj , tunYktYSo ,
110:123  kugu tiak-valk +vladimir +il<iC +lenin den tudYn pelaSYZYn
110:124  sugYn<ZYm +n . +s . +muxin den +a . +v . +motorov semYnak
110:125  Sukten SogaS , ilYSYS purtaS tyNalYt manYn ySanena !
110:126                         +illarion +rYbakov , paSan veteranZe .
110:127  +joSkar-+ola .

111:1  111 korno - pYlYSan , SinCan
111:2  ( onCYko 1990 : 3 ) **54**
111:3  +aleksandr +selin
111:4           mo kodeS
111:5       jolgen teatrYn kolonnada gaj ,
111:6       ypSaltYn Uzo Em gaj koCYn-tamlYn ,
111:7       pynCer mardeZ den mutlana lYZgan .
111:8       tY jykYS kajYk CogYmatYme uSnaltYn .
111:9       pynCer kokla gYC jYrgYkta ENer .
111:10       lum semYn jolgYZeS oSman ik serZe .
111:11       torlet tYSeCYn - tyNaleS koZer .
111:12       Sonet , uke - mien lektatak erYS .
111:13       tumer arka gYC lapYSke volet -
111:14       pamaSYSte taSla vyd , modYn-SolYn .
111:15       iksa poCeS kaet - onCYlanet
111:16       Syjnalt vozeS Coka Sudan tOr olYk .
111:17       pyrtysYStO uke nimo utat ;
111:18       CYla Ske verYSte , CYlan Ske SotSo
111:19       lum levedeS gYn , mlande kanalta .
111:20       ENer joga , Anvar<Ymat ok Sotlo .
111:21       ojlat : ajdemYm ojYraS ok lij
111:22       pyrtys deC . onCYkta CYn ulmYm kalYk .
111:23       A " olYk marij " , A " koZla marij " ,
111:24       A " kurYk marij " man , memnam lymdalYt .
111:25       kalmYkYm +puSkin manYn " drug stepej " .
111:26       mogaj kalmYk , kusna gYn CodYraSke ?
111:27       tunemYnat gYn , saj tYlat kupet .
111:28       tunemYn otYl - ok kyl +krYm , sOrale .
111:29       ruEn pYtarena gYn CodYram ,
111:30       toSken , uren mOr olYkYm , pamaSYm ,
111:31       Ul serYm tOCena gYn kusaraS , -
111:32       me uZYna mogane pyrYmaSYm ?
111:33       ala tunamZe olYk A koZla ,
111:34       A kurYk marij manaSat ko kelSe ?
111:35       vet ErtYSe Zapnam Sarnen ilaS
111:36       kodeS laC jYlme , kalYk muro vele ! ..
111:37  **55**
111:38           kornYSto
111:39       " nur - SinCan , a CodYra -
111:40       pYlYSan " , ojlen marij .
111:41       uSYS tide oj pura .
111:42       yCaSaS tYrCat ok lij .
111:43       kernakSat , lektat pasuSko -
111:44       joNgYdo jYrvaS tugaj .
111:45       onCalat jYret keC-kuSko -
111:46       mlandYvalne UZ jolga .
111:47       SeNYn puro CodYraSke -
111:48       tYSte mardeZat kana .
111:49       En izi jykat , tora gYC
111:50       tolYn , pYlYSlan solna .
111:51       taCe lektYm myndYr kornYS .
111:52       mYj vagonYSto ulam .
111:53       fil<mYse gaj kojYn kodYt
111:54       Al , CaSker , pasu , ola .
111:55       passaZirYn ZapSe ulo .
111:56       no ot kij Ere kypen .
111:57       kornylan pYStalmYm purl<o ,
111:58       SYp SinCa memnan kupe .
111:59       rveze saralta gazetYm ,
111:60       ydYr>eN knigam poCeS .
111:61       Ceretan " kinosyretYm "
111:62       mYj okna gYCYn onCem .
111:63       nYlYmSe - pOr>eN - ik mutYm ,
111:64       vesYm peleSta vara .
111:65       viskala SomakYm pujto ,
111:66       pujto jyksYm oNara .
111:67       Ske koklaSte ulSo " peCYm "
111:68       kazYr puZYSna CYlan .
111:69       onCYC vursYSna igeCYm ,
111:70       SYltalen jyr ukelan .
111:71       da vara joNgalte SokSYn
111:72       El paSa nergen ojna .
111:73       - kergalten piZaS gYn SokSYm , -
111:74       mane rveze , - kertYna .
111:75       - vydYm ot kert jYlme dene
111:76       ni pyen , ni joktaren .
111:77       onCYC moktYmo mut deCYn
111:78       ErNYman , - ojla pOr>eN .
111:79       - kuzerak " marij uSemda ? " -
111:80       rveze mYj deCem jodeS . -
111:81       tolkYndam nigO ok temde ?
111:82       mutda ok kod AraES ? ..
111:83       SiZdegeC puren SogalYn
111:84       provodnica , OrYnat :
111:85       Caj jykSen .
111:86       a me , poldalgYn
111:87       kojYn , peS yCaSena .
111:88       - nur SinCan ,
111:89       a CodYra ?
111:90       YdYr mane :
111:91       - pYlYSan .
111:92       jodYm :
111:93       - korno mogajrak ?
111:94       man<YC :
111:95       - pYlYSan , SinCan .
111:96       *  *  *
111:97       koden maSinYnam ola tyreS ,
111:98       me +peC urem den oSkYlYna jolYn .
111:99       tugaj motor - Cylt AzYkYS puret ,
111:100       kudal Ertet gYn , SikSYm kok vek loNYn .
111:101       tyZem iAS dYr kyrtn<O-ky polat .
111:102       nOltaltYn vujZo , pujto SOrtn<O kerde .
111:103       omsa vokten vengerka , gid , ojla :
111:104       - tyZval tys - saj , no ConZo xramYm - kOrgO .
111:105       me purena . tul ogYl jYr jYla , -
111:106       Sonet , motorlYk volgalta xram kOrgYm .
111:107       jomartle sem . SkeZak zal YzYla
111:108       Sokta , Sonet , tykaltYl tojYm , SOrtn<Ym .
111:109       organ joNga . a semZe kolmo gaj
111:110       CuCeS motkoC . EvropYna kYdalne ...
111:111       uke , ogeS kert lijYnZat tYgaj .
111:112       - marij sem , - mane ydYr , SYrgYZale .
111:113  **56**
111:114           lum
111:115        +sYktYvkar vokten aEroportYS
111:116        volYS " tu " , konden ozam , unam .
111:117        oranek beton pasu - oS , portYS .
111:118        lum pua paCaS-paCaS ymam .
111:119        kornyS Cienam iziS mYj SokSYn ,
111:120        vet jydvelYS kajYman mYnAr .
111:121        a onCet gYn , jyStO marte ot Su -
111:122        poCYlda kapkaZYm +sYktYvkar .
111:123        a onCet gYn , UZSo taCe leve .
111:124        lum ogeS lij , vitne , tYSte lYm .
111:125        togdaen , eN vaStareSem lekte .
111:126        jodo EplYn :
111:127        - vY s +joSkar-+olY ?
111:128        naNgaA trollejbus oS olaSke .
111:129        Somakna vaS liSemda memnam .
111:130        Ske Sonem : " mYnAre saj joltaSYm
111:131        mONgYStO SinCen jomdarena " .
111:132        s>ezdYS yZYnYt pisatel< taN-vlak .
111:133        nal<Ym unagudYSto verem .
111:134        ErtYS peljydat , ESe om male ,
111:135        yZmo-kolmYm nergelen kiem
111:136        tolYnYt tY mlandYS ZapSe godYm
111:137        +stalin " UmYn" pyrYmO eN-vlak .
111:138        nunYn ik ySanYSt vele kodYn :
111:139        CYn kunam-gYnat seNa sadak .
111:140        da kaenYt komi mlande muCko ,
111:141        lumYm , kupYm kelYn indYralt .
111:142        lijYn lager< tamYk deCYn SuCko .
111:143        ak ajdemYn tYSte - yvYran .
111:144        marij-vlakYmat tySka SygarYS
111:145        optYmo . a tYSke kO Sukten ,
111:146        nunYm kolYmo deC onCYC kargYSt
111:147        SymYStO , ik jykYmat lukde .
111:148        kO Sukten ? ik +stelin vele ogYl ,
111:149        lijYnYt tYgajZe voktenak .
111:150        nunYlan om poC mYj SkemYn ojgYm .
111:151        kuana Sem Con vyrlan gYna ...
111:152        Er . mYj lektYnam ola uremYS .
111:153        lum - jolgornYSto da UZYStat ...
111:154        jyd marte me Esmasa , Ser temYn ,
111:155        sYlnYmut paSam kaNaSYSna .
111:156        kumlo SYmSe ijYmat SarnaltYSt
111:157        komi taN-vlak , ojganen . tunam
111:158        kodYn ogYl sYlnYmut mastarYSt .
111:159        lager< - ot pYtare Sotlenat .
111:160        kajYSYm mONgeS aEroportYS .
111:161        rejsYS : +sYktYvkar - +joSkar-+ola .
111:162  **57**
111:163        Sonaltet , beton pasu - oS portYS .
111:164        lum lumeS , peledYn landYSla .
111:165        UZYSko kyzaS Zap Ynde Suo .
111:166        u joltaS-vlak - SinCa onCYlnem .
111:167        komi mlandYS ugYC tolmo SuYn ,
111:168        SoCmo +marij ElYS CoNeStem .
111:169             UlYn CuvaS serYStYZe
111:170                 ulmo godYm
111:171        lekteS Cever keNeZ Erdene keCe .
111:172        SepkaZe gaj koeS marij CodYra .
111:173        kyzen-kyzen kavaS , toleS tuSeCYn
111:174        tY velYSke , CYlt SOrtn<O vundYra .
111:175        tura da kykSO serYSte +CuvaSij .
111:176        no tYse en-vlak , mo Sarnem , memnam
111:177        YSt onCo kySYC , pagalat joltaS gaj .
111:178        SkeZat tYgak me poCYna Connam .
111:179        onCem : pikSla kaA " marij El " poezd
111:180        CuvaS tumer voSt , mONgYSkO vaSka .
111:181        a " +sespel< " teploxod , oS-kandYn kojYn ,
111:182        ieS , mura jomaRtlYn CuvaSla .
111:183        CuvaS +odar ila marij +Ul serYSte ,
111:184        ilat purlaSte kYrYk sir-vlakna .
111:185        pYsmanYm jOrSYn ona uZ ENerYSte ,
111:186        da " +Ul - vaS koStmo korno " manYna .
111:187        tYSeC , CuvaS taNnan kundemZe veCYn ,
111:188        vola - Sonet , SOrtnAlge mundYra ,
111:189        SinCeS Cever kastene keCe .
111:190        SepkaZe gaj koeS marij CodYra .
111:191             seNYmaS keCYn
111:192        nYlle vizYmSe ijYn indeSYmSe majYm
111:193        kuzerakYn vaSlijYn gYn SoCmo Alna ?
111:194        koStYnam pervYj klassYS , om Sarne CYlt sajYn .
111:195        kalaskalYS avaj . taCat jykSO solna .
111:196        tunam AlYSte radio mon< lijYn ogYl ,
111:197        almaSten telefonYm tul gaj oZYna ,
111:198        sadlanak dYr kuan uver ZapYSte tolYn .
111:199        gyZlen miting pravlenij vokten Erdenak .
111:200        tY uver SinCavydYmat SukYnYm luktYn .
111:201        mo kerteS almaSten ErgYm ale aCam ?
111:202        laC kodeS kalasaS nunYlan tYglaj mutYm :
111:203        - tek lymda Ere u tukYm symYS vonCa .
111:204        lijYn ogYl tunam ESe radio surtYSto
111:205        seNYmaS kuze tolmo nergen kutYraS .
111:206        mYlanna nYl ij sarYSte CYtYmYm , uZmYStYm
111:207        frontovik-vlak Skeak kalaskalYSt peS raS .
111:208  **58**
111:209             1989 ij 10 avgust
111:210         +vera +bogaCevam Sarnalten
111:211         kiCke SoCYn tenij AtYr pYzlYn .
111:212         kO pala : sajlan A osallan .
111:213         ojgo deC utlaS ogeS lij SYlYn .
111:214         tudo poCelat toleS koklan .
111:215         pYzle kiCke Suko SoCmYlan tYj
111:216         takSe gYn kuanYSYC Ere .
111:217         pervYj lumYm uZmekat , volgaltYn
111:218         CurietSe , kumYlet muren .
111:219         SYC kYCal koSt kovYram pazarYSte .
111:220         tYj oksam SYC Sotlo piallan .
111:221         man<YC : lieSat Sijvundo arYme ,
111:222         Con motorlYk - ikte ymYrlan .
111:223         avgust - pYzle kiCke lijme pagYt .
111:224         ukSYm lYvYrta Cever olma .
111:225         saj motkoC . no avgust keCe agYS
111:226         ilYSemYm kurYmlan .
111:227            jYlmYna memnan
111:228         kO " marij jYlmet - +zelenYj +ol marte ... "
111:229         manYn ilYSYSte kalasen En onCYC ,
111:230         tudo - CYn poEt : SomakSe taraten
111:231         taCe Suko ENYm mutlanaS , Con poCYn .
111:232         ...kodo SeNgelan adak +zelenYj +dol .
111:233         korno - kande , volgYdo +Sem teNYz serYS .
111:234         tide " koktebel<YSke " kunam om tol ,
111:235         uZYn kuanem mYj tyrlO kalYk ErgYm .
111:236         lie pervYj keCYnak poEzij kas .
111:237         vydYSO - Con dene rveze +lev +oSanin .
111:238         vitle oSkYl vele - tenYz vyd lySka .
111:239         kaZnYZe ludneZe En Catkam , uSanYm .
111:240         SketYn vele mYj ulam marij kokla gYC .
111:241         sOrYmO ludaS - ot Cakne mONgeSla .
111:242         - Ynde SoCmo jYlme dene ! - kYCkYral<YC .
111:243         ludYm +Ul nergen poCelamutem marla .
111:244         Yle Zap poldaltYn pOrdSO mardeZ gaj :
111:245         kO Ske jYlmYm jOraten Con voStak ,
111:246         kalYkYSte kO ojlen marla Colgan ,
111:247         " ilYS deC kodat " tudlan maldenYt voStYl .
111:248         kO " marij jYlmet - +zelenYj +dom marte ... "
111:249         manYn , tudo jOraten mo SoCmo ojYm ?
111:250         SkenZYm , tukYm voZSYm pagalen moSten ?
111:251         ale tidYm muZedaS varaS mYj kodYm ?
111:252         palemat ruSla , mYj om jom niguStat .
111:253         ok jomdare niguSan jYlmemYn AmZe .
111:254         mYskYn<YSke mYj lektam Yle , tovat ,
111:255         pele ruS da pele marij eN liAm gYn .
111:256  **59**
111:257           kO zemlAkem ?
111:258         - kO ulo tYjYn lyman zemlAket ? -
111:259         jodYC vagonYSto , kornYSto .
111:260         ( manYn kalase : " ulam tYgaj Ske " -
111:261         kidYm nigO ogeS kormYZto .
111:262         kO kolYn kertYn lymem , da Sarna ?
111:263         mYjYm palat SoCmo AlYSte .
111:264         moZYC , ESe Sonalta UZgunam
111:265         sYlnYmutnam iziS aklYSe ) .
111:266         - takSe zemlAk Sagal ogYl tugaj ,
111:267         kO kalYk uS gYC ok Ekse .
111:268         +kopcev - artist , doktor +gruzov , +miklaj ,
111:269         murYSto Uzo +viSnevskij .
111:270         - kOZO tYSeC liSYlrak Conetlan ?
111:271         - nuno CYlan ulYt Serge .
111:272         no " zemlAk " mut " mlande " den ik voZan .
111:273         kO kuSta SurnYm ,
111:274         mYlam tudo pervYj !
111:275           ilYS - manaS vele
111:276         luCko ijYm temYmeke SonYSYm :
111:277         Amle ydYr AlYStem ila ,
111:278         no kuze poCam Conem tudlan ?
111:279         ale vet koStam mYj laCak SkolYSko .
111:280         kolo ijYm temYmeke SonYSYm :
111:281         armij pagYt kodo SeNgelan .
111:282         lektYC iktaNaS-vlakem marlan .
111:283         rveze ydYrlan ulmYs SoNgo mYj .
111:284         kumlo ijYS liSemmeke SonYSYm :
111:285         vuzYSko purem ik viC ijlan .
111:286         lekte tunamak naNem marlan ,
111:287         pujto tuSto vesYm purtem ConYSko .
111:288         nYlle ijYm temYmeke SonYSYm :
111:289         mom tYnare SujkalaS mYlam ?
111:290         ydYr Suko ,iktYZYm nalam -
111:291         omYlYs ESe tunare SoNgYZo .
111:292         vitle ijYm temYmeke SonYSYm :
111:293         Ynde mYjYm pagalat CYlan .
111:294         ysteltOrYSkO SiCna , ojla pelaS :
111:295         - CYlt joCa . kidet muSkaS tYj mondYSYC .
111:296               *  *  *
111:297            mYskara
111:298         - paSa tugae : kalasa ozam -
111:299         Suktem , kuze kyleS , CYla mYj .
111:300         mYnAr Sarnem , ulam Ereak " zam " ,
111:301         olmeStYSe , manaS marla gYn .
111:302         - ozat olmeS lodYmandet gYn ,
111:303         Ske SonYmetYm kuS CYket ?
111:304         - om tuSko SkemYn SonYmemYm ,
111:305         no kugemden kertam jykem .
111:306  **60**
111:307         - tYj jOrSYn jomYn otYl ale ,
111:308         mogaj-gYnat pajdam kondet .
111:309         a SkendYn ilYSYSte , pale ,
111:310         ulat " zam " ogYl - prezident .
111:311           ik marij dene mutlanYmaS
111:312         - marij klass ulYs . tYj molan
111:313         ot kolto tuSko ydYretYm ?
111:314         - ruS jYlmYZat sita tudlan .
111:315         marla ik mutYm ok peleSte .
111:316         - molan tYj lydYnat ala ?
111:317         gimnazij deC vara kuze gYn
111:318         latYn<la , nemYCla , ruSla ,
111:319         franckuzla mon< oken-vozenYt ?
111:320         - vet lijYn tide SkolZo oZno ...
111:321         - ala koltet ? tek tunemeS
111:322         Ske SoCmo jYlmYmat . mONgeS
111:323         marijYS ok savYrne , moZYC .
111:324           *  *  *
111:325         tuge Cot moktanaS tunemYn UZo -
111:326         Orat , kuze gYn ok Sel tudYn mokS ?
111:327         taklan ojlat mo : jYlmYn uke luZo ,
111:328         ot uZ gYn kolYSt SinCYSYm nimoS .
111:329         ojla , ojla , da pujto ikanaSte
111:330         CYla paSam seNa YSten opten ...
111:331         kugeCe munYm keC-kuze CiAlte ,
111:332         ogeS tamleSt tidlan kOra optem .
111:333           *  *  *
111:334         Ellan , kalYklan pajdam kondYSo planYm
111:335         kyleS SuktaSak . tidYm kaZne pala .
111:336         sandene paSaCe eN Er gYC tyNalYn
111:337         pua vijYm , ZapYm tySka somYllan.
111:338         SumatYn er tyrYS , CaSkerYS , alanYS
111:339         kaA kanaltaS , Sonet , pytYn< ola ...
111:340         tidlan mYj Oram : CodYra ruYmo planYm
111:341         kuze Ertaren temaS toStYt ala ?
111:342           *  *  *
111:343         mYnAre SukYrak ilem tynASte ,
111:344         tunar motorYn pervYj taN CuCeS .
111:345         vekat , ij-vlak , ik SydYSYS punaltYn .
111:346         nelemYt vozYn tudYnat vaCeS .
111:347         memnan lymeS YS joNgo SyvYr-tymYr .
111:348         SiZam tidlan mYj SkemYn titakem .
111:349         saj tidYZat : jOratYmaSYn ymYr
111:350         ajdemYn deC ogeS kert kyCYkem .

112:1  112 marij , marij , kuSeC tYj ulat ?
112:2  ( onCYko 1990:3 ) **67**
112:3  +vitalij +akcorin
112:4  marij avtonomijYm YStYmYlan
112:5  70 ij temme vaSeS
112:6     marij kalYkYn kuSeC lekmYZ SotYSto tyrlO-tYrlO SopYmaS koSteS .
112:7  kumlo ij oZno akret godso kugezYnan kYSaZYm +afrikYSte kYCalSe
112:8  eN-vlakat uledat Yle . kYzYt tudo Zap oNaj jomakla vele CyCeS .
112:9  molan manaS gYn , tYgaj kYCalSe eNZe SkenZYn lymnerZYm Umo
112:10  semyn istorieS vozen kodYneZe . ilYSYZe vele Umo liAS tOCYSO-
112:11  vlaketYm kojdarCYk mOCOrYS savYra , SorYkjol pajremYSte ik
112:12  kasYm modaS pua , vara modmo pOrt gYC uStervoStYr dene yStYn
112:13  lukteS .
112:14     mYj kumlo ij utla marij kalYkYn tynA umYlYmaSYZYm SYmlen
112:15  koStam , tuge gYnat tudYn kugu SinCYmaSYZ onCYlno SkemYm Ereak
112:16  ikYmSe klassYSte tunemSe joCalan Sotlem . kaZne AlYn , kaZne
112:17  eSYn SkenZYn istorijZe , Ske tynA umYlYmaSYZe , filosofijZe ulo .
112:18  sadlan kalYkYn tiCmaS SinCYmaSYZYm umYlen nalaS nimogaj kugu
112:19  lymneran uCenYjlanat pyraltYn ogYl . me kYzYt merij kalYknan
112:20  kuSeC lekmYZ SotYSto CYn umYltarYmaS deke iziS liSemme nergen
112:21  vele ojlen kertYna .
112:22     uCenYj-vlakYn tYmarsek pogYmo material negYzeS kok tyrlO
112:23  SonYmaS voZlanen : iktYZe , marij kalYki tYStak , kYzYt ilYme
112:24  mlandeSak ilanen , vesYZe , memnan kugezYna tide mlandYS
112:25  kasvel mogYr gYC kusnen tolYn , manYt . UmYlan tau , keC taCe
112:26  keCYlan marij kalYknan voZSYm +afrikYSte kYCalSe eN uke .
112:27  Ynde onCalyna , lidUZo CYn deke lijSYl . ikYmSe korno dene
112:28  kajYSe yCenYj-vlak ,mYjYn SonYmaSte , ik naukYn onCYktYmYm
112:29  vele SotYS nalYt , vesYnYm CYnlan ogYt sotlo . sadlan tYgaj
112:30  aNYsYr SinCYmaS CYn korno deC OrdYZkO naNgaA .SukYnZo ala-molan
112:31  kalYk koklaSte ilen kodSo akret godso uverYm SoAklan SotlaS tOCat .
112:32  tYgaj uCenYj-vlak kalYk deC kySnYrak liAS tOCat da uSan filosof-
112:33  vlakYn palen nalme keC-mogaj jomakYn ilYSYSte voZSo ulmo
112:34  nergen tunYktYmYStYm SotYS ogYt nal . ESe +v . +i . +lenin
112:35  Ske ZapYStYZe ojlen : keC-mogaj sYn ( obraz ) , keC-mogaj
112:36  tuSten ojlYmaS ( simvol ) , keC-mogaj tamga ( znak ) ilYS
112:37  gYC SoCYn Sogat , CYn ilYSYm onCYktat . sadlanak keC-mogaj
112:38  toStYeN oj , keC-mogaj jomak , SoA ilYSnam raSemdat , SuvYlat
112:39  ( otraZatlat ) .
112:40     ves korno dene kajYSe yCenYj-vlak CYn deke Cakrak ulYt .
112:41  nunYn " marij kalYkna kYzYt ilYme kundemYSte ogYl , a kasvel
112:42  mogYr mlandYSte ilanen " manmYSt , mYjYn SonYmaSte , kYzYtse
112:43  ZapYSte SinCYmaSnaZYm CYn korno dene viktaren kolta . kasvel
112:44  mogYrYSto kugezYna-vlakYn marij sYnYm nalmYStYm toStYeN
112:45  oj-vlak vele ogYl , ves naukYn SYmlYme materialYStat
112:46  peNgYdemda : tYgaj kYSam toStYeN tukYmnan filosofijYStYZe ,
112:47  religijYstYze , jylaStYZe , jYlmYStYZe , iskusstvYStYZo yZaS
112:48  lieS .
112:49     teve nalaS AtYr tyZem ij oZno SoCSo oj-vlakYmak . CYla
112:50  marij koklaSte memnan kugezYnan kasvel mogYrYm - +moskva ,
112:51  +oka , +finlAndij mogYrYm - tolmYSt nergen ojlYmaS-vlak ale
112:52  kYzYtat ilat . sadlanak kalYknan SkeZ nergen SonYmYZ dene
112:53  kelSaS kyleS : marijYn ilanYme verZe kasvel mogYrYStYla .
112:54     memnan amYze tukYmnan kasvel mogYr gYC tolmYZYm mYj 1974
112:55  gYC 1983 ij marte tergenam , +gor<kij , kostroma , +ivanovo
112:56  oblast<-vlakyn tyrlO rajonlaStYm SYmlenam . mYj denem pYrlA
112:57  +marij universitetYn , +n . +k + +krupskaA lymeS marij
112:58  pedinstitutYn studentYStat SYmlYmaS paSaSke koStYnYt . kandaS
112:59  ij pogYmo material koCana-vlakYn " marij kasvel mogYrYm tolYn "
112:60  manme ojYStYm Cyla SotYSto peNgYdemda . mutlan , +kostroma
112:61  mlandYSte ilYSe ruS-vlak SkenYStYm slavAnlan ogYt sotlo , me
112:62  manYt , merA ulYna . merA tukYmZo kYzYtse marij deke En liSYl
112:63  lijYn . merA-vlakYn predanijYStat peSak oNaj ulYt . teve
112:64  +kostroma oblast< , +meZovskoj rajonYso +georgievsk AlYm
112:65  nalaS . tuSto ilYSe-vlak koklaSte AtYr toStYeN oj ila . ik ojZo
112:66  tYgaj uverYm aralen koden : +georgievsk AlYm En onCYCak ENer
112:67  muCko puS dene tolSo marij kugYza YSten .
112:68  **68**
112:69  vara tide +marijYn AlZe jYr latik Al CumYrgen . nuno kYzYt
112:70  CYlan ik semYn ik jYlme dene kutYrat .
112:71     tide AlYStak toSto tuvYrYm mumo . urgYmo jOn dene , vara
112:72  tyrlYmO da sOrastarYme jOn denat tudo toSto marij ydYramaS
112:73  tuvyr dene ikgaAk . ves EkspedicijlaSte tYgaj marij tudYr dek
112:74  liSYl tuvYr-vlakYm +ivanovo oblast<Yse +Ur>evec , +gor<kij
112:75  oblast<Yse +gorbatovo +lYskovo da kstovo rajon-vlakYn
112:76  muzejlaStYSt uZYnna . akret kugezYna-vlakYn kYSaSt tuvYrYSto ,
112:77  tyrYSto vele ogYl tide kundemYSte ilYSe ruS kalYkYn
112:78  mutlanYme jYlmYStat AtYr kolYn . En onCYCak joCa-vlakYn koCa-
112:79  kovaSt dene kutYrYmo jYlmYSte nuno vaSliAltYt . mutlan ,
112:80  babuSka olmeS " papi " , deduSka olmeS " dUtA " , aCa olmeS
112:81  "t<Wt<W " , tetuSka olmeS "koka " manYt . nine mutlaZe oZno
112:82  kutYrYmo marij jYlme deC aralat kodYnYt . kugurak eN-vlak
112:83  koklaStat marij jYlmYn ojYrtemZe ulo . mutlan , nuno ojlat :
112:84  "utrom vstala , kotomkam na plecAm vzAla da poSla na bazar " .
112:85  tYSte SoCmo jYlmYn vinitel<nYj padeZYn formYZYm kuCYltmYm
112:86  uZYna . ver-SOr lymlaStat AtYr tYgaj marij mut kuCYltalteS .
112:87     oka ENer vokten , +pavlovo ola den +gorbatovo poselko
112:88  koklaSte kYzYtat " malYj +Ceremisskij bugor " , " +bol<Soj
112:89  +Ceremisskij bugor " , " marY " lym-vlak aralaltYt . XVI
112:90  kurYmYSto tYSte , +oka vokten , " +CeremisskaA zavod< " manme
112:91  ver liSne iktaZ viC Al marijYn lijYn , vara nuno ruSaNYnYt .
112:92  kstovo ola voktene +Ceremiska Al , +lYskovo ola deC latviC
112:93  meNge toraSte +CeremisskaA Al ulYt . nine AllaSte ilYSe marij-
112:94  vlak , ilen-tolYn , ruSYS savYrnenYt . tuge gYnat nuno
112:95  SkenYStYn kugezYStlan marijYm Sotlat . kYzYt +lYskovo voktense
112:96  +CeremisskaA lyman AlYm 1236 ijYSte +batYj xanYn jylatYmYZe ,
112:97  tuSeC Suko marijYn kYzYtse +kurYk marij rajonYso +solavolko
112:98  AlYSke kusnen tolmYZ nergenat palen nalme . SydO ij oZno
112:99  koStSo predanijlaStat +solavolko AlYS kugeze-vlakYn +lYskovo
112:100  voktense +CeremisskaA Al gYC kusnYmYSt nergen ojlaltYn .
112:101     tYge , akret godso koCa-kovanan kasvel mogYr gYC tolmYSt
112:102  nergen AtYr mfterialYm pogYmo . karamzinYn " istoriA
112:103  +gosudarstva +rossijskogo " trudSYn vizYmSe tomZYlan
112:104  kommentarijYSte oNaj tostYeN ojYm ludaS lieS . karamzin
112:105  tYSte marij da mordva nergen ojla . Sem teNYz mogYr gYC
112:106  +novgorod ola kundemYS tolmekYSt , slavAn-vlak taCe ilYme
112:107  veryStYna marij den mordva kalYkYm vaSlijYnYt . nunyn SkenYStYn
112:108  knAz<YSt lijYn . tidYZe X kurYm deC onCYCak paldYrnen . tYge ,
112:109  tudo ZapYStak marij koklaSte feodal da nezer-vlak lijYnYt
112:110  ulmaS . AraN marij koklaSte vozen nalme toStYeN ojYSto tYge
112:111  ojlalteS : marij kugYZa +xanaAn Ske kalYkSe dene +moskva
112:112  kundemYSte ilen , vara tudo kYzYtse mlandYSkYna tolYn .
112:113  marij-vlak +Ul kYdalne vele ogYl ilenYt , tYgak +viCe , +Colman
112:114  serlamat vuzalYnYt . sura voktene kum marij knAz< ilYme ,
112:115  marij kugYZa +sArYn Ske kalYkSe dene +UlYn kySYl mogYrZo gYC
112:116  tolmYZo da kYzYtse +joSkar-+ola kydYn< verlanYmYZ nergen
112:117  toStYeN ojla gYC palena .
112:118     " Umo tyrlO veram Seleda " manme toStYeN oj ulo : molo
112:119  kalYklan veram puEdYme gogYm pyrYSO marijlan UmYm puEn ogYl ,
112:120  CodYra koklaSte jylYSO pundYSYS savYrnYSe keremetlan kumalaS
112:121  kySten . Umo marijYm eSYZYm keremetYS savYren : marijlan
112:122  sYrenat , tudYn ulo eSYZYm jylaten , vara kasvelne ilen
112:123  kertYn ogYtYl da kYzYtse mlandYSke kusnen tolaS tyNalYnYt .
112:124     tYse mlandYZat Ara lijYn ogYl . tide kundemYSte tyrlO kalYk
112:125  ilen . molo koklaSte En Suko eNanlan ovda kalYk SotlaltYn .
112:126  kusnen tolSo marij-vlak tYSte varaZYm ovda kalYk dene
112:127  varnaltYt da tudYm marijYSke savYrat . toStYeN oj poCeS ,
112:128  nunYn koklaSte AtYr ojYrtem ulmaS .
112:129     marij koklaSte X kurYm deC ondakak vYnerYm , YStYraSYm ,
112:130  porsYnYm palenYt . ovda-vlakSe vyner dene urgYmo tuvYrYm
112:131  Cien ogYtYl . nuno kovaSte gYC AmdYlYme Ciem dene koStYnYt .
112:132  sadlanak vet toStYeN ojlaSte ovda ydYramaS-vlak kYdal daNYt
112:133  CaramatYn koStSo semYn onCYktaltYt . toStYeN ojYSto tYna
112:134  ogYl , kum tYZem ij oZnYso syretlaStat imne ymbalne SinCYSe
112:135  tYgaj ydYramaS-vlakYm uZYna . toj kalaeS YStYme tYgaj syretYm
112:136  arxeolog-vlak toSto ilemlaSte , SygarlaSte muYnYt . vYnerYm
112:137  SinCYdYme kalYket keNeZYm kovaSte vurgemZYm kudaSeS ulmaS .
112:138  sadlanak tYSke kusnen tolSo marij-vlakYm ovda ydYramaSYn
112:139  tYgaj jylaZe peS OrYktaren . marij ydYramaS koklaSte tudo
112:140  ZapYSte pOr>eNlan Cara kidYm , Cara jolYm onCYktaS ogeS
112:141  lij ulmaS .
112:142     ovda kalYkYn kul<turYStYZo ESe vesat OrYktaren . marij
112:143  kalYk pOrtYStO , verYse-vlak kudYSto ilenYt . kudYZo ESe
112:144  " rok pOrt " manaltYn . tYgajZYm ovda-vlak koremlaSte ,
112:145  kurYklaSte YStenYt .nunYm tolSo-SamYC " ovda roZ "
112:146  manYnYt . memnan akret kugezYna-vlak pOrtYm pYrnA dene
112:147  nOltenYt da mlande ymbalan SYndenYt . " pOrt " mutSak marijYm
112:148  kasvel mogYrYSto ilYSe karel , veps , Eston , finn-vlak dene
112:149  kYlda . nunYn jYlmYSte gYna pOrtYm onCYktYSo " pirtti " ,
112:150  " pertti " mut-vlak vaSliAltYt .
112:151     ovda-vlak UmYlan kumalme SotYStat ojYrtemaltYnYt .
112:152  marij kySYl Umo-vlaklan ( poro kugu Umo , kava kugu Umo ,
112:153  keCava Umo , tYlzava Umo da molat ) kumalYn gYn , ovda kalYk
112:154  pOrtjYmal UmUlan Coklen . Umo kokla gYC tudYn +jomSENer , +kyvar
112:155  kugYza da molo keremetYStYm palena . marij Ske UmYZlan vol<YkYm
112:156  pOleklen gYn , ova-vlak meraNYm , kolYm tumnam Coklat ulmaS .
112:157  **69**
112:158     kolYSo eNYm tojYmaStat ikgajlYk lijYn ogYl . marij-vlak
112:159  Al deC OrdYZtO toenYt gYn , ovda-vlak - pOrt jYmalan .
112:160     pOrt puram nOlt YmO godYm avagaStam pYStYme tatYSte ,
112:161  avagaStaSke tiCmaS kinde sukYrYm ale nemYr podYm kYldenYt gYn ,
112:162  ovda kalYkYn tYgaj jyla lijYn ogYl .
112:163     syan godYm marij-vlak kudYveCYSte YStYme SelYkYS pYzlYm
112:164  SogaltenYt gYn ovda-vlakYn tYgaj jYla uke ulmaS . marij , finn ,
112:165  Eston , mordva koklaSte kugu tumYm , kugu pistYm paglenYt , a
112:166  verYse-vlak koZYm ZaplenYt .
112:167     AtYr SydO toStYeN ojYSto ovda-vlak AnlYkYm kuCen ilYSe kalYk
112:168  semYn onCYktaltYt . sadlanak nunYn koklaSte  CodYram orolYSo ,
112:169  AnlYkYn kyten koStSo , SordYm ale pyCYm kuSkYZ kudalYStSe ovda
112:170  Umo-vlakYn obrazYSt ulYt . marij koklaSte tYgaj obrazan toStYeN
112:171  oj uke .
112:172     peS oZnYso uverlaSte ovda-vlakYn marij rvezYm AnlYk kuCYmo
112:173  paSalan tunYktYmYSt nergen ojlalteS . marij tolmo dene CodYram
112:174  ruYSo da kuklYSo , kuralSe , ydYSO patYr-vlakYn obrazYSt SarlaS
112:175  tyNalYt .
112:176     marij sonarze CodYraSte ilanYSe jylam Sukten ogYl gYn , tudo
112:177  ik AnlYkYmat kuCen kertYn ogYl . molan manaS gYn , ulo CodYraZe
112:178  ovda kidYSte lijYn +Cadlanak , arket godso nale poCeS , marij ovda
112:179  dene kelSen ilen gYn vele , SonYmaSkYZe SuYn kertYn .
112:180     marlan kajYme , ydYrYm nalme SotYStat kugu ojYrtem ulmaS .
112:181  memnan kugeze tukYmna syanYm keCYval deC vara tarvaten gYn , ovda
112:182  koklaSte tudYm jydYm gYna ErtarenYt . En oZnYZo ovda-vlak
112:183  ydYrYStYm marijlan marlan puEn ogYtYl . marijZat ovda Al gYC
112:184  ydYrYm nalYn ogYl . mutlan , toStYeN oj poCeS , kYzYtse +gor<kij
112:185  oblast< , +tonSaj rajon , +odoSnur AlYse eN-vlakYm " ovda kalYk "
112:186  manYnYt , sadlanak marij-vlak nunYlan SoCSYStYm marlan puEn ogYtYl .
112:187  tidlan lijYnak +odoSnur Al kaCe-vlak Ara imn<Yn +piZanka kundemYS
112:188  ydYr nalaS koStYnYt . tY jylam +tor>Al kundemYse +AdYkbelAk ,
112:189  +kupsola , Evrajsola AllaStat Cot EskernYt . kYzYtse +volZsk ola
112:190  voktenYse +kysola marij-vlak tY velYsak +koramas Al gYC ydYrYm
112:191  konden ogYtYl . nuno syan dene +kupsolaS , +EsmekplakYS kudalYStYnYt .
112:192  Sernur kundemYse +pamaSsola Al poSkudo Alla dene oZno rodo-tukYm
112:193  kYlYm kuCen ogYl . rveze-vlak +AraN mogYrYS ydYr nalaS kornYm
112:194  takYrtenYt . kalasYman , tY velYsak +marisola den +ovdasola
112:195  koklaStat AtYr ojYrtem lijYn .
112:196     tYge +Ul serYn lop verYStYZe , olYklaSte da CodYraSte , +viCe
112:197  ENer marte marij-vlakYn kugezYSt ovda kalYk koklaSte ilaS tyNalYnYt .
112:198  ovda-vlak , ilentolYn , marla mutlanaS tunemYt , tYgak marij
112:199  jYlmYStat AtYr vaStaltYS lieS . sadlanak " marij kalYk kYzYt ilYme
112:200  kundemYStak ilanen " manSe uCenYj-vlaklan , mYjYn SonYmaSte , jYlmYn
112:201  da toStYeN ojYn onCYktYmYStYm vele ogYl , ves naukYn tunYktYmYZYmat
112:202  SotYS nalaS kyleS .
112:203     jYlmYm SYmlenrak onCalaS gYn , tuStat ovda kalYkYn kYSaZYm uZaS
112:204  lieS . mutlan , marij ogYl ulSo kalYkYm CYn marij ulSYZo tyrlO
112:205  semYn lymden : ovda kalYk , ovda eN , kugu tUtA , tyCa, t<Ot<O ,
112:206  peCera . " PeCera " mutYm nalaS gYn , CodYraSte AnlYkYm sonarlen
112:207  koStSo nenec-vlakYm " peCora " manYnYt " tyCa" permAk kalYklan
112:208  palYme " CuCka " , " CudA " mut-vlakYm uSeStara , nunYZo oZno
112:209  ilYSe kalYk manmYm onCYktat . marij den nenec koklaSte tYgaj
112:210  kYlZYm AtYr vereStYna . mutlan , marij kundemYse ver-SOr lymYm
112:211  nalYna : Aramarij Al lym , AraN , Aran< ENer lym nenec jYlme
112:212  gYC lektYnYt . komi koklaSte " Aran " mut dene neneC kalYkYm
112:213  lymdenYt . nine mut radamYS tYgak +kurYk marij rajonYso +Aranov ,
112:214  +volZskij rajonYso +Aranov , +zvenigovo kundemYse +Arandaj
112:215  urlYk familij da urlYk lym-vlak purat . nunat nenec kalYkYn
112:216  voZSo dene kYldaltmYm onCYktat .Sernur , +marij +turek kundemYse
112:217  +Ambarcev , +AmbarSev familij-vlakYm onCalYna gYn , punat nenec
112:218  jYlmYse "Ambarc " mut deke liSke Sogat . nenec jYlmYste tudo
112:219  " murYzYm " onCYkta .
112:220     Cot oZno nenec-vlakYn ilYme AlYStYm kYzYtat umYlen nalaS lieS .
112:221  mutlan , provoj velse +ivanbelAk AlYSte ilYSYm " peCera " manYt ,
112:222  Al lymYsO " belAk " muCaS - nenec jYlme gYC . tYgajlan +kurYk
112:223  marijYSte WpSWtpelWk , medvedevo kundemYSte +AnYkplak , +tor>Al
112:224  velne +SyvYlak , +AdYkbelAk , +kuZener kundemYSte +topkaplak ,
112:225  +zvenigovo velne +Umblak , +EsmekpYlak , +kirov oblast<YSte
112:226  +salobelAk Al-vlakYm SotlaS lieS . adakSe nine AllaSte
112:227  kugezYStY jydvel mogYrYm tolmYSt nergen toStYeN oj-vlakat
112:228  kalaskalat .
112:229     pYtartYS ZapYSte marij koklaSte " ovda rodo " , " ovda tukYm "
112:230  ulYna manSe-vlakYmat palen nalynna . mutlan , ovda rodo-vlak
112:231  +paran<ga rajonYso +pumari AlYSte , +medvedevo rajon , +nuZ>Al
112:232  voktense +iArodo AlYSte , +kirov oblast<Yse +vomanpolko ,
112:233  +kilAkovo AllaSte , +sverdlovsk oblast< , +krasnoufimsk rajonYso
112:234  +sarsadYSte , UvaSte ale marteat ilat mutlan , +Uva AlYse +xamzin
112:235  (kWmzWn ) tukYm gYC eN-vlak SkenYStYn kugeze kovaStYm ovda ydYramaSlan Sotlat .
112:236  xamzin  ( kWmzWn ) polko tide oblast<Yse +kugu +tavra marij
112:237  AlYStat ulo .
112:238     ovda kalYk , marij-vlakYn umYltarYme semYn , kok tyrlO lijYn :
112:239  ik tySkaZe - oS sYnan , vesYZe - Sem tysan . tYgeZe , ovda lym
112:240  dene ik kalYkYm vele ogYl onCYktat ulmaS . tide lym dene tyrlO
112:241  kalYkYm palemdenYt .  udmurtYm SanCara ruS-vlak " obda " manYt ,
112:242  nunYn semYn tide mut jot kalYkYm onCYkta . tualgYn marij-vlak ,
112:243  " ovda " manYn , marij ogYl ulSo jot kalYkYm lymdenYt . no
112:244  **70**
112:245  mogaj kalYk " ovda kalYkYS puren ? mYj kySnO ojlYSYm , ovda kalYkYS
112:246  nenec kalYkat puren . nunYn deC posna memnan kundemYStYna komi-
112:247  permAk , xant , mansi kalYk-vlakat ilenYt . sadlan +sovetskij ,
112:248  +Sernur kundemlaSte " Yx , permak " manme mYskYlYme mut ulo . komi-
112:249  permAk dene kYl kuCYmo negYzeS gYna tYgaj mut aralalt kodYn kertYn .
112:250  komi-permAk-vlakYn predanijlaStYSt marij-vlak dene kYlYm kuCYmo
112:251  nergen ojlalteS . nunYn toStYeN ojlaStYSt aram ogYl " kugezYna-
112:252  vlak +viCe voktene ilenYt " manme Somak ulo , AtYr predanijYste
112:253  komi-permAk-vlakYn +ulYSto da +ColmanYSte bulgar-vlak (kYzYtse
112:254  CuvaS kalYkYn kugezYSt ) dene torgajYmYSt nergen ojlalteS . komi
112:255  kalYkYn kYSaZYm memnan respublikYn ver-SOr lymYStat , toSto eN
112:256  lymlaStat lYN muaS lieS . +mutlan , +Urino rajonYso +kuz<mino Al
112:257  voktene jogYSo kYm>U ( kuma ) ENerYn lymZO kok mut gYC SoCYn :
112:258  " kYm " uZaSYZe komi kalYkYm , "U " uZaSYZe komi jYlmYSte
112:259  ENerYm onCYktat . komi kalYkYn oZno tide verlaSte ilYmYZ nergen
112:260  tYgak +kirov oblast<Yse ruS koklaSte UZo eN " komuxa " , " komik "
112:261  manYn mYskYlYme gYC palaS lieS . mutlan , +AraN rajonYSto ilYSe
112:262  ruS-vlakYm +sanCursk rajonYSto ilYSe-vlak " komuxa " manYn lymdenYt .
112:263  tYgeZe nunYm ruSaNSe komi kalYklan SotlaS lieS .
112:264     nenec da komi deC posna tide verlaSte oZno " SanCara " , " Sancara "
112:265  kalYk ilen . XVI kurYmYSto +moskva gYC tolSo saltak-vlak SanCaran
112:266  jYlmYZYm umYlen ogYtYl . nuno slavAn ale ruS tukYm lijYn ogYtYl .
112:267  tYgeZe nuno mogaj jYlme dene kutYrenYt ulmaS ? SanCursk rajonYSto
112:268  pogYmo material raSemda :
112:269  SanCara-vlakYn kugurakYSt oZno +SamSura lijYn . " SamSura " mut
112:270  +kol<skij poluostrovYSto ilYSe saam jYlmYSte vujCiemYm onCYkta .
112:271  oZno saam kalYk nelen nenec-vlak ilenYt , sadlanak punYm " samCara "
112:272  manYnYt , oCYni . tide mutSo " saam kalYk " manme lijYn . ilen-tolYn ,
112:273  tide Somak marij koklaSte " sancara " , " SanCara " , " Sancara " ,
112:274  ruS koklaSte " sanCura " , " SamSura " semYn kodYn .
112:275  marij professor +i . + g . +ivanovYn SYmlYmYZ poCeS , +sanCursk
112:276  rajonYSto ilYSe ruS koklaSte 200 utla marij mut ulo . tuSto
112:277  ilYSe kugurak ijgotan eN-vlak kYzYtat ojlat : SapCara-vlakYn En
112:278  liSYl rodo kalYkYStlan marij kalYk gYna SotlalteS . tYgaj SonYmaSYZe
112:279  CYneS toleS . molan manaS gYn , +sanCursk voktenYse +kiknur rajonYSto
112:280  ilYSe marij-vlak koklaSte saam jYlme gYC kodSo mut-vlakYm kYzYtat
112:281  kuCYltYt . mutlan , kiknur marij-vlak ydYr naldYme kaCYmarijYm
112:282  " ol<mo " , " olmY " , "ul<mY ale " ul<mo " manYt .
112:283  tide mutSo saam jYlmYSte kaCYmarijYm , pOr>eNYm onCYkta .
112:284     kugezYnan tYse kundemYS kusnYmeSkYZe , +Ul den +viCe koklase
112:285  CodYralaSte tyrlO kalYkYn oZnYsek ilYmYZ nergen marij jYlmYse UZo
112:286  mut kalasa . mutlan , +zvenigovo , +sovetskij , +medvedovo ,
112:287  +orSanka rajonlaSte " Sordo " mutYm " pyCO " mut dene almaStYme .
112:288  nine kundemlaSte ilYSe toSto kalYk oZnYsek pyCYm ( olen<Ym ) gYna
112:289  palen . Sordo AnlYkSe vara vele , kYzYtse CodYra lijmeke , tolYn .
112:290  pyCYZO +iAn teNYz mogYrYS kaen , Sordo tudYm almaSten , sadlanak
112:291  SordYZYmat " pyCO "manaS tyNalYnYt .
112:292     akret godso SarnYmaS-vlak 12 tyZem ij oZnYso kugu vydYm uSeStarat .
112:293  tudYZo jydvel mogYrYso lednik da iAn teNYzYse ijYn pisYn SulYmYZ dene
112:294  lijYn tunam uo +marij kundemna vyd jYmak kaen . EN-vlaklan ilaS
112:295  +zvenigovo kundemYSte +EsmekpYlak , +volZsk kundemYSte +sotnur ,
112:296  +morko kundemYSte +karman , +CykSO , +kurYk marij kundemYSte
112:297  +Ul voktense kurYk-vlak gYna kodYnYt . CYla lop verYm vyd levedYn .
112:298  tidYm kurYk marij koklaSte ogYt pale . molanZe raS :
112:299  tunamse arket ZapYSte kurYk marij-vlakYn kugezYSt tide mlandYSte
112:300  ilen ogYtYl . ESe ves ojYrtem . mutlan , +Sernur , +tor>Al ,
112:301  +sovetskij , +kirov oblast<Yse +Surma , +urZum , +piZanka , +kukarka
112:302  kundemlaSte gYna
112:303  +piambar lyman UmYm ZaplenYt . nenec jYlmYSte " piambar " -
112:304  CodYrase eN . kurYk marij-vlak koklaSte tYgaj Umo jOrSeS lijYn ogYl .
112:305  tYge , +EsmekpYlak Alyse +Arandaj polkYm SotYS nalaS gYn , tudo
112:306  nenec kalYk gYC lekSe , sadlanak SkenZYm ves tukYmlan Sotlen , molo
112:307  marijYm ves lym dene lymden . mutlan , +zvenigovo rajonYso
112:308  +YsmekpYlakYSte , +kirov oblast<Yse +sanCursk rajonYSto marij-vlak
112:309  kurYk marijYm " CYkmanaj " , " cWkmRnWj " manYt . ismenca-vlakak
112:310  +joSkar-Ola jYr ilYSe sorokan marij-vlakYm " mEre " manYt .
112:311  " mEre " mutSo merA plemA ilYme mlande gYC , +vladimir , +rostov ,
112:312  +suzdal< , +kostroma kundem gYC , kusnen tolmYZ nergen ojla . tYgak
112:313  +kirov oblast<Yse +urZum rajonYso +Sajtan er voktene ilYSe marij-vlakYm
112:314  " mere kalYk " manYt . tidYZe nunYn +UlYn kySYl mogYrZo gYC +moskva ,
112:315  +vladimir gYC . tolmYSt nergen uSeStara . ver +rostov , +suzdal<
112:316  voktene "rostovskaA merA " da +kostroma voktene vele " galiCskaA
112:317  merA " manme plemA-vlak ilenYt .
112:318     merAn kYSaZe kurYk da molo marij koklaStat aralalt kodYn .
112:319  mutlan , +vladimir ola kydYn< " Arunovo pole " lop ver ulo , tuSto
112:320  +Arun UmYlan kumalYnYt . kurYk marij rajonYn tWkWpW AlYSte
112:321  +Arunov , +Arunin familij-vlak , +AruSka tukYm , +paran<ga
112:322  rajonYSto +erunov familij-vlak ulYt . nuno CYlanat +vladimir
112:323  voktense +Arun lym dene kYldaltYnYt . tYSeC me nine AllaSte
112:324  ilYSe-vlakYn merA kalYkYn mlandYZ gYC tolmYSt nergen palen
112:325  kertYna . toStYeN ojlaStat nine AllaSte ilYSe eN-vlakYn kugezYSt
112:326  kasvel , +UlYn kySYl mogYrZo , gYC tolmYSt nergen kalaskalat .
112:327  pytYn< kurYk marijYn merA mlande gYC lekmYZ nergen ESe tYgaj
112:328  urlYk lym-vlak umYltarat . mutlan , kurYk marij koklaSte
112:329  **71**
112:330  AtYr vere +kYndak urlYk , +jl<mWn urlYk ulYt , tYSeC +kondakov ,
112:331  +il<mAnov , +il<menev familij-vlak lektYnYt . marij jYlme
112:332  polSYmo dene nine urlYk lymym umYltaraSat ogeS lij , karel da
112:333  finn jYlmYlan gYna ENertena . " kYndak " karel jYlmYse " kondi "
112:334  - maska , +il<mWn urlYk lym finn jYlmYse " il<ma " - UZ kava
112:335  mut gYC lektYnYt . SydO ij oZno kurYk marij-vlak +il<mar ,
112:336  + inmar UmYlanat kumalYnYt . tidYZat nunYn fainn , karel kugezYSt
112:337  lijme nergenak ojla .
112:338     CuvaS respublikYSte ilYSe kalYkYm kurYk marij-vlak " suasla marY "
112:339  manYt , ikmanaS , suasaNSe marijlan Sotlat . nunYm " CYvaS " ,
112:340  " CuvaS " nigunamat ogYt man . " suasla marY " ilYme +Adrin ,
112:341  +morgauS rajonlaSte EkspedicijYm ErtarYmaS teve mom onCYktYS :
112:342  +Ceboksar gYC tyNalYn , +Adrin ola marte oZno kurYk  marij-vlak
112:343  ulYt ulmaS . toSto SygarYStat kurYk marijlan kelSa . kalYk koklase
112:344  toStYeN oj semYn , +AnYm , +maskakassY , + murzakassY ,
112:345  +sArmYskassY AllaSte ilYSe CuvaS-vlakYn kugezYSt +Ul tyr gYC
112:346  kusnYSo marij lijYnYt . savatka , +atlas da molo urlYk -vlak
112:347  kuYzYtat kurYk marij koklaStat , nine rajonlase CuvaS koklaStat
112:348  ulYt . CiemYSt , jyla SotYSt , muzYkYSt jYltak kurYk marijYn .
112:349  oCYni , 1236 ijYSte +batYj xan +Ul voktene jylaltYl kajYmYZ
112:350  godYm kurYk marij-vlak kYzYtse +CuvaSijYn +vir>Al mlandYS , vara
112:351  ErkYn-ErkYn CuvaS jYlmYS kusnenYt . jYlmYSt vese lijYn gYnat ,
112:352  marij kokla gYC ydYrYm nalYnYt , marij semYn syanYm ErtarenYt ,
112:353  kurYk marij-vlak dene pYrlA +sura ENer voktense toSto marij
112:354  SygarYS kumalaS koStYnYt .
112:355     tYge marij kalYkna Suko tyrlO sYnan , Suko tyrlO voZan CYla tidYm
112:356  toSto voZnam , akret godso istorijnam , toStYeN oj-vlaklan , jYlmYlan ,
112:357  jylalan , tyrlO naukYlan ENerten , palen nalaS lieS . sadlan toStYen
112:358  ojYm aralenak kodaS tYrSYman , vet tuSto - vozYdYmo memnan istorijna .

113:1  113 korno voktene mardeZ vakS
113:2  ( onCYko 1992:3 ) **58**
113:3  +Urij +artamonov
113:4  ojlYmaS
113:5     pasu kapka marte kum surtYm ErtaS kyleS . Ertemat , kapkam
113:6  poCYn lektam - tugaj kumda tynA poCYlteS , jYrYm-jYr onCal
113:7  savYrnen , SylYSemat petYralteS , SinCamat Sarla . tevak
113:8  +EnermuCaS Al . ik mogYrZo dene ENer velYS tajnen , oto dene
113:9  SojYStaltYn . a mardeZ vakSYZe CoNgataSte verlanenat , tuge
113:10  CuCYn kolta , pujto +ENermuCaS ymbalne SinCa . jYrgeSke ,
113:11  kykSO . nYl SuldYrZo dene EksYde lupSa . Sola mogYrYSto -
113:12  +tomSar Al . tudYn voktenat - mardeZ vakS . vara adak -
113:13  mardeZ vakS voktenZak - +akmanaj ale ves semYnZe - +lombYsola .
113:14  ninYSt maraij Al ulYt . kugorno vekYla - kok ruS ilem .izi
113:15  +akaS den +kugu +akaS ikmanaS , akak-SyZarak . kum ureman
113:16  +kugu  akaS selaSte pOrtYm sYndaS ver lijYn ogYlat ,
113:17  SyZar semYn , +izi +akaSYm SoCYktenYt . nunYnat vakSYSt arkaSte
113:18  SinCa . a +tomSarYSte gYn kok paCaSan ky pOrt , a +kugu +akaSYSte
113:19  kykSO Cerke kojYt .
113:20     Ske AlemYn , +AtmanYn , kuStYrak vara mardeZ vakSYZe ?
113:21  aga , teve purla mogYrYSto , korem goC . pytYnek uZar CaSker
113:22  SojYSta gYnat , tudat ser vokten kuSSo arama ymbalne motkoCak
113:23  kugun da kykSYn syretlalteS . a liSYCYnak mien onCalaS gYn ? ..
113:24  **59**
113:25  oj , uke , mYj ale teve tYSeC , pasu kapka vokteC , toraSke ik jol
113:26  toSkaltYSYmat YSten omYl . mYlam mYl-viC ij gYna ... padYraS ulam gYnat ,
113:27  iktYm palen nal<Ym : CYla  mardeZ vakSYn upSYSt
113:28  ik velYS savYrenYt , pujto onCYlgoC kutYren kelSenYt , ikte-vesYm
113:29  uZYt , mutlanat , ogYt vaSlij gYnat , salamYm koltYlYt . mYj
113:30  nunYm ajdemYlanak Sotlem . pu kap-kYlan , pu Conan , pu SuldYran .
113:31  a jolYSt , tYgaj nelYtYm CYten ogYtYlat , rok jYmak kaenYt .
113:32  adakSYm vet nuno ik semYnak pOrdYt . ikte ErkYnrak gYn - vesYStat
113:33  tugak , ikte pisYnrak gYn - vesYStat tugak . iktYZe jydvelYS ale
113:34  kasvelYS savYrna - volYStat tudYn kojYSYm kojYt . palaS Yle :
113:35  kudYZo En tyN oza , kudYZYm tYge kolYStYt ? ..
113:36     vYner sumkam sakalten , SkolYS kajYSYm . tynA ik Allan ,
113:37  +tomSarlan , kumdaNe . a vakS deke ale liSemYn omYl , no liSYCYnrak
113:38  uZYn SuktYSYn . Oj , kugu-u-u ! .. toraSte-toraSte +joSkar-+ola ulo ,
113:39  manYt . tuSto pOrt-SamYC kykSO-kykSO ulYt , manYt . om ySane !
113:40  nimonCat ! SojYStYt dYr . mardeZ vakS deC kugu da kykSO nimo-nimo uke !
113:41     tele kanikul ZapYSte avam kalasYS :
113:42     - loZaSna pYtYS . joNYStaS kaAS vereSteS . UriS , Cij ! polSaSYZe
113:43  tunarak polSet , keC imn<Ylan SudYm puEt , orolen Soget .
113:44     aCam pu kojkYSto , jolYm Sujdaren , komdYk kiA . pel jolZo
113:45  kyCYkrak . pel SinCaStYZe , SolaSte , jYrgeSke Anda CumYrka . sar
113:46  gYC tYgaj pOrtYl<O .
113:47     - ErgYm , Cij , - mane aCam .
113:48     tumYSan uZgam CijYSYm , pij kovaStan upSYm upSal<Ym , jolYSten
113:49  jYdal . uremYSte imne vujYm kuCem avam terYS meSakYm munaleS .
113:50     - no-o , tarvane , +gitler avam imn<Ym tupSo gYC vitarenak
113:51  Sele .
113:52     takSYm alaSan lymZO +Sajtan . sar godYm vesYm tuSkalten puYSt .
113:53  motkoCak yCYzO : kudalaS kyleS gYn , CYgYnen SogaleS ,
113:54  SogYman gYn, tarvanen kaA . koklanZe SolYp purlYnat naleS . sadlan
113:55  upS pYlYSemYm oNYlaS jYmalan Cotak kYlden SYndenam . Ynde purlYn
113:56  nalYn SuEn ok seNe . a kYrYme SotYSto gYn ... +Sajtan-+gitlerYm
113:57  mo dene lupSen ogYtYl ! vyraN kandYra denat , lomaS vara denat ,
113:58  kyrtn<O SinCYr denat ... nimo YS polSo , YS tunYkto . oCYni ,
113:59  kovaStYZe tunar kyZgamYn , Ynde korStYmYm nimYnAr ok SiZ .
113:60  pYlYSYm lap YSten , poCYm nOltalyn , tortam gYna CumaleS .
113:61  a sap dene perYmYm SYNan pySkYlmYZlanat ok Sotlo dYr ...
113:62  oNaj tide vol<Yk - +gitler . SkeZe , ajdeme , Sukertak ves
113:63  tynAS kaen , manYt , ala SkenZYm lyen , ala aArYm koCkYn ,
113:64  a marij AlYSte
113:65  **60**
113:66  imn<YS savYrnen YlYZYn . una , teve , nYl jolZYm kOtYremYn
113:67  nalYn , ni oSkYleS , ni uke .
113:68     avam imn<Ym viktara , mYj tudlan tugYn< SinCev , Erten
113:69  kodSo pOrt-vlakYm Sotlem . teve +Aper +seruSYn pOrtSO , teve -
113:70  +tikYn +laUSYn , teve - +kuErla +vajsun , teve - +pukS +tolAn ,
113:71  teve - +semon +sanUn . umbakYZe om pale . AlemYn katman gaj
113:72  muCaSkYZe modaS kurZtalYn omYl .
113:73     a uremYSte ik joCat ok koj . Catlama pyStO , pOrt pYrdYZ
113:74  pYCal pudeStmYla SelYStalteS , okna Anda kyr gaj kYlmen ,
113:75  pOrtkajYk CoNeStYmYZlak SuNgalteS , kolen vozeS .
113:76     katman lukYS Sumeke , savYrtYSeS ter ylYkYla munCalten
113:77  volYS , ik meSak lektYn vozo .
113:78     - tr-r-r !
113:79     imne ok Sogal . avam tOrSten volYS , onCYko kurZYn lekte ,
113:80  SOrmYCYm rualtYS .
113:81     - tol ! - kYCkYra . - Oj , ilYSYZat-koCuSmenZat ... ikte
113:82  sar gYC nimolan jOrdYmO tol<o, vese ale kuSkYn SuYn ogYl .
113:83  kuze ilen lektaS gYn ?
113:84     - Avam Sol<Ym den izamYm ok uSeStare . Sol<Ym deC mogaj
113:85  polYS ? oSkYlaS gYna tunemeS . izamYm CodYram ruaS pokten
113:86  koltenYt . kindYlanak da tuvYr jolaSYm-vaStaltaS gYna tolYn
113:87  kaA .
113:88     imn<Ym kuCen Sogem , ylYCYn SYrijYSe onCYl pyjZYm Eskerem .
113:89  keneta purleS gYn , mYjYm pYstYlla iktaZ-kuSko nalYn kudalta .
113:90     adakat onCYko kaena . korem goC vonCen , pasu dene . kok
113:91  mogYrYm koSkYSo konSudo , arYmSudo vurgo pOrSaNYn Sogat .
113:92  meraN kYSa - iA visa . nunYlan jyStO ogYl vitne . pareNge
113:93  lemYm SYl lem dene vaStaltaS manYn , ala mYlamat logaleS Sonen ,
113:94  toSkemYStem optYSYm SYndenam ogYl mo ? kaZne Erdene mien onCalam .
113:95  meraNYm ogYl , kYSaZYmat om uZ .
113:96     a tynA jYrvaS tugaj joNgYdo , kumda , keC-kudo velYS
113:97  onCal - muCko raS koeS . a onCalaS keCYm ogYl , lum ymbakat ot
113:98  toSt: SinCam tuge jYmYkta , poCaSat lydat . sadak pele kumen
113:99  kytYStam : ik vakS SuldYrat ok pOrd . tomSarYnat , lombYsolanat ,
113:100  +akaS-SamYCYnat . mardeZ uke .
113:101     - tolYn SuYnna ! avam laskanrak SlylatYS .
113:102     - kuSko ?
113:103     avam YS vaSeSte . mYj savYrnen onCal<Ym . tYnar
113:104  liSYCYn vakS SuldYr muCaSYm uZYmat , lydYn , SinCamat kumYSYm .
113:105  uES poCYm , SuldYr tYN marte kySkO onCen kyzYSYm . ter gYC CYlaZak
113:106  ok koj : lum ymbak Sogal<Ym . umSam karen kytYStam . " olaSte mo , -
113:107  Sonkalem , - tynAStYZat tYgaj kykSO pOrtYm ok mu " . mYlam tuge
113:108  CuCeS , pujto vakS pytYn<
113:109  **61**
113:110  tynAlan oza . tuge lydYktYSYn , SuCkYn koeS ... no ala-molan ok
113:111  lydYktO , SkeZ deke sYmYstaren SupSeS .
113:112     - mo liljYC , ErgYm ? kYlmen tyNYn otYl ? - avamYn jykSO
113:113  ala-molan puSkYdeme .
113:114     mYj tugak tarvanYde SogeM .
113:115     avam saNgamYm , ner muCaSYm kuCen onCYSat , lYplanYS . mYjYm
113:116  kuStYlgYn nOltale , imne vujYS naNgaen SogaltYS . +gitlerYm omat
113:117  onCal , lopka pyjZYm omat Eskere - SinCa onCYlnem ik vakSak gYna .
113:118     mo lijYn kajYS , kenetaSte SYmat umYlo : vuemYm ala-kO Cotak
113:119  SupSYl<o , vuAlaltYmat , jolem kuSkYla kyzen kajYS , vara toraSke
113:120  pYZalt vozYm . kYnel<Ymat , vakSYm onZal<Ym - verYStYZak SinCa .
113:121     - tide +gitlerYm molan aSnat gYn ? - tuZeS avam . - tYjZe
113:122  mom onCenat ? vakSYm uZYn otYl mo ? vuetSYm purlYnak naleS Yle
113:123  gYn ? - imne deC vara mYjYm vursaS piZeS .
113:124     purlYn nalYn kudaltaS mo jOsYZO , mo moZo . SentAbr<Ymak
113:125  gYna SkolYS koStYn SuktYSYm . oktAbr<YSte tul oraS savYrnYSYm .
113:126  kolem , SonenYt . SinCamlan Ertak ala-mo konCYS , kapemYm Ertak
113:127  ala-mo pYzYrYS . koCmemat om Sarne . jOrSYn , koSken , pYstYl gaj
113:128  kuStYlemYnam . toka gYna , iktaZ kok-kum keCe onCYC , jol ymbak
113:129  Sogal<Ym .
113:130     avaj mYjYm uES kidYSkYZe nale , vakS ozan orol pOrt gaj
113:131  pOlemYSkYZe naNgajYS .
113:132     - tuSko ! - manam , kidem dene vakS kOrgYS onCYktYlam .
113:133     - tuSto - jyStO !
113:134     - tuSko ! - vakS kOrgYSkak purYnem .
113:135     - nu , yCYzO ! kuSkYda ogYla !
113:136     mYjYm da Sol<YmYm , OpkelaltYn , avam tYge maneS .
113:137     vakS kOrgYm onCYStam . larYm , toSkaltYSYm uZam . tyrlO
113:138  kandYra , volak kojYt . ESe ala-moZat ulo - lymYStYm om pale .
113:139  a pYrdYZ muCko - loZaS purak . ik mogYrYm piC pYCkemYS , ves
113:140  velYm izi okna gYC volgYdo CYl-CYl puraS tOCYleS , ENYremYS
113:141  SyrtO ArYmYm , SinCSe purakYm oSemda . ENYremYSYZat oSemYn dokan .
113:142     toSkaltYS dene ik marij sodomlen volYS . muCko oSo : mYZerZat ,
113:143  portYSkemZat , malakajZat , SinCapunZat , pondaSYZat . bukvar<YSte
113:144  +jYSto kugYzam tYge suretlYmYm uZYnam . kYzYt tudo Sukertak Ske
113:145  CodYraSkYZe pOrtYlYn ila dYr . tide ajdeme vakSYze lijSaS .
113:146     - tYAt joNYStaS tolYnat mo , malaj ? - nugYdo jykYn peleStYS ,
113:147  oS kidSe dene neremYm niAltYSat , kinde puSYm SiZYm .
113:148     - kYlmen tyNYn .
113:149  **62**
113:150     - tugeZe tudYm pOrtYSkO naNgajYSaS , SokSo CajYm jYktYSaS .
113:151  kYzYt tYSte nimo oNaj uke . teve mardeZ lekteSat , avatlanat
113:152  loZaSYm joNYSten puEna .
113:153     kidem gYC kuCen , vakS oza portYSkYZO vyden naNgajYS . mYlam
113:154  SokSat , CaAt ko kyl . oknaSke nerYm tuSkaltYSYmat , ik vakSYmak
113:155  gYna onCem da onCem ...
113:156     keNeZ tolYn Suo . mYj sodYki ikYmSe klassYm pYtarYSYm ,
113:157  joltaS-vlakYm pokten SuYm . ESe tunYktYSem moktaltYS : " UriS , -
113:158  mane , - Cotka tYrSYS . kukYmSo ijlan YS kod " .
113:159     Ynde vakS joltaSem gaAk lie . Ara Zap toleSat , koremYS -
113:160  memnan velne ENerYm ala-molan " korem " maldalYt - jyStYlaS CoSena.
113:161  vydYStO kakargYmeSke poCaNYn , vakSYS kurZYna , SuldYr jYmakak ,
113:162  SarSudYS , Sarlen vozYna . mYlanna tuge CuCeS , pujto kugu-kugu
113:163  aEroplanYSte SinCena . tudYn propellerZe pOrdeS , a me ala-kuSko
113:164  toraSke-toraSke CoNeStena ... tunam ala-molan kySkO mon< ,
113:165  +sandalYkYS , CoNeStYlYn onal . uS denat . "+sandalYk " SomakSYmat
113:166  kuCYltYn ogYtYl . koklaStYna lijYn ogYtYl ves mut-SamYCat :
113:167  kosmonavt , raketa , kosmiCeskij korabl< , sputnik . molan ?
113:168  AlYStYna Elektrotulat uke Yle , kastene kerosin lampe dene
113:169  SinCen ulYna . a kOn lampe ale kerosinZe uke gYn , izike ,
113:170  CYra tul denat serlagen . yZYn onal maSinam , kombajnYm ,
113:171  motociklYm . traktor Yle , manYt . aram ogYl Caj kolxoznan lymZO -
113:172  " traktor " . no vojna deC vara tudYZYmat , traktorYm manam ,
113:173  uZaS YS logal - sar tulYS naNgaenYt da mONgeS konden ogYtYl . a
113:174  vot aEroplanYm ,kok SuldYranYm , koklan uZaltYn . +joSkar-+ola
113:175  velYS CoNeSten kaA , poCeSYZe kuanen jyklanen kurZYna : " aEroplan ,
113:176  aEroplan ! posadi menA v karman ! " ala-molan ruSla kYCkYrena Yle .
113:177  oCYni , tygerak Sonenna : " tuSto ruS rveze SinCa . marla ojlet
113:178  gYn , ok umYlo . a ruSla peleStet - umYla , iktaZ gana volen
113:179  SinCeS da memnamat pelenZe naleS ... "
113:180     a vakS Ske paSaZYm YSta da ySta . ylYCYn kySkO - muCko
113:181  kYldYr-goldYr , SYrt-Sort , vYSt-vuSt Sokten mura kOrgYZO
113:182  lekSaSla mygYra . Ynde mYlanna kySkO kyzaSat , vakS upSYm
113:183  pOrdYktaSat , Caren SogaltaSat , uES koltaSat puat . vakS
113:184  ozaZat tudak - +pridon koCaj . SoNgemYn gYnat , SoNgYlYkSYm
113:185  nimonCat ot pale : SkeZat , vurgemZat - oSo-oSo  . CurijZYm
113:186  uZYnat onal . AlYSte ok konCo , jydvoSt-keCYgut , telYZe-
113:187  keNeZSe . SYZe-SoSYZo - vakS kOrgYStO . mardeZ uke ale
113:188  joNYStaS nimom orol pOrt gaj kudYStYZo kiA . mardeZ lekteS -
113:189  keCYval ma , jyd ma - tudYm kYCkYren kYneltat . sodor vakSYS
113:190  vaSka , SinCYn SinCaS , Sogen SogaS ok Arse ...
113:191  **63**
113:192  teve tYgae joCa godso pagYtem . tudo omo uZmYla SinCa onCYkem
113:193  toleS . Atman AlYSkem mien - SykSemSe pOrtem Ynde tyr lie ,
113:194  a pasu kapkan verZat pale ogYl . pOrtOnCYl muCaSkem lektamat ,
113:195  jYr-jYr onCal koltem - SinCam niguSan-niguSan ok tyknO ,
113:196  muCko-muCko volgYdo . ENermyCaS uke , otYn olmYZat kodYn ogYl ,
113:197  tomSar , akmanaj da +isi +akaS ale SinCaS tOCYlYt gYn , kum
113:198  ureman +kugu +akaS jomo , pujto ovda nulal kajYS . motor CerkYn
113:199  vujZo uke . ondak Skol Yle , kYzYt tuSko pYrCYm optat , manYt .
113:200  vakSat iktat YS kod . tomSarYSte kok paCaSan ky pOrtat ok koj .
113:201  mom manat , ulYZYm pYtaraS peSak kuStYlgo ...
113:202     ajdeme tYSke kunam ilaS tolYn ? moZYC , viC SydO ij onCYC ,
113:203  moZYC , tyZem-kok tyZem idalYk oZno . tY ZapYSte mom YSten
113:204  Sukten ? mogaj palYm koden ? ky pOrtYm , CerkYm da vakSYm
113:205  gYna , tiddeC posna kindYm onCen kustenYt , pytYn< ElYm
113:206  pukSenYt . Ynde ElYm pukSaS mo - SkalanYSt ogYt sitare .
113:207  molan tYge ? ala kalYk vaStaltYn ?
113:208     ala mlande vestyrlemYn ?
113:209     ovda titakan ogYl . neCYve jomakYse gerojlan kyleS okkYl
113:210  jolam CYkaS . tide me , ajdeme tukYm nimuCaSdYme titakYS vozYn
113:211  ulYna . aCana-koCanan paSa saskaStYm tyNge-voZge kuklen kYSkYSna ,
113:212  jylatYSna da SyjYktYSna . tide ok site - Skenamat ona Camane ,
113:213  kugeSnYme kumYlna pYtYS : ymbakYna Skak SyvalYn ulYna - kyCYzYS
113:214  - kyCYzYS savYrnen , jot EllaS kidYm  Suen koStYna . a mlandYna
113:215  tYnar Suko da tYgaj poAn . -
113:216     marij mlandat izi ogYl . manmYla , Skalanna peSak sita . gazet-
113:217  ZurnalYn jodmYSt poCeS AtYr ver-SOrlaSte lijYm , ojlYmaSlan ,
113:218  oCerklan materialYm pogYSYm , no ik sela ale ik Al voktenat mardeZ
113:219  vakSYm uZYn omYl . koklan SinCamlan korno vokten mortaNSe vakS
113:220  ky pernen , selaSte - pele SalanYSe ale vujdYmo Cerke , a AlYSte -
113:221  kuZu toAm toAlen oSkYlSo koCa den kova-vlak da nunYn gaAk SoNgo
113:222  pOrtYSt .
113:223     ikana +kuZener gYC rajonYn Cek velYSkYZe tarvanYSYm . toSto
113:224  somYlem denak - oNaj eNYm kYCal muaS . ojlYSt : tuSto , +paganurYSto ,
113:225  SydO ijYm vonCYSo kugYza ila . uSYZat lugaltYn ogYl da alAt jol
113:226  ymbalne .
113:227     ik AlYS purYmaSte , purla velYm , keneta vakSYm uZYm . tiCmaSak ,
113:228  manaS lieS . toreS kok SuldYrZo da levedYSYZe gYna uke .
113:229     - maSinatYm Sogalte , SolAS ! - SoferYn vaCYZYm tykaltYSYm .
113:230     - mo lie ?
113:231     - SydO iAS koCam deke om kae , - man<Ym . - tek ESe tYnarak
113:232  ila . turlYm jodYStYn , om jYgYZtare . tYSan kodam .
113:233  **64**
113:234     - Ske palet .
113:235     maSina kudal koltYS , mYj vakS deke liSemYm .
113:236     kO CoNen ? kunam ? mYnAr ij paSam YStYS ? vujZYm da SuldYrZYm
113:237  kOlan nalYn SuaS kylYn ? kunam jOrSeSlan Sogale ? teve tYgaj jodYS-
113:238  vlak vuemYm mykS tySkala pySkYl<YC .
113:239     SinCam kumaltYSYmat , pYlYSemlan kYldYr-goldYr , SYrt-Sort ,
113:240  vYSt-vYSt SoktaS tyNale . ESe imne pyrgaleS , orva kYCYr-koCYr mura .
113:241  pYrCYm joNYStaS tolYnYt . ESe vakSYzYn jykSYm kolam : " tYAt joNYStaS
113:242  tolYnat mo , malaj ? " .
113:243     SinCam poCYm - pele SalanYSe vakS ojgYren SinCa , ala-kOm vuCYSYla
113:244  koeS . ala-kOm ogYl - ozaZYm vuCa .
113:245     kOrgYStYla koeS . ala tuStYZo nimom tyken ogYtYl ?
113:246     pel omsa uke , vesYZe topsa gYC muCYSten . kyvarYm puZen
113:247  naNgaenYt , nimogaj toSkaltYS , lar , volak da molo-ves kyleSan
113:248  yzgar ogYt koj . vakSYn kYSkarZak gYna kodYn .
113:249     "varvar-SamYC ! akret godso yzgarYm puZen naNgaen , puYm YStYSda
113:250  mo ? koNgaS olten , kap-kYldam YrYktYSda ? vakSYZe vet muzejlan jora
113:251  Yle . ogYda tykO gYn , ESe tYnarak SinCa Yle . muzej semYn .
113:252  kOrgYStYZO kresan<YkYn ate-yzgarZYm pogen onCYktaS lieS Yle ...
113:253  Ynde ikSYvYlanda mom onCYkteda ? Skendan ilYS gYC nunYlan mom
113:254  kodeda ? lymdam mo ? paSada ok koj gYn , lymda kunarrak YrSijYm
113:255  Soga ogYla . mo tugaj vakS , kuze pOrdeS , Ynde joCa-vlak palaSat
113:256  ogYt tyNal ... " - semYnem tYge Sudalam . jykYn ogYl kO mYjYm tYSte
113:257  kodeS ?
113:258     a me SkeZe , kugYeN-SamYC , mo tugaj mardeZ vakS , tidYm
113:259  palena mo ? vakS - tide ... tide ...
113:260     CYnak , mo tugaj mardeZ vakS ? kuze jOnlen kalasen puaS ulneZe ?
113:261  surtYSto uSkal SOr-torYkYm pua . SOrval deC posna n<oga vele ogYl ,
113:262  kugYeNat ilen ok seNe . me gYn sar godYm SOrtorYk denak gyna ilen
113:263  lekna . tudak gYna Sonem , AvYgen pYtYSe ikSYvYm kolYmaSYn kidSe
113:264  gYC SupSYn nalYn . a vakS kindYm pukSen . aNa gYC urZam-SYdaNYm
113:265  tyred nalYn , vigak cYrCYm ot koC , tudYm koNgaS ot pYSte . ondak
113:266  joNYSten nalaS kyleS , loZaSYm YStaS . tugeZe vakS - pukSen aSnYSe ,
113:267  pukSen lukSo , surtYn , AlYn tyN ozaZak . teve mo tugaj vakS !
113:268     SinCa rymbalge tyslan tuneme , jYrvaS seklanen onCal<Ym . ala-kO
113:269  kyvarYm SaraSat tOCen , vitne . vara ala ynarZe siten ogYl ,
113:270  ala - oNa , ala ESe jogYZo pYzYren - Ske paSaZYm kudalten . una ,
113:271  ik kyCYk kyvar oNa kiA , tYStat-tuStat - pila , puZar Suk , SanCaS .
113:272  a tyZvalne , vakS voktenak - kuZu da kyZgO pYrnA . tYSeC laC kok
113:273  SuldYr lekSaS .
113:274  **65**
113:275  pujto lymYnak pokteC pyCkYnYtat , Ynde iktYZat ok
113:276  lek . lavYraSte imne , orva kYSa paldYrna . opten naNgajYmYSt godYm
113:277  ik oNa lektYn vozYn , nenCe rokeS toskaltYn .
113:278     kO deC jodYStaS , CYla palen nalaS ulneZe ? tyr pOrtYS purYSaS .
113:279  tuSeC En onCYC una tolmYm uZYt , En poCeS uZaten koltat . SukYnZo
113:280  kyr pOrt oknam peraltat . jodYSt koStSYZat , iktaZ-mom palaS
113:281  SonYSYZat , korneS jomSYZat ...
113:282     pOrt oknam peraltYSYm . jykYm ogYt pu . pijYm Seklanen
113:283  kudYveCYS onCal<Ym - pOrtOnCYl omsaSte kOgOn keCa . ozaZe pakCaSte
113:284  gYn vele ? kapkam SupSYlYn , urem gYC toSkemYS savYrnYSYm , peCe
113:285  vokteC pakCa velYS oSkYl<Ym . uZYm : surt oza vate pareNgYm lukteS .
113:286  kok jyd poCela jYr optYSat , rokolmam palaSat ok lij : ala saska ,
113:287  ala rok CuNgYla .
113:288     - paSat uSnYZo , tulaCe ! - salamlaltYm .
113:289     - tenijse igeCYSte peSak uSna ! - kelesYrYn vaSeStYS , YSat
113:290  vijnalt , pareNgYm rok deC ojYrkalen , SoldYraZYmat , tYgYdYZYmat
113:291  iktYS poga .
113:292     - AletYn lymZO kuzerak ?
113:293     - olmasola . tol<Yk ik olmamat ot mu .
113:294     - mYlam olma ok kyl . vakS nergen palen nalnem Yle .
113:295     - mom ?
113:296     - kO tudYm YSten ? kunam SogalYn ? ESeZe ...
113:297     - E-E-E... Ynde mYj deCem jod ... a molan mYj palYSaS ulam , a ?
113:298  ydYramaS vijnalte , ala-molan sYrYS .
113:299     kytYrenat ona moSto , kaltakSat . palYme ymbakat , palYdYme ymbakat
113:300  kYCkYrlena , pij semYnak optena . jOrSYnak puZlen ulYna . ala ilYSna
113:301  puZlen tolmYlan tyvYt loktYlaltYnna ? aCana-koCana tYge kutYrenYt mo ?
113:302  lYZgan , ikte-vesYm pagalen , ajdemYlan Sotlen dokan ... CYnak ,
113:303  molan tide vate mYlam sYrYS ? ala paSaZYm Caren SogaltYSYm ?
113:304  " a memnan velne unam porYn vaSlijYt " , - man<Ymat , savYrnene ,
113:305  uremYS lektaS tarvanYSYm .
113:306     - Ej-Ej , tular ! - poCeSem jyk SoktYS . - terej koCa deke puro ,
113:307  tudo palYSaS .
113:308     - tidlanat tau ! a kuStYrak ila ?
113:309     - E-E ... tide vel uremYStak ... pOrtSO kok oknan . mYjYnYmat
113:310  Sotlet gYn , kandaSYmSe lieS .
113:311     pOrtYm Sotlen oSkYlam . nYlYmSe , vizYmSe ... teve pusta ver ,
113:312  jYrYm-vaS olmapu lombo , kuE . SoptYrvondat , ENYZvondat ulo .
113:313  pareNgYmat SYndYme , a pOrt - CYla kuSkYllan da mlandYlan oza -
113:314  uke . teve voktenak kudalten kajyme oralte - oknaStYm oNa dene
113:315  toreS-kutYn< pudalen petYrenYt . tyr surt oza YS paSemde : pusta
113:316  oraltYmat SotlYman ale ogeS
113:317  **66**
113:318  kyl . jOra , jodaSat lieS . adakSYm tyN pale - kok okna .
113:319     kydYmSo , SYmSe ... terej koCan surtSo SYmSe lieS . ilYdYme
113:320  pOrtYm SotlaS ogYl gyn . Sotletak gYn , koneSne , kandaSymSe lekteS .
113:321     oj-oj , SykSO pOrtYStO ila ulmaS . nimogaj oralte uke . kapkat
113:322  uke . peCe lomaSYm vonCYSYmat , SarSudan kudYveCYS logal<Ym .
113:323  Cara pOrtOnCYlYS kyzYSYm , omsam peraltYSYm .
113:324     adakat nimogaj vaSmutYm SYm kol , pujto +olmasola kalYk kutYren
113:325  kelSen : unam vaSliAS lektaS ogYl , toleSak gYn , torZan peleSten ,
113:326  ConZYm jykSYktaren koltaS , tetla tYSke jolAYmat YnZe pYSte .
113:327     izinekak yCYzO omYl mo ! omsam SupSYl<Ym , lapka pOrt kOrgYS
113:328  puren Sogal<Ym . pervojZo nigOmat SYm uZ . okna vaStareS onCal<Ym -
113:329  Sem CumYrka koeS . tarvanYleS ! kok okna koklaS liSemYm - ajdeme .
113:330  mogaj ESe ajdemYZe  vujlepSe jOrSeS Cara , pujto imne
113:331  dene mONgeS-on<YS , saNga gYC tyNalYn , SoAgorem jotke voSt
113:332  kural koStYnYt , meZa semYn kok mogYrYm gYna tyredde kodenYt .
113:333  pondaSYZe jYrpYkYn-jorpYkYn keCYlteS . CurijYStYZe , nerYStYZe ,
113:334  kidYStYZe kyZgO vyrgorno pale koeS , pujto kovaSte jYmalne ik
113:335  kugu jYl muSkYn kaA . ymbalnYZe uZga .
113:336     - poro keCe , +terej koCaj !
113:337     tudo tylYZgYSO SinCaZYm nOltale , uES voltYS , pujto vaStareSYZe
113:338  kO - tudlan kerek , palaSat ok Sono , jodYStaSat kyldYmYlan Sotla .
113:339  koCkYSYm SkeZ deke SupSYl<o . pogen nalam SonYS ala-mo . a
113:340  koCkaSYZe mom koCkeS ? Syman  pareNge den koNgaS paritlYme
113:341  saltakuSmenYm . ystembalne tetla nimo uke . ni kinde kurika , ni
113:342  Cajgorka .    a pOrt kOrgYZO , pOrt kOrgYZO ! .. koNga SelYStaltYn ,
113:343  SyC gaj Seme , kyvar lavYran , pYrCYm ydaS jOra , pYrdYZ purakan ,
113:344  uZo vere ENYremYSvot nalYn . ala-kunamak gazetYm SupSmo ulmaS .
113:345  kYzYt lapCYkYn-lapCYkYn keCaltYn . lukYSto , pOrtYS purYmaSte ,
113:346  pu kojko SinCa . tuStat tyrlO lapCYk gYna koeS .
113:347     " UZYStYn monCaStat arurak , - SonaltYSYm . - molan tide SoNgo
113:348  tYgaj lUvYk ? ala SketYn ila ? rodo-tukYmZat uke ? "
113:349     - kindetSe uke mo ? ala nalaS oksat pYten kaen ? - Seklanen jodYm .
113:350  semYnem sOrvalem : YnZe Opkelalt vele , tyr pOrt oza vate semYn
113:351  torZa SomakYm YnZe peleSte vele . takSYm , uSeSem vozo . mom lydaS ?
113:352  OpkelaltSe , torZan peleStYZe - lektam da kaen koltem . paSaZat Suko
113:353  ogYl .
113:354     - kapitalist-SamYCYn kindYStYm koCmaSem uke ! nunYn kindYSt
113:355  logareSem SinCem ! - tYr-top peleStYS koCa .
113:356     koCkYn teme , pareNge SykSYm kidYS yStYl nale , koNga
113:357  **67**
113:358  onCYko kudaltYS . ynan ala koCmYZo SuES manYn , YSat jod .
113:359  yZYn SuktYSYm : uZgaZe roZYn-roZYn , tuSeC koCan Cara mogYrZo
113:360  koeS . jolYStYZo tumYSan portYSkem . SulYSYZat roZan . tYgaj
113:361  toSto CiemYm Sukertak vyta SeNgek namien kudaltat Yle , a
113:362  SoNgo , vekat , keNeZYmat ok kudaS .
113:363     sodYki koCat torZa SomakYm lukto . no mYlam ogYl a jot ElYse
113:364  poAn-vlaklan . tide oNaj , motkoCak oNaj . molan tYge ojkYS ,
113:365  myj ale Sonen om mu .
113:366     terej vuj ymbakem kidYm SuAltYSat , radio kutYraS tyNale ,
113:367  SkeZe eES toSto verYSkak mien SinCe . umYlYSYm : radio deC
113:368  molYZo tYSte taCYse ilYSlan jOrSYnak kelSen ok tol . ajdemYZat
113:369  pujto kolYmSo-kumlYmSo ijla gYC keneta tolYn lektYn . SuZen SinCYme
113:370  pagYt gYC .
113:371     tudo nimom ok peleSte , mYAt SYp ulam , pujto ElnYmeSkYna ,
113:372  umSa koSkYmeS mutlanen temYn ulYna . tetla nimom ojlaS .
113:373     - vakSYm olmYkten SYndaS ok lij mo ? - ik Zap gYC jodYm .
113:374     takSYm tidYm ogYl jodnem Yle . ySem vakS jYr pOrdeSat ,
113:375  Somak Ske semYnZe lektYn kajYS .
113:376     - molan ok lij ? SolYStYt ...
113:377     - mom ?
113:378     - pYrnAm , oNam ... kyvarYm SarYSYm - puZen naNgajYSt .
113:379     - kO ?
113:380     - a kO pala ... me AndarYn ilen ulYna . ENYnYm tyken
113:381  onal . sulYk , sulYk ...
113:382     truk UmYluk vaStareS sukalten SinCe , kumale , Yreslen nale .
113:383  ikmagal gYC kYnele , lektYn kajYS . SonYSYm , tygO gYna lektYn
113:384  pura . vuCem , vuCem - uke .
113:385     SoNgo dene kuze kutYraS - omat pale . jodat - ik-kok SomakYm
113:386  peleSta , pujto tudYZYmat umSaZ gYC OkYmeSak vele puzYrten
113:387  lukteS . kuSko kajYS ? molan nimom YS ojlo ? ala kajYmem gyna vuCa ?
113:388     Cara pOrtOnCYk lektYm . " keC oNa dene ySYkYm YStaS ok lij
113:389  mo ? - SonaltYSYm . - telYm kuze ilen Ertara ? omsam poCat gYn ,
113:390  mardeZ lumYm pOrtYSkat SySkYn SYndas " .
113:391     koCa pareNge jYraNYSte . Skak kunCa , Skak poga .
113:392     plaHYm kudaS koden , pakCaS lektYm .
113:393     - Sketlan jOsYrak Caj ?
113:394     - jOsO ogYl ...
113:395     kidSe gYC San<YkYm nalYn kynCaS piZYm . terejYn paSaZe pYrtak
113:396  kuStYleme ..
113:397  vedram temen Sukta , mYj meSak
113:398  **68**
113:399  kYlYm kuCem , optalaSYZe jOneStarem . Skak SYgYr pOrt jYmak naNgaen
113:400  optalam .
113:401     - eSetSe uke mo ? SketYnak poCaNat ?
113:402     koCa YS vaSeSte .
113:403     pYCkemYSaltmeSkak kynCYSna . luktYn YSna pYtare .
113:404     - eNlan molan polSet ? mYj deCem mogaj pajdam vuCet ? -
113:405  terej kastene tugak torZan jodo .
113:406     - ik mlandYStak ilena gYn , ikte-vesYm OrdYZ eNlan SotlaS
113:407  lieS mo ? - mYskara jOre vaSeStYSYm . a pajdam nimogajYm vuCYmaSem
113:408  uke . adakSYm +marij mlandYSte ilena , marla kutYrena . tugeZe
113:409  mYj tYlat jot ajdeme ulam mo ?
113:410     - jydYm onCen , kuSko kaet ? malaS kod , - temlYS +terej .
113:411     polSYmemlan tau Somakat YS lij , kumYlZat YS puSkYdem . moZYC ,
113:412  mYskaramat YS umYlo . Ynde mYlamat saltakuSmen da Syman pareNgYm
113:413  pukSa Sonen , ala-mogaj amalYm muYn , kevYtYS kajYSYm . kindYm
113:414  jodYm . kinde Erdenak pYten SuYn ulmaS .
113:415     - jylYSO koman ikte ulo . - kevYtCe pOlka jYmaC lukto . -
113:416  sOsnalan jOra , SonYSYm .
113:417     - vol<Yklan jOra gYn , ajdemYlanat peS laC , - koCYn veselaNam . -
113:418  kol konserve mon< uke ?
113:419     - kum idalYk lieS - ala-kuSko pYten kajYS . teNYz kodYSta ulo .
113:420  nalat ?
113:421     nal<Ym . koCmo kykYStO tetla nimo uke . ni sakYr , ni landrin ,
113:422  ni Caj . takSYm kevYtCe ulo , mane , no - spiske poCeS .
113:423     - a kO deke tolYnat ? ala Erten kajYSe ulat ?
113:424     - terej koCa deke , - peleStYSYm .
113:425     tunamak vujYSkem Colga SonYmaS tolYn purYS : ala tide samYrYk
113:426  ydYramaSYm Ske veke savYren kertam ? koli vara +olmasola kalYk
113:427  CYlan tYgaj torZa da peSkYde Syman ? adakSYm kevYtYS puren lekSat
113:428  uke . satuCYZat petYren kajYme pagYtYm gYna vuCa .
113:429     - molan peSak jorlYn ila ? ala pensijYmat ok nal ?
113:430     - naleS ... Ynde SYmlu teNgem konden kuCYkat ... iziSak ok
113:431  site , uSYZo lugaltYn . Ynde iziSak ogYl - Sukak , manaS kyleS .
113:432  pensij oksaZ dene oNam , pYrnAm naleda traktoristlanat , Soferlanat
113:433  arakam SYnda . klenCa deC posna kO tYlat konden pua ? tenij oksa -
113:434  mo ? tak , kagaz lastYk . plotn<YkYm trala . nunat logarYm SyAltaS
113:435  jodYt . SkeZe CYlalan mastar gYnat , kuSto vijZe ? .. nunak ,
113:436  mexanizator-SamYC dYr , koCan oNaZYm vesYlan uZalen koltat .
113:437  koklaStYna SolYStSYZat  ulo . tenij ot SolYSt gYn , kuze ilen
113:438  lektat ? .. ie , tuge .
113:439     - mYj tudYn uS pudYranYmYZYm SYm SiZ , - manam .
113:440     - kutYra mo ?
113:441  **69**
113:442     - peSYZak ogeS .
113:443     - ie , ogeS . vakSlan kOra tYgaj lijYn . oCYni , CYlalan sYren ila .
113:444  vakSYZe SkenZYnak .
113:445     - SkenZYnak , manat ? !
113:446     - ie , SkenZYn ... aCaZak SYnden koden . kolYmekSe , terej
113:447  Skak oza lijYn . keCYSte SydO meSak pYrCYm joNYSta Yle .
113:448  joNYStYmYlan kaZne meSak gYC kormYZ dene loZaSYm nalyn . tide Suko
113:449  mo ? meSakYSte kormYZYm otat SiZ ... nigOlan meSaen ogYl . vakSYm
113:450  kuCen gYnat , kulakYS luktYn ogYtYl . kolxozYm CoNYStat , tudo nigO
113:451  deC onCYC kolxozYS purYS , vakSYZYmat puYS . iktYm gYna jodo :
113:452  " mel<niklan tudYmak SogaltaS " . YSt ySane . ie . tolkYdYmo eN
113:453  vakS oza lie . CuC gYna YS jylate . terejYmak yZYn kondYSt .
113:454  idalYklan kandaSle paSa keCYm da kok orva puYm konden puaS
113:455  pYStYSt . kuze Sonet - ile ... varaZYm sadak kulakYS luktYC ,
113:456  tyrlO semYn kYCaltYlaS tyNal<YC , sade kanaletYm CoNaS
113:457  tytYrYkten koltYSt . YS jom . ala-kuze ilYSe pOrtYl<O ,
113:458  no peSak Cerle ... ie , vojna deC pYrt ondak tol<o.
113:459     - eSYZe mon< uke mo ?
113:460     - kuze uke - Yle . kok ErgYZe vojnaS kajYS , tuSanak jomYC .
113:461  vatYZe iktaZ indeS ij onCYC kolYS ... ijgot dene skeZat vojnaS
113:462  kajYSaS Yle , tazalYkSe naCar . jOrdYmYS luktYC .
113:463     - vakSYZe nigOlan ok kyl mo ?
113:464     - mYlannaZe peSak kyleS , +ivan +trofimoviClan ok kyl ...
113:465  mariem - mexanizator , da pYrCe denat tylat . joNYSten ,
113:466  kYSalYmat , melnamat koCmo SuYn kolta .
113:467     - kO tugaj +ivan +trofimoviCSe ?
113:468     - kolxoz predsedatel<na , SotdYmo joCa . ilYSYSte nimom
113:469  uZYn ogYl - tudak gYna CYla pala . a ojkaS - it toSt !
113:470  oS tynAtYmat mondet .
113:471     - tylaCe , kuze tidYm CYla palet ?
113:472     - mo ... voStYlat ala-mo , tular ... - kevYtCe Skak voStYl
113:473  koltYS . puSkYdYn tuge , kumYlzakYn , pujto tudo Skak mYjYm
113:474  sYmYstarYneZe . olmasola kalYkYn torZa ulmYZYmat kenetaSte monden
113:475  kudaltYSYm . - ik AlYStak ilena gYn , kuze palaS ogYl ?
113:476  okkylZYmat kaZne deC kolat ... SkolYS kurZtalSe ydYrem mYleCem
113:477  SukYrakat pala . selan istorij muzejZYm poCYnYt gala mo , mane ?
113:478  tuStet vakSYm kunam CoNYmYmat , paSam YStYme ZapYStYZe kunar
113:479  pYrCYm joNYStYmYmat , +terejYn aCaZYn ilYSYZYmat palen kertat .
113:480     - molan vara koCalan vakSYm CoNen SuktaS ogYt pu ? molan
113:481  tudlan tunemSe-vlak ogYt polSo ?
113:482     satuCo kugun SylaltYSat , kidYm gYna SaraltYS .
113:483  **70**
113:484     tYgajYm kolYn , Skanem peNgYde mutYm puYSYm : terej joCam Ske ojgYZ
113:485  dene kodaS ogYl , kuze-gYnat polSaS . tide SonYmaS denak kevYt gYC
113:486  lektYm . kornYSto uSkalan surtYS purYSYmat , ik ate SOrYm nal<Ym .
113:487     terej pYCkemYSte SinCYlteS , tulYmat Cykten ogYl . radio marla
113:488  mygYra , vekat , kolYSteS , ala Ske uSYZYm pudYratYleS . SoNgo
113:489  veleS omo jomYn gYn , vyjYSko ala-moZat SeNYn pura dYr .
113:490     pOrt kOrgO volgalat kajYSat , +terej unam tuge onCale , pujto
113:491  kalasYneZe Yle : " jOarSeSlan lektYn kaenat , SonYSYm . ik eNlan
113:492  ySan SoCaS tyNale - tudYZat SYlYn kurZo " .
113:493     koCkaS kondYSYmat , surtYSto ozala koAm . ystembake kindYm
113:494  pYStYSYm , SOr atYm SYndYSYm . vozakYm YlYZtYSYm , vydYm SolaS
113:495  purtYSYm . marij Cajlan SoptYr lYStaSYm kyrYn kondaS kajYSYm .
113:496  mom YStYmem Eskeren , koCa ala-kuSeC koStYmo keSYrYm , lombYgiCkYm ,
113:497  ENYZYm numal tol<o . ikte-vesYm ymYlYSYla onCal koltYSna .
113:498     kovYSta konservYm poCYm , kindYm SuledYSYm , korkaS SOrYm
113:499  temYSYmat , mYskara jOre ystel koklaS yZYm :
113:500     - tol , koCaj ! mom Umo puEn - tudYn dene serlagaena .
113:501     - UmYlan uSanet mo ? - terej Ske verYSkYZak , oza olmYS ,
113:502  kYrt tolYn SinCe .
113:503     - ulo dokan ala-mo , - YStalam . - uke gYn , teve koCkYSnat
113:504  tolYn ok lek Yle , - ysteltOrYS vaStareSYZe verlanYSYm .
113:505     - ie , ie ...
113:506     koCa kinde SultYSYm nalneZat - YneZat nal , kidYmat SuAlta -
113:507  mONgeS SupSYleS .
113:508     - koC , koC , - manam . - Skenanak .
113:509     - a kO pala . mYj SkenanYm Skak joNYStem .
113:510     - kuSan ?
113:511     - a , una koNga SeNgelne izi vakSem ulo .
113:512     lymYnak mien onCal<Ym . SuarYm uZYm . toSto-toSto . tuSan
113:513  +terej pYrCYm tyA , koeS . loZaS gajYm YSta , kindYm kyESteS .
113:514  no vakS loZaSlan SuES mo + ojlYmanat ogYl , ot taNastare .
113:515     - pYrCYZYm kuSto muat , koCaj ?
113:516     - pel pasumak kodat . pogen koStaS gYna ik Orkane . tYge
113:517  kunam kindan liAt ? itat vuCo .
113:518     - sar godYm viC urZa vujlan kum-viC ijYm puat Yle .
113:519     - tYge kodYmYlanat vuet gYC ogYt niAlte Yle , - terej koNga
113:520  gYC Syman pareNgYm lukto , SOran korkam kuCen SinCe .
113:521     - koCaj , a molan tYj SinCen lektYnat ? - truk jodYm .
113:522  **71**
113:523     tudo kenetaSte logareS SindYS , kokYrtYSYm seNYSat ,
113:524  SinCavydSat lekte .
113:525     - tYr<maSte sakYj vor den Zul<Yk-SamYC SinCat , - SYdYn
113:526  peleStYS tudo . - a mYj tuSto paSam YStenam . sade +belomoretYm
113:527  kynCenam . tunam milicij ala-molan paSaCe kalYkYm gYna pogen
113:528  SYndYleS Yle ... onCo ! - Ske kidSYm nOltale . - mom gyna YSten
113:529  ok moSto ! polotn<Yk , apSat , stolAr , slesar< , tokar< ,
113:530  kamenHik . koNgamat opten kerteS . En kugu mastarZe - kresan<Yk ! -
113:531  terej tuge kutYra , pujto Ske kidSYm ajdemYlanak Sotla , SkeZ
113:532  deC kuSkO SYnda . - ymYr muCkYZo kindYm onCen kuSten , loZaSYm
113:533  joNYSten , eNYm ik parnAZ denat tyken ogYl . aCam dene koktYn
113:534  tide vakSYm nOltYSna .pogen nal<YC ... Salaten SuktYSt da mONgeS
113:535  pOrtYltYSt .  a tOrlen SYndaS ogYt pu . kuze tYgaj
113:536  motorlYkYm CamanaS ogYl , kaltak ! tek pOrdYn SinCa , paSam YSta ...
113:537  garmon<Ymat ot Sokto gYn , jykSo vaSke puZla , pOrtYStO ot ile gYn ,
113:538  pOrtat SykSemeS . vakS denat tYgak .
113:539     koCan SinCaZe CYltak vydYZgYS ala Ske vakSYZYm CamanYS , ala
113:540  SoNgYlYk SinCavydSO SonYdYmYn-vuCYdYmYn joga , sandene ogeSat SiZ .
113:541     - aCalen SYndYmek , vakS dene mom YStaS Sonet ?
113:542     - tek SinCa , nimOlan ok meSae . koCkaSat ok jod . Skak pytYn<
113:543  kalYkYm pukSen seNa ... YnYSt lyd - pelenem rok jYmak om nal ...
113:544  aCalen Suktem gYnZe , paSaS koltem . vakS koZaSYm nigO ok Sykal .
113:545  Ynde kySkO mon< kyzen om kert , kuze mom YStaS - tunYkten ,
113:546  onCYkten kertam . kolen kaem gYn , vara CYla jomeS .
113:547     kuZun jomaklen SinCYSna , Zap peljydYSkat vonCYS . tudo
113:548  mYlam kojkYm tOrlen SarYS , SkeZe koNgambak mYzYr-muzYr kuzen vozo .
113:549     jYmalnem puSkYdo , SokSo . kuCen onCYSYm - uZga . SorYk
113:550  kovaSte dene yrgYmo . azam uZgaSte maltet gYn , manYt ava pomYSto
113:551  kijYmYZlak CuCeS . kugYeNlanat tugak dYr , tudat SokSo ava pomYSYm
113:552  mondYSaS ogYl . " kuzerak tuSto +terej koCam ? uZga denak mala ,
113:553  ala Ynde Saren pYSten ? " - Sonalten SuktYSYmat , kelge omYS
113:554  vonCYSYm , pujto agurYS SuNgaltYm ...
113:555     - koCaj ! ErlaSYm pomYZaltYm , jykYm puYSYm .
113:556     a kiASYZe mogaj saj ! ulo mogYrem sysanen . tarvanem gYn , lYZ-Z
113:557  lieS , kovaStem dene laskalYkYm SiZam , kid-jol luEm tyrgoCak
113:558  kanaltYS .
113:559     koNga ymbak onCal<Ym - tyrlO lapCYk gYna kijYlteS . a ver ale
113:560  SokSo . oCYni , surt oza pareNge pakCaSte .
113:561     Suam . ondak koCkaS AmdYlYSaS . SokSo lem deC posna
113:562  **72**
113:563  SoNgo kuZun ogeS CYte . a jOratYme koCkYSem , Skenan vel
113:564  manmYla , Sit . teve Somak ydYrYm nalmem dene peSak Cak
113:565  kYldaltYn . syan deC vara samYrYk or>eNem avam deC jodo :
113:566  " avaj , mom SoltaS ? " tidYZak mom Soga : avamYm vigak " avij "
113:567  mane . tugeZe ydYr lymYm pYtaraS ogYl , a ilaSak tolYn . " Stim
113:568  Solto " , - avamZe maldale . pelaSem tYkmuk lie . " Ura , StiZe
113:569  mo lieS ? " - or>eN mYj deCem jodo . " Syr " , - man<Ym .
113:570  " oj , SyrYm SoltaS peS kertam . SonYSYm , Sit - iktaZ-mogaj jot
113:571  ElYn koCkYSYZo " , - kuanYS +lida . iktYm palemdaS kyleS : mYj -
113:572  soroka marij , tudo - SYmakSan vate . a vet kelSen ulYna , teve
113:573  Ynde , laCYmYn ojlaS gyn , Sij syanYmat modYn ErtarYSna ...
113:574     koCalan Stim SoltaS piZYm . vik ojlaS gYn , ik tudlanak
113:575  gYna mastarlYkem sita . vozakYS tulYm CYkYSYm , vydYm SoltaS
113:576  SYndYSYm . SkeZe vaSkerak - pareNgYm ErYktaS , pakCa gYC kovYStam ,
113:577  keSYrYm purtaS , a SogalYm koNga SeNgelnak punen sakYmYm vereStYm .
113:578  pakCaS lekmem godYm SkenZYmat , +terejYm , uZYm : teNgeCYse gaAk
113:579  SketYn pareNgYm luktYn tolaSa . poSkudo pakCa CaraN vozYn .
113:580  SoNgYlan polSaS tolaS ok lij mo ? sade " miloserdij " SomaketYm
113:581  CYCkYdYn kuCYltYna , paSa marte vele ogYna Sukto . Camanena
113:582  SuZen SinCYSe +afrikYn kalYkSYm , kinde denat , SOrtn<O denat
113:583  polSena , a peCe goC gYna ilYSe SoNgYm uSYSkat ogYna nal ...
113:584     tYse kalYk manmYla , Syrat Amde , CaAt vaSke SolaS pura .
113:585  koCam kYCkYralaS kajYSYm . kok meSakYmat temen Sukten .
113:586  pareNgYZYm taCe luktYn pYtaren Suktena gYn , uke gYn ?
113:587  polSaS piZYnam gYn , Ynde CaknaS niguS .
113:588     - koCaj , ajda onCYC CeslYnak koCkYn Syndena , vijYm pogena ,
113:589  vara pareNge ymbak kerYltYna .
113:590     - mYj tYlanet teNgeCak ySanYSYm .
113:591     - molan ? - manam , meSakYm vaCymbakem lupSal pYStYSYm .
113:592     - logarYm saken koStSo otYl .
113:593     - tYgaAt ulo , uZat ?
113:594     pOrt velYS koktYn jYgYre kutYren kaena .
113:595     - utlarakSYm tYgaAk vele koStYt . polSYSYla kojYt : arakam ,
113:596  oksam ACat - SYlYn kaAt . sulYk , sulYk ...
113:597     kidYm muCkYn , +terej koCkaS SinCe . a mYj Eskerem - kelSa , uke ?
113:598     - aj tutlo Syr ... - YStale , SuZYSo eNla pisYn-pisYn
113:599  rovedaS tyNale .
113:600     - marij Ces ...
113:601     kyCYkYnrak ojlaS gyn , keCYval deC vara koCan pareNge
113:602  **73**
113:603  jYraNZYm jOrSYnak CaraNden pYStYSna . mYj kaAS tarvanYSYm .
113:604     terej oksam SuAltYS .
113:605     - paSatlan , - YStale .
113:606     - oj , - man<Ym . - itak onCYktyl ! kuSto kien , tuSkak
113:607  pYSte . Skanet kyleS lieS .
113:608     - tYlatat kornYlanet kyleS . kuCo ! mYj Ara YStYktYmaSem uke .
113:609     - mYAt oksala YStYmaSem uke , - yCaSem .
113:610     yCaSenak ojYrlYSna .
113:611     - lymetSYmat SYC kalase , - poCeSem kYCkYrale .
113:612     - +ivanov +Urij +daniloviC . it mondo .
113:613     - mYjYn tYge lymdat : +terexov +terentij +kuz<miC .
113:614     - om mondo , koCaj !
113:615     kuveke trvanaS ? takSYm vujYStem onCYkYlYk somYlem tyrYs
113:616  raSeme . kolxoz vujlatYSe dek puren lektaS kyleS , oCYni .
113:617     +ivan +trofimoviC kuZunak vuCYktYS . pogYnYmaS gYn , ogYt
113:618  voStYl dokan . a kabinet gYC lUrgYmo jyk Sokta . vara koktYn
113:619  ikte-vesYm seNen kutYraS piZYt , ik Zaplan SYplanat .
113:620     - tudYn dene kO ? - sekretar< deC jodYm .
113:621     - buxgalterna . syanYS koStmYZYm jomakla , - umYltarYS
113:622  motor ydYr .
113:623     - pYCkemYSaltmeSke tarvanen kajYnem , - manam .
113:624     - a kO tYjYm kuCa ? - ydYr vujYmat YS nOltal .
113:625     buxgalter voStYlYnak lektYn kajYS . kabinetYS mYj purYSYm .
113:626     CYnak , predsedatel<YSt tyrgoCak rveze . " AlYse kadrYm
113:627  samYrYkemden , ala ozanlYk paSam viANden koltaS lieS ? " -
113:628  vujYSkem tYgaj SonYmaS purYS . no respublikYSte , molo
113:629  ozanlYk semYnak , tYStat SurnYm pogen nalme ogYl , Ynde tudYm
113:630  mondenYtat . pareNgYStat lum jYmak kaA gYn , ves ij SoSYm
113:631  kynCaS lektaS mo ?
113:632     joNgYdo kabinet muCko oSkYl kaen salamlaltYm , kidYm SuAltYSYm .
113:633  +ivan +trofimoviC YS vaSeSte , YSat tarvane , no kidYm puYS .
113:634     - mogaj somYl dene memnan motor kundemYS ? - SYr-r voStYlale vara .
113:635     pyj korStYmo godYm tYgerak voStYlYt . tYgodYm unam vele ogYl ,
113:636  pytYn< tynAZYmat uZmYSt ok Su .
113:637     - +terentij +kuz<miC SotYSto mutlanen nalnem Yle , - manam .
113:638     - adak vakS ? ! - tOrSten kYnele kolxoz vujlatYSe , pujto
113:639  tudYm karme ogYl , ikanaSte SYm mykS pySkYl<O . - palet ,
113:640  **74**
113:641  tudo mYjYn kuSto SinCa ? teve tYSte ! - kuSko onCYktaS OrmalgYSat ,
113:642  muSkYndYZYm mySkYrYS tuSkaltYS , pujto CYtYdYmYn korStaS tyNale .
113:643     - pyrtys mom Ara pua - ogYna nal . vakSYmak , manam . tudlan ni
113:644  benzin , ni kerosin , ni mazut ok kyl . pyrtysYn vijZe dene Skak
113:645  pOrdeS . no me tidYm SotYS ogYna nal , kuCYlt ogYna moSto ,
113:646  pajdalanaS tepterna uke . luCo pyrtysYm amYrtena , tudYn vijZYm
113:647  kerosin dene almaStena ... gollandijYSte , manYt , mardeZ vakSYm
113:648  kaZne jol toSkaltYSte uZaS lieS . nuno pYrCYm vele ogYl joNYStat ,
113:649  tYgak ElektrotulYmat luktYt . adakSYm vakS - AlYn motorlYkSo .
113:650  ajdeme kunam-gYnat  kola , motorlYk - nigunam . motorlYk , manYt ,
113:651  tynAm utaren koda , - Sukat kutYrYSYm ala-mo ,tuge gYnat Con
113:652  SomakYmak luktYn optYSYm .
113:653     - vujYm SijYn koSteS mo ? ala gazet redakcijYS pis<ma puren ? -
113:654  pYlYSYm SogaltYS +ivan +trofimoviC .
113:655     - vyjYmat ok Sij , pis<mat redakcijYS puren ogYl . kalYk jodeS , -
113:656  satuCYn SomakSYm SarnaltYSYm . - kalYk jodmYm SuktYman ogYl mo ?
113:657  deputat ulat Caj , +ivan +trofimoviC ?
113:658     - ie , deputat .
113:659     - deputat , - manam , - kalYkYn slugaZe ...
113:660     tunamak vujYSkem tY ojYn muCaSYZe tolYn purYS : " ... a ila
113:661  pomeHik gaj " .'
113:662     - slugaZe sluga da ... mYj deCem vakSYm ogYl a kindYm ,
113:663  pareNgYm da SYlYm jodYt .
113:664     - planZYm temeda mo ?
113:665     - CYla SotYStat temen tolYna .
113:666     - korno voktene uZYm : kindat SyjYn kiA , ozYm SYten lektYn .
113:667  pareNgat , oCYni , lum jYmak puren vozeS .
113:668     - pogen nalYn YSna Sukto , jyr meSajYS . a plan temaltYn . tetla
113:669  memnam deC pYrCYm ogYt jod . tenij uroZaj Caple lie .
113:670     - +terentij +kuz<miC peSak naCarYn ila . CiASYZat uke , koCkaSYZat
113:671  uke , - manam .
113:672     - Skak titakan ! molan caple pOrtSYm uZalen koltYS ? ot pale mo :
113:673  vakSYm peSak aCalYneZe ! .. vakS deC ojYrlYZo , pensij oksaZYm
113:674  tuSko YnZe SyS ... teve Sonaltemat , puZen kYSkaS kyStem .
113:675     - tYgaj motorlYkYm ida pYtare ! poZalujsta ! .. respublikYStYnat ,
113:676  moZYC ikte vele kodYn .
113:677     - motor , manat ? xa-xa-xa... akret godso oralte . tudYm ni
113:678  muzejYS naNgaen ot SYnde , ni mo .
113:679     - CYte ! - sOrvalem . - +ivan +trofimoviC ! tugaj Zap tolYn
113:680  SuES , muzejYS koStmo semYnak tolaS tyNalYt .
113:681  **75**
113:682     ikmanaS , kolxoz predsedatel< dene SotYm YSna mu . iktYm kutYren
113:683  kelSYSna : vakSYm puZaS ok pu , +terej koCajlanat nimogaj CarakYm ok
113:684  YStYl , a SolYStmo SotYSto milicijlan uvertara .
113:685     tudo keCYnak +joSkar-+olaSke pOrtYl<Ym , ErlaSYm paSaS lektYm .
113:686  komandirovka gYC ik material olmeS ves oNajYm kondenam gYnat , CYla
113:687  YStYmYla CuCeS gYnat , ConemYm ala-moZo nulta da nulta . kuze tuSto ,
113:688  +olmasolaSte ? vakS Ske verYStYZak mo ? terej koCan tazalYkSe saj ? ..
113:689     mlandYSke pervYj lum vozo da saNgamYm krop perYSYm . korStarenak .
113:690  tunamak SinCamlan uZgan roZSo gYC +terejYn Cara mogYrZo , mardeZYn
113:691  poCmo omsa goC lumYm pOrtYSkO SySmYZO konCYSt . sodor posYlkYm pogYSYm :
113:692  SkemYn kyZgO odeAlYm , SokSo pal<tom - kYzYt tudym CijYmaSem uke , -
113:693  tuvYrjolaSYm da kostUmYm . Ynde kOn lymeS koltaS ? tudYn lym dene
113:694  gYn , moZYC , ogeSat nal . SkolYS koltYSaS ! AlYn istorijZYm
113:695  vozYSo tunemSe-vlaklan . tek nuno SoNgYlan namien puat .
113:696     ikmYnAr tYlze ErtYmek , serYSYm nal<Ym : " pagalYme +Urij
113:697  +daniloviC ! posYlkYdam +terej koCajlan kuCYktYSna . arnAt YS
113:698  Erte - pal<todam +andrej CyCyn vaCymbalnYZe uZYna . posYlko gYC
113:699  vesYmat uZalen Caj . oksam poga . " SoSYm Skak vakSYm aCalaS
113:700  tyNalam " , - maneS . taza lijza ! olmasola SkolYn uCenikSe-SamYC " .
113:701     posYlko dene SYm serlage . gonorar oksam nalYn , 176 teNgem ,
113:702  vakSYm aCalaS koltYSYm .
113:703     mutat uke , +olmasola SkolYn samYrYk kraevedSe-vlaklan Skat vaSmutYm
113:704  Ereak vozenam . ikmanaS , kYlna peNgYdemaS tyNale . nuno Ske ilYSYSt ,
113:705  paSaSt , tunemme da koCajYn tazalYkSe nergenat uvertarenYt .
113:706  vaStareSYSt mYj - Ske ilYSem , paSam nergen .
113:707     keneta Ualge SoSYm ojgan uverYm nal<Ym . tunemSe-vlak vozat :
113:708  " terej koCajna +ikYmSe majYn vakS kOrgeSak kolYS . SokSo igeCYm YS
113:709  vuCo , Skak olmYktaS piZe . tudlan kandaSlu kum ij temYn Yle . nelYm
113:710  nOltalYnat , SymZo CYten ogYl . Cikten pYStYSaS vurgemYm Skak
113:711  surt eda pogen kostYn ulYna ... oksaZat ulmaS : koNgambalnYZe kum
113:712  tyZemYm mumo . vakSlan pogen - gosudarstvYlan jOrYS " .
113:713     Sonem , +terej ymYr muCkYZo porYm gYna YSten . porYlYk den
113:714  osallYk . nunYn koklaSte mogaj ojYrtem ulo ? ajdeme osalYm
113:715  YStYneZe gYn , ondak tudo Sonalta , moZYC kuZunak Sonen koSteS ,
113:716  aArYm SukYrak koltaS . osalYm Sym-Con dene ogYl , a uS-akYl
113:717  dene Suktat - CoAlYk , CulYmlYk kyleS . aram ogYl tYge ojlat :
113:718  " jOnYm muSo jOrYm kYCaleS " . tide kalYk
113:719  **76**
113:720  mut osal Conan ajdemYlan laC kelSen toleS . a porYlYklan uS ok kyl :
113:721  nimom SonaltYde , eNlan sajYm YStet . tunam vara Skat kuanet ,
113:722  kOrgYStet , oNYSto , SokSYn-SokSYn CuCYn kolta , pujto ala-mom
113:723  tugajYm umYlYSYC , pujto tynAZat kumdaNe , ilYSYZat joNgeSte .
113:724  porYlYk ConYm Em deC koC CaplYn Emla . porYlYkYm SeNgek kudaltet
113:725  gYn , onCYlnet lieS , manYt .
113:726     terej gaj poro eN-SamYCYm mlande ymbaC yStYl lukna , +sibir<YS
113:727  CodYram ruaS , +belomorYS kanalYm kynCaS , +kolYmaS SOrtn<Ym luktas
113:728  tytYrYkten koltYSna . kolSYStYm marij mlandeSak lyjkalen optYSna .
113:729  toka gYna nunYn ik SygarlaStYm mumo : mendur korno ymbalne .
113:730     Ynde +marij mlandYSte +terej gaj kresan<Yk vaSke ok SoC .
113:731  AtYr ijYm vuCYman . tunam vara Alna ugYC Sarlen kaA , garmon< ,
113:732  muro dene pomYZalteS , a SurnYveCYna ugYC lOza kinde dene
113:733  tyzlana , a olYkveCYna vol<Yk tySka dene temeS .

114:1  114 **74**
114:2  ( +Urij +galUtin ) muZYr kuE
114:3  ojlYmaS-vlak
114:4     kyEStmYm CarnYS . tulYm jodde kuCYltmYlan Cot pon<YZ kertYt
114:5  manYn , melna kYSam pYtara . ruaS voCko murlA voktek uES kyzen
114:6  SinCe , kodSo tulvuj kaSakYm vedrase vydeS Sortaren , lYplandarYS ,
114:7  vozakYS Surale . tulSol denat tugak lie . lomYZYS kidYm CYkenak
114:8  tergYS : vydYm jyYn sitaren , koeS , kid kogartYSe ver kodYnat
114:9  ogYl , oknam , omsam poCYn , SikSYm , kogar puSYm koZgatYl lukto .
114:10  pel Sagat gYC modaS kajYS . osYp kuvamYtYn peCe  roZYS vujYm
114:11  CYkYS . onCYCsYla pisYn lektaS YS lij . pinCak urvaltYm toSto
114:12  korSaNge vuCen Sogen , iktaZ luCko ime kudYZYm  sakalen kolten .
114:13     no pyA vokten tide gana jokrok Yle . SarSudo noCko , jolgorno
114:14  tazYlgen . lapka kym izi tolkYnla ymbaC tOrStYlYkten , " melnam
114:15  koCko " , pYl gaAk SememSe vyd vokten rezinke kemZe dene kiAkYm
114:16  Cumen koSto . SerZe vaSke teme . mONgO pOrtYl<O .
114:17     kapkam purYmekak , izi ConZo pYrtkaS tyNale : aCa tolYn ,
114:18  velosipedSe kudo vokten kanen Soga . pOrt omsaS vujYm CYken onCale .
114:19  jokrok ystembalne ... tYnar Cot nelYn vereStSe melna tarelka ! jyk
114:20  lukde purYS , divanYS SiCSYn kojo . aCa ik moklakam naleS , vesYm ,
114:21  savYrkalen onCYSteS , ojYrkala , purlYSteS . peS OkYmYn koCkeS .
114:22     - mo Sajtan , CYla jylaten pYtaren . aNge-suNgo kyEStaS tOCen
114:23  mo ? - SYdYnrak jodeS .
114:24     - ala , - ikanaSte nimom vaSeStaS YS mu ErgYZe , koNgam ok terge
114:25  gYn , jOra Yle , Sona . - tYlanet laC pundaSYZe kodYn uZat ? me
114:26  gYn , peS sajYn koCna . - vara keneta CulYmeSteS , kyESt orlanYmYZYm
114:27  Sarnalta : " ale En sajZYm kuCen SinCYnat , Skanem AmdYlYmYm .
114:28  tYge ojlYStaSYZe kuze ot voZYl ? " jykYnZO ojla . - YzYra tugaj
114:29  ovarYSe Yle . pervYjZe YrYktYme yjYS CYkalten koCna , a varaZe mYj
114:30  ymbalYm purtYSYm . ymbal dene ESeat sajYn vele kaen koltYS .
114:31  ta-amle , So-okSo , pu-uSkYdo ...
114:32     aCa punan muSkYndYZ dene ystembak ENertYS .
114:33     - koSt vot nunYn verC , malYde , kanYde tolaSe ... teNgeCe gYn
114:34  teNgeCe stolovYjYS purYde lijYm , a paCerYSte , +sergej +ECanmYt
114:35  dene ,CYlanat kolxoz paSaS kaenYt . mYj teve tudlan , tYgaj melnam
114:36  kyEStmYZlan , onCYktem ! ..
114:37     +valentin omsa velYS nuSkeS , utYZden CiAltYmYZlan OkYna .
114:38  a jYlme muCaStYZe kozYra Somak SoCeS , lygYStara .
114:39  **75**
114:40     - SuZet gYn , tidat peS kaA . yjYm purtem mo ?
114:41     - ok kyl . - tarelkam aCa umbak SykaleS . - tau sietlan .
114:42     kydYrCO Erten kajYS .
114:43     kasten , ava tolmek , melna nergen ik mutat YS lek . Suko
114:44  sukYr oS kinde , kalaC ystembalne kiA . SokSo SOrYS pultYSYm
114:45  CYken-CYken koCkYC . a Erdene palYme ruaS voCko murlA vokteC
114:46  ondakak volen SuYn . " volen SinCYn ala-mo , peS SagalYs , -
114:47  Sokta jylYSO koNga vokteC . - mo  lijYn vara ? ovarYSaS olmeS ..."
114:48     peSak tytkYn onCYSteS Ynde +valentin : ava kuze tyNaleS ,
114:49  salma dene mom YSta ? tudYZo onCYC lomYZan vyd dene Cot muSko , vara
114:50  AndareS SyaltYS , tulSol ymbak YraS SYndYS . nOSmO yjYm purtYS ,
114:51  lymYn kypCYk gaj urgYmo  tYrtYS dene peSak sajYn AgYltarYS .
114:52     tYmanmeS kyESt nale ...
114:53  " Ynde moStem ! " manYn , +valentin kuze da mo YStYSaSYm uSYStYZo
114:54  uES-paCaS pOrdYktYl<O .
114:55       ymYrYm ile , ymYrYm tunem
114:56     - ik ES polSYmo dene vYnerem ik SeClan eSaralte , - vijnen
114:57  SinCYn , SYlYZYm viktara kuvavaj .
114:58     - mogaj eSYm ojlet , kuSto eSetSe ? - jodam .
114:59     - a teve , - Ara SuSam luktYn onCYktys . -
114:60  vatak-mariAk gaj kok vuAn ,
114:61  SuldYr jYmalnYSt - ikSYve , CYvige . kumYtYnat u ilYSlan , u
114:62  piallan u vYnerYm kuat .
114:63     kelSYS mYlam kuvavajYn CeCen SomakSe ...
114:64     ydYrYm toka gYna nalSe UZo rvezYlan " mYj CYla palem ,
114:65  tulYm-vydYm Ertenam . mYj deCem tunem , SolAS , kuze kyleS ilaS ! -
114:66  manYldem Yle . - palet , joltaS , vate - ik gana vol<naS koltYmeS .
114:67  vara ymYr muCkYlan nerat liAt . nuno , vol<nam SiZYn , SyjYSket
114:68  kyzen SinCYt da tunamak tYlat sorlYkYm Cikten SYndat . manaS
114:69  vele-la , eS ilYS . korem goC vonCYmet ale " +v+i+a-marin "
114:70  koncertYStYZe SinCen lekmet gaj ogYl tudo " .
114:71     tYge ojlYmemlan onCYC SkeZat peS Cot ySanem Yle . mYjYn ,
114:72  Sonem Yle , eS ilYSlan jOrSO CYla tyrlO recept ulo , taklan ogYl
114:73  roman poCeS romanYm ludYnam , ydYramaS ZurnalYm nalYnam . Sotem
114:74  dene igYltYnam vaSkerak ydYrYm nalSe UZo joltaSemYm , tYrma dene
114:75  orgaZ koklaS purYSYla CuCYnYt . Seklanenam nunYn eS ilYSYStYmat :
114:76  tyrlO oNajsYr lieda . tuvYr
114:77  **76**
114:78  muSmYmak nalaS . pyA tyrYS legYldal SogalYt , pYrlA SyaltYSYn
114:79  kojYt muSmo vurgemYStYm . eSYSte , manYt , garmonij manmet
114:80  lijmanak . manYt , paSam pajlYman ogYl .
114:81     ilen-tolYn , SketYn koStYn , mYjYnat Ser teme vet , tYrma
114:82  denet orgaZ koklaS purYde niguzeat YS lij . kaCYmarij gYC vatan
114:83  marijYS savYrnYmem tovatat SYm SiZ : kul<tura pOrtYS ydYr den
114:84  koktYn sYlnYn-sYlnYn Cien mijYSna , ala-kudYZo , memnan vuCen
114:85  SogYSYZo , Sampanskij manme klenCam prlyp poCo , ala-kudYZo
114:86  tuSto pialan lijza da mon< manYn ojlaS tOCYS , a ystel koklaSte
114:87  SinCYSe ydYramaS mYlanna kugu-kugu tugaj knigam SuAltYS , kidYm
114:88  pYStaS jodo . jodYt gYn , mo , pYStYde ok lij tudo . kuZu
114:89  kornan knigaSYSt En muCaSeS mYAt kidYm pYStYSYn kojYm . laC
114:90  tunam SiZYn nal<Ym : CeverYn , kaCe ilYSem ! tYmarte Cotak
114:91  pyZaltYnam Yle gYn , kid pYStYmek , keneta jykSen kajYSYm .
114:92  ala peS kugu pial , ala visaS lijdYme ojgo ... tyrlat lieS
114:93  manYt dYk eS koklaSte ... ala-ala .
114:94     Erla +pervYj maj manme godYm SOr-torYk nalaS kevYtYS
114:95  mienam Yle . SogYltYm kevYtYSte AtYrak . samYrYk pelaSem
114:96  pul<man vagon gaj ozanlYk sumkam kuCYkten , lu teNge oksam
114:97  " purlYkten " - CYmalt , azaplane Ske eSet nergen . sade
114:98  sumkaS kugu bidonYm SYndenam , onCYlnemat ydYramaS ,
114:99  SeNgelnemat ydYramaS .
114:100     - teve mogaj moloes , - maldale iktYZe . - onCYC gYn ,
114:101  kaCYmarij godYm , Ceret deC onCYC poperoskYm , limonad
114:102  klenCam solaltYSt - vigak sader loNgaS . kindetat , joCa
114:103  azapetat , kymYZ-sovla muSmetat , nimat ok kyl . SYm
114:104  Sagat kaslan mONgO miA gYnat jOra , kum Sagat Erdene toleS
114:105  gYnat ogYt vurso , purtat , ErgYm da ErgYm vele maldaleS
114:106  tYgodYm avaZe .
114:107     - vatan eN Ynde tuga-aj , - kugun SylaltYS vesYZe . -
114:108  onCYza , vet tudo SoCYnZat +pervYj maj keCYnak , oj-jo-jo !
114:109  ysteltOrYStO ozalanYSaS olmeS , CeretYSte SOrYm nalaS Soga !
114:110  majYm kefir dene vaSlieS ! Ynde , manmetla , vatYn sinCaS
114:111  onCYman . a molan tudo , CYnak , vatYZYm kolten ogYl ?
114:112  Caj , vatYZe televizor dene kinom kyten SinCa . vot ,
114:113  man tYj , man tYj ...
114:114     SinCaltYme mutYSt vergemak kogarten nale , oCYni . ydYramaSYn
114:115  jYlmYZak targYltYSan . manYt vet : tudo pOr>eN deC Sagal pala ,
114:116  no Suko umYla , Con voStSat SukYrak kolta , sandene jYlmYZat
114:117  pisYrak .
114:118     Ceretem Suat , tYgYde oksam satulYSo-kevYtCe deC nalYn , sodor
114:119  SikSaltnem Yle , no pyren ogYl ulmaS SikSYm pYStaS . ozanlYk
114:120  sumkase bidonem tajnen kajYS , da pinCak urvaltYSkem SyZer
114:121  l<Yp-l<op vele kYSkalalte .
114:122  **77**
114:123  SogYltSo-vlak EsogYl voStYl koltYSt , tunar oNajYn kojYnam .
114:124  voStYlmo gutlaSte SOrYm , torYkYm , munYm , kolYm sumkaStem
114:125  jOnanrakYn veraNdaS tYrSYSYm . kidem CYtYra . vaSkerak omsaS
114:126  kerYltYm . omsaZe memnan kevYtYSte kyrtn<O pruZinan . poCaS
114:127  sajYnak poCYm , no tyCSYZla mYjYm uremYS joNeZdarYS .
114:128  SyrgYlanat noCkYn CuCo , tyrvYm nulal<Ym - SOr ! Ej , koloj ...
114:129     tol<Ym mONgYSkem , koneSne , pYrtak iralt SuSo . vatem ,
114:130  CYnak , televizorYm onCYSteS . peredaCYZat adak teNgeCYse
114:131  gaj ogYl , peS sYlne . +b+a+m-Ym da mon< onCYktat , ky
114:132  kurYk tyNYm ammonal dene pudeStarYmYm . mYj sumkam ystembak
114:133  SYndYSYm . SOr bidon gYC ... kil<ka kolYm kagazSYge lukmo
114:134  godYm , SiZam vesela CurijZe uZargYmYla koAS tyNale .
114:135     tYleC vara ydYramaS paSam pagalYmYm jOrSYnak CarnYnem
114:136  Yle . kyvarYm muSkaS mYj takSe toreS omYl , molan toreSlanaS ?
114:137  kugu toA vueS lapCYkYm piZYkte da Ska jYmaC ydYrkalYSYn koj .
114:138  tYmanmeS l<YvYrtatYl nalat . i-i , armijYSte ulmo godYm
114:139  gektar dene jYtYraAS logalYn . tuSto ESe , muSkYn pYtarYmetYm
114:140  vuCen , starSina nerSovYCSo dene kyvarYm jYgalta da uES
114:141  tyNalaS kySta gYn , molan SoCmetlanat OkYnet .
114:142     keNeZ keCYn mYjYn +majram nerYSkemak manme gaj pij jYlme
114:143  kyZgYt izi knigam tuSkaltYS .
114:144     - na , lud , - YStaleS , - tidYm ydYramaS konsul<tacijYSte
114:145  lymYn tYlat onCYktaS puYSt . kuane , vaSke tYAt vet aCa
114:146  manaltat .
114:147     - o , tYgeZe me kumYtYn llijYna , - kyvar deC kum SeClan
114:148  tOrStalten koltYSYm . - molan ondak SiZtaren otYl , kumYlem ? -
114:149  vara sade knigam onCal<Ym . " mySkYran lijSe samYrYk ydYramaSYn
114:150  nervnYj sistemYZYm pOr>eN YzYra Cot aralYSaS . toreS mutYm
114:151  peleStkalYmYm jOrSYnak CarnaS kyleS " . jykYn ludmem rualmYla
114:152  CarnYSYm . ESe nerZYmat kadYrtYlaS tyNaleS . vozaS , tudo ,
114:153  ala-momat lieS . tY knaga , uZamat , ydYramaSYm pOr>eNYn
114:154  SyjYSkYZak kyzYkten SYndYneZe . SaliS< , brat !
114:155     - umbakYZe lud , - sadetlan tyNaltYStak peS kelSen . -
114:156  laC tYlatak vozYmo , pujto vozYSYZo memnamak uZYn , memnan eS
114:157  ilYSnamak SYmlen . CoA liAS tyNalYnat . Ynet lud .
114:158     ludam : " SoCSaS azalan tYnar arverYm AndYlYman : almaStaS
114:159  kolo viC jolYmbalYm , tYnarak raspaSonkYm , luCko podguznikYm
114:160  ( mutSYm vet ale Sonen muYt ! ) , kum izi SovYCYm , kud kugu SovYCYm ,
114:161  SokSo kalpakYm ,
114:162  **78**
114:163  viCkYZ kalpakYm , bajkovYj den vatkan odeAlYm , kok pododeAl<nikYm ,
114:164  kum prostYn<Ym , kok kleenkYm , tazYm , volakYm ... "
114:165     - vara tidYm CYla nalnet mo ? - SinCam karenamat , jodam .
114:166     - koneSne . ninYm ona nal gYn , YStaSYZat om tyNal luCo .
114:167  ok kyl gYn , ogYt vozo Yle . uZat vet , medicina nauka kandidat
114:168  temla . ala ErgYnat , ydYrnat tugaAk kandidat ale professor lieS ,
114:169  kuSeC tYj palen kertat ? niguSeCat tYj tidYm palen nalYn ot kert .
114:170  vot , lieS - i lieS . a ? tYleC posna apteCket kyleS ? kyleS .
114:171  vatke , vazelinan yj , bornYj kislota , kok termometr ,
114:172  - vatemYn SinCaZe jyla vele .
114:173     - kojko , lySke , izder , kolAska , - mYAt Sot muSYla
114:174  eSarkalYlam . - a nalaSYZe kuSto ? kevYtlaSte , manam , - nine
114:175  yzgarYm , keC kolo , ot mu .
114:176     - SYgYrYS puret gYn , mu-at , - lotkYkten Soga . peS palem ,
114:177  CYla roskot den pYrlA koktYn A kumYtYn (+moskoSto gastronom
114:178  kevYtYn prodavHicYZe ikanaSte vizYtYm YSten !!!) SyeSak
114:179  verlanYneSt . a vet kuS puret ? niguS ot puro .
114:180     - lymZYm , - manam , - kuze-gYnat muYna , SoCSo vele . vot ,
114:181  memnam izina godYm onCenYt ! avam mYjYm tyredmaStak YSten .
114:182  varaZe mONgO konden . tykYlen kaA ulmaS pOrtYm - tek magYre da
114:183  kij . ito ajdeme liAltYn . oNYm vele peraltena . ni ogYna kokYro ,
114:184  ni mo . kidigYnat jOra vele . a kYzYt ...
114:185     - " kYzYt , kYzYt " , - SinCapunZo truk pygYlalte . tYgYde
114:186  pyjZO ymbaC puStYlmo pursala SYde mut tOrStYleS . pYkSe
114:187  lYplandarYSYm .
114:188     " nu , ConYSkat vitarenat vet , - Cot sYrYmYZ godYm avam
114:189  ik gana vele ogYl peleStkalen . - iktaZ jorga eNgamak nalYktYSaS
114:190  da , kuze moSteda . tugak ilYza . omo kypat tunam mondalte-eS .
114:191  kYnervuet tYStak da , ot purl vara " .
114:192     SoNgo eN jYlmYZYm aram tygaltYlYn ogYl Sol . ilYS tYgaj gYn ,
114:193  mom YStet ? eNYm tunYktYmo gala , Skanemat sade nauka poget ok
114:194  site ulmaS . garmonij gYn , garmonij . taklanak ogYl dYr UZgunam
114:195  SinCa onCYlanem sade izi knigaSte vozYmo mut lozungla volgalt
114:196  kaA , eS ilYSYn lozungSYla . samYrYk eNYm tunYktYmem gYC laC ik
114:197  ojsavYrtYS gYna Skanem jOrSO lie : " ymYrYm ile , ymYrYm tunem " .
114:198  **79**
114:199         - krokodil kovaStan ApY-Yk !
114:200           SokSo veret pZikal !
114:201     strojkontorYSto +Akov +ivanYC , +Akov +nikifYrYC , +Akov +sidYrYC
114:202  normirovHik ulYt , nYl ij SuES , kagaz paSam viktarat , kal<kulAcijYm
114:203  YStat , tudYn poCeS uCastkYlaS puEn Sogat . ilYSYSt jogYn poCeS
114:204  SYman kaA . kaASYZe kaA , Ske koklaStYSt vele ikte-vesYlan Ereak
114:205  iralt koStYt . sidYrYCYn ijgotSo molo deC kugurak , sandenat
114:206  pykenZe tYglaj ogYl , todmo pyken , +Akov +ivanYC den +Akov
114:207  +nikifYrYC Ske kagazYStYm tudlan kondedat , onCYlnYZo jolYm
114:208  almaStYl Sogat , SYltalemmutSYm kolYStYt , UZgunam igYltmYmat
114:209  CYtaSYSt perna . vara tYglaj , peNgYde pykenYSkYSt SinCYt ,
114:210  toreS-kutYn< " kargYme " kal<kulAcijYm jOrSYn ves semYn YStaS
114:211  piZYt .
114:212     tYgaj godYm kumYtYnat vaSla ogYt mutlane . kOn mom SonYmYZo
114:213  jomakYsYla pYrdYZeS vosalteS gYn , +Akov +ivanYCYn tYgaj mutsaskaZYm
114:214  uZYna Yle : " sidYrYC ! memnam kalYplen moStet , a SkeZe vet memnan
114:215  Sem kyCYmat ot Sogo . E-Ex ! " +Akov +nikifYrYC CulYmrak . kum
114:216  toCka olmeS eSara Yle : " tYj vatetYmat kySYC tolSo cirkulAr poCeS
114:217  gYna SYmatet dYr . pusta Conan ulat . keCYgut memnan pyZvyd dene
114:218  SoCSo kagazeS kidpalYm pYStet da lu papirosYm SupSat , vara mONget
114:219  kaet . tYjYm ikanaSte koZen luktam Yle ! E-E-Ex ! "
114:220     pYrdYZeS , koneSne , nimo ok vozalt , vuAvaS nimo ok ojlalt .
114:221  tolYt Erdene , sajYnak salamlaltYt , Saxmat - xokkejYm serYt ,
114:222  pujto koklaStYSt nimogaj uto-site uke , CYlaZat tYmYk . ves keCYlan
114:223  AmdYlYme kagazYm +Akov +ivanYCYn ozalan SuAltYmeSke ... sidYrYC
114:224  tyrvO lukYm SOrYn supSYleS , onCal lekteS , lukeS kugun gYna seren
114:225  SYnda : " uES ! "
114:226     CYlaStYnat kumYlYSt vola , nerYm saken SinCYt , palat : uES
114:227  YSten SuktYmeS pel keCe aram jomeS . tOrlatYmYZe uSan-Sotan lieS
114:228  gYn , jOra , uke vet , En izi titakYmat begemot kugYtanYS Sukta .
114:229     +Akov +nikifYrYCat Ske lostYkSYm SuAltYS . no +sidYrYC tunamak
114:230  mONgeS pOrtYltYS :
114:231     - kondicijYS SuYn ogYl . Cot puZaraSet perna .
114:232     - mom tOrlaSYZe ? onCYktem Yle keC ! - YS CYte +nikifYrYC .
114:233     - izi otYl . Ske mu ! - ruale .
114:234     muaSYZe muo , no kas veleS gYna : okna ramYm SYndYme paSalan
114:235  akYm kok Yrlan utlarak SYnden ulmaS .
114:236     keCYval koCkYSYm cellofan paket gYC luktedYme
114:237  **80**
114:238  godYm Sket kodmek , +Akov +nikifYrYC jYgYZgYSYla kalasYS .
114:239     - +ivanYC , kunamsek tidYm CYtaS tyNalYna ?
114:240     - da-a . tudo krokodil kovaStan gaj . Orat vele . kal<kulAcijYm
114:241  kunar vaSkerak jodYt , +sidYrYC tunarat jYgYZge lieS : A bukvam
114:242  SOrYnrak vozYmo A tide mut Ske verYStYZe ogYl ... mYj , poZale , CYten
114:243  om kert , ves vere kaem ,- joSkargen-joSkargen tyNaleS +Akov +ivanYC . -
114:244  tek Ske YSta . vara ala uSYZo pura .
114:245     +Akov +nikifYrYC , pYlYSYZ dek Cakrak lijYn , ala-mom SYp kalasYS .
114:246  koktYnat voStYlal<YC .
114:247     - jOra . oncen-onCena tYgeZe , - mane +ivanYC .
114:248     ikmYnAr keCe ErtYmek , kontorYSto vuCYdYmYn mut lekte , pujto
114:249  +Akov +sidYrYC paSa gYC Ske kumYlYn kaA . nu OrYnYt vet ,
114:250  nu kutYrkalat !
114:251     ApYkmYtYn kabinetYS tabel<Hica +evdokiA +vasil<evna purYS :
114:252     - ale joNYlYS oSkYlYm YSten otYl , - mane +Akov +sidYrYClan ,
114:253  - sandene lymYn tol<Ym . Sonalte , vet tide paSatSe tYlanet En Cot
114:254  kelSen toleS : i ver SokSo , i aru , i nimat YStYme ok kyl .
114:255  kagazeS kidYm gYna pYSten koltet . a ves vere tYjYn olmeSet
114:256  pyZvyd joktarYSe . ApYk-SamYC ogYt lij , aj-Aj , Cot logaleS !
114:257  kaZne arnAn komandirovka , korno , lum , jyr , lavYra ...
114:258  stroitel< - ojlaS vele kuStYlgo . aram , aram memnan deC kaeda .
114:259  varaZe kYnervuet tYStak da ...
114:260     +Akov +sidYrYCYn CurijZe tulSoleS ENSe gaj lie :
114:261     - da kO tYgaj mutYm SarkalaZe ?
114:262     - CYlanat ojlat .
114:263     - tYSeC kaAS Sonenat omYl !
114:264     - mYAt tYgak umYlem : tide Caple verYm vesylan tYj puEn kodet
114:265  vele , urzen SiC ! pyrkYt Conan gYna tidYm YSten kerteS . nuSkYn
114:266  koStSo tazYlan-SamYClan CoNeStaS ok pyralt .
114:267     mom luCko taza pOr>eN ok kert , tudYm poCkaltYS jYlman ik
114:268  naraSta +ovdoki kerteS !
114:269     tudo keCYn ESe ikmYnAr eN " paSa gYC kaAS SonYSo " dene tYgerakak
114:270  kutYren nale . jOrSeS OrmalgYS +sidYrYC . mogYrZYlanat jyStYn-SokSYn
114:271  CuCeS . Ara SinCa manme deC ZurnalYse krossvordYm onCa , no tuStYZo
114:272  CYla toreS-kutYn< mutYm Sukertak muYn . kok +ApYk vuj nOltalde voza .
114:273     kud Sagat ErtaltYmek , +sidYrYC mONgYZO mien purYS , plaHYm
114:274  kudaSaS gYna tyNale , joSkargYSe SinCan vatYZe SortYn-SortYn tyNale :
114:275     - jOrSeSak okmak ulat , +ApYk ! ot SinCe , paSam
114:276  **81**
114:277  kudalten kajYSe
114:278  lijSe lijYn ! peltorta pOr>eN ! taum YSte , tYgaj kugu oksanYSte
114:279  ulat , ik-nimom YStYde , paSadarYm COklOk kondet , kok ApYk kySeS
114:280  lymnerYm kyrka CYvYla ovarten kertYnat , vet pytYn< kontor paSam
114:281  tYjYn kySeS YSta . san +sanYCYm unala om yZ gYn , kYzYtat
114:282  talAkaSte lyNget Yle . CYla tidYm kudalten kajYnet , albasta !
114:283     - mYj mo , mYj nimat uke , - manYn kerte surt oza .
114:284     - teve " ukem " onCYktem vuetlan ! - YlYZe ydYramaS . - strojkYS
114:285  kajYnet ogYl ? tuSto tYge rakatlanaSet ok logal .
114:286     - E-E , tak vele tide . tunar aNYraZlanak it Sotlo . mYj teve
114:287  kaem vele ! - lYvYZgYSYla ENYren ojla marijZe .
114:288     - to-to ! tide veret gYC utet gYn , mONgO tolYnat it puro .
114:289  Erlak naCal<niket dek kae , umYlen nal , ala tide " maneS-maneS "
114:290  tuSeCYnak lektYn , izi tulYm izinek jOrtO .
114:291     sidYrYC , Ske naCal<nikSe nergen Sonkalen , kojkYSto kijYS .
114:292  +san +sanYC tYgaj-tugajYm SiZtarYSYla YS koj , YS SYltale . tYgeZe
114:293  upravlenijYStak umYlen nalman . puraS , mutlan , tyN kabinetYS ,
114:294  jodaS , ConYm poCYn kutYraS . pOr>eN dene pOr>eN semYn ...
114:295     tYgak YStaS lie . Erdene koCdeak SikSalte , priemYS vozalte .
114:296  Ceret Sumek , SymZYm lYplandaraS Sonen , SOrtnANdYme omsa kYlYm
114:297  niAltkedYle .
114:298     purYmek , Amde mutSo jomYn pYtYS , molan tolmYmat mondYS ,
114:299  jYlmeSYZe arik-turik Somak vele kien kodo :
114:300     - mYjYm ... E-E , mYjYm paSa gYC lekteS manYt , jOrSeS ,
114:301  E-E ... joNYlYS Sonat . - vara SylYSYm pogaltYS , lyen koltYmo gaj
114:302  luktYn SuYS : - mYj stroitel<stvo paSam jOratem ! stroitel<
114:303  tide ... stroitel< tide - CYla ! En nele paSamat YStaltYn !
114:304  kyleS gYn , mYj ... naCal<nik papirosYm piZYktys .
114:305     - molodec ! - mane . - mYlanna laC tYgaj Entuziast kyleS .
114:306  vot mo , memnan ik uCastke , prorab +sofronovYn uCastkYZe ,
114:307  kvartal eda varaS kodeS .
114:308     - nimogaj paSaStat mYj vujYm SupSYn omYl ! kuS koltenYt -
114:309  tuS kaenam , - Carnen ok kert +Akov +sidYrYC . - SYm ij onCYC
114:310  mYj ...
114:311     - raS , - ystel vujYso knopkYm temdale kabinet oza .
114:312  sekretar< purYSat , kalasYS : - prikazYm vozYza . +Akov +sidoroviC
114:313  +ivanovYm Ske kumYlZo poCeS prorab +sofronovYn uCastkYSkYZe
114:314  masterlan koltaS ... nu , kO ESe
114:315  **82**
114:316  tuSto , kagaz loNgaSte , SinCYltYn , kyleSan somYl deC ojYrlen ? -
114:317  kyZgO ambar knigam lostYklaS piZe .
114:318     - mYj , E-E , - mo lijmYm iZe togdaen SuktYS +Akov +sidYrYC ,
114:319  vYnemYS puren voCmYZla CuCo , - mYj takSe toka Emlalt lektYnam
114:320  da-a ...
114:321     - veteran-stroitel< semYn YSteda , tidYm salamlena , +Akov
114:322  +sidoroviC . mYj vuCenat omYl Yle . tidYm tak ogYna kodo .
114:323  poCin semYn aklena . CeverYn , master !
114:324     +sidYrYC tarvanYS , omsa dek SuYn , savYrnen onCale .
114:325     - kolYStam , - lYZgan peleStYme jyk +ApYklan myjla CuCo .
114:326     - E-E , kabinetYSte kum +ApYk ulYna Yle . mYj deCem posna
114:327  ESe +Akov +ivanYC den +Akov +nikiforYC SinCYltYt . nunYm
114:328  mYlanem polYSkalYSYlan kolteda gYn , taum YStem , - pYtartYS
114:329  kozYr<Ym pYStYS .
114:330     - nimat ogYl , nimat ogYl . koktYn nuno samYrYkrak ulYt ,
114:331  tYj deCet posnat YSten kertYt . ida turgYZlane , poZalujsta ...
114:332     tyZval toSkaltYSYm volYmek , +Akov +sidYrYCYn jol jYZYNZe
114:333  SulYS . kamvozaS ogYl manYn , silikat kermYC ymbak pusta
114:334  papkYZYm pYStYS , pYzYren sinCe .
114:335           ydYramaSYn yCYZO -
114:336           " voStYlCYk kOrSOk "
114:337     kynCYla SydYrYmO maSinYS SYndYme oldYrCem umbakYZe pOrdeS
114:338  mYAt mut mundYram umbakYZe ronCem ...
114:339     +evgenij +pavloviC Erdene " rvezYlYk " manme priborZYm servant gYC
114:340  lukto , oNYlaSYZYm Avala kuSkYl deC ErYktaS tyNale . nyZYS , nyZYS ,
114:341  kovaStYZat jYlgYZaS tyNale . odekolonYm SYZYktYle , tidYn godYm ax-x ,
114:342  ox-x YStalal koltYS , vitne , peS sajYn CuCYkta . tugakSat taCe
114:343  tudYn kapSYlan kuStYlgo , ConZYlan saj , leve , fortoCka gYC
114:344  purYSo UZ nugYdo , tamle .
114:345     " mondenamat , vet tace voStYlmo keCe ! - SkanZe peleSten
114:346  koltyS . - koneSne , taCe mYskaraCe-SamYCYn pajremYSt . mYskara
114:347  ymYrYm kuZemda . taklan mo tuge ojlat ? " omsam poCYn lekte ,
114:348  vujYSkYZo ik oNaj tolYn purYS .
114:349     vatYZ voktek mijYS .
114:350     - +lilA , SaNge uremYS lektyn purYSYm vet , kalasaS jOrSeS
114:351  mondenam : latkumSo paCer gYC izi ydYrYm , +nataSam , uzYm . avaZe
114:352  tYjYm yZaS kolten ulmaS .
114:353  **83**
114:354  mijYZe , manYn , memnan dek . nuno teNgeCe myndYr palYmYSt deC
114:355  posYlkYm nalYnYt . tyrlO plat<e ulo , maneve . krepdeSinat ogYl ,
114:356  a ... a kuze gala ? krem ... krem ... aj , Sajtan , kremplen Sol .
114:357  muYt vet Sonenat . sade kremplen plat<et oza vatYlan SYgYr ,
114:358  uZamat , uke gYn +nataSam tYj deket ogYt kolto Yle . kalasem ,
114:359  SonYSYm , vikak , no SoNgo veleS skleroz tyNalneZe moli ?
114:360     - kremplen ogyl , a krimplen , - maneS +lilA . - tidYm
114:361  palaS kyleS . tYgajZYm mYj ymaSsek kYCalamYs . peS rualtYman ,
114:362  peS rualtYman .
114:363     - kae vele , uke gYn vese solalta , - YndYZe SYrgYZalde
114:364  YS CYte +evgenij +pavloviC .
114:365     +lilA xalatYm vaStalten YS UvatYl , lekte vele . latkumSo
114:366  paCer omsa dek SumYZ godYm teNgeCe kasten paSaStYZe "Erla
114:367  pervYj aprel< " manmYStYm SiZde-godde SarnaltYS . kO En pervYj
114:368  ondala iktaZYm , man<YC tunam , ij pYtYmeS Ereak veselan ,
114:369  jomartlYn ilaS tyNaleS . veselan ilYmet +lilAlan kerek , no
114:370  Skem jOratYme kumYlZo molYn deC utlarak . Sonen gYn , SkanZe ale
114:371  eSlan kelSYSe yzgarYm nalYn , nigO deC jodYn Sogen ogYl .
114:372  marijZe tura jodaS aptyrana , kuze-gYnat SYmanak , nYZYlgYnak
114:373  savYraS tOCa .
114:374     latkumSo paCerYS jYNgYrtaS manYn , knopkYm temdalneZe Yle ,
114:375  no ydYramaS keneta mONgeS savYrnYS .
114:376     - nu , plat<et ulo vara ? - jodo marijZe .
114:377     - ulaSYZe ulo , no tysSO YS kelSe , - SoAm piZYktYS .
114:378     " kO SinCa , ala nunYn CYnZe denak uto plat<YSt lijYn ?
114:379  - semYnZe SonaltYS +evgenij . - no tyNaltYSlan pervYj
114:380  aprel<Ym palemdaS tidYZat sita " .
114:381     +lilA ystembak kymYZYm SYndYS , pYrlA koCkaS SiCmeS
114:382  vuCaltaS SydYS .
114:383     - sodor koCkYn , sodor kaAS kyleS . kunam tYjYm vuCen Suktem ,
114:384  ale tYj SyrgYmat muSkYn otYl da ...
114:385     ydYramaSlan laC tidak gYna kylYn . nu , tyNale , nu , tyNale :
114:386  "tYj jOrSYnak Ynde sukaraS savYrnenat , Ske mySkYretYm temaS gYna
114:387  Sonet , ni tYj denet  kasten SinCYn kutYraS , ni kinoS kaAS molYn
114:388  semYn , ni palYme-vlak deke mien tolaS ... paSadarYmat ymaSse deC
114:389  Sagalrak kondaS tyNalYnat . tYjZe fotograf ulatYs , kaltak ! mij
114:390  memnan zavodYS - tunar onCYl eN-vlak ulYt .
114:391  Solt - gazetYS , Solt - ZurnalYS , Solt - televidenijlan , Solt -
114:392  knigaSke . it gYna Orkane . a tYj mYj deCem kyraS gYna peS tale
114:393  ulat . fotokaltatSYm nalam da ta-ak teve vuet vokten murYktem !
114:394     Er koCkYS lie . komsomol gazetYn fotokorrespondentSe
114:395  **84**
114:396  apparatYm vaCe goC lupSale , nYlYmSe paCaS gYC volYS , pOrt vokten
114:397  avtobus vuCYmo verYS Suo .
114:398     Sylalten-Sylalten tolYn SogalSe avtobusYS SinCaS gYna tyNalYn
114:399  Yle , nunyn paCer oknaSt gYC vatYZYn jykSO SoktYS : " +ZenA , +ZenA !
114:400  iziSlan kod-An , poZalujsta , kOlan ojlat , +Ze-enA ! " volen kodaS
114:401  pernYS . a kySYCYn umbakYZe joNga : " +evgenij ! kyzO vaSkerak ,
114:402  remzavod gYC telefon dene tYjYm yZYt " .
114:403     +evgenij +pavloviC paCerySkYZe purYS . +lilA tidYn godYm laCak
114:404  telefon trupkaS ojlen Soga : " kYzYtak miA , kYzYtak koltem .
114:405  koneSne , tYgaj istorijYm tak kodaS ok lij , kYzYtak snimatlYman " .
114:406  telefon trupka verYSkYZe krop gYna puren vozo .
114:407     - vot mo , kugYzandaj , kirzavod kudYveCYSte Ekskavator
114:408  ala-mogaj kOrSOkYm kynCen luktYn . Sun kOrSOk , maneS . direktor
114:409  SkeZak tYjYm kYCaleS . tolYn , tek snimatla , kYzYteS nimomat ogYna
114:410  tykO , maneS . kuze tudo , tYgaj kugu ajdeme , tYjYm pala ? Sotan
114:411  semYnak vet adakSe familij , lym , aCa lym dene veliCaA .
114:412     - onCYlij tudYm +poCet oNalan snimatlenam Yle , - SukertsYm
114:413  SarnYSYla , vujYm udYraleS marijZe . - a kOrSOkYStYZO vara mom
114:414  muYnYt , SYC jod ?
114:415     +lilAlan kOrSOkYStO mo ulmet pujto ogeSat kyl , pujto tudlan
114:416  tide oNaAt ogYl . kuxn<YSto lYStke gYna SogYlteS , vara koCkaS
114:417  SinCeS ...
114:418     - kOrSOkYStO mo ulo , manat ? a-aj , mo tuSto lijYn kerteS ,
114:419  Sonet ? SOrtn<O kidSol , tyrlO alga , mane , akret godso tysdYmO
114:420  SOrtn<O oksa ... ikmanaS , kOrSOk tiC toSto tYgYde-tagYde arver .
114:421     - kuze tuge tysdYmO ? SOrtn<O , tudo SydO ij dene noCko
114:422  mlandYste kiA gYnat , tysYm ok jomdare . SkolYStet , uZamat ,
114:423  tYjYm motkoCak naCarYn tunYktenYt . ximij dene , uZamat ,
114:424  Ere kokYtanYm gYna pogenat .
114:425     - na , pytYrO telefonYm , mom mYj deCem SiSlanaS tOCet ?  kuze
114:426  kalasenYt - tugak ojlenam . tys kaen ma , tys kaen ogYl - nimogaj
114:427  paSamat uke . tak tYjYm yZYn purtYSYm . kae Yle paSaSket .
114:428  aram ySandarenam direktorYm . man<Ym , +evgenij +pavloviC vaSke mien
114:429  SuES . a tide alAt paCerZe gYC lektYn ok kert . Alt ludo gaj ulat .
114:430     tYNge da tyNgO toSkYSteS surt oza .
114:431        - ox i tuvYrtYS meSak ulat ulmaS . poZalujsta , it sYre
114:432  tYge lymdYmemlan . tYjYn olmYSto vese gYn SaNgak pulAla lektYn
114:433  vozYn Yle . SikSalt sodorrak , vuCat-vuCat da ves fotografYm
114:434  kYCalaS tyNalYt . pialetYm aNYrala it muCYStare . tYgaj
114:435  uverYm vet CYla vere peCetlaS tyNalYt .
114:436  **85**
114:437     Ynde iZe YlYZe +evgenij +pavloviC :
114:438     - ve-esYm ? uke-e !! da tide mYlam fotoUmYZak kOrSOkYm ,
114:439  SOrtn<O kOrSOkYm , kolten . ik gazetlan ogYl , a kum gazetlan , kok
114:440  Zurnallan snimkYm YStem , snimke jYmak lymYn purtaS uverYm Skeak
114:441  vozem . palen nalYt mYjYmat . tYgajYSke avtobus dene kaAS AzYk ,
114:442  taksi dene kudalman !
114:443     pod>ezd toSkaltYSte tyt-tyt-tyt SoktYS , omsa krop tyCYltO .
114:444     +lilA tOrza gYC marijZYm Eskera , uten kaen voStYleS ,
114:445  EsogYl SinCavydSat lekte . +evgenij +pavloviC , korno pokSek lektYn
114:446  SogalYn , vaStareS kudal tolSo taksilanat , +lilAlanat kidSYm ryza .
114:447  ik taksi YS Sogal , no vesYZe SYndYS . onCYC "+volga " olAnrak
114:448  kudaleS Yle , vara onCYl uZaSYZe truk nOltaltme gaj lie . vitne ,
114:449  Soferlanat kalasen Sukten .
114:450     - teve tYlanet pervYj aprel< ! CYmYkte Ynde SoA voStYlCYk
114:451  kOrSOket dek ! - +lilA vaSkYde CijYS .
114:452           " marij sibirAkYn "
114:453           Yres-toreSan SergaSYZe
114:454     moda atel<eSte kalYk AtYr Yle . SukYZYm ydYramaS . kyvar deC
114:455  metr ColYlan kySkYrak nOltalme , koverYm vakSme paSma gajYSte u
114:456  semYn CijYSe ydYr-vlak koStYldat , kaAt-kaAt da , vYr savYrnen ,
114:457  kidYm sYlnYn lupSalYt .
114:458     model<er umYltara :
114:459     - kYzYt te , pagalyme graZdan-vlak , tide sezonYSto ydYramaSlan
114:460  CiAS jOrSO pal<tom onCYSda . kuZYt SotYSto , Skat uZYda , vaStaltYS
114:461  ulo . klAstikSYm , klAstikSYm SeklanYza !
114:462     ydYramaS plat<Ym , ZaketYm , UbkYm , brUkYm uZna . sYlne vele .
114:463  moda kaZne ijYn CiemYS vaStaltYSYm purta . ilYS onCYko kaA .
114:464  a mYj uS dene kodSo keNeZYS pOrtYlam , pYtartYS nYl tYlze onCYCso
114:465  keCYlam SerYn SinCem , oldYrCYSkem uZar Syrtan CYvigYm pytYrem .
114:466     paSaZe tYge lie . kuvandaem podkogYl<Ym kastrUl<YS kolten gYna
114:467  SuktYS , telefon jYNgYrtatYS . aEroport gYC . " alo-o ? salam !
114:468  oj , mYnAr vyd jogen Erte-en ... +vaSlijza , tolYn Suna " .
114:469     ala-mo ZapYSte pelaSem kolYn Sukten , mYj deCem
114:470  **86**
114:471  trupkam SYr-gor SupSYn nale : " avaj , avaj ..." tetla nimom peleSten
114:472  YS kert , lUr-r SortYn koltYS .
114:473     da , mYjYn on<Ykuvam unalYkeS tolYn SuYn . +gor<kij gYC samolet
114:474  dene lektYn ulmaS . +anna +petrovna SketYn ogYl , +aleksej lyman
114:475  ErgYZYm , latSYm iASYm , pYrlA nalYn .
114:476     kok keCe sajYnak ErtYS . mYAt kertmem semYn CYlaZYmat Sot dene
114:477  amalkalaS tYrSem , pelaSemat - tudYZYm ojlYSaSat uke ! - kYC-kYC
114:478  koeS . luCko kevYtYS kurZtal tolna . kagazan kampetket , bankYse
114:479  atlantik kolet , kolbasat , SYlet - CYla tok . Sergakan unam
114:480  SergYnak onCat . kaZne ij ogYt tol vet !
114:481     tidYn godYm myndYr kokamYn +igor< ErgYZe , kolo kum iAS ,
114:482  +sibir< kundem gYC +joSkar-+olaS memnan dekak vaSken . on<Ykuvan
114:483  +ol<oSYZo tidYn marte yNYSO paCa gaj tYmatle , jYvYZa , motor
114:484  kumYlanla kojo . SykSak optYmo vedramat lukteS , pareNgYmat ErYkta .
114:485  +igor< dene palYme lijmeS ... tudYZo oNYm kadYrtaS ala-kuSto tunem
114:486  SuYn ? umYval<nik vokten , onCem tel<nASkYm kudaSe . kyrtn<O gaj
114:487  vaCYZYm rOp-rOp-rOp peraltYS . kidjol taza , keC taCak klassiCeskij
114:488  kuCedalmaSke luktYn Sogalte .
114:489     - mYj - marij sibirAk ! - onCYl Sij pyjZYm jYtYran kojYkten
114:490  SYrgYZaleS +igor< . - sibir<sola gYC uZaS tolYnam .
114:491     - +gor<kij olaSte zapasnoj futbol komandYn rydO napadaUHijZe ulam ! -
114:492  varaS ok kod +ol<oS .
114:493     koktYn SYve-SYve mutlanat da ves pOlemYS kaAt . tuSto mom YStat ,
114:494  ala ? a kastene koktYnat pulvujYSto aNYsYr , a ylYk iSkYla lopkan
114:495  volYSo da " molnij " zamokan jolaSYm CiAt , ypYm vaCYS Salaten koltat ,
114:496  Sem SinCalYkYm piZYktat da - tek peljYd marte nunYm CYtYren-lydYn
114:497  vuCen kij .
114:498     nine Sajtan-vlak sajYnak Ertarat gYn jOra , Sonem . kuze
114:499  vaSkerak uZaten koltYSaS manYn , CYtYrem vele .
114:500     arnA sikSalte , SeNgelan jomo . sberkniZkam punCalaS vereSte .
114:501  maAlan viC teNge gYna kien kodo .
114:502     SoCmYn Erden vannYjYSte muSkYltYna , onCem - uSemat kajYS :
114:503  ol<oSYn oNYSto - u tatuirovka ! kugu pyrkYt , vaCe gYC vaCYS oN muCko
114:504  SuldYrYm Saren , kYlYmde turaS tYgak Surkalen syretlYme kaza paCam
114:505  CaplYn kormYZtal SYndenat , CoNeSta pujto ...
114:506     jodnem da vursYnem Yle , no rvezem parnAm CiSkala SuraltYS :
114:507  " onCo , patriarx , mogaj SergaSem ulo ! " - moktana .
114:508     vot tYlanet - " yNYSO paCa " , vot tYlanet - jYtYra
114:509  **87**  kumYl !
114:510  kuze ale maneSYZe : " patriarx ... " nYlle ij koklaSte gYna ulam ,
114:511  kaltak !
114:512     joSkar SergaS ymbalan Seme dene Yres-toreSYm syretlYme , +igor<Ynat
114:513  tugaAk uldaleS .
114:514  Ej , tuSan Cyve sar tarvanYS dYk ! on<YkuvamYn - taza , viAn +anna
114:515  +petrovnan - oNZo tYStuS lieS , umSaZ gYC tul gyna SYZa :
114:516     - nu-ka , koktYnat SergaSdam kudaSsa-An ! onCYktem mYj , kuze
114:517  ajdeme syretYm kargaS !
114:518     sade rveze-vlakem noCko CYve gaj lijYn Sogal<YC . kysenYSt gYC
114:519  mo ylYm Astarkalat . iktYZYn bloknot lektYn vozo , tidYZe - +igor<Yn .
114:520  tyrlO kuZu murYm vozgalYme ulmaS . sade bloknot vigak titan koNgaS
114:521  CoNeStYS . mumo syretSe denat tugak lie .
114:522     +igor< peS OrYn . Ynde vatemat nunYm voZYltara , En CotSo mYjYn
114:523  vel gYC rodo-tukYm lijSe " marij sibirAk "  +igor<Ym Caktara , moda
114:524  nergen dokladYm ludeS , lopka jolaSYm , kuZu ypYm karga , a avaZe -
114:525  +ol<oSYm .
114:526     pOr>eN - pOr>eNak . mYj aralen nalaSat rat ulam Yle , no tunamak
114:527  kerZaltYC :
114:528     - tYj , - manYt , - nunYm vol<naS koltenat , uZYnat gYnat , nimom
114:529  peleSten otYl . baCYSkala kuZu ypYm numalYStYt , pyj kokla gYC
114:530  francuz mutYm SYZYktYlYt . tYSte te mom muYn ulYda , a ? Estrada ,
114:531  SonYSda mo ?
114:532     - kYzYtse modYm ogYda pale , - tyNalYn Yle +igor< , no tudYm
114:533  vaSke SYplandarYSt . ydYramaS mom Sonen pYSta - tavadaN Sukta .
114:534     on<Ykuva mYjYm SYdYn onCal-onCal kolta , " kojYS-SoktYSet lapCYk
114:535  gaj " manSYla koeS .
114:536     sadYgaj , ydYramaS-vlak mYjYmat , +igor< den +ol<oSYmat
114:537  parikmaxerskijYS naNgajYSt , SinCaSt jyla vele :
114:538     - kanadkYm ! CYladamat " pod erSik " kyleS Yle da , ajda, iziSYZe Camanena ,
114:539   - memnam parikmaxerlan kuze tyredaS - zakazYm puat . mONgO tolmek ,
114:540  on<Ykuvam , vursen-vursen ,
114:541  ik oNajYm kalaskalYs .
114:542     tudo , +anna +petrovna , kinde kevYtYSte kassirlan Soga ,
114:543  planYmat kaZne tYlzYn Ertaren tema . paSam kommunistiCeski
114:544  YStYSe eN , ikmanaS .
114:545     kevYtYSte Ceret lieda , koneSne . mogaj gYna eN puren ok lek !
114:546     " naledem tYge oksam , CekYm puEdem , - ojla tudo , - SinCa
114:547  SOrem dene uZam : kuZu-kuZu ypan , kYCkYraltYS znakla kojSo
114:548  rveze SogYlteS . tYglaj eN deC om lyd , om sysane , a tYgaj
114:549  deC CYla vuCaS lieS , semYnem Sonem ,
114:550  **88**
114:551  oksam kelgYSkYrak SYltem . kuze CYn YStenam ulmaS !
114:552     sade rvezem ala-molan En muCaSke Sogale . tidYZat Symlan n<Yge-nUgo
114:553  CuCYktYS . tudlan ves " modnik " , popugaAn galstuk piZYktYSYZe ,
114:554  pYlYSYS SYp ojla .
114:555     sysanYmem ok pYte . mo-gYnat lieS , Sonem . kalYkat SagalemeS ,
114:556  satulYSat praktikant vele . adakSe kas. +jolem signalizacij knopka
114:557  ymbalnak kuCem .
114:558     oksam mYlam SuAltYSYn kojSo rveze keneta logarem gYC pikten
114:559  kuCYS , a vesYZe kassYm rualtkala . +jOra , kagazSYm onCYlgoC
114:560  toenam . signalizaciem - u-u-u ! nunet - vYZ ! iktYn kidSYm Sarnem :
114:561  tatuirovkan , SOrtn<O SergaSan kid . SergaSeS Sem vujgoNgYram
114:562  syretlYme ... palen nal<Ym : varaZe ves vere kuCaltYnYt .
114:563     tYleC vara vurgem kul<turYm SotlYdYmo tYrlO modnikYm CYten
114:564  kertdYme lijYm . tYglaj , prosta eN deC nigunamat om lyd , nuno
114:565  vurgemYSt denat , kojYSYSt denat ojYrtemaltaS ogYt tOCO ... "
114:566     ol<oS den +igor<Ym ydYramaS-vlak vaSke SotYS kondYSt .
114:567  kinoS kaAt gYn , ojlYmo Zaplan tolYt , kas somYlkalan polSat .
114:568  a vet +anna +petrovna Skeak Sym jylen ok piZ gYn , nuno tYlzaS
114:569  kanYSYSt godYm kuSko SuYt Yle , kalasaS jOsO . titakem SiZYm :
114:570  nunYm pOr>eN semYn SYltalen omYl .
114:571     tYleC vara moda SotYSto ajda-lijZe SonYmYm mYAt CarnYSYm .
114:572  CYnZe denak , ajdeme , Ske poSkudYZo da ves eN koklaSte CiemZe ,
114:573  kutYrYmYZ dene kYCkYraltYS znakla kojYn , " mYlanem CYla
114:574  nipoCem . CYla kertam , mYj tYglaj omYl ! " manYn , CYgYnlanen
114:575  koStmYZ dene geroj mo ?
114:576           nele parCa da - " vot tYlanet olma-a ! "
114:577     ala-moZo taCe +raman den +svetlanam , nunYn syanYStYm Sonalten
114:578  koltYSYm . E-E , vot molan : SaNge +raman SkeZak memnan dek puren
114:579  lektYn Yle Sol . pialan aCa ... +svetlana vatYZe jYgYrYm YSten .
114:580     SoSo aga gYC tyNalYn , +sakar +raman SoCmo kolxozYStYZo traktorYm
114:581  viktarYS . armij gYC jOrSYn pOrtYlSO mexanik-voditel<Ym predsedatel<
114:582  tunemaS koltYneZe Yle , no tudo YS kelSe . kurale , ydYS , tYrmalYS ,
114:583  mlandYm puSkYdemdYS , ammiak vydYm SavYS ... porsYn solYkYm ryzYSO
114:584  uZaram , er vokten kuZu Sudo loNgaS piZSe nele lups algam , yjla
114:585  jYlgYZSe pervYj kaSYm kalasen moStYdYmYn jOraten . SinCeS Yle plug
114:586  ymbak SYlYZYm kandarYmYla , semYnZe Sonkala , tudYn deC saltak
114:587  EstafetYm nalSe Sol<YZYm Sarnalta . pyrYman vet tYge : laC tudYn
114:588  sluZitlYme Cast<YS logalYn , laC tudYn vzvodYS vereStYn . " raman
114:589  izaj , mYj deCem posna syanYm it YSte . kok keNeZYm , kok telYm
114:590  Ertarena gYn , tymYrzYlan Ske miem . tugaj syanYm YStena - luCko
114:591  ij kutYraS tyNalYt " , - manYn pYtartYSlan .
114:592     kural-yden pYStYme mlande kuSkYl koklaS uZargYS . leve jyreS urZa
114:593  vaSke kuSkYn kajYS . lovYkaltSe tolkYn pakCa SeNgel lombYmat jOrYkta
114:594  Sonet , teNYzYsYla lupSal-lupSal kolta , vara , mONgeS Cakna.
114:595     SokSo keCYn +raman jOratYme +svetlanam kidpyanZe gYC kuCYS ,
114:596  olYk lapYm Erten , CoNgataS oSkYl kyzYSt . aNa vokten tupYSt dene
114:597  ENerten SinCYC . ydYrYn SYStalge ypSO Altak urZa tolkYn gaj .
114:598  ArYm koklase ymYlZat porsYnla SYman jYlgYZalta . jOratYmaSeS
114:599  ElnYSe kaCYn uSYZo pujto kande tytYraS Sula . kugun-kugun
114:600  Sylalta : " +sveta ! kindYnaZe , kindYnaZe mogaj... teve
114:601  iZat , mogaj nele parCa ! ik parCaStak vitle kok pYrCe " .
114:602                                   *  *  *
114:603     ydYrYn muZed kyrmO visvisSe muZYrYn lektYn : jOrata , ok jOrate ,
114:604  jorata... Erla-kumYSto urZa-sorlaS lektYna manme godYm kok Al kalYk
114:605  +sakar +ramanYn syanYSkYZe pogYnYS . iza Sol<YZYm vuCen YS Sukto .
114:606     tostYm kalasaS tarvanYSe brigadir , +ESpoldin +jogor , ysteltOr
114:607  gYC kYnelSYZla , stakanYS kOvalen temYme pyrYm jolaSYSkYZe velen
114:608  koltYS , no uZdYmo-koldYmo gaj lie :
114:609     - jOratYmYna-SamYC , - kokYraltYS tudo , - mom Sonen mumYla
114:610  gYn ? a vot mom : kugurak deC lydsa , izirak deC voZYlza . Sotan
114:611  muZYr luan cifr gaj lijZe . tYj , +svetlana, +raman onCYk , a
114:612  +ramanetSe mYjYn onCYk tavadaN puraS ida tYrSe , uke gYn , luan
114:613  olmeS nol< ikte vele kodeS . Sala paSam YStYSYla , +svetlana
114:614  mexanizator onCYlno kugu veram kuCaS , mYjYn SonYmaSte ...
114:615  fu , Sajtan , +ogavi kokajYn pyrYZO ErdYm koCkeS , kxyk-kxyk ...
114:616     umbakYZat SuA Yle dYr , no +ogavi ErlasYlYk SeSkYZYm CamanYS :
114:617     - SYm ydYran , SYm Ergan lijza manYna gYn , laCeS toleS ogYl
114:618  mo ? ajsta podYl koltena Ynde , mom ESe vuCaS ?

115:1  115 **72**
115:2  ( +petr +kornilov : myj olYk )
115:3  povest<
115:4     - pYClkemYSaltaSat tyNalYn , a mYj tolYnam da rakatlanen SinCem .
115:5  mYj vet , +valA , tYj deket ojkaNaSlan pyrenam . Skollan pum konden
115:6  sitarYme ogYl . takSe , tide Skol vujlatYSYn paSaZe , no kunam
115:7  tolmYZYm vuCen SinCYme ok Su . vuCaSYZat ok perne , vitne .
115:8  ronSto ojlYSt : " luCo , - manYt , - vesYlan it ySane . oCYni ,
115:9  Skol vujlataS tYlanet nalaS perna " . paSaZe tYSte ogYl . keC
115:10  ves vujlatYSe lijZe , keC mYjYm SogaltYSt - Skol pu deC posna
115:11  kodYn ok kert . mYj +efim +AlkanoviC dene kutYrYSYm , no Sot YS
115:12  lek . tudo mYjYm joCaS vele uZo ala-mo : " paSa , - maneS , - kYzYt
115:13  peS Suko . veskana kutYrena " .
115:14     - +efim +AlkanoviC dene ojlen moStaS kuStYlgak ogYl , tidlan
115:15  Suko SinCalYm koCkaS kyleS . tudYm mYj sajYn palem . Ex , pelenda
115:16  uke Yl<Ym , mYj tudlan kuge kalasen puEm Yle dYk ! - valAn SinCaZe
115:17  ColgYZalte .
115:18     - uke , +valA , Somak dene gYna tudYm ot seNe . onCYCSo mYAt tYge
115:19  SonYSYm , - urem okna deke liSeme +galU . - tudYm " kySYC " tolSo
115:20  kagaz gYna Caktaren kerteS .
115:21     - tugeZe , mYj nimat om umYlo , - OrO +valA .
115:22     umYltarYme olmeS tunYktYSo jodo :
115:23     - +valA , tYj memnan AlYse CYla komsomolecYm palet ?
115:24     - palem , Skat komsomolka ulam . vara mo ?
115:25     - mYnArYn kodYnYt ?
115:26     - mYj , +tokti +ivuk da ... poZale tetla kodYnZat ogYtYl .
115:27     molYStYm armijYS nalYn pYtarYSt : UZYStYm vojna tyNalme deC onCYCak
115:28  SoSo prizYv godYm naNgajYSt , vesYSt , Skat palet , sar tyNalmek ,
115:29  Ske kumYlYSt dene kajYSt .
115:30     - kum komsomolec gYna ... Sagalrak , Sagalrak .
115:31  mYjYm eSare : uCetYS tendan dek Sogalam . kO Yle tYSte sekretar<Ze ?
115:32     - tokti +vasli , +ivukYn izaZe .
115:33     - SagalYn ulYna , - peleStYS ugYC +galU .-
115:34  **73**
115:35  - jOra , mYnAr ulYZ dene paSam YStaS tyNalYna . mYj tYlanda ,
115:36  komsomolec-vlaklan ,  Skol pum SupSYktaS tyNalaS temlYnem .
115:37  keCYvalYm ogYl , jydYm . ik kaslan kok voz gYC gYnat , mYnAr
115:38  pogYna . mYj Skat polSaS tyNalam .
115:39     - ax , vot tYj mo nergen , - voStYlale +valA . -  SaNgak ojlem
115:40  Yle , a to rezinkYm SupSmYla SuA . mYj toreS omYl , ESe molYmat
115:41  uSena . palet , tide mogaj saj lieS . CodYra myndYr ogYl ,
115:42  tYSeC nYl-viC meNge vele ...
115:43     - taCe mYj kaZnYn dene posna kaNaSen nalnem . Erla pogYnena .
115:44  +jOra ? CYla samYrYk-vlakYm uZYna .
115:45     - erla Zap ok lij , taCak kyleS . Erla pravlenij pogYna .
115:46     - tYgeZe sajrak lieS . CYlanat pravlenijYS ryZ miena da
115:47  Ske SonYmYnam ojlena , tek mYlanna imn<Ym ojYrat .
115:48     - tYge gYn kelSaS lieS , - kOnYS +valA .
115:49     +galA den +valA kutYtYSaS eN-vlakYm kaZnYStYm uZYC , kaZnYSt
115:50  deke puren lektYC . pYtartYSlan +valA +tropi +CopimYt dekat
115:51  puren onCaS temlYS . galUlan , +Copi lymYm kolmeke , keneta
115:52  kan<YsYrYn CuCYn koltYS , SonaltYS : " taNet dekat puren leknet ? ala
115:53  mYlanem Ske jOratYmaSdam onCYktYneda ? uke , luCo tidYm mYj
115:54  deCem posna YStYza . uZat , kuze koeS ... " -  SOrYn onCale
115:55  +valAm . tudYZo , nimom SonYde , nimom palYde , +galUlan ugYC
115:56  +CopimYt deke puraS ojYm puYS .
115:57     - palet , +valA , mYjYn keCYgut koStYn-koStYn , vuem
115:58  korStaS tyNale , - SojYSto +galU . - tYj luCo Sket puren
115:59  mutlane .
115:60     - vuetSe Cotak korSta mo ?
115:61     +galU vujZYm savaltYS , +izurem savYrtYSYS tarvanYS .
115:62     - ogYm . mYAt tugeZe , +galU , SketYn om puro , - mane +valA .
115:63  - adak "poCeSem kurZtaleS " manYnat SotlaS tyNaleS .
115:64     ydYr-vlak ojYrlYSt . +galU nimo nergen YneZ Sono , no vujYS
115:65  +valA den +Copi pujto OkYmak purat .
115:66     +galU surtYSkYZo pYCkemYSaltmeke gYna tolYn purYS . avaZe ,
115:67  oCYni , tudYm vuCen . lampe tulYm kugemden , ydYrZYlan +orina
115:68  kalasYS :
115:69     - mo taCe kuCaltYC ? Suremat jykSYS , tovro .
115:70  **74**
115:71     - tYj , avij , Ere mYjYn verCem ojgYret , - Ondale avaZYm +galU .
115:72     - mo , vara ydYrem otYl , uZat ? tYj deCet vesYm kOm mYlanem
115:73  vuCaSYZe ? - niAltYS +orina +galUn vujZYm .
115:74     - avij , tYj mYjYn En saj joltaSem ulat , tYjYm En Cot
115:75  pagalem , - kumYlaNe +galU .
115:76     - avam Ere pagalYman , - mane +orina , ydYrZYm CoAn Eskeren
115:77  onCalAt , SonaltYS : " molan tudo taCe tYnar kumYlan ? - vara
115:78  semYnZe kelSYS : - pis<ma nergen palen nalYn , oCYni . ala
115:79  ludYnat lektYn ? no kunam tolYn Sukten ? - orina Skaf ymbak onCale .
115:80  -  gazet tuStak kiA . yZeS gYn , pis<ma dene pYrlA gazet-SYmat
115:81  naleS Yle ... "
115:82     +galU avaZ deC koraNe , voStonCYS vaStareS mien SogalYn ,
115:83  tovaNaltSe ypSYm tOrlaS piZe . avaZe togdajYS : +galU yp amal
115:84  dene voStonCYSYSto SkenZYm onCalneZe ... teve tudo pYtartYSlan
115:85  aru , Catkata nerZYm niAltale , nugYdo Sem SinCapunZYm kok
115:86  velke SeralmYla YStYS . " oCYni , pis<mam ludYn , sadlan
115:87  puStYlana . kO deC nalYn ? kO vozen ? ala-mogaj poldalge rveze
115:88  vozen , tovro . sadlan ConZo jOslana . ax kaltakSat , molan
115:89  pOr>eN-vlak tYgaj osal ulYt ... - Sonkala semYnZe +orina ,
115:90  Skaf deke mien kidSe dene gazetYm SupSYl<o . gazet dene pYrlA
115:91  kyvar ymbak pis<ma kamvozo .
115:92     +galU tudYm uZYn SuktYS :
115:93     - mogaj pis<ma ?
115:94     - peS kudYrtYl vozen , mYj kaltaSte vozYmYZYmat ludYn SYm
115:95  kert , - serYSYm nalYn , SuAlta ydYrZYlan +orina , SkeZe
115:96  CulanYS oSkYl<o , kas koCkYSYm AmdYlkalaS tyNale .
115:97     avaZ uke SeNgeC adresYm +galU pisYn onCale : serYS tudlan ,
115:98  +makarova +galina +alekseevnalan . kum lukan pis<ma kalta
115:99  ymbalan tYgaAk kum lukan StampYm SYndYme . " kO vozen gYn ? -
115:100  Sona +galU . - pis<ma armij gYC tolYn . tYgaj StampYm armejskij
115:101  serYSeS SYndat . ulAj akajlanat tYgaj pis<ma toleS Yle " .
115:102  +galA pis<mam poCo . " Salam myndYr vel gYC , - pernYS SinCaZlan .
115:103  nine Somak poCeS ikmYnAr mutYm SememdYme . +galU umbakYZe
115:104  ludeS : - Sukertserk vozaS Sonenam , no Ere Zap kelSYdYme Yle .
115:105  onCYgeCe akajlan vozYSYm , a taCe - tYlanet . jodde vozYmemlan
115:106  **75**
115:107  neleS it nal . tYj , oCYni , mYjYm ugYC mondenat , tidlan CYla
115:108  amal ulo . vet me tYj denet ik gana vele vaslijYnna ; raS manaS
115:109  gYn , peduCiliHe deC vara laCak ik gana uZaltYn . no mYj vozYde
115:110  SYm CYte . leSa-komsorgYn Ske komsomolecSe-vlakYm SarnaS pravaZe
115:111  ulo dYr ? .. - +galU ludmYZYm CarnYS , keneta tOrStaltYS , CulanYS
115:112  lektYn CYmalte , avaZYm Ondal-SupSal pYtarYS . orina nimat
115:113  peleSten YS Sukto . +galU ugYC kugu pOlemYS kurZYn lekte , lampe
115:114  vaStareS SogalYn , umbakYZe ludaS tyNale . Culan gYC avaZe
115:115  lekmeSke , pis<mam ludYnat pYtarYS .
115:116     - mom tOCet , +galU ? - kidSYm yStSYZla mane +orina . - A
115:117  ala-kOlan sYrYSYla ojlYStat , A joCala tOrStYlat . taCe
115:118  tYjYm mogaj SurSo purlYn ?
115:119     - tYlanet tidYm ymYlaS jOsO , avij , - SYrgYZale +galU . -
115:120  koneSne , jOsO . tYlanet vet latkandaS ij ogYl ...
115:121     - it tuStYl , - liSeme +orina , ydYrZYm SYmlen onCale ,
115:122  vara sinCaZYm +galU kidYse pis<ma ymbak viktYS . ydYr avaZYm
115:123  Eskera , SinCaZe pujto ojla :
115:124  " umYlen nalnet ? vozYSYZYm palYnet ? " avaZYn SinCaZe laskaNe ,
115:125  kuanYSe , teve-teve vydYZga . orina ydYrZYlan nimat YS
115:126  peleSte , samYrYkla pisYn tarvanYs , CulanYS oSkYl<o , vara Syran
115:127  tarelkam kuCen , mONgeS pOrtYl<O , ystembake SYndYS .
115:128     - SiC , ydYrem , koC , keCYgut tYS-tuS kurZtalYn SuZen
115:129     pYtenat , dokan , - vYCYmatYleS avaZe .
115:130           luYmSo glava
115:131     on<oj +mikal +valA den +Copi ala-kuze eNlan umYlYdYmYn kelSat .
115:132  jOratYmaS tide ale ... tYglaj gYna ? tY jodYSlan , oCYni , nuno
115:133  Skat vaSeSten ogYt kert . Copi Ske taNaS joltaSYZe-vlaklan ojla :
115:134  " tide arava Syrgan pYl<dYrij ala-mom poCeSem koSteS . onCet gYn ,
115:135  tudYm uZmemat ok Su , a vot piZYn " eN onCYlno +valAm +Copi
115:136  nigunam lymZO dene ok man . a uZeS ydYrYm , koleS tudYn Andar jykSYm
115:137  - rvezYn kugeSnYlmYZat , moktanYmYZat ala-kuS jomeS . Copi
115:138  SkenZYm toStYlak vaStaltde kuCaS tOCa gYnat , valA poCeS kurZde
115:139  ok CYte .
115:140     - adak uZYn Sukten , - meneS tYgaj godYm +Copi da ydYr
115:141  deke tarvana .
115:142  **76**
115:143     - uZmem ok Su , manat vet . mo peS pisYn tarvanYSYC ? - kojdarat
115:144  rveze-vlak .
115:145     - tak , SylYkaNdYme ok Su , - kidSYm kysenYS CYken , ErkYn lyNgen
115:146  kolta +Copi , joltaSYZe-vlak deC AtYrlan torlYmek , nunYlan kYCkYraleS : -
115:147  mYj Suko om Sogo , vuCYza !
115:148     ondak tudYn SomakSYlan ySanenYt , no Ynde uke . Copi " mYj Suko
115:149  om Sogo , vuCYza " maneS gYn , rveze-vlak palat : +valA tudYm
115:150  Er marte ok kolto .
115:151     +valA , mONgeSla , Ske kumYlZYm , Ske SonYmYZYm nigOlan YneZ
115:152  onCYkto , EsogYl +galUlanat ok ojlo .
115:153     taCe kastene , +galU dene ojYrlYmekYZe , +valA mONgYSkYZO
115:154  oSkYl<o , pisYn koCkYn , ugYC uremYS lekte . kugurem den +koklapolko
115:155  lukYSko , poCta vaStareSYse kuZu teNgYl deke , samYrYk-vlak pogYnenYt
115:156  Yle . +valA teNgYlYS tolYn SinCe , kysenZe gYC kormYZ tiC kYne
115:157  nOSmYm luktYn , molYlan SuAltYS :
115:158     - naza , CyNgYza . Ara SinCYme deC tidat paSa .
115:159     - ot Camane gYn , mYlanemat pu , - YStale izi kapan ydYr . -
115:160  mYAt nalnem Yle da , avij YS pu , " iA logar , - YStaleS , - kYne
115:161  nOSmYm kuSko loktYlneZe . pazarYSte , - maneS , - mYj tudYm
115:162  stakanZYm lu teNge dene uZalem " . paSaS lekme olmeS tudlan pazar
115:163  eda +karmanYS koStaS pu !
115:164     - a tYj avatSYm ikana kuze kyleS , tunYkto , - voStYleS +valA .
115:165     - tYlanet voStYlaS saj . tYjYn aCat ulo . kyleS godYm arala , -
115:166  SortSaSla Opkela izi kapan ydYr . - a mYjYm kO Camana ?
115:167     kaSakYSke latkud-latSYm iAS rveze-vlak tolYn Sogal<YC . nunYSt deC
115:168  ydYr-vlak aptYranYSt . nOrgO kaCe-vlak , kovYrtatYlYn , ydYr kaSak
115:169  dene salamlaltYC . iziS eN tySkaSte SogYltSYn kojYCat , OrdYZkYrak
115:170  koraN Sogal<YC da ikte-vesYStlan "sekretYStYm " kalaskalaS tyNal<YC .
115:171  SkeSt peS oNajYn kojYldalYt . kugurak eN tYSte lieS gYn , nunYm
115:172  voStYlde ok Erte Yle . no nOrgO kaCe-vlak deC kugurakSe AlYSte
115:173  kodYn ogYl , sadlan nuno kuze moStat , tuge ozalanat .
115:174     mutat uke , tidlan nigO kYCaltYlSe uke . sar ogYl gYn , nine
115:175  nOrgO rveze kaSakYn mutYStat , kojYSYStat jOrSeS vese lieS Yle .
115:176  sar nunYm kugYeNYS savYren , sar nunYlan vij SutYdYmo paSam
115:177  puEn .
115:178  **77**
115:179  kO pala , ala SukYStlan Zap Sude CalemaS logaleS , a UZYStlan ik
115:180  Zap gYC tetla +lapkasolamat uZaS ok perne . CYla lijYn kerteS .
115:181  vojnan kornYZo motkoC SYde , tudo nigOm ok Camane .
115:182     - ivuk , pYtartYS uverYm kolYStYnat ? memnan-vlak adak
115:183  CaknenYt , maneS ... - ik rveze kykSO kapan joltaSYZ deC jodeS .
115:184     - kolYnam . gazetYStat ludYnam . tide SeNgek CaknYmaS ogYl , a
115:185  strategiCeskij otstuplenij . tuge serat ... tak Sto vujYm
115:186  nimolan sakaS , - kugurak semYn vaSeStYS tudlan +tokti +ivuk .
115:187     +ivuk , CYnak , molo deC kapSe dene vele ogYl , ijgotSo denat
115:188  kugurak . tudlan tYlze gYC latkandaS ij temeS . voenkomatYS
115:189  pervYj keCYnak armijYS Ske kumYl den kaAS jodmaSYm kolten ,
115:190  no vaSmutYm nalYn ogYl . kuZu kapan viCkyZ +ivuk - kolxozYn pervYj
115:191  sportsmenZe . SYm klasYm pYtarYmeke , +ozaNYS aviacionnYj
115:192  uCiliHYS puraS Sonen . kok ij onCYC jodmaSYmat kolten , no
115:193  ijgotSat , obrazovanijZat siten ogYl . ymaSte ugYC uCiliHYS
115:194  vozen , no nimomat vuCen YS Sukto : ni dokumentYm YSt pOrtYltO
115:195  ni vaSmutYm YSt kolto . no +ivuk SonYmYZ deC YneZ koraN :
115:196  voenkomatYS koltYmo pis<maStYZat aviauCiliHYS ale aviadesantnYj
115:197  vojskaS nalaS jodYn . tidYn nergen joltaSYZe-vlaklanat nimom
115:198  SYltYde kalaskalen . iktaZ-kO kojdaraS tOCa gYn , rveze nimYnArat
115:199  ok SYdeSke , kolYSteS-kolYSteSat , ySanlYn peleSta : " tYjYm ,
115:200  Curban , aviacijYS ogYt nal , a vot mYjYm nalYt . teve uZat !
115:201  mYj aviacijlanak SoCYnam . pextura mYlanem ok kelSe . pexotYSto
115:202  mYjYm myndYrCYnak yZYt , a kavaSte kuZuZat kyCYkla koeS . tYgela ,
115:203  EptaS . blAsYn ma ? " - koSarta tudo .
115:204     tYge kutYraS +ivuk +Aklar tatar deC tunemYn . tudo kolYmeSkYZak
115:205  +lapkasolan kytyZYm kyten ilYS . kok ij onCYC solaZYm

115:206  polYSkalYSYZlan puYS . no +ivuk tY sola dene taluk gYna raSkaltYle .
115:207  tenij rveze traktornYj brigadYS pricepHiklan kusnYS .
115:208     ivukYm CYlanat kapeS SuSYlan sotlat , kolYStYt . kYzYtat tudYn
115:209  jYr mykS igYla pogYnen Sogal<YC ; EsogYl teNgYlYSte SinCYltSe
115:210  isirak n<oga-vlakat verYSt gYC tarvanYSt . ivuk pelen CumYrgYSt .
115:211     - mogaj tugaj strategiCeskij CaknYmaS ? - OrYn jodYt
115:212  izirak -vlak .
115:213  **78**
115:214     - a tugaj , EptaSlAr , - liSne SogYSo rveze-vlakYn vaCYSkYSt
115:215  kidSYm pYStYS +ivuk . - mutlan , te mYjYm kYrYneda , CYlanat keneta
115:216  ymbakem kerZaltYnda . mYj , znaCit , onCYCSo lydYnam lieS ,
115:217  tendan deC utlen , OrdYZkYla kurZam . Ske onCem , kuSan , mogaj
115:218  jOnan vereS tendam sajYnrak poCkaltaraS lieS , - +ivuk SeNgekYla
115:219  Cakna , pujto rveze-vlak CYnak tudYn ymbakSe kerZaltneSt . - a
115:220  vara mYj tendam ka-ak tYge rualten kuCem ! - ivuk Ynde kidSe dene
115:221  CYlaStYmat avYren SYndYS , iSaS tyNale . ioCa-vlak kYCkYral
115:222  koltYSt , utlaS tOCen , kok velYS lupSaltYC .
115:223     - Ynde blAsYn ma ? - vijnen SogalYn voStYleS +ivuk .
115:224     - aj , kertat SojYStaSYZe , - YStalYt molYSt .
115:225     - ESeat YSda umYlo mo ? - ugYC avYren kuCYneZe .
115:226     rveze-vlak , sigYralYn , pelke kurZYn koltYSt .
115:227     - tYgak kyleS nunYm , tYgak , +ivuk , - Soktat ydYr-vlak . -
115:228  - me malaS poktYSna , ogYt kolYSt .
115:229     - a nu , n<oga-vlak , marS mONgYSkYda !
115:230     - CYn , CYn ydYr-vlak , - myndYrCak peleStYS +Copi .
115:231  liSemYn , tudat izirak-vlakYm poktaS tyNale .
115:232     Copi Ske taNaS tySkaSke uSnYSat , kojYSlanen , SOrYnrak
115:233  lijYn SogalAt , jodYldale :
115:234     - mom tumaena ? - vara , kaSakYSte +ivukYm uZYn eSarYS : -
115:235  - a-a , buduHij aviator . voenkomat gYC vaSmut tolYn ogYl ?
115:236     - aviator ma , uke ma , tide tYjYn paSat ogYl , - SYdYn
115:237  vaSeStYS +ivuk . - a voenkomat gYC vaSmut sadak toleS .
115:238  mYlanem toleS , a tYlanet - jok !
115:239     - mYj tuSko vaSkYmaS uke . kyleS liAm gYn , mYjYm Ske kYCal
115:240  muYt , - kok kidSYmat jolaS kysenYSke CYken Sogale Copi . -
115:241  samYrYknek vujYm pYStaS Zalke .
115:242     - Skurnik ulat tYj , +Copi . blAsYn ma ? - YS CYtae +ivuk .
115:243     - no-no , tYj ErkYnrak ! - +Copi +ivukYm mul< onCale .
115:244     - CYta vet tYgajYm mlandYZat , - +Copi velYS +ivuk Syvale .
115:245     nunYn mutlanYmYStYm kolYSt SinCYSe ydYr-vlak , koZganen ,
115:246  tarvanYlaS tyNal<YC . oCYni , Ske rvezYStYn kojYSYSt nunYlan
115:247  peSYZak YS kelSe . on<oj +valA kaCe tySkalan Opkelen peleStYS :
115:248  **79**
115:249     - SurgYmo olmeS iktaZ-kudYZo balalajkYm kondem Yle .
115:250     - kuStalatYmYda Suo mo , ydYr-vlak ? - ivuk jykYm puYS .
115:251     - tendam onCen , Ynde jolemat CYgYltaS tYnale , - voStYleS
115:252  +valA .
115:253     - verne , +valA ?
115:254     - vernak , +ivuk .
115:255     - ax , Zalke , balalajkem uke , YStale +ivuk . - Copin ulo da ,
115:256  tudo konda , Soneda ? Egoist vet !
115:257     +valA SYplanYS , pujto tY Somak tudlanat logale .
115:258  +vara kaCYZlan lYZgan kalasYS :
115:259     - Copi-i , kondo balalajketYm . tYj ot Camane vet ?
115:260     rveze tudYm pujto YS kol , voktenZe SogYSo joltaSYZlan ala-mom
115:261  peS ymYltara . +valA verZe gYC tarvanYS , OrdYZkYrak mien SogalYn ,
115:262  SkeZ dek +Copim parnA dene yZO .
115:263     - nu i piZedYleS , - SYpak mane +Copi , Cara joltaSYZlan kalasen
115:264  jodYS : - tYj tYStak Sogo , mYj CeCas . vara ojlen pYtarem .
115:265     Copi +valA deke liSeme . koktYnat kuguremYS savYrnYSt .
115:266     - vuCYza Ynde nunYm , - YStale +ivuk . - tolYt , Sonet ? valAZat
115:267  amalYm muYn vet : ot SinCe , tudlan balalajka kyleS lijYn .
115:268  CoAlanaS tOCat , a memnam ondalaS SotYSt uke .
115:269     tidYm + Copi den +valA YSt kol . kuguremYS lektYn , nuno ikmYnAr
115:270  minut SYp oSkYl<YC .
115:271     - nu ? - YS CYte +Copi , jYkYm pervYj puYS . - mom ojlYnet ?
115:272     - Copu-uS , molan tYgaj ulat ? - tyNale +valA .
115:273     - mogaj SoCYnam , mugaj ulam .
115:274     - tYge ik ojlo . tidYm mYj tYj deCet Suko gana kolYnam .
115:275     - kolYnat gYn , ESe kolYSt .
115:276     - ala-mom ojlYStat . onCal keC SinCaSkem .
115:277     - uZYn omYl mo ?
115:278     - a tYj ESe onCal . palet , mYj mom tYlanet ojlYnem ?
115:279  ot pale . a kolYStmet SuES ? - pygYrnen , +valA jol jYmaCSe kombo
115:280  pYstYlYm nale . - taCe rymbalgYme godYm memnan deke +galU purYS .
115:281  "+valA , - maneS , - memnan CodYram tYj sajYn palet , ajsta
115:282  samYrYk-vlakYn vijYSt dene Skol puYm SupSYktena " .
115:283  **80**
115:284     Copi +valAm onCale , Cot voStYl koltYS .
115:285     - a molan voStYlatSe ?
115:286     Copi ESe Cotrak vele voStYlaS tyNale , vara keneta SYplanYSat ,
115:287  SYdYn kalasYS :
115:288     - mYjYmat taratYnet dYr ? orade omYl ! molgunam tYjYm kolYStYnam ,
115:289  a tY gana tulartaS luCo it tOCO . Sogo , luCo mYj balalajkYm
115:290  nalYn tolam , jodYCYs .
115:291     - mYlanem kYzYt tYjYn muzYket ok kyl . mYlanem tYj kylat . Sadlan
115:292  yZYm . a tYj Ynetat onCal . mo peS kugeSnYlat ?
115:293     - oj-oj , tyNale Ynde , tyNa-le , - SuAltenrak peleStYS Copi . -
115:294  sita ! - mane vara . - tokti +ivuk tYlat kelSen gYn , mYj kuCYmaS
115:295  uke . poZalYste , keC taCak , kYzYtak poCeSYZe kurZ . tudo komsomolec ,
115:296  politiCeski soznatel<nYj eN . tudo tYlat CYla YStaS Amde . ESe -
115:297  peredovik , ydarnik . vaSke dobrovolec lieS . ala ordenYm nalYn
115:298  toleS ... a mYj Skurnik ulam . ymYlet , mYj Skurnik ulam !
115:299     +valA tudYn sYren ojlYmYZYm CYten YS kert , kYCkYrale :
115:300     - uSet kaen mo ? Carne !
115:301     Copi utYr vele talYSnYS :
115:302     - uZnem Yle mYj tu gerojYm , kuze tudo nemYC deC kurZaS tyNaleS .
115:303  nemYC uZe +smolensk deke liSemeS , a tuSeC +moskva marteat myndYr
115:304  ogYl ... ESe pale ogYl , kO seNaZe ...
115:305     - nu-nu , ojlen pYtare , molan CarnYSYC ? me ale - nemYC ,
115:306  mannet . tuge vet ?
115:307     - mYj tYge SYm ojlo , neCYve mutYm kadYrtYlaS .
115:308     - ojlaS , tudo , ot ojlo , no SonYmetSe tYgaj , - mane +valA . -
115:309     mYj lydam , Copi . ymYlet , mYj tYleCet lydam !
115:310     Copi nimat YS vaSeSte . tudYn uSYStYZo kYzYt jOrSeS ves SonYmaS ...
115:311  taCe +kum>erYS tudYn avaZe mien . tuSeC tolmekSe , +matra ErgYZ
115:312  dene posnak SYman kojYn . meSak gYC xromovYj kemYm luktYn , Copilan
115:313  SuAlten , visen onCaS temlen . ErgYZYn jolYSkYZo onCalYnat ,
115:314  jodYn : " ok iSe ? " - " laC vele " , - vaSeSten +Copi .
115:315  " tugeZe tudo tYlanetak lijZe " , - SYrgYZalYn +matra . "mYlanem ? a
115:316  oksaZYm kuSto muYnat ? Serge dYr ? " - kuanen jodYStYn +Copi .
115:317  matra " tidlan ik Or " manYn da kuze kemYm nalmYZ
115:318  **81**
115:319  nergen umYltaren , tYgaj eNlan +Copi sade Caple kemYm muaS polSYmYlan
115:320  ymYr muCkYZo tauStYSaS . ava ErgYZlan ilen moStYmo nergenat
115:321  tunYkten ojlen . "ilYS , ErgYm , aNYram ok CYte , - umYlataren
115:322  +matra . aNYra eN aNYra lijYnak kola ; ymYr muCkYZak alamom
115:323  sajYm kYCalaS tOCa gYnat , ilYSYZe Sot deC posna Erta . CaCaet
115:324  ojla Yle : " sajYn ilYnet gYn , eNYm it Camane . tide peS CYn .
115:325  tYjYm ondalenYt gYn , Skat iktaZ lu eNYm ondale . tYjYm obiZaAt
115:326  gYn , tYAt iktaZ lu eNYn ConYSkYZo Sukto ! " tYleC posna ok lij ,
115:327  ErgYm . eN-vlakat osal ulYt , a sar ZapYSte ESeat Cot osaleStYnYt :
115:328  ikte-vesYStYm toSkaS Amde ulYt . taCe +kum>erYSte mYj tidYm Ske
115:329  SinCam dene uZYm . kevYtYS SinCal nalaS purYSYm . Ceretat uke ,
115:330  iktaZ kum eN vele Soga . pel pudYm visYktYnem .ala-kuSeC
115:331  SinCalYkan ydYramaS tolYn lekte da kYCaltYlaS piZe : " prodavec ,
115:332  satu koltYmo normYm ot pale mo ? molan ik kidYS tYnare viset ? "
115:333  tYj mo Sonet ? kok kilom Ondal<Ym  da kevYt gYC lektYm .
115:334  jOra ESe uremeS +samson +ivanYCYm vaSlijYm . tudo kumYl
115:335  volYmem SYde tysem gYCak palYS . mYj tudlan kuzeZYm-moZYm
115:336  umYltarYSYm . " tidlan Ynde ojgYret ? " - voStYleS .
115:337  ugYC magaznYS naNgajYS , prodavec dene kutYraltYS da paSaZat
115:338  pYtYS vele : pel pudYm ogYl , pudYm nalYn puYS . vot tYj tudYm
115:339  zagotovitel< man " . Copi vaStareSYZe ojlaS tOCen : " molan
115:340  mYlanna tunar SinCalZe ? Skenan kevYtYStat nalaS lieSYs ? "
115:341  - " Ex , ErgYm , - kugun Sylalten +matra . - tYj nimat ot umYlo .
115:342  CYte , teve kevYtYStet rydaNSe pudamat nalYn ot  kert .
115:343  mYj tudo SinCalYm SinCalYkan ydYramaSlanak stakan dene
115:344  puEdem da ESe torgaen-torgaen uZalaS tyNalam . mYj tudYm
115:345  om mondo " . - " tidYZe spekulAcij vet , avij " , - CYten
115:346  ketde Sokten +Copi . " tYleC posna kYzYt iktat ok ile .
115:347  Sonet , +samson ivanYC ok torgae ? tudlan paSadarYm tylat ,
115:348  no sadak torgaA . sadlan tudYn CYlaZat ulo , eNlan pOleklaSat
115:349  sita . mYlanem tudo Ske ojlen ..."
115:350     Copi pisYn jolYso kemZYm kudaS SuEn , kugeSnenrak kalasen :
115:351  " Ynde iZe umYlYSYm , avaj . tYj kemYm nalYn puYSYlan tauStaS
115:352  temlYSYC . mONgeS pOrtYlten kertat , pel SinCaln +samson deC
115:353  mYlanem podaCke ok kyl ! " avaZe SYltalaS tyNalYn : " it
115:354  oradYlane . +samson +ivanYC mYlanna OrdYZ eN ogYl .
115:355  ilYSYmat tYj
115:356  **82**
115:357  deCet sajYn pala . vojna memnan SinCavydYm ESe Suko joktara .
115:358  kolYnat , kuze nemYC iSa , +moskoSkat myndYr ogYl . mYj
115:359  +samson +ivanYC deC Ske kol<Ym ... ala samanZat vesemeS ...
115:360  sovet vlast< manmaSte gYn , mYj tudYn deC porYZYm uZYn omYl .
115:361  aCatat tak aram tynCYgYS . CaCaet kuze pYtYS , Skat palet .
115:362  Sarnem da kyzYtat Symem CytYra . milicij gYC tolSo tunam aCamYn
115:363  CYla rodo-tukYmZYm pytYrkalYS . UZYStYm naNgajYSt , a mYjYm
115:364  izi joCan ulmemlan kOra kodYSt . tYj tidYm nimat ot pale .
115:365  SinCet gYn , tYge ot kutYrkale Yle , +samson +ivanYCYmat ves
115:366  semYn aklet Yle . tudo Suko uZYn , Suko pala . tYgaj dene ot
115:367  jom . sovet godYmat ilen moSta , ves samanYStat ok Or " .
115:368  +samson +ivanYC deC nalme kemYm ErgYZe ok Sykal gYn ,
115:369  +matra , oCYni , Ske SonYmYZYm tYnare ok poC Yle . +matran ava
115:370  ConZo SonYmYZYmat seNYS , a vet +samson +ivanYC
115:371  tudlan utYZYm nigOlan , daZe +Copilanat , kalas-kalaS kySten
115:372  ogYl ulmaS . no jYlme vuCYdYmYn AkleStYn , SonYmo poCYltYn .
115:373  +matra varaZe sekretSYm luktYn joktarYmYZlan OrYnen gYnat ,
115:374  nimom YSten kertYn ogYl . tudo laC ikte deC lydYn , laC ikte
115:375  nergen Sonen : " SkeZe jYlmem kuCen kertYn omYl gYn , keC
115:376  ErgYmZe umSaSkYZe vydYm podYlZo " . a Copi gaj samYrYklan vydYm
115:377  podYltet mo ? tudo avaZYn kalaskalYmYZYm Ske semYnZe
115:378  umYlaS tOCen gYnat , rvezYn SymZYm seltYn ojkYmo Somak
115:379  nulten da nulten . " ala avij CYnYm ojla ? " - pOrdYn
115:380  rvezYn vujYStYZo . SkenZYm tergYSaSlanak tudo +valAlanat
115:381  ojlYS : " ESe pale ogYk , kO seNa tY vojnaSte ... "
115:382  jodYSYZlan tudo skat vaSeSten ok kert . sadlan +Copi kYzYt
115:383  ydYrYn mutSYmat ok kol , jodYSlanZat ok vaSeSte .
115:384  uSYStYZo jOrSeS vese , avaZYn kalaskalYmYZe pOrdeS .
115:385     - Ynet ojlo ? - uES-paCaS jodeS +valA . - molan
115:386  SYplanYSYC ? neuZeli tYj tYge Sonen kertYnat ? kalase ,
115:387  CopuS , mYj tYjYm umYlen moStem . mYj deCem ik lyd .
115:388  joNYlYS lijYnat gYn , tOrsYrYm pYrlA tOrlatena . mYlam
115:389  tYj Zalke ulat . ala tYjYm iktaZ-kO pytYrkala ?
115:390     no +Copi vaStareS nimat YS peleSte . tudo ala-mom vuCa ...
115:391  **83**
115:392           latikYmSe glava
115:393     kaZne keCYn +ulAj urem velYSe okna deke mien SogaleS ,
115:394  oNambake kidSYm SuAlta - tYSte tyrkO kagaz aralalteS .
115:395  taCat Erdene En onCYC tuSko mijYS , kidSym dene narAd bloknotYm
115:396  kYCalaS tyNale . kidSe ik kagazYm , vesYm kuCa , a bloknotYm
115:397  ok vereSt . ulAj OrdYZtYrak niAltkalen onCYS , kidYSkYZe
115:398  pis<ma kalta-vlak vereStYC . " mogaj pis<ma-vlak ? - SonaltYS
115:399  tudo . - serYS-vlak SOrlYkYStO kiAt Yl<Ys . ala tide u pis<ma ?
115:400  no molan on<avam nimat YS ojlo ? kuandaraS Sonen gYn vele...
115:401  " ulAj En ymbalne kijYSe kok kaltam rualtYS , okna vaStareS
115:402  Sogale , ik konvert gYC kagaz lastYkYm lukto . " poro keCe ,
115:403  +ulAj ! poro keCe , avij ! tYlanda kugu deC kugu poklonYm koltem .
115:404  eNgajlan , +Copi Sol<Ylan , adak CYla poSkudYlan poklon
115:405  lijZe ... " - uZeS +ulAjYn SinCaZe . tudo pis<mam pisYn savYrale ,
115:406  Cislam onCale . serYS muCaSte 5-Se iUn< manYn vozYmo . " toSto
115:407  ulmaS " , - SylYkaNe +ulAj , nYl lukYn todYlYn , serYSYm ugYC
115:408  konvertYS pYStYS .
115:409     koNga voktenYse krovat<YSte kijYSe on<avaZe kagaz jYkYm kolYn
115:410  SuktYS , keCkYZ-keCkYZ kYnele .
115:411     - pis<ma tolYn mo ?
115:412     - uke , avij , tide toSto pis<ma . bloknotYm kYZalSemla ,
115:413  oNambalne vereStYm . tYSkYZe tYj pYStenat mo ? pis<ma-vlakSe
115:414  SOrlYkYStO kiAt Yl<Ys .
115:415     - E , SOrlYkYStO Yle , SOrlYkYStO . mYj oNambak pYStYSYm .
115:416  nunYm kymYZ-sovla dene pYrlA joNYlYS turZYn-loktYlYnat kertam ,
115:417  SonYSYm ... tugeZe ugYC tolSo pis<ma uke ? a mYj kagaz jykYm
115:418  kol<Ymat , kuanYSYm . - kelmak kuva kuZun , jOsYn kokYraS
115:419  tyNale . iziS SylYSYm nalmeke , oralgYSe jykYn peleStYS :
115:420  - +kosti uZdeak liAm mo vara ? koli pYtYS ?
115:421     ulAj SoNgo avaZYm Camanen onCale :
115:422     - avij , aram kYnelynat , levedalt voC luCo .
115:423     - kien kijYmem ok Su , SinCen SinCYmem ok Su . kOrgem peS
115:424  pYtara ... ajda , tYj , SeSke , mYjYm ik onCo . SaNgak
115:425  pomYZaltYnam , kudYveCYSkat lektYn koStYm-kudeS SurYm sakYnem
115:426  Yle , SYm kert . peS kokYrYkta ... kaSYn-kaSYn tYge ...
115:427  pujto ulo oNem lektYn vozeS . SOr-torYkYm purtenam ...
115:428  ystembalne . koC ... vara paSaS kajYSaS ulat vet .
115:429  **84**
115:430     kelmak kuva kyvarYS Sogale , Cara jolYnak urem velYse
115:431  olYmbakYla tarvanYS . okna voSt purYSo Er yZara volgYdo deC
115:432  SinCaZYm kidSe dene pyrden , ErkYn olYmbal deke Suo , SinCe .
115:433     - taCat tyredaS poktet mo ? - jodo .
115:434     - tyredaSat poktaS kyleS , kindYmat koltYman . ESe kok ulazYm
115:435  +kum>erYS koltaS logaleS . adak iktaZ ydYramaSYm sOrvalaS perna .
115:436  oj , jOsO kYzYt ydYramaS dene kytYraS .
115:437     - zname , jOsO , - YStaleS +kelmak kuva . - kaZnYn ojgo vet .
115:438     - azan da izi ikSYvan ydYramaS-vlakSYm mYj Skat Camanem ,
115:439  - ojla +ulAj . - no UZo eNZYlan Oram . nal keC +tropi vate
115:440  eNgajYm . ni SoNgo ogYl , ni izi joCaZe uke , +Copi dene koktYn
115:441  vele ulYt , no niguS tarvaten om kert . kodSo keCYn +Copim
115:442  tyredme maSinaSke SyndYnem Yle . kolYSto , Sonet ? igYlt
115:443  koltYS . namYstaraS tOCYSYm - avaZe tudYm pYdal vele nale .
115:444  jOra ESe +on<oj den +valAZe urarYSt : kYzYt koktYn almaS-almaS
115:445  tyredYt . a maSina dene poCaNaS +on<ojlYk paSa mo ?
115:446  tudlan koNgambalne kijYman . no tudo , SoNgo ulam manYn ,
115:447  vujZYm YS SupS .
115:448     - on<ojYm mYj palem , - uSnYS +orina . - aCaZ gaAk paSaCe ,
115:449  aCaZat paSam YStYSYlak kolYS .
115:450     -a +valAZYm nalaS ! ajdeme ogYl - SOrtn<O . CaCajZYlan
115:451  poSaS Skak kelSYS , a ydYr ikSYvYlan vet latSYm ij vele !
115:452     - zname , zname , - kokYren-kokYren ojla +kelmak kuva .
115:453     - on<oj kugYzaj Zalke mYlam , - ojla ulAj . - tudYm ves
115:454  paSaS kusaraS kyleS . tyredme maSina dene YStaS adak +Copim
115:455  uZYn onCem , ala taCYZe savYren kertam .
115:456     - Ej , tudo ok kaj . ynYkam gYnat , tudYn dek Conem nimaAt ok
115:457  SupS . kugu SeSke tudYm osalYS kolten . onCYgeCe mijYSYm tYge mYAt ,
115:458  tYjYn semYnetak , sajYn kutYraltYnem Yle . SeSke , man<Ym ,
115:459  +Copim tYj peS neCkYn aSnet , ikSYve puZlen kerteS . utYZYm
115:460  SYm ojlo , +Copin jogYlanen koStmYZ nergen vele ik-kok SomakYm
115:461  luktYm . nu YrlaS tyNale vet SeSkYna ! sokYr pij , maneS , tYjYn
115:462  tYSte tYSte paSat uke , neretYm ik SyS , - +kelmak kuva kuptYrgYl
115:463  pYtYSe kid tupSo dene SinCaZYm yStYl<O . - takSe , CYnak , nunYn
115:464  **85**
115:465  dene nimogaj paSam uke da , UZgunam ojlYde om CYte , Skenan
115:466  vyr vet , unYkam ... on<oj manmYla , kOn pormYS tudo kaen -
115:467  Sonenat om mu . aCaZe mogaj paSaCe Yle ! .. tropi ErgYm mom ojlaS .
115:468  nuZna gYC ulYna Yle gYnat , pytYn< Al kolYSteS Yle . ase manmYla ,
115:469  sel<polnomoC Yle .
115:470     - sel<polnomoCennYj , tugeZe , - tOrlaten kalasYS +ylAj .
115:471     - sadYge , sadYge . tuSto koStmYZo UZo eNlan-YS kelSe .
115:472  matra SeSke gYn En onCYC SudalaS tyNale , ymbakYZe sajYn ogeSat
115:473  onCal Yle . tropim +matra den aCaZak koSartenYt , oCYni . tYj ,
115:474  SeSke , ESe samYrYk ulat , +matran aCaZYm ot Sarne dYr ?
115:475     - vakS +epremYm mo ? Sarnem , Sarmen
115:476     - E , mo , SarnYde . tropi godYm ala nideS iAS ala lu iAS Yl<YC .
115:477  tYj , CYnak , SarnYSaS ulat . Eprem tular gaj Sem Conan eNYm omat
115:478  SinCe . toleS da nu +tropim lymdYleS , nu lymdYleS Yle . tunam
115:479  +tropi posna lektaS AmdYlaltYn . epremZYn mYnAr SurnYZo ,
115:480  mYnAr vol<YkSo Yle ! vakSYm kuCen . tidat YS site - AleS
115:481  kevYtYm poCo . a molan tudo +tropim lymdYlYn , Sonet ?
115:482  veNYZe gYnat , +tropin paSaZlan tarzYlan tylYmO deCat Sagal
115:483  tYlen . +trogi Ere zakon dene lydYktYlYn . eprem tularlan vara
115:484  nimom YStaS - zakon poCeS tylYde YS kert . AlYSte ojlat Yle ,
115:485  pujto +tropi ikana tYge manYn : " on<YmYn jYpSYm temaS kok
115:486  ilYS kyleS " . ala tYgak , ala uke , tidYZYm om pale .
115:487  a ikana tYge +eprem tular jySYrak YlAt , +tropi deke SyYn piZe ,
115:488  kYCkYra vele . " tYlat , - kara , - kok ymYr kyleS , da ?
115:489  nu jOra , mYj tugeZe tYlat Caple ilYSYm puEm : tOSakanYm ,
115:490  keC pOrdal , keC komdYk kij . tYleC onCYC UmYlten kodo ..."
115:491  ErlaSYn +tropi burlakYS kajYS , kastene tudYm vyr vuzYkYm kondYSt .
115:492  umSaZat SOrYn kaen , jYlmYZat jomYn ... kum>er bol<nica ogYl gYn ,
115:493  tynCYga Yle dYr . tuSto tOrlatYSt , tau . no tYleC vara ErgYm
115:494  surtYSkYZat YS toSkal . mYAt SYm pokto . AlYSte tyrlO Somak koSto .
115:495  tidlanak +tropi ugYC burlakYS lektYn kajYS da tetla YS portYl .
115:496  vara " vylYS puren kaen kolen " manme gYC SoktYS .

116:1  116 **193**
116:2  ( +feliks majorov : +m . +Sketan )
116:3  roman-xronika
116:4  ikYmSe kniga
116:5           16
116:6     1919 ij tyNaltYSte +AkYpYm finpOlka gYC mlande pOlkaS
116:7  vozgalYSYlan kusarYSt . telYm ispolkomYSto paSa izemeS .
116:8  vij SutYmo semYn CYla paSam viktaren koltYmo , manaS lieS .
116:9  nalog pogYmo planYm tyrYs temYme , tidlan uispolkomat moktaltYS .
116:10  SYZYmse gaj vujSijmaS ok puro , tergaS koStmo ok kyl , kalYkat
116:11  peS Sagal toleS . teve SoSYm lum jYmaC " tide kyleS , tudo kyleS "
116:12  Sulen lekteS , adakat ispolkomlan paSa Syj daNYt lieS .
116:13     paSa keCe pYtYmek , +AkYp paCerYS kaAS ok vaSke . pOlkaS
116:14  SketYn kodeSat , gazetYm knigam ludYn SinCYlteS . utlarakSYm
116:15  vozgala . ik kastene , +vAtkYSte lekSe " marij kommunist "
116:16  gazetYm ludYn SinCYSYZla , oNaj stat<Am vereSte : 25 fevral<YSte
116:17  +AraNeS uezd marij pogYnYmaS lijYn . pogYnYmaS pYtYmek , delegat-
116:18  vlaklan +Carla uezd gYC tolSo +oSlamuCaS +jYvanYn vujlatYme
116:19  dramkruZok " tupela ilYS " dramYm modYn onCYkten . avtorYSt -
116:20  +oSlamuCaS +iYvan den +arpik . spektakl< kalYklan kelSen.
116:21     AkYp OrmalgYS , tunamak kuanYS : pervYj marij spektakl< ! mutat
116:22  uke , p<esYn avtorZo-vlak +oSlamuCaS Al gYC ulYt . nuno marij
116:23  kul<turYlan kugu kornYS lektaS jolgornYm toSkat ! saj tyNaltYS !
116:24  marij kalYk ale Sagal tunemSe , SagalZe ludYn-seren moSta . tudlan
116:25  p<esa kyleS . ilYSYm scena gYC modYn onCYkten , marij kalYkYm
116:26  amYze godso pYCkemYS gYC luktaS saj jOn .
116:27     " imaruS AleS spektakl<Ym modYn onCYktaS ok lij mo ? -
116:28  AkYpYnat scenYS lekmYZe SuYn koltYS . - marij p<esa uke gYn ,
116:29  ruSla SYndaS lieS , tYSte ruS kalYk ila . moZYC , spektakl< onCaS
116:30  +kugunur gYC rveze-vlakat tolYt " .
116:31     kas muCko spektakl< nergen SonYmo AkYpYn vuj gYC
116:32  **194**
116:33  YS lek , SYndYSaS p<esa-vlakYm uSYZ dene SerYn SinCYS . ErlaSYn
116:34  urok tyNalme deC onCYCak SkolYS mien , tunYktYSo-vlaklan mom
116:35  Sonen tolmYZYm radamlen puYS . nuno toreS YSt lij , kuanYSt gYna .
116:36  +n. +ostrovskijYn " bednost< ne porok " komedijZYm AmdYlaS
116:37  tyNalaS manYn , ik eN semYn ojYm pidYC .
116:38     keCe palYnak kuZemYn . SoSo liSemme SiZalteS : keCYvalYm SokSo ,
116:39  Er-kas Ualtara . Ynde kaZne keCYn mONgYSkat koStaS lieS , no AkYp
116:40  ok Arse : kastene SkolYSto repeticij , adakSYm tudlan mlande
116:41  pOlkam vujlataS ySanen puEnYt .
116:42     tenij ulo volost< kOrgYStO mlandYm SelaS tyNalYt . tide
116:43  kundemYSte pYtartYS gana SelmYm Sagal eN Sarna . kugeze koCa
116:44  deC kodSo mlandYm Al kalYk SinCasortala arala : kuraleS , yda .
116:45  manmetla , izi mlandan eNZe CYvYStYS rokYmat kinde semYn Zapla :
116:46  nur paSa gYC kajYmYZ godYm jYdalYS logalSe rokYm aNaS poCkalten
116:47  koda . kresan<Yk Ske mlandYZYm nimo deC Cot sakla . mlande uke -
116:48  ilYS uke .
116:49     no aNa den aNa tOr ogYl . poAnrak ozanlYk kaZne ijYn aNaZYm
116:50  yANden toleS . tuSto kukSo igeCe godYmat Surno keC ikmardan SoCeS .
116:51  nezerYn gYn malandYZat pYCYrik , sitartYSlan UZYZYn imn<YZat uke ,
116:52  terYs liAS vutaSte ik paSteNge uSkalZak vele . tudYn aNaS yANdYSYm
116:53  kajYk gYna konda . kural opta - komYlA ora , tYrma Salaten ok kert .
116:54  vara jYCe-ACe SoCSo SurnYZat Cerle eN gaj ilaS-kolaS kok mogYrYS
116:55  lyNgen Soga .
116:56     iktYn mlande utYmeS . Ske vijZe ok Sutat , tarlen YStYkta ,
116:57  kindat lYN SoCeS , pazarYS luktYn uZala . vesYn uSkal terYs
116:58  kYlmYmYlan pYta , a oksala nalaS - kysen roZYn , sadlan urlYkaSYm
116:59  koCkaS piZeS . ydYSaS SurnYlan kOra adakat poAnlan tupYm
116:60  pygYrtaSYZe perna . kalYk aNaSte , narYnCYn kojYn , ozYm SYten
116:61  lekteS , a tudo ydaS vele tarvana . Suko ij godYm tYge Yle . Ynde
116:62  tidlan muCaS lijSaS .
116:63     ispolkomYSto mlande SelaS kyleS kagazYm AmdYlYme nergen mut
116:64  kodSo SYZYmak lektYn Yle , no nalog turgYm dene tide paSa
116:65  YStaltde kodo .
116:66     AkYp paSalan , manmYla , tuvYr SokSYm kergalten piZe .
116:67  mlande Selme komissijYm ojYrYmo jodYS dene AllaS lekteden koSto ,
116:68  kaNaSYm puYS , tunYktYS . kalYklan perepis<Ym ErtaraS kyStYS ...
116:69     spektakl<Ym SYndYme keCat tolYn Suo . urok pYtYmek , artist-vlak
116:70  SkolYS pogYnYSt . klass gYC partYm luktedat , onCaS tolSo kalYkYm
116:71  veraNdaS , pu pyCkYS
116:72  **195**
116:73  yumbak oNam pYSten , olYmbalYm YStat , volispolkom gYC pykenYm ,
116:74  mONgYSt gYC spektakl<lan kylSO arverYm numalYt dekoracijYm
116:75  kelYStarat .
116:76     kastene kalYk SYN-SYN pogYnYS . SinCaS ver ok site , SukYnZo
116:77  Sogat . ruS kalYk koklaSte poSkudo marij Al gYC tolSo rveze-ydYr-
116:78  vlakat kojYt . ale tYse kalYk nimat ok SinCe : mo tugaj komedij ,
116:79  mom tuSto nunYlan onCYktYlaS tyNalYt . CYlanat vuCat .
116:80     scenYSte artist-vlak vurgemYm CiAt , CurijYStYm CiAltat ,
116:81  ikmYnAr rveze eN jYtYn kylAS dene YStYme pondaSYm piZYktYleS .
116:82  ydYr-vlak gYn olYkYso peledYSla vele kojYt : vujYStYSt
116:83  peledYSan SovYC , tyrlO tYsan ruS tuvYrYm CienYt .
116:84     AkYplan Ske CurijZYm Sukak vaStaltaS ok kyl . tudo Ske taNaS
116:85  gaj Al gYC tolSo , kupeC +torcov dene prikazCiklan tarlalt
116:86  ilYSe jorlo rvezYm , +mitAm , moleS . +mitA paSadar oksaZYm
116:87  AlYSte ilYSe Cerle avaZlan kolta , sadlan sajYn Cien ok koSt .
116:88     pyrdYS poCYlto . scenYSte ilYSe poAn kupeC eSYm kalYk OrYn
116:89  onCa . CYlaZat ilYSYSte ulmo semYnak : surt oza , poAn kupeC
116:90  +torcov , Ske ydYrZYm oksalan kOra SoNgo kupeClan marlan puaS
116:91  kelSa . a ydYrZO +mitAm jOrata . ydYr den kaCYlan uSnaSYSt Ske
116:92  poAnlYkSYm tYSke-tuSko SalatYl pYtarYSe , Ereak arakam jyYn
116:93  ilYSe surt ozan Ske Sol<YZo , +lUbim , polSa .
116:94     AkYpYn rol<Zo - yNYSO , uSan , samYrYk rveze . lYZgan
116:95  mutlana , taNZYlan poCelamut dene serYSYm sera . +AkYplan
116:96  +mitAZe peSak kelSYS , ulo ConYm pYSten modaS tOCYS .
116:97  spektakl< jOratYmaSYn seNYmYZ dene pYta : +mitA kupeC
116:98  ydYrYn marijZe lieS .
116:99     onCaS tolSo kalYk , ik Zaplan kuSto ulmYZYmat monden ,
116:100  scenYse ilYS dene ilen , ojgYren , voStYlYn . ydYramaS kokla
116:101  gYC SinCavydYm yStYlma gYCat kojo . pyrdYS petYraltmekat ,
116:102  onCaS tolSo kalYk , kuZu Zap sovYm kYren , artist-vlaklan taum
116:103  YStYS . spektakl< saj SarnYmaSYm kodYS .
116:104            *  *  *
116:105     kreSYn orol pOrt kalYk den tiC temYn . oZno tYSke pOr>eN-vlak
116:106  gYna pogYnat Yle , tY ganalan ulo Al tolYn .
116:107     pogYnYmaSYm onCYCso jorlo komitet predsedatel< , kYzYt volostnoj
116:108  +sovetYn ClenZe +isaj +miklaj poCeS . vozgalYSYlan +osYp +st<opanYm
116:109  sajlat . ojYm +AkYp naleS .
116:110  **196**
116:111     - poSkudo-vlak , - tyNale +AkYp , ovargYSe oS ypSYm kid dene
116:112  temdal tOrlatYS . - mYjYn SarnYmaStak , kaZne SoSYm tide orol
116:113  pOrtYS , pogYnen , mlande nergen kaNaSeda Yle . tunam tendan
116:114  kutYrYmYda kagazeSat vozaltYn ogYl . vozaltYn gYn , tudYZat kuStYra
116:115  optYmo korzinkaS logalYn . ikmanaS , tendan punCalda mardeZlan
116:116  vele jOren .taCe me Skenan ojnam mardeZ poCeS ona kolto .
116:117  st<opan , tYj vozet Caj ?
116:118     - vozem , vozem , - +st<opan vujZYm ok nOltal , peS udYra .
116:119     - CYla vozo . protokolYm volispolkomYS naNgaen . - +AkYp kalYk
116:120  velYS savYrna . - oktAbr<YSte lijSe revolUcij mONgak " mlande nergen
116:121  dekretYm " lukmo . tuStak " krevan<Yklan nakaz " yle  tide dekret
116:122  dene kelSYSYn , pomeHikYn mlandYZe , imenijZe , pogYZo kalYk kidYS
116:123  vonCYS . a ymaSte " mlandlYm socializirovatlYme nergen tyN zakon "
116:124  lekte . tuSto tYge palemdYme . - AkYp , papke gYC kagaz lastYkYm
116:125  nalYn , kalYklan onCYkta . - mlande kaZne kresan<Yklan pualteS .
116:126  ydYramaS pOr>eN dene tOr naleS . tYgodYm eNYn mogaj veralan
116:127  ySanYmYZe , mogaj kalYk gYC lekmYZe SotYS ok nalalt . ikmanaS ,
116:128  CYla sovet kresan<Yk ik pravan lijYn . tidYmat kalasYme : SelYn
116:129  puYmo mlandYm Ynde vesYlan uZalaS ale arendYS puaS ok lij .
116:130  tarlen YStYktaSat zakon ok SydO . kaZne ozanlYk Ske vijZe dene
116:131  kural ydYSaS . volostnoj +sovet tYge punCalYn : mlandYm edak
116:132  poCeS SelaS . joCa ma , koCa ma ale SepkaSte kijYSe aza edaklan
116:133  SotlaltYt . eS gYC iktaZ eN +joSkar +armijYSte sluZitla gYn ,
116:134  tudlanat mlande pualteS .
116:135     - a kOn deC nimogaj uver uke gYn ? nunYlan kuze ? - omsa
116:136  vokten SogYSo samYrYk saltak vate jodo .
116:137     - tidYmat SotYS nalme . mariet pOrtYlmeke uStaren puat . tidlan
116:138  lymYn SapaS fond kodalteS . memnam AlYSte kokla Sot dene SotlYmaSte
116:139  ik eNlan desAtina utlark vereSteS . kOn mYnAr toleS ale pyCkYlteS ,
116:140  +nikolaj +isaeviC kalasen pua .
116:141     kalYk kokla gYC pujto mardeZ Erten jakYS Z-Z-Z Sokten kodo .
116:142     +isaj +miklaj kYnel Sogale . kagaz lastYkYm SinCaZ deC AtYr
116:143  toraS kuCen , spiskYm ludeS :
116:144     - +metrij +larivon . eSYSte viC edok . kum desAtina olmeS Ynde
116:145  vizYt lieS . adakSe iktat pele ydYmO urZa aNa pura . tYgerakYn
116:146  +larivonlan kok decAtinat pele uStaren pualteS . ymYleda ?
116:147  **197**
116:148     - ymYlena , umYlena !
116:149     - lu marte meat Sotlen moStena ! - igYltme mutat Sokta .
116:150     - +vaslij +oleksejYn CumYr mlandYZe kok desAtinat uke Yle .
116:151  Ynde tudYn SYm desAtina lieS .
116:152     - orol pOrtYStO karme CoNeStYme Sokta .
116:153     - +lavrente . tudYn latik decAtina utla ulo . kokYt kodeS ,
116:154  molYZo pyCkYleS .
116:155     - o-o-o ! - SoktYS ikmYnAr jyk . tunamak SYp lie .
116:156     - tendan uSla kaen ? ! - +lavrente CodYra maskala kYnel Sogale .
116:157  - kok decAtina dene koden , mYjYm kyCaS luktYn koltYneda mo ?
116:158     - Ynde tYlat Ceret , me kyCen koStYnna , sita , - kalYk kokla
116:159  gYC ala-kO mane .
116:160     - te jogYda dene kyCen koStYnda ! - kYCkYral koltYS +lavrente .
116:161     +osYp +st<opan karandaS dene ystembalYm peraltYS .
116:162     - +lavruxa , tYSte sxod ogYl , a kresan<Yk pogYnYmaS .
116:163  kutYraS Sonet gYn , kidYm nOltalaS kyleS .
116:164     - mlandYm kaZne surtlan iktOr Selman ! - +lavrente nigOm ok
116:165  kolYSt .
116:166     - uZat , mogaj CoA . toSto murYZYmak muraS tOCa .
116:167     - +miklaj , tudYm it kolYSt , umbakYZe lud , - ogYt CYte ydYramaS-
116:168  vlak .
116:169     - malandYm imne Sot dene SelaS kyleS ! - ala-kO Ske vekYZe
116:170  pytYra .
116:171     - tYgat ogYl , - SoktYS jyk , vara kok kid kojo . -
116:172  mYlam lieS , +stepan +osipYC ?
116:173     - pogYnYmaSYm +nikolaj +isaeviC vyda . tudYn deC jodsa , -
116:174  +st<opan tOrlatYS .
116:175     - ojlo , +damiAn +semenYC .
116:176     oZnYso starosta , +talman , kYnel Sogale . logar EryktYmYla ,
116:177  kid kopaS kokYraltYS .
116:178     - titak YSteda , poSkudo-SamYC . mlandYm eSYSte ulSo paSaCYm
116:179  SotyS nalYn Selman . SonaltYza , +vaslij +oleksejYn imn<YZat uke .
116:180  SYm desAtinam kuralyden seNa , Soneda mo ? teve uZYda , pel
116:181  aNaSYZe arYmSudo kuSkYn SogaleS . kalasYza  mogaj urlYkaS dene
116:182  tide mlandYm ajla ? pYrCe olmeS korno purakYm ot kYSke vet .
116:183  paSaCat koktYn vele ulYt . tide Sot mo ?
116:184     - a +lavrente ? - +vaslij +olekseAt tarvanYS . - nunYn ik
116:185  n<ogat uke , vatYZ dene koktYn ilat .
116:186     st<opan adak porAdkYm YStYneZe YlAt , +AkYp CarYS . " kutYrYSt ,
116:187  a tYj vozo " , - mane .
116:188     - mo +lavrente ? - talman Ske tosSYm avYral
116:189  **198**
116:190  nalneZe . - tudYn kum imne ulo . tenij talgYdYm tunYktYS .
116:191  tYj tudYn verC it Sort .
116:192     AkYp kYnel Sogale , " SYp lijza " manSYla , kidYm nOltale .
116:193     - joltaS-vlak , ymYltarem . kOn urlYkaS pYrCe uke , gosudarstvo
116:194  kysYneS pua . tYgaj punCal ulo . a imne manmaste , nezer-vlak vaS-
116:195  vaS polSYSaS ulYt .
116:196     - kuSto tYgaj zakonZo , onCYkto ! - +lavrente seNaSak tOCa .
116:197  Cara muSkYrlan kO urlYkaSYm pua ?
116:198     - tYj puEt ! - st<opan koklaS purUs .
116:199     +lavrente molgunamse semYnak +st<opanlan CiSkam onCYktYneZe
116:200  YlAt , rvezYn vuAnCe kojYSYZ deC lydYn , verYSkYZe SinCe .
116:201  adakSYm mogaj ZapYSte ilYmYZYmat , kuSto ulmYZYmat SarnaltYS .
116:202     - joma-a-k ! jomdarat Ynde , +petr +savel<iC , - pelen
116:203  SinCYSe poSkudYZlan ErkYnrak peleStYS +lavrente .
116:204     - keC- kunamat tYj kYCkYren seNYnet ! SYp SinCe ! - SyrdYS
116:205  tudYZo . - onCalYna , kuzerak SelaS tyNalYt , - ner jYmakSe
116:206  vudYmatYS +pOtYr .
116:207     tetla +lavrenten jykSO YS Sokto .
116:208     +isaj +miklaj spiskYm umbakYZe ludeS . +ostap +kYrgorijYn ,
116:209  +karandaj +metrijYn , +savel +pOtYrYn , +talmanYn da molo
116:210  torgovojYn mlandYSt palYnak izemme nergen uvertarYS .
116:211     zato imn<YdYme ozanlYk : +griSkan +ul<Ana , +vajsan vate ,
116:212  +olAjYn kok ErgYSt , +totinur gYC +petrij +prokoj (tudo pel
116:213  mlandYZYm +savel +pOtYrlan uZalen Yle ) - mlandan lie .
116:214     pogYnYmaS +kreSYn kalYkYm YlYZtYS . ik tySka orol pOrt
116:215  onCYlno pOrtkajYk semYn peSak CogYmata . teve ves ora
116:216  mutlanen Soga . tYSte sYrYSe-vlakat ulYt . ilYS nunYm ik
116:217  porsYn ArYm dene SyASlen Yle gYnat , kYzYt ikte-vesYm AnlYk
116:218  gaj onCYStYt . kuze ot sYre ? roZYn jolaSan tySka munYn mlandYm
116:219  pogen nalYn , Allan oza lijYn . kuze ok jOrO , peS jOra :
116:220  malandYm yANden AmdYlYme , purgYZ gaj puSkYdo , toSkalat gYn ,
116:221  jol vola . Ynde Cara mySkYr-vlak , Amde aNam yden , rakatlanen
116:222  ilaS tYNalYt ! tYgaj zakonYm Sonen lukSo eNlan vujZYlan tolam Yle !
116:223     ves vere - kumSo tYSka . ninYSt , kurYm-kurYmYStYm SuZen ilYSe ,
116:224  teNgeCYse poAnYn tarzYZe-vlak , a taCe ErYkan sovet ajdeme
116:225  Cever SoSo keCYm onCen SYrgYZal-voStYlal koltat : " YrYkta ,
116:226  SYmata . mlandYm koSta . vaSke kuralaS lektaS jOra " . kuanYmYSt
116:227  dene ojlYSaS mutYm ogYt mu . kuze ot kuane ? vlast< nunYlan
116:228  **199**
116:229  mlandYm puEn ! mlande ulo - CYla ulo . tYgaj zakonYm Sonen
116:230  lukSo eNZe kurYm-kurYmeS ilem Yle !
116:231     AlYSte kok tuSmanle vij SoCo . ikte CotYrge pyjYm purYn gYn ,
116:232  vese poSkudYZYm vaCe gYC vuCken .
116:233     ilYS onCYkta , nunYn kokla gYC kO kOm seNa ...
116:234           *  *  *
116:235     pasuSto kalYk vYZge-vuZgo vele koeS . SukYn imn<Ym kYCken tolYnYt .
116:236  orvaSte pYsman meNge-vlak , kyrtn<O kol<mo kiAt .
116:237     +isaj +miklaj den +osYp +st<opan malndYm SelYt . ikmYnArYn
116:238  nunYlan polSat : kandYram SupSYt , vaZYktoA dene viskalat .
116:239     AkYpat tolYn . orvaS SOrYn vozYnat , tamakym SupSYn kiA .
116:240  +vaslij +oleksej tudYn deke liSemeS .
116:241     AkYp Sol<o, - orva liSke tolYnat SuYn ogYl , jykSO Sokta , -
116:242  poZale , teNgeCe pogYnYmaSte tYAk ot lij gYn , taCe mlande Selme
116:243  nergen sonYmanat ogYl Yle ?
116:244     - titak ojlet , kugYzaj . malandYm mYj ogYl , a zakon SeleS .
116:245     - CYnak , tide mlandYm CYla puat gYn , +talman manmYla ,
116:246  kural-ydaS viem Suta mo , ala ? imnemZe ukes , kaltak ! - mlande
116:247  puYmYlan kuanYSe +oleksej onCYkYlYk verC turgYZlana . - urlYkaSemat
116:248  Sagak ...
116:249     - tenij vaS-vaS polSen YStYza . ves ijYn imn<Ym nalat . a urlYkaS
116:250  verC it ojgYro . volispolkomYS narAd tolYn , puat . teve tide
116:251  turgYmYm Ertaren koltenat , Saxun<o kyrtn<O korno stancijYS ulaze-
116:252  vlakYm koltena . ydYde ot kod . Ynet ydO gYnat , ydYktat .
116:253     AkYp Sol<o , mlande nergen saltak gYC tolmo kastenak ojlYSYC ,
116:254  no mYj vet , teve Umo , tYge lieS manYn , uSanen omYl , -
116:255  +vaslij +oleksej izi joCala lYrgYkten voStYleS , vujZYm ryzalta .
116:256     - sovet vlast< nigunam ok SojYSt , ere CYnYm ojla ...
116:257  tYjYm kYCkYrat , lymet lektYn .
116:258     umbalne +isaj +miklajYn jykSO Sokta :
116:259     - +oleksej +vasil<YC ! +lapCikov !
116:260     +vaslij +oleksej vaCe goC gYgYde meNge kYldYSYm lupSalAt ,
116:261  tovarYm kyzanyStYS keralYn , lYrte-larte vele kojYn kodo .
116:262     +login +pagullanat malndYm uStaren puEnYt . kYzYt +prokoj aNa
116:263  pYsmanYS meNgYm kYrkedYl koSteS . tuStak imn<YSt Soga . pagul
116:264  kalYk deC ok kod , kOlan mogaj mlande vereSteS , palYneZe .
116:265     ves muCaSte kargaSYmaS YlYZe . +lavrenten jykSO
116:266  **200**
116:267  Sokta . tudYn takYr aNa pelen +isaj +miklajYn aNaZe . oCYni , +st<opan ,
116:268  +lavrenten aNaZYm pyCkYn , +miklajlan pua . a +lavrente tudYm
116:269  +ondrej +jogorlan puYneZe . tidYn nergen teNgeCe pogYnYmaS mONgak
116:270  kalasen Yle . kYzYt tuma lekte .
116:271     +jogor den +lavrente koklaSte kelSYmaS Sukertak tyNalYn . ESe
116:272  revolUcij deC onCYC +lavrente AlYse samYrYk +mikYvYrYm pOrtlYk
116:273  CodYram ruaS tarlen . aklan nerYm SupSkeden ogYl , no paSam pYtarYmek ,
116:274  ystel koklaSte koCkYn SinCYSe +mikYvYrlan pel paSadarym vele luktYn
116:275  pYSten .
116:276     - aCatYn parYmZe kodYn Yle , tudlan kuCYSYm , - manYn .
116:277     - o Umo , aCam deC mYj kok iAS kodYnam , - OrYn rveze marij ,
116:278  purlmo kinde logareS SinCYn , - aCam verC mYj tylYSaS ulam mo ?
116:279     - parYmda ulo gYn , koCat verCat tylet , - SYNYSYrYn voStYlalYn
116:280  +lavrente .
116:281     mikYvYr sYrYmYZ dene SkenZYm kuCen kertYn ogYl , ystembalne
116:282  kijYSe oksam oza ymbak kudalten . sitartYSlan Sun korkam ozan
116:283  saNgaSYZe Salaten . +lavrenten saNgaS kugu mugYl<o ovaren SinCYn .
116:284     tidYn mONgO +lavrente yCYm YStaS jOnYm kYCalYn . tudo SoSYmak ,
116:285  olYkYS vol<Yk lukmo ZapYSte , +ondrej +jogorYm SkeZ deke
116:286  kYCkYralYn .
116:287     - vot mo , +jogor . +pYCkemYSaltmek , ulYl olYkYS kae . tovas er
116:288  vokten +mikYvYryn peCYZYm SinCet ?
116:289     - SinCem , - manYn +jogor , - mYjYnat tuStak .
116:290     - iktaZ kutYSYSto peCe meNgYm iralYn , peCYm jOrYktO
116:291     - molan ? - jodYn +jogor .
116:292     - onCYC kyStYmem YSte , vara uZat , - jogorYn kysenYS teNgeaS
116:293  SijYm kudalten .
116:294     ErlaSYn CodYraS koltYmo vol<Yk SalanYSe peCe viS gYC +lavrenten
116:295  olYkYS puren . CYla titak +mikYvYr vueS kodYn . tudYm orol pOrt deke
116:296  SydYren kondenYt da viCkYZ voStYr dene ConYS vitYmeS kYrenYt .
116:297  yCO SuktaltYn . tidYn deC vara +jogor Ereak +lavrente pelen
116:298  SyraNYStYn ila . kalYk koklaSte poAn-vlak nergen kutYrYmYm kolYSt
116:299  koSteS , mo kyleSYm ZapYSte +lavrentelan SiZtara . kaZne CogYmYlan
116:300  ikmYnAr Yr kysenYS vozeS .
116:301     teve taCat +lavrente Ske kyrt pijZYlan porYm YStYneZe Yle ,
116:302  no tudYn vaStareS +st<opan kYCkYral koltYS :
116:303  **201**
116:304     - tYj kontra ulat !
116:305  " rveze Sotan , no nulgo pu gaj pueStalt jyla , - jorlo komitetYS
116:306  ojYrYmo godYm +st<opan nergen +isaj +miklajlan +akYp ojlen . -
116:307  tudYm tulaS tolaSYSe talgYdYm kuCYmo semYn rYNgYdYn kuCen tolat gYn
116:308  vele " .
116:309     mlande SemlaS kas marte SujnYS . uto-site Somak deC posna ErtYS .
116:310  koklan kargaSYmaS
116:311  YlYZaS tOCYS , no poAn kaSaklan kelSaS logale . adakSYm tuma tulYm
116:312  ZapYSte jOrYktaS +st<opanYn kojYSYZat siten . +UZYSt +AkYp vaStareS
116:313  SogalaS tOCYSt , no tudo , uES kargaSYmaS tyNaleS manYn , vaStareS
116:314  mutYm YS luk .
116:315     - nunYm sadiktak Caren ot kert . kolYStaS CYtYSet sitYSaS , Ske
116:316  SYplanat , - +st<opanYm tunYkten .
116:317     - mYj kontra kaSakYm CYten on kert , - SYdYn vaSeSten +st<opan .
116:318     nur pustaNe . laC tYgYde meNge-vlak SodYge kojYn Sogat .
116:319  UZo oza vaZYk kokla SogaltYl kaen . ok lij , tide u pYsmanlYk pale ,
116:320  u ilYSYS onCYktYSo korno ...
116:321     kas koCkYSYm YStYmek , prokoj , gramon<Ym sakalten , +korembake
116:322  CoSYS . AkYp okna vokten ik Zap knigam ludYn SinCYS .
116:323     Ynde kolo iAS kaCYmariAk soNgo koCa gaj lijYnat ydYr nalaS ot Sono ? -
116:324  avaZe jodo .
116:325     - Erla +imaruS Cerke mlandYm SelaS tyNalYna , - +akYp avaZlan
116:326  vesYm vele kutYra .
116:327     - SaNge nurYSto +marinam vaSlie . ik Zap mutlanYSt .
116:328     - aCam tYlat Cot sYren . SonYmanat ogYl , kastene modaS ok
116:329  kolto , - kaCYZlan SiZtarYS .
116:330     +AkimYnat mlande pyCkYltYn .
116:331     - uremYS kaAS ot Sono gYn , mom SinCet , voC . aCat SaNgak
116:332  puren vozYn , noen vitne , - pagul vate ErgYZlan malaS vakSeS .
116:333     vOdYr +opanas kapka onCYlno +kySYl urem marij-vlak pogYnen
116:334  SinCYnYtat , peS ryZgat . +vaslij +olekseAt lektYn . utlarakSYm
116:335  voStYlmo jyk SergYlteS . " opanas jomakYm kolta " , SonaltYS
116:336  +AkYp , okna gYC vyjYm lukto .
116:337     - ikanaSte mogaj paSam YStaS ok lij ? - opanas jodeS . -
116:338  oda SinCe ? kalasem : melnam kyEStaS , vatYm OndalaS i moEt
116:339  lygYSta , tudYm ydYraS .
116:340     marij-vlak lorgYktat . sOrale .
116:341     - a mo lygYSta ? - jodeS +vaslij +oleksej .
116:342     - suasYn SinCal pYta gYn , tYj mom udYret ?
116:343     - go-go-go ! - SergYlteS urem muCko .
116:344  **202**
116:345     voStYlmYm kolYn , vesat uremYS lekteS .
116:346     - AkYp , +opanasYn SoAZYm kolYStaS kuze ot Orkane ? - uremYSte
116:347  SurgYmYm +pagul vatat koleS .
116:348     - +opanas - oNaj tip . mYskaraCe .
116:349     ava ErgYn mutSYm ok umYlo
116:350     - taCe , memnan deke tolde , kuze CYtYS gYn ? voC , ver Amde .
116:351  levedYSlan aCatYn CapanZYm pYStem . YStYraS odeAlYm eNgat
116:352  muSkYn saken , koSken ogYl .
116:353     pOrteS AkYp Sket sinCen kodo , avaZe malaS kajYS .
116:354     +vaslij vate pakCaSte udYrYmo kuStYram vedra dene urem konro
116:355  lakYS numaleS . +opanasYn SinCaZlan + +ovdaCij pernYS .
116:356     - ovdaCij , tYj sinCet ?
116:357     - mom ? - +opanas kyleSan mutYm ojla SonYS , jodo ydYramaS .
116:358     - molan ydYramaSYm SaSke paNga dene taNastarat ?
116:359     - tYj Ske sopke paNga gaj ulat , sadlan ! - SoktYS vaSmut .
116:360     kapkam tyCYn , +ovdaCij kudYveCYS purYS . pOr>eN-vlak tudYn
116:361  motor kap-kYlZYm onCal kodYC .
116:362     - molan ? - ala-kO +opanas deC jodeS .
116:363     - ydYramaS kurYm muCkYZo damkYS lektaS sonen ila , no tidYZe
116:364  tudlan ok vereSt .
116:365     - +vaslij vate tugaj ogYl . marijZe uke gYnat , ik pOr>eN
116:366  dene ok peleSte . +vaslijlan Sotan ydYramaS logalYn .
116:367     AkYp oknam tyCO . uremYSte kuZun mutlanen voStYl SinCYSt .
116:368     " mom YStet , mlande CYlalan kuanYm puEn " , - SonaltYS AkYp
116:369  Capan jYmak puren vozo .
116:370     prokojYn tolmYm izaZe SiZYn ogYl .
116:371           *  *  *
116:372     Erdene , keCat lektYn ogYl , +AkYp okna tykaltYme jykeS
116:373  pomYZalte . ver gYC tOrSten kYnelYn , uremYS onCale . okna
116:374  jYmalne +isaj +miklaj den +vaslij +oleksej Sogat .
116:375     - mo lijYn ? +AkYp jodo .
116:376     - +Akov +pavloviC , azap ! - SoktYS +isaj +miklaj . -
116:377  pasuSto ik meNgat kodYn ogYl .
116:378     - mogaj meNge ? - YS umYlo +akYp .
116:379     - pYsman meNge ! CYla luktedenYt da jylataenYt !
116:380     - tide siten ogYl ! vuCaltYza , Cien lektam .
116:381  **203**
116:382     - pasuSko tolYn sogal<YC . +AkYp jylatYme verYm onCYSteS .
116:383     - Aku korem lopeS tulYm pYStenYt . me muYnna .
116:384     +AkYp korem velYS pisYn oSkYleS . umSa luZo koSteda , mutSo
116:385  torZan Sokta .
116:386     - kO onCYC tYSke tolYn ?
116:387     -mYj , +AkYp Sol<o - +vaslij +oleksej +AkYp poCeS oSkYlaS
116:388  ok Su , izi joCala kurZeS . - kuanYmem dene ala-mo , jydvoSt
116:389  malYde kijYSYm . volgaltaS tyNalme godYn , Con lYplandarYmYla ,
116:390  keC aNaSkem mien tolam manYn ...
116:391     - tide osal paSam ik eN ogYl YSten . CYla meNgYm CumYraS gYn ,
116:392  iktaZ viC orva lieS vet , - +isaj +miklaj poCeS YneZ kod ,
116:393  okSaklen-okSaklen lYNga .
116:394     - +AkYp Sol<o , tovat , mYj ogYl ! teve Umo ! - +vaslij +oleksej
116:395  +AkYp dene tOr oSkYlaS tYrSa . mYj YStenam manYn ik Sono , -
116:396  SyleSt-SyleSt ojla .
116:397     - kugYzaj , kyleS-okkylYm ik kukto . mYj tYjYm om titakle .
116:398  tide poAn kaSakYn paSaZe . tudo CoA, no Ske tYSke tolYn ogYl ,
116:399  kOm-gYnat tarlen kolten . palem mYj nunYn kojYSYStYm .
116:400     korem lapYS mien SuYC . meNge savora jylen pYten , Er UalgYSte
116:401  tulSol SokSYn Sylen turteS . tuloto vokten orva kYSa paldYrna .
116:402  +isaj +miklaj kYSa poCeS kaA .
116:403     - +Akov +pavloviC , kok imne dene SupSYktenYt , - jykSO Sokta .
116:404  a jol kYSa Sot uke , teNgeCe CYla nurYm toSken pYtarYme .
116:405     - ajda tol , kYSam onCen , nimo SotYm ot mu .
116:406     tul vokteke CumYrgat . +AkYp papirosYm lukteS .
116:407     kok keCe paSa YStYme AraS jomo . - kugun Sylalta +AkYp .
116:408  - tevYs klass kredalmaSet kuSeC tyNaleS . SakSe tySka !
116:409     - Ynde mom YStYman ? adak toSto semYnak kodeS ? - +vaslij
116:410  +oleksej SortSaS gaj lijYn .
116:411     +AkYp jykYm ok pu , umSaSte ulSo papirosYn pureS kok mogYrYS
116:412  koStYkta , poCe-poCe SupSYleS , miklaj den +oleksej tulSol
116:413  ymbalan kidYStYm YrYktat .
116:414     - tide paSam ErlaS koltYmo ok kyl , uES SelaS perna .
116:415  +nikolaj +isaeviC , kaZnYZlan teNgeCYse aNamak puaS tOCYza .
116:416  vaStaltYt lieS gYn , kalYk koklaSte Somak lekteS . ozaSt kuStYrak
116:417  nalYnYr , Sarnat .
116:418     - kalYkYm pogaS kyleS Caj ? uke gYn , kuze ? - jodeS +miklaj .
116:419     - pogaS kyleS .
116:420  **204**
116:421     +AkYp , titakan eNYm kuze muaS manYn , SonkedYl SinCa .
116:422  keneta uSYS SonYmaS tolYn pura .
116:423     - tYge YStena , joltaS-vlak: tYj , +oleksej kugYzaj Casamla
116:424  CaNYm kYraS tyNalat .
116:425     - CasamlanYm ? - OreS tudYZo . - sulYk ok lij , +AkYp Sol<o ?
116:426     - prol pOrt vokten keCYSe kosilA lemex dene Al muCko ot joNgaltare .
116:427  nimogaj sulYk ok lij , kok CaNge kuSked ! +nikolaj +isaeviC , tYj
116:428  +st<opanYm kYnelte , mo lijmYm umYltare . kalase : utYZdene YnZe
116:429  tumase , anarxijYm mondYZo . En tyNZO - SeklanYza , kO En poCeS
116:430  kalYk tySkaS toleS ale jOrSeS ok tol . tYge osal YStYSe eN deke
116:431  naNgajYSe SyrtO muCaSYm muYna , Sonem . davaj ZapYm ona SupS .
116:432  kalYk ale kYnelYn ogYl , tudYm ikanaSte kYneltYman . kugYzaj ,
116:433  poZar manYn it kYCkYre . umYlYSda ?
116:434     - CYla raS , +Akov +pavloviC .
116:435     - mYj taCe pasuS tolYn on kert , +kugunurYSto SelaS tyNalYt .
116:436  paSaS kajYSemla , tendan deran Sogalam .
116:437     +isaj +miklaj den +vaslij +oleksej korem pundaS jolgorno
116:438  dene AlYS kajYSt , a +AkYp pasu goC mONgYZO oSkYl<o . Sukat
116:439  YS Erte , +kreSYn AlYm CaN jyk pomYZaltarYS . UZo eN ,
116:440  malYme ver gYC tOrSten kYnelYn , jYmal vurgem denak uremYS
116:441  kurZYn lekte .
116:442     - mo jyla , kuSto ? vaS-vaS jodYStYt , jYr onCYStYt .
116:443     ikmYnAr pOr>eN tovarYm , pagorYm nalYn , ydYramaS-vlak vedra
116:444  dene ylurem velYS kurZYt .
116:445     kalYk CYlt OrYn : niguSto nimo ok jylO , a CaN ik semYnak
116:446  joNga . ves urem gYCat tolYt . CaN kYrYSe +vaslij +oleksejYm
116:447  ala-kO Sukal SuYneZe Yle , no +st<opan avYral nale .
116:448     - ida logal !
116:449     - mo lijYn , molan CaNYm kYreda ? - jodYt pOr>eN-vlak .
116:450     - azap , - +st<opan tolSo-vlakYm Seklana , jYr onCYSteS .
116:451     tYmanmeS ulo Al pogYnYS . CaN jykYm kolYn , EsogYl +oSlaNer-
116:452  vlakat tolYn SuYnYt .
116:453     CaN SYplanYS . kalYk ok Salane , uverYm palYneZe . +AkYp
116:454  tolYn Sogale . st<opan deC jYStrak jodeS :
116:455     - kO tolYn ogYl ?
116:456     - ondre +jogor En poCeS tol<o , - +st<opan umYltara .
116:457  **205**
116:458     - AkYp teNgeCYse kargaSYmaSYm SarnaltYS : molan +lavrente
116:459  pyCkYltSO aNaZYm +jogorlan puYneZe Yle ? nunYn kolaSte iktaZ-mogaj
116:460  kYldYS uke mo ? +jogor - ikmarda kresan<Yk , no +lavrenten saj
116:461  rodYZo . tudYn deke CyCkYdYn koSteS , pajrem godYm Ere pYrlA
116:462  jyYt . tYSte ala-moZo ulo .
116:463     a +lavrente ?
116:464     - onCYC okna gYC onCen kijYS , vara tudat lekte , +AkYp vujYm
116:465  udYraleS .
116:466     - da tYgaj jOn dene titakan eNYm muaS jOsO , oCYni . pervYj
116:467  logalSYm titaklaS ok lij , vinamatdYme eNYm kalYk kYzYtak kuSked
116:468  opta , nu , tYj kalYklan umYltare , a mYj kajYSYm .
116:469     +AkYp korem jolgorno dene +Sargy CoNga velYS oSkYl<o ...
116:470     keCe muCko +kreSYn Al pasuSto jyk-jyan SogYS . kaZnYZe
116:471  yCYm YStYSe eNYm vursYS , no tudYZo SkenZYm naldaraS Sonen ogYl .
116:472  kulak yCO kugu ziAnYmak YS kondo , CYlaZat Ske verYS SinCe .
116:473  kaslan pasu pustaNe .
116:474     kastene , rymbalgaS tyNalme godYm , nur jolgorno dene tolSo
116:475  +AkYpYm SeNgeCSe Cot kYCkYral<YC :
116:476     - stoj ! kidYm kyS !
116:477     savYrnen onCale : Aku korem CoNgaSte ko imneSke Soga .
116:478     - iA tySka , lydYktYSda !
116:479     - AkYp izaj , CYla tosto semYnak SelYnna . vujSijmaS puren
116:480  ogYl . - imne ymbaC volYSYZla , st<opan SYrgYZale . - taCe jydYm
116:481  tolYn onCYSt. - vaCe goc keCYSe pYCalYm onCYktYS . - tovatat ,
116:482  lyeN pYStem !
116:483     - orolaS Soneda mo ?
116:484     - kuralaS lekmeS orolaS tyNalYna . Ceret dene .
116:485     - CYn YSteda , molo semYn ok lij sol . vueS ida nal , noenam ,
116:486  SuZenam . kaem vele ...
116:487     malaS voCmYZ godYm +AkYp nur velYm pYCal jykYm kol<o . lyjYmO
116:488  jyk kydYrCO raSkaltYmYla pudeStalt kajYS , kas UZYm CYtYrYkten ,
116:489  kava muCko SarlYS . kreSYn AlYSkat tolYn savalte . CodYra jyksavYS ,
116:490  dYr-r-r vaSmutYm puYS . ylYl uremYSte +ondre +jogor ,
116:491  ala-molan oknam poCYn , jYr onCale , tunamak petYrYS .
116:492     " +st<opan poAn kaSaklan SiZtara : tolza , vuCena , - SonaltYS
116:493  +AkYp . - Ynde mlande ySanle kidYSte , lydmO ok kyl " .
116:494     ErkYn kas yZara Sula . kreSYn AlYm pYCkemYS vyrgenCYk avalta .
116:495  kavaSte sandalYk Ske sortaZYm CyktYleS .

117:1  117 **149**
117:2  ( +vasilij +sapaev )
117:3  kydYrCan jyr godYm
117:4  roman
117:5     iktat YnZe uZ manYn , +ilUS +ASnur gYC +tanaksolaS koremjol
117:6  dene tol<o .
117:7     keCYvalYm YrYSe mlande , keCe SiCmekat , ik Zap SokSeSt Syla .
117:8  talman ymbaCYn olYkYS , korem pundaSYS , SOr SoN gaj jojlYn ,
117:9  vyd par Sarla . tuSto gYna Ualge .
117:10     ilUS pamaS korem jYmaC +petruS +jYvanYn pakCaSkyZe kyzYS da
117:11  peledaS tOCYSO lomber koklaS SYlYn Sogale . SoSYm lombo uZar
117:12  sYvYnZYm ala Cien Sukta , ala uke , tunamak jolvan oS batist
117:13  SovYCYm ulo kap ymbakSe lupSaleS . sader jYmalne vYner kYrYme
117:14  kaSta ulo , ik muCaSYZe jYgYr lombo tyNYStO , vesYZe tur
117:15  ymbalne . toSkem jolgorno vokteke , uZar SarSudYS , vYnerYm
117:16  oSemdaS Saren pYStYme . " jydlan pogen
117:17  **150**
117:18  ogYt nal mo ? " - ilYS kaSta ymbake SinCe . tudo ok koj , a
117:19  SkeZe CYla uZeS . levaS ymbaC lombo deke mONgeS-on<YS
117:20  CoNeStYlSe vodovYCYraNgYm ik Zap onCen SogYS . vara toSkemYSte
117:21  yStYn SYndYme SarSudo SinCaSkYZe pernYS , jolgornYSkYZo imYm
117:22  kudaltet gYnat muat .
117:23     urem ves mogYrYSto , lombo jYmalnak dYr , marij vate-vlak kum
117:24  yS dene vYnerYm peralten koltYSt . oj oAr kastene tide jykYm
117:25  kolYStaS kO ok jOrate ! onCYC ikte tyNaleS , tuSko vese uSna , vara
117:26  kumSo: izi yS-vlak oS vYner ymbalne radamYn tavaltat , iktat ok
117:27  lugalt , vaSat ogYt tyknO , Ere ikSYrYmYn kuStat , kuStat ...
117:28     izi uS peraltme jykYm +ilYS ulo kapge Sulen kolYSt SinCa Yle -
117:29  keneta onCYlnYZak oSYn kojYn koltYS , Saren pYStYme vYner kiSkYla
117:30  nuSkaS tyNale . onCale - ydYr vYnerYm poga . " yS jyk , oCYni ,
117:31  pogaS uSeStaren . peSak laCeS lijYn . tiddeC jOnan ZapYm vuCYman
117:32  ogYl " , - +ilUS kopaZYm vaS jYgaltYS da , lombo jYmaC lektYn ,
117:33  pOrtkajYkYm kuCaS tolaSYSe pYrYs semYn ydYr deke sojYC liSeme :
117:34     - +naCi !
117:35     - oj ! - ydYrYn kidSe gYC vYner kamvozo .
117:36     - it lyd , mYj ulam . vaSke pOrtYlaS sOrenam Yle . mutem Suktenam .
117:37     - kunam tolYnat ? - naCi kuE jolva gaj kuZu yppunemZYm SeNgekYla
117:38  lupSale .
117:39     - +ilUS jomeS , SonYSYC ?
117:40     - molan tYge ojlet ?
117:41     - tol tYSke , ule gYn iktaZ eN uZeS .
117:42     - lombo jYmalne SogaS sOral ogYl .
117:43     - tol , mYj vet mariet ulam .
117:44     +naCi vYnerYm pytYraS piZe .
117:45     - OrgYZtO lijmem godYm Ere tYj uSYStem lijYnat , omeSamat
117:46  konCenat . motkoCak tYjYm uZmem SuYn ! ozaN olma gaj , kurYk sereS
117:47  kySO mOrO gaj tYj ulat , +naCi !
117:48           mOr koCde , kum ij CYtem ,
117:49           tYjYm uZde , keCat om CYte ...
117:50     ilUS YS muralte , mutSYm  gYna kalasYS .
117:51     - mYjYn tYSte nigOat uke , tYj gYna kodYnat . tYjYm uZaS
117:52  Sonenak tYSke tolYnam . Symem tYj deket
117:53  **151**
117:54  SupSYn , - +ilUS vYner kaSta ymbake puren SinCe . - tol . SiC .
117:55  it lyd : om logal , parnAm denat om tykO .
117:56     ydYr , tarvanaS toStde , verYStYZak Soga -
117:57     - kuze ileda ?
117:58     - ikSYrYmYn . keCe poCeS keCe Erta .
117:59     - aCat kolxozYS puren ?
117:60     - tudo vet mokaN pYtYSe ky gaj , vaSke tarvaten ot kert .
117:61     - naoborot , tudo uSan-Sotan ajdeme iA kaSakYS YnZe uSno !
117:62     - a tYjZe kuSto , uze ilet ?
117:63     - mYj ErYkYSte CoNeStYSe kajYk semYn ilem ! jyrat ok nOrtO ,
117:64  keCat ok YrYkte . Sonem gYn , - Sem punan ik kidSYm SuAltYS ,
117:65  - taCe tYSte ulam , Sonem gYn , - ves kidSYm lupSale , - Erla
117:66  tuSto liAm . umYlYSYC ? oS tynA kuze ila - palYme SuES .
117:67     ydYr lydO , savYrnYS .
117:68     - tYj it kurZ , - +ilUS , pisYn tarvanen , avYren Sogale . -
117:69  +naCi , tYlat verC mYj tYge koStam , tYlat verC mYj +kosti dene
117:70  kredalYnam ... iktYm mYlam kalase : tudo tYjYn jYret pOrdeS ?
117:71     - mom ojlYStat ?
117:72     - CodYra pYlYSan , nur SinCan . SumYn SinCaZ den
117:73  pYlYSYZe uke gYnat , CYla uZeS , CYla koleS .
117:74     - mom ?
117:75     - palen lij : +kosti dene koStaS tyNalat gYn . kogYn<damat ilYSYm
117:76  om kodo . tYj mYjYn ulat , bol<So nigOn ! mYjYn gYnba ! iktYlanat
117:77  om pu , nigOlan !
117:78     naCin , savYrnen , utlen kajYmYZ godYm +ilUS ESe Cot lydYktYS :
117:79     - da aCatlan kalase : kolxozYS pura gYn , tendan pOrtdat
117:80  kavaSke kyzen kaA , - iziS SogYmeke , eSarYS . - mYjYm tYj to uZ
117:81  gYnat , kaZne toSkalmetYm EskeraS tyNalam . vesYn dene kelSaS ,
117:82  motri , itat Sono ! tYj deCet mut lektYn , mYjYm kuCat gYn ,
117:83  palen lij , joltaSem-vlak ulYt , tunam nuno yCYm Suktat .
117:84     ydYr pOrtYS puren YS Su - pamaS korem jYmalne muro jyk SoktYS :
117:85           mOr koCde , kum ij CYtem ,
117:86           tYjYm uZde , keCat om CYte ...
117:87  **152**
117:88     saderYSte kysle kYl gaj latkok lukan jykSO dene izin-kugun
117:89  SySpYk SySka , tyzlanen SogYSo maj pyrtysYm mokta . tudYm lugYC
117:90  YSten , CogYra velym motkoC SuCkYn tumna magYralta .
117:91           kandaSYmSe glava
117:92                    1
117:93     " u korno " kolxoz pasum latik imne kuraleS . poCela sogalYn ,
117:94  ikanaSte latik kaSYm savYrat .
117:95     - vik ! vik ! - imn<Ylan kuralme kaS dene kaAS kYCkYrat .
117:96     - vik , manam ! jYraNZe ! - pasu muCko SergYlteS .
117:97     Sem kaS ymbalne korak den CaNa-vlak CoNeStYlYt , jYlYm ,
117:98  SukSYm kYCalYt .
117:99     - tySkan YStaSet Sket SogYltmo gaj ogYl , paSaZat uSna ,
117:100     - kuralSYZla , +ApYk ojla .
117:101     - uSnYmYZo-moZo , SinCatlan takSe Suko YStYme gaj koeS ,
117:102  a sonaltet gYn , Sagal . kolo kok ozanlYklan tYnar imne Sot mo ? -
117:103  +ekman +kori , Sym korZYn , +ApYklan vaSeSta .
117:104     - jora ESe ninYStYm utaren kertYn ulYna , - kuralSe-vlak
117:105  poZar nergen kutYrYmaSke uSnat .
117:106     imne Sagal kodmYlan kOra +omYl<kan +sepan , soSo agalan lekmeke ,
117:107  pervYj keCYnak talgYdYZYm kuralaS tunYktYneZe Yle . orlikSe kok
117:108  jola vele SogalYn , SinCaZe tul gaj jylen , nerroZSo ovargen ,
117:109  kO orlandara - tudYm jol jYmakSe temdalaS Amde lijYn .
117:110  tYge sogYltmYZ godYmak talgYde plug ymbalan iziS gYna jolZYm
117:111  pudYrten ogYl . tuddeC vara +orlikYm tYrmalaS gYna kYCkaS
117:112  tyNal<YC CYCkYdYnak tulen kudalaS tolaSYmYZlan kOra
117:113  +sepanlanak kuCYkten puYSt .
117:114  nYl imne dene tYrmalYSe-vlak kanYS godYm pundYSla ogYt SinCe ,
117:115  tamakYm SupSaS da tyrlYmat kurYktYlaS kuralSe kaSak deke tolYt .
117:116     jYlgYZ kijYSe savYrYme sOrem ymbalne Semkorak-vlakYn
117:117  CoNeStYlmYStYm onCen , +omYl<kan +sepan mutYm lukto :
117:118     - Ynde aNa ymbalne munYm ogYda mu , kajYk-SamYC ! Sket
117:119  ozanlYk godYm vele ydYmO deC ondak aNa
117:120  **153**
117:121  ymbak munYm kYSkenna , tYge urZa pYrCe tugaAk SoldYra ,
117:122  tiCmaS kOrgan lieS , manYn Sonenna .
117:123     - +sepan izaj, tYSke , palet , SurnYm ogYl , jYtYnYm ydena , -
117:124  +ApYk tOrlatYS .
117:125     - tidYZYm mYj SinCem .
117:126     - palaSYZe mYlanna ojlemYt , no kolxoznik-vlaklan jYtyn ogYl ,
117:127  kinde kyleS , +ekman +kori kidSe dene UZYm ruale . - a
117:128  tuvYr-jolaSlan tYmarte kYnem yden ulYna Yle , neznaj , mogaj vurgem
117:129  dene SoCYn ulYna , tuge koStaS vele YnZe vereSt .
117:130     - CaraS ona kod . jYtYnYm Ellan puEna da tudYn olmeS sitcYm ,
117:131  satinYm nalYna , - ApYk mo kolmYZYm ojla .
117:132     - tudlanak saj nureS ydena . ok SoC gYn , nOSmYm memnan deke
117:133  koltat yle mo ? oCYni , tergenYt .
117:134     - kantonlan planYm temaS pu , SoCeS ma , ok SoC - umbakYZe
117:135  nunYlan kerek ! - Syvale +kori .
117:136     - molan tYge ojlet ? jYtYn deC kugu parYSYm nalYna , maneS
117:137  +kosti . a tudlanZe , palet , kO ydaS temlen ? kantkom sekretar<
117:138  +sadovnikov .
117:139     - tudo Sala mutYm ok ojlo . +dimitrij +avdeeviC temlen gYn ,
117:140  ydenak onCena , - +omYl<kan +sepan jykYm puYS .
117:141     - +jora , ydena lijZe . tudYm kyraS , kYltaZYm kYraS da SaraS ,
117:142  vara , pogen nalYn , monCaS koStaS da tulaS kyleS vet . CYla
117:143  tidlan memnan eNZe sita mo ? Sagal ogYl vet ydYman , - +ekman
117:144  +kori Ske mutSo deC ok Cakne .
117:145     - kyraS da kYraSYZe ikSYve-vlakat polSen kertYt .
117:146     - neznaj ... - +kori imn<YZYm onCal koltYS - CYla kandYram
117:147  lugen pYtaren . -  edrit-kudrit , tide imne ogYl , tovatat !
117:148  - imn<Ym SyleSt-SyleSt SudaleS . - kanen Sogenat ok moSto ,
117:149  uZat , Cyla lugen pYtaren .  tide , tovat , taCe koCkYn temYn
117:150  ogYl , uZar SudYm gYna kyta , kuSto purlaS lieS - niAltenak kaA .
117:151     - Ske ozaZ gaAk , +Elekse kugYza gaAk sut , - aNa ymbak
117:152  ikvereS kanaS SiCSe-vlak +korilan vursaS polSat .
117:153     - Ceret dene imn<Ym pykSaS Sotlan ok tol , ik eNYm posnak
117:154  tide paSaS SolgalataS kyleS , tunam tudo CYla ikgaj onCaS tyNaleS .
117:155  a kYzYt kuze ? - +jorman +ApYk , sigarkYm pytYrYSYla , kidYm SaraltYS ,
117:156  **154**
117:157  tamakYmat joktarYS . kysen pundaStYZe purged onCYS - uke .
117:158  - pu-An , +sepan izaj , tYjYnYm, pytYren onCem .
117:159     omYl<kan +sepan izi meSakYm tuvYr oNZo gYC luktYn SuAltYS .
117:160     - samosadket viAn ulmaS , CYla kOrgetYm savYraleS ,
117:161  - piC kaen kokYrYmekSe , +ApYk SylYSYm pYkSe nale . - kuze
117:162  tYge YSten moStet ? araka gaAk kogarta , a !
117:163     - pakCa gYC pogen nalmeke , koSten moStaS kyleS . CYla sekretSe
117:164  koStYmaSte ...
117:165     - a kYzYt kuze ? - ApYk imne onCYmo nergen Ske ojZYm SuA . -
117:166  kaZne eN , Ceret Sumeke , SkenZYn imn<YZYm gYna Cotrak pukSaS
117:167  tolaSa , molYZYm eNYnlan Sotla . manamYs , tokat ojlenam , lymYnak
117:168  ik eNYm SogaltYman .
117:169     - mYAt mutet dene kelSem , +ApYk Sol<o . Ynde CYlaZat memnan ,
117:170  CYlaZYmat Ske imnet semYnak onCYman , - kumSat kelSYS .
117:171     - a kO SogaleS ? - nYlYmSYZe jodo .
117:172     - kuze kO ? mYjYm jodYt gYn , mYAt Sogalam , - +sepan SoktYS .
117:173     - a vot tYjYm , +sepan Sol<o , SogaltaSYZe ala lieS , ala uke -
117:174  SonaltaS kyleS .
117:175     - molan ? mom tugajym vara mYj YStenam ?
117:176     - mondenat ? nelYn CuCeS gYn , tYj adak SikSaltat vet . kuze
117:177  kurZYnat mlandYm pyCmO godYm ? tidYm jodaSYZat sOral ogYl da ...
117:178  - kori OrmO gaj lie . - AlYSte tuge ojlat .
117:179     - kO ojla - tudo nimomat ok SinCe . palYmYda SuES gYn ,
117:180  kuzeZYm-moZYm kalasenat kertam .
117:181     kanYSe-vlak uES tamakYm pyatYrYSt . a +omYl<kan +sepan kYnel
117:182  Sogale :
117:183     - tuSto te lijYda gYn , Ortda lekteS Yle . +jora , +kosti lijYn ,
117:184  kuze gYna vate-vlaklan umYltaren ogYl : " pagalYme ydYramaS-vlak !
117:185  - maneS . - molan tak aram tYnar lySkedaZe ?
117:186  molan tak aram mYlanna sYren ulYda ? " - kYne nurYm ida pyC ,
117:187  kodYza ! " nuno vargYZYt . " a molan , maneS ,  S , - tYlanda
117:188  kYne nurZo ? " - " tendam Cikten SogaltaS ! " - kYCkYrat vate-vlak .
117:189  " mYlanna , - maneS , - vYnerZe vaSke ok kyl lieS , tYlanda tide
117:190  uto paSa vele . vaSke ,- maneS , - vYner olmeS satin tuvYrYm
117:191  Ciena , a te Skanda oS kolenkor dene urgaS tyNalYda .
117:192  **155**
117:193  kolenkor tuvYr ok kelSe gYn , sarapanYm Cien SogalYda " .
117:194  a nuno Ske murYStYmak murat : " sarapanlan SYmakS ogeS kelSe ! ilet
117:195  gYnat vYnerak kyleS , kolet gYnat kum arSYn vYner deC posna ok lij " , -
117:196  manYt " u vYner dene urgYmo tuvYr-jolaS mogYrYm Surkala , a satinYm
117:197  Ciet gYn , mamYk koklaSte ulmetla CuCeS " , - umYltara +kosti . no
117:198  vet nunYlan tudYn mutSo pYrdYZYS pursam kYSkYme dene iktak ...
117:199     - tYge ojlYmYZYm tYj Skak kolYnat ?
117:200     - kuze tYlanda kalasaS ? - omYl<kan +sepan tyknYS , SoAgoremZYm
117:201  parnA dene udYrale . - tYge ojlen sonem ... no vate-vlak dene tolkYm
117:202  muat mo ? ikte vele gYn , ESe-ESe , a tySkan lijYt gYn , propal !
117:203  mogaj tuSto vesYm kolYStaS ! laCak SkeSt gYna lYm lijde tototlat .
117:204  mYj Syval<Ym da - mONgO ! surtYStem vuem aNYrtarYSe ik ydYramaS ulo ,
117:205  Sonem , sita tudat . tyrgoC sita !
117:206     - jYlmet Aklaka , niguSan ok piZ . vyd gYC mamYkan kombYla
117:207  nOrYde lektYn moStet , +sepan izaj ! - ApYk verZe gYC tarvanYS . -
117:208  jomaket sOral , da kolYStaSYZe ... SukYrakat SinCYltna .
117:209     latik imne dene poCela SogalYn , ikanaSte latik kaS savYrna ,
117:210  vara - kolo kokYt . kas marte Susko kaS jYgYre OndalaltYn vozeS .
117:211     kastene keCe , kuralSe-vlak deC SYlYn jommYZlan , oCYni ,
117:212  voZYleSat , SkeZ dene pYrlA kava tyrYmat ENYZ vyd gaj Ceverta .
117:213  kuralSe-vlak tudYm mlande pomYSYS uZatYmeSke nur ymbaC ogYt kaj .
117:214     En poCeS +petruS +jYvan +pYSYr CoNga gYC pOrtYleS . Al voktene
117:215  Sem rokan kural pYStYme nurYm onCaleSat , SymZO vurgYZAS tyNaleS ,
117:216  kokYte SeleS : ik mogYrYm - saj mlandYZYm pyCkYn nalYnYt da
117:217  peSak jOslYn CuCeS , ves mogYrYm - " jora ESe kolkozYS puren omYl ,
117:218  Umo uraten , tYnar imn<YSt dene Sudo solaS tyNalmeSkat kural-yden
117:219  ogYt sukto " manYn , SkenZYm lYplandara .
117:220     - uke , kolkoz ilanen ok Su , sadak voZdYmo puSeNgYla kavYska ,
117:221     - jykYnak peleSta .
117:222            *  *  *
117:223     kolxoz vujlatYSe +Amaev , mardeZ gaj pise +orlikYm kuSkYZYn ,
117:224  kantonYS , +kugunurYS , kudaleS .
117:225     " laC +pervYj maj keCYn ... laC miting godYm ... -
117:226  **156**
117:227  +kosti , poZar nergen SonkalYSYZla , motor SoSo pyrtysYmat , kajYk
117:228  murYmat ogeS kol . - tide taklan ogyl ... " poZar deC vara +talman
117:229  AlsovetYS sledovatel< tol<o . CYla jodYSto , vozgalYS , no kuze
117:230  tul piZYn - raS nimomat palen YS kert . pYtartYSlan AlsovetYS
117:231  +kostim yZYkten da tudlan , kolxoz vujlatYSe semYn , Cotak SokSYm
117:232  puEn koden :
117:233     - poZar , - manYn tudo , - tYlanet verC lijYn . mitingYS
117:234  kajYmYda godYm imne vytam orolaS eNYm kodYman Yle , a tYj
117:235  kolxozYSto nimogaj deZurstvYm YSten otYl . tak Sto , tYSte molo
117:236  ogYl , tYj titakan ulat , tYlanet otveCaAS perna .
117:237  a Alsovet vujlatYSYlan +Amaev nergen tiddeCat koCo mutYm kalasen :
117:238     - neuZeli kolxozYm vujlataS ilalSYrak , Sotanrak ves eNYm
117:239  muYn kertYn ogYdal ?
117:240     " kO koZarYm YSten ? ala kolxozYS purYdYmo kokla gYC iktaZ
117:241  eN ? +petruS +jYvan Ere kolxoz vaStareS ojla . ala tudo ? uke ,
117:242  uke !  ESe kO ? .." - +kosti Sonenat SotYm ok mu .
117:243     talman AlsovetYS kantkom sekretar< +dimitrij +avdeeviC
117:244  +sadovnikovat tolYn kajYS . tudo sledovatel< semYn +AmaevYm yZYkten
117:245  ogYl , SkeZat , +tanaksolaS kolxoz vujlatYSe deke tolYn CYla onCen
117:246  koSto .
117:247     - +konstantin +mixajlYC uZat , kolxoz vaStareS kuze tolaSat ?
117:248  tide , palet , mo tYgaj ? tide - klass kuCedalmaS ! klass
117:249  tuSman A CoAlYk dene , A orYSo AnlYk gaj kojYSYZ dene kolxoz
117:250  YStYme vaStareS motkoC Cot sogalYn , ilaS-kolaS manme semYn
117:251  kuCedaleS , - umYltaren kantkom sekretar< . - SeklanYza ,
117:252  ESe iktaZ-mom vesYm YSten kertYt . motkoC bditel<nYj lijza ! me ,
117:253  bol<Sevik-vlak , klass tuSman deC lydYn SinCYSaS onal . nuno Ske
117:254  memnana deC lydYt , sadlan tyrlO osalYm solYp , nigOn SinCaS pernYde ,
117:255  YSten tolaSat . ESe ik gana SiZtarem : vujdam ida sake . poZar godYm
117:256  kolxozYn mo pYten - tidlan gosudarstvo oksam tyla , molo sot denat
117:257  polSaS tyNalYna . CyCkYdYnrak kantkomYS puro , it aptYrane .
117:258     sledovatl<Yn mutSo deC vara +kosti nimom YStaS OrYn Yle ,
117:259  +dmitrij +avdeeviC gYna , marij manmYla , ConYm puEn koden .
117:260     kudaleS kYzYt tudo kantonYS kugu somYl dene nimo SotYm ok
117:261  mu gYn pura +dmitrij +avdeeviC deke .
117:262  **157**
117:263     kYzYt - SoSo aga paSa , kaZne keCe Sortn<O gaj Serge . aram
117:264  ogYl kalYk ojla : ik SoSo keCe idalYkYm pukSa . pisYn kural-ydaS
117:265  kyleS . a imne Sagal . ok site .
117:266     kugunurYSto +Amaev En ondak kolxoz uSem kontorYS purYS .
117:267     - vujlatYSYZe uke mo ? - salamlaltmeke , jodo .
117:268     - komandirovkYS kaen , - vaSeStYS SerSot paNgam murYktYlSo
117:269  viCkYZ kuZu kap-kYlan marij . - molan kyleS Yle ?
117:270     - imne mYlanna kyleS . kYzYtak . teve tYge , - +kosti parnAZ
117:271  dene SyjZYm jYgalten onCYktYS . - uke gYn , kolxozna Salana .
117:272     - ogeS Salane . teve traktorYm koltena , - nereSYZe SinCalYkYm
117:273  kuSkYZYktYSo sade marij SerSotYm Sykale .
117:274     - taraktor tolmeS vuet CalemeS .
117:275     - joNYlYS ojlet , +Amaev . sovet vlast< ok ondale . tenij
117:276  ogYl gYn , ves ijYn koltena , - SinCalYkSYm A kidYSkYZe kuCa , A ystel
117:277  ymbake pYSta .
117:278     - no kYzYt SoSo agaZYm mo dene kural-ydYman ?
117:279     - me tYSte nimat ona pale , Sonet ? poZar nergen CYla dokumentet
117:280  teve tYSte , - ystelYm purgedaS tyNale .
117:281     " molan ESeat bankYS kolten ogYtYl ? " - kostin SonYmYZYm
117:282  pujto tudo palYS .
117:283     - it ojgYro , oksam Sagal ogYl nalYda .
117:284     - oksa dene kuralaSYZe ok lij vet .
117:285     - oksat lijZe - imn<Ym uZalYSe lekteS . teve iktaZ CYgan kaSak
117:286  tolYn suYt , Ynde tele ogYl , - SinCalYkSYm ystel ymbaC nalYn ,
117:287  pOrdYktYlaS tyNale . - nunYn deCYn SuldYnrak nalYn kertat .
117:288     " CYgan tolmYm vuCen SinCet gYn , kural-ydYde kodat . polSYmo
117:289  olmeS , tide keremet mYjYm igYlteS vele . tudYn dene sadak SotYm
117:290  muaS ok lij " , - +kosti pYrdYZ vokten keCYSe telefonYm pytYrale :
117:291     - allo ! allo ! poCta ! kantkomYm jodam . da , +dmitrij
117:292  +avdeeviCYm ...
117:293     - sluSaj , - SerSot paNgam murYktYlSo marijYn kojYSYZo keneta
117:294  vaStalte , - poZar nergen dokumentYm Erlak bankYS koltena .
117:295  molan Erla ? taCak ! ne bespokojsA , - sajYn koAS tYrSa .
117:296     +kosti kantkom sekretar<lan , lydde-voZYlde , Cyla
117:297  **158**
117:298  radamlen puYS , nimomat YS SYlte . +dmitrij +avdeeviC +AmaevYm SkeZ
117:299  deke yZO .
117:300     kugunurYS tolmYZo aram YS lij : " u korno " kolxozlan kantonYso
117:301  uCreZdenijla gYC nYl-viC imn<Ym SoSo aga ErtYmeS koltaS sorYSt .
117:302     varaZYm bol<nicYS puren lekte . tuStat saj uverYm nale :
117:303     - ErgYm keC iziSak kolxoz ilYSYm uZmem SuES , - ojlen tOrlanaS
117:304  tyNalSe avaZe . - paSatYm sajYn voraNdare . adak SkendYm perege .
117:305  mYj vet jyd-keCe tYjYm Sonem .
117:306     - avij , mYj Ynde pasu pokSelne Sket koStSo kytyCO rveze omYl ,
117:307  it ojgYro . tySkan ulYna , - +kosti avaZYm lYplandaren . - tYj
117:308  Ske vaSkerak parem . CYla saj lieS .
117:309     Amaev mONgYZO CoNeSten kyzYSO turij gaj nOltaltSe kumYlYn
117:310  pOrtYleS . ulo Con kuanen jYrvaS onCa , jYrvaS kolYSteS . mogaj
117:311  saj SoSo keCYn pasuSto ! jYrYm-jYr : mur ymbalnat , CaSkerYStat ,
117:312  +talman ENer ymbalnat - kojYn-kojdYmYn muro jyk Sokta . kajYk ogYl ,
117:313  ilYS tuge mura ! u ilYS !
117:314     "imne vytalanat oksam puat . Amde pYrnAm nalmeSke , Sken ruaS gYn ,
117:315  u vyta moS logaleS ? - Amaev imne ymbalne tyrlYmat uSYZ dene
117:316  viskala , onCYkYlYk ilYSYm Sonkala . - CodYrak SukYrak  AmdYlaS
117:317  gYn ludmo pOrtYmat , joCa Asl<Ymat CoNaS lieS ... "
117:318     takSe SkalanZat monCa gaj surtSo olmeS u pOrtYm YStaS kyleS Yle ,
117:319  no kYzYt tudo SkeZ nergen ok Sono .
117:320    "kolxozYS SukYrak ozanlYkYm , ulo AlYm purtaS kyleS , tunam
117:321  CYlaZYmat YSten kertYna . kumda pasyS traktor toleS . maSnia paSam
117:322  kuStYlemda . kolxoznik-vlakYn kindYSt klat tiC lieS , ulan ilaS
117:323  tyNalYt . jolYStYSt kYzYtse semYn jYdal ogYl , a kem ale kata ,
117:324  ymbalnYSt vYner ogYl a satin ale sukna vurgem lieS . surtYSt kok-kum
117:325  oknan ogYl , a kud oknan , volgYdo da joNgYdo lieS . yremYSte , Al
117:326  pokSelne , kugu klub . radio den muzYka joNga . stolovYjYmat YStat
117:327  Yle . kastene kerosin lampe ogYl , a +il<iCYn tulZo CyktalteS .
117:328  tunam poSkudYZo-vlak YlYZYt Yke . ule , kolxoz ok pYte ! me seNena .
117:329  mYlanna gosudarstvo , uZat , kYzYtat kuze Cot polSa , mYnAr oksam pua ! "
117:330  **159**
117:331     +kostim iziZ godYm ikana avaZe oksam araS +Elekse kugYza deke
117:332  kolten : " kaj , - manYn , SinCal nalaS vitle kok Yr vele kyleS .
117:333  tudYn ulo , memnan semYn kysenYStYZe mardeZ ok SySkO . ala pua " .
117:334     kosti oksa jodaS poAn kugYza dek kajYS , tudYZo kum latSYmYraS
117:335  tojYm kuCYktYSat , SydYS :
117:336     - Erla levedYS ymbaC lumYm kuaS tol . ESe pum jYgaS , SelYStaS ,
117:337  numalaS polSet . tide puYmo oksaZYm vol<Yk kytYmetlan Sotlena , - mane .
117:338     oksamat pOrtYltaS logalYn , ESe ymbaCYnZe paSam YStYkten .
117:339     - sita , nultenYt tide marte . Ynde me kul ona ul ! - jykYnak
117:340  Amaev peleSta.
117:341     tYge Sonkalen , +epi kyvar dekat tolYn Suo .
117:342     +epi - +Elekse kugYzanak toSto vatYZ deC kodSo ErgYZe ulmaS .
117:343  graZdan sar ZapYSte  SYlYn ,  +pYSYr CodYraSte ilen , dezertir lijYn .
117:344  tudo ijYn  kysotYSto kugu tiSte kumaltYSYm YStenYt ds tuSko sokta
117:345  koCkaS SYlYn koStSo +epiat mien , manYt . dezertirYn kysotYSto ulmYZ
117:346  nergen uver milicijYS puren . UvatYlde , tYSak avYrenYt da kuCenYt .
117:347     +epi SinCavyd jOre tunam tYge muren koden , manYt :
117:348           " kuSto-kuSto ? " - jodYda gYn ,
117:349           pYSYr CodYra pokSelne .
117:350           - mom toNedYn malYSYC ?
117:351           - mOdO vyjYm toNed malYSYm .
117:352           - mo dene SyrgetYm muSkYC ?
117:353           - Er lups dene muSkYm .
117:354           - mo dene SyrgetYm yStYC ?
117:355           - vaStar lYStaS dene yStYm .
117:356           " mo dene mONgO tolat ? " - man<YC .
117:357           Sem agYtan SiZtarYme dene .
117:358     - pYCalet kuSto ? - milicioner jodYn .
117:359     - kyvar jYmak SYltenam , - SojYStYn +epi .
117:360     kyvar deke tolYn Sumeke , kelge korem jYmak tOrSten utlYneZe
117:361     ulmaS . kurZmYZ godYm milicionerYn pulAZe tudYm vereSYZak pYSten ...
117:362     tiddeC vara koremZat , kyvarZat +epin lymZYm numaleS .
117:363     " +epi korem ... +epi kyvar ... vaStaltaS kyleS , ves semYn lijZe " , -
117:364  Sona kornYeN .
117:365     - fu ! - +kosti kugun Sylalta , korem lakYSte kuSkYn SogalSe
117:366  kiAk SudYS SyvaleS . - mo tYgaj ? Ere poAn tukYm gYna uSYSto paCemYSla
117:367  pOrdeS , -
117:368  **160**
117:369  kyvar ErtYmeke , talgYdYZYm SOrmYCkYl muCaS dene lupSal kolta .
117:370     tide ZapYSte korem jYmaC , pyCmO jYtYran pYCalYm kuCen ,
117:371  kugornYS eN lekte , imne ymbalne kudalSe  +kosti ymbak viktYS .
117:372  lyjYmO jyk pYlYS Coram kuCkedSaSla SergYlt kajYS ...
117:373                             2
117:374     Sukerte oZno +pYSYr CodYra +tanaksola tyrYStak ulmaS .
117:375  kYzYt Al muCaSte ik-kok puSeNge Soga , verYn-verYn pasu
117:376  pokSelnat Sket pynCYm ale koZYm uZaS lieS .
117:377     poAn den jorlo koklase tOrsYr ilYS deC lydYn koraNSYla ,
117:378  PYSYr CodYrat kurYm gYC kurYm marte kojYnak Al deC umbake
117:379  torlen .
117:380     tYSte Ynde +ilUS SYlYn koSteS . UZo vere SYgYr puSeNge
117:381  kokla gYC keCYjolZat mlandYS volen ok Su , ukS loNgaSak
117:382  piZYn kodeS . tYgaj verYSte mlande ymbalnat Sudo olmeS
117:383  regenCe gYna kuSkeS , puSeNge tyNat mokaNeS , Cal pondaSYm saka .
117:384     tYgaj ulak SYgYr ver +osmanovYm Ske pomYSeSYZe SYlten ,
117:385  aSna , eN SinCa deC arala .
117:386     pYSYr - kugu CodYra .kuSto jomYn koSteS tuddeke tolSaS
117:387  ik eN ? molan ESeat uke ? ala koleS manYn , +ilYS muralta :
117:388           " kuSto-kuSto ? jodYda gYn ,
117:389           pYSYr CodYra pokSelne ...
117:390     tide - +epi izaZYn murYZo , semZat toSto godsak .
117:391  " mYlamat izamYn kornYZYmak toSkaS pyren ulmaS " , - muren
117:392  CarnYmek , kok gana poCela SySkaltYme jykYm koleS . ilUSat ,
117:393  kok parnAZYm jYlme jYmake CYken , tudYn semYnak vaSmutYm puYS .
117:394     joltaSYZYm vaSliAS CodYra tyrYS liSemmYZ godYm ondak kugu
117:395  puSeNge SeNger SYlYn Sogale da tolSo eNYm vuj gYC tyNalYn
117:396  jolYS SumeS ik Zap SYmlen onCYS . EskerYde ok lij , vet kYzYt
117:397  tudo AnlYk gaj koSteS , sadlan rYvYZ gaj CoA , pire gaj pise ,
117:398  maska gaj patYr lijman .
117:399     - mYj tYjYm SaNgYsek vuCem , - kakSi kuZu kapkYlan eNlan
117:400  +ilUS kidSYm SuAltYS .
117:401     tide tolSo eNZe - kantonYSto , kolxoz uSemYSte , paSam YStYSe
117:402  +aziev +andrej +nikolaeviC .
117:403  **161**
117:404     SYgYr CaSker goC +osmanov Ske unaZYm Ualge UZan , SyjSO lYStaSan
117:405  da koCkaS jOrdYmO poNgo puSan kelge koremYS voltYS .
117:406     - tetla umbak ona kaj , - +aziev brauningYm pYStYme kysenYSkYZe
117:407  kidYm uES SuraltYS .
117:408     - molan ? molYSt tuSto vuCat .
117:409     - mYnArYn ulYda ?
117:410     - kumYtYn .
117:411     - Sagal . peS Sagal .
117:412     - muYna ESe . nunYn dene palYmYm YStYnem Yle .
117:413     - mYj tYjYm SinCem , tYj - mYjYm . sita tidat .
117:414  uto SinCa , uto pYlYS , uto umSa mYlanem ok kyl .
117:415  tidYm tYj Ere Sarne . Ynde YStYSaS paSa nergen . mYj iktaZ kok arnA om
117:416  lij , komandirovkYS kaem . mom YStaS tyNalYda tide ZapYSte ?
117:417  pYtaraS kyleS pervYAk aktivist kaSakYm . kO kolxozYm YSten , tudYm
117:418  korno ymbaC koraNdYman , - +aziev , kidYm kysenZe gYC luktYn ,
117:419  lupSal-tyen , umYltaraS tyNale . -CYlaStYm pYtarYman . puStaS
117:420  kyleS - puSt , tul dene pYtaraS kyleS - jylalte . nimom , nigOm
117:421  ida Camane !
117:422     - memnan nuno Camanen ogYtYl , meat ona Camane ! - ilUS pyjZYm
117:423  SodYr-p purl<o .
117:424     - ikmanaS , kO kidYS logaleS , iktYmat tak ida kolto .
117:425     - tidYZYm mom ojlaS ! ..
117:426     - kok arnA gYC ruSarnAn . osmanov , tYj denet tide vereSak
117:427  uES vaSlijYna . mogaj paSa YStYmYdam CYla mYlanem kalaset .
117:428  ymYlYSYC ?
117:429     - pon<Yl .
117:430     - vot tYge . kolxoz sadak pYta . kalYk tYge SYgYremdYmYm ok CYte
117:431  vaStareS SogaleS . memnan eN-vlak ulo El muCko ulYt , kalYkYm
117:432  kYneltaS AmdYlat . peS palYnet gYn , samYj rydO partijYStat
117:433  ikgajlYk uke . a ves EllaSte gYn , pudYranCYk tarvanYmYn
117:434  vele vuCat . SuES tudo Zap, vaSke SuES . meat Ara SinCYSaS , malen
117:435  kijYSaS onal . kolxozYn Syl<O ozYmZYm uZYn ulYda ?

118:1  118 **77**
118:2  ( +arsij +volkov )
118:3  kaCe-vlak
118:4  povest<
118:5  ojlYmaS
118:6                   SYmSe glava
118:7     memnan AlYS tolSo varC ydYr motor vele ogYl , paSalanat motkoC
118:8  tale ulmaS . +lUdmila Cerle-vlakYm EmlYme verYSte vuCen ok SinCe :
118:9  izi CemodanYSkYZe EmlYme arverYm opta da Er yZara denak brigadYlaSke
118:10  kaA , keCe muCko iktaZ kok-kum AlYS SuES .
118:11     Cerle-vlak deke koStmo dene pYrlA vraZ edYr kolxoznik-vlakYn
118:12  surtYStYm , paSa YStYme verYStYm SYmlen savYrnYS , konnYj dvor
118:13  den ferma-vlakYm tergen lekte , vara kolxozYSto tazalYk aralYme paSam
118:14  **78**
118:15  viANden koltYmo nergen jodYSYm pravlenijYSte kaNaSaS SYndYS .
118:16     zasedanijYm kugarnAn kastene pogYSt .
118:17     vraC ydYrYn dokladSe lieS manmYm kolYn , pravlenij pOrtYS
118:18  brigadYla gYC aktiv gYna ogYl a molo kolxoznik-vlakat pogYnaS tYNal<YC .
118:19  utlarakSe - memnan Al gYC . teve SoNgo +vYl<Ymon den kuvaZat
118:20  umSaSkYSt kugu CYlYmYm purlYn nuSkYn tol<YC . voobHe , memnan
118:21  AlYSte SoNgo-vlak pogYnYmaSlaSke koStaS peS jOratat . teve kYzYtat
118:22  iktaZ SYm pondaS koNga vokten SinCYlteS . nunYn koklaSte +vOdYr
118:23  +jYvanat koeS .
118:24     uremYSte garmon< jyk - rveze , ydYr-vlak tySkan muren tolYt .
118:25     memnan AlYSte sCetovod +maksi En tale garmonistlan SotlalteS .
118:26  tudo kuSto gYn , tuSto - Ere ydYr , rveze-vlak ! maksi Ske jYrZe
118:27  molodeZ<Ym CumYren moSta ! sadlan tudYm Ertak komsorglan sajlat .
118:28     pravlenij okna jYmalne kuStYmo muro sem SregYltaS tyNale .
118:29  maksi u dvuxrAdkYZ dene ydYr , kaCe-vlakYm veselitlYkta .
118:30           ydYr-SamYC , kaCe-SamYC ,
118:31           veselan me ilena .
118:32           SoCmo AlYm tyzataS
118:33           peledYS gaj kuSkYna .
118:34     kuStYmo sem lYkYn-lukYn ENer vydla jorgYkta . rveze , ydYr-vlak ,
118:35  ludYS murYm muren , kombYla ijYn kaAt , vara ryZge tavalten koltat .
118:36     molgunam peS kuZun roStkat Yle . taCe pogYnYmaSlan kOra iziSak
118:37  kuStalten nal<YC da pOrtYSkO purYSt .
118:38     eN-vlak pogYnat da pogYnat .
118:39     zasedanijYm molgYnamse semYn predsedatel<Yn kabinetYStYZe ogYl , a
118:40  buxgalter-vlakYn SinCYme kugu pOlemeS ErtaraS lijme gYnat , ver
118:41  CYlalan sitYSaSlYk ogYl . sadlan kO kuSko moSta , tuSan verYm ajlaS
118:42  tyNale : kO ornaS , kO omsa londemYS , a UZYSt oSYn muSkYn SYndYme
118:43  kyvar ymbakak uzbekla jolYm tYrtYkten SinCaS vaNat .
118:44     mYj brigadir semYn ystel deran verlanYSYm . vraC ydYr ystel
118:45  koklaSte , predsedatel< pelen , kagaz-vlakYm onCYSt SinCa . ves
118:46  velne - agronom +matveev . +lUdmilan CurijZe taCe ala-mo
118:47  SupSYlaltmYla koeS . ydYr
118:48  **79**
118:49  turgYZlana dokan . mYskara ogYl - tYnar kalYk tudYm kolYStaS pogYnen .
118:50  mYj , +lUdmilan kumYlZYm noltaS manYn , ymbakYZe veselan onCalaS
118:51  tYrSem . koklan tudat mYjYm onCaleS . SinCana vaSlijme godYm mYj
118:52  tudlan it Or manSYla kumaltem . vraC ydYr Cevergen kaA da SinCaZYm
118:53  ylYkO YSta .
118:54     ystelYn ves muCaStYZe +timoSka SinCYlteS . ymbalnYZe kyren Seviot
118:55  dene urgYktYmo u kostUm . SyjYSkYZO galstuk olmeS olaCa porsYn SarfYm
118:56  pytYren SYnden . upSO kostUmZo gaAk kyren , tul volgYdYSto motkoC
118:57  jYlgYZeS : yjYm Syren ala-mo . CyCkYdYnak , kysenZe gYC oS nosovikYm
118:58  luktYn , saNgaZYm yStYlaleS . vraC ydYr onCYlno peS kul<turnYj eNla
118:59  kojYn SinCaS tOCa . " Ej , ajdeme , - SonaltYSYm , - tepteret uke
118:60  gYn , keC-mYnAr kul<turnYj eNla koj , sadYgak leteSka vele ulat ! "
118:61     +semYnem +timoSkam voStYl SinCYltmem godYm purla SyrgYvYlYSemlan
118:62  SokSYn-SokSYn CuCaS tyNale : ala-kO OrdYZ gYC mYjYm tura onCen SinCa .
118:63  mYj kudYveCe okna velke onCal<Ym : ojganYSe kok kugu jYrgeSke
118:64  SinCam vaSlijYm - +orina ! sodor tupYn< savYrnYSYm . mYjYm onCen
118:65  SinCYlteS , toZo verYmat muYn ! memnan kelSen ilYmYna nergen AlYSte
118:66  Ynde peSYZak ojlYmo gYC ok Sokto ! avam dene strogYn kutYrYmem
118:67  AraS kaen ogYl , +orinam SeSke manYn koStmYZYm Ynde Carnen .
118:68     +orinan onCen SinCYltmYZYm vraC ydYr uZYn ogYl gYn , jOra ...
118:69  uke , koeS , +lUdmila memnan velYS ok onCo , a kolxoznik-vlak
118:70  dene peS mutlana .
118:71     memnan-vlak u eNlan tyrlO jodYSYm puEdaS putYrak jOratat .
118:72  rajon gYC instruktor ale ola gYC iktaZmogaj upolnomoCennYj tolYn
118:73  lekteS gYn , CYte vele ! SoNgYrak-vlak tudYm sadYgak iktaZ-kuSan
118:74  da avYren Suktat . tolSo eN ymbake jodYS-vlak pursala velaS tyNalYt :
118:75  ElYStYna mo YStalteS , ves kugYZanYSte kuze ilat , nauka den
118:76  texnikYSte mogaj u uver ulo - CYlaZYmat jodYSt pYtarat . UZo
118:77  tolSo kuStYlgYrak jodYSlan vaSmutYm pua da vara kidSYm ryzaS
118:78  tyNaleS : " CYla palaSlan mYj , maneS , telegrafnYj agentsvo
118:79  omYl , mYj ulYZat SoldYra tykan vol<Yk dene sluCnoj kampanijYm
118:80  ErtaraS gYna tolYnam ! " no memnan-vlak deC tYge manmet dene
118:81  utlen kertam , Sonet ? uke ! sadYgak kutYrYktat . ojlaSet Altak
118:82  nimat uke gYn , avtobiografietYm da kalaskalen puaS jodYt .
118:83  **80**
118:84     vraC ydYrat tide pulamYr deC YS utlo . SoNgo-vlak tudlanat
118:85  ikmYnAr jodYSYm puEn SuktYSt .
118:86     +lUdmila +amerikYSte ilYSe negr-vlak nergen da +kubYSto u
118:87  kugu industrijYm YStYme nergen kyCYkYn umYltarYS .
118:88     vara +vOdYr +jYvan onCYko lekte .
118:89     - kalasYza , - maneS , - pelSYr joltaS , mYnAr ij gYC ajdeme
118:90  SydYrYSkO CoNeStYlaS tyNaleS ?
118:91     CYlanat Su-u-u voStYl koltYSt .
118:92     +vOdYr +jYvan tidYn nergen Ynde pervYj gana ogYl jodeS . memnan
118:93  AlYS kO ok tol , CYlalanat ik jodYSYmak pua . tudlan iskusstvennYj
118:94  sputnik den kosmiCeskij korabl<-vlak nergen YStYme lekcij godYm
118:95  planet gYC planetYS CoNeStaS lijme nergen sajYnak umYltarenYt ulneZe .
118:96  no uke , SoNgYm nimo denat Caren ot kert kaZne vaSlijme u eN deC
118:97  tidYn nergen jodYnak jodeS . +lUdmilalanat tide jodYSYZYmak puYS .
118:98     kolxoznik-vlak tudYm pySkYlYt .
118:99     - +jYvan kugYzaj , - manYt , - molan tYlanet SydYrYS CoNeStYlmYZe
118:100  kyleS ? tYj tuSkat peCke dene vydYm SupSYktYnet ogYl ?
118:101     SoNgo mYskaralan ok sYre , eN SinCaSke turan gYna onCa .
118:102     - mom oNYreSleda ? mYj vet tendan verCYnak tYrSem !
118:103     - memnan verC ?
118:104     - SydYrYS CoNeStYlaS tyNalYt gYn , teak , iA tySka , kuZu
118:105  ymYran lijYda !
118:106     - kuze kuZu ymYran ? - voStYlmo jyk ik Zaplan SYplanYS .
118:107     - tugak ! - maneS +vOdYr +jYvan . - SydYrYS CoNeSten kertSe
118:108  maSinam YSten Suktat gYn , ajdemYn ilYSYZYm kuZemdaSat iktaZ-mogaj
118:109  da joNYm Sonen muYt . molanZe - SydYrYSkO mien SuaSlan ik-kok
118:110  keCe ogYl , a SydO idalYk CoNeStaS kyleS , manYt . vot mo ! 50-60
118:111  ijYm ilYmet dene tYgaj toraSke mien Suam , Sonet ? ot Su , nebos< !
118:112  pel korneSak kavYsket . sadlan ajdemYn ymYrZYm kuZemdaSlan tyrlO
118:113  jOnYm kYCalaS piZYt . tide poro paSalan nimomat CamanaS ogYt
118:114  tyNal , CYla oksam pYStat , no ajdemYm kuZu ymYranYm YStatak .
118:115  jOnYm Sonen muYt , nebos< ! raketa manmetYm CoNen moStat gYn ,
118:116  eNYn ilYSYZYmat kuZemdat . ajdeme 200 ijYm ilaS tyNaleS .
118:117     vydYm SupSYktYSo kugYza , man uZat , mo nergen
118:118  **81**
118:119  Sonkala ulmaS . taCe CYla poCYn puYS . tudYn ojlYmaStYZe ala-mo
118:120  CYnZat ulmYla CuCeS . SoNgYn tYgaj volgYdo SonYmaSYZYm kolmeke ,
118:121  tudYm kojdaraS vaNen SinCYSe-vlak tunamak jYmYSt . ik kuva gYna
118:122  YS CYte .
118:123     - ex , SoNgo leteSka ! kok SydO ijYmak ilYneZYs ! YStale .
118:124     - a molan ilaS ogYl ! oS tynASte tyZem ijYm ilaSat ajdeme ok
118:125  kul<Ym ! teve kommunizm manmet lijYn SuZo-An ! - maneS +vOdYr +jYvan .
118:126     vraC ydYr SoNgYlan kosmosYS CoNeStYme nergen umYltaraS tYNale .
118:127     tudlan memnan rveze-vlakat polSat . aram ogYl lekcijYm kolYStYnYt .
118:128     - it ojgYro , - manYt , - kugYzaj ! mlande jYr kosmiCeskij
118:129  korabl<Ym koltenna , tYlzYSkat vYmpelYm namien Sukten ulYna ,
118:130  vaSke SydYrYSkat CoNeStYlaS tyNalYna ! memnan ElYn vijZe CYlalan
118:131  sita .  ajdemat kuZu ymYran lieS !
118:132     vraC ydYr deC kuSeC ulmYZ nergen , mogaj olaSte tunemmYZ nergen
118:133  jodYC .
118:134     +lUdmila SkeZe +zvenigovo vel . vraClan +ozaN olase medicinskij
118:135  institutYSto tunemYn .
118:136     mYjYn SinCamlan keneta koNga vokten SinCYltSe +vYl<Ymon kugYza
118:137  logale . SoNgo sur pondaSYZYm peSak CYvYStYleS . a SinCaZe tuge
118:138  jyla , pujto pYrYs kolAm uZYn .
118:139     " vYl<Ymon vele jodYSYm puEdYlaS YnZe tyNal Yle , - Sonem ,
118:140  - vara paSa lieS ! tudo eN dene laStke kutYren ok moSto  Ertak
118:141  pySkYl puaS vele vaNa . keC rajon gYC , kec ola gYC tolSo lijZe -
118:142  tudlan sadiktak . tudo nigO deCat OrYn , voZYl ok Sogo , keC-mogaj
118:143  naCal<nikYmat nySkO sorla dene SulmYlak pyCkeS " .
118:144     onCo : SogaleSak vet , Sajtan kugYza . CYnak ! +vYl<Ymon
118:145  kugYza , SYp lijmYm vuCen SuktYdeak , verZe gYC kYnel Sogale .
118:146     - mYjYnat ik jodYS ulo , - tyNale tudo , kidSe dene tugak
118:147  tovaNaltSe sur pondaSYZYm CyvYStYleS . a CoA SinCaStYZe uZargYn-
118:148  kandYn kojSo tul CyCka .
118:149     tide ganalan +vYl<Ymon mom Sonen luktYn gYn ? CYlanat SYp lijYC .
118:150     - palYme SuES , pelSYr joltaS , - tyNale +vYl<Ymon . - te ola
118:151  gYC memnan deke Ske kumYlYn tolYn ulYda ale tendam prikaz dene koltenYt ?
118:152     - Ske kumYlem dene , - vaSeStYS +lUdmila .
118:153  **82**
118:154     - CYnZe denak AlYSte paSam YStYmYda SuYn ale ik Zaplan vele ? -
118:155     +vYl<Ymon kugYza ok Carne .
118:156     CYla vel gYCat +vil<Ymon ymbake kYCkYraS tyNal<YC .
118:157     - mom , - manYt , - ydYr en deke piZYnat !
118:158     - namYsetSe ulo , uke ? !
118:159     - tak pYStkojYn SogYlteS vet !
118:160     agronom +matveev kYnel Sogale . tudo kolxozYSto partijnYj
118:161  organizacijYn sekretar<Ze .
118:162     - joltaS -vlak ! +lUdmila +ivanovnan tolmYZ nergen mYj tYlanda
118:163  raSemdem , - mane +matveev . - kolxozYSto EmlYme verYm poCmo SotYSto
118:164  me +egor +panteleiC dene rajonYS mien ulYna Yle . paleda : tenijlan
118:165  memnan deke akuSerkYm gYna koltYneSt Yle . +lUdmila +ivanovnam
118:166  rajcentrYSte paSam YStaS kodaS tOCenYt . no tudo , memnan dene
118:167  EmlYme ver poCmYm kolYn , vigak kolxozYSkYna koltaS jodaS tyNale .
118:168  +lUdmila +ivanovna AlYS  paSam YStaS Ske kumYlZo dene tolYn !
118:169     - peS jOra , peS jora , ydYrem , kresan<Yk eN deC tupYn< ot
118:170  savYrne . a UZo vet olaSke kaA da SoCmo AlZYmat monda ! - +vYl<Ymon
118:171  kuva vraC ydYrYm mokta .
118:172     - kuvaj , agronomlan ojlaSYZe ida meSae ! - manYt .
118:173     +vYl<Ymon kuva SYp lijme olmeS YlYZ gYna kajYS .
118:174     - a mo ? CYn ogYl mo ? UZYm AlYSke peSak kondet ! teve Ske
118:175  unYkamak olaSte kugu SkolYm tunem pYtaren da kolxozYS nerZYm
118:176  onCYktaSat lydeS ! Ske aCa-avaZYmat monden ! koCaZ-kuvaZ dekat unala
118:177  tolYn ok kaj . vara tide ikSYve mo ?
118:178     vYl<Ymon kuvam pYkSe lYplandarYSt .
118:179     - ESe jodYSda ulo ? - +matveev +vYl<Ymon kugYza velYS savYrnYS .
118:180     - tura ojlYmemlan neleS ida nal , pelSYr joltaS ! - ErkYn
118:181  peleStYS +vYl<Ymon kugYza da verYSkYZe yNYSYn SinCe .
118:182     pervYj gana SoNgYn CurijZe voZYlmo dene CevergYS .
118:183     - tyNalYna , joltaS-vlak ? - +egor +panteleiC karandaS dene
118:184  grafinYm CiN-CiN-Cin peraltYS .
118:185     - mom tyNalat ? zasedanij SaNgYsek kaA ! - vostYlalYn vaSeSta
118:186  +matveev . - +ivan +fedoroviC tyNal puEn !
118:187     - tudo kerteS !
118:188  **83**
118:189     - nu mo ? tyNalYn gYn , tyNalYn lijZe . mo nergen kutYtYSaSYm
118:190  CYlanat paleda : me taCe tazalYk aralYme paSam viANden koltYmo nergen
118:191  kaNaSen nalSaS ulYna . + ivan +fedoroviCYn manmYla , kuzerak ajdemYm
118:192  kuZu ymYranYm YStaS ?
118:193     - pravil<ne ! - YStale veselaNSe +vOdYr +jYvan .
118:194     - mut memnan pagalYme vraCna +lUdmila +ivnovna +smirnova joltaSlan
118:195  pualteS .
118:196     vozYmo kagaz-vlakSYm iktYS CumYralYn , +lUdmila Sogale .
118:197     pOlemYSte tugaj SYp lie , uremYSte vodovYCYraNgYn CoNeSten kajYmat
118:198  Sokta .
118:199     +lUdmila , kagazYSkYZe onCalYn , CYtYrnaltSe jyk dene ErkYn tyNale .
118:200     - joltaS-vlak , partij den pravitel<stvYn tYrSYmYStlan kOra kolxoz
118:201  AlYn ilYSYZe ij gYn ijYS saemYn toleS . tidYm te Skendan artel<Yn
118:202  paSaZ gYCak sajYn uZYda . kolxozYStYda maSina park , ferma-vlak
118:203  eSaraltYnYt . tenij EmlYme verYm poCmo . ikmanaS , ozanlYkda kojYn
118:204  kySkO nOltalteS . te kinde lektYS denat , vol<Yk onCYmo paSa denat
118:205  izi ogYl seNYmaSYS SuYn ulYda . artel<Ym ozanlYkSe nOltalaltme dene
118:206  kolxoznikYn ilYSYZat keCYn ulaN toleS .
118:207     - ojlaS uke , jYtYra kindYm koCkYna ! - kalYk kokla gYC +Sor
118:208  +mikalYn jykSO SoktYS .
118:209     - kuze jYtYra kindYm ? - vraC ydYr YS umYlo .
118:210     - oZno , ukean Zap godYm , kinde ruaSYS pareNgYm da mon< optena Yle ,
118:211  a kYzYt jYtYra loZaS denak kindYm pYStena ! - umYltarYS +mikalYn
118:212  vatYZe +serepinA .
118:213     - tide peS saj ! maneS +lUdmila , jykSO kojYn peNgYdemeS . Ynde
118:214  kagazYSkYZat onCYmYm CarnYS . - kolxoznikYn ilYSYZYm voraNdarYSaS
118:215  verC mYlanna umbakYZat lYm lijdeak kuCedalman . no ik ulan ilYSYm
118:216  CoNYmo dene gYna lYplanaS lieS mo ? teve kugYzajna ajdemYn ymYr
118:217  kuZemdYmYm vuCa . ilen-tolYn ,mutat uke , ilYSYm SujYmo problema
118:218  reSitlYme lieS . no ik Emlan gYna ySanaS lieS mo ? uke , joltaS-
118:219  vlak ! ajdeme SkeZat Ske tazalYkSYm peNgYdemdYSaS verC Cot
118:220  tYrSYSaS . ajdemYn saj joltaSYZlan araka den tamak ogYl , a sport ,
118:221  Skem arun kuCYmaS lijZe ! tunam vele tudo Ske ElZYlan utlarak
118:222  pajdam konda . vet taza eNYn ilYSYZat vesela . paSa lektYSYZat
118:223  kySnO . taza eNYn ymYrZat kuZu . taklan ogYl " tazalYk -
118:224  En kugu poAnlYk " maneS kalYk .
118:225  **84**
118:226     - peS CYnYm ojlet , ydYrem , tazalYk SOrtn<O deCat Serge ! -
118:227  +vYl<Ymon kuva vraC ydYrlan polSa lieS .
118:228     - tazalYkYm nimogaj oksa denat ot nal ! - YStaleS +vOdYr +jYvan .
118:229     - kalYkYn tazalYkSe verC , tudYn vesela ConZo verC mYlanna lijZe
118:230  manYnak tYrSaS kyleS !
118:231     - kyleS ulde mo , peS kyleS ! - Sokta SeNgeC .
118:232     mutSYm lugYC YSten peleStat gYnat , +lUdmila ok putaAlt ,
118:233  nunYlan vaSmutYm puYmo gaj roStge umbake ojla .
118:234     - eN ik kinde dene gYna ok ile . ajdemYn tazalYkSe , tudYn
118:235  vesela kumYlZo paSa YStYme uslovij gYC , mONgYsO ilYSYZ gYC da
118:236  Skem arun kuCYmaS gYC ikteSlalt toleS . ik mut dene kalasaS gYn ,
118:237  kul<tura kyleS . kul<tura mYnAr kySnO , ajdeme SkeZat tunar
118:238  kySnO Soga . ruS kugu pisatel< +anton +pavloviC +Cexov tYge vozen :
118:239  ajdemYn , manYn , CYlaZat motor lijSaS, tyZval tysSat , Cien koStmo
118:240  vurgemZat , kOrgO SonYmaSYZat . a me eSarena : surt-kOrgYZat ,
118:241  paSa YStYme verZat ... kuzerak vara kul<tura SotYSto " spartak "
118:242  kolxozYSto paSa kaA ? neleS nalYda gYnat , vik kalasaS logaleS :
118:243  tomam , joltaS-vlak ! om ojlo : klubYm CaplYm YSten ulYda . no
118:244  ik klub dene vele AlYn kul<turYZYm nOltaS lieS mo ? a kuSto joCa
118:245  uCreZdenij ? mYnAr SoCSan ydYramaS paSaS lektYn ok kert : ikSYvYm
118:246  nigO dene kodaS . neuZeli joCa Asl<Ym poCaS kolxozYn vijZe ok Suto ?
118:247  molo artel<laSte jOnYm muYtYs .
118:248     vraC ydYrYn mutSo ydYramaS-vlakYm YlYZtarYS .
118:249     - memnan pravlenij Clen-vlakYn izi SoCSYSt uke , sadlan ogYt
118:250  koZgane ! - SYdYn kYCkYrale +romanYn vatYZe .
118:251     - predsedatel< joltaS , keC keNeZ Zaplan da Asl<Ym poCaS
118:252  kyleS , a to ConYSkak viten ! - ves vel gYC Sokta .
118:253     - pOr>eN-vlak , teZe mom umSaS vydYm podYlYn ulYda ! - Carga
118:254  jyk dene kYCkYrale +serepinA . - tYlanda sadiktak uZat , te Sepka
118:255  vokten oda SinCe .
118:256     - CYn ! CYn ! Asl<Ym poCaS kyleS ! poCa-aS ! - por>eN-vlakat
118:257  jykYm luktYC .
118:258     - ESe ogYt poC gYn , joCanam kaZne erdene pravlenijYS konden
118:259  kodaS tYNalYna , tek Ske onCYSt ! - +serepinA pravlenij Clen-vlaklan
118:260  SYdYn kYCkYrale .
118:261  **85**
118:262     - +egor +panteleiC , kolYda , kalYk mom ojla ? - - predsedatel<Ym
118:263  vaCYZ gYC +matveev tykaltYS . - joCa Asl<Ym poCmo SotYSto ZapYm
118:264  SujkalYde reSitlaS kyleS .
118:265     - peS kyleS da , ale Asle pOrtSYm YSten pYtarYme ogYlYs , -
118:266  umYltara predsedatel< .
118:267     - Asl<Ylan EmlYme ver pOrtYn ves SuldYrZYm kuCYltaS ok lij mo ?
118:268  ver tudo kYzYt Ara , - vraC ydYr ojYm puYS .
118:269     - tudo pOlemYS pravlenij gYC radiouzelYm kusaraS Sonena .
118:270     ydYramaS-vlak lySkaS tyNal<YC .
118:271     - CondYmYlan ver ulo , a Conanlan uke !
118:272     - radiouzel turkalta !
118:273     - CYn , CYn !
118:274     - jOra , jOra , vate-vlak , SYplanYza ! jodmYdam Suktena ! - mane
118:275  +egor +panteleiC , liSYl keCYlaStak Asl<Ym poCaS mutYm puYS .
118:276     +lUdmila umbakYZe ojla :
118:277     - +paSa yStYme verYStat kul<tura ale Sagal , joltaS-vlak ! mYj
118:278  teNgeCe fermYdam onCen lektYm . uSkal tipovoj vytaSte Soga .
118:279  CYla vere jYtYra , onCen kuanet ! vik pale : vol<Yk onCYSo-vlak Cot
118:280  tYrSat . a vot nunYn nergen tYrSYmaS ale Sagal koeS . mYj ferma
118:281  pOrtYS purYSYm gYn , OrYn kajYSYm . doArka-vlakYn pOlemYSt izi ,
118:282  SYgYr , koNga SikSeS . ydYr-vlak SOr lektYSYm kugemdaS tYrSat . teve
118:283  +borisova +orina sutkaSte kaZne uSkal deC 25 litr dene SOrYm lyStaS
118:284  tyNalYn . a me nunYlan mogaj uslovijYm YSten ulYna ? EsogYl doArka-
118:285  vlakYn xalatYStat vaStaltaS uke . apteCka nergen omat ojlo , tudo
118:286  lijYnZat ogYl .
118:287     - mo , xalat nalaS oksam puYmo Yl<Ys ! - +egor +panteleiC Cevergen
118:288  kYnel Sogale . - ik minutYn , +lUdmila +ivanovna ... +pagul !
118:289  +pagul ! ferma vujlatYSe +pavel +semnAnYC tolYn ogYl mo ?
118:290     - tudo tYSte ! - omsadyr gYC ikmYnAr jyk kYCkYrale .
118:291     - pagul ! . nu-ka , tol-An tYSke ?
118:292     +semnAn +pagul , SuleStYn , eN kokla gYC SeNYn , onCYko lekte .
118:293     - pagul , doArka-vlaklan u xalatYm urgYktaS kolxozYn kassYZ
118:294  gYC tYlanet oksam puEnYt ? - predsedatel< strogYn jodo .
118:295  **86**
118:296     - puEnYt ... - YStaleS +semnAn +pagul , kidSe dene yNYSYn kartuzYSm
118:297  kormYZtYl Soga .
118:298     +egor +panteleiCYn OrYSYZO tarvanYS .
118:299     - a molan ale marte xalatYm urgYkten otYl ?
118:300     - mo dene urgYktem ? oksaZe pYtenYs !
118:301     - kuS tYnar oksam CYkenat ? - predsedatel<Yn OrYSYZO Ynde kok
118:302  mogYrYS kajYk SuldYrla koStedaS tyNale .
118:303     - magazinYS laCak SOr bidonYm uZalaS kondenYt YlAt , nalaS logale .
118:304     - SOr bidonlan me tYlanet oksam ona pu Yle mo ? nu , tYjYm ...
118:305  +maksi !
118:306     - mYj ! - sCetovod +maksi ver gYCSe saltakla kYnel Sogale .
118:307     - Erlak ferma vujlatYSYlan xalatlYk oksam vYpisatlYza .
118:308  a ferma pOrteS mogaj SikSan monCam YSten ulYda , Erla Ske tergen
118:309  lektam ...
118:310     taCYse zasedanij zasedanij semYn ogYl , a tySka eSan pOrtYStO
118:311  onCYkYlYk ilYS nergen kaNaS kajYme semYn Erta . vraC ydYr umbakYZe
118:312  brigadYlaSte paSa YStYme uslovijYm saemdYme nergen kutYrYS : nele
118:313  paSam mexanizirovatlaS , CYla vereat bezopasnost< toxnikYm SuktaS
118:314  kyStYS .
118:315     - ydYramaS-vlakYm nele paSaSke SogaltYme faktat uleda ! - ojla
118:316  umbakYZe +lUdmila . - tide SotYSto mYlanna peNgYdYn reSitlaS
118:317  kyleS . idYmYSte , kinde ambar denat mYj uZYm : ydYramaS-vlak
118:318  Surno meSakYm , nele nosilkam numalYt . a pOr>eN-vlak , nunYm
118:319  onCen , tamakYm SupSYn  SinCYltYt . pOr>eN-vlak  , neuZeli
118:320  tYlanda namYS ogYl ? vet nuno tendan vatYda , SyZarda , ikSYvYda
118:321  ulYt . ydYramaSYn nOrgO kap-kYlZYm kuZun mo loktYlaS ? ydYramaSYn
118:322  kidSYm kuStYlemdaS Zap ! vet surt kOrgYsO somYlkat CYla tudYn
118:323  ymbalne . vol<YkYm onCaS , koCkaS SoltaS , muSkaS , CiktaS kyleS .
118:324  ajsta , ydYramaSYm utlarak pagalaS tyNalYna , joltaS-vlak !
118:325     +lUdmilan mutSo ydYramaS-vlakYn kumYlYStYm tarvatYS . poro
118:326  SomakYm kolYn , UZYStYn SinCavydYStat lekte .
118:327     - nuno ver kaCYSt godYm vele ydYramaSYm pagalYSYla kojYt .
118:328  a marlan nalmeke , CYla mondat ... -  pOr>eN-vlakYm sotaren ,
118:329  +ASan vate peleStYS .
118:330     - adakSe 8-Se mart pajrem godYm SYmatYSYla kojYt !
118:331  **87**
118:332     - CYn ! CYn ! vara artamYSt jomeS ! - jyklanat ydYramaS-vlak .
118:333     - kolYda , memnan nergen mom ojlat ? - +matveev pOr>eN-vlak
118:334  velYS puStYlanen onCale .
118:335     - kolYna , - yNYSYn YStalYt nunYSt .
118:336     - tide ojlYmYm sajYnak uSYSko pYStYman . i voobHe , nele paSaS
118:337  ydYramaS-vlaklan narAdYm puEdYmYm CarnaS kyleS , +egor +panteleiC !
118:338     predsedatel< , CYn manSYla  vujZYm savaltYS .
118:339     lUdmila mONgYsO arulYkeSat Sogale .
118:340     - kalinin joltaS ojlen : ajdemYn kul<turYZo , manYn , SyrgO muSmaS
118:341  gYCak tyNaleS . kodSo ijla dene taNastarYmaSte , kolxoznik-vlak
118:342  kul<turnYnrak ilaS tyNalYnYt . pOrtYSkYSt ElektriCestvo den radiom
118:343  purtYmo , televizorat ulo . kaZne oknaSte manme gaAk peledYSYm , oS
118:344  zanaveskYm uZaS lieS . CYla tide saj ! no arulYk SotYSto sitYdYmaS
118:345  ale AtYr UZo eSYSte CYlalan SyrgyStYS ok site . a UZo surtYSto
118:346  tarakanYmat uZaS lieS .
118:347     - tarakan vele mo , ale umdYlat ulo ! - SoktYS jyk .
118:348     - neuZeli nunYm pYtaraS memnan vijna ok site , joltaS-vlak ! ..
118:349  adak koCmo jymO SotYStat Skenam Sagal Eskerena : CyCkYdYnak pakCa
118:350  emYZYm SokSo vyd dene muSde koCkYna , tidlan kOra mYnAr eN Cerlana !
118:351  kolxoznik-vlaklan paSaSte jyaS SoltYmo vydYm AmdYlYme nergenat
118:352  SonaltaS kyleS . idYmYSte ale pasuSto - CYla vereat SoltYmo vydan
118:353  vaCok lijZe ! teve kokYmSo brigadYSte ik kugYza pasuSto lavYran
118:354  vydYm jyYn da arnA Zap Cerle kien ! . vraC ydYrYn jykSO SYdYn Sokta ...
118:355     " nu , - Sonem , - Ynde mYj dekemat Ceret SuYn , koeS !
118:356  Ynde mYjYmat kritikovatlaS tyNaleS . mYj tunam vyd SupSYktYSo +vOdYr
118:357  +jYvanYm CodYraSke pulan koltenam . talman kugYza orva lake gYC
118:358  vydYm jyYnat , Cerlanen " .
118:359     no +lUdmila mYjYn lumem YS peleSte . " ves ganalan brigadir-
118:360  vlak tidYm uSeS nalYSt " , - mane da vesYS kusnYS . tau , kalYk
118:361  onCYlno mYjYn avtoritetem YS volto . kul<turnYj gYn , kul<turnYj
118:362  eN , pala , kuze ajdeme deke podxodYm YStaS !

119:1  119 **126**
119:2  ( +n . +lekajn )
119:3  roman
119:4  kyrtn<O vij
119:5           kudYmSo glava
119:6                1
119:7     pop CerkYlase Serge arverYm pogYmo nergen pravitel<stvYn
119:8  punCalZYm vaSke kolYn Sukten . ZapYm jomdarYde , tudo
119:9  cerkovnYj sovetYm pogen . tYSke +koZer>Al gYC +lazYr kugYza tolYn .
119:10  tudo SYZYm otYS lektYn kumalme verC Cot Sogen Yle . Ynde CerkYn
119:11  SijSOrtn<YZYm aralaS piZYn .
119:12     kalYk pogYnen Sumek , pop altar< onCYko lektYn SogalYnat ,
119:13  ojlaS tyNalYn :
119:14     - pravoslavnYj kalYk , Ynde kommunist-vlak SuZYSYlan
119:15  polSYmo amal dene CerkYm grabitlaS tyNalYt . kugu olalaSte Cerke
119:16  gYC cennost<Ym pogen nalYnYt . tudYm +amerikYS , +anglijYS da
119:17  +francijYS toSto parYmYm tylaS koltat . tidYm pogen ogYt kert
119:18  gYn , +sovetlan kaput lieS . me tYge UmYn cennost<Ym puEna gYn ,
119:19  adakat kugu ENgekYm Umo konda . AllaSte Cot SogaSda vereSteS .
119:20  pravoslavnYj-vlak , ida pu podpis<Ym . a tYSke pogYnYSo-vlak ,
119:21  te UmYn ySan eNZe ulYda ! CYlt ogeS lij gYn , kalYk ymbaC SijYm
119:22  pogen vYkupatlaS kyleS ...
119:23     pop Suko ojlen . tudYn mutSYm UmYn tarzYZe-vlak Con pYten
119:24  kolYStYnYt da CerkYn SijvundYZ verC Cot SogaS lijYn SalanenYt .
119:25     lazYr kugYza , +ApYk kugYza deke tolYn , kutYren nalYn .
119:26  +ApYk tYgerak kalasen :
119:27     - lazYr tos , CYnYm ojlet , vara vele tyrlO , Umo ikte ,
119:28  Cerke verC SogYmaS nimat ogYl . SijvundYm pogaS SydenYt gYn ,
119:29  tide saj , iktaZ-kunare Skalannat kodeS .
119:30     - tide , +ApYk on , tuge , jOn ulmo godYm nergen ErtarYman ogYl .
119:31     tide ZapYSte Solt-Solt-Solt surgalt kajYS .
119:32     - orol pOrtYS , sxodYS ! - SoktYS jyk .
119:33     - jora , jora , - maneS +ApYk kugYza .
119:34     - uZat , +ECan kalYkYmat poga , - mane +lazYr .
119:35     kalYk orol pOrtYS vaSke CumYrtYS . tenij tudo vuCYktYlmaS uke .
119:36  ala iktaZ u uver ulo manYn , ik surt kodde pogYnat .
119:37     - joltaS-vlak , pogYnYmaSYm tyNalaS lieS ? - jodeS
119:38  +stapan + jYvan .
119:39  **127**
119:40     - lieS , CYlan ulYt , - Sokta jyk .
119:41     - memnan onCYSaS paSa ikte gYna , - tyNale +ECan , -
119:42  tide cerkovnYj cennost<Ym pogYmo nergen . te , poSkudo-vlak , Skat
119:43  uZYda : kalYk SuZen ila .
119:44     +ECan peS kuZun YS ojlo , mutYm vigak kyleS voprosYS
119:45  kondYS . CerkYSte ulSo Sij-SOrtn<Ym pogYmo nergen tudYn kalasYmeke ,
119:46  SukYSt tupuj ojlaS tyNal<YC .
119:47     - tidYn dene SuZYSo kalYkYm temen kertat ,uZat , ojlaSat ok
119:48  Sogo , - SoktYS +akpaj .
119:49     - tYge ogYl , rodo-vlak , me CYlaZYm temen ogYna kert gYn ,
119:50  keC joCa-vlaklan sitarena .
119:51     - ogYna pu , ogYna pu ! -kYCkYrkalaS tyNal<YC poAn-vlak .
119:52     - nuno , koneCno , ogYt pu ! -  SoktYS +krgorij +miCi . - molan
119:53  puat , vet nunYn kindYSt ulo , a jorlo-vlakYn joCaSt kolen pYtat .
119:54  AlYSte Sagal joCa kolen mo ? puaS kyleS .
119:55     - puaS YStYza , rodo-vlak , puaS YStYza ! - kYCkYra +petr kugYza .
119:56     poAn-vlak keC-kunar kargaSYSt gYnat , kalYkYm Caren YSt kert .
119:57  tunam +lazYr kugYza kYnel Sogale .
119:58     - poSkudo-vlak , raz puaS manYda gYn , tendam CaraS oges lij .
119:59  no mYj svAtoj YresYm puYmo deC tupuj Sogem . mYjYn oem tYgaj :
119:60  marij ydramaSYn SijZe Suko . luCo Cerke gYC puYmo olmeS SijYm
119:61  pogaS . kO kunar Sona , UmYm pagala gYn , pua .
119:62     - kuvatYn da SeSkYCYn SijZYm namien pu . SYZYm otYSko
119:63  kumalYktas temlen koStYC , memnan gaj durak-vlak deC ulo-uke urZam
119:64  pogYktYSYC , Ynde Cerke kyleS lijYn , Cerke Yres kyleS ! -
119:65  sYdYn ojla +sergej .
119:66     - CYn-CYn ! - kYCkYrat kalYk kokla gYC . - mYlanna kYzYt nimogaj
119:67  Sijvundo ogeS kyl , laC ilen lektaS gYna lijZe .
119:68     - iktat ogeS SuZo Yle , poSkudo-vlak , - koklaS purYS +ApYk
119:69  kugYza , - tide CYlaZat poAnYm pYtarYme den lijYn , Ynde poAnZat
119:70  kyleS Caj , da ... uke !
119:71     - umSatYm petYre , korak puren kaA , - voStYleS +miCi .
119:72     kalYk kuZun YS ryZgO , Cerke gYC Sij-SOrtn<Ym puaS YStYS .
119:73     lazYr kugYza pogYnYmaS gYC peS SYdeSken oSkYl<o . ErlaSYZYm
119:74  Erdene pOrt eda Sij oksam pogaS
119:75  **128**
119:76  lekte . eprem vate pamaSYS Erak volenat , volak vokteC ojYrlenat
119:77  ogeS kert - mutlana .
119:78     - onCYza , vate-vlak , mYj +kYCYri kugYZa godso kok pelteNgeaS
119:79  SijYm vujimem gYC pytYral puYSYm . ok lij , svAtoj YresYm sulen
119:80  kodYde ok lij , - YStaleS , vujimYZYm nalYn onCYkta .
119:81     - SeSke , vujimemZat uke da ... uSkal nalmaSke CYla puren kaen ,
119:82  Ynde kum ij vujime deC posna koStam , vara mom pytYral puEm gYn ?
119:83  uSkal punYm pytYral puaS gYn vele . tudYZYnat pukSaS
119:84  uke dene punZat kodYn ogYl , - voStYleS +EmelAn kuva .
119:85     - E - E , tYj tynAtYm mondYSYC aman , uZat , uSkalan lijYn ,
119:86  iziS CYl-CYl koeS-Ys .
119:87     - mo tynAm mondYmYZo ... SeSke , uke gYn , CYnZYmak , mom puEm
119:88  vara , - manAt , +emelAn kuva , toAZYm toAlen , vydYm numal kajYS .
119:89     - sokYr iA , loktYzo , pel okna , ves SinCatYmat UmYZo Syten
119:90  joktarem Yle ! - vursen kodeS +eprem vate .
119:91     lazYr kugYza tide keCe Al jYr savYrnen . kO SYmlurYm , kO
119:92  pelteNgem , UZYSt teNgem puEnYt . no tide oksa CYlaZat pop den
119:93  kulak-vlak kideS kodo .
119:94                  II
119:95     SoSo veleS Alla muCko kuan uver SarlYS : joCa vlaklan amerikanskij
119:96  paekYm puaS tyNalYt . koZer>AleSat stolovYj poCYlto . vujlatYSYZlan
119:97  +krgori +miCim SogaltYSt . tudo Ske pOrteSYZak stolovYjYm
119:98  organizovatlYS , vatYZak , +vedasi , povar lie . pOrt kutYSeS oNa
119:99  dene kum ystelYm , SinCaS tugaAr kuZu teNgYlYm YStYktYS . ik lukYSto -
119:100  izi stojka , tudYn turaSte kok salman visa keCa .
119:101     pervYj keCe . kugurak joCa-vlakYm vyden , izirakSYn numalYn ,
119:102  ydramaS-vlak jydYm voCSo  lumYn kelYn , tySka dene ale SketYn
119:103  +krigori +miCin pOrtYSkYZO CumYrgaS tyNal<YC .
119:104     - keC te ilen kodsa Yle , - maneS Semalge tysan vate ,
119:105  kideSYZe ik joCam numalYn , vesYm vyden oSkeda .
119:106     - mYlanna , SoNgo-vlaklan , tugakSat ilaS Suko kodYn ogYl ,
119:107  arva lepoSlYZat kaA , - Sokta vese .
119:108     - jOra keC sovet vlast< amYrkan paekYm luktYn .
119:109  **129**
119:110     - ave , tusto nAnAm puat vet ? - jodeS ydramaSYn kidYse joCaZe .
119:111     - puat , ErgYm puat , - maneS avaZe .
119:112     +miCin pOrtSO tiC - ydramaS den joCa-vlak . kuZu ystel jYr pogYnen
119:113  SinCYn , SyrYm koCkYt . jykYSt CYge-mage vele Sokta . koCkYn temmekYSt ,
119:114  avaSt kodSo obedYm mONgYSkYSt naNgaAt .
119:115     tYge paSa kaAS tYNale . keCe Erta , ydramaS-vlak joCaStYm Ere
119:116  kondat . no vararakSYm SukYSt SoCSYStYm kondYmYm CarnYSt , Ske
119:117  gYna , tolYn , prodyktYm mONgYSkYSt naNgaAt .
119:118     ik keCYn +krigori +miCi , urem dene ErtYSYZla , modYn kurZtalSe
119:119  viC iASrak joCam kidYSkYZe nale da kySkO nOltale . izi Erge
119:120  SYrgYZal koltYS , jogYSo nerZYm jYZok SupSYl<o .
119:121     - azi , nAnAm puEt vet ? - mane vara .
119:122     - puEm , izi , peS puEm . avat Ere namiA vet ?
119:123     - avam namiA . vara me nAmYna .
119:124     - kO dene nAmYda ?
119:125     - avam , akam da mon< kumYtYn , nYlYtYn nAmYna .
119:126     " da , - SonaltYS +miCi , - tuSto SoNgo " joCa-vlakat "
119:127  polSat aman " . tide jodYStmaS +miCilan joCa-vlakYn titakan aCaSt-
119:128  avaStYm palen nalaS polSYS . tudo ErlaSYZYmak porAdkYm vesemdaS piZe .
119:129     - poSkudo-vlak , sinCen lijza : taCYse keCe gYC mONgO nimogaj
119:130  produktYmat om kolto . uZamat , mONgYStYda Skat pajYS pureda .
119:131     - kaj , Ske joCam kuze obiZaet ! Sokta SajYkrak SinCan ydramaS .
119:132     - ajda ulYt , ulYt . kalYk koklaSte tyrlO eNat ulo , - maneS vese .
119:133     SyrYm opten puYmeke , joCa-vlak vigak kymYZYS kerYltYt .
119:134  joktaren-joktaren koCkYt ,  a avaSt nunYm orolen Sogat . oCYni ,
119:135  nunYnat SyvYlYSt joga , UZYZYn podYl koltYmYZat SuES , no tykaS -
119:136  kalYk onCYlno voZYlmaS ...
119:137     Suko-Sagal Zap ErtYmek , joCa-vlakYn normYSt ala-mo Sot dene ErkYn-
119:138  ErkYn izeme , koCkaS sitYdYme lie . kaZne keCYn deZurnYj lijyn gYnat ,
119:139  mo-kuzeZYm umYlaS lijYn ogYl . vate-vlak +krgori +miCi dene
119:140  vursedalYnat nal<YC .
119:141     - tYj Ske kugu logarYSket SySkat ! uke gYn tYnar Sagal lijman
119:142  ogYl , - mane ydramaS kokla gYC +pOkla .
119:143  **130**
119:144     - Skat deZuritlet vet CYla uZYnat . vara iktaZmom SYltYSYm mo ?
119:145  ale puren SinCYn koCkYm ? - maneS +miCi .
119:146     - tYj peS CoA ulat . tYjYm kuze kuCen kertat ! - kargaSa +pOkla .
119:147     tumanlYmaS talYSnYS . vate-vlak ryZgaS tyNal<YC . nuno
119:148  +krgori +miCi ymbak korSaNge gaj piZYnYt . varaZYm tolkYn mardeZ
119:149  semYn lektYn kajYSt .
119:150     - +Eleksej +ECanlan kalasena ! tYlanet tudo uSYm purta ! -
119:151  man<YC nuno .
119:152     keCYvalYm +krgori +miCi deke +ECan tol<o . tudo tYmatlYn koeS ,
119:153  pujto tYglaj gYna puren.
119:154     - nu , kuze , +miCi , paSat kaA ? - iodo tudo .
119:155     - Sot dene kaA , - maneS +miCi .
119:156     - stolovYet peS primitivnYj-Ys ,
119:157     - vremenno vet , tYleC sajZe molan .
119:158     ECan ik mogYrYS da ves mogYrYS onCen savYrnYS .
119:159     - +miCi , paSat kaASYZe kaA da ... tYjYn ymbaket vujSijmaS
119:160  peS Suko ulo . tYj joCa normYm SalatYlat , oCYni , - mane vara
119:161  +ECan , + miCin kojYSYZYm Seklana .
119:162     - +aleksandr +aleksejYC , kyleS-ogYllan it ySane , tide - SoA !
119:163     - sluSaj , +veruSat tYgak ojla . vet mYjYn +genokemat koSteS ,
119:164  - kerYn peleStYS +ECan .
119:165     - uke , rodem , mYj tYge YStYlmaS uke ! tide CYla - Cara SoA ! -
119:166  kYCkYren ojla +miCi .
119:167     +ECan +miCi ymbak tytkYn onCale . SinCaZlan +miCin tysSO
119:168  OrdYktYmO sOsnala  koeS .
119:169     - nu jOra , - mane vara , - onCena . SuZYSo-vlakYn pajYStYm
119:170  koCkYnat gYn , sajZak ogYl . tunam amerikanskij paek rASka gYCet
119:171  lektYn voCmYZYmat ogeS SiZ , - +ECan SYdYn ojlYS da omsaSke oSkYl<o .
119:172     - A ne pugannYj voron , - maneS +miCi .
119:173     - budeS< pugannYm ! - omsa petYrnaltme godYm SoktYS jyk .
119:174     +ECan , +krgori +miCi deC kajSYZla , +sergejYm vaSlie
119:175     - +ECan izaj , kuSko mijSYC ? - jodo +sergej .
119:176     - miCim proverAtlen lektYm .
119:177     - mom ojla vara ?
119:178     - ojla tudo , Zulik ... +sergej Sol<o , tYj rveze ulat .
119:179  mYjYn SonYmaSte , tide paSam YSten kertat .
119:180     - mom ?
119:181  **131**
119:182     - orolaS kyleS .
119:183     - miCim ?
119:184     - nu da ... kastene SeklanaS .Ynde jYd telYmse gaj kuZu ogYl ,
119:185  pritom lYvYrgYrak . SeklanaS , mom YStYleS tudo .
119:186     - tide oet verne , - maneS +Sergej .
119:187     - vararak mYj dekem mij , ESe kaNaSen nalYna , aCatYmat kalase ,
119:188  - mane +ECan , +sergej deC ojYrlen , mONgYSkYZO purYS .
119:189     tYleC vara +sergej kaZne jyd urem vokten koStaS tyNale .
119:190  CyCkYdYnak , +miCin okna jYmakSe mien , kolYSt Sogen . no +miCi peS
119:191  CoA : CYla oknaZYm tul CyktYmO ZapYStak komdYSten SYnda .
119:192     koStYn-koStYn , +sergej jYgYZgYS . ik kastene , malaS voCSaS
119:193  ZapYSte , tudYm +ECan kYCkYren purtYS .
119:194     - nu , vara kuze ? - jodo +ECan .
119:195     - nimo Sotat uke . okna jYmake mien , ala-kunar gana kolYStYnam .
119:196  mom ojlat - nimom umYlaS ogeS lij . koCmo jyk gaAt Sokta , no
119:197  puraSYZe om toSt . Ynde koStYn-koStYn jYgYZgenat pYtYSYm .
119:198     - CYte ! tide keC muCitel<nYj paSa , ala Sot lekteS .
119:199     - uke , +ECan izaj , tide jyd deC vara koStmYm Carnem .
119:200  mo , mYj pij ulam mo , - jYgYZgen pYtYSYla ojla +sergej .
119:201     - sluSaj , tYj iktaZ-mom SiZat gYn , purenak onCo .
119:202     - tugeZe oNaj ogYl .
119:203     - amalYm muaS kyleS , iktaZ somYl dene purYSo liAS .
119:204     +ECan dene +sergej AtYr mutlanen SinCYSt .
119:205     - nu , Ynde , +Sergej , kaASet Zap , - mane vara +ECan .
119:206     SokSo pOrt gYC tarvanYmYZe ok Su gYnat , +sergej OkYm
119:207  lektYn oSkYl<o .
119:208     +ECan vaSke malen kolten YS kert . +krogori +miCi nergen Suko
119:209  marte Sonen kijYS .
119:210     - raz Zaloba-vlak ulYt , to revizijYm YStYktaS kyleS . mo-gYnat
119:211  tuSto ulo , - mane +veruSlan , - a +sergejYm tegak orlandarYme ok
119:212  kyl . rveze tak malYde koSteS .
119:213     - tuge Sol , - mane pele malYSe +veruS .
119:214     ECanYnat omYZo seNYS . neralten koltYS . teve omo koeS :
119:215  ECan pujto +lazYr +akimYm CodraSte imne dene pokten kudaleS .
119:216  tudYn Sem alaSaZe omarta goC , kaSka
119:217  **132**
119:218  ymbaC tOrStYl-tOrStYl Erta . teve +ECan pokten Suo . SaSkYZYm luktYn ,
119:219  joSt rual koltYS . Akim keneta sOsna lie , onCYC kurZeS Yle gYn ,
119:220  YndYZYm kudalaS tyNale . ECan , pokten SuYn , SaSkYZYm nOltal
119:221  koltYS , Akim sOsna gYC SiSte lie da pynCO vujYS CoNeSten kyzYS .
119:222  ECanYm voStYlSYla , toN-toN-toN CyNga . " Ex , vintovkem lijZe Yle ,
119:223  CeCas volten SuEm Yle " , - Sonalta ECan YndYZYm jyk dyN-dyN-dyN
119:224  SoktaS tyNale .
119:225     - +ECan , +ECan +sergej tolYn ala-mo , kYnel , - pulYSYZ gYC
119:226  kuCen , +veruS ojla .
119:227     +ECan tYve-tovo kYnel SinCe .
119:228     - kuSto +Akim , kuSto ? ! - pu-An naganem ! Ortken kYCkYra
119:229  tudo .
119:230     - +Akim ogYl , - maneS +veruS , - tide +sergej ala-mo .
119:231     - omYm uZYnam ulmaS , - mane +ECan , voStYl koltYS . vaSke
119:232  gYna jolZYm portYSkemYS Surale da , uZga pinCakYm vaCYS sakalten ,
119:233  kurZYn lekte .
119:234     +ECan kapkaSke mien pernYS .
119:235     - kO tuSto ? - jodeS .
119:236     - ajda vaSke , +ECan izaj ! miCi deke ala-kO imne dene tolYn
119:237  purYS , - Sokta +sergejYn jykSO .
119:238     - CeCas , naganYm gYna nalam , - +ECan minut ZapYSte pOrtYS
119:239  puren lekte . - nu , kajYSna , - mane vara .
119:240     nuno vaSke gYna +krgori +miCin kapkaZ onCYk mien SuYC .
119:241  koktYnat meNge voktene jYmen Sogal<YC . Cuko Zap YS Erte , uremYS
119:242  +vedasi lekte . tudo kok mogYrYS onCale da , kapka jykYm YStYde ,
119:243  moNgeS puren kajYS .
119:244     - nigOat uke , - mane kudveCYSte .
119:245     - kapkam lekmeket , pikSla CYme , - Sokta +miCin jykSO .
119:246     - mYjYn imne kerteS , - maneS palYdYme eN .
119:247     tYge mutlanYmYm kolYn , +ECanYn SYdYZe YlYZeS . tudlan pruZina
119:248  ymbalne SogYmYla CuCeS .
119:249     - teve ruSla kapka komdYk poCYlto . imne tOrStalten lektaS
119:250  gYna tyNalYn Yle - +ECan vujZo gYC pytYren kuCYS .
119:251     - stop ! ostanovis< ! - kYCkYral koltYS .
119:252     - mom YStYlat , +ECan ! tide ... rodo , korno gYC ErtYSYZla
119:253  puren vet ! - kYCkYra +miCi .
119:254     - onCena ! mogaj rodo tudo , - mane +ECan . - tol , +sergej ,
119:255  imne vujYm kuCo , mYj proverkYm YStem , mane da ter deke mien
119:256  Sogale .
119:257     - koraNza ! ter liSke ida tol !
119:258  **133**
119:259     ter deC CYlaStYmat koraNdYmek , CYptam SergalYn onCaS
119:260  tyNale .
119:261     - tYj , rodo , kuSeC ulat ? - palYdYme eN deC jodo +ECan .
119:262     - +Ener-Cola gYC .
119:263     - a-a , Ynde palYSYm , vakS ozan ErgYZe +vOdYr +ilA ulat ulmaS-Ys .
119:264     - a mo vara ?
119:265     - nimat uke . tide loZaSYm kuSto muYnat ?
119:266     - tidYm mYj +Sernur velYm kondem .
119:267     - SYlZe kuSeC ?
119:268     - tuSeCYnak .
119:269     - nu , sita , jomakYm Erla koltet . ajda SiC terYSket ,
119:270  sel<upolnomoCennYj deke kaena .
119:271     - keC-kuS naNgae . mYj SkemYnlan ske oza ulam .
119:272     - uZYna tuSto - kO oza .
119:273     imn<Ym tarvaten , uremYS lektYn kudal<YC .
119:274     ErlaSYZYm volost< gYC revizij tolYn Suo . revizionnYj komissijlan
119:275  +ECan mogaj paSa lijme nergen CYla kalaskalYS , vara nunYn jodmYSt
119:276  poCeS , SkeZat partACejka gYC predstavitel< lym dene revizijYSte
119:277  uCastvovatlYS .
119:278     tyZvaC onCYmaSte , +miCin nimogaj sitYdYmaSYZat uke gaj Yle .
119:279  no revizijYn sajYn tergYmYZ dene AtYr sitYdYmaS lekte : kolo
119:280  pud oS loZaS , SYm pud SYl , pudat pele yj da kok pud Colo sakYr
119:281  loZaS .
119:282     - nu , joltaS-vlak , - revizionnYj komissijlan ojla +ECan , -
119:283  +krgori +miCim mYj tYgajlan sotlen omYl Yle . vet tudo revolUcij
119:284  ZapYSte sovet vlast< verC Cot SogYS , kulak-vlak vaStareS kuCedale ,
119:285  a Ynde , uZYda , mom YStYlYn .
119:286     - tuge-e , - maneS predrevkom , - ajdeme mom Sona , tudYn uSYSkYZo
119:287  puren onCaS ogeS lij .
119:288     revizij ErtYmeke , +krgori +miCi Cot SonkalaS tyNale . tudo
119:289  jydSO-keCYZe ojgYra malenat ogeS kert . koklan , malaS SoCmeke ,
119:290  vatYZ denat kaNaSen onCa .
119:291     - mom YStena Ynde , +vedasi ? - maneS tudo , vara kuZun ,
119:292  kelgYn Sylalten kolta .
119:293     - ojlYSYm vet , +miCi : izirakYn , man<Ym . a tYj "niCevo"
119:294  manat , na Ynde , " niCevot " kuSko SuktYS . keC OrdYZkYZO om
119:295  kolto Yle .
119:296     - CYla +ECanak kerteS . ECan ogYl gYn , nigO ogeS SiZ Yle . Ynde
119:297  mYlanem tUr<ma deC molo uke . no ... no
119:298  **134**
119:299  mYj tUr<maS om kae , SYlam , u kinde SumeSke koStam .
119:300  a varaZe CYla tide paSam mondat , suditlat gYnat , tunam SukYlan
119:301  ogYl .
119:302     tYge +miCi ik kastene mutlanen kien . Suko Zap Erten ogYl ,
119:303  milicij kuCaS tolmaSeS mONgYStYZO uke lijYn .
119:304             SYmSe glava
119:305     kuZu tele Erten kajYS . no kalYkYn ojgYZo lum dene pYrlA YS
119:306  Sulo . tudo tugak talYSna , SoSo keCe ESe utlarak gYna ArnYSe
119:307  kap-kYllan nelYm konda . AllaSte poCe-poCe kyCYzO-vlak pOrt gYC
119:308  pOrtYS lyNgen koStYt . no nuno arva lepoSka deC molYm ogYt mu ,
119:309  Suko vere rudYZat ogeS logal . UZYSt , korneSak Sujnen vozYn ,
119:310  keCe vaStareS Sulen kijSYStla kolat . kas eda orol pOrt kyCYzO
119:311  dene temYn SinCeS . kastene saj voCSo kyCYzO-vlak kokla gYC
119:312  Erlan kO-gYnat kolYSo lieS . tYgaj godYm +muxamatlan SYgYr
119:313  SuES : sel<upolnomoCennYjYm kYCalaS , AvitlaS da tojYktaS
119:314  kyleS . orol kugYza ala SkeZat tYgak kola , vet tudYmat pukSYSo
119:315  uke . arva lepoSka dene gYna ila . sandene tudo kaZne kolYSYm ajdeme
119:316  semYnak tojYktaS tOCa , SukYZ godYm Skak muSkeS .
119:317     kalYk pasuSko SoSo agalan lekSaS . no Suko eNYn urlYkaSYZe ik
119:318  pYrCat uke . ECan , volispolkomYS koStYn , +koZer>Al jorlo marij-
119:319  vlaklan urlYkaSYm xlopotajYS . marij-vlak sajrak aNaStYm ojYrkalen ydaS
119:320  tyNal<YC .
119:321     pervYj keCYn +ECan pel jYraN Colo kurale . keCe SokSo . koklan ,
119:322  lYZgYktalYn , pasu goC mardeZ Erta . tudo urZaveCYS mien kerYlteS da ,
119:323  ozYmYm niAltkalen , Codra tyrYS kurZeS . ozYm kiAk gaj Caple ,
119:324  myndYrkO SemYn koeS .
119:325     kanaS SiCmek , +ECan , vujYm kumYk saken , ala-mom Suko Sonen
119:326  SinCYS . kunam tudo vujZYm nOltal koltYS , voktenZe makar kugYzam
119:327  uZo .
119:328     - mom tYnare Sonet ? - YStaleS +makar .
119:329     - ilYSYSte SonaS Sagal ogYl , mo-gYna ogeS lij . vot +miCi mogaj
119:330  saj , tolkan eN Yle - puZlYS ... SiC +makar izaj , luCo tamakYm
119:331  SupSYna , - mane +ECan .
119:332  **135**
119:333     - +miCim mYAt saj eNlan Sotlenam Yle , - meneS +makar , trupkaZYm
119:334  luktYn peralta .
119:335     +ECan den +makar kugYza AtYr mutlanen SinCYSt . vara , tarvanen ,
119:336  adakat kuralaS tyNal<YC .
119:337     kastene , mONgYZO tolmeke , +ECan kukSo lepoSka dene SokSo CajYm
119:338  jyYm Synden da nojmYlan kOra Cot malen kolten .
119:339     jydYm piC malYSYm keneta vatYZe kYCkYraS tyNale .
119:340     - mo adak ? - jodeS +ECan .
119:341     - kolat , jYvan izajYn pijZe ala-molan pOrtna voktene opten-opten
119:342  kudalYSteS .
119:343     +ECan kYnel SinCe , urem oknaSke mien onCa . no okna gYC nimat
119:344  ogeS koj . kavam pYl nalme dene piC pYCkemYS lijYn . a pij tugak ,
119:345  opten-opten , mONgeS-on<YS kudalYSteS .
119:346     - nigOat uke , - maneS +ECan , - jyr gYna peS sajYn tyNalYn .
119:347     - +ECa-an , Ynde lydam vele , +miCi +lazYr +Akim deke
119:348  uSnen , manYt . Sukerte ogYl +ENer-+solaSke malaS lektYnYt , maneS .
119:349     - nu +miCiat - CYlt durak . molan SYlYn kurZaSYZe .
119:350     - Ynde tYj man , tudlan tYge YStYlaSZak ogeS kyl Yle .
119:351     Er veleS gYna pij optYmYm CarnYS . tide ZapYSte +ECan den
119:352  +veruSat malen koltenYt .
119:353     +Erdene , keCe lekme deC onCYCak , +makar kugYza +ECan
119:354  deke kurZYn tol<o . SkeZe kakargen , peS OrtkYSYla koeS .
119:355     - +ECan , pYtYSYm .
119:356     - mo lijYC ?
119:357     - imnem kYCken naNgajYSt .
119:358     - SiZYn otYl mo ? - jodeS +veruS .
119:359     - mogaj SiZYn omYl . SiZme ymbaCak . koktYn ulYt , iktYZe
119:360  +miCila kojo , vesYZe +Akimak Yle . a lektaSYZe toStat , uZat .
119:361     - vot kargYme-vlak , vot svoloC<-vlak ! maneS +ECan , pOrt muCko
119:362  kok mogYrYS koSteS .
119:363     - mYj ojlYSYm vet , - Sokta +veruS , - jydvoSt memnan
119:364  pOrt voktene pij optYS . nunak kostYnYt . +ECanYm puStYn kodYneSt ulmaS
119:365  dYr . miCiZat peS sYren-YS .
119:366  **136**
119:367     - kYSam onCenat mo , kuSkYla kaenYt ? - jodo +ECan .
119:368     - onCen omYl Sol .
119:369     - ajda kaena . ale eN koStaS tyNalYn ogYl .
119:370     nuno koktYn uremYS lektYnYt gYna Yle , vaStareSYSt +ondri
119:371  +ApYk kurZYn toleS .
119:372     - tomaSa , +ECan Sol<o , tomaSa ! myndYrCYnak kYCkYra tudo .
119:373     - mo tomaSa ?
119:374     - tomaSa ! klatYm tolenYt , CYla pogen lektYnYt . ik pud
119:375     Colo soktam naNgaenYt , lu kremga Colo yjYm da molYmat CYla
119:376  pogen luktYnYt .
119:377     - nunak YStYlYnYt , molo ogYl , - maneS +ECan .
119:378     - kOmYt nuno ?
119:379     - Akin den +miCi .teve +makar kugYzajYn imn<YZYm kYCken kaenYt .
119:380     - to-to , kapka onCYlno imne kYSa ulo . Ex , kargYme kaSak , UmYn
119:381  kargYme-vlak . UmYZat ok tykO mo ? - SoktYS +ondri +ApYk , er keCe
119:382  mogYrYS savYrnen , sukalten SinCe . - Ej , kugu Umo , kugu pyrSO ,
119:383  osal tuSman-vlakYn ConYStYm nalak Yle , kargYme ConYStYm sotana
119:384  kidYSke kuCYktenak pu ! - kumalaS tyNale tudo .
119:385     tide ZapYSte +stapan +jYvan , +sergej da molat uremYS lektYC .
119:386     - mo tugaj ? - OrYn jodYt .
119:387     - vor ... Al muCko grabitlen koStYnYt .
119:388     - ajdYza kYSam onCena , naverno , jyr deC vara kaenYt , - maneS
119:389  +makar .
119:390     - kalYk , ryZge tarvanen , urem dene Erta . nuno +ondri +ApYkYn kapka
119:391  onCYlanZe Sogal<YC , kYSam onCat .
119:392     - teve uZYda , - maneS +sergej - tYSkak purenYt , vara Al muCaSke
119:393  ErtenYt .
119:394     - nimomak SiZYn ogYnal , nimomak , - YStaleS +ApYk vate , -
119:395  jyr tolmo dene ala-mo peS Cot malen koltenna .
119:396     kalYk lySka . tuSeC tarvana , Al muCaSkYla orvv kYSa dene lektYC .
119:397  nuno Codra tyrYS voSt mienYt . no umbakYZe kaAS toStYn ogYtYl .
119:398     keCYval liSan milicioner-vlak AlYSke tolYn purYSt , nunYn dene
119:399  pYrlA tYglaj vurgeman eN-vlakat Yl<YC . +andri +ivan den +sergej
119:400  vintovka dene Sotat .
119:401     - +aleksandr +aleksejYC , zdravstvujte , - maneS +ivan .
119:402  **137**
119:403     - tOrlanen SuYC ?
119:404     - pYkSe-pYkSe , vet kum tYlze bol<nicYSte kijSYm . ajda Ynde
119:405  pirYm lyAS kaena , oblavYm YStena , - voStYleS +ivan .
119:406     otrAd , AlYm lektYn , Codra velke kYSa poCeS oSkYl<o . Codra
119:407  tyrYS Sumek , orva kYSa Codra voktense kornYS savYrnYS , vara
119:408  akret godso SYgYr kornYS lekte .
119:409     - joltaS-vlak , CumYrgen ida kae . korno dene kok eN gYna
119:410  oSkYlZo , a molYSt , lu joltoSkaltYSlan torlen , Codra dene
119:411  kajYza , - mane naCal<nik .
119:412     otrAd cep<Ym YStYS . korno dene naCal<nik SkeZe da +ECan
119:413  gYna oSkedat . koZeran Codram Ertalten , nuno pynCerYS lektYC .
119:414     CodraSte sYlne . ale kYzYt gYna kuSkYn SogalSe Sudo , landYS ,
119:415  SarlYSe lYStaS Codra sYnYm purten . kuku jyk , tyrlO kajYkYn
119:416  sYlne murYZo CodraS SoSo kojYSYm konden .
119:417     teve otrAd kupan verYS pura . keneta +ECan Sogale
119:418     - naCal<nik joltaS , uZat ?
119:419     - mo ?
119:420     - imne vet ? maneS ECan , kidSe dene onCYkta .
119:421     - imne , - Sokta naCal<nik , tunamak kupYm avYraS komandYm puYS .
119:422     +ECan den naCal<nik SkeStat korno gyC koraNYC . lap lijYn ,
119:423  ik puSeNge deC ves puSeNge deke vonCat . teve orva YndYZYm raS
119:424  koeS . no tuSto iktat uke . +ECan den naCal<nik orva dek liSemYt .
119:425  puSeNge ukSYm purYn SogYSo imne nunYm uZYn rokmalten koltYS .
119:426     - ax , Certi , SikSaltYnYt , - mane naCal<nik .
119:427     - naCal<nik joltaS , Sonalten kalasYS +ECan , - nuno tYSeCYn
119:428  ogYl , oCYni , Codra tyr gYCak , tolYmo arverYStYm pogen , ves
119:429  kornYS lupSaltYnYt , a imn<Ym SYgYr kornYS purten koltenYt .
119:430     - poZale vet , - maneS naCal<nik .
119:431     - tYgak lijYn , uZat , imne , piZYn SogalmeSkYZe ,
119:432  Ere korno dene kaen , oCYni , ajdemYm Er godsek uZYn ogYl . sandene ,
119:433  memnam uZmeke , vigak rokmalten koltYS .
119:434     - putYrak CYn , mane naCal<nik .
119:435     tide ZapYSte oblavYm YStYSe-vlak , jYr avYren , ik verYS
119:436  CumYrgen SuYC .

120:1  120 **214**
120:2  ( +axmet +asaev )
120:3  roman
120:4  oSviCYZat jyksYZat
120:5     Colpanat , nimom kalasYde , mONgYZO gYC lektYn kaen . kum keCe
120:6  +strel<nikov dene una lijYn ilenat , teNgeCe kastene gYna pOrtYlYn .
120:7  iziSak yNYSemSYla koeS . joltaSYZe , vitne , kaAS Syden ogYl .
120:8     meksonYmat kara tysSO ESe utlarak vele SememSYla koeS .
120:9  neuZeli CYla kyrleS ? kodSo ymYrZYm tudlan adak lavra +iksa
120:10  ymbalnak ErtaraS perna mo ?
120:11     raS umYlYde , +mekson iktYm Sonen : CYla tide kukteZ ulYZat
120:12  proekt jommYlan verC SoCYn . teNgeCe kastene gYna tudo +okalCe
120:13  deC palen nalYn : +sergej den +Colpan koklaS +daSa SogalYn .
120:14  tidYZe +meksonlanat , +okalCYlanat ok kelSe . vet urlYk tukYm
120:15  velYm ogYl gYnat , +Colpan den +daSa koklaSte rodo Sot ulo :
120:16  +Colpan +okalCYn izaZe , a +daSa +meksonYn SyZarZe . CYn ,
120:17  SoCmo SyZarZak ogYl , no sadak +mekson tudlan liSYl CyCyZO
120:18  lieS . a mom YStet , +mekson den +okalCe SkeStak titakan ulYt .
120:19  vet CYnYm ojlat : motor ydramaS tulan kyrtn<O gaj joNYlYS tyknet -
120:20  tYmanmeS kogarget . a Colpan den +daSalan tyknaS okalCe den
120:21  +mekson amalYm Skak puEnYt : kogYn<YStYm jYgYre pOlemeS
120:22  verlandarenYt ...
120:23     okalCYlan utlarakSYm +sergej Zalke . +sergejYm tudo Ske ErgYZ
120:24  olmeSak uZaS tunemYn . daSa dene uSnat gYn , saj veNe lieS ,
120:25  Sonen Yle .
120:26     YndYZYm mo vuCa ? neuZeli tudYn izaZe +daSa denak uSna ? Sona
120:27  +okalCe , no ok ySane : tYge lijSaS ogYl , lijYn ok kert .
120:28  vet izaZe +vera +petrovnam toSto semYnak Camana . Yna , +aleksej
120:29  verC kuze tYrSa . uke , uke , +daSa titakan ! .. okalCe teNgeCak
120:30  +mekson dene kutYren kaNaSYS : +sergejYm kuze-gYnat Sykalme ok kyl .
120:31  kYzYt nunYn koklaSte mo lijYn gYn , ala-mogaj joNYlYSlan kOra ...
120:32     +mekson taCe pOrtnCYlno SinCa . kol kuCYma gYC tolYn vele .
120:33  no kidYStYZe kol ogYl , a pire pyCkYn kodYmo ludo . tudYm +okalCYlan
120:34  onCYktYneZe , +iksa gYC tuvYr-jolaSYm SyAlten kyzYmYZYm vuCa .
120:35  no +okalCe SketYn ogYl , a +sergej dene pYrlA tolYn purYS .
120:36  tuvYr-jolaS sakYSaS kandran luSkYmYZYm uZYn , +okalCe AtlaS piZe :
120:37  **215**
120:38     - surtYSto mYnAr pOr>eN , kandra meNgYmat ogYt aCale , teve
120:39  vaSke jOrSYn jOrleS .
120:40     - akaj , kandratYm pu , mYj Ske kYldem , - +sergej +okalCYlan
120:41  polSaS lie .
120:42     +sergejYn tYrSYmYZYm uZYn +okalCe tudYm moktaltYde YS CYte :
120:43     - ydYrem lieS gYn , marlan , tovatat , tYlanet vele puEm Yle .
120:44     - okalCe akaj , mYlanem Ynde krokodilYm vele jOrataS kodeS , -
120:45  +sergej veselan koAS tYrSen vaSeStYS .
120:46     - molan ?
120:47     - tudo SeNgeke Caknen ok moSto . UZo ydramaS gaj ogYl ...
120:48     +sergejYn tuSten ojlYmYZYm +okalCe umYlYS , no nimom peleSten
120:49  yS Sukto , nunYn deke +mekson liSeme .
120:50     - teve onCo , kuZu pyet mom YSten ? - ludYZYm +okalCYlan
120:51  onCYktYS .
120:52     - kargYme , adak tolYn ? logareSYZe SinCam Yle ! - turYr-jolaSYm
120:53  +meksonlan sakaS SydYSat , okalCe sade ludYZ dene +manaev deke lektYn
120:54  oSkYl<o , ludYm kytaS iktaZ eNYm jodneZe .
120:55     - a mom +manaev poCeS koStaS ? luCo pirYZYmak lyAS . kYzYt keCe
120:56     oAr , jyd leve . iksa tyrYStO peS saj . +sergej , ala kelSet ?
120:57  - jodo +mekson .
120:58     " pire " mutYm kolYn , pOrt gYC +Colpan den +miklaAt lektYC .
120:59  Colpan +sergejYm vaCYZ gYC peralten kalasYS :
120:60     - kaena ! Erla vet kanYme keCe . kastene kolYm kuCena ,
120:61  a Er veleS pire deke kaena . tol<ko pelen +aleksejYm nalaS
120:62  kyleS Yle , ale pYCalZYm ...
120:63     CYlanat keleSYSt . miklaAt peS kajneZe Yle , da avaZe tolYn Suo .
120:64     - tYAt kajnet ? kaen onCo ! kaen gYna onCo ! uZat , mogaj sonarze
120:65  lektYn ! ESe pYCalZYm kuCenat ot moSto ! - ErgYZYm pOrtYS poktaS piZe .
120:66     - avaj , Ynde vet pYtartYS Ekzamen ... mYj vet Amde ... - +miklaj
120:67  avaZ onCYC pOrtYS oSkYleS gYnat , tudYn velke savyrnen-savYrnen
120:68  onCaleS , sOrvala .
120:69     - ajda , oSkYl , oSkYl ! una , jyksO iget lektaS tyNalYn .
120:70  SaNge ikte pjYk da pjYk peS vasara Yle , - +okalCe ErgYZYm tupSo
120:71  gYC ErkYn Sukale .
120:72  **216**
120:73     - lektYn ? ! yra-a ! - miklajYn Opke kumYlZo tYmanmeS SOrlYS ,
120:74  pOrtonCYk kyzYmO toSkaltYSYm nYl gana olmeS ulYZat kok gana toSkale .
120:75  Ynde avaZat poCeSYZe voStYl-voStYl pura . vet ErgYZlan SkolYm
120:76  tunem pYtarYme nergen attestatYm puat . tudo Ynde ilYS kornYS
120:77  SogaleS . no ala-molan +okalCYn ySanYmYZe peSYZak ok Su :
120:78  ErgYZe tudlan ESe izi joCa gaAk CuCeS .
120:79     miklajYm sonarYS YSt kolto gYnat , AmdYlkalaS tudo kugun
120:80  polSYS . ColpanYn SydYmYZO poCeS +aleksejYmat pYrlA kaAS taraten
120:81  SuktYS .
120:82     kas veleS , +ColpanYn vud tyrYS volen SumYZ godYm , kolYzo-vlak mo
120:83  kyleSYm AmdYlkalat Yle . tYSte +Sergej , +mekson , +Anset , +metrij
120:84  kugYza da vueS SuSo kok rveze . ik rvezYZe Soferla Cien , tatar
120:85  tysanla koeS . +metrij kugYza omYta CiktYman oS alaSaZe vokten
120:86  OrgYZtYrak SogYlteS . mekson kol yzgar aralaS YStYme izi budkYSto
120:87  fonar<Ym AmdYla . kapeSYZe kleenkan specovkYm Cien . jolYStYZo -
120:88  kuZu rezinovYj kem SulYS YnZe volo manYn , viCkYZ SyStO dene
120:89  kYdalYse ySteS pYreZtYme .
120:90     - nu , tyNalYna ? - jodo +sergej .
120:91     - a +aleksej ? tolaS lijYm-YS ... - OrmalgYS +Colpan .
120:92     +aleksej molan volen ogYl - iktat ok pale . tudYn lu-luCko minut
120:93  vuCen onCaS lijYCat , kolYzo-vlak adak ik gana tamakYm SupSaS ,
120:94  ikte-vese dene kutYrkalaS piZYC . a me , ludSo joltaS , ajda
120:95  +manaevmYt deke onCalYna , nuno kYzYt mom YStYlYt , +aleksej
120:96  +iksa tyrYS molan volen ogYl ?
120:97     +aleksej Ske pOlemYStYZe kojkYSto kiA . kok kidkopaZYm
120:98  SoAgorem jYmak pYStenat , potolokYS onCa . +manaev , kyvar oNam
120:99  kYCYr-koCYr murYkten , pOlem muCko mONgeS-on<YS koSteS .
120:100     - nu , kuze tYge ? - aleksej tura Carnen SogalAt , tudo
120:101  uES jodYStaS tyNale .
120:102     - sajYn om Sarne , - +aleksej tugak potolokYS onCen
120:103  vaSeSta .
120:104     - kuSeC , ystembaC ale ystelYm poCYn nal<YC ?
120:105     - manam-YS , om Sarne . naverno , ystembalne lijYn . mYjYn
120:106  kysenYStem nimogaj sravoCat uke Yle .
120:107     - om ySane , +aleksej , om ySane ! '
120:108     - nu , pravil<no !
120:109  **217**
120:110     - mo pravil<nio ?
120:111     - jySO vuA solaltenam .
120:112     - a molan ?
120:113     - om pale . moZYC , kuSked SuaS - tYlanet polSaS . moZYC ,
120:114  onCal lektaS - mo tugaj proekt ...
120:115     - kuSkedaS ? kuSkedat gYn , mo lieS Yle , palet ?
120:116     - palem . tUr<ma .
120:117     - durak ! A mYjYn nergen , avat nergen Sonenat ? ..
120:118  nu , mom Ynde tYj denet YStaS ?
120:119     - keC-mom YStYza .
120:120     - teve pravlenijYS ale partkomYS miemat , kalasem :
120:121  proektYm +aleksej SolYStYn , manam . vara tek vor lymYm numal koSt .
120:122     - tYlat sadak ogYt ySane . mYj Ske namiem ! - +aleksej kYnel
120:123  SinCe . tudo kYzYt gYna mykSotar gYC tolYn , pyrO puS dene ypSa . -
120:124  kalasem : aCam den avamYn proektYStYm uZmem SuYnat , onCalaS
120:125  nalYnam Yle . a mONgeS pYStaS SuYn omYl , tudo keCYnak olaSke
120:126  kajSYm .
120:127     " podlec ! pire ige ! " - manaevYn kYCkYral koltymYZo Suo .
120:128  no , SymZYm jYStO tok perYmYm SiZYn , Ske pOlemYSkYZe oSkYl<o ,
120:129  EmYm jyO . da , patartYS ZapYSte tudo Sym dene orlanas
120:130  tyNalYn . vraC-vlak nervYlan verC manYt . teve kYzYtat , iziS
120:131  tYplanaS manYn , divanYS Sujnen vozo . no Sym koCo sadak ok
120:132  Sulo . "aleksej proektYm molan solYp nalYn ? neuZeli CYnYm ojla ?
120:133  neuZeli tudYnat palYmYZe SuYn ? palen gYn , mom vara palen nalYn ?
120:134  kOm mokta ? kOm orla ? ax . joCa , joCa ! .. "
120:135     kolYzo-vlakYn vuCYmo luCko minutYSt ErtYS , +aleksejYm vuCen
120:136  YSt Sukto . no kYzYt nuno Cylanat vyd ymbake onCat . Sola velne
120:137  ludo-vlak kugu tySka dene saltakla radamlaltYnYt , atakYS kajSYla
120:138  kojYn , +iksa pokSeC tyrYSkYla ijYt , lUvrtatat , lorga jykYSt
120:139  dene lartkYktat . kO ok pale gYn , Sonen kerteS : ludo-vlak
120:140  ala-mogaj oNaj modYSYm Ertarat . no +mekson nunYn CoA kojYSYStYm
120:141  peS saj pala , sandene ConZo kogargen peleStYS : " una , nuno
120:142  memnan deC onCYC tyNal<YC " .
120:143     CYnZYmak , ludo-vlak +iksan kuakS tyrYSkYZO vele SuYC ,
120:144  CYlanat , poCYStYm Sogalten , nerYSt dene vyd pundaSte purgedaS
120:145  tyNal<YC . tYge nuno +iksa pokSeC pokten kondYmo tYgYde
120:146  kol-vlakYm avYzlat .
120:147  **218**
120:148     " DruZba " kolxozYSto tYge Sol : vydSO ikte , a ozaZe koktYt .
120:149  vyd ulmYlan kOra kol kuCYmo planYm puat , vydYm onCenak ludYm
120:150  aSnYktat . iksaSte vyd kuakSlan kora pel kolYm ludo koCkYn pYtara
120:151  gYn , +mekson deC vese nigO ok ojgYro . +jOra ESe vatYZ dene ok
120:152  kredal : ludYZo vet tudYn . teve kYzYtat " aj , mom nunYm onCaS "
120:153  manYn kidSYm solaltYSat , +aleksej deC posnak tyNalaS komandYm puYS .
120:154     kelde tYStak - +iksa tyrYStO , suem lomaS dene lymYn YStYme
120:155  kaStaSte keCa . tudo myndYrC onCYmaSte vele kuZun koeS . CYnZYm
120:156  gYn , posna kyCYk kelde-vlak keCat . vydYS koltYmo godYm nunYm
120:157  kolCa dene iktYS uSkalat .
120:158     keldem uSkalaS +mekson ulYZat lu-luCko minutYm jomdarYS .
120:159  Ynde tudo jYtYra oNa dene YStYme kuZaka salkYSte kiA . no +meksonlan
120:160  ESe ik somYl kodo - salkYm motornYj puSYS kYldaS . motornYj puS
120:161  tYSte koktYt - " vostok 1 " den " vostok 2 " .
120:162     Colpanlan " vostok 1 " vereSte . +mekson SkeZe kokYmSeS SinCe .
120:163  +sergej , +anset da rveze-vlak salkYS kyzYSt . metrij kugYza
120:164  vydYS kelYn purYSat , salkYm SykalaS Amde Soga . teve +meksonYn
120:165  motorkYZo gyZlen SoltkaS tyNale . motor viAn pOrdmYlan kOra salke
120:166  den puS koklase vyd SoleS vele , tuge gYnat salke Ske verZe
120:167  gYCYn peS ErkYn tarvana .
120:168     Anset salkYSte En tembal lukeS suken SinCYn , kidYse kuZu toAZ
120:169  dene vydYn kelgYtSYm viskalen kaA . teve mert kelgYtYS SuYC . Anset
120:170  toAZYm lukYS SuYSat , kok kidSYm modYkten , keldem , ArYmlen-
120:171  ArYmlen vydYS kYSkaS tyNale , kelde neltYS-vlak gYlde-goldo vele
120:172  Soktat , salke tyreS logalYn , vyd pundaSke SuNgaltYt .
120:173     +sergej pala , keldem vydYS koltaS kuStYlgo paSa ogYl . Sijme
120:174  maSinaS kYltam kuze iktOr ArYmlen puEdat , tYStat tugak . varaS
120:175  kodat - vyd pundaSke volen SuSo kelde kodSo uZaSYZYm salke gYC Skak
120:176  SydYren volta , kukten kerteS , a vaSket - keldet kYlta semYn
120:177  volen vozeS , adak kuktalteS . sandene +sergeAt +Anset deC
120:178  varaS kodaS lydeS , kelden kalke veleSYZe suken SinCYnat , Anset
120:179  dene tor koltaS tYrSa .
120:180  **219**
120:181     paSa +sergej deC pisYlYkYm jodeS gYnat , peS oNaj CuCeS :
120:182  +Anset neltYS kYldYman tyrYm koltYleSat - CYla vyd jYmake kaA ;
120:183  a +sergej velYmse kelde kandra vyd ymbalanak kodeS da tuSan
120:184  ikSYrYmYn kYldYlme kalke paNga-vlak Sij kagaz ymbalse Sem toCkYlam
120:185  SarnYktat .
120:186     - So-Sogo ! - keneta +AnsetYn jykSO SergYlte .
120:187     +mekson motorZYm SogaltYS , onCale - +sergej vy dYStO .
120:188     - Sajtan ogYl mo ... piZYn ! - vydYStO poCaNSYla , peNYZeS tudo .
120:189     - rveze-vlak , mom umSadam karen Sogeda , una , toAm SujYza ! -
120:190  +mekson kYCkYrale . sregejlan toAm SujYmo nergen rveze-vlak
120:191  ala-molan sonaltenat ogYtYl , aptranen onCen Sogat . kYzYt
120:192  +meksonYn SydYmYZYm kolYn , nuno koktYnat ikanaSte toA kijme
120:193  salke vujYS tOrStYSt . no varaS kodYC , +sergej salke ymbakat
120:194  kyzen SinCe , kuanYSYla kojYn , Sola jolZYm nOltal onCYkta :
120:195  jolYStYZo pel botinkYZe uke .
120:196     - Ej , +mekson , mokSYnCo on ! uZat , utlYSYm vet ! -
120:197  +meksonlan kYCkYra +sergej .
120:198     - keremet , lymYn YStYlat mo ? - noCko CYvYla kojYn SinCYSe
120:199  +sergejYm +mekson vursaS piZe .
120:200     - u-y-ke , jo-jo-lZo pytYrnalte , - umYltara Anset .
120:201     - koneSne , - ySandara +sergeAt .
120:202     - tY-tYneS pu-purYSYC , koeS . na, Cij , - +Anset +sergejlan
120:203  fufajkYZYm puYS . +sergej YS toreSlane , trusik marte CYla kudaSe ,
120:204  a vara kukSo fufajkYm CijYS .
120:205     - kuze , tyNalaS lieS ? - jodeS +mekson .
120:206     - tyNal ! - +sergej Ske verYSkYZe Sogale .'
120:207     - E-E , taCe - jYvYldik ! - metrij kugYza puSYSto SinCYSe
120:208  +Colpanlan vyd ser gYC ojka . nuno keldem vydYS kolten
120:209  SuktYmYm +iksa tyrYStO vuCat .
120:210     - mo jYvYldik ? - Colpan YS umYlo .
120:211     - kol ... +una , kol olmeS +sergejYm kuCenYt , - azaplana
120:212  kugYza .
120:213     vYd ymbalne tYmYk-tYmYk . purla velYm , kolYzo-vlak vaStareS ,
120:214  pele gYC pyCmO gaj tYlze lekte , vyd ymbalke oS toj tysYm SuYS .
120:215  CYla sandalYk - pel tYlzat , kavaSte CyCkYSO SydYr sorta-vlakat
120:216  +iksa pundaStYla kojYt . tidYm uZYn , +ColpanYn uSYZat ik
120:217  **220**
120:218  Zaplan mONgeStme gaj lie , +metrij kugYzan mutSo dene kelSYmYla ,
120:219  truk SonaltYS : " aram vet tolaSena , kava pundaSte mogaj kol ? "
120:220  no tide ZapYSte +meksonYn jykSO SoktYS : " dava-aj ! "
120:221     Colpan keneta pomYZaltme gaj lie , Ske motorkYZYm onCYk
120:222  koltYS .Ynde motorka-vlak +iksalan toreS voCSo keldem , kok
120:223  SuldYr gYC piZYkten , onCYko SupSaS tyNal<YC . tudat , salke
120:224  semYnak , nelYn , CYtYrnen SydYrna . no tide nimat ogYl .
120:225  tol<ko jOrSYn YnZe piZ . sandene kuakS verYS , lavraS purtYmo ok
120:226  kyl . teve tidlanak Colpan vyd kelgYtYm toAZ dene peS viskala ...
120:227     - stop ! +cerYSke ! - ikmYnAr Zap gYC +meksonYn jykSO SoktYS .
120:228  tydYn puSYZo +ColpanYn deC viAnrakat , atYrlan onCYk kaen . Ynde ,
120:229  oNgo gajYmYSten , serYSkYla lektaS tyNale . tidYm uZYn , +Coplanat
120:230  Ske puSYZYm tyrYS viktarYS , +iksa serYS ik-kok oSkYl nare Sude ,
120:231  tudo josSkYneS CoZ-Z Sokten SinCe . tYgaAk jykYm luktYn , +meksonYn
120:232  puSYZat iktaZ viC metrlan onCYko tolYn CarnYS . molo kolYzat
120:233  Sukertak salkYSt gYC volenYt , puS lekmYm serYSte vuCat . tYStak ,
120:234  alaSaZYm vydalten , +metrij kugyza SogYlteS .
120:235     - kYCkaS mo ? - jodo tudo .
120:236     - mo vara , kO SupSaS tyNaleS ? - mekson tudlan sYrenrak
120:237  peleStYS , pujto SoNgo pervYj gana vyd vokteke volYn , mom
120:238  YStYSaSYm ok pale .
120:239     alaSan omYtaSkYZe kelde kandram kYldaS +Ansetat polSYS .
120:240     - ajda , +provornYj ! - metrij alaSaZYm poktaltYS .
120:241  tudYn uSYZ gYC alAt +sergejYn vydYS SuNgaltmYZe ok lek .
120:242  " pYtYS ! taCe kol - jYvYldik ! " - alAt turgYZlana tudo . kO
120:243  pala , ala tidlanak , imn<Ym kYCkaS ale uke manSYla . +mekson
120:244  deC jodo . CYnak , onCYni : turgYZlanYdYme kolYzo - kolYzo
120:245  ogYl , manYt . iksa gYC serYSke kelde oSma jOrSan mlandeS CoZgen
120:246  SydYrna . imn<Ylan kuStYlgYrak lijZe manYn , kolYzo-vlak SkeStat
120:247  polSat . teve +Colpanat SupSeS da kolYSteS : tide oSma jyk
120:248  iktaZ-mom sajYm sOra mo ? kYzYt tudo ala-mo pustan sokta , tide
120:249  oSma pujto kelden ogYl , a SymYm jYga . no kelde kojYn ,
120:250  kuStYlemeS . tidYZe +ColpanYm ESe Cotrak vele azaplandara :
120:251  CYnak mo tudo pusta ? .. teve kelde igat myndYr ogYl .
120:252  minut ErtaltYS ala uke , pYCkemYS kasYSte sajYn okkoj
120:253  **221**
120:254  gYnat , +mekson kidSYm nOltal kYCkYrale . imne CarnYS . Ynde
120:255  kelden kodSo uZaSYZYm kolYzo-vlak Ske kidYSt dene SupSYt .
120:256  SupSYt , vaSkat , no iktat nimom ok peleSte , CYlanat kelde
120:257  ige velke onCat : kuze tudo ? teve +metrij kugYzat imn<YZYm
120:258  ruden Sukten ; okSak ulmYZYm onCYde , kurZYnak tol<o :
120:259     - ulo ! rveze-vlak , ulo ! - En onCYC +sergej kYCkYrale .
120:260  tudYn poCeS rveze-vlakat UarlaS tyNal<YC .
120:261     - jYlmeSda ukS koSarge ! - kelde igYS kerZaltat , +metrij
120:262  kugUza SyvedaS piZe . Ansetat tudlanak polSa , tol<ko " ukS "
120:263  olmeS " syvalYm " sOra .
120:264     +mekson gYna SkenZYn ConZYm ok onCYkto . fonar<Ym
120:265  kidYSkYZe nalYnat , kelde SeNgek vydYS puren , kelde ige
120:266  sajYn lekteS mo - Eskera .
120:267     sonarze noA , kolYzo nOra , manYt . +sergejlan taCe nOrYSaS
120:268  kodYn ogYl . fufajkYZYm kudaS SuYSat , noCko trusik denak kelde
120:269  ige SeNgek vonCYS . +meksonYn fonar< ojYpeSYZe tudYn kapSe
120:270  Ynde vydiAla vele koeS . tide ok site , ESe kYCkYra :
120:271     - davaj , davaj ! ... ulo , ulo ! ..
120:272     tudYn kYCkYrYmYZe aram YS lij . Sudo den lavraS varnaltSe
120:273  kelde igYm latkok kid +iksa serYS luktYn pYStYS . kol , oCYni ,
120:274  AtYrak ulo , kelde ige koZganYleS , tuSeC lekSe vyd puS SuSo
120:275  kiAr tamYm SarnYkta .
120:276     - Ej , leksa ! mlandYStat Capa-Capa koStYn onCYza ! -
120:277  rveze-vlakYn polSYmYSt dene +sergej kelde igYm nOltal ryzaltYS .
120:278  tazYla kol-vlak , ikte-vesYSt ymbak jogat , oSmaS kerYltYt .
120:279  keCYvalYm YrYSe oSma ale sajYnZak jykSen SuYn ogYl , kol-vlakYn
120:280  jyStO kapYStlan tudo , vitne , SokSo salmala CuCeS : tOrStYlYt .
120:281  kugurak karakat , pardaSat koeda . tunamak Cpu-Cpu Sokta .
120:282  tide - Anset Syveda , SinCa voCmo deC aralYneZe , laCYSke
120:283  vaSkerak optaS tYrSa .
120:284     Colpan +ansetYn tolaSYmYZYm uZdYmYla koeS : " ajda ,
120:285  orade dene orade ot lij " , - Sona tudo +mekson vokten tamakYm
120:286  SupSYn Soga , utlarakSYm tudYm onCa . a +mekson lap lijYnat , kol
120:287  kYSYlYSte En tYgYdYZYm kYCaleS  . mumekYZe , kidYSkYZe naleSat ,
120:288  ilYSe ale uke manSYla , umSaSkYZe onCaleS , a vara vydYS kudalta .
120:289  tYgaj pialan kol ige kuSko logalmYZYm ondak ok umYlo , vyd ymbak
120:290  Cop Sokten vozeSat , ik Zap tarvanYde kiA , a vara , uSYZo sajYn
120:291  purYmek , iZe
120:292  **222**
120:293  poCSo dene lupSaleS , kapSYm joNeZ gajYm YSta da vyd jYmake .
120:294     metriAt oNaj kojYSan . tudo , CyC SinCYn , tYgYde olaNge den
120:295  SereNgYm poga , SYltaS tYrSa . uke , sutlYklan kOra ogYl . SoNgo
120:296  ESe iziZ godYmak kolYn da kYzYtat uSana : pujto kol-vlak ajdeme
120:297  semYn ikte-vesYSt dene kutYren moStat , ikana kidYS logalSe
120:298  kolYm vydYS koltet gYn , veskana tudYm kuCaS ik Sono , da ESe molo
120:299  kollan tudo pujto ojlen Sukta , SYlaS Syda .
120:300     tYgaj kojYSYZlan +metrij kugYzam +mekson pervYj vursenat tolaSen .
120:301  no +metrij kugYzat , Ske manmYZla , " xitrYj-+mitrij " . kol
120:302  Sagalrak vereStmYm vele vuCa , tYmanmeS +mekson ymbak kerZalteS :
120:303  " man<Ym vet , tYgYde kolYm vydYS it kYSke . aram ot ySane . teve
120:304  YNde " , - ryda tudo , a YZgunam parnA koklaZ gYCat onCYkta ...
120:305    - EpraSlAr , mo tYgaj ? - pYtartYS olaNgYm nalaS SujYmo kidSe
120:306  dene tatar rveze Sudo jOre pytYrnalt lekSe kyrtn<O arverYm nOltale .
120:307    - portsigar ale kalaj ate ? palaS manYn , +sergej rvezYn kid gYC
120:308  sade arverYm nale . kyCSO dene poCaS tolaSa - ok kert . - nu-ka ,
120:309  kOn kyzYZO ulo ?  alamo nelYn CuCeS ...
120:310     poCYC . kOrgYStO izi pakkyzO den SySpYk  .
120:311     - pu-An , - Ynde +Colpanat SuSpYkYm kidYSkYZe nalde , savYrkalen
120:312  onCYde YS CYte . CYlanat tudYn CurijYSkYZe onCat .
120:313     - oZnYso oficerYn . Sij dene YStYme lijSaS ... teve ESe ala-mom
120:314  vozYmo , - +Colpan ludaS tolaSa .
120:315     - vozYmo ? ! - tudYn deke molat liSemYC , fonar< tuleS ludaS
120:316  tOCat . SySpYk kid gYC kidYS kusna .
120:317     - Cuza ! - +sergej uES volen SinCe , vozYmo turaSte rydaNSe
120:318  verYm kyzO dene ErYktaS tyNale . rveze-vlakat voktekYZe SinCYC ,
120:319  SinCaSt dene peS polSat .
120:320     - " An " - ludeS +sergej . vara , CYn mo manSYla , rveze-vlaklan
120:321  ludaS pua .
120:322     - " An " , - poCe-poCe ludYt nunat .
120:323     - An ? .. - Colpan SySpYkSYm uES kidYSkYZe nale . ik Zap tudo
120:324  tyNSO gaj SogYS , vara ErkYn , +Anset velke savYrnYS : +Anset ,
120:325  tide aCatYn .
120:326     +Anset mumo pakkyzYm kuCYlt Soga Yle . pakkyzYStO nimo
120:327  sajZYmat YS mu , CYla rydaN pYten ,poCat
120:328  **223**
120:329  gYnat , oCYni , Salanen vozeS .  kYzYt +ColpanYn SujYmo
120:330  SySpYkSYm uZYm , aCaZYn lymZYm kolYn , tudo lydYn koltYS .
120:331  neuZeli ? .. vet +An CYnZYmak tudYn aCaZe . tiCmaS lymZO +Anaj
120:332  gYant , kalYk Ere kyCYkYn +An manYn ojlen . Anset aCaZ deC kum
120:333  iAS vele kodYn . tudYn nergen ulYZat avaZYn kalaskalYmYZ
120:334  gYC iziSak Sarna . tYgak pelkidan koCaZ nergen kalYk ojlYmYm
120:335  kolYn ...
120:336                   *  *  *
120:337     ... tide 1922 ijYSte lijYn . SuZen ij ale Erten ogYl . no kalYk
120:338  u urZam vuCen Sukten . pele SuSo urZam keCeS koSten , yrZa SyrYm
120:339  ale puCYmYSYm Solten koCkaS tolaSat . teve iksa ves mogYrYStat
120:340  kok eS Ske aNaZYm tyred pYSten . iktYZe marij kartlan SogYSo
120:341  poAn +SamajYn vesYZe jorlo +AnYbajYn - +AnsetYn pelkidan koCaZYn .
120:342  tudo Apon vojnaSte lijYnat , +port-+arturYm Apon-vlak deC aralYmYZ
120:343  godYm pel kidSYm jomdaren tolYn . sandene , jymekYZe , paSteNge
120:344  kidSYm solkalaS tyNaleS ulmaS . tudo Apon vaStareS kredalmYZ dene
120:345  moktanen , oNZYm kYren kYCkYren : " paleda , mYj kO ulam ?
120:346  +port-+artur ! " tidlanak kalYkYSte SukYZo tudYm Ske semYnYSt
120:347  +portartere manYnYt .
120:348     pelkidanlan pasu paSa jOndYmO . sandene +portarter tyredmaSte
120:349  SkeZe lijYn ogYl . ves keCYnZe imn<YZYm kYCken da tyred optYmo
120:350  kYltalan pasuSko Sketak tolYn . aNaZYm +iksa serYSte kuSSo Solo
120:351  tYC palaS Sonen , manYt . no joNYlYS lijYn , jYgYre aNa gYC poAn
120:352  +SamajYn kYltaZYm opten konden . poAn , vitne , tidYmak vele
120:353  vuCen : pelenZe ySanle eN-vlakYm pogen kondenat , samosudYm
120:354  YStenYt . ojlat , tiddeC vara invalidYn kapSe kok keCe sade SolYSto
120:355  keCen .
120:356     varaZYm , pyStSo-vlakYm suditlYme godYm , pale lijYn :
120:357  +AnsetYn koCaZYm nuno kolo kYltalan ogYl sakenYt , a graZdan sar
120:358  godYm +ColpanYn aCaZe dene pYrlA poAn-vlak deC uto kindYn da molo
120:359  kyleSYm gosudarstvYlan pogaS polSYmYZlan yCYm SuktenYt .
120:360  ESe ojlat : portarterYn kolYmYZ deC vara AlYSte mlandYm uES
120:361  ala-mYnAr gana pajlenYt gYnat , tide aNam nigunam Tyken ogYtYl ,
120:362  kolxoz marte Ere +An ErgYZlan eSaren puEnYt , aCaZYm ilYSe En
120:363  olmeS SotlenYt .
120:364  **224**
120:365     tidYZe AlYse poAn-vlakYn SYdYStYm ESe Cot luktYn . Ynde
120:366  nuno Ske yCYStYm +An ymbak kusaraS tYrSenYt . aCaZ lymeS puYmo
120:367  sade mlandYm kural-yden YnZe kert manYnak , aArYm pukSen ,
120:368  imn<YZYm puStYnYt . no kok ij gYC +An eES kuda talgYdYm onCen
120:369  kuSten . molo eN-vlak aramaS imne kYCalaS kaAt , pel keCYm da
120:370  mon< jomdarat . +An nigunam Suko kYCalYn ogYl . aramaSke
120:371  iziSak vele pura - Sij SySpYkSO dene SySkaS tyNaleS . Suko
120:372  Zapat ok Erte , talgYdYZe Skak jorten lekteS . +An tudlan
120:373  kindYm pukSa , SYmaten-SYmaten , mONgYZO naNgaA .
120:374     - ajdeme ogYl - iA ! komsomol iA ! - kulak-vlak YzgenYt .
120:375     - tYj , +An , nunYn deC it lyd . me nunYm sadak sorlYklena ,
120:376  - kuandaren +ColpanYn aCaZe .
120:377     ojlat , jommYZ deC arnA onCYC +An +ColpanYn aCaZ deke
120:378  kaNaSaS tolYn . nuno kolxozYSto pYrlA YStenYt : +ivan +isaiC -
120:379  predsedatel< . +An - sCetovod .
120:380     - teve ludYn lek , - kagaz laStYkYm onCYkten +An . tuSto
120:381  vozYmo : " komsomol +An , kommunist joltaSetlan ilaS Sukak kodYn
120:382  ogYl . tudlan Sygar Amde . no tYj ESe samYrYk ulat . +ivan
120:383  deC ojYrlo , kolxoz paSatYm kudalte . uke gYn , vuetYm pirYlan
120:384  pyCkYn puEna " .
120:385     ColpanYn aCaZ ymbak ikana uZe lyjkalenyt . sandene tudo
120:386  +Anajlanat SeklanaS Syden , Skak centralkYm nalYn puEn . ojlat ,
120:387  +AnsetYn avaZe +AnYn kolYmYZlan Ere pYCalYm vursen . " sade
120:388  pYCal ogYl gYn , ok jom Yle , pYCal kerte " , - manYn .
120:389  paSaZe tYge lijYn .
120:390      yarnA muCaS kastene CYlan malaS vozYnYt . ystel koklaSte ,
120:391  pYrdYZ vokten , An Sketak knigam ludYn SinCen . keneta
120:392  kydYrCO semYn pYCal pudeStYn , An voktense okna Anda CYldYr-r
120:393  Sokten Salanen . olYmbalne malen kijSe vatYZe da izi +Anset
120:394  uSdYmYla tOrSten kYnelYnYt . +An tYmanmeS tudYm jOrten ,
120:395  vatYZ den ErgYZYm kyvarYS SydYren volten , a SkeZe , centralkYZYm
120:396  rualten , pudyrgYSo okna voktek SinCYnat , lyen kolten .
120:397     - a-a , poCda kalYrgYS , SYlYn utlYneda ? ! - kuanen
120:398  kYCkYralYn tudo , a vara , pYCalZYm numalYn , uremYS lektYn kurZYn ...
120:399     tiddeC vara +AnYm iktat uZYn ogYl , kuSko jomYn taCe
120:400  martenat ogYt pale .
120:401     jyd poranan ulmaS . adak milicionerYn kolYSo
120:402  **225**
120:403  kapSe pulaStaren . lyjkalYmaS tYplanYmek , mONgYSto lydYn
120:404  turtSo kalYk ikte poCeS vese uremYS pogYnaS tyNalYn .
120:405  ala-kudYZo urem lukYSto kijSe milicionerYn kapSYm uZYn .
120:406  " ox da ax ! mo tomaSa ?  kuze tYge ? " - muZedYnYt .
120:407  Erat SuYn , volgaltYn , a +Anaj alAt uke . ala-kO mutYm luktYn :
120:408  " molo ogYl , milicionerYm puStmYZlan lydYnat , SYlYn " .
120:409     arnA ErtYmek , uver tolYn : kolYSo - nimogaj milicioner
120:410  ogYl , a ves AlYse kulak Erge . vararak kalYk pYlYSYS ves mutat
120:411  solnen : lyjkalYme ErlaSYm murda vakYSte pujto vyraN pYtYSe
120:412  ijYm uZYnYt , no lydmO dene nigOlan ojlen ogYtYl . tYge CYn
120:413  den SoA iktYS varnaltYn . Suko eN ojlen : " saj ajdeme Yle ,
120:414  nimogaj kYSa deC posna jomo " .
120:415     ojlat , +Anset ErgYZe sade SuCko jyd deC vara tutYnaS tyNalYn .
120:416  avaZe +AnsetYm , EmlaS Sonen , +El<An monastYr<YSkat kondYStYn ,
120:417  manYt . uke , polSen ogYl .
120:418     kYzYt , aCaZYn SySpYkSYm uZYn , +Anset joCa godso  ZapSYmat
120:419  SarnaltYS ...
120:420     sade SuCko jyd deC vara +AnsetYn avaZe ilaS Ske aCaZ deke
120:421  pOrtYl<O . joCalan aCa olmeS koCa lie . no kum ij gYC avaZe
120:422  +korij lyman marijlan ves AlYS marlan lekte . u AlYSte +AnsetYm
120:423  SukYSt torZan vaSlijYC . pervYj uZmaStak kuZu jYlman ydramaSYSt
120:424  rual puEnYt :
120:425     - E-E , +korij poCan vatYm konden , manYt . poCSo tide , uZat ?
120:426     +korijYn ESe pervYj vatYZ deC kodSo Ske ydYrZO lijYn . +Anset
120:427  dene ik taNaS gYnat , peS osal kojYSan , poldalge . Anset
120:428  nergen vate-vlakYn pYl<gYZ ojlYmYStYm kolmeke , tudat igYltaS
120:429  tyNalYn : " poCan +Anset ! " " poCan +Anset ! " koCaZ dene
120:430  ErYkYSte ilen tunemSe +Ansetat vujYm puaS Sonen ogYl , ydYrlan
120:431  kysYZYm tylaS tOCen .  no tYgaj godYm +Ansetlan SkanZak
120:432  logalYn . utlarakSYm avaZ velYm .
120:433     ikana keNeZYm nunYn deke unalYkeS koCaZe mien .
120:434     - mo yNYSYn koAt , ErgYm ? - tudo " unYka " olmeS +AnsetYm
120:435  " ErgYm " manYn .
120:436     +Anset umYlen : avaZlanat tYSte kuStYlgYZak ogYl . korijYn
120:437  ydYrZo +Anset dene pYrlA avaZYmat peSYZak jOraten ogYl .
120:438  tudlan kelSaS Sonen , avaZe
120:439  **226**
120:440  keC-kunamat ErgYZlan logaltaS tYrSen . pYtartYSlan +Anset
120:441  SkeZat titakYm YSten , sade ydYr dene kredalSYZla , Cajgorkam
120:442  pudYrten . tunam izi joCa u aCaZYn serYple kidSYmat palen nalYn ...
120:443  uke , CYla tidYn nergen +Anset koCaZlan vujYm SijYn ogYl , ylYZat
120:444  jodYn gYna :
120:445     - koCaj , mYlanem kurajYm YSten puEt ?
120:446     sade kurajlYkYm kYCalYn , koCaZ den unYkaZe pel keCe CodraSte
120:447  koStYnYt .
120:448     - teve ! teve ! - +Anset izi kidSe dene koCaZlan SYmavuCYm
120:449  onCYktYlYn . koCajYn SinCaZe pysO ogYlat , ok uZ dYr , Sonen tudo .
120:450  a koCaZe Ere onCYk naNgaen . pamaS tyrYsO CaSkerYS SumekYSt gYna
120:451  Carnalten da Ske kYCalaS piZYn .
120:452     - Ek , saj kuraj lieS ! - viCkYZ kuZu puCYm pyCSYZla peleSten
120:453  SoNgo .
120:454     SoNgYn kidSe CoStYra gYnat , viCkYZ , nOrgO SYmavuCYm nYZYlgYn
120:455  kuCYltYn , joCan izi parnAZlan kelSYSe roZ-vlakYm YStYlYn , SkeZat
120:456  Sokten onCen . a kuraj SoktaS koCaZ gaj mastar tide kundemYStYZat
120:457  lijYn ogYl . ik roZYm parnAZ dene temdaleS - SYmavuC viCkYZ-viCkYZ
120:458  jYlYm lukteS , vesYm temdaleS ves jyk lekteS . SoktYSYZlak , unYkaZYm
120:459  kuanen onCalYn , vujZYm A SOrYn YSten , A kySkYrak nOltalYn , kok
120:460  kidYse parnAZ dene roZ-vlakYm almaS-almaS temdYStYn , a +Anset
120:461  tudYn onCYlno , umSaZYm karen , tyNSYla OrYn Sogen .
120:462     - it Orkane , kuraj modYS ogYl , tunemaS kyleS . kurajYnat Ske
120:463  ConZo ulo . tudYn ConZYm palen Suktet gYn tYAt saj kurajze liAt ,
120:464  - unYkaZYn CYtamsYr kumYlZYm uZYn , tunYkten ojlen koCaZe .
120:465     koCaZe kajmek , joCalan , Ex , moColo OkYnaS logalYn ! vet iktYm
120:466  vele YStYkten ! a +korijYn ydYrZO Ere piZedYlYn : moSta , ok moSto
120:467  - SySken tolaSen . a +Anset Ske kurajZYm Con vurgYZde puEn kertYn mo ?
120:468  uke . koCaZYn jomakSYm kolYStYn kuSSo joCa tunam SkjeZat jomak
120:469  ilYS dene ilen . kurajYm kidYS naleS vele - pujto tunamak jomak
120:470  tynAS logaleS ... teve +kuZer vydYS jyksO-vlak lYbe-lobo CoNeSten
120:471  tolYt . Anset , kurajZe dene nunYn koklaS puren , SySkalten kolta ,
120:472  da jyksO-vlak CYlanat motor ydYrYS savYren SogalYt ... ZapYn-ZapYn
120:473  +AnsetYn uSYZo jomakYm Ske gYCYnat CoNen . teve tudo Codra
120:474  pokSelne Soga . kurajYn
120:475  **227**
120:476  SoktYmYZYm kolYStaS CYla AnlYk , kajYkvuso pogYnat . En pokSelne
120:477  lOzmOn maska kuSta , a syanvatYla lyNgYSO ik yZar lombYSto SySpYk
120:478  nYZYl semYm ronCa , +Anset dene taNasa , tudYm seNYneZe ... uke ,
120:479  joCA seNaS ok pu ! tudo ESe viAnrak SoktaS tyNaleS ... ikana laC
120:480  tYge kuanen SoktYmYZ godYm urem gYC +korijYn ydYrZO kurZYn pura ,
120:481  SySpYk semYm kolYn , AnsetYn kurajZYlan kerZalteS . voktenZak
120:482  aCaZe , korij , SinCa . joCa-vlakYn SurgYmYStYm uZYn , ondak tudo
120:483  ala-mom kYCkYralYn , a vara ...
120:484     +Anset kYzYtat Sarna : aCa lijSYZe tudYn vaStareS pirYla urmYZ
120:485  tOrStaltYS , ik kidSe dene vujZo gYC perYS , vesYZ dene kurajZYm
120:486  SupSYn nale , Sort SoktYkten todYlYn , tulan koNgaS kudaltYS .
120:487  +Anset uZo , kuraj koNgaSte ondak ConaNme gaj tarvanaltYS ,
120:488  CYtYr-r Sokten ojYpaNe , joSkar SolgYmYS savYrnYS , a vara sur
120:489  lomYZ lie , pujto kolYS ...
120:490     tide keCe , tide syret +AnsetYn ilYSYStYZat jYZYN lijYn kodo .
120:491  kuraj jylen pYtYme dene pYrlA tudYn jomakle uS-akYlZat jYklYk
120:492  SulYS , jomak tytYra ala-kuS keneta jomo . tudo avaZ onCYk mien
120:493  SogalAt , peNgYdYn kalasYS :
120:494     - avaj , Erla mYj tYSeC kaem . koCaj deke ...
120:495     +AnsetYn koCaZe kolYmYlan Ynde kud ij lieS . ves ieSYn +Anset
120:496  marijlYkeS puren . kuraj soktYmYZYm alAt Carnen ogYl . kalYkYSte
120:497  tudYm CykYdYnak " SySpYk +Anset " manYt ...
120:498     +Anset Soga , CYla tide ErtYSYm Sona , a voktenZe tudYn ymbak
120:499  onCen , kolYzo-vlak Sogat . tidYm uZYn , +Anset kalasYS :
120:500     - a pa-paSa vu-vuCa-s . ajsta , ESe i-ik gana ...
120:501             *  *  *
120:502     tYlze kojYn ylYkO vola . Ynde tudo vaStareS ogYl , a CoAn gYna
120:503  SeNgeCYn Eskera . aram ogYl vet tYlzYm jyd orol manYt . tudo
120:504  jYlmYZYmat kuCen moSta , nigOlan nimom ok ojlo . ojla gYn jydYn
120:505  jyd SotSat , motorlYkSat jomeS Yle Sol . a jydYn motorlYkSo ConYm
120:506  lYplandarYSe SYplYkYSte , keCe turgYm deC laskan kanYmaSte . jyd
120:507  den keCe - sutka - ajdemYn SymZO gaj : ik gana poCYlteS , ves
120:508  gana petYrnalteS , ik gana pera , ves gana kanalta .
120:509     tYge kYzYt +Colapan Sonkalen kiA . tudo vyd serYSte
120:510  **228**
120:511  izi lakeS vozYnat , pire tolmYm vuCa . Ara kiAS jOsO , omo pYzYra .
120:512  malen koltaS ogYl manYn , tudo Ynde pire nergen SonaS tyNale :
120:513  pirYm puStmo paSa mogaj - suapan ale sulYkan ? vet ava pire gYn ,
120:514  mYnAr ige tulYkeS kodeS . a onCen kuStaS gYn , nunYmat pij gaj
120:515  yNYSYm YStaS lieS . ojlat , oZno tundra gYC ik oxotnik +moskvaSkat
120:516  pirYm kYCken mien ... da , ajdeme deC viAn , tudYn deC uSan tynASte
120:517  nimat uke . Sona gYn , tudo pire igYmat mut kolYStSYm YSten kerteS ...
120:518  ColpanYn SinCa onCYlanZe keneta +aleksej syretlalte .  pujto
120:519  +moskvaSke pirYm kYCken mijSe sade eNet oxotnik ogYl , a +Aleksej :
120:520  pujto pirYZe dene tudo +Colpan deke +leningradYS kaAS lektYn ...
120:521     " mo Cort ? ! " - Colpan omYUan SinCaZYm turZYn nale , vujZYm
120:522  ryzalten , kavaSke onCale . oSalgYn peCkaltSe volgYZtyrYm suZYn ,
120:523  myndYr SydYr-vlakat jorga SinCaStYm ikte-vese poCeS kumaS
120:524  tyNalYnYt , keCe YnZe uZ manSYla , ondakrak SYlaS tolaSat . Er
120:525  +Colpan gYna Ske ilYSYZ dene ila . tudo ESe SoCYn vele , kuanen
120:526  CuCka . +Colpan +pOtYr kolYn , pala : tY SydYrYm tYgaj laska ,
120:527  kuan ulmYZlan oZnYso marij , " Er +Colpan gaj kojYSanYm YSte "
120:528  manYn , UmYm kumalYn , SoCYn sukCYm sOrvalen .
120:529     pOtYrlan gYn sOrvalYme ok kyl . tudYn verCYn aCaZe tYrSen .
120:530  oktAbr< revolUcij deC vara SoCSo volgYdo ilYSYm uZYn , tudo
120:531  +bogomolov familijZYm +Colpan familij dene vaStalten .
120:532     CYnZYmak , AlYse +sovetYn pervYj predsedatel<Ze , a varaZYm
120:533  kolxoz vujlatYSe lijmek , +ColpanYn aCaZYm +bogomolov manSe
120:534  lijYn ogYl , kaZnYZe tyrlO semYn lymden : kommunist +ivan ,
120:535  +Colpan +ivan , A prosto - predsedatel< . kYzYt AlYSte ulYZat
120:536  +kAlij kugYza vele +bogomolov familij dene koSteS .
120:537     " da-a " , - Sonalten , +Colpan adak kavaSke onCale . kastene
120:538  CinCe dene tyrlYmYla kojSo kajYkkombo kornat Ynde SulaS tyNalYn .
120:539  tudYn +Colpan posnak kuZun onCa . uSYSkYZo +daSa den +sergejYn
120:540  +jyksydYr den jyksErgYla Cien kuStYmYSt , kAlij kugYzajYn
120:541  kajYkkombo korno nergen ojlYmo legendYZe tolYn purYS . " Ex ,
120:542  +sergej , +sergej " , - Colapan SkenZYn titakan SymZYm kol<o .
120:543  AzYkan tudo +sergej onCYlno , AzYkan ...
120:544  **229**
120:545     Colpanlan vaStareS , pel aNa kutYS toraSte , jolYStYmo Sket
120:546  ludo kart-kart jyklanen SinCa . SolaStYla , +mekson kijme turaSte ,
120:547  vesat jykYm pua . nunYn dene pYrlA Er tYmYkYm ESe vydYsO motorka
120:548  jykaNda : tide +sergejmYt keldem ves gana koltenYt .
120:549     jYrvaS jyk-jyan gYnat , +meksonYnat uSYZo pire nergen Sona .
120:550  toleS ale uke ? tYge SonkalYSYZla, tudat ErtYSYm SarnaltYS ...
120:551     vojna tyNalme ij lum kelgem vele Suo , mut SarlYS : kuZer
120:552  aramaS pire Suko pogYnen . ojlenYt , nuno pujto vojna kajme vel
120:553  gYC kusnen tolYnYt .
120:554     luman ik keCYn +mekson +meSer nOlnerYS mien lekteS . onCYlnYZo
120:555  izirak Cara ver . Cara pokSelne ulYZat ik Sertne ua , a tudYn
120:556  vokten ala-mo imn<Yla kojYn Soga . sajYnrak onCale gYn nalYS -
120:557  ySkYZ Sordo . iziSak kadYr neran vujZYm CuCkYdYn kySkO nOltaleS
120:558  onCYkYla lap pYStYme kok kugu pYlYSYZe modYnak modeS .
120:559  lydYktaS ogYl manYn , +mekson nOlpO tyNeS SYlYn Sogale .
120:560     no mo tugaj ? kO tYge SyleStYn vaSka ? onCa , Codra kOrgO gYC
120:561  pire-vlak kudal lektYC . Sordo pujto nunYm lymYn vuCen ,
120:562  Sertne parCam koCSYZlak , nunYn deke savYrnen Sogale . pire-vlak
120:563  kudalmYStYm keneta CarnYSt . jYlmYStYm luktYn , kuZu koSar nerYSt
120:564  dene purgedYn , lumYm nulat . ulnen pYtYSe AnlYk-vlakYn mySkYrYSt ,
120:565  lukYn puren , Ara meSakla keCa , tovaN pYtYSe kulap goC OrdYZluYStat
120:566  paldYrna .
120:567     SoNgO pire En onCYlno . viAn kyCYk SyjZYm onCYk Suen , nYl jolge
120:568  luman mlandeS kYrtmen , jylYSO SinCaZ dene Sordo ymbak onCa .
120:569  onCa , no ok tarvane , a tOrStaS gYn , Sordo deke ulYZat kum-nYl
120:570  gana tOrStYman .

121:1  121 **3**
121:2  joCa sadYSte
121:3            ikSYve-vlakYm sYlnYmutan
121:4            literatura dene paldarYmaS
121:5     kalYk ojpogo da sYlnYmutan proizvedenij dene izinekat palYme lijYn ,
121:6  ikSYvYn uS-akYlZe jYlmYZe utlarak viAN toleS , tYgak kojYS-SoktYSYZo
121:7  SuaralteS da tudo sYlnYlYkYm jOrataS SymaNeS , jYrYm-jYrYse ilYSYm
121:8  kumdanrak palen nalaS kumYlaNeS .
121:9     joCa-vlakYm ondakak kalYk ojpogo dene paldarena . tudo umbakYZat
121:10  ikSYvYm poro kojYS-SoktYSan , Andar Sym-Conan liAS , sYlnYlYkYm
121:11  SiZYn moStaS tunYkta . ava SoCSYZlan kalYk ojpogo kokla gYC En
121:12  onCYCak aza maltYme murYm muren , varaZYmat joCan nYZYl kumYlZYm
121:13  muro denak savYren moSten . posnak ikSYve-vlak modmo murYm jOratat ,
121:14  tYgodYm Somaklan kelSYSYn kid-jolYStYm da kap-kYlYStYm ,
121:15  izin-kugun kojYSlanen , turlO semYn tarvatYlYt . mutat uke , muro goC
121:16  ikSYve-vlak Con SiZmaSYStYm viANdat , SoCmo jYlmYn jyk-jyanZYm
121:17  kolYStYn da kalasen moStaS tunemYt , murYn ritmYZYm da Catkata
121:18  rifmYZYm , mom kalasaS SonYmYZYm palen nalYt . murYn SomakSYm
121:19  joCa-vlak vaSke uSYSkYSt pYStat , kuStYlgYn tunemYt da kuZu Zap
121:20  ogYt mondo . tYge SkenYStYn kutYrYmYSt godYmat kalYkYn muro
121:21  pogYZYm kuCYltaS tyNalYt . murYn vospitatel<nYj znaCenijZat
121:22  kugu : tudo ikte-vesYm pagalaS , poro liAS , paSam jOrataS
121:23  kumYlaNda .
121:24     kalYk ojpogo kokla gYC kugu verYm jomak naleS . jomakYSte
121:25  kalYk onCYkYlYk saj ilYSlan ySanYmYZYm poCYn pua , tYglaj
121:26  eN-vlakYn uSan , jOnYm muYn kertSe , paSam jOratYSe , poro da
121:27  viAn ulmYSt nergen kalaskala , jOrdYmO kojYSYm , sutlYkYm ,
121:28  jogYlanYmaSYm da molo osalYmat kojdaren onCYkta .
121:29     jomakYn Ske Sotan tyNaltYS den muCaS ojZo ulo , mutlan ,
121:30  " ilenYt ulmaS kugYza den kuvaZe " , " jomak umbak , mYj
121:31  tembak " , tuleC molat . paCaS-paCaS kalaskalYmaSat joCalan
121:32  kelSa , kuStYlgYrakYn umYlaS da SarnaSYZe polSa .
121:33     " joCa sadlan marij jYlme programma " dene kelSYSmYn ,
121:34  kugYrak ijgotan gruppYSto ikSYve-vlak marij kalYk jomak dene
121:35  pYrlA ruS da molo kalYk , tYgak pisatel<-vlakYn vozYmo ikmYnAr
121:36  jomakYSt dene palYme lijYt . nuno oNaj sUZetan ulYt , umbakYZe
121:37  mo lijmYm palaS ConYm jYlatat , osalYm seNaS , ilYSYSte porYm
121:38  YStaS , nezerlan polSaS , vijdYmYm CamanaS ,Colga lijYn kuSkaS
121:39  tunYktat . UZo jomakYSte pyrtys kumdan suretlalteS , AnlYk den
121:40  kajYk-vlakYn tysYSt , kojYS-SoktYSYSt kelgYn
121:41  **4**
121:42  poCYlteS . CYla tidYm joCa-vlak dene SuktaS vospitatel< peS
121:43  ustan jomakYm kalasen puYSaS , jykYmat izin-kugun vaStaltYl
121:44  moStYSaS , SinCa onCaltYSYZat tYgodYm tyrlO lijSaS kid denat
121:45  onCYktYl koltYmYm joCa uZSaS , pujto kalasYSe eN SkeZak tuSto
121:46  lijYn , manYn SonYSt . tunam vele ikSYve-vlak ik mutYm kodaS
121:47  toStde kolYStYt . nunYn SkenYStYnat tuSto lijmYSt , tutkarYS
121:48  logalSe-vlaklan polSYmYSt , porYm YStaS SonYmYSt SuES . tYge
121:49  gYna , " geroj-vlak dene pYrlA ilen " , joCan ConZYm saj velYS
121:50  savYren kertYna . jomakYn tyN SonYmaSYZYm , moral<ZYm
121:51  vospitatel<lan Ske mut dene kalasaS tOCYmO - uto paSa . +v . +g .
121:52  +belinskij manmYla , proizvedenijYSte moZo saj , a moZo osal ,
121:53  ojlYmo ok kyl , nuno tidYm Ske Sym voSt kolten , ConYSt dene SiZYn
121:54  palen nalYSt .
121:55     jomakYm kalaskalYmek ( ale ludmek ) , tYgaj jodYSYm SYmdaS lieS :
121:56     - tide jomakYSte tYlanda mo kelSYS ? tide kalYk ojpogo molan
121:57  jomaklan SotlalteS ?
121:58     joCa-vlaklan kelSYSe verYm ( uZaSYm ) uES ludYn puaS uto ogYl . tYge
121:59  ojYren nalYn ludmo godYm ojpogYn sYlnYlYkSYm , tuSto taNastarYmaSYm ,
121:60  EpitetYm da oNaj ojsavYrtYSYm nuno uSYSkYSt pYSten kertYt .
121:61     jomaklan lymYn YStYme sYret ale panno ulo gYn , vospitatel<
121:62  onCYkta da jodeS :
121:63     - tY suretYSte mom onCYktYmo ?
121:64     vaSmut deC vara sade syretlan kelSYSe verYm jomak gYC ludYn puaS
121:65  kelSa .
121:66     - Ynde SinCadam kumYza da SonaltYza , tY jomaklan ESe mogaj
121:67  syretYm YStaS lieS ? te mogaj syretYm YSteda Yle .
121:68     kaNaSYme ZapYSte personaZYm raSemdYSe ikmYnAr jodYSYm vospitatel<
121:69  SYnden kerteS , mutlan :
121:70     - tudo mom Cien ? SinCaZe mogaj ? tuleC molat .
121:71     jomakYm ik gana kalasYme dene serlagYman ogYl . ondak sUZetYm
121:72  Con jylen EskerYme dene UZo verZe joCan uSYSkYZo ok puro . uES
121:73  kolYStmYZ godYm jomakYn personaZYSt , geroj-vlakYn kojYS-SoktYSYSt
121:74  utlarak raSemeS , tudo sYlne mut den ojsavYrtYSYm Sarnen kerteS .
121:75     kalasYme ale ludYn puYmo jomakYm modYn onCYktaS gYn , nunYn
121:76  Con SiZmaSYSt viANeS , jYlmYStat lYvYrga , muterYSt pojdaralteS .
121:77     zanAtij deC vara Ara ZapYSte jomaklan kelSYSe syretYm YStaS joCan
121:78  kumYlZo lekteS gYn , vospitatel< tYgajlan , kagazYm da CiAm puEn,
121:79  syretlaSYZe polSYSaS da ves zanAtijYSte , tY syretYm CYlaStlan
121:80  onCYkten , ludmo jomakYm uSeStaren kerteS .
121:81     kalYkYn ikmYnAr ojpogYZ dene paldarYmeke , pisatel<-vlakYn
121:82  sYlnYmutan proizvedenijYStYm ludman . tidYZe joCa-vlakYn
121:83  **5**
121:84  ilYS umYlYmaSYStYm tynAm palYmaSYStYm pojdara , poEzij dene vaSlijmaS
121:85  ikSYvYn Sym-Con SiZmaSYZYm viANda , tYgak EstetiCeski da nravstvenno
121:86  vospitatlYme paSaSte sYlnYmut kugun polSen kerteS .
121:87    ikSYve-vlakYn ijgotYStYm SotYS nalYn , xrestomatijYS purtYmo UZo
121:88  tekstYm kyCYkemdYde , ikmYnArZYlan adaptacijYm YStYme . zanAtijYn
121:89  cel<ZYlan da joCan intereSYlan , Zaplan kelSYSlYn , vospitatel<lan
121:90  kyleS proizvedenijYm ojYren nalaSYZe jOn lijZe manYn , restomatijYS
121:91  programma deC uto tekstYmat purtYmo . tYgajZYm jYlme lYvYrtYme
121:92  zanAtijYSte gYna ogYl , tYgak modmo godYm , progulkYS koStmo ale
121:93  malaS AmdYlaltme ZapYSte kuCYltaS lieS .
121:94     ikSYvYlan sYlnYmutan proizvedenijYm kuStYlgYnrak umYlaSYZe syret
121:95  polSa . ludmo deC ondak vospitatel< temYlan kelSYSe syretYm ( ikmYnAr
121:96  otkrYtkYm ) onCYkten kerteS , pyrtysYS lektaS , vol<YkYm da kajYkYm
121:97  EskeraS lieS . teve  mutlan , SoSYm ulo pyrtys YlYZeS , puSeNgYSte
121:98  lYStaSner peCkalteS , kudYveCYSte da uremYSte uZar SarSudo , imYvujla
121:99  kojYn , mlande ymbake lekteS . progulka godYm joCa-vlak CYla tidYm ,
121:100  tYgak lYve CoNeStYlmYm , kopSaNge ale kutko kudalYStmYm uZYt , vol<Yk
121:101  lomYZmo jykYm , kajYk murYm kolYt . tYgaj uZmo-kolmo nergen ludmo
121:102  deC onCYC ikSYve-vlak dene kutYren nalaS uto ogYl.
121:103     proizvedenijYm pervYj gana ludmo deC vara personaZYn syretSYm
121:104  onCYktaS da lonCYlaS kyleS , mom YStYmYZYm ale mogaj ulmYZYm umYlen
121:105  nalaSYSt polSYman , syretYSte mogaj Epizod onCYktYmYmat jodaS lieS .
121:106     syretYm uES onCYmo godYm tuSto delal<-vlakYm muYt , umYlen
121:107  nalmYStYm kelgemdat . Erdene ikSYve-vlak joCa sadYS tOr ogYt tol ,
121:108  kastenat mONgYSkYSt tOr ogYt kaj , tunam syretYm uES SYmlen onCaS
121:109  uto ogYl . tYgaj uES onCYmaSYm posnak naCar EmociAn joCa dene ErtaraS
121:110  kelSa .
121:111     sYlnYmutan proizvedenijYm ludYm puYmo deC vara kugYrak jijgotan
121:112  gruppYSto ikSYve-vlak mo ludmYm lonCYlat , ilYS dene kYldat , tuSto
121:113  sYlnYn kalasYme mut den ojsavYrtYSYm  muYt , nunYm Ske ojlYmYSt
121:114  godYm kuCYltaS tunemYt , UZo verYm vospitatel< ojYrkalen ludYn pua ,
121:115  zanAtij muCaSte didaktiCeskij modmaSYm ale literaturnYj viktorinYm
121:116  Ertara .
121:117     kuZurak proizvedenijYm, uZaS-vlaklan Seleden , kok zanAtijYSte
121:118  ludaS lieS , tYgodYm ikYmSe zanAtijYStYZe proizvedenijYn En oNaj ,
121:119  Sym-ConYm vurgYZtarYSe vereSYZe CarnaS (SogalaS ) kyleS , tYge
121:120  umbakYZe molijmYm palaS , muCaS marte ludmYm kulYStaS joCa-vlakYn
121:121  kumYlYSt lekteS .
121:122     sYlnYmutan proizvedenijYm ludmo godYm UZgunam vospitatel<
121:123  kombinirovannYj zanAtijYmat Ertaren kerteS , tunam ludmo dene
121:124  pYrlA syretlYmaS da muzYkYm kolYStmaS eSaralteS .
121:125     joCan muterZYm pojdaraS , jYlmYZYm lYvYrtaS , CYn ojlaS
121:126  da sYlne ojsavYrtYSla dene pajdalanaS , tYgak progulka da modmo
121:127  ZapYSte tyrlO rifmovkYm ludYS mutYm , oNaj oj-vlakYm tunemmaS kugun
121:128  polSen kerteS , mutlan , tYgajYm nalYna :
121:129  **6**
121:130           kidYStem kampetke Yle ,
121:131           mYj kamvozYm kuvYrdik .
121:132           kampetkem ala-kuS SYle -
121:133           tYge lie jYvYldik .
121:134           jYvYldik gYn , jYvYldik .
121:135           tetla om lij kuvYrdik .
121:136              * * *
121:137           Elnet
121:138           ENerYS
121:139           om koSt
121:140           ENYren .
121:141           kondem
121:142           sovla gaj
121:143           kolYm
121:144           ENYren .
121:145              * * *
121:146           EluSYn
121:147           Caple
121:148           eCYZe
121:149           EluSat
121:150           Ynde
121:151           ECYze .
121:152                        +G . +ivanov .
121:153           kogYl<o - mogYl<o ,
121:154           kokSydO kogYl<o .
121:155           kogYl<Ym - mogYl<Ym
121:156           pelYgYC todYl<Ym .
121:157           pelYgYC todYlYn ,
121:158           koCkYm ik kogYl<Ym .
121:159           koCkYn ik kogYl<Ym ,
121:160           leve vydYm podYl<Ym .
121:161                         +a . +goroxov .
121:162           EtYm-EtYm ,
121:163           EtYmbal
121:164           otYm-otYm
121:165           otYmbal .
121:166           pYrYs kodo ,
121:167           kolA - jok .
121:168           modYS vujlan
121:169           tYjZe kod !
121:170                         +v . +isenekov .
121:171  **7**
121:172     tiddeC posna programma poCeS tYlze eda ik-kok poCelamutYm
121:173  naizust< tunemYt . programmYSte onCYktYmo deC posna kYzYt gYna
121:174  savYktaltSe ( " Amde lij ! " gazetYSte , " pioner jyk " ZurnalYSte
121:175  ale iktaZ sbornikYSte ) u poCelamutYm ojYren nalaS lijeS . utlarak
121:176  moStYSo joCalan , kumYlZo ulo gYn , naizust< tunemaS eSartYS
121:177  poCelamutYm vospitatel< pua da tudYm utrennikYSte ale kanYS
121:178  ZapYSte kalasYkta .
121:179     naizust< tunemSaS proizvedenijYm ludmo deC onCYC vospitatel<
121:180  SuSaS pajrem , idalYk Zap ale poCelamutYn soderZanijZYlan kelSYSte
121:181  tema nergen kyCYkYn kalaskala , syretYm onCYkta , vara sYlnYn
121:182  ludYn pua . mo kelSen , tySkan kaNaSat , aklat , sYlne mutYm ,
121:183  ojsavYrtYSYm muYn lonCYlat ; mom ogYt umYlo , tudYm umYltara .
121:184     uES sYlnYn ludmek , ikmYnAr joCalan , pisYn Sarnen moStYSYlan ,
121:185  kalasYkten onCa , tYgodYm tyNaltYS kornYm , posna mutYm kalasaSat
121:186  polSa , mogaj intonacij dene , kuze jykYm vaStaltYl ojlaS kylmO
121:187  nergen umYltaren tunYkta .
121:188     ludmo poCelamutYm SarnYSt , naizust< kalasen kertYSt manYn ,
121:189  tYgaj jOn-vlakYm kuCYltaS lieS :
121:190     a) joCalan kelSYSte kornYm ale strofam kalasYkten onCaS .
121:191  tYgaj uZaSYm eES ludmo godYm joCa-vlakYm SkenYStYmat uSaS kyleS ,
121:192  Sarnen kalasaS tOCYSt ;
121:193     b) poCelamutYn UZo kornYZYm SarnaS citata semYn jodYSYm
121:194  SYndaS , mutlan , +i . +osminYn " meraN  poCelamutSYm nalYna :
121:195     - kuSeCYn pygYl<mO kYrt-kort kamvozeS ? - jodeS vospitatel< .
121:196     - koZ vuj gYCYn pygYl<mO
121:197       kYrt-kort kamvozeS , - vaSeStat joCa-vlak .
121:198     - mo deC oS meraNZe lydYn da , nu kudaleS , kudaleS ?
121:199     - koZ vuj gYCYn pygYl<mO
121:200       kYrt-kort kamvozeS .
121:201       oS meraNZe lydYn da ,
121:202       nu kudaleS , kudaleS .
121:203     - kuze kojYn kodo oS meraN ?
121:204     - pYlt-polt ,
121:205       pYlt-volt
121:206       kojYn kodo oS meraN .
121:207     - kuze peraltale SiSte taN ?
121:208     - Solt-Solt ,
121:209       Solt-Solt
121:210       peraltale SiSte taN .
121:211     - kuze tumnaZe voStYleS ?
121:212     - lot-lot-lot ,
121:213       lot-lot-lot
121:214       tumnaZe voStYleS .
121:215     v) poCelamutYn iktaZ-kudo uZaSYZYm mogaj jyk dene naizust<
121:216  ludaS kylmYm vospsitatel< jodeS . ik ikSYve poCeS vese
121:217  **8**
121:218  deC ESe sYlnYn kalasaS jodman , pYtartYSlan , kyleS intonacij
121:219  dene tySkan tY uZaSYm naizust< ojlen puat ;
121:220     g) poCelamutYn uZaSYZYm lica ale rol< dene kalasYmaS
121:221  ( dramatizacij ) , mutlan , +m . +kazakovYn " +vaCij "
121:222  poCelamutSYm nalYna :
121:223     - Ci-Ci , Ci-Ci , Ci-Ci-Ci-Ci ,
121:224       vaSkerak kYnel , +vaCij ! - kajYkYn muro mutSYm ik joCa kalasa .
121:225     - Ci-Ci , Ci-Ci , Ci-Ci-Ci ,
121:226       vaSkerakYn Cij , +vaCij ! - ves joCa kalasa .
121:227     - Ci-Ci , Ci-Ci , Ci-Ci-Ci ,
121:228       lek zarAdkYSke , +vaCij ! - kumSo joCa kalasa .
121:229     avtorYn mutSYm tySkan kalasat .
121:230             purt tOrStaltYS +vaCijna ,
121:231             SikS-purak gYna CYma .
121:232     d) poCelamutYn lymZYm uvertarYde vospitatel< ludYn pua , tYgodYm
121:233  ludmo deC onCYC tYgaj jodYSYm SYnda :
121:234     - sajYn kolYStsa da kalasYza , poCelamutlan mogaj lymYm puaS
121:235  lieS ? te kuze lymdeda Yle ?  Ske ojdam poCelamutYn mogaj kornYZ
121:236  dene peNgYdemden kertYda ?
121:237     tiddeC vara gYna poCelamutYn lymZYm da , tudYm kO vozen ,
121:238  vospitatel< uvertara .
121:239     poCelamutYm naizust< tunemmaS SukYZ godYm pytYn< zanAtijYm ok
121:240  nal , kodSo ZapYStYZe ikSYve-vlak dene molo tyrlO paSam SuktaS lieS ,
121:241  mutlan , ondak tunemme poCelamutYm SarnaS , ale tY temYlan kelSYSe
121:242  ondak ludmo iktaZ ves tekstYm , proizvedenijYn oNaj uZaSYZYm ESe ik
121:243  gana kolYStYktaS pajdale .
121:244     tYgerakYn , joCalan sYlnYmutan proizvedenijYm ludmaS da tudYn
121:245  soderZanijZYm kalasaS tunYktYmaS , kuCYk poCelamutYm naizust<
121:246  tunemmaS jYlme lYvYrtYme paSaSte kugu verYm naleS . sYlnYmutan
121:247  literatura tynASke " oknam poCeS " , ikSYvYn ilYSYZYm sYlneStara ,
121:248  kojYS-SoktYSYZYm saj velYS viktara da Con poAnlYkSYm volgaltara .

122:1  122 **106**
122:2  ( +arsij +volkov )
122:3  kuze komedij SoCeS
122:4  sYlnYmut paSa den scenYse
122:5  mastarlYk nergen povest<
122:6     Erdene paSam YSten SYm kert . 10 Sagat ZapYSte vele kYnelYn
122:7  ulYna . 11 Sagat ErtaltYmeke , +roza dene vokzalYS mijYSna . taCe
122:8  veNgr Zurnalist +derd< +rado den vatYZe +marta +joSkar-+ola gYC kaAt .
122:9  me munYm peledYS arSaS dene SokSYn uZatYSna .
122:10     keCYval deC vara ystel koklaS sinCYm . kuze nYlYmSe syretYm
122:11  jOneStaraS ? ala-molan tudYm +epi kugYzan da +taisan EpizodYSt
122:12  dene tyNalme ok Su . tide syret onCYCso pulamYrYn kuatSYm voltYSaS
122:13  ogYl , tudYm utlarak kySkO kyzYken , kul<minasijYS konden SuktYSaS .
122:14  nunYn scenYSt p<esYn tyN temYZYm umbakYZe kyleS semYn SujYmYla ok
122:15  CuC . sadlan tY EpizodYm OrdYZkO pYStYSYm da nYlYmSe syretYm ugYC
122:16  tyNalaS lijYm .
122:17     onCYC mogaj scenYm puaS ? ik semYn savYrkalem , ves semYn
122:18  viskalem . tide syretYn planZYm sodor vozen SuYSYm . tyNaltYSte ,
122:19  mutlan , +taisa den +valerijYm luktam , nunYn poCeS - +selifon
122:20  den +artemYm , vara - +selifonlan "spektakl<Ym " onCYktYmo scena .
122:21  a vot syretSYmak mogaj personaZ dene tyNalaS ? tYgat-tugat Sonkalem ,
122:22  niguze SotYm muYn om kert . kasat SuES , a mYj ale ik kornYmat
122:23  seren omYl . vara sonaltYSYm : vet iktaZ-mom da vozaS kyleS , ala
122:24  serYme godYm kyleSan u SonYmaS lekteS .
122:25     Cy-An , scenYS En onCYC +taisamak luktam . ydYr , semYnZe muren ,
122:26  +valerijYm vuCa . tudYn deke iktaZ ves personaZYm kondaS . dialog
122:27  goC kodSo gana lijSe pulamYrYm umbakYZe SuAS da tYgodYmak zritel<lan
122:28  paldaraS : tide syret Erlase keCYn kaA . ydYr-vlak +selifon
122:29  vaStareS adak ala-mom oNajYm Sonen luktYnYt .
122:30     +taisan tolmo EpizodYm vozYSYm . ydYr scenYS lekteS da , sad kOrgYS
122:31  onCYStYn , liriCeskij murYm mura . tudYn
122:32  **107**
122:33  deke +artemYm kondem . nunYn dialogYm vozaS tyNal<Ym . +taisa komsorg
122:34  deC +valerij nergen jodYSteS , +artem tudYm uZYn ogYl . mutlanYmaS
122:35  ok kYldalt . syretYSte dejstvijYm YlYZtaren koltaS kelSYSe amal uke .
122:36  geroj-vlak koklaSte lijSaS azapYm tyNaltYS gYCak jonlYn radamlaS
122:37  kyleS , tunam vele syret kyleS semYn CoNalteS . kuze tidYm YStaS ,
122:38  SonkalaS tyNal<Ym .
122:39     tYSke +palagij den +selifonYn avaZYm kondaS gYn ?
122:40  tek nuno Ske ikSYvYStYm kYCal koStYt tonA , mutlan , jydvoSt mONgYStYZO
122:41  lijYn ogYl , joltaS ydYrZO +taisa , den malen . a +selifon Erdenak
122:42  +tonAm kYCalaS lektYn , tudYm Al muCko SiSlanen koSteS . ava-vlakYn
122:43  Ske ikSYvYStYm kYCalmYStat Al ilYS gYC nalem Ske Sotan oNaj syret .
122:44     +taisa den +valerij koklaSte izirak vaS tyknYmaSYm puaS SonYmaS
122:45  Yle . +taisa +valerijYm joltaS ydYrZO deke Zaplan vele kolten . a rveze
122:46  ErlaSYZYmat +tonA denak , tudlan ENer serYSte vurgemYm muSkaS polYSkala ,
122:47  tuleC molat . CYla tide +taisan ConYStYZo uSkalYmaS tulYm YlYZta .
122:48  valerijYm vaSlijmeke , tudYm Opkelen SYltala . nunYn koklaSte izi
122:49  pulamYrYm YlYZtaS kyleSak , ule gYn +taisan modmo kornYZo ik semYnrak
122:50  kaA . ydYrYn kojYSYZYm pysYrak dejstvij goC viANden koltYman . no
122:51  tidYm kelYStaraS ale niguzeat jOnYm om mu .
122:52     kYzYteS nunYn EpizodYm OrdYZeS koden , scenYS +palagijYm luktaS lijYm .
122:53  tudYn molan tolmYZYm kyCYkrakYn vozen kajYSYm . +palagij sadYSte +tonAm
122:54  kYCal koSteS , +taisam vaSlieSat , ydYrZO nergen jodYSteS . no tudo
122:55  +tonAn kuSto ulmYZ nergen ok ojlo .
122:56     scenYm vozYSYm , no ala-moZo ok kYldalt . tide Epizod Ske verYStYZe
122:57  ogYl dokan , syretYm ves tyrlYn tyNalaS kyleS .
122:58     +artem den +selifonYn scenYStYm tide syretYSte puYnem . komsorg
122:59  +petuxov dene AlYSte paSa YStaS kylmO nergen kutYara . selifon
122:60  toreSlana . +artem tudlan sajYnak karum pua . no mogaj verYSte
122:61  nunYm vaSlijYktaS ? ale Sonen muYn omYl .
122:62     syret tyNaltYStak tYnar jodYS lekte nunYlan CYn vaSmutYm
122:63  kYCal muman . tide tYgak lijSaS . vet nYlYmSe syret gYC p<esYn
122:64  pulamYrZe pYtartYS tura savYrtYSYS kusna . selifonYm AlYS kondYmo
122:65  verC kuCedlmaS tYSte utYr YlYZSaS . tYSke molo personaZ-vlakat
122:66  uSnat . CYla tidYm motkoC oNajYn CoNaS kyleS .
122:67     nYlYmSe syretYn pYtartYS pelYStYZe mo lijSaS - mYlanem raS .
122:68  **108**
122:69     +tonA , +taisa da +valerij Ske koklaStYSt yCaSat . ydYr-vlak
122:70  mYnAr sOrvalat gYnat , +valerij " spektakl<YSte " modaS toreSlana .
122:71  +taisa tudlan sYra da rvezYn kostUmZYm , kudaS nalYn , Ske ymbalYZe
122:72  CiA . vara +tonA dene , ydYr-kaCe lijYn ,  +selifon onCYlno modaS
122:73  tyNalYt . petuxov sYrYmYZ dene mom YStaS ok pale .
122:74  tide ZapYSte laC +Epin ydYrZO tolYn lekteS . +selifon SYde parZe
122:75  dene , +tonAlan yCYm YStaS manYn , +glafiram kidpyan gYC nalYn kaA .
122:76  tudYm pelenZe olaSke naNgaAS sOra . tYge komedijYn intrigYZe tura
122:77  savYrtYSYm YSta . tYSte SovYCYm puEm .
122:78     syretYn tyNaltYS uZaSYZYm ala-kuze moSten CoNaS kyleS . a Epi
122:79  kugYzan mYskara scenYZYm ves vere kusaraS lieS . SoNgYn voStYlCYkan
122:80  EpizodSo niguSkat ok jom .
122:81     tyNaltYS scenYm kelYStaraS jOnYm muYn SYmak kert , ala Erla
122:82  sveZa vuj dene tudYm sajYn tYnal kertam .
122:83     tYge taCe , ik EpizodYm vozYde ,vujYSto tyrkO variantYm
122:84  pOrdYktYl , ystel koklaSte SinCen ErtarYSYm .
122:85     tide gana mYj denemat sade zapAtojYm ydYralSe pisatel<Yn jomakSe
122:86  semYn lekte . no keCe CYlt aramZak Erten ogYl , Epizod-vlakYm kuze
122:87  radamlaS lijmYm SYmlenam . tidat motkoC kyleSan , onCYko mo YStYSaSYm
122:88  palemden AmdYlet .
122:89     ikte raS : nYlYmSe syrtYSte , geroj-vlakyn kuCedalmYStYm umbakYZe
122:90  viANden , +selifon dene kYldaltSe pulamYrYm , utYZdene SujkalYde ,
122:91  kul<minacij marte SuktYman .
122:92  12 sentAbr<
122:93     taCe Erdene 9 Sagatlanak ystel koklaSke SinCYm .
122:94     nYlYmSe syretYm kuze tyNalme nergen sonkalem . mogaj Epizod dene
122:95  tYSte p>esYn konfliktSYm pysemden koltaS ?
122:96     kumSo den nYlYmSe syret koklaSte mo-gYnat lijYn . tidYn nergen ,
122:97  SovYC poCmeke , personaZ-vlakYn mutlanYmYSt goC zritel<lan kyCYkYn da
122:98  paldaraS kyleS . ik sutka koklaSte geroj-vlakYn ilYSYStYSt mogaj
122:99  azap lijYn ? mom nuno YStenYt ? CYla tidYm raSemdYmek , onCYkYlYk
122:100  paSam ikmYnAr volgalt kajYS .
122:101     tyNaltYS scenYm tyrkO semYn kelYStaraS tOCYSYm gYnat , onCYC
122:102  Sonen mumo deC sajrakYm vozen SYm kert . nYlYmSe syretYm +epi kugYza
122:103  den +taisan EpizodYSt denak tuNalaS logaleS . sajYn SonaltYSYm
122:104  gYn , tudo CYla SotYStat kelSen toleS . aram tudYm jOrdYmaSke
122:105  luktYm .
122:106  **109**
122:107  tide scena tugaj liriCeskij , +taisan +valerijYm
122:108  vuCYmYZo onCYktalteS , syret koklaSte mo lijmat paldarlteS . tide
122:109  ZapYStak +Epi kugYzan mYskara scenYZe kaA . kyleS vet ! kelSYSe
122:110  Epizod ulmo ymbaCak tYnar Zap ESeat sajrak scenYm kyCal tolaSYSYm .
122:111     +v . +maAkovskij ojlen : " ik kyleSan ojYm kYCal muaS Suko tonn
122:112  mutorgaZYm savYrkalaS logaleS " . tide motkoC CYn . lYm lijde
122:113  kYCalYn vele , mo SonYmetYm muat .
122:114     tyNaltYS ulo ! tide EpizodYSto +taisan Con jylYmYZYm onCYktYman .
122:115  ydYr Ske taNZYm +tonAlan kidpyan gYC nalYn koStaS puYmYZlan OkYna .
122:116  +taisa kytyCYn kalaskalYmYZ gYC palen nalYn . +valerij taCe keCYval
122:117  marte +tonA dene ENer vokten lijYn , tudlan vurgemYm muSkaS
122:118  polSen .
122:119     epi den +taisan scenYStYm vestyrlYnrak koSartYSYm . tYmarte +taisa
122:120  SoNgo kytyCO deC ESe mYskaram ojlaS jodeS Yle . tidYn dene ydYrYn
122:121  ojgan ulmYZo yStYlalteS . vet tudo taNZYm vuCen ojgYra , a mYskaram
122:122  YStaS jodmYZ dene kOrgO Con jylYmYZO Alt jomeS . sadlan mYj tudYn
122:123  jodmYZYm udYral<Ym da tYge YStYSYm : +epi kugYza mYskaram ojlen
122:124  pYtarYmek onCa - +taisa SylYkan . tudYm veselaNdaS +epi utlarak
122:125  voStYlCYkan mYskaram ojla . tidYn dene mYj geroinAn turgYZlanYmYZYmat
122:126  onCYktem , tY ZapYStak Cever CiA semYn mYskaramat puEm .
122:127     +taisan uSkalYmYZYm utlarak kelgemdaS manYn , nunYn scenYS
122:128  +palagijYm purten koltaS lijYm . tonAn avaZe sadYS rveze-vlakYm
122:129  yZaS tolYn . selifon nunYn kapkam peS Cot kYra , pOrtYS +tonA
122:130  dek purYneZe . palagij +valerij den ydYrZYm pOrteS suralen koden .
122:131     tidYm kolmek , +taisan kumYlZo ESeat Cot vola . palagijYn
122:132  "molan tYge ojganet " manYn jodmYZlan ydYr ikkok mutYm peleSta
122:133  da kurZeS .
122:134     tYgaj azap dene syret tyNaleS . palagijYm tYSke kondYmem
122:135  ikmYnAr dramatiCeskij somYlYm SuktaS polSYS . En pervoAk ,
122:136  +taisan ConYSkYZo uSkalYmaS tulSolYm pYStYme . tide ZapYStak
122:137  syretlan EkspoziciAt jOnlYn pualteS . +tonA den +valerij
122:138  pOrtYStO suralYmaSte SinCat . selifon Ske taNZYm kYCaleS .
122:139  +taisa sadYSte jOratYme rvezYZYm vuCa .
122:140     +epi kugYza den +palagijYn Sket kodmekYSt , nunYn scenYS
122:141  +glafiram purtYSYn . tudo sadYS +selifonYm kYCal toleS .
122:142  no tudYm aCaZe mONgYSkYZO pokten kolta . ludo-vlak CerlanYmYlan
122:143  kOra +epi ydYrZYm kastene surt gYC ok luk . tudo jYSt gYna
122:144  lektaS tOCa . tide ganat +glafira
122:145  **110**
122:146  aCaZYn kajYmYZYm vuCen Sukta da sadYSke pOrtYleS . tudYm
122:147  ondalaS malYme verYSkYZe kypCYk den odeAlYm vydYl koda . +epi
122:148  +palagij dene pYrlA +selifonYm lYplandaraS kaA .
122:149     tidYn deC vara uES +taisam scenYS luktYm da tudYn azapSYm
122:150  muzYk dene kelgemdYSYm . ydYr , +valerijlan Opkelen , ojgan
122:151  murYm muren kaA .
122:152     tudYn mONgO +selifon den +valerijYn scenYStYm vozYSYm .
122:153     +selifon +valerijYm ulak lukYS yZYn konda da , rvezYm
122:154  lydYktaS tOCen , tudYm oNZo gYC pytYral kuCa . Elektrotexnik
122:155  CYnZYmak +tonA dene kelSa . Sona . no +valerij tudlan , lydde ,
122:156  karum pua . +selifon vigak lYZgan kutYraS tyNaleS . +tonAm
122:157  izinek jOratYmYZ nergen ojla . tudYn deC koraNaS +valerijYm
122:158  sOrvala .
122:159     umbakYZe kok rvezYn yCaSYme scenYS pysO social<nYj CiAm
122:160  purtYSYm . AlYm koden kajYmYZlan +valerij tudYm joltaS semYn
122:161  SYltalaS tyNaleS . onCYlno +artemYn ojlYmo SomakSYm pytYnek
122:162  +valerijlan puYSYm . tYSte tudo utlarak kelSen toleS .
122:163  +artem p<esYSte ves kyleSan paSam SuktYSaS .
122:164     +valerij +selifonYm Al gYC SYlYn kurZmYZlan namYsla . no
122:165  +petuxov ok Cakne . onCYC AlYse ilYSYm saemdaS kySta , tunam vele
122:166  pOrtYlaS sOra . valerij tide paSam pYrlA SuktaS yZeS . +selifonYn
122:167  kutYrYmaStYZe CYnZat Sagal ogYl AlYse ilYSYSte mogaj sitYdYmaS
122:168  ulo - tudo raS uZeS . no EkSYkYm pYtaraS kidYm  kergalten YneZ
122:169  piZ , eNYn YStYmYm vuCa .
122:170     +valerij den +selifonYn scenYSt udan ogYl lekte . no tudo ale
122:171  Cernovik semYn vele seraltYn . ESe sajYn tOrlaten lekman .
122:172     taCe Epizod-vlakYm vozkalYmem godYm dramaturgijYn tyN zakonZo
122:173  uES uSYSkem tol<o . p<esYm rydYlYSO konflikt izi pulamYr-vlak
122:174  gYC kuSkYn , CumYrgen tolSaS . tyrlO SYrtO dene kuEn YStYme kover gaj .
122:175  nuno mYnAr motor CiAn lijYt , tugaj sYlne kover kualteS . no kaZne
122:176  Cever SyrtO Ske lonCYZ dene kajYSaS . uke gYn pytYn< syret
122:177  lugalteS . tYgak p<esat sajYn kelYStaren radamlYme deC posna koSken
122:178  pYtYSe peCke gaj soldYrga .
122:179     nYlYmSe syretYn tyNaltYS EpizodSo-vlak dene tYnar SinCYltmem
122:180  mYjYn AtYr viem nale . no YndYZe CYla SurtO mucaSYm Ske kornYZ
122:181  dene koltYmYla CuCeS . umbakYZe syretYm CoNYmo paSa veselanrak
122:182  kajYSaS . koneSne , CYlaZ godYmak Ere SonYmo semYn ok lek . tuge
122:183  gYnat Erla ikmYnAr u scenYm vosemak manYn ySanem .
122:184  **111**
122:185     taCe YStYme paSaStem En tyNal +epi kugYza den +taisan scenYStYm
122:186  syret tyNaltYSke kondYmYm Sotlem . tudo onCYkYlYk kornYm raSemden
122:187  koltYS . nunYn scenYS +palagijYm luktYm . tudat p<esYm pyseStaraS
122:188  polSYS . tidYn mONgO +valerij den +selifon vaSlijYt . nunYm vaS
122:189  YStYme nergen mYj onCYCak Sonkalenam . +valerij olmeS +artemYm
122:190  pyrtYmo dene CYla puZlYS . jora adak toSto SonYmaSkemak tolYn
122:191  lektYm . +selifon dene yCaSaS , mutat uke , +valerij utlarak
122:192  kelSen toleS . tYSte liriCeskij pYsma social<nYj temYS jOnlYn
122:193  kusna . kodSo syretYSte +selifon +valerijYn +tonAn pelen koStmYZYm
122:194  uZYn , tudlan motkoC sYren . tidYn deC vara posana-vlak sadYgak
122:195  vaSlijSaS ulYt . scenYn zakonZo tYgaj . zritelAt tidYm vuCenak vuCa .
122:196  nunYn vaSlijmYStYm OrdYZtO , kulisa SeNgelne , syrtlem GYn peS kugu
122:197  jonYlYSYm YStem Yle . tyn scena-vlakYm keC-kunamat ritel< onCYlno
122:198  puYman . tidYm SotYS nalYn , +selifon den +valerijYn EpizodYStYm
122:199  kalYk onCYko kondYSYm . nunYn scena motkoC kyleSan . tudo - social<nYj
122:200  temYn kul<minacijZe . kok samYrYk eNYn vaS tyknYmyst ulo p<esYm rydYla .
122:201  sadlan tudo kugu vij-kuatan lijSaS . tidYn deC posna ilYSYSte ulSo
122:202  kok vijYn kuCedalmYZe p<esYSte tYge pysYn ok onCYktalt . a vet +selifon
122:203  den +valerijYm vaSlijYktYme nergen vudakan gYna vujYSto pOrdYn .
122:204  tYgaj SonYmaSat Yle : kogYn<YStYm iktaZ-kuSto OrdYZtO vaSlijYktaS .
122:205  nuno , sYren , vaS kredalYt . +valerij kakar CuriAn toleS . tudYm
122:206  +taisa den +tonA uZYt da motkoC Camanat . tYge onCYktem gYn , p<esYn
122:207  konfliktSe peS luSkYdo lieS Yle . a kYzYt kok viAn rveze zritel<
122:208  onCYlno vaS tykna . tide komedijYn pulamYrZYm Cot pysemda .
122:209     dramaturg semYn , mYj tudlan vele Oram : molan kyleSan scena
122:210  vujYSko vik ok puro , Suko Sonen koStmeke iZe uSYS toleS .
122:211     tide SotYSto mYj +vYsSij literaturnYj kursYSto tunemmem godYm
122:212  dramaturg-vlakYn seminarYm vydYSO kugu pisatel< +k . +simonovlan
122:213  jodYSYm puEnam Yle . tunam laC mYjYn " ydYr kumYl " p<esemYm lonCYlenYt .
122:214     - +konstantin +mixajloviC , molan p<esYm vigak kelSYSYm vozaS ok lij ?
122:215  tyNaltYSte niguzeat ok lek . muCaSdYmYn tOrlatYlat , vaStaltYlat ,
122:216  CYlaZat Suko pyZvydYm joktarYmeke vele kelYStaralteS . te p<esYmat ,
122:217  molo proizvedenijYmat CyCkYdYn vozeda . ali tendan vigak lekteS ?
122:218     +k . +simonov , SYrgYZalYn , tYge vaSeStYS :
122:219     - mYjYnat vigak ok lek . keC-kunamat Suko vijYm
122:220  **112**
122:221  pYStaS logaleS . iktaZ kok-kum variantYm YStYme mONgO vele vozYmem
122:222  ilana . sadlan , ok lek manYn , te ida aptYrane , tide - tvorCeskij
122:223  process . vet aram ogYl +lev +tolstoAt Ske romanZe-vlakYm SYm-kandaS
122:224  gana uES-paCaS tOrlen vozen .
122:225     +simonovYn ojlYmYZYm Sarnaltemat , Conlan iziS kuStYlgYn CuCeS .
122:226  vozYmet keneta ok lek gYnat , SymYStO YSan Ereak kodSaS . keC-kuze
122:227  jOsO gYnat , kylYnak piZat gYn , sadYgak YSten Suktet . kalassik-
122:228  vlakat tYge nelYn vozenYt gYn , mYlannaZe tYge pyZvydYm luktYn vozaS
122:229  Umo pyren .
122:230  13 sentAbr<
122:231     teNgeCe vozYmo scena-vlakYm tOrlen lektYm . En onCYCak +palagijYn
122:232  kutYrYmYZYm vestyrlemdYSYm . teNgeCe tudo +tonA den +valerijYm
122:233  pOrteS suralen kodYmo nergen ojlen . tide , mutat uke , voStYltYSYm
122:234  lukteS , no avtorYn SonYmYZYm kyleS semYn ok Sukto . +palagijYm
122:235  +selifon SotYSto EkspozicijYm puYmYZ dene pYrlA +taisan linijZYm
122:236  kelgemdaS , ydYrYn ConYSto uSkalYme tulYm utlarak YlYZtaraS manYn
122:237  kondenam . sadlan tudYm iziS ves semYnrak kutYrYktem . avan taCYse
122:238  ojZo poCeS raSemeS : +valerij den ydYrZYm petYren koden ogYl , a
122:239  nuno Ske tykYlalt SinCYnYt . Ske petYraltYnYt - tide jOrSeS ves
122:240  paSa . palagij nunYm tykYlen koda gYn , +taisalan tunarak jOsO
122:241  ok lij Yle . +valerij den +tonA tidYm Ske YStenYt gYn , ydYrlan
122:242  uSkalaS amal motkoC kugu .
122:243     +taisa SortYn kurZmek , +epi kugYza den +palagijYn mutlanYmaSkYStat
122:244  izi tOrlatYmaSYm purtYSYm . +epi , SortYn kurZSo +taisa velYS
122:245  onCen , tudYn dene mo lijYn manYn jodeS Yle . tYgaj jodYS
122:246  +palagijlan utlarak kelSen toleS . ydYrYn mo verC ojgYrYmYZYm
122:247  +epi tugakSat pala . sadlan tudYn jodYSYZYm +tonAn avaZlan
122:248  puYSYm . replikYm tYge vaStaltYme dene mutlanYmaS CYn tysYm nale .
122:249     +palagijYn jodYSYZlan +epi +taisan +valerij verC turgYZlanYmYZ
122:250  nergen ojla . tidYm kolYn , +palagij sYren kudalta .
122:251     +palagij . tudYn ves kaCYZe ulo . teNgeCe Ske ojlYS . +valerij
122:252  dene YNde somYlZat uke !
122:253     uZYda , ydYr-vlakYn modYS spektakl<YSt +palagijYnat SonYmaSYZYm
122:254  vaStalten . tYge , ik azap gYC vese lektYn , dramatiCeskij
122:255  kYldYSYm pYSkemda .
122:256     Ynde +glafiram kondaS kyleS . palagij den +epi mutlanen
122:257  SinCYme godYm +glafira muren toleS . semlan
122:258  **113**
122:259  kelSYSe mutYm kYCalYn , AtYr Zap kajYS . ydYr ruSla CastuSkYm
122:260  murYSaS . glafiralan takmakYm tyrlO semYn kelYStaraS tOCYSYm ,
122:261  no muCaS marte sYlnYn jOndaren  SYm kert . ikmYnAr redakcijYm
122:262  YStYSYm , no iktYZat ok kelSe . SonaltYSYm : kYzYteS tYgat jOra ,
122:263  vara sadak molo gerojlanat murYm vozaS kyleS lieS , tunam takmakYmat
122:264  kelYStarem . tide paSam ves ganalan kodYSYm .
122:265     taCe keCYval deC vara kud Sagat marte ystel koklaSte SinCYltYm .
122:266  ulo Zap +valerij den +selifonYn scenYStYm vozYmaSke kajYS .
122:267  kodSo gana CoNYmo nunYn EpizodYm ESeat oNajrakYm YStYme SuES . En
122:268  pervoAk , tYge tyNal<Ym : +selifon +valerij dene onCYC tYmatlYn
122:269  kutYra . tudYm +tonA deC koraNaS sOrvala . uke , tYge tyNalaS
122:270  kelSen ok tol . konfliktYm utalarak YlYZtaren koltaS kyleS ,
122:271  a tYge mo ulYZat jOra . vaS tyknYman scena Aklakan kaA gYn , pale :
122:272  tudYm kyleS semYn kelYStarYme ogYl . tYgaj lunCYrgo Epizod dene
122:273  personaZYn kojYSYZYm tyrYs poCYn puaS ok lij . vet +selifon motkoC
122:274  sYrYSe , tYgaj godYm eN tYmatlYn kutYren SogaS ok tyNal .
122:275  tidYm SotYS nalYn , mYj kodSo gana vozYmo varianteS Sogal<Ym .
122:276  +selifon , +valerijYm lydYktaS manYn , rvezYm oNZo gYC pytYral
122:277  kuCa . no +valerij ok Cakne , tudYn kidSYm azYrla kormYZta .
122:278  +petuxov uZeS : vij dene seNaS ok lij , rveze dene porYn kutYraS
122:279  tyNaleS . tudYn mutlanYmaSkYZe u CiAm putYSYm . +valerij +tonAm
122:280  marlan nalaS ok meSae gYn , +selifon tudlanat joltaS semYn
122:281  olaSke kusnaS polSa . tide ojlan +valerij pudeSt kaA .
122:282     +valerij . Ex tYj ! ajdeme sYnet jOrSeS uke ulmaS ! CYlanat
122:283  olaS kurZYn pYtena gYn , AlYStYZe kO kodeS ? kO ozanlYkYm nOltaS ,
122:284  kindYm vol<YkYm onCen kuStaS tYNaleS ? !
122:285     +valerij Sym vurgYZ ojla . no +selifon SkenZYnYmak tyA . rveze
122:286  tudYm ulo SYdYZ dene titakla :
122:287     +valerij . me , komsomolec-vlak , sadYgak pravitel<stvYlan
122:288  pis<mam vozen koltena . tYgaj ukazYm luktYSt : kO nele ZapYSte
122:289  Al gYC kurZYn , kuStYlgo ilYSYm kYCal kaen , tudYm dezertirlan
122:290  SotlaS da lymZYm kalYk uZmo verYSke Sem oNaS vozen sakaS .
122:291     tidlan +selifon turan rualeS :
122:292     +selifon . vozYza ! tidYn dene pYrlA ves ukazYmat luktYSt .
122:293  CYla SotYStat AlYse ilYSYm saemdYSt ! kul<tura dvorecYm YStYSt -
122:294  AlYse kalYklan ilaS vesela lijZe . kolxoznik-vlaklan paSadarYm
122:295  garantijno tylYSt . kanYS keCe , otpusk lijZe , SoNgYlan pensijYm
122:296  puYSt ! tunam nigOat Al gYC ok kaj !
122:297  **114**
122:298     +valerij . CYla tide lijYn SuES . paSalan gYna lijZe manYn piZman !
122:299     +selifonYn ojkYmaStYZe CYnZat ulo . tunam , CYnak , kolxozniklan
122:300  paSa keCe SoteS peS Sagal tylenYt . kanYS keCat , otpuskat , tYgak
122:301  SoNgo-vlaklan pensiAt lijYn ogYl . olase kalYk gYna CYla tidYn dene
122:302  pajdalanen . Sadlan Al gYC olaSke kurZaS tOCenYt . tide temYm
122:303  p<esYStem lyddeak nOltalaS lijYm . CYnZYmak , tYgaj mYskYltYSYm
122:304  mYnAr CYtaS lieS . no tide nele samanYStat mlande deke Syman eN
122:305  AlYSte Sagal ogYl . nunYn koklaSte - +tonA , +taisa , +valerij
122:306  da molat . +selifon keCkuze tOrStYl<O gYnat , +valerijYm Caktaren
122:307  YS kert . rvezYn Al verC SolSo SymZO , tudYn onCYko uZYm moStYSo
122:308  volgYdo uS-akYlZe seNYS .
122:309     +selifon den +valerijYn scenYStYm vozen SYm pYtare , tYSan
122:310  Sogal<Ym . kuze muCaSYm YStaS , Erla sveZa vuj dene Sonaltem .
122:311     Ynde +taisa den +valerijYn da +tonAn EpizodYStYm kuze vozaS
122:312  SonkalaS tyNal<Ym . +taisa uSkala , a rveze tudYm lYplandaraS tOCa .
122:313  nunYn mutlanYmaSke +tonA toleS . +valerijYm uES +selifon onCYlno
122:314  kaCe lijYn modaS jodeS . ydYr-vlak tudYm sOrvalat , a +valerij
122:315  tidlan toreS . +selifon onCYlno ESe iziS vele modman , i tudo
122:316  seNalteS . no tidYn nergen rvezYn kolYStmYZat ok Su . tunam
122:317  +taisa modYS spektakl<Ym umbakZe SuAS +valerijYn kostUmZYm
122:318  kudaS naleS .
122:319     nunYn Epizod deC vara +artemYm purtYnem . tide syretYSte
122:320  tudYm kuze-gYnat scenYS luktaSak kyleS . uke gYn personaZYn modmo
122:321  jolgornYZo kyrYlteS . p<esa muCaSte , +selifon den +glafiran
122:322  " vozalt " tolmekYSt , komedijYn pYSkemZYm ruden koltaS tudo
122:323  polSYSaS . sadlan +artemYm ikYmSe syretYSte gYna onCYktYmo dene
122:324  niguzeat serlagaS ok lij . tide syretYStat tudlan sceniCeskij
122:325  paSam puaS kyleS . koneSne , tudo tyN geroj ogYl EizodiCeskij
122:326  obraz . p<esYSte kojYS-SoktYSYZYn poCYn puaS kyleS nare verat ,
122:327  Zapat uke . no personaZYn modmo kornYZYm kaZne syretYSte izirak
122:328  Epizod dene da Suen kajYman . tide rol< kugu ogYl gYnat , motkoC
122:329  kyleSan . tudYn deC posna +glafira den +selifon AlsoverYSte
122:330  " vozaltYn " ogYt kert . pYtartYS syretYStat +artEm peS kugu
122:331  dramatiCeskij paSam Sukta : +selifon den +tonAm muZYraNda .
122:332  ikmanaS , tide rol< - izi , da tuS ...
122:333     adak p<esYm radamlYme SotYSto SonYmaS SoCo . poZale ,
122:334  kYzYt vozYmem kumSo kYdeZYS uSem . uke gYn
122:335  **115**
122:336  kokYmSo kYdeZ peS kuZu lieS , kum syretYm CarnYde onCaS nele .
122:337     pYtartYS kYdeZYSte modmo verlan mYj , poZale , kolxoz sadYm da
122:338  +palagij den +ogaptAn pOrtYSt voktene ulSo uremYm vele kodem .
122:339  Al muCaS kugornYm p<esa gYC luktam .
122:340     vizYmSe syretYSte +selifon den +glafira Alsovet gYC " vozaltYn "
122:341  tolYt . dejstvij tide pulamYr jYr CumYrgYSaS . Alsovet vokten kajYSe
122:342  scenYm koraNdem . vozaltaS mijYme nergen tugakat raS lieS . komedij
122:343  muCaSlan Epilog gajYm puEm : tul jOra , CYktalteS - p<esYm ikteSlYSe
122:344  syret tyNaleS , tuStak , muCaSte , pulamYrYn pYSkemZe rudalteS .
122:345     komedij kuZu lijSaS ogYl , mYskara vodevil< , ZapYm SujkalYde ,
122:346  veselan kajYSaS . zritel< spektakl<Ym onCen YnZe nojo . paSaZe
122:347  Sagal stranicYm vozYmaSte ogYl . komedijYm mYskara dene pojdaren ,
122:348  sYlnYn seraS kyleS . tunam 80 stranican p<esat kyCYkla CuCeS .
122:349     tide syret dene SinCYltmem godYm , tYgak kanaltYme ZapYStat
122:350  vujYStem tYgaj SonYmaS pOrdeS . kYzYt vozYmem kokYmSo syretYn
122:351  pulamYrZYm ikmYnAr uSeStarYmYla CuCeS . tuStat +selifon onCYlno
122:352  modYt , tYStat ... no tide tyZvaC vele tYge koeS . sajYnrak onCalat
122:353  gYn raS uZat : geroj-vlak u semYn vaS tyknYmYSt dene tudo
122:354  syretYSte ulSo konfliktYm utlarak kelgemden tolYt . ves semYn
122:355  kalasaS gYn , tide - ik spiral<Ynak pytYrnaltyn SujnYSo pruZinYZe .
122:356  aram ogYl dramaturgij teorijYSte p<esYn pulamYrZYm , tYgak pytYn<
122:357  proizvedenijYmat spiral< semYn CoNaS temlat . dejstvij , spiral<
122:358  semYn pytYrnaltYn , Ere kySkO da kySkO u CiA dene pojdaraltYn ,
122:359  kul<minacij marte kyzYSaS . nYlYmSe syretYse pulamYrat uES-paCaS
122:360  tujYmO gaj ogYl , a umbakYZe , u semYn azapYm Suen , u sYlnYmut
122:361  savYrtYS dene viANYN CoNaltSaS . p<esYm vozYmo paSaSte tide motkoC
122:362  kyleSan . mutlan , Ere ikte nergen ojlaS ogYl manYn , geroj-vlakYm
122:363  uES om vaSlijYkte gYn , nuno viAN Sude pYknat , komediem motkoC
122:364  talAka lieS , sYlnYlYkSat Alt jomeS . geroj-vlakYm Suko gana
122:365  vaSlijYkten vele , nunYn kojYSYStYm muCaS marte poCYn puaS lieS .
122:366  osal personaZYm syretlYme godYm tide jOn nimo deC koC kyleSan .
122:367  mutlan , geroj-vlak ik-kok gana vele vaSlijYt da keneta tunamak
122:368  vaStaltYt ( tOrlanat ) gYn , zritel< tidlan pYrCat ok ySane .
122:369  molanZe , ilYSlan kelSen ok tol . geroj-vlakYm pysO pulamYrYS
122:370  purtYlYn , nunYn kojYSYStYm ErkYn-ErkYn vaStalten tolman .
122:371  nuno mYnAr pysO konflikt
122:372  **116**
122:373  toC Ertat , tunar ilYSlan kelSYSe da oNaj lijYt . p<esat sYlnYlYk
122:374  SotYSto kySkO kyza .
122:375     tYgaj mYjYn taCYse paSa lektYS .
122:376  14 sentAbr<
122:377     taCe 8 Sagat Erdenak ystel koklaSke SinCYm .
122:378     keC-mogaj paSamat tyNalaS nele , a varaZe kuStYltYrakYn kaA .
122:379  p<esYm vozYmo godYmat tYgak . y kYdeZYm tyNalaS Ere jOsO . nYlYmSe
122:380  syretYm vozaS SiCmekat , kuZu Zap ikYmSe EpizodYm kYCalaS logale .
122:381  tudYm kelYStarYmek vele paSam veselanrak kajYS .
122:382     taCe +selifon den +valerijYn scenYStYm muCaSke SuktYSYm . peS
122:383  viAn vaS tyknYmaS lie . +selifon kajYmek , +tonAm luktYm . tudYn
122:384  den +valerijYn EpizodYStYmat kumYl nOltYn vozYSYm . taisan
122:385  lekmYlanat motkoC sOral azapYm AmdYlenam . +tonA den +valerij ,
122:386  +selifon toleS manYn , SupSalalt Sogat . tY ZapYSte laC +taisa
122:387  lekteS , CYla tidYm uZeSat , nunYm SortYn-SortYn vursa .
122:388     tide scena dramaturgij SotYSto motkoC pysO da voStYlCYkan .
122:389  tonA joltaS ydYrZO deC ESe ik kaslan +valerijYm kaCe rol<Ym
122:390  modaSlan koltaS jodeS . +taisa tudYm tetla YneZ pu , rvezYZYm
122:391  Camana . kelSYme ydYrZYm onCen , +valeriAt CYgYnla . nunYn
122:392  toreSlanYmYStYm uZYn , +tonA sYren kudalta .
122:393     +tonA . ax , te tYge ! tYlanda ok kyl gYn , mYlanemZe kyleS ,
122:394  Soneda mo ? te ikte-vesYdam Camaneda , a mYlanem +selifon YZal
122:395  ogYl , Soneda ? nalam da tudYn pelen olaSke kudalam , ik muCaS lijZe !
122:396     +tonAn Opke mutSo +taisamat joltaS ydYrZO velYS savYra . tudat
122:397  +tonAlan polSaS Amde . no tYSte mYj ESe ik pYSkemYm eSarYSYm .
122:398  +taisa kelSen gYnat , +valerij toreS . tudo tYgaj modYSYS tetla
122:399  YneZ uSno . +selifon saj dene ok umYlo gYn , tek ilYS tunYkta .
122:400  rvezYn CaknYmYZYm uZYn , +tonA kuze liAS OreS . no +taisa vuCYdYmO
122:401  jOnYm kYCal muES . ydYr +valerij deke miA da kostUmZYm kudaSYn puaS
122:402  jodeS . rveze OrmYZ dene sad kOrgYS kurZeS . +taisa tudYn poCeS
122:403  CYmalteS , pelenZe +tonAmat naNgaA .
122:404     tidYn dene taCe paSamYm pYtarYSYm . no mo oNajZe , +selifon den
122:405  +valerij uCaSYme scena deC vara molo EpizodYmat molgunamse deC
122:406  kan<YlYnrak vozYSYm . Cernovoj varaiantat Suko YS lij . rukopis<Ym ,
122:407  tOrlen , maSinka dene peCatlYSYm . CYlaZe viC stranica lekte .
122:408    taCe Er gYC 7 Sagat kas marte paSam YStYSYm .
122:409  **117**
122:410  keCYval kanYSlan  ik Sagat nare vele kajYS . sodYK , taCYse paSam
122:411  lektYSanrak lijYn . erla tide syretYm pYtaraS kyleS .
122:412     glafira den +selifonYn EpizodYSt deC vara +artemYm luktaS Sonem .
122:413  tudYm kondaS saj amal ulo . ogaptA den +artemYn mutlanYmYStYm
122:414  onCYktaS lieS . SoNgo ava Alsovet sekretar< deC vuj puYdYmo ErgYZYm
122:415  pytYralaS jodeS . ogaptAm om kondo gYn , +artEm den +selifonYn
122:416  scenYStYm puEm . kudYZYm luktaS ale sajYn Sonaltem . Alsovet
122:417  paSaeN +petuxov dene kutYra gYn , tudlan avaZYn vujSijmYZ nergen
122:418  ojlen kerteS . kokYmSo syretYSte +ogaptA , ErkYZYm vursen ,
122:419  AlsovetYS vujYm SiAS sOren . tide ZapYSte tuSko mienat tolYn
122:420  kertYn . tYge gYn tYSke +ogaptAm kondYmYZat ok kyl . uke gYn
122:421  iktYmak kok paCaS tyjYmO semYn vele lekteS . tYSte +artemYm +selifon
122:422  dene mutlanYktYman . +alsovet sekretar< avam obiZajYmYZlan tudYm
122:423  sajYnak pon<YZ nalZe .
122:424     +artem den +selifonYn scenYStYm kuze kelYStaraS , Erla Sonaltem .
122:425     vyjYStem onCYlno lijSaS Epizod-vlak pOrdYt . +artemYn kajYmYZ
122:426  deC vara ydYr-vlakYm luktam . +taisa , +valerijYn kostUmZYm Cien ,
122:427  +selifon onCYlno +tonAn kaCYZYm modeS . nunYn scena peS oNaj
122:428  lijSaS . +taisa , pOr>eN semYn +tonAm SYmaten , Cot SupSaleS ,
122:429  syanYm YStYme nergen kutYra , tuleC molat . +selifon , CYla
122:430  tidYm uZYn , OrtkYnen kaA . ulo ConZo dene +tonAm sOrvala , tudYm
122:431  pelenZe naNgajYneZe . no ydYr tudYn dene toreS gYna kutYra . +selifon
122:432  SYde parZe dene +glafiram kYCkYraleS . jorga ydYr kuanen kurZYn toleS .
122:433  +selifon tudYm OndaleS , pelenZe olaS naNgaAS sOra .
122:434     tide syretYm uS-akYlem dene muCaS marte CoNenam . tYSte ESe teve
122:435  mom raSemdaS kyleS . +selifon jySO ale orvuAn ? koneSne , tudYm
122:436  Cot jysYm YStYme ok kyl . uke gYn tudlan zritel< uSanaS ok tyNal .
122:437  +selifon iziS podYlSo vele lijZe . no kuSto jyYn ? tY SotYSto
122:438  rvezYlan +glafira polSen kerteS . tek tudo sumka dene +selifonlan
122:439  sadYS arakam kondYZo . vet ydYr olase kaCYm tyrlO semYn Ske velkYZe
122:440  savYraS tOCa . podYlSYrak +selifon , koneSne , +taisam ok pale ,
122:441  tudYm OrdYZ rvezYlan Sotla . CYltak orvuAn lieS gYn , tudo , mutat
122:442  uke , CYla togdaen kerteS . palaS tepterdYmYm YStem gYn ,
122:443  vodevil<lan utlarak kelSen toleS . +selifon mYnAr turgYZlana ,
122:444  spektakl< onCYSYlan kytaS tunar oNaj lieS . nine scena-vlakYm
122:445  kelYStarYme SotYSto sajYn SonaltaS perna .

123:1  123 **59**
123:2  ava Sym
123:3  kum povest<
123:4  kYdalaS SkolYSto
123:5  tunemSe-vlaklan
123:6            ava Sym
123:7                              +Erik +sapaev lymeS
123:8            ikymSe tetrad<
123:9     ErgYm , Sym padYraSem , tYj ale nimat ot pale , ik mutYmat ojlen
123:10  ot moSto . izi kizatYm Sujkalen , potolokYS onCen kiet .
123:11     a mYj ystel koklaSte SinCem . onCYlnem tetrad< kiA , kidYStem
123:12  ruCka . Conem turZYn , uSYSto tyrlO deC tyrlO SonYmaS pOrdeS .
123:13  CYlaZYmat nimom tojYde vozYnem . Skanem ogYl , tYlanet .
123:14     ale marte mom CYtenam , ESe mom uZaS perna gYn , mYj tugakat
123:15  om mondo , CYla SarnaS tyNalam . tYj , ErgYm kuSkYn Sumeket , uSYm
123:16  nalmeket , ilYSem nergen jodYn kertat . tunam tYlanet tide tetrad<Ym
123:17  puEm .
123:18     Zap Erta . tYj jol ymbak Sogalat . onCYlgoC palem : ilYSet
123:19  kuStYlgak ok lij , samYrYk vaCetYm nele ky pYzYraS tyNaleS . tunam
123:20  memnam - aCatYm , avatYm - titaklen kertat . tYge YnZe lij manYn ,
123:21  tide tetrad<YS CYlaZYmat vozem .
123:22     ErgYm , ySane , tYSte kaZne mut CYn gYna lieS . ava Sym - SoCSo
123:23  pelen , tudo nigunamat SojYStYn ok kert .
123:24            *  *  *
123:25     ystembalne lampe tul CyCka . tYj malet . pOrtYStO motkoCak SYp ,
123:26  uremYStat tYmYk . EsogYl mardeZat SYma kidSe dene oknam ok niAlte .
123:27  molo jydYm ydYr-rveze-vlakYn murYmo jykYSt Al muCko SergYlteS Yle ,
123:28  taCe tudat ok Sokto . ylo tynA pustan CuCeS . laCak SydYr-vlak tugak
123:29  volgaltYt , da topol< vujYS kerZaltSYla kojYn , tiCmaS tYlze
123:30  oknaSke onCa .
123:31     SoNgo avam , tYjYn kuvavat , vakSYSYSte kiA , malYSYla koeS .
123:32  no SiZam : ok male , koklan-koklan kugun Sylalta . teve tudo
123:33  kYnele da oknaSke Sal<Ym sakYS .
123:34     - avaj , molan oknaZYm petYret ? - jodYm . - tugakat SYgYrYn
123:35  CyCeS .
123:36  **60**
123:37     - tYlze omYm koCkeS , manYt . uZat , krovat<Ym volgaltara , unYkam
123:38  pomYZaltYneZe .
123:39     avam uES malaS vozo . mYj yCaSaS SYm tyNal . palem : okna gYC
123:40  Sal<Ym nalam gYn , kuvavatYm sYrYktem gYna .
123:41     adak motkoCak SYp lie . a tYgaj tYmYkYSte SonaS jOsO .
123:42  kudYveCYSte keC SudYSYrCYk muraltYZe Yle . mYj kodSo arnASte mo
123:43  lijmYm radamYn SarnaltYnem . no mujYSto CYlaZat lugalt pYten .
123:44     kodSo arnA ... CYnZe denak , mo lijYn ?
123:45     aCat , legkovoj maSinaS SYnden , mYjYm bol<nica gYC kondYS .
123:46  korno muCko iktYm gYna ojlYS :
123:47     - Erge SoCYn ! Erge ! ..
123:48     - migYta , mogaj lymYm puEna ? - mYj jodYm . - ala tYj Sonen
123:49  AmdYlenat ?
123:50     - AmdYlenam , bol<nicYSte kijYme ZapYStet Ere Sonen koStYnam .
123:51  +Edik lieS ! +Eduard +nikitiC +sadaev !
123:52     - +Edik ... - semYnem peleStYSYm . - saj lym . tugeZe ErgYna
123:53  +Edik lieS .
123:54     CYnYm ojlaS gYn , uSYStem ves lym Yle - +gena . mYAt tidYn
123:55  nergen AtYr Sonenam . no aCatYn kumYlZYm voltaS ogYl manYn ,
123:56  tudYn ojZo dene kelSYSYm .
123:57     paCer deke tolYn Suna . tYjYm nalYn , aCat maSina gYC lekte
123:58  da Soferlan kidSYm lupSale :
123:59     - kaen kertat , kanalte . paSaS tetla om kaj . teCe memnan pajrem !
123:60     kapkam poCYn , kudYveCYS purYmek , aCat Sogale .
123:61     - kuCo-An , - tudo tYjYm SuAltYS .
123:62     " kuze tYge ? eN onCYlno gYna ErgYCYm numalSe lijYnat aman .
123:63  tYj ... " - nimolan Ormalgen , tYjYm nal<Ym .
123:64     tide ZapYSte aCat mYjYm aza semYn kidYSkYZe nale da paCerYSke
123:65  numal purtYS . OrdYZ gYC iktaZkO yZeS gYn , voStYlde ok CYte Yle ,
123:66  oCYni : mYj azam kuCenam , a aCat kidYSte mYj ulam .
123:67     - varuS , CYnZe denak , taCe me pajremYm YStena , +Eduard + nikitiC
123:68  lymeS . - migYta mYjYm kyvar ymbak SogaltYSat , kidYSkYZe tYjYm uES
123:69  nale .
123:70     - EdikYm pukSemat , malaS pYStem . vara CesYm pogem , - mYAt kelSYSYm .
123:71     - Ces Amde . mo kyleSYm stolovYj gYC kondenam . tYlat , +varuS ,
123:72  ystembake gYna pogaS kodeS . a mYlam ystel jYr una-vlakYm yZaS logaleS .
123:73     migYta telefon voktek SinCe da paSam pYrlA YStYSe joltaSYZe-vlak
123:74  dene kutYraS tyNale . mYj tYjYm nal<Ymat , ves pOlemYS kajYSYm ,
123:75  pukSYSYm da
123:76  **61**
123:77  malaS pYStYSYm . aCatYn jykSO paCer muCko joNgalteS :
123:78     - ot tol gYn , ymYr muCkYlan sYrem . uremeS vaSliAm gYnat , koraN kaAS
123:79  tyNalam !
123:80     - migYta , ErkYnrak , - pOlem omsa gYC parnAm ryzaltYSYm . -
123:81  Edik malen koltYS .
123:82     aCat telefon trubkam pYStYSat , jolvarnA vujZo dene krovat< deket
123:83  tol<o da ikmYnAr Zap tYjYm onCen SogYS , vara , kugeSnen , SYpak kalasYS :
123:84     - mala ... +ajdeme ...
123:85     kastene una-vlak pogYnYSt . ystel koklaS SiCmek , pervYj Carkam
123:86  tYjYn lymeSet nOltal<YC :
123:87     - u eN verC ! pialan , kuZu ymYran lijZe !
123:88     - jyStYm-SokSYm yZde kuSSo ! - CYlanat sugYn<Ym puYSt .
123:89     vara aCat Sogale .
123:90     - +varuS , ale marte vatem gYna lijYnat , - mane tudo . - a Ynde
123:91  ava ulat . tide peS kugu pial ! ajdemYlan kO En Serge ? ava .
123:92  kOm En porYn , nYZYlgYn Sarnena ? avam . tudo - ilYS puYSo keCYna .
123:93  ava verC podYlYna , joltaS-vlak !
123:94     Carka koSkenat YS Su , +migYtan joltaSYZe , +grigorij +vasil<eviC
123:95  +rumAncev , mutYm nale :
123:96     - joltaS-vlak , Carkadam temYza , - kalasYS tudo . - +nikita
123:97  +maksimoviC ale marte +varvara +ivanovnan marijZe gYna Yle . a Ynde
123:98  aCa lijYn . tide peS kugu pial ! SoCSYlan kO Serge ? aCa . SoCSYm kO
123:99  jol ymbak SogaltYSaS ? aCa . tugeZe aCa - ilYSYm puYSo keCe .
123:100  aCa verC podYlYna , joltaS-vlak !
123:101     voStYlYn , mutlanen , Zap SiZde ErtYS . mYskara poCeS mYskara
123:102  joNgalte , murat SergYlte , tavaltYmYlan kOra kyvar oNat lYvYrgen-
123:103  lYvYrgen koltYS . peljyd ErtYmek , una-vlak SalanYSt .
123:104     -ruStYnam , taCe SukYrakat jyYm ala-mo , - aCat ves pOlemYS
123:105  kajYSat , tYjYn krovat< vokteket mien SinCe da mYskara jOre jodo :
123:106  - malaSet YSna meSae , +Eduard +nikitiC ? .. memnan lySkYmYnam
123:107  kolYnat otYl ? .. tYgak kyleS . onar eNYn omYZat onar lijSaS .
123:108     - +migYta , tYAt voC , kanalte .
123:109     - a tYj ?
123:110     - kymYZ sovlam gYna pogen nalam .
123:111     - tugeZe aCa tOra semYn kijYSaS , a ava paSam YStYSaS ? uke ,
123:112  CYlaZYmat pYrlA pajlYman , - manYn , malYme pOlem gYC +migYta
123:113  lekte da kymYZ-sovlam numalaS , muSkaS , yStaS tyNale .
123:114  **62**
123:115     tide godYm ala-kO omsam peraltYS .
123:116     - kO tuSto ? - mYj jodYm
123:117     - poCsa , - jyk SoktYS .
123:118     - poC , +varuS , - kalasYS aCat . - iktaZ-kO mom-gYnat monden
123:119  koden , oCYni .
123:120     mYj omsam poCYm . pOrtYS kok eN puren Sogale . iktYZe kykSYrak kapan ,
123:121  vesYZe izirak gYnat , taza tupvaCan . nuno YSt salamlalt . Symem ,
123:122  ala-mom SiZYn , viAn kYraS tyNale , SyrgYSkem vyr kYSkalalte
123:123  ala-mo - SokSYn CuCYn koltYS .
123:124     - Sotan ajdeme , eN paCerYS purYmek , En onCYCak salamlalteS , -
123:125  kok eN vaStareS aCat lektYn Sogale .
123:126     - Zap SuES , salamlat , - kykSYrak kapan eN voStYlalme jOre
123:127  vaSeStYS .
123:128     - kO ulYda ? mo kyleS ? - migYtan SinCaZe jolgYZalt kajYS .
123:129     taza tup-vaCan pOr>eN ala-mogaj kagazYm luktYn onCYktYS .
123:130  aCat vaSkYde ludYn lekte . ondak kidSe CYtYrnalte , vara tyrvYZO
123:131  lYb-lYb lie . mom-gYnat kalasYneZe ulmaS , OCYni, no ala kyleS mutYm
123:132  YS mu , ala logarZe pYSkemalte - peleSten YS seNe .
123:133     - mo tYgaj ? - mYj voktekSe kurZYn mijYSYm , kagazYm onCalnem
123:134  Yle , no tudYm pOr>eN mONgeS nale da oN kysenYSkYZe CYkYS .
123:135     tide joNYlYS ! - migYta kYCkYral koltYS . - umYleda , joNYlYS ! ..
123:136  Erdene CYlaZYmat palen nalam . te kaen kertYda !
123:137     - uke , me pYrlA kajYSaS ulYna , - kuZu pOr>eN pel SyrgYZ dene
123:138  SYrgYZale . - me lymYn nalaS tolYnna .
123:139     - Cij vaSkerak , - SydYS taza pOr>eN . - tYjYm vuCaS ...
123:140     - ijgot Sot denat kugurak ulam , sadlan te manYn ojlaS jodam ,
123:141  joltaS , - surt oza tudYn mutSYm lugYC YStYS .
123:142     - me joltaS ogYnal , graZdanin !
123:143     - vot kuze ! Ynde joltaSat omYl ? prigovorYm peS vaSke luktYnda ?
123:144  uke , joNYlYS lijYda ! joNYlYS ! mutYm kuCaS tyNalYda !
123:145     - me prikazYm Suktena , - kykSO pOr>eN kalasYS . - yCaSaS nimolan .
123:146  memnam vuCat , +sadaev . Ynet Cij gYn , kaASet tuvYrmelYnak logaleS .
123:147     - uke , uke , CiA ! - mYj pomYZaltme semYn lijYmat , +migYtan
123:148  SlApaZYm , pinCakSYm , pal<toZYm konden puYSYm da , SyjYSkYZO
123:149  kerZaltYn , SortaS tyNal<Ym .
123:150  **63**
123:151     - aram it Sort , +varus , - aCat mYjYn ypem niAltYS . - onCYlgoC
123:152  it Ceverlase , Zap Sude it uZate . tYSte mo-gYnat joNYlYS lijYn .
123:153  mYjYn nimogaj titakemat uke . kYzYtak ogYl gYn , Erdene sadak pOrtYlam ,
123:154  mONgYStO liAm .
123:155     - neleS it nal , +migYta . tetla om Sort , - mYlam jOndYmO lie ,
123:156  Ske Sincavydem deC Ske voZYl<Ym . - keC pinCakYm Cij , tynO Ualge .
123:157     migYta pinCakYm CijYS , voStonCYS dek mien , ypSYm komdYk Sere ,
123:158  vara palYme pOlem omsam poCo .
123:159     - ErgYm , +Edik , laskan male . tYjYn aCat SoCmo ElZe onCYlno
123:160  Andar syman , - tudo omsadyrYS oSkYl<o . - varuS , tYj denet om
123:161  Ceverlase . me ESe uZYna !
123:162     - vuCaS tyNalam ! - SkemYm kuCaS tYrSen kalasYSYm gYnat , logarem
123:163  ala-mo piktaS tyNale , Syrgem muCko jogen volYSo SokSo SinCavydYm
123:164  SiZYm .
123:165     - uke , uke , tYj malaS voC , kanalte .
123:166     vujYm rYN kuCen , aCat oSkYl<o , tudYm palYdYme kok eN uZaten
123:167  kajYS . mYj pOrt pokSelan meNge semYn Sogen kodYm .
123:168     omsamat SYm tykYlO , malYme pOlemYS kurZYm . tYjYm kidYS nalYn ,
123:169  okna voktek SinCYm .
123:170     - oj , Cukaem , tamle ometYm lugYC YStYSYm , neleS it nal ,
123:171  - pyZaltSe saNgatYm SYman SupSal<Ym +male , +Edikem , papalte .
123:172  tetla kYCkYraSat , SortaSat om tyNal . aCat pOrtYleS . me koktYnat nalaS
123:173  lektYna .
123:174     oknaS onCen , kidYStem tYjYm lyNgYkten , ErkYn muraltYSYm :
123:175             o-o-o , izi +Edik papalta ,
123:176             tamlYn-tamlYn papalta .
123:177             o-o-o , +Edikna kugu lieS ,
123:178             aCaZ gaj kugu lieS .
123:179     ola tyrYStO agYtan muraltYme jyk SergYlte .
123:180     " volgYZeS , - mYj kan<YsYrlanaS tyNal<Ym . - Zap Erta , a
123:181  korno tugak pusta , +migYta ok koj . mo peS kuZun kuCat ? ulo
123:182  ilYSYZYm tergat gYn vele ? .. tergYSt . tudYn ErtYme kornYZo jOCO
123:183  Yle gYnat , Andar , volgYdo . kuStYlgo ilYSYm kYCalYn , pernYl
123:184  koStYn ogYl . kaZne oSkYlZo aru .. !
123:185     me ik AleS SoCYn kuSkYn ulYna . pOrtna urem goC gYna Yle . poro
123:186  kumYlan , nYZYlge rvezYm poSkudo-vlak jOratenYt . pYrlA modYnna ,
123:187  mOr pogaS koStYnna . avaZe Cerlanen kolen , a aCaZe graZdan sar
123:188  gYC pOrtYlYn ogYl . rveze Sket kodYn . lum SulYmek , kytyCYlan
123:189  **64**
123:190  tarlaltYn . joCa omo tamle gYnat , tudlan Er yZara denak kYnelaSYZe
123:191  pernen . SokSo keNeZ keCe tudYm pelten , jYStO SYZe jyr nOrten .
123:192  Al muCko Ceret Sot dene koCkYn koStYn . AlYse kalYkak Cikten . tYge
123:193  ikmYnAr ij Erten .
123:194     kytyCYm pukSaS mYlanna Ceret SuYn gyn , keCYval kockYSYm
123:195  mYj numalYnam . ik kideS SokSo Syr kOrSOkYm , ves kideS
123:196  pareNgYm , kindYm numalYn , kyty SogYmo verYS vaSkenam . migYta
123:197  keC-kunamat SYrgYZalYn vaSlijYn . SiZYnam , tudlan mYj denem pYrlA
123:198  liAS vesela , sadlan kaAS vaSken omYl ; A solam lupSkedenam , A
123:199  puCYm pualtaS tunemYnam .
123:200     migYta SuEn voStYlYn , Sagal mutlanen , Ere ala-mom Sonen . a tele
123:201  keCYn YlYZYn . vurgemZe SykSO lijYn gYnat , SkolYS kaZne keCYn koStYn .
123:202  tudo tunemaSak tYrSen .
123:203     me ik ijYStak komsomolYS purenna . a varaZYm memnan kornYna torlen .
123:204  migYtam rabfakYS tunemaS koltenYt , a mYj AleS kodYnam .
123:205     tYge kum ij Erten . me ik pis<mamat vaS-vaS vozen ogYnal . no
123:206  ikte-vesYm uSYStYna kuCenna , oCYni . kum ij gYC tudo memnan
123:207  rajonYS rajkom sekretar<lan paSam YStaS tol<o . vaSlijmek , mYlam
123:208  tYge kalasen : " ves rajonYS koltYneSt Yle , no mYj SYm kaj , - iziS
123:209  voZYlYn SogYmek eSaren : - tYlat verC tYS tol<Ym " .
123:210     " mYlam verC ? .. - voStYl koltenam . - molan laCak mYlam verC ? "
123:211     " tYlat umbakYZat tunemman . mYj polSaS tyNalam "
123:212     " a kuSto tunemman ? uES CobYk +S+k+m-YS kaAS ? " tugak voStYlYnam .
123:213     "SkolYm muYna , kumYlet gYna lijZe " , - kalasen +migYta .
123:214     tudo Ske mutSYm Sukten : mYjYm +Sernur pedtexnikumYS tunemaS namien
123:215  koden . kum ij godYm Ereak polSen , avam lym dene tYlze eda oksam kolten
123:216  Sogen .
123:217     tYge mYj tunYktYSo lijYnam . a +migYta paSam YSten , institutYSto
123:218  tunemYn , kommunist radamYS puren . tudYm keC-kuStat pagalenYt ,
123:219  aklenYt . tor>Al rajkomYSto sekretar< lijmYZYm kYzYtat Sarnem . migYta
123:220  keCe muCko kolxozlaSte koStYn . ik-kok keCe niguSkat lektYn ogYl
123:221  gYn , tylYZgen . " kalYk vijYm pua , kumYlYm nOlta " , - ojlen tudo .
123:222  kas eda Suko ludYn . no Erdene nigunamat nojYSo , kumYl volYSo
123:223  kYnelYn ogYl . mYskaram YStYlYn , AndarYn voStYlYn . pajremYS
123:224  kajYme semYn paSaSke oSkYlYn : oS tuvYrYm , Sem
123:225  **65**
123:226  kostUmYm Cien , galstukYm piZYkten , ypSYm komdYk SerYn .
123:227     ik ij onCYC +migYtam obkomYSko paSam YStaS nalYnYt , ola pokSelnak
123:228  saj paCerYm puEnYt . rajonYSto ulmYna godYm memnan dene pYrlA mYjYn
123:229  avamat ilen . tudYmat olaSke ilaS kondenna . no ik arnA gYC kalasen :
123:230     - tYSte ilen om kert , AlYS koltYza . keCe muCko Ara SinCen ,
123:231  uSem kaA . pakCadat , vol<Ykdat uke . ida Care , kaemak .
123:232     avam AlYS namien kodaS logalYn .
123:233     tYge ik ij Erten . mYj SkolYSto paSam YStenam . a +migYta - obkomYSto .
123:234  tudYn CYla SonYmaSYZYm palenam , kaZne jol toSkaltYSYZYm uZYnam ...
123:235  titakSe kyC muCaS narat uke ... a iktaZ-mom palen omYl gYn ? .. uke ,
123:236  uke , tYgaj SonYmaSYm vuj gYC luktYn kudaltYman .
123:237     ... pYrdYZYSte keCYSe Sagat indeS gana perYS .
123:238     " Edik , aCat ala vigak paSaSke kaen ? " - manYn , tYjYm krovat<YSket
123:239  pYStYSYmat , telefon deke mien pytYraS tyNal<Ym .
123:240     - poCta , poCta , obkomYm , +sadaevYn kabinetSYm puYza .
123:241     - poZalujsta , - SoktYS ydYramaS jyk . iziS lijmeke eSarYS : -
123:242  telefon trubkam iktat ok nal .
123:243     " uke " , - SonaltYSYm da +migYtan paSam pYrlA YStYSe joltaSYZe-vlak
123:244  dek zvonitlaS tyNal<Ym . nunYSt , mYjYn jykem palen nalmek , telefon
123:245  trubkam sakat gYna .
123:246     " mo tYgaj ? palYdYme lijYnYt mo ? ale lydYt ? lydYt , oCYni ...
123:247  tugeZe ..."
123:248     ypem kurYn , SortYn , krovat<YS SuNgaltYm . mYnAr Zap tYge kienam -
123:249  om Sarne . onCYl pOlemYSte jol jykYm kol<Ymat , nOrYSO kypCYk gYC
123:250  vuem nOltal<Ym .
123:251     - kO tuSto ?
123:252     - mYj , komendant , - SinCalYkan pOr>eN omsaSte kojo .
123:253     - mogaj komendant ? - mYj SYm umYlo . - mom kalasYneda ?
123:254     - teve SiZtarYmaS . paCer SotYSto , - tudo kande kagaz lastYkYm
123:255  ystembake pYStYS .
123:256     - kuze tuge ?
123:257     - tYSke vese ilaS toleS , - umYltarYS komendant .
123:258     - a me ? ! .. - vuem savYrnaS tyNalAt , omsa AnakYm kuCen Sogal<Ym .
123:259  **66**
123:260     - om pale , om pale ... - SinCalYkan pOr>eN pYrdYZYm tergYme semYn
123:261  peralten onCYS .
123:262     komendant lektYn kajYS . mYj ystel dek mijYSYm da komendantYn
123:263  kodYmo kagaz lastYkSYm kuSked kYSkYSYm . vara teNgYlYS mien SinCYm .
123:264  ulo jYZYNem pYten , tetla SinCavydem ok jogo - SortYn pYtarenam
123:265  ala-mo . vujYSto ala-moZo mygYra , nimat Sonen om moSto . tYge ,
123:266  tyNgYlgYSO semYn , kas marte SinCen ErtarYSYm . koCmo nergenat
123:267  mondenam . Zap SotYm jomdaren , tYjYm gYna , +Edik , pukSaS tYrSenam .
123:268     pYCkemYSaltmek , omsam ErkYn peraltYme jyk SoktYS .
123:269     - purYza , tykYlYmO ogYl , - mYj kalasYSYm da SonaltYSYm :
123:270  " adak kOlan mo kyleS lijYn gYn ? ojgo ojgYm kYCalYnak koSteS manYt ,
123:271  CYnak ulmaS " .
123:272     - poro kas lijZe , +varvara +ivanovna .
123:273     tide - +grigorij +vasil<eviC +rumAncev , jykSYm vigak palYSYm .
123:274  Erdene tudYn dekat zvonitlenam Yle , tunam nimat YS kutYro , a kYzYt
123:275  Ske tolYn . molan ?
123:276     - poro kas , - kukSYn vaSeStYSYm .
123:277     - Erdene telefon dene mutlanaS YS lij , eN-vlak ulYt Yle . neleS it nal .
123:278     - SiCsa , tulYm Cyktem , CajYm SYndem .
123:279     - tulYm ida CyktO , pYCkemYSYSte sajrak , - +rumAncev okna voktek
123:280  SinCe . - a CajYm SYndYza . SaNgYsekak tolnem Yle , pYCkemYSaltmYm
123:281  pYkSe vuCen SuktYSYm .
123:282     CajYm SYndYSYm da , +rumAncev voktek tolYn SinCYn , tura jodYm :
123:283     - grigorij +vasil<eviC , Ynde raS : migYtam SYndenYt . molan ?
123:284  mYj deCem nimat ida SYlte , CYla ojlYza .
123:285     - SYltaS nimom , - kugun SylaltYS +rumAncev . - +nikita +
123:286  +maksimoviCYm nacionalist-vlak dene kYl kuCYmYlan titaklat .
123:287     - mogaj nacionalist-vlak dene ? - mogYrem SergYlt kajYS , oAr
123:288  keCYn pujto kudYrCO raSkaltYS .
123:289     - mutlan , pisatel<-vlak dene .
123:290     - CYn , +migYta nunYm pagalen , - SylYSem petYrnaS tyNale . -
123:291  a nunYSt mom YStenYt ?
123:292     - om pale , - +rumAncev vujZYm sakYS . - mYjYmat
123:293  +nikita +maksimoviC dene kYl kuCYmYlan SYnden kertYt .
123:294     - nimogaj titak deC posna ?
123:295     - a +nikita +maksimoviCYn mogaj titakSe ulmaS ?
123:296  **67**
123:297  CYn , +migYta pisatel<-vlakYm jOraten , nunYn knigaStYm luktaS
123:298  polSen . vara tide titak mo ?
123:299     - tugeZe mo YStalteS , mo ? - nimom umYlen kertde jodYm mYj .
123:300     - iktYm gYna kalasen kertam : mo-gYnat tYge ogYl , tYge
123:301  lijSaS ogYl . vudaka pagYt . joltaSem-vlak dene mutlanaSat
123:302  aptYranem .
123:303     - a tidYm +stalin pala ?
123:304     - uke , oCYni .
123:305     - CYlaZYmat vozaS kyleS , vozaS ! mom onCeda , +grigorij
123:306  +vasil<eviC ?
123:307     - pis<ma tudYn dek ok Su , a tYjYm SYndat .
123:308     - tugeZe mom YStYman ?
123:309     - vuCYman . ik Zap gYC CYla raSemSaS . azapeS ogYt kodo ,
123:310  - +rumAncev peNgYdYn kalasYS , vara mYjYn velYSkem savYrnYS . -
123:311  +varvara +ivanovna , onCYkYZo kuze ilaS tuNalYda ?
123:312     - vuCaS gYna kodeS . +migYta sadak pOrtYleS .
123:313     - CYn , +nikita +maksimoviC pOrtYlSaS , vuCYza ... a vot Erla
123:314  mom YStaS Soneda ?
123:315     - migYtalan vurgemYm , koCkaSYZe naNgaem .
123:316     - a vara ? .. paCer gYC luktYn koltat . Ske kumYlYn ogYda
123:317  kae gYn , milicioner dene tolYt . Skol gYCat tendam koraNden
123:318  kertYt .
123:319     - CYnZe denak , paCer da paSa deC posna kuze ilYman ? ESe
123:320  vet ErgYm onCYman , - nele SonYmaS dene vuem kyEmaltme gaj lie .
123:321     - mYj ik kaNaSYm puYnem , +varvara +ivanovna : tide nele
123:322  Zaplan avada dek AlYSke kajYza , vara kuze liAS - ilYS onCYkta .
123:323     - AlYS ? .. avam dek ? .. - semYnem Sonen , jykYnak peleStYSYm .
123:324  - a CYn vet , +grigorij +vasil<eviC . tuSto pOrtna ulo , paSamat muam .
123:325     - tYgak YStYza . Erla Erdene maSina lieS . pogYdam pogaltYza
123:326  da kudalza gYna , - +rumAncev tYnel Sogale .
123:327     tYgaj godYm polSYmYlanda kugu tau , +grigorij +vasil<eviC .
123:328  mYj tendam nigunamat om mondo .
123:329     - CeverYn ! kornYda pialan lijZe ! - +rumAncev kidYm puYS .
123:330     - +grigorij +vasil<eviC , CajYm SyndenamYs . Ynedat jy mo ?
123:331     - tau , mYj temYnam . a vot te taCe koCkYnat ogYdal , oCYni .
123:332  koCsa . tYplanYza . ESe ik gana CeverYn !
123:333     +grigorij +vasil<eviC lektYn kajYS .
123:334  **68**
123:335     ErlaSYZYm Erdene SoCmo AlYSkem , avam dek ilaS pOrtYl<Ym .
123:336     tide 1937 ijYSte , keNeZYm , lijYn .
123:337              kokYmSo tetrad<
123:338     kapka onCYlan avtomaSina SogalmYm uZYn , avam pOrt gYC kurZYn
123:339  lekte .
123:340     - oj , ydYrem toleSYs ! unYkam onCalaS kondenat aman ? tau ,
123:341  ydYrem , tau ! - avam vYCYmatYS . tYjYm kidYSkYZe nale da vujZYm
123:342  ryzaltYS . - jOrSeS aCaZe ! SinCaZe SyC padYraS gaj Seme .
123:343  nerZYm , tyrvYZYm migYtanYmak piZYkten SYndYme . tudYn gaAk kykSO
123:344  kapan lieS .
123:345     mYj nimat SYm vaSeSte , kapkam poCYm . avtomaSina kudYveCYS
123:346  purYS . kuzovYSto tyrlO vurgemYm uZYn , SoNgo ydYramaS Ormalgen
123:347  Sogale .
123:348     - tYj ... kuze ? .. molan ? ..
123:349     - mYj unala ogYl , ilaS tolYnam , avaj .
123:350     - ojYrlenat ? .. - Cal ydYramaS vaStareSem tolYn Sogale :
123:351     - uke , +migYtam ...
123:352     AvamYn SinCaZe SarlYS .
123:353     - oj , mo-mo , kuze tYge ? mogaj osalYm YSten ?
123:354     - om pale .
123:355     avam pOrtOnCYk mien SinCe , SortaS tyNale .
123:356     poSkudo-vlak onCaS YnYSt pogYno manYn , kapkam tykYlYSYm . ola
123:357  gYC kondYmo vurgemYm , arverYm Sofer dene koktYn pOrtYS numalaS
123:358  piZna . avam tugak pOrtOnCYl toSkaltYSYSte SinCa . SoldYra SinCavyd ,
123:359  kuptYrgYSo SyrgYZO muCko jogen , tYjYn ymvaket CyCa .
123:360     - oj , unYkam , oj , padYraSem , SoCYnak aCa deC posna kodYnat .
123:361  molan tYgaj pialdYme ulat ? - kuvavat tYjYm Camanen ojla .
123:362     - avaj , tYnar it Sort , it ojgYro . Edik tulYk ok lij .
123:363  aCaZe ok mondo . taCe ogYl gYn , Erla nalaS toleS , - SoNgo
123:364  ydYramaSYm SYmataS tYrSYSYm .
123:365     tYleC vara me Ere vuCYSna . yremYSte iktaZ eN oSkYlmYm uZYna
123:366  gYn , vigak okna deke kurZYn miena . tul CyktYdeak , malaS vozYna ,
123:367  omsa peraltYme ale jol jyk Sokta manYn , Er marte kolYSt kiena .
123:368  omo koSken . kuvavatYn SyrgYZO  punCalme SovYC gaj oSemYn ,
123:369  SinCaZe joSkargen , SyrgYStYZO kuptYr pale , vujYStYZo sur yp
123:370  eSaraltYn . mYj SkeZe mogaj , lijYnam - om pale , voStonCYSYS
123:371  onCalaS lydYnam .
123:372  **69**
123:373     tYge mYnAr keCe ErtYS - om SinCe , keCYval den jyd ZapYmat
123:374  YSna SiZ . aCatYn pOrtYlmYZYm vuCen , vijna pYtYS , sorta semYn
123:375  SulYS .
123:376     - mYj tetla ilen om kert , - pYtartYSlan avam kalasYS . - varuS ,
123:377  olaSke mien tol . migYtam kYCal mu ime ogYl , kuSto-gYnat lijSaS .
123:378     tyrlO koCkYSYm kotomkaS pYSten , tudo keCYnak kornYS tarvanYSYm .
123:379  tor>Al selaS SumeS jolYn oSkYl<Ym , a tuSto maSinam vereStYm .
123:380  jydYm olaS tolYn SuYm .
123:381     " kuSko kaAS ? - urem dene Sonkalen oSkYlam . Skenan paCer vokten
123:382     ErtYSYm , tuSto Elektrotul volgYdYn jyla , kO-gYnat ilaS puren .
123:383  +vara +rumAncevYm SarnaltYSYm . - iktat YnZe uZ manYn , SYpak mien
123:384  purem , Er jydYmak lektYn kaem "
123:385     omsam +grigorij +vasil<eviCYn vatYZe - ul<Ana +petrovna - poCo
123:386  +mYjYm uZat , SeNgeke CaknaltYS .
123:387     - tYj ? .. +varvara +ivanovna ?.. - tudYn jykSO kyrYltO .
123:388     - mYj , +ul<Ana +petrovna , - SYrgYZalaS tYrSen vaSeStYSYm da
123:389  SonaltYSYm : " pYtenam , tysem vaStaltYn , oCYni . yke gYn tYge ogeS
123:390  Or Yle " .
123:391     - mo kyleS ? - +ul<Ana +petrovna ky meNge gaj lijYn Sogale ,
123:392  vujZYm kySkO nOltale .
123:393     - +grigorij +vasil<eviCYm uZnem Yle , - +rumAncevan keneta vaStalt
123:394  kajYmYZlan OrYm .
123:395     - tudo tYSte uke !
123:396     - mom ojlYStat , +ul<Ana +petrovna ? kuze uke ?
123:397     - mYj ojYrlenam . nimogaj +grigorij +vasil<eviCYmat om pale ,
123:398  palYmemat ok Su !
123:399     - ojYrlenat ? .. kunam ? .. - mYj nimom umYlen om kert . -
123:400  mo , peS sajYn ileda Yl<Ys ?
123:401     - CYla te puZen ulYda ! memnan eSYm te pYtarenda ! tYjYn mariet ,
123:402  yedYn-yedYn , +grigorij +vasil<eviCYm Ske velYSkYZe savYren , Ske
123:403  poCeSYZe tUr<maS naNgaen ! kok SoCSo tulYkeS kodYn , kO Ynde nunYlan
123:404  aCam vaStalta ? - +ul<Ana +petrovna SinCaZYm petYren Sogale .
123:405     - tugeZe +grigorij +vasil<eviCYmat SYndenYt ? -
123:406  mYlam SylaS jOsO lie . - kuSto SinCa ? sudSo lijYn mo ?
123:407     - ojlYSYmYs : nimat om pale , palYmemat ok Su ! mYj ojYrlenam .
123:408  kalYk tuSmanYn vatYZe omYl ! - +ul<Ana +petrovna ymbakem SYdYn
123:409  onCale . - ESeat tYSte Soget ? tide pOrtYm mondo ! uZmem ok Su !
123:410  **70**
123:411     mardeZ semYn uremYS kurZYn lektYm .
123:412     " +el<Ana +petrovna teve mogaj ulmaS , - uSYStem ik SonYmaS
123:413  vesYm almaSta . - tudo jOrSYnat marijZYm jOraten ogYl . a vet
123:414  +grigorij +vasil<eviC onCYlno izin-kugun gYna koeS Yle . CYla
123:415  SoA lijYn , pomYSYStYZo kiSkYm aSnen . En jOsO ZapYSte liSYl
123:416  joltaSYZe deC koraNYn . ala-mogaj SoAlan ySanen . migYtat ,
123:417  +grigorij +vasil<eviCat nimogaj kalYk tuSman ogYtYl . CYnZe
123:418  vet keCe deCat volgYdo , tydYm petYraS ok lij . tunam vara ,
123:419  +ul<Ana +petrovna , mom kalaset ? ypetYm kyraS tyNalat ? "
123:420     keCYval liSan priemYS kajYSYm , kuZaka izi pOlemYS purYSYm .
123:421  pOlemlan toreS kuZu ystel Soga . ystel ves mogYrYSto
123:422  voennYj vurgeman eN SinCa .
123:423     - teve tide peredaCYm +sadaev + nikita +maksimoviClan puaS
123:424  jodam , - kotomkam ystembake pYStYSYm .
123:425     - +sadaev ... +sadaev ... - voennYj vurgeman eN kagazYm saren
123:426  pYStYS . +AtYr Zap kYCale da kalasYS . - tudlan nimogaj peredaCat
123:427  ok kyl .
123:428     - kuze ok kyl ? - mYj SYm umYlo .
123:429     - tugak .
123:430     - ala SkenZYm uZaS lieS ?
123:431     - ok lij .
123:432     - peredaCYmat ogYda nal , SkenZYmat uZaS ok lij , kuze tYge ?
123:433     - +sadaev memnan dene uke , koltYmo .
123:434     - koltYmo ? .. - Symem lektYn vaCSaSla kYraS tyNale . - mONgYS ? ..
123:435     - orade , - voennYj vurgeman eN pervYj gana ymbakem onCale . -
123:436  tYSeC mONgeS ogYt kolto .
123:437     - a vara kuSko ?
123:438     - paSaS . SOrtn<Ym kYCalaS , CodYram ruaS , mlande SyjYm luktaS .
123:439  raS ? - voennYj vurgeman eN omsa velYS kYCkYrale . - ymbakYZe kO
123:440  tuSto ? purYza !
123:441     vujYm saken , SYgYr pOlem gYC lektYm .
123:442     " koltenYt , koltenYt , - Ske semYnem peleStkalem . -
123:443  SOrtn<O kYCalaS , CodYram ruaS , mlande SyjYm luktaS ... tugeZe ,
123:444  titakan ulmaS ... titakan ... uke , jOratet gYn , tudYm aklet ,
123:445  migYta SoCmo ElZYm ulo SymYn jOraten , aklen . kytyCO joCam +sovet
123:446  vlast< jol ymbake Sogalten . kuze tudo vaStareS kaen kertYn ? uke ,
123:447  SydO paCaS uke ! "
123:448     maSinam kYCalaS SYm tyNal , ola gYC AlYS kandaSlu kilometrYm
123:449  jolYn oSkYl<Ym . Conem poCYn , keCe ,
123:450  **71**
123:451  mardeZ , pasu , olYk , CodYra dene mutlanYSYm , ulo ojgem luktYn
123:452  ojlYSYm .
123:453     ErlaSYZYm kas veleS CobYk AlYS purYSYm . mONgYStO avam jodYStaS
123:454  tyNalAt , kyCYkYn , raS kalasYSYm :
123:455     - migYtam naNgaenYt . jOsO gYnat , vujYm ogYna sake . ilYS verC
123:456  kuCedalaS tyNalYna !
123:457     tide keCYn pervYj gana uremYS lektYm . peledYSan plat<Ym , oS katam
123:458  Cien , tYjYm kidYSkem nalYn , Al muCaSYS oSkYl<Ym . poSkudo-vlak
123:459  kaZne okna gYC onCen kodYC . " +jYvan +varuSlan mogaj pajrem tolYn ? " -
123:460  manYn SonaltYSt dYr .
123:461     Al muCaSYSte - kyrtn<O levedYSan , Cerdakan Skol . kugu oknaZe-
123:462  vlak pujto jylat - kavatyrYS volYSo keCe pYtartYS gana onCal kodneZe .
123:463  onCYCem , SarSudo koklaSte modYn , mardeZ kurZYn ErtYS . tudo Skol
123:464  voktenYse saderYS mien purYS da olmapum , siren<Ym , lomberYm
123:465  ryzaltYS .
123:466     mYAt sader vokten Sogal<Ym . olmapu Sarlen , siren< lOzaNYn ,
123:467  lomber odarlanen . a vet nunYm me SYnden ulYna Yle .
123:468     - Edik , onCal , - mYj tYlat kalasYSYm , - tide saderYm aCatat
123:469  SYndaS polSen . nuno ilat , kuSkYt . meat ilaS tyNalYna , Symbelem .
123:470  ogYna koSko , uke ! izi puSeNge-vlak , uZat , mogaj motor lijYn
123:471  SogalYnYt . tYAt tYgak kuSkat , ErgYm !
123:472     SkolYS puren lekde , Conem YS CYte . teve toSkaltYS . onCYC tudo
123:473  tura Yle , Suko joCa EsogYl nerZYmat nuzYlten . SkolYm vara puZen
123:474  YStYSt . teve koridor . peS kumdaZak ogyl gYnat , modaSna ver
123:475  siten . a klassYSte joCa-vlak uke ulYtat , kugun , joNgYdYn koeS .
123:476  pervYj keCYn SkolYS tolmek , kapem izirakat , onCYl partYS SYndYSt .
123:477  teve tYSke . a +migYta okna vokten SinCYS . tudo uremYS onCaS
123:478  jOraten .
123:479     " +sadaev , mom tuSto uZYnat ? korakYm Sotlet mo ? " - manYn ,
123:480  tunYktYSo AtYr gana tudlan ojlen .
123:481     - Edik , aCatYn partYS SinCYna ? - tYj deCet jodYn , part koklaS
123:482  pYkSe verlanYSna . - uZat , mYlam Ynde izi , SYgYr . a tYlat kugu .
123:483  no , ilen - tolYn , laC lieS . kO pala , ala tYStak , aCatYn
123:484  olmYStYZak , SinCaS tyNalat .
123:485     tide godYm klass omsa poCYlt kajYS . omsaSte +naum +mixajloviC
123:486  +AndYganovYm uZYm . tudo Sukertsekak tYSte paSam YSta , mYjYmat
123:487  tunYkten . CerdakYm pOlem semYn kelYStaren YStYktenat , SketYn
123:488  ila . eSYZe
123:489  **72**
123:490  uke . mo Sarnem , tudo Ere tYgaAk - Cal ypan , ymbalnYZe tyrlYman
123:491  oS tuvYr , Sem kostUm .
123:492     - +naum +mixajloviC , poro kas lijZe .
123:493     - kO ulYda ? jykda palYmYla CuCeS , - tudo SinCalYkSYm nale . -
123:494  a-a , +varuS ! neleS ida nal , +varvara +ivanovna ...
123:495     - uke , uke , mYj +varuSak ulam . tYgak manza .
123:496     +naum + mixajloviC aCa semYn kidem kuCYS .
123:497     - monden otYl ? toStYm Sarnalten , onCalaS tolYnat ? peS saj .
123:498  SYZYm ala uES tolat ?
123:499     - tunemaS ? - mYj kugun SylaltYSYm . - ErtYSe ZapYm pOrtYltaS lieS
123:500  gYn , mYj uES joCa liAm da tendan dek tunemaS tolam Yle .
123:501     - kolYnam , kolYnam , +varuS , CYlaZYmat palem . jOsO tYlat lYzYt .
123:502  no CYte , pyjYm purYnak CYte . mYAt ilYSYSte Suko ojgYm CYtenam , no
123:503  uZat vet - koStam , susYrgenat omYl .
123:504     - mom YStet , CYtaS logaleS , +naum +mixajloviC .
123:505     - a SkolYS tunemaS ogYl , tunYktaS tol . ver ulo , - kaNaSYm puYS
123:506  SoNgo tunYktYSo .
123:507     - nalYt ? mYjZe vet ... - kalYk tuSmanYn vatYZe ulam mannem Yle ,
123:508  no kalasaS viem YS site .
123:509     - nalSaS ulYt , - peNgYdYn kalasYS +AndYganov . - " Erge aCa verC ,
123:510  vate marij verC mutYm kuCYSaS ogYl " manYn , molan uke gYn CYla
123:511  vere ojlat ?
123:512     +naum +mixajloviClan taum YSten , Skol gYC lektYn kajYSYm .
123:513  kapemlan ala-molan kuStYlgYn CuCYn koltYS , SylaSat kan<YlYrak lie ;
123:514  Symem laskanrak kYraS tyNale .
123:515     migYtam naNgajYme deC vara taCe pervYj jydYm ajdeme semYn manYSYm :
123:516  SYm Sort , omem kyrYStYn , tyrlO SuCko SonYmaS vuem YS aNYrtare .
123:517     molgunam Erdene vuem nOltal om kert , uZaSYn-uZaSYn SelYStalt
123:518  vozeS , Sonem Yle . a tide gana kYnel<Ym - vuemat Andar , kapemat
123:519  kuStYlgo . ZapYm SujkalYde , +tor>Al selaS , ronoSko , oSkYl<Ym .
123:520     CobYk Al gYC +tor>Al marte SYm kilometr lieS . taCe tide kornat
123:521  motkoC kyCYkYn CuCo . ronoS tolYn Sumemat SYm SiZ . no vujlatYSYn
123:522  pOlemYSkYZe puren Sogalmek , CYla vaStalte , pujto oAr keNeZ keCe
123:523  Sem pYl dene petYrnalte .
123:524     kO ulmem palen nalmek , rono vujlatYSe saNgaZYm kuptYrtYS .
123:525     - SkolYSto paSam YStYneda ? - tudo kyCYk kyZgO parnAZ dene
123:526  ystembalYm peraltYS .
123:527  **73**
123:528     - CobYk tyNaltYS SkolYSto Ara ver ulo , tuSko koltYza , - jodYm .
123:529     - om kert , - kyCYkYn vaSeStYS vujlatYSe .
123:530     - molan ? - amalZYm sajYn palem gYnat , tide eNYn kOrgO ConZYm
123:531  uZmem Suo . ySanYm om jomdare : " jyStO ijYm ala SulYkten kertam ? " -
123:532  Sonem . vet tudat ajdeme , vatYZe , SoCSYZo ulo , oCYni . tugeZe
123:533  mYlam mom YStYman ? kyCaS lekman mo ? vet mYjYn ErgYm ulo .
123:534  tudYm onCen kuStYman .
123:535     - umYlem , CYla umYlem , no mYjYmat umYlaS jodam ... +jOra ,
123:536  tendam paSaS nalam lijZe . ikmYnAr keCe gYC mYjYm +narkomprosYS
123:537  yZYktat da kalasat : " tYjYn bditel<nostet uke . joCa-vlakYm
123:538  tunYktaS kOn vatYZYm Sogaltenat ? .. ale tendan koklaSte iktaZ-mogaj
123:539  kYl ulo ? "
123:540     " +marij verC vate mutYm kuCYSaS ogYl " , - +AndYganovYn mutSYm
123:541  SarnaltYSYm .
123:542     - tendan verC mutYm OrdYZ eN kuCYSaS , tuge mo ? vet mYjYnat SoCSem ,
123:543  vatem ulo , - rono vujlatYSe kYnel SogalAt , okna vek savYrnYS . -
123:544  ySanem , tide mutlanYmaS memnan koklaSte gYna kodeS .
123:545     - ida lyd , tendan ymbak lavYram kYSkaS om tyNal . nimom SojYStde
123:546  kalasen ulYda , tidYZlanat tau . CeverYn !
123:547     - mYj ik kaNaSYm gYna puEn kertam : kalYk sud onCYlmo marijda deC
123:548  ojYrleda , familijda vese lieS gYn , tunam ves paSa , tunYktenat
123:549  kertYda .
123:550     - poro kaNaSlanda tau , - manYn , rono gYC lektYn kajYSYm . molo
123:551  vere niguSkat SYm puro , vujYm saken , AlYSke mONgeS oSkYl<Ym .
123:552  Conemlan motkoCak laskan CuCeS , ulo jykYn kyCkYralmem SuES : "eN-vlak ,
123:553  lyddYmO ustalYkda kuStYrak ? kuSto Andar Symda , peNgYde uSda ?
123:554  molan CYtYreda , ikte-vese deCYn lydYda ? nimom uZdYmo-koldYmo semYn
123:555  SinCadam , pYlYSdam petYreda ? vet CYlan tuSman ogYtYl , uke ! mom
123:556  mYj osalYm YStenam ? molan kornem tetYreda ? mo verC +Edikem
123:557  titakan ? vet tudYmat mYjYn pyrYmaSemak vuCa . eN-vlak , ErgYm ir
123:558  AnlYkYS ida savYre ! tudo tYlanda sYrYSaS ogYl , ySanYSaS .
123:559  tidYm te umYlYSaS ulYda . no poro mutem kolYn ogYda Sukto gYn ,
123:560  keC-mo lijZe , jol jYmalnem keC mlande porvolYZo , +Edikem verC
123:561  kuCedalaS tyNalam ,onCYkYlYk ilYSYZYm loktYlaS om pu ! tudo ajdeme
123:562  lijSaS ! .. "
123:563     ulnen , jolYm pYkSe SydYren , mONgO pOrtYl<Ym . rono vujlatYSYn
123:564  pYtartYS mutSo uSem gYC ok lek .
123:565  **74**
123:566  migYta deC ojYrlaS . kuze tYgaj kaNaSYm puaS toS tYn ? .. polSaS Sonen ?
123:567  ala molo jOn uke ? ala mY lamat ojYrlaS ? keC Zaplan , migYta pOrtYlmeS
123:568  +tu nam paSa YStaS verat lieS . tudYZo - tuge ... no tYj +Edik ,
123:569  kuSkYn Sumeket , mom kalaset ? aCat pOrtYeSat , SinCaSkYZe kuze
123:570  onCalam ? uke , aCat da tYjYn oncYlnet Sala ydYramaS lijmem ok Su .
123:571  ok Su ! mYj Andar Syman lijnem , Andar Syman gYna ! ..
123:572     kastene oknam brigadir peraltYS .
123:573     - palaj kokaj , - tudo avam kYCkYrale , - Sukertsek paSaS pokten
123:574  omYl , ala Erla kYlta pidaS kaet Yle ?
123:575     - SYlYZem pYten , da kertam mo , ala ?
123:576     - ot kert gYn , iktaZ ves paSam myYna .
123:577     - jOra ...
123:578     brigadir kajYS , pOrtYSkat YS puro . pYtartYS ZapYSte poSkudo-vlak
123:579  memnan dek Sagal koStYt . nunat lydYt , oCYni ...
123:580     Er yZara nOltaltme godYmak kYnel<Ym , CajYm SYndYSYm . CulanYS
123:581  lektYn , ydYr godso tyrlYman tuvYrem CijYSYm , joldan yStYm yStal<Ym
123:582  jolYm pidnem Yle , no jYdalYm SYm vereSt . olaSte Cien koStmo
123:583  vurgemem sondYkYS pogen optYSYm .
123:584     - kuS tYge kajYnet ? - ymbalnem ydYr godso vurgemYm uZYn , avam
123:585  kidSYm SaraltYS .
123:586     - paSaS . tYjYn olmeSet kYlta pidaS .
123:587     - a mYjZe ?
123:588     - kertmet semYn surt kOrgO somYlkam YSte , kanalte +keCe
123:589  kyzen Sumek , +EdikYm pasuSko namie , pukSen koltem . a mYlam mogYrYm
123:590  iziS turZYn onCaS uto ogYl ... avij , uto muZYr jYdalet uke ?
123:591     - uke , laCak oksa pYten .
123:592     avamlan oS katam SuAltYSYm .
123:593     - vaStalte . ala iktaZ viC muZYrYm puat .
123:594     - viC muZYrZak Sagal , - avam katam savYrkalen onCYS . - peSak
123:595  sajYs .
123:596     - saj , da pasuSto koStaS ok jOro .
123:597     toSto , lopka taganan katam muYn CijYSYm , koCkYm-jyYm da ,
123:598  sorlam nalYn , paSaS oSkYl<Ym .
123:599     brigadir mYjYm uZeSat , mom kalasa ? ala tudat lydeS , pokten
123:600  kolta ? a kolxoznik-vlak kuze vaSlijYt ? mutlanaSat ogYt tyNal gYn ?
123:601     Znejka urZa kasalYk jYr nYl gana savYrnYS . me , nYl ydYramaS ,
123:602  jYgYre SogalYn , kYltam pidaS piZna . onCYC tOrak kajYSna , a vara
123:603  kojYnak poCeS kodaS
123:604  **75**
123:605  tyNal<Ym . tYrSem , jYr onCalaSat , SyrgO muCko jogYSo pyZvydYm
123:606  yStYlasat om Arse . no paSa ok voraN : molo ydYramaS-vlak kum kYltam
123:607  pidYt , a mYj - kokYtYm gYna .
123:608     logarem koSkYS . vydYm nalaS mondenam , avamat uSeStaren ogYl .
123:609  a keCe kojYn kyza , pelta . SiZam : keCYval marte paSam YSten om
123:610  Sukto dokan - jOrlam .
123:611     brigadir tolYn Suo , kYltam pidmem onCen SogYS da Camanen kalasYS :
123:612     - kidetYm otYleS udYrkalen pYtarenat , vyr joga .
123:613     - nimat ogYl , - vaSeStYSYm da SonaltYSYm : " paSaS molan tolYnam
123:614  manYn , kYCaltYl peleStaSat ok Sono +tide ZapYSte keC iziSak Sylaltem Yle " .
123:615     brigadir tetla nimat YS peleSte , urZa tyredmaSke kajYS .
123:616     - varuS , - susla velYm jYk SoktYS . - jymet SuES vet , tol .
123:617     vijnen Sogal<Ym  +voktenem kYltam pidSe ydYramaS kYCkYra ulmaS
123:618  +sOrvaltaraS SYm tyNal , susla dek oSkYl<Ym . tyjYsYm nalYn , jyStO
123:619  vydYm Ser temmeSkemak jyYm .
123:620     - tau , eNgaj .
123:621     - kidYSket rokYm Syralte , vara vyr jogYmYm Carna , - ojYm puYS
123:622  tudo . - +varuS , utYZYm it vaSke . tYlat nele . kolxoz paSam Sukertsek
123:623  YSten otYl , palena vet .
123:624     - CYnak , nele , - Conem poCYm . - no poCeS kodmem ok Su .
123:625     - taCe poCeS kodat , kum-nYl keCe gYC onCYltaS tyNalat .
123:626  it ojgYro .
123:627     mogaj poro kumYlan ydYramaS ! SupSalmemak SuYn koltYS . kalYk
123:628  koklaSte poro Conan SukYn ulYt ! nuno mYlam joteStSe liAS ogYt pu ,
123:629  keC-kunamat polSat .
123:630     avam tYjYm kondYS . susla vokten , ymYleS , pukSaS SinCYm .
123:631  kYltam pidSe vate-vlak kanaltYme amal dene memnan jYr CumYrgYSt ,
123:632  kaZnYZat tYjYm onCalneZe . tek onCYza , SinCa vozeS manYn , avam
123:633  semYn om lyd . tide - +Edik . migYtan ErgYZe +tudat molo gaAk
123:634  aza  . tudat tendan joCada gaAk pialan lijSaS !

124:1  124 **52**
124:2  ( +n . +aleksandrov )
124:3  kalYk murYzo
124:4  dokumental<no biografiCeskij povest<
124:5           UmCo SkolYSto
124:6      " mlande ymbalne revolUcij lySkalteS .
124:7      kalYk pudYrana , ilYS volgalteS " .
124:8  +n . +s . +muxin . revolUcij
124:9     kok keCe kuZu kornYm ErtYmek , +kolUS den +levej +unCYSko SuYC .
124:10  uremYse eN-vlak deC jodYStYn , Cerke deke mien lektYC . tudYn voktene -
124:11  kok paCaSan pOrt , OrdYZtYrak - omsa ymbalan " yn<ZinskaA central<naA
124:12  CeremisskaA Skola bratstva svAtitelA +guriA " manYn vozYman ik paCaSan ,
124:13  volgYdo oknan ves pOrt .
124:14     - teve kuSto ulmaS +unCo Skolet ! - kuanen peleStYS +levej .
124:15     iziS onCYSt SogYStat , aptYranYme jOre omsam poCYn , pOrtYS puren
124:16  jomYC .
124:17     SkolYSto iktat ok koj . pYrdYZlaSte keCYSe tyrlO-tyrlO plakat den
124:18  syret , Suko pOlem den part-vlak nunYm OrYktarYSt .
124:19     joCa-vlakYn tYge onCen koStmYStYm koridor dene oSkYlSo kok rvezYn
124:20  voStYl mutlanYmYSt lugYC YStYS . palYdYme-vlakYm uZYn , nuno SYplanYSt .
124:21     - te kOm vuCeda ? - liSkYrak mien , kingam kuCYSo rveze jodo .
124:22     - me tunemaS tolYnna , mYlanna +petr +grigor<eviC kyleS , - akmukrak
124:23  lijYn , +kolUS vaSeStYS .
124:24     - a kuSeC ulYda ?
124:25     - Sale kundem gYC .
124:26     "Sale kundem " manmYlan rveze SYrgYZale , tunamak ves jodYSYm
124:27  eSarYS :
124:28     - Sale gYC manat , mogaj AlZe ?
124:29     - olYk>AlYm palet ?
124:30     - tugeZe poSkudYda ulam .
124:31     - kuSeC ? - raSemdYneZe +kolUS .
124:32     - izi +koramas gYC ulam . palet tYgaj AlYm ?
124:33     - izi +koramas gYC mYj Suko rvezYm SinCem , tYjYm ale pervYj uZam , -
124:34  +kolUS vaZmaldYkYn vaSeStYS da tunamak jodo :- lymetSe kuze ?
124:35     - +sergej . a tYjYn ?
124:36     - +miklaj . AlYste +kolUS manYt .
124:37     - tugeZe joltaS lijYna , - " +sergej ulam " manSe  rveze +kolUSlan
124:38  kidSYm SuAltYS , +levejYnat kidSYm kormYZtYS .
124:39  **53**
124:40     pale lie : +sergej tide SkolYS kok ij koStYn . umbakYZe tunemaS
124:41  +ozaNYS kajYSaS .
124:42     - mYlanna tunYktYSo +grigor<evYm uZaS kyleS , - molan tolmYn
124:43  truk Sarnalten , ugYC ojla +kolUS .
124:44     - a-a , +petr +grigor<eviCYm ? CeCas toleS , - mane +sergej .
124:45     ojlYmo semYnak , iziS lijmek , kagaz vydYlkam kuCen , kykSO
124:46  kapan Semalge marij kojYlaltYS . Sem kostUmYm Cien , jolYStYZo -
124:47  jYlgYZSe kem , oNYStYZo , oS tuvYr ymbalne , Sem galstuk sOralYn
124:48  koeS .
124:49     - +petr +grigor<eviC toleS , - peleStYS +ondri .
124:50     rveze-vlak ikte-vesYStYm onCalYn SYplanYSt , vujYStYm saven
124:51  salamlaltYC . tunYktYSo nunYn kidYStYm kuCYS , kutYraS tyNale :
124:52     - tunemaS tolYn ulYda ? kuze lymdaZe ? kuSeC ulYda ? kO tendam
124:53  tYSke kolten ? - jodYS poCeS jodYSYm eSara .
124:54     ikSYve-vlak , OrYn SogYde , pisYn vaSmutYm puat :
124:55     - mYjYn familiem - +muxin , lymem - +miklaj .
124:56     - a mYjYn - +leontij , - mane +levej .
124:57     - mYjYm +petr +grigor<eviC manza , veskana utlarak palYme lijYna .
124:58     - me Skeak tolYn ulYna . tYlanda +fedor +afanas<eviC serYSYm
124:59  koltYS , - +kolUS upS lonCYZ gYC kagazYm luktYn SuAltYS .
124:60     - peS saj ... tunemaS , tunemaS kyleS . marij koklaSte tunemSe
124:61  Alt Sagal . jorlo marij pYCkemYSte ila , tudlan volgYdo kornYS
124:62  lektaS polSaS kyleS , - ludYn lekmekYZe , kalasYS uCitel< . - te
124:63  Cot noenda Caj , no iziS CYtaltYza . teve +tixon +efremoviC deke
124:64  mien tolYnat , CYla YStena , - rveze-vlakYm pYrlA kaAS yZO .
124:65     levej den +kolUSYn SymYSt kuan tul dene avalte , kuZu kornYSto
124:66  nojYmo Alt jomo , CurijYSt veselaNe .
124:67     tYge uZar CiA dene CiAltYme kugu Cerke deke mien SuYC .
124:68     " tYStat onCYC pop deke purtat , uZat " , - SonaltYS +kolUS .
124:69     CerkYS purtYmo deC onCYC uCitel< nunYm +arYnYse semYn YS
124:70  Sogalte , oNYmat YreslaS YS kyStO , vigak Cerke kOrgYS purtYS .
124:71  no tYStat nunYm tugaAk kuZu ypan pop vaSlie , nunYlan kyrtn<O
124:72  YresYm SuAltYS . rveze-vlak tudYm tyrvYSkYSt tuSkaltYSt .
124:73  **54**
124:74     - jOra , tunemme paSa - saj paSa , marij koklaSte tunemaS
124:75  SonYSo Sagal koeS , - rveze-vlakYm tergen lekmek , peleStYS pop .
124:76  vara +petr +grigor<eviClan nunYm pOrtYSkO veraNdaS kalasYS .
124:77     Cerke gYC nuno ugYC SkolYSko tol<YC
124:78     - Ynde tYSte ilaS tyNalYda , tide obHeZitij manalteS , - SkolYn
124:79  ves pelYSkYZe purYmek , ojla tunYktYSo .
124:80     tYSte nunYm AtYr rveze salamlen vaSlie . UZYSt ludYt , UZYSt
124:81  pusakYSte koCkaS tOCat , pu teNgYlYSte malen kijYSat koeS .
124:82     pOrt pokSelne - kok-kum pyken da ystel , pYrdYZ vokten - teNgYl-
124:83  vlak , ik velne - kugu koNga . kyvar ymbalne olYm aSYk da
124:84  mYZer-vlak koedat . omsa lukYSto meterka Soga . CYlaZat tYSte
124:85  +kolUSlan AlYse portYm uSeStarYS .
124:86     - teve tendan dene pYrlA ESe +miklaj den +leventij ilaS tyNalYt ;
124:87  pYrlA joltaS lijYn , kelSen ilYza , - kalasYS +petr +grigor<eviC .
124:88                   *   *   *
124:89     pel ij ErtYS , +kolUS +unCo SkolYSto tunemeS .
124:90     joCa-vlakYn saj Ciemat , temmeS koCkaS tamle obedat , vozYn
124:91  malaS kyvareS SarYme toSto mYZer da Salanen pYtYSe olYm aSYk deC
124:92  molo nimat uke gYnat , nuno ik ES semYn kelSen ilat , tunemaS
124:93  tYrSat . ikmanaS , " svAtoj obHestvo " da " svAtoj otec "
124:94  +tixon ikSYve-vlakYn ilYSYSt nergen kugunak ogYt turgYZlane ,
124:95  no tunemSe-vlaklan iktYZe peS saj : CYlaZlanat tylYmO ok kyl -
124:96  kazna SoteS ilat .
124:97     unCo Skol pervYj marij Skollan SotlaltYn . sadlan tYSte
124:98  CYla uCitel< da pop marla ojlenYt , CerkYSte sluZbYmat
124:99  SukYZYm marla ErtarenYt . " UmYn zakonZYmat " SoCmo jYlme dene
124:100  tunYktenYt .
124:101     pervYj gana urokYS tolmYZ godYm +petr +grigor<eviC kum knigam
124:102  kondYS , kaZne viC rvezYlan ikte gYC kuCYktYSat , kalasYS :
124:103     - me tendan dene marla tunemaS tyNalYna , teve tYlanda kniga .
124:104  mYjYn onCYlnem SoCmo jYlme dene kutYrYza . marij jYlmYna
124:105  jYtYra mutan . Skenan jYlme dene sajYn ludaS-vozaS ogYna
124:106  tunem gYn , veskana memnam SoCSYna-vlak kargaS tyNalYt .
124:107  **55**
124:108     kolUS " bukvar<Ym " kidYSkYZe nale , kniga komeS " +gavril
124:109  +AkovleviC +Akovlev 1891 ij " manYn vozYmYm ludat , Alt OrYn
124:110  kajYS . " marla lukmo knigat ulo mo ? tYge tunYktYmYlan
124:111  kuze ogYt vurso ?" - SonaltYS .
124:112     ik keCYn +petr +grigor<eviC tunemSe-vlaklan soCinenijYm
124:113  vozYktYSat , tergaS SinCe . onCYC ruSla tunemSe rveze-vlak kYzYt
124:114  marla vozenYt . sadlan tOrsYrZat uleda , no SukYZo sajYn
124:115  vozenYt .
124:116     tunYktYSo , +nikolaj +muxinYn tetrad<SYm kuCen , pOrtYStO
124:117  kok velke koSteS , ludeS , SergaleS , adak ludeS , no karandaS
124:118  dene nimogaj palYmat ok YSte . vara tetrad<Ym ystembake pYStYS .
124:119  " mogaj kugu talantan rveze ! " - semYnZe mane .
124:120     ErlaSYZYm +petr +grigor<eviC soCinenij-vlakYm urokYSto tergYS ,
124:121  CYlaStlanat mogaj tOrsYr ulmYm umYltaren lekte . pYtartYSlan +muxinYn
124:122  tetrad<SYm nOltalAt , rvezYm SogaltYS .
124:123     - tYjYn soCineniet kelge SonYmaSan , sajYn vozenat . ruS poEt
124:124  +nikitinYn proizvedenijZe gYC uZaSYm sYlne marij mut dene
124:125  kelYStaren kuCYltYnat . otliCnYm SYndYSYm , - joCam moktaltYS . -
124:126  +muxinYn poEt darZe ulo , - CYla rvezYlan kalasYS .
124:127     klass SYplanYS .
124:128                   *  *  *
124:129     unCo AlYm pYCkemYS jyd avaltYS , uremYSte SYp . ik pOrtYStat
124:130  volgYdo tul ok koj . laC tunYktYSo-vlak ilYme kok paCaSan pOrtYn
124:131  ik oknaStYZe CYli tul koAS tOCa : +petr +grigor<eviC Erlase
124:132  urokSYlan AmdYlalteS .
124:133     keneta omsa peraltYme jyk SoktYS . tunYktYSo , ver gYCSe
124:134  tarvanen , omsam poCo .
124:135     - a-a , +vladimir +alekseeviC ! salam lijZe ! mo varasrak
124:136  kodYC ?
124:137     - salam , salam . +petr ! - rveze kidYm suAltYSat , ystel
124:138  voktek verlanYS . +petr +grigor<eviC oknaSke SovYCYm sakYS .
124:139     - nu , kuzerak tunemmaSet kaA , mogaj uver +ozaNYSte Sokta ?
124:140  kornYSto CYla saj ErtYS . +ozaNYSte joltaS-vlak paSam moSten
124:141  viktarat . +valerian +mixajloviC teve tidYm puEn koltYS , - oN
124:142  kysenZe gYC kagaz
124:143  **56**
124:144  vydYlkam lukto . - tYj palet , olaSte mogaj pudYranYmaS !
124:145  Suko Skol paSam ogeS YSte , student-vlak demonstracijYm Ertarat ,
124:146  universitetYSte - zabastovka ... Cylan kugYZa da tudYn kyldYmaS
124:147  sarZe vaStareS kYnelYnYt , teve onCal ! - +vladimir +alekseeviC
124:148  tyrlO kniga , broSUra da listovka-vlakYm SuAltYS . - ikmYnArZYm
124:149  mYlanna marlaSke kusaraS kyleS , tunemSe-vlaklanat SiZtaraS uto
124:150  ogYl .
124:151     - mYj tidYm YStem . ESe AllaSkat koltem . pervYj maj keCYn
124:152  izi demonstracijYm ErtaraS Sonem , - vaSeStYS +petr +grigor<eviC .
124:153     - CYla tide peS saj . marij kalYknam pomYZaltaraS kyleS , mo
124:154  verC tYnare jOsYm CYtYmYZYm palYZe . tol<ko paSaStYna SeklanYde
124:155  ok lij : kuZu yp da stanovoj-vlak Sagalrak malaS tyNalYnYt .
124:156  - +vladimir +alekseeviC kYnel Sogale . - nu , kYzYteS CeverYn !
124:157  Erla SkolYSto uZYna .
124:158     - CeverYn , sajYn male , - vaSeStYS +petr grigor<eviC .
124:159  joltaSYZYm uZaten koltYSat , kondYmo listovka den broSUra-vlakYm
124:160  onCaS tyNale . " vozzvanie ... " - tudo jykYn peleStYS .
124:161                   *  *  *
124:162     1905 ij 1 maj . Cever keCe , kavaSke NoltaltYn , SokSYn YrYkta ,
124:163  uZar tysYm konden , pyrtyslan u SoSo kuatYm pua .
124:164     +petr +grigor<eviC klassYS purYS . rveze-vlak ryZge SogalYn
124:165  salamlYSt , tudYn SYrgYZalSe CurijZYm , pajrem CiemZYm SeklanYSt .
124:166     - taCe me tunemaS olYkYSko kaena , pogYdam obHeZitijYS naNgaen
124:167  tolza , - mane tudo .
124:168     Sukat YS lij , tunemSe-vlak , posna kuSSo vydSaraNgan da
124:169  lomberan kumda olYk goC uCitel< poCeS oSkYlYn , +unCo deC ik meNge
124:170  OrdYZtO jogYSo Sij gaj Andar vydan +Sora ENer deke mien SuYC .
124:171  ik Zap olYkYSto modYn kurZtal<YC . vara tunYktYSo nunYm Ske jYrZe
124:172  pogYS .
124:173     - taCe kugu pajrem , lySkYza , modsa !
124:174     - a mogaj pajrem ? jodo +ondri lyman rveze .
124:175     - SemerYn , poAn kid jYmalne orlanen ilYSYn , uSnYmo keCYZe , -
124:176  ymYltarYS uCitel< . - Sogalza iktOr , ajsta muraltena !
124:177  **57**
124:178     " vstavaj , podYmajsA , raboCij narod ... " tyNale +petr
124:179  +grigor<eviC . " vY ZertvoU pali v bor<be rokovoj " , - avaltYSt
124:180  tunemSe-vlak .
124:181     muren pYtarYmeke , ik tySkaS CumYrgYSt .
124:182     - Ynde kO mogaj murYm , poCelamutYm pala , kalaskalYza .
124:183  teve tYSke SogalaS , - izi CoNgam onCYktYS +petr +grigor<eviC .
124:184     rveze-vlak ikte poCeS vese poCelamutYm ludYt , +romanov +andrej
124:185  kyCYk ojlYmasYm kalaskalen puYS .
124:186     - kuStYrak memnan onCYkYlYk poEtna ? +nikolaj +muxin , tol-An
124:187  tYSke ! ludYn pu-An palYme poCelamutetYm !
124:188     tunemSe-vlak kokla gYC , uCitel<Yn jykSYm kolYn , kykSYrak
124:189  kapan rveze lektYn Sogale .
124:190     - +nikitin , " pesnA bobYlA " , - aptYranen SogYde , tyNale
124:191  "miklaj :
124:192                   ni kola , ni dvora ,
124:193                   zipun - ves< poZitok ...
124:194                   Ex , Zivi - ne tuZi ,
124:195                   umreS< - ne ubYtok ! ..
124:196     ludmYZo semYn rvezYn jykSO talYSna , olYk muCko SergYlteS :
124:197                   storonis< , bogaCi !
124:198                   bednota gulAet ! ..
124:199  no kornYm EskeraS SogalSe +ESkininYn kurZYn tolmYZo tudYm
124:200  lugYC YStYS .
124:201     - +petr +grigor<eviC , ala-mogaj pOr>eN tYSkYla lisemeS .
124:202     - iktaZ-kO kol kuCaS toleS dYr . te modSYla kojza , mYj
124:203  onCalam , - uCitel< kornYSkYla tarvanYS , no iktaZ kolo-kumlo oSkYlYm
124:204  YStYmeke , liSemSe Al starostam uZYn , pisYn savYrnYS , rveze-vlaklan
124:205  kidYm lupSale . nunYSt kurZtalYn modaS tyNal<YC .
124:206     starosta , ENYrvoStYrYm kuCen , vigak rveze-vlak deke oSkYleS ,
124:207  no tunYktYSYm uZYn , ENer kadYr deke savYrnYS .
124:208     " ax , kiAmat , uZamat , EskeraS toleS " , - SonaltYS tunYktYSo .
124:209  vara rveze-vlalYm jYrZe pogYSat , kutYraS tyNale :
124:210     - ikSYve-vlak ! +rossij muCko ilYS pudYranYmaS Sarla .
124:211  poAn kid jYmalne ilen , Semer kalYkYn SerZe temYn . CYla olaSte gaAk
124:212  demonstracij den mitingYm Ertarat . ozaNYStat student-vlak zabastovkYS
124:213  uSnat .
124:214  **58**
124:215  kugYZa Apon kalYk vaStareS kyldYmaS sarYm tyNalyn . tidYZe marij
124:216  kalYkYnat nuZna ilYSYZYm ESe nelemda . izanam , aCanam saltakYS vieS
124:217  naNgaAt . - +petr +grigor<eviC kysenZe gYC kagazYm luktYn SaraltYS .
124:218  - teve kolYStsa , mom vozat uSan eN-vlak ! " vozzvanie . proletarii
124:219  vsex stran , soedinAjtes< ... " -  ozaN gYC joltaSYZYn kondYmo
124:220  listovkYZYm ludYn lekte . -
124:221  kugYZan vlast<Ym symYren , kyldYmaS sarYm CarYmek gYna Semer
124:222  kalYklan saj ilYS toleS . te ale SukYZYm ogYda SinCe . kYzYteS
124:223  tidym palYmYdat sita . a tYSte mom ojlYmYnam , mo YStYmYnam eNlan
124:224  ida kalaskale , ikte-vesYm EskerYza . palen lijza : tYgaj paSalan
124:225  titaklen kertYt .
124:226     SYp kolYSt SogYSo-vlak ikte-vesYStYm onCal koltYSt , iktat
124:227  mutYm YS luk . tunYktYSYn ojZo poCeS , kok radamYS SogalYn , Al
124:228  velYS oSkYl<YC .
124:229                   *  *  *
124:230     +petr +grigor<eviC urok deC vara Ara ZapSYm SukYZ godYm tudYn dek
124:231  SymeSkYSe rveze-vlak dene Ertara : nunYlan ojlYmaS den poCelamut-vlakYm
124:232  ludeS , ruS jYlme gYC marlaSke kusarYkta .
124:233     tY paSaSke pervYAk +romanovYm , +ESkininYm , +muxinYm , +miCaSevYm ,
124:234  +xoroSavinYm , +sokolovYm uSYS . mONgYSkat zadanijYm puEda . nunYn
124:235  dene kas eda " urokYmat " ErtaraS tyNale , ludaSYSt tyrlO kingam pua .
124:236     taCat , urok pYtYmek , tunemSe-vlak pisYn SalanYSt , no +ondri ,
124:237  +vasli da +miklaj molo dene pYrlA tarvanYSt gYnat , klasss gYC YSt
124:238  lek . ikte-vesYStlan SinCam pyAlYn , koNga SeNgek puren kodYC .
124:239     tele keCe kyCYk , sandene Zap keCYval deC vara kok Sagat vele
124:240  gYnat , pOrtYStO rymbalgYmYla koeS . adakSYm ij dene kYlmen levedaltSe
124:241  okna voSt volgYdYZat pYkSe gYna puraS tOCa .
124:242     ondri , koNga SeNgeC lektYn , omsam tykYlen SYndYS .
124:243     - taCe ik knigam ludYna . tudYm +petr +grigor<eviC Erla marte vele
124:244  puYS , - tuvYr urvalte jYmaCSe izirak knigam SupSYn lukto .
124:245     - syretan gYn , jOra , mYj utlarak syretan knigam jOratem ,
124:246  - palen SuktYde peleStYS +miCaSev .
124:247     - orade , tYgaj knigaSte syret ogeS lij , teve onCo ! - ondri
124:248  knigam SaraltYS .
124:249  **59**
124:250     - xitraA mexanika " , - pele jyk dene ludYn lekte +miCaSev .
124:251     - tide knigam socialist manme eN-vlak vele ludYt . tYgaj eNYm
124:252  stanovoj ale urAdnik vereSteS gYn , vigak kazamatYS uZata , - eSarYS
124:253  +ondri , vara , SYplanYSe joltaSYZe-vlakYm onCalYn , izi jyk dene
124:254  ludaS tyNale .
124:255     iktaZ Sagat nare ludYn SinCYmek , nunYm omsa tykaltYme jyk
124:256  lugYC YStYS . +ondri knigam oNYSkYZo SuraltYS .
124:257     - kO tuSto , molan tykYlaltYnda ! - pOr>eN jyk SoktYS .
124:258     - tide +petr +grigor<eviC , - palYS +miklaj , mien , omsam poCo .
124:259     klassYSke vesela CuriAn tunYktYSo purYS .
124:260     - te tYSte mom YSteda ?
124:261     - tendan knigadam ludYna , - vaSeStYS +ondri .
124:262     - tugeZe jOra , ludsa . kas koCkYS deC vara CYlanat tYSke pogYnYza , -
124:263  mane tunYktYSo , omsam ErkYn petYren , klass gYC lekte ...
124:264     jyStO tele jYd kavam avaltYS . unCo Alat SYplanYS . uremYSte mardeZ
124:265  lumYm utlarak viAn tyrgYkta , Cara puSeNge koklaSte SySka . tide , marij
124:266  kalYk manmYla , SorYkjol tytan tarvanen . tudo kaZne ij tolde ok kod ,
124:267  manYt . koklan pij optaltYme jyk Sokta . UZo pOrtYStO CYli tul koeS :
124:268  kalYk SorYkjol pajremlan AmdYlalteS .
124:269     klassYS latkok rveze CumYrgYS . ystel ymbalne koptilka lampe
124:270  pYkSe-pYkSe pusakYm volgaltara . +petr +grigor<eviC omsam tykYlYSat ,
124:271  part vaStareS Sogale .
124:272     - te Ynde u SonYmaSan molodeZnYj kruZokYn ClenZe ulYda . sadlan
124:273  ElYSte mo lijYn SogYmYm palYSaS vele ogYl , tYgak paSaze kalYkYn u
124:274  ilYSYm CoNYSaS verC tyNalme paSaZYm aCada-avada koklaSte viANden
124:275  koltaS polSYSaS ulYda , - kysenZe gYC tetrad<-vlakYm lukto . -
124:276  me taCe tide vozzvanijYm sukemdena , vara kalYk koklaSte SarkalaS
124:277  tyNalYna . tide paSam Seklanen YStaSna kyleS . En pervYAk ,
124:278  SorYkjol kanikullan kajYmekYda , Skendan eSda gYC tyNalza :
124:279  kugurak-vlaklan ludYn umYltarYza .
124:280     tunYktYSo CYlalan kagazYm , ruCka den Cernilam puEdYS .
124:281  **60**
124:282     - mYj diktovatlem , a te arun vozYza ! - manAt , pele jykYn ludaS
124:283  tyNale :
124:284     " iza-Sol<o marij-SamYC ! olalaSte student-SamYC , joSkar solYkYm
124:285  nOlten , kalYkYm pudYraten koStYt , manmYm kolYn ulYda dYr ? adak
124:286  fabrika den zavodlaSte paSaze kalYk pudYrana , manYt . verYn-verYn
124:287  kresan<Ykat vujYm nOltaS tyNalYn . saltak-SamYCat general , oficer
124:288  kalasYme SomakYm ogYt kolYSt . pytYn< kugYZanYStat tYnYs ogYl ,
124:289  Suko vere kalYk pudYrana . molan kalYk tYge pudYrana ? a vot molan :
124:290  ilYS ij gYC ijYS nelemeS . Suko mlande pomeHik , kupeC kidYSte ...
124:291  kresan<YkYm pYzYren ilat . kresan<Yk keC kolaS voC . pomeHik tudYn
124:292  paSam YStYmYZYm vele onCYSt koSteS , rakatlanen ila . kresan<Yk
124:293  pomeHiklan pasum kuraleS , yda , SurnYm tyredeS . tol<ko CYla
124:294  paSaZat pomeHikYn kydenZYm vele ovartaS kaA , SkeZe nigunamat
124:295  poen ogeS kert ; poAS ogYl - koCkaS knidYZe uke . kresan<Yk kalYk
124:296  jOsO gYnat , CYta , SYpak ila ; tudYm pYzYrat gYnat , jykYm ok luk .
124:297     kugYZaZe myndYrnO ila , "UmYZo " - kySnO . Cinovnik-SamYC :
124:298  zemskij , stanovoj , yrAdnik - kresan<YkYm kuze Sonat , tuge pYzYrat .
124:299  jozak oksaZat alakuS kaA . mo verCYn ErgYda , izada , Sol<Yda Apon
124:300  sareS kolenYt ? kredalmaSte mYlanna mo poro lijYn ? CYlaZYmat ogYda
124:301  SinCe ...
124:302     kredalmaSYm kum-nYl general tyNalYkten ulYt . kredalmaSYn " porYZo "
124:303  vot mogaj : 4 milliard . tudlan kazna nuZnaNYn . pytYn< flot ,
124:304  korabl<-SamYC vyd jYmak kaenYt . 400 tyZem saltak pYten . +port-+arturYm
124:305  Aponlan puEn ulYt . adak +saxalinYn ik uZaSYZYm jomdarYme . a kalYk
124:306  tide kredalmaS verCYn mYnAr SortYn orlanen ? ..
124:307     koneSne , tendan , kresan<Yk-SamYCYn , SuktYSaS paSada AtYr .
124:308  teve student koklaStat tYlanda porYm SonYSo ulYt . tYlanda porYm Sonen ,
124:309  nuno buntovatlat . nunYn dene pYrlA uCitel<-SamYC Sogat , gramotYm
124:310  SinCYSe kresan<Yk , saltak-SamYCat nuZna velYSte liAS tyNalYnYt . mom
124:311  nuno Sonat ? a teve mom : kresan<Yk kalYkYn mlandYZe Sagal , sadlan
124:312  pomeHik , kupeC ale kazna mlandYm tudlan puYman ... "
124:313  **61**
124:314     - taCeS CYla , - kok Sagat Colo vozYmek , tunYktYSo tetrad<SYm
124:315  petYrYS . - jYmalanZe taCYse Cislam SYnden kertYda : 1905 ij 20
124:316  dekabr< . molYm nimomat ida vozo . tetrad<dam sajYn pogen pYStYza ,
124:317  pop da molo kyleS-okkyl eNlan ida logal . a tYlanda , +miCaSev
124:318  den +romanov , ESe ik paSam puEm . ves kugarnAn +morkYSto SorYkjol
124:319  pazar lieS . tide vozzvanijYm da ESe proklamacij den listovka-vlakYm
124:320  tuSto kalYk koklaSke Sareda , jOn lieS gYn , ludYnat puEda , - +petr
124:321  +grigor<eviC , gazet pytYrtYSYm ronCen , listovka-vlakYm onCYktYS .
124:322     - +jOra , +petr +grigor<eviC , YStena , - vaSeStYS +romanov .
124:323     tunamak ESe iktaZ viC rveze kidYm nOltale .
124:324     - +petr +grigor<eviC , lieS , meat polSaS kaena ? - jodo
124:325  +muxin .
124:326     - kumYlda ulo gYn kajYza , tol<ko , ESe ik gana ojlem , stanovoj
124:327  ale urAdnik kidYS ida logal !
124:328     - ogYna , ogYna ! - vaSeStYSt tunemSe-vlak .
124:329     tYge peljydat ErtYS . rveze-vlak iktYn-iktYn lektYm tyrgYkta ,
124:330  +unCo Al tamle omo dene mala .
124:331     ErlaSYZYm Erdene rveze-vlak malen kYnelYtat , urokYS kaAS AmdYlaltYt .
124:332  no ikmYnArYSt pomYZaltYn ogYtYl .
124:333     - mo tomaSa , mo lijYnYt ? - vaS-vaS OrYn onCalYn ikte-vesYSt deC
124:334  jodYt .
124:335     - kYneltaS kyleS , urokYS varaS kodYt . vet taCe pervYj urok
124:336  +tixon +efremoviCYn , - mane iktYZe .
124:337     - kYnelza ! teve urokYS kajYde kodYda , +tikYn " aCada " uSYm
124:338  purta , - iktYn-iktYn ryzkalaS piZe +lademYr .
124:339     nunYSt , kYve-kovo kYnelYn , jolYm pidYt , SyrgYm muSkYt , molYSt
124:340  voStYlYt .
124:341     - te kuSto jydvoSt koStYnda ? - jodo +lademYr .
124:342     - niguStat . +petr +grigor<eviC repeticijYS pogen . vet vaSke
124:343  SorYkjol pajrem , - jolYm pidYn , kYnel Sogale +miklaj . -
124:344  koncertYm AmdYlena .
124:345     tYge kutYrkalen , rveze-vlak urokYS kurZYC .
124:346     klassYS +tikYn pop puren Sogale . SalamlaltYn , oNZYm YreslYSat ,
124:347  cerkovnYj partiturYm nalYn , murYm marlaSke kusaren vozYktYS ,
124:348  vara CYlaStYmat CerkYSke naNgajYS .
124:349  **62**
124:350     " slavoslovijYm " murYmo deC onCYC +tikYn pop molitvam ludaS
124:351  SogaltYS . pop tidYmat marla lydeS , tudYn poCeS rveze-vlak ojlaS
124:352  tOCat . molitva mut koklaSke +miCuS den +ondri kyldYmO mutYmat
124:353  eSarat . tidYm kolYn , voktenYSt SogYSo-vlak voStYlYt . pop
124:354  tidYm SiZe , saNgaZYm kuptYrten , munYm SOrYn onCale .
124:355     molitva poCeS " slavoslovij " murYS kusnYSt . rveze-vlak
124:356  tetrad<YStYm luktYC . tikYn popat skripkaZYm AmdYlYS , SeNgel
124:357  radamYSte SogYSo ik joCan SYplanYmYZYm vuCa , no rveze ala-mom
124:358  peS kYCaleS .
124:359     - mom tYnar poCaNat , Sogal tura ! - kYCkYrale pop .
124:360     rvezYn tetrad< tySkaZe , kidSe gYC muCYSten , kyvar ymbak
124:361  SalanYS . tidYm uZYn , pop , CYten kertde mien , kagaz oram
124:362  SupSYn nale ; En ymbak logalSe listaSte kugurak bukva dene " vozzvanij "
124:363  manYn vozYmo SinCaZlan pernYS . popYn tysSO vaStalt kajYS . ondri
124:364  kYnervujZo dene +miCuSYm SuraltYS . " logalna " , - SoktYS .
124:365  no pop nimom YS peleSte . kagazYm , pogen , kniga koklaSke
124:366  pYStYSat , molitva murYm tunYktaS tyNale .
124:367                   *  *  *
124:368     SorYkjol kanikulYS koltYmo deC onCYC yCitel< kruZokYS purYSo
124:369  tunemSe-vlakYm adakat jydYm pogYS .
124:370     - rveze-vlak ! tendam Erla kanikulYS koltat . kodSo gana ojlYmo
124:371  paSam monden ogYdal , Sonem , - tyNale tudo .
124:372     - palena , +petr +grigor<eviC , palena , - vaSeStYSt rveze-vlak .
124:373     - tugeZe saj . a taCe mo ESe tide listovka-vlakYm Sukemdena .
124:374  izarnAn kO +morkYSko kajYSaS - AmlYlaltsa . mYAt +morko velke pYrlA
124:375  miem . te pazarYs kugarnAn mONgO kajYSYla pureda ...
124:376     tunYktYSo kok posna listaS vozYmYm lukto , rveze-vlaklan
124:377  diktovatlaS tyNale . vozen pYtarYmekYSt , peCatlYman listovka-vlakYm
124:378  CYlalan eSaren puEdYS .
124:379     - Ynde AmdYlalt SogYza , SonYmaSnam SuktaSak tYrSeda manYn ,
124:380  ySanem . paSaStYda Seklanenrak koStsa !
124:381  **63**
124:382     - te , +petr +grigor<eviC , ida kolAne , memnam nimogaj iAt ok
124:383  kuCo , - SYrgYZale +andrej +romanov . rveze-vlak soStYl koltYSt .
124:384     ves keCYn , jydYm , tunYktYSYn ojlYmYZ poCeS +a . +romanov , +v .
124:385  +miCaSev , +n . +muxin , +a . +ESkinin , +d . +sokolov , kyleS
124:386  pogYStYm nalYn , Skol deC toraSte ogYl ilYSe +Eprem kygYza
124:387  palemdYme ZapYSte mijYSt . kudYveCYSte kYCkYme imne Soga .
124:388  mutlanYmaS gYC nuno umYlYSt : tudo +koklasola gYC +petr +grigor<eviCYm
124:389  nalaS tolYn .
124:390     - tarvanaS Zap , - ver gYCSe kYnelYn , sogan mYZerZYm CijYS
124:391  +petr +grigor<eviC . - korno saeS pyrYZO !
124:392     CYlanat pYCkemYS kudYveCYS lektYC .
124:393     - Umo aralYZe , kornYda kyCYk lijZe ! - mane kugYza , ErkYn
124:394  kapkam poCo .
124:395  viC rveze , +petr +grigor<evic da kuCer terYS sinCYC . imne
124:396   ver gYCSe tarvanen , uremYS lekte . vaSke +unCo Al
124:397  jyd pYCkemYSeS jomo .
124:398     imne +morko korno dene jortalta , koklan pyrgaleS . ter jYmalse
124:399  lum , kYCYr-koCYr Sokten , SeNgek kurZmo gaj koeS . nuno lu-latkok meNgYm
124:400  pasu dene , vara adak tYnarak CodYra dene kajYSt . verYn-verYn
124:401  kornYm lum petYren , a mardeZ tugak pasu den CodYra ymbaC kurZtaleS ,
124:402  lumYm tyrgYkta . jYrvaS pYCkemYS , kalYk manmYla , parnA dene
124:403  Suraltet gYnat , ok koj , no imne kornYm ok jomdare . aram ogYl
124:404  toSto eN , imn<Yn jolYStYZo SinCa ulo , manYn ojla .
124:405     ESe iziS kudalmeke , +Elnet vydYn vakS klat jYmak arYk dene
124:406  Surgen jogYmYZo da vakS kyYn pOrdmo jYkSO SoktaS tyNale . teve izi
124:407  tulat kojo .
124:408     kuCer imn<Ym SogaltYS , pOrtYS puren , vedram lukto . +Elnet
124:409  vydYm koStalYn , imn<YZYm jyktYS .
124:410     rveze-vlak vakS pyA kyvarYSte iziS onCen SogYSt , no pYCkemYS
124:411  jydYStO nimom YSt uZ . laC SuNgalt jogYSo vydYn jykSO palYdYme
124:412  +unCo korno dene tunemaS SYlYn tolmYStYm uSeStarYS .
124:413     " memnan dene +mikita smola zavodeSYZe jorlo-vlakYn pyZvydYSt
124:414  dene CodYran yjZYm punCalYn lOCa , tYSte ves poAn +ElnetYn tarzYSkYZe
124:415  savYren " , - SYde jOre SonaltYS +miklaj .
124:416     Sukat YS lij , imne onCYk tarvanYS . kyvarYm vonCen , kok-kum
124:417  meNgYm kajYmeke , Sola velne CodYra
124:418  **64**
124:419  SuEmaS tyNale , vara pasu kojo . iziS lijmek , SikS puS nerYm
124:420  CYgYltYS , pij optaltYS.
124:421     - teve memnan +Elnettyr Al , - mane +ondri . - +petr +grigor<eviC ,
124:422  me mONgO puren lektYna . Zap ale Suko , volgYZmeSke +morkYSko mien
124:423  SuYna .
124:424     - jOra , - mane tunYktYSo . ondrijYm Ske dekSe yZYn , ala-mom
124:425  ojlYS . - tugeZe mYj kudalam , CeverYn ! - eSarYS , terYS SiCSYZla .
124:426     rveze-vlak meNge nare OrdYZtO verlanYSe AlYSke oSkYl<YC .
124:427     ... volgYZaS tyNale . kalYk +morko selase SorYkjol pazarYS pogYna .
124:428  ik lukYSko vol<YkYm CumYrenYt , ves vere urZam , loZaSYm uZalat .
124:429  suas vel gYCat AtYrak tolYnYt . satuStYm Saren optenYtat ,
124:430  kYCkYrkalat : " ajda , jiNgaj , nal , satu bik AkSi ! " .
124:431     rveze-vlak jYrvaS onCen savYrnYSt , kO mom YStYSaSYmat
124:432  palemdYSt : +ondri den +miklaj kalYk koklaSke listovkYm Sarat ,
124:433  +miCaSev vozzvanijYm jykYn ludeS , molYSt stanovojYm , urAdnikYm
124:434  da molo kyldYmaSYm Eskerat .
124:435     - tYgaj " ypS " lieS gYn , kum gana SySkaltaS , - mane Pomanov . -
124:436  pogYnaS tide vereS ! kajYSna .
124:437     rveze-vlak kalYk koklaS varnen jomYC .
124:438     Sukat YS lij , pazarYS kalYk teme . unCo SkolYn tunemSYZe-vlak
124:439  paSaStYm viktarYSt . ondri , vozzvanij den listovka-vlakYm optYmo
124:440  kysenYSkYZe kidYm CYken , jOnan verYm kYCaleS .
124:441     teve ik lukYSto ulaze-vlak Sogat . rvezat tuSko SeNYn purYS .
124:442  terYSte kijYSe meSak-vlak koklaS ikmYnAr kagazYm CYkaltYS ,
124:443  ConZYlan laskan CuCYn koltYS . ves tuSkaS mien , adak tYgak YStYS .
124:444  torgaen SogYSo koArak kugYza , tudYm Seklanen , tura onCen kodo ,
124:445  no mutYm YS luk . rveze kol semYn kalYk koklaS jomo .
124:446     pazarYn ves muCaStYZe kalYk ik tySkaSke pogYnen . pokSelne ,
124:447  Ara peCke ymbak kyzen SogalYn , +miCaSev vozzvanijYm peS ludeS .
124:448  iziZe-kuguZo tudYn jYr utlarak da utlarak pogYnat , lySkat .
124:449     pazar kapka voktene +miklaj , +ENerymbal Al gYC joltaSYZYm
124:450  vaSlijYn , kutYren Soga , jYr onCYSteS .
124:451     - teve , tYSke , vaSkerak ! - mikita lyman latviC-latkud
124:452  iASrak rvezYn kysenYSkYZe listovka-vlakYm SuraltYS .
124:453  **65**
124:454     - mYjYnat ulo . vOdYr izaj +ozaN seminarij gYC Sukerte ogYl
124:455  SYj korobkaS SYlYn tolYn , pYrlA konden , kalYk koklaSte puEdaS
124:456  kySten kodYS , - urvalte jYmaCSe kagaz vydYlkam onCYktYS .
124:457     pazarYSte kalYk kutkYla SoleS . posna CumYrgen SogYSo-vlak
124:458  utYr SukemYt . nuno , torgaAS monden , ludYn moStYSo kidYSke
124:459  logalSe listovka den vozzvanijYm kolYStYt .
124:460     +miCaSev peCke ymbalne tugak ludeS : " ... SYmSe !
124:461  kalYkYn oksaZe kuS kaA , tudYm kalasYSt ! kandaSYmSe !
124:462  Cinovnik-SamYC , kalYklan kalasYde , nimomat YnYSt YSte !
124:463  indeSYmSe ! ... "
124:464     keneta tudYn pYlYSYZlan kum gana SySkaltYme SoktYS .
124:465  +miCaSev mutSYm kyrl<O , peCke ymbaC jOnanrak verYm ojYren
124:466  tOrStaltYSat , kalYk koklaS jomo .
124:467     +miklaj onCYCat kok urAdnik ErtYS . tudat kum gana Soik
124:468  SySkaltYS .
124:469     iziS lijmek , rveze-vlak palemdYme verYS pogYnYSt .
124:470     - peS saj lie , - ojla +romanov . - Ynde SYlaS kyleS !
124:471     pazar muCko stanovoj den straZnik-vlak , ik tySka gYC
124:472  vesYS vujdYmo pormYla kurZtalYn , listovkYm pogat , kalYkYm
124:473  poktYlYt , kYrat . kum-nYl rvezYrak marijYm , SydYrkalen ,
124:474  ala-kuS naNgajYSt .
124:475            *   *   *
124:476     1906 ij . +rossij muCko kalYk pudYrana . Suko vere
124:477  vooruZennYj vosstanij lijme da tudYm , kalYk vyrYm joktaren ,
124:478  kugYZan temdalmYZ nergen uver tynAm avaltYS . ispravnik , stanovoj ,
124:479  urAdnik da pop-vlak " paSaStYm " utlarak viktaraS tyNal<YC :
124:480  AtYr vere kazamatYS petYrat , rozgo dene kYrat , +sibir<YS
124:481  koltat . Semer kalYkYn ilYS utlarak neleme : ojgo , SuZYmaS
124:482  kaZne surtYS SeNYn purat .
124:483     unCo SkolYn tunemSYZe-vlakat , ilYSYn pulamYrZYm Eskeren ,
124:484  kugYZan vlast<Yn SyAS tyNalmYZYm umYlen nal<YC . +stanovoj
124:485  den pop , nunYnat paSaStYm SiZYn , volgYdo SonYmaSYStYm poCken
124:486  luktaS palemdYSt .
124:487     ale marte tunemSe-vlak SykSO vurgem dene
124:488  **66**
124:489  koStYC da olYm aSYkeS vozYn malYSt gYnat , mySkYr SuZYmYm
124:490  EreZak YSt SiZ , koCkYSat sajYn SoltYmo Yle . Ynde +tikYn
124:491  pop tunemSe-vlaklan " yStYm turtYktaS " piZe : obHeZitij
124:492  koNgaS keCe koden oltat , jydvoSt kYlmen turtYn malYSe
124:493  rveze-vlak Erdene pyjYm SoltkYkten kYnelYtat , koSken SudYmo
124:494  YStYr-jYdalYStYm pidYn , tunemaS kaAt ; monCaS tYlzeS ik gana
124:495  purtat ; Erdene sakYr deC posna CajYm jyktat , keCYvallan -
124:496  SukSan pursa dene pYStYme nOnCYk gaj kinde den pareNge Sym
124:497  lem , kas koCkYSlan kum-nYl pareNge gYC puat , tudYZat
124:498  kYlmYSe ale SyAS tyNalSe . tide ok site , yArnA pajrem
124:499  ErtYmeke , " kugu pytO dene orlandaraS tyNal<YC . pytYZO
124:500  tugaj : UmYlan ySanYSe eN yArnA gYC kugeCe marte SYlYm ,
124:501  yjYm , munYm umSaS nalSaS ogYl . tidYZe pujto nunYlan
124:502  AzYkYStYm pYtaraS , kolYmekYSt , rajYS logalaS polSa .
124:503     tikYn pop taCat tidYn nergen tunemSe-vlaklan kalaskalYS .
124:504  " kYzYt koCkYSda iziS kukSeme , no te ida kolAne , Umo tYge
124:505  kySten " , - mane . vara tide SYm arnA ZapYSte mom koCkaS
124:506  lieSYm , mom ogeS lijYm umYltarYSat , +onton lyman rvezYlan
124:507  obed deC vara tyrlO Cerke dokumentYm vozgalaS paCerYSkYZe
124:508  miAS Syden , klass gYC lekte .
124:509     urok pYtYmeke , rveze-vlak stolovYjYS kurZYC . ikmYnAr pu
124:510  terkeS keCYval koCkYSYm opten SYndYme . molo dene pYrlA +ontonat ,
124:511  sovlam nalYn , pele jyStO koStale . podYlaS gYna tyNalYn Yle , ijYn
124:512  lemYm koStSo SukSYm uZo . ik mut
124:513  peleStYde , lemYm sovlaZge pusakYS kudaltYSat , lektYn kajYS .
124:514     +onton , +tikYn popYn SydYmYZ poCeS paCerYSkYZe mien , omsam
124:515  tykaltYS . vaStareSYZe pop vate lekte . pOrt kOrgYStO salmaS
124:516  kyEStme SYl puS +ontonYn nerZYm pytYrale . ystel koklaSte pop
124:517  SinCa , kidYStYZe - ZaritlYme pel kombo . umSaZe modeS vele ,
124:518  tyrvO lukSo gYC pondaSYSkYZe yj jogen vola . " vot kuze ? -
124:519  SonaltYS rveze . - mYlanna gytYm kuCYkta , a SkeZe koA kombYm
124:520  todeS . teve kuze Umo kySten ! "
124:521     pop vate kYdeZ omsam tyCO . iziS lijmeke , pondaSYZYm
124:522  tOrlaten , pOlem gYC pop lekte . ontonlan pYstYl den CiAm da
124:523  CYve jol dene udYrkalYme semYn vozYmo kagaz oram SuAltYS .
124:524  **67**
124:525     - nine dokumentYm arun vozen lek , mom ot umYlo - jod .
124:526     +onton Andar kagaz listaS vozaS tyNale : " otCetnoe donesenie
124:527     +yn<Zinskoj cerkvi ... "
124:528     kastene SuZen pYtYSe +onton obHeZitijYS SYde puSan pOrtYl<O .
124:529  pop dene mom uZmYZYm CYlalan kalaskalYS . rveze-vlak , lySken-lySken ,
124:530  kas koCkYSlan stolovYjYS lupSaltYC . ystel jYr puren SinCYn ,
124:531  keCYvalYm YlYZSe SYdYStYm voStYlmo dene luStaren , yCaSen koCkaS
124:532  tyNal<YC .
124:533     - ox-ox-o ! taCe Sopo laSka ! SoktYS ik jyk .
124:534     - molan SovYn taman ? - voktenYse joltaSYZ deC jodo +onton .
124:535     - tYlanet teve SukS , teve SovYn ! - kYCkYrale tudYZo .
124:536  - koCmet ok Su gYn , kaj tYSeC !
124:537     - onCYza , tide mo ? ! - Sulen lozYrgYSo SovYn moklakan sovlaZYm
124:538  nOltale +lajdemYr .
124:539     rveze-vlak koCmYm CarnYSt , mien-mien , parnASt dene tykaltYSt .
124:540  jykSaS tyNalSe SYdYSt uES Cot YlYZe .
124:541     - mYlanna SovYnan laSkam pukSat ! sita , kuSto kuZu yp ! -
124:542  kYCkYrale +romanov , sovlaZYm pYrdYZYS murYktYS .
124:543     rveze-vlak sovlam pudYrtYlaS , kYSkYltaS tyNalYC . jYrvaS
124:544  "tikYn popYm tYSke ! " manme Sokta . laSkan kymYZ-vlak kyvar
124:545  ymbake SuNgaltYC , pareNge nOnCYk gaj kinde SultYS-vlak ,
124:546  lYpte-lopto Sokten , okna den omsaSke pernat . tidYm uZYn ,
124:547  obedYm temkalYSe sluZanka pop deke kurZo .
124:548     Sukat YS lij , poCYltSo omsaSte +tikYn popYn syretSe kojo .
124:549  omsa londemYm vonCYde , tudo ik Zap OrYn onCen SogYS . ves pusak
124:550  gYC tudYn onCYko laSka kymYZ tolYn vozo .
124:551     - na , koC SovYnan laSkatYm ! - ala-kO tudlan kYCkYrale .
124:552     pop , pisYn savYrnen , mONgYZO CYmYktYS . ikSYve-vlak tugak
124:553  luSken kodYC .
124:554     ikmYnAr keCe SkolYSto tunemme Sotat YS lij . unCo kundem muCko
124:555  tunemSe-vlak pudYranYme nergen uver Sarlen kajYS .
124:556     ves arnAn joCa-vlakYn ilYSYSt pYrtak uEme : stolovYjYSto urZa
124:557  loZaS dene pYStYme kinde kojo , Syrat tamleSte .
124:558  **68**
124:559     SorYkjol pajrem deC vara uezdnoj ispravnik +morko kundemYSte da
124:560  +SeNSe volost<YSto CyCkYdYn " una " liAS tyNale . pervYj gana tolmYZ
124:561  godYm volostnoj pisar< +solov<ev tudlan , jYtYran vozYmo  tetrad<Ym
124:562  jYStak SuAlten , tYge kalasYS : " vaSe blagorodie , memnan volost<YSto
124:563  da +morko velne teve tYgaj listovka-vlak CYCkYdYn koedaS tYNalYnYt .
124:564  tidYm +unCo SkolYso tunYktYSO +petr +grigor<ev Sarkala , manYt .
124:565  tudYm pytYralaS kyleS ... kalYkYm pudYratYleS " .
124:566     teve taCat sade ispravnik +morko kundemYS Sem kurnYZ semYn tolYn
124:567  lekte . tide gana +unCo SkolYSto tunYktYSo den tunemSe-vlakYm tergen
124:568  nalaS piZe . AlYse eN-vlakYm iktYn-koktYn Ske dekYZe yZYkten
124:569  jodYSto . mutYm utlarakSe +morko pazarYse listovka den vozzvanij
124:570  da +petr +grigor<eviC nergen lukto . svAHennik dekat jYStak mien
124:571  lekte .
124:572     - te izvinitlYza , otec +tixon , no mYj ves semYn YSten om kert , -
124:573  tyNale tudo . - tendan SkolYSto revolUcioner-vlak lektYnYt , ego
124:574  imperatorskoe veliCestvo vaStareS mutYm luktaS toStYt .
124:575     - vaSe blagorodie , mYgaj paSa nergen mYj nimomat kalasen om kert .
124:576  mYjYn sonYmaSte , tide kyldYmaS mutYm SYgYr Conan ajdeme Sarkalen
124:577  koSteS . vet , Skat paleda , memnan Skol missionerskij ...
124:578     - te , otec +tixon , tunYktYSo-vlakdam ogYda pale . saj ogYl !
124:579  - ispravnikYn tysSO keneta vaStalte . - tidYmat ogYda pale ?
124:580  kysenZe gYC kagaz tySkam luktYn SuAltYS . - tendan tunYktySYda
124:581  +grigor<ev da tunemSe-vlak vot mogaj paSam YStYlYt !
124:582     +tixon +efremoviC kagazYm onCale , ik tunemSe deC tYgaAk
124:583  tetrad<Ym SupSYn nalmYZYm SarnaltYS , no uto mutYm YS luk .
124:584     - jOra tidYm mYlam , tendan manmYla , " SYgYr Conan ajdeme "
124:585  kondYS . tudo memnan En ySanle eNna . tYgaj kagaz tendan denat ulo ,
124:586  manYt , CYn ogYl mo , otec ?
124:587     - CYn , ulo ...
124:588     - tudYm mYlam puaS jodam , - eSarYS ispravnik peNgYdYnrak .
124:589     pop , ves pOlemYS lektYn , kagaz papkYm kondYS .
124:590     - ax-xa ! vot tide mYlam i kyleS , molan tYmarte SYp ilet ?
124:591  ala tYAt nunYn velne ? CYnZYm gYn , tYgak
124:592  **69**
124:593  lekteS Sol : vet SkolYSto Ceremis jYlme dene tunYkteda , - ispravnik
124:594  papkYm purgedaS tyNale .
124:595     - tunYktaSYZe , kalYk jodeS , da tunYktena . adakSYm vet nuno
124:596  peS pYCkemYS ulYt . da prostit menA bog , tYSte osal paSa uke , Sonem .
124:597     - vozzvanij ? ! - kagazYm kormYSten , jykSYm kugemdYS ispravnik . -
124:598  da ESe Ceremis jYlme ? arestovat< ! kYzYtak arestovat< ! - kYnel
124:599  SogalYn , kYCkYral koltYS , kidSYm kysenYSkYZe CYken , pOlem
124:600  muCko koSteS .
124:601     - vaSe blagorodie , tYge turgYZlanaS nimogaj amalat uke , -
124:602  umYltara pop . - vet vozzvanijYSte ego imperatorskoe veliCestvo
124:603  vaStareS nimogaj Somakat uke . teve ludYn leksa .
124:604     ispravnik marij jYlmYm kelgYnZak ok pale gYnat , ludYn da
124:605  kutYren sajYnak moSta . tudo mutYm kalYrtYlYnrak ludaS piZe ,
124:606  verYn-verYn pop umYltaraS tOCa .
124:607                 *  *  *
124:608     ik keCYn straZnik +umov SkeZ deke +petr +grigor<eviCYm yZYktYS .
124:609  pOlemYSte kok velke koStYn , tunYktYSYm jodYSteS , ystel koklaSte
124:610  tiAk , pYstYlZYm CiAS nOrten , vozgalen SinCa .
124:611     - tYj , +grigor<ev , joNYlYS kornYS toSkalYnat : kyldYmaS
124:612  vozzvanijYm vozgalet , Sarkalet , tuge vet ?
124:613     - vozenam ... - kyCYkYn vaSeStYS tunYktYSo . - vozenam vele
124:614  ogYl , marlaSkat kusarenam .
124:615     - ninYm kuSan ludYnat , kOlan puEdenat ? - ystembalne kijYSe
124:616  kagaz-vlakYm tykalen , ugYC jodo .
124:617     - marij kalYklan ludYnam , adakSYm ...
124:618     - adakSYm tunemSe-vlak pazarYSte , AllaSte ludYnYt , SarkalenYt ,
124:619  tuge vet ? !
124:620     - ludYnYt . a mo , vozzvanijYSte nimogaj osalat uke . tuSto
124:621  +gosudarstvennYj dumYSko sajlYme da marij kalYklan tunemaS kylmO
124:622  nergen vele umYltaren vozYmo .
124:623     - znaem ! mom vozYmYm peS palem . znaCit revolUcioner ulat !
124:624  SorYkjol kanikul ZapYSte , +morko kundemYse SkollaSke mien ,
124:625  kalYk sxodkYm pogenat . Sereganovo ... +morko ... +arino ...
124:626  +tuge vet ? !
124:627     +petr +grigor<eviC iziSlan YSplanYS , vara vujZYm
124:628  **70**
124:629  nOltalAt , ispravnikYm tura onCalYn , peNgYdYn vaSeStYS :
124:630     - ludYnam ! kalYk CYnYm palYneZe , sadlan ludYnam .
124:631     - nu mo , saj . kaen kertat , - SoktYS +umov .
124:632     tunYktYSo poCeS ispravnik tunemse-vlakYm yZYktYS . CYlaZe kolo
124:633  ik rveze deC jodYSto .
124:634     tiAk protokolYm tYgaj mut dene koSartYS : " ... 20 dekabrA 1905
124:635  goda pisali vozzvaniA i listovki pod diktovku uCitelA +grigor<eva ... "
124:636     molgunamse semYnak +petr +grigor<eviC SkolYS oSkYl<o . tol<ko
124:637  ispravnik dene vaSlijmYZ deC vara ConZYlan alAt jOsYn CuCeS ,
124:638  vujYStYZo tyrlO SonYmaS pOrdeS , pYlYSYZlan tudYn jodYStmYZo
124:639  Sokta , SinCaZlan SuCko tysSO koeS .
124:640     urok pYtYmek , rveze-vlakYm CerkYSke naNgajYS .
124:641     tikYn pop , kyZgO knigam kuCen , peS ludeS , koklan omsaS onCaleS .
124:642  +petr +grigor<eviC rad dene sogYSo tunemSe-vlak onCYk lektYn
124:643  diriZirovatla . keneta purla mogYrYSto omsa poCYlt kajYS .
124:644  policaj vurgeman ispravnik +umov den kok straZnik puren Sogal<YC .
124:645  CYlanat SYplanYSt . ispravnik kysenZe gYC kagaz lastYkYm pisYn
124:646  luktYn ludaS tyNale : " imenem ego imperatorskogo veliCestva uCitel<
124:647  +un<Zinskoj Ceremisskoj skolY +grigor<ev +petr +grigor<eviC
124:648  arestovan " .
124:649     +petr +grigor<eviCYn kidSe keneta volen kajYS . vujZYm kySkO
124:650  nOltalAt , SYde puSan onCaltYSYZYm ispravnik ymbak viktarYS .
124:651     - vzAt< ! - parnAZ dene tunYktYSYm onCYktYS +umov .
124:652     straZnik-vlak +petr +grigor<eviCYn kidSYm SeNgek savYraS
124:653  piZYC , no tunYktYSo kidSYm truk SupSYl<o .
124:654     - ogeS kyl , mYj ske , - mane tudo . - a molan te mYjYm
124:655  arestovatlYSda ?
124:656     - mutlanYman ogYl , tuSto raSemdena ! - kYCkYrale +umov .
124:657     +petr +grigor<eviC ikmYnAr joltoSkaltYSYm onCYko YStYS ,
124:658  savYrnen , tunemSe-vlakYm onCale .
124:659     - CeverYn , rveze-vlak ! - SylYkYn peleStYSat , omsaSke
124:660  oSkYl<o .
124:661     tunemSe-vlak Curkak onCen kodYC , iktat mutYm
124:662  **71**
124:663  luktaS YS toSt .
124:664  nunYn ConYStYm kugu ojgo avaltYS . no kaZnYZYn SinCaStYZe ojgYm
124:665  seNen YlYZSe tul jOre u SonYmaSYn ArYmaltmYZe raS koeS :
124:666  " CeverYn , +petr +grigor<eviC ! CYnak mo tetla tendam ogYna uZ ?
124:667  uke , CYn ajdeme , Ske kalYkSYlan poro ilYSYm kondaS SonYSo ,
124:668  niguSan ok jom . mONgeSla , tYgaj eN-vlak tetla ESe utlarak da
124:669  utlarak eSaraltYt . kunamgYnat Cever keCe tynAmbalse cYla
124:670  semerlan ske volgYdYZYm iktOr kolta " .
124:671     tYge +unCo SkolYn tunYktYSYZYm , kolo ik ijYS toSkalSe
124:672  +petr +grigor<eviCYm , arestovatlen naNgajYmekYZe , +carevokokSajskij
124:673  uezdYn ispravnikSe tYgaj raportYm vozaS vaSkYS :
124:674     " ego prevosxoditel<stvu gospodinu +kazanskomu gubernatoru
124:675  +carevokokSajskogo uezda ispravnika raport .
124:676     17 fevralA uCitel< +central<noj Ceremisskoj , bratstva
124:677  svAtitelA +guriA SkolY , +petr +grigor<eviC podvergnut arestu ...
124:678  zanimaetsA pisaniem pod diktovku Cerez posredstvo svoix uCenikov
124:679  protivopravitel<stvennYx vozzvanij na Ceremisskom AzYke . ( tri
124:680  vozzvaniA otobranY v dekabre 1905 goda svAHennikom +efremovYm ) .
124:681  n:o 72 , 27 . 2 . 1906 g . " )
124:682     ErlasYZYm poCta +ozaN olaS tYgaj telegrammYm naNgajYS :
124:683     " telegramma , 18 . 2 . 1906 . gubernatoru +kazani .
124:684  segodnA zaklUCen v tUr<mu uCitel< +un<Zinskoj SkolY  Sin<Sinskoj
124:685  volosti +petr +grigor<ev , podrobno budet doneseno ,
124:686                                  ispravnik +umov . "
124:687     ... rveze-vlak klassYS pogYnenYt , nimom YStaS OrYn , SYp SinCat ,
124:688  vaS-vaS SylYkYn onCat .
124:689     keneta omsa uES poCYlto , OrtkYSO tysan tunYktYSo +sadkov puren
124:690  Sogale .
124:691     - na nas obruSilos< bol<Soe gore , - tyNale tudo , - poluCili
124:692  telegrammu : naSi vragi-revolUcionerY ubili v +moskve naSego
124:693  velikogo knAzA +sergeA +aleksandoriCa , ne stalo +sergeA
124:694  +aleksandroviCa .  zakatilos< solnce +zemli +russkoj , -
124:695  vujZYm kumYk YSten , oNZYm kum gana YreslYS .
124:696  **72**
124:697     - tYgak kyleS , peS sajYn YStenYt , - SoktYS SeNgelnYrak
124:698  SogYSo +pomanov . rveze-vlak vaS-vaS SYrgYZal<YC , tunYktYSo
124:699  nunYm Seklanen YS Sukto .
124:700     - segodnA ob>AvlAetsA traur , uCit<sA ne budem , - eSarYS
124:701  +sadkov , - budem molit<sA za upokoj naSego dorogo +sergeA
124:702  +aleksandroviCa ...
124:703             *  *  *
124:704     +petr +grigor<eviCYm kazamatYS koltYmo deC vara tYlze nare
124:705  Zap ErtYS ; SkolYSto ik Zaplan rvezevlakat SYplanYSt : kruZok
124:706  SalanYS , kas eda pogYnen , knigam ogYt lud , marlaS kusaren
124:707  vozYmaSat uke .
124:708     tikYn popat Ynde Ske paSaZYm utlarak viktarYS :
124:709  rveze-vlakYn vujYStYm religij dene aNYrtara . no kugYeN kornYS
124:710  toSkalSe-vlakYn SonYmaSYStYm , SonYmo semYn vaStalten , popYn
124:711  mutSo poCeS viktaraS - lijdYmaS paSa . nuno Ynde CYn den soAm ,
124:712  saj den osalYm ojYren moStat , vet vaSke SkeStat joCa-vlakYm
124:713  tunYktaS kajYSaS ulYt . no tikYn poplan ESe ik " pOlekYm "
124:714  AmdYlYSt . blagoveHenij pajrem jydYm , pogYnen , pop pOrt dek
124:715  kajYSt .
124:716     AlYSte jyk-jyan ok Sokto .
124:717    - lieS ! - SYpYrak kYCkYrale +ondri .
124:718     CYlanat pop kapka onCYk lumYm CumYraS tyNal<YC : kO kol<mo
124:719  dene kYCka , kO SoSo veleS nOnCYk gaj liAS tyNalSe lumYm jolZo
124:720  dene moklakan-moklakan pyCkeden numaleS . paSa SoleS . no iktat
124:721  ok mutlane : Cerke orol YnZe kol .
124:722     pel Sagat gYC pop kapka pelYZ marte lum kurYk jYmalan jomo , a
124:723  rveze-vlak SokSo oSmaSke voCSo vyd CYCaltYSla jyd pYCkemYS dene
124:724  vydYlaltSe uremlaSke Salanen jomYC . " tikYn pop tek pajremla ! "
124:725  manYn voStYlmo jyk gyna Sokten kodo .
124:726     no ErlaSYZYm pialeSYZe +tikYn pop tidYm YS pale , ConZo tugak
124:727  pajrem puSanak kodo . Erdene Cerke starosta pop deke tolSYZla
124:728  uZYnat , SinCaZYm paSkarten SogalYn . kyze tYge lijmYm umYlYS
124:729  gYnat , pajrem keCYn popYm turgYZlandaraS , Al kalYk onCYlno
124:730  mYskYltYSYS luktaS ogYl manYn , Cerke orolYm yZYn kondenat ,
124:731  " UmYn eNYn malen kYnelmeSkYZe , kapka onCYlYm pyZalt-pyZalt
124:732  ErYktYSt .
124:733     ... igrCe kojYn sYlneSteS . SoSo keCe utlarak SokSYn
124:734  **73**
124:735  YrYkta . Ske vijZe dene tele goC lum jYmalne malYSe mlandYm
124:736  pomYZaltara , pyrtysYm YlYZta . teve SokSo El gYC kajYk-vlakat
124:737  pOrtYlaS tyNal<YC . ondak Semkorak-vlak tol<YC . vara murYzo
124:738  kajYk-vlakat Ske jykYSt dene kundemYm joNgaltarYSt . u eSYm
124:739  onCen kuStaS Ske pYZaSYStYm aCalat , vijYm pogat .
124:740     tunemSe-vlak Ynde kaZne keCYn pyrtysYn sYlneStmYZYm onCaS
124:741  CodYrasSke da Sora ENer velke koStYt . nunYn kokla gYC +miklaj
124:742  tidYm posnak Cot jOrata ; tudo , Erden Erak da tunemme deC vara
124:743  A pasuSko , A ENer deke lektYn , Con vurgYZmYZYm SoSo puS dene
124:744  paremda , Sonkala , vozgala .
124:745     teve 1906 ijYn 1 maj keCYZat tolYn suo . +abrosimov , +andreev ,
124:746  +patkiev , +ESkinin da +romanov tide keCYm ymaSte +petr +grigor<eviC
124:747  pYrlA ErtarYme verYSte vasliAS Sonen pYStYSt .
124:748  UZar posto gaj koAS tyNalSe ozYm aNa ymbalne turij-vlak lYm lijde murat ,
124:749  izi SuldYrYSt
124:750  dene lYp-lYp YSten , pelgande kava pundaSYS kyzat da ik turaSte ,
124:751  vyd ymbalse izi tolkYn dene modSo SanCaSla CyCken , tYmYk UZYSto
124:752  keCat . pujto Ske muro semeSYSt Skak kuStaltat .
124:753  **74**
124:754     koSken SuSo pasu korno dene rveze-vlak +Sora olYkYS oSkYlYt .
124:755     - mogaj sYlne tynA ! - jYrvaS onCYStYn peleStYS +ondri .
124:756     - CYnak , mogaj izi kajYk , a murYZo pYlpomYSYm temen , -
124:757  CyCkYSO turijYm SeklanYS +petr .
124:758     - tYj , +miklaj , mom Sonkalet ? - jodo +vaCij .
124:759     +muxin kavaSke onCale , kysenZe gYC tetrad<Ym lukto .
124:760     - kolYStsa , - mane tudo , - teNgeCe Erdene mYj tYSte turijYn
124:761  murYZYm kolYStYm , tudo mYlam tYgela SoktYS :
124:762            Sem-CodYra ymbaCYn
124:763            Cever keCe lektaleS ,
124:764            oS tytYra lop gYCYn
124:765            pYlla kojYn kyzaleS .
124:766            Andar jykan turijZe
124:767            kyza pOrdYn pYlYSke ,
124:768            tudYn sOral murYZo
124:769            perna eNYn SymYSkO .
124:770            kojdYmaSke kyzalYn ,
124:771            tudYn ConZo jYvYrta .
124:772            turij , kySkO onCalYn ,
124:773            tYge manYn muralta :
124:774            " myndYrC tol<Ym orlanen ,
124:775            SokSo keCYm vuCal<Ym .
124:776            SokSo Zaplan vuCal<Ym .
124:777            taum YStaS tyNal<Ym .
124:778            Cever SoSo tolmYlan ,
124:779            lpo YStalYn SuldYrem ,
124:780            - tau lijZe pyrtyslan , -
124:781            manYn Ynde mYj murem " .
124:782     - tYjYn , +miklaj , poEt Conet ulo , - mane +abrosimov +petr ,
124:783  tYlat stixYm Ere vozen SogaS kyleS .
124:784     - sOral Sokta . kunam-gYnat Semer marijYnat ilYSYZe " turijYn
124:785  murYZo " semYn joNgaltaS tyNaleS , - eSarYS +romanov .

125:1  125     +Urij +artamonov
125:2            ilenYt kum joltaS
125:3            roman
125:4  ( onCYko 1991 : 1 )
125:5  **5**
125:6         ikYmSe glava
125:7    keCe sajYnak volen SuYn gYnat , SokSo ale puCen ogYl . mykS
125:8  den oSYmSylYS keCYvalYmse gaAk Yzgat , pYlYS voktenak
125:9  CoNeStYlYt , peledYS ymbalne SinCYltYt . UZ kukSo , SokSo -
125:10  UalgYSe monCa gaj . jYrYm-jYr SYp-tYmYk , pyjto tynAmbalne ,
125:11  mlande SarYSte , nimogaj AzYk uke da lijYnZat ok kert .
125:12    kaSka ymbalne kok SoNgo SinCat . ogYtat mutlane , pujto
125:13  ala-kOm ESe vuCat . tYgaj lijSaS ogYl mo ? kuSto kok eN , tuSko
125:14  kumSo tolSaS . koklan sela muCaSke tytkYn onCYStYt . kytyCO
125:15  ol<oSYn vol<YkYm pokten tolmYZYm Eskerat .
125:16    +tikYn +vOdYrYn kidYStYZe arama voStYr . mikal semonYn -
125:17  kandYra . iktYZe portYSkemYm , mYZerYm Cien . oCYni , SokSYStat
125:18  kYlmen koSteS . vujYStYZo upS , SuE sur ypSO pYlYS vokten lektYn
125:19  keCaltYn . vesYn jolYStYZo koloS , tuvYrYm oraj kolten , sadlan
125:20  oNZo kum lukYn keCeS kyYn . kidvurgYZat tugaAk ,kopaZe
125:21  kugu ,kumda , peNgYge . vujYS kartuzYm upSalYn .
125:22    - mo ESe ok koj ? - vaStareS pOrtYm onCalYn , portYSkeman
125:23  pOr>NZe SomakYm lukto .
125:24    - malaS vozYn gYn vele ? - koloSanZe vaSeStYS .
125:25    - tudYm malYme vereS kunam kuCenat ?
125:26    - ala SoNgo veleS kypaS tyNalYn ? mom palet ...
125:27    - +jYgnat ! . . pavlY-YC ! . . - arama voStYr dene UZYm
125:28  lupSalYn , jykYm kugemden kYCkYrale +tikYn bOdYr .
125:29    - oj ! . . - vaStareS pOrt gYC kudYveCe velYm jyk SoktYS .
125:30  vara SkeZat , ignat pavloviC , uremYS lekte . kykSO kap-kYlan ,
125:31  patYr kid-jolan , ymbalnYZe toSto pinCak , jolYStYZo rezinke
125:32  kem . Cara vujYn . Sem ypSO Sala , tovaNSe , oCYni , kunam
125:33  SermYZYmat ok Sarne . koklan Sorvondo gaj parnAZ dene SermYla
125:34  YSta dokan . CurijZe , saNgaZe kuptYrgYl pYtenYt . sadlan
125:35  kovaStYZe verYn-verYn puzYrgen lektYn , kypnYSYla koeS . koklan
125:36  tygat SonaltaS lieS , ala utlarakat
125:37  **6**
125:38   malaS jOrata , ala araka
125:39  klenCa dene taNYm kuCen ila . SinCapunZo nugYdo , Seme , SinCaZat
125:40  tugaAk . Sola oNYStYZo SOrtn<O oksala medal< jYlgYZeS . tora gYC
125:41  Er keCYla koeS .
125:42    - zdorovo ! - +jYgnat kogYn<YStlanat kigYm puYS , kaSka
125:43  tyrYS SinCe . vekat lijZe manYn kormYZtYS . +tikYn +vOdYr nele
125:44  portYSkemZYmat nOltal koltYS , a semonZo SinCam kumYS .
125:45    - viet pYten tolSaS olmeS eSaralteS vele ala-mo ? - +tikYn
125:46  vOdYr korStYSo kidSYm turZeS .
125:47    - te vet Ertak ojgYren SinCeda : " oj , tide korSta , oj ,
125:48  tudo ConYS vitara ... " sakYj CerYm pogen sitaren ulYda ...
125:49    - a tYjYn nimat ok korSto mo ?
125:50    - korSta gYnat , vujYm om Sij ... mYjYn Con korSta ... a
125:51  kuSto tudo - nigO ok pale ... luktYn ot onCYkto ! - torZanrak
125:52  peleSten koltYS +jYgnat .
125:53    SoNgo-SamYC YlYZme gaAk lijYC . kumSo eN tolmYlan dYr .
125:54  takSYm molo-vesYm ogYl - koktYnZo tudYmak , +jYgnatYm , vuCen
125:55  SinCenYt . sela muCaSke onCaS , kytym vuCaS , mondenat koltenYt .
125:56    +tikYn +vOdYr lapak lieS , +jYgnatYn Sola oNYSto keCYSe
125:57  medal<ZYm kuCenak onCa , ves mogYrZYmat savYraleS . tudYn
125:58  syretSYm tytkYn SYmla , pysO SinCaZYm , nugYdo OrYSYZYm niAlta -
125:59  kidSYlan kozYran CuCeS ... keneta kopaZYm pujto viCkYZ ime
125:60  dene SuraltYSt - korStYmYZo ConYSkak Suo . +vOdYr Ske kidSYm
125:61  truk SupSYl nale da vijnen SinCe , medal<Yn ozaZYm lydYn onCale .
125:62  tudo ymYr muCko ala-mo deC Ere lydYn ila .
125:63    - ajda onCo , onCo ... - veselan voStYleS +jYgnat . - tetla
125:64  kuSto uZat ? a mYjYn vot ulo !
125:65    tide medal<Ym +jYgnat +pavloviC pinCakYStYZe ymYr muCkak
125:66  koStYkta . ves vurgemYm CiA gYnat , medal<Ym tuSko piZYkta .
125:67  malaS vozeS gYnat , pelenZe pYSta .
125:68    - memnan selaSte mo , Ynde rajonYStat ot uZ , - ojla semon ,
125:69  ves tyrYStO SinCYSe SoNgYZo .
125:70    - Ynde olaStat ok koj , manYt , - eSara +tikYn +vOdYr . -
125:71  perverak maSina kabinYn AndaStYZe uZalteS Yle . kYzYt ala-molan
125:72  tuSeCat kovYltaren nalYnYt .
125:73    - lydYnYt ! teve molan ! . . - tovar semYn vik rua +jYgnat .
125:74  - a mYj vot om lyd ... mYj tY medal< verC sar godYm nYl ij
125:75  tupemYm pygYrten paSam YStenam . a sar geC onCYCSo kunare ?
125:76  mYnAr tazalYkem pYtYS , mYnAr vyrem puZlYS ... joCa semYn , Cara
125:77  jolYn kurZtalmemYm omat SarNe . jol ymbak SogalYnamat , tunamak
125:78  paSam YStaS tyNalYnam ala-mo . Sym iASak socializmYm CoNaS
125:79  piZYnam .
125:80    - " za doblestnYj trud ... " - Sarna gYnat , jykYnak ludeS
125:81  tikYn +vOdYr .
125:82    - " ... v velikoj oteCestvennoj vojne 1941-1945 gg . " -
125:83  umbakuZe Skak lugYn puYS medal<Yn ozaZe . - mYnAr gana uZYnat -
125:84  sadak onCen ot tem , vitne .
125:85    - syretSYmat uZmem ok Su gYnat , onCalamak ! - +tikYn +vOdYr
125:86  jykYm YS kugemde . tuge gYnat jykSO SydYn lekte , ala-molan kok
125:87  mogYrYS Seklanen onCale .
125:88    - tYjZYn molan tudYm uZmet ok Su ? SinCen lektYn otYl ,
125:89  eSetYmat tyken ogYtYl .
125:90    - mYnAr kalYkYm tek aram pYtaren ... tudo ogYl gYn ,
125:91  sarZat , moZYC , ok lij Yle . a lieSak gYn , tuSmanYm mosko marte
125:92  odYt purto Yle .
125:93    - Sarnalte-An , kuse tuSto kYCkYrenYt ?
125:94    - kuSto ? - ok umYlo +tikYn +vOdYr .
125:95    - nu , bojYSto ... faSist-SamYC vaStareS tarvanYme godYm ,
125:96  manam .
125:97    - SukYZ godYm tYge politruk-SamYC kYCkYrenYt : " rodina
125:98  verC ! Stalin ! " saltaklan tYge jyklanaS Zap lijYn ogYl . tudo
125:99  **7**
125:100  onCYko kurZYn , uram kYCkYren . kyCYk Somak , a kuZe polSen !
125:101  lydmYmat mondenat ... vara mo ? mom tidYn dene kalasYnet ?
125:102    - taCe tYge ojlat , Erla - ves semYn . SonYmaSetYm
125:103  vaStaltYlaS ok kYl , mannem Yle ... kolYmYZ godYm kuze SortYnat ?
125:104    - a tYj , +jYgnat ?
125:105    - mYAt tugak ... tynA symYrlen voZeS , Ynde kuSe ilaS
125:106  tyNalYna , Sonenam . kO memnam vyden naNgaA , kO kaZne keCYn
125:107  tunYkta , - ojgYren ilenam . mYj Skak tudYn olmeS kolaS vozam
125:108  Yle . lieS gYn , vuemYm , Symem puEm Yle . mYj tudYm aCam deC koC
125:109  jOratenam .
125:110    - a kYzYt ?
125:111    - ojlYSYm ogYl mo ? tendan semYn , mYj SonYmaSem nigunam om
125:112  vaStaltYl . mYj kaZne jydYm ves pOr>eN dene malYSe ydYramaS
125:113  omYl .
125:114    - tYgajYm prostitutka manYt , - raSrak umYltaren puYS
125:115  +mikal +semon . tudo molo deC SukYrak pala .
125:116    +semon ves tyrYStO SinCa . peSYZak ok kutYro . utlarakSYm
125:117  kolYStaS jOrata . mom koleS - CYlaZYmat vujYSko pYSta . ok
125:118  mondo . tudat +jYgnat semYn sarYSte lijYn ogYl . vojna kaen
125:119  SogYmo godYm milicij vurgemYm CijYSat , pensijYS lermekYZe gYna
125:120  kudaSe . milicioner ulam manYn koSto . takSYm organYSte YSten .
125:121  organ tyrlO ulo : partij , komsomol , profsoUz , tunYktYmo paSa ,
125:122  sobes , gosstrax , tasalYkYm EmlYme da molat . marij kalYk
125:123  organlan iktYm Sotla : kuSko jydYm vyden naNgaAt da lu-luCko
125:124  ijlan petYren kertYt ale , pYrdYZ voktek Sogalten , lyenat
125:125  jOrYktat . sadlan oZnYrak " organ " manYnYt gYn , marij kalYk
125:126  SukYZ gYC iktYm uZYn da milicioner tolYn naNgajYmYm vuCen
125:127  sinCen .
125:128    +mikal +semon ilYSYSte jyStO-SokSYm Sagal uZYn .
125:129  pensijYSkYZat peS vaSke lekte . ijgot dene +jYgnat dene kugurak
125:130  gYnat , samYrYkYn koeS . iktaZ vitle ijYm puEt ogYla :
125:131  CurijYStYZe ik kuptYr pale uke , Cever-Cever tugaj . ypSat
125:132  nugYdo , kap-kYlZat taza , peNgYde , svaj meNge gaj . tudo +tikYn
125:133  +vOdYr dene iktaNaS . no +vOdYrZYlan SYm testem puEt gYnat ,
125:134  joNYlYS ot lij . SinCa den oNZo kOrgYS purenYt , kYZik-koZik
125:135  SyleSteS , SokSo monCaStat kYlma . pel pYlYSYZe ok kol . vijnalt
125:136  SogaleS gYn , pele ruYmo puSeNgYla koeS : mardeZ lekmek ,
125:137  symYrlen voCmYZYm gYna vuCYman . sar godYm +belorus kupYSto
125:138  tyNYn kijYmYZe kYzYt tyZvak lekteS .
125:139    - +vOdYr ! - Cotak ojla +jYgnat . - tYjYn tugajZe uke mo ?
125:140  tuSto ves semYnrak vozYmo : " za pobedu nad +germaniej v
125:141  +velikoj +oteCestvennoj vojne 1941-1945 gg . " tuStat tudYn
125:142  portretSe ulo . mYjZe jOra , sarYSte lijYn omYl . tYlatSe tYgaj
125:143  medal<Ym puEnYtYs . kuSko CYkenat ?
125:144    - ala-kuSko jomYn ... unYkam modaS nalYn da jomdaren , -
125:145  +vOdYr ala-molan kugun Sylalta , tYgodYmak vulYm sakalta .
125:146    - lymYnak jomdaren otYl ? - vaStareSYZak lijYn , kojdaren
125:147  jodeS +jYgnat . - a mYj vot om lyd ! - adakat iktYmak ojla . -
125:148  onCYCat nigO deC lydY-CytYren omYl , kYZYtat - ogYm !
125:149    +tikYn +vOdYr nimom ok peleSte , koldYmo gaj lieS .
125:150    - koltmekYZe , SukYn jomdarenYt , - +jYgnat Ske olmYSkYZo
125:151  vijnen SinCeS , Sonkalen ilYmYZYm tyZvak lukteS . - tor semYn
125:152  luktYn kYSkenYt medal<Ymat , portretSYmat , tuleS jylaltenYt
125:153  knigaZYmat ... me tugaj ulYna : ajdemYm ilYmYZ godYm moktena ,
125:154  ala-kuSkat kyzYktena , UmYlan Sotlena . kolen vozeS gYn ,
125:155  syktena , lavYraS toSkena ... SarnaltYza-An , kuze +xruHev den
125:156  +breZnevYm moktYSna . kYzYt nunYn deC mo kodo ? nimo-nimo ...
125:157  ala-mogaj tukYm ulYna , ala-kuSeC SoCYnna - kalasenat om moSto .
125:158    - tYgaj ruS Somak ulo : " +ivanY , ne pomnAHie rodstva " , -
125:159  koklaS puren kalasYS +semon . tudo keC-kunamat kYleS SomakYm
125:160  mueS .
125:161    - tYgak lekteS dYr , tYgak , - vujYm ryzaltYS +jYgnat . -
125:162  ilen-tolYn , rodo-tukYmnamat mondena . no mYj , molYn semYn , Ske
125:163  Umem
125:164  **8**
125:165  om vaStalte . taCe iktYlan kumalYnam gYn , Erlat tudlanak
125:166  gYna ... +semon , tYjZe Ske medal< den ordenetYm kuSko CYkenat
125:167   ? vojna deC vara peSak moktanen koStYCYs . varaZYmat ... +vOdYr
125:168  semYnak jomdaren otYl ?
125:169    - mYjYn nimo ok jom ! - kugeSnYmYla vaSeStYS +semon . -
125:170  Zap SuES - piZYktem .
125:171    - ESe mogaj ZapYm vuCen ilet ?
125:172    - tugajYm ...
125:173    - tudYm uES moktaS tyNalmYm ogYl ?
125:174    - +jYgnat , tYj ilYSlan vaStareS kaet . mo Sarnem , Ertak
125:175  toreS ruEt . sadlan tyrlO tutkarYS ... kYzYt CYlan +stalinYn
125:176  puYmo medal< den ordenYm ulak verYS SYlten pYStenYt , ves Zap
125:177  tolmYm vuCat . a tYj toktarla moktanen koStat , - koklaS puren
125:178  ojla +tikYn +vOdYr .
125:179    - ves ZapSe toleS , Sonet ?
125:180    - obAzatel<no ! tetla tYge ilaS ogeS lij .
125:181    ala-molan ikanaSte kugun SulaltYSt .
125:182    - mYjYnat ik nasta ulo . medal< deCYnat SergYrak ! -
125:183  keneta Sarnalten peleStYS +tikYn +vOdYr .
125:184    - kuSto ?
125:185    - omak Orkane , lymYnak konden onCYktem ! - +vOdYr
125:186  tarvanen kYnel kajYS .
125:187    koktYn SinCen kodYC .
125:188    - mogaj nasta nergen kutYrYS ?
125:189    - teve uZYna ...
125:190    +tikYn +vOdYr kuZun YS koSt , vaSke savYrnen tol<o .
125:191  kidYStYZe turZaltSe kagaz .
125:192    - mo tide ? - +jYgnat jodYldale .
125:193    - lyman kagaz ... aCamlan tudYn 1937 ijYSte puEnYt .
125:194    +jYgnat SinCa onCYlanZe SaraltYSat , ludaS tyNale :
125:195    - Al ozanlYk nalog - tYnar teNge , kul<tnalog - tYnare ,
125:196  imne nalog ... straxovka ... samoobloZenij ... oksa deC posna
125:197  natura dene tylYman ... SYl , SOr , muno , pareNge , pYrCe , meZ ...
125:198    - aCamlan tYgaj kagazYm kaZne ijYn kuCYktenYt . kresan<Yk
125:199  deC kazna teve kuze kyrYn .
125:200    - Sogo-Sogo ... kuSeC imne nalogSo lekte ? tunam imne
125:201  kolxozYSto gYna lijYnYs .
125:202    - aCamZe edinoliCnik ulmaS .
125:203    - tugeZe tYlanda utYZdenak logalYn .
125:204    - logalde mo ? ESe kuze ! nalogYm kaZne ijYn kugemdenYt
125:205   ... nedoimkYlan uSkalYm da pOrt yzgarYm konfiskovaAS tol<YCat ,
125:206  aCam kuZgo keremYm rualtYS da CodYraSke kajYS . jOra ESe uZYn
125:207  Suktenam , avamlan SiZtarenam . tydo poCeSYZe kurZYn , acamYn
125:208  vujZYm kandYra gYC luktYn Sukten ... ves ijYn pOrtYm uZalaS
125:209  tol<YC . jozakYm tylaS . ot tylO gYn - tUr<ma . memnam uremYS
125:210  luktYn kYSkYSt . aCam mogYrYm koCam dene ilYSna . aCamZe
125:211  ala-kuSko vervovaAlt kajYS . jolYS u jYdalYm pide , vaCymbak oS
125:212  vYner kotomkam sakaltYS . oksam lukneZe ulmaS ... idalYk gYC
125:213  pOrtYl<O . tudo kotomka denak , lYZgajSe jYdal denak . oksam
125:214  kondYS . Ske pOrtSYmak uES sulen nale . acam motkocak Sotan Yle ,
125:215  jOnYm muYn moSten ... kYzYtat tu pOrtYstak ilYStam . kudlYmSo
125:216  ijlaSte SYgalYSYm .
125:217    - tYgaj kagaz kaSne kolxoznikYn lijYn . mYjYn gYn , iktat
125:218  YS aralalt ... tYjYn kagazet , +vOdYr , medal< ganAk Serge , -
125:219  kelSYS +jYgnat .
125:220    - +jYgnat , tYjYn ESe ik medalet ulYs , - kojdaren SiZtarYS
125:221  +semon . - tudYn denZe molan ot moktane ?
125:222    - a mom moktanaS ? - kidYm lupSale +jYgnat . - mYjYn mo
125:223  uke ! a ves medal<ZYm Skanem Ske puYSYm . tudak mYjYm bYSka deC
125:224  utarYS .
125:225  **9**
125:226    - mo tugaj vYSka ? - jodeS +tikYn +vOdYr .
125:227    - pYrdYZ voktek Sogaltat da lyen pYStat , - kelYStarenrak
125:228  umYltarYS +semon .
125:229    - ves medaletSYmat onCYkto !
125:230    - tudYmat monCaSte ik gana vele ogYl uZYn ulYda .
125:231    - monCaSte pYCkemYS . tYj keCYvalYm onCYkto .
125:232    - teve ! - +jYgnat pinCak den tubYrYm roSt kudaS kudaltYS .
125:233  - Ser temmeSkYda onCYza !
125:234    +tikYn +vOdYr den +mikal +semon sukaltenak SinCYt ,
125:235  +jYgnatYn oNZYm , mySkYrZYm SinCam paSkartenak onCYStYt .
125:236  pYCkemYS monCaSte AtYr gana uZYnYt gYnat , keCvalYm uZmYlan
125:237  SuES mo ? perverak SketYn puren , pelenZe nigOmat nalYn ogYl .
125:238  tupYm muSkaS +ulimat YS kYCkYre . a eN monCaS kaen gYn , En
125:239  poCeS oSkYlYn . kYzYt tudYm radio denat , gazet goCat vursen
125:240  kargaS tyNal<YCat , utlarak vele Colga lie . SYp koStmo olmeS ,
125:241  uremYStat oNZYm CaraNda , kugeSnYmYla , " teve na ! " manYn ,
125:242  poCYnak onCYkta . vekat , +vOdYr CYnYm ojlYS : +jYgnat ilYSlan
125:243  vaStareS kaA , toreS ruaS jOrata .
125:244    +jYgnatYn oNYStYZo - sovet da tynAmbal kalYkYn aCaZe ,
125:245  onZo , tunYktYSYZo , ikSYve-vlakYn En poro joltaSYSt . jYmalnYZe
125:246  kande CiA dene tYge serYme : " ne zabudu otca rodnogo ! " Sem
125:247  OrYSan , Sem ypan , poro SinCaonCaltYSan , CYlalan porYn
125:248  SYrgYZeS . +semon tudYm niAltenak onCa gYn , +tikYn +vOdYr kuCen
125:249  oNCaSat , niAlten koltaSat aptYrana . kidSe CYtYra . liSkYrak
125:250  namiA - tunamak mONgeS SupSYl naleS .
125:251    - it lyd , ok purl , Ynde kazamatYSkat ok petYre ! - uten
125:252  kaen voStYleS +jYgnat . +vOdYrYn kidSYm kormYZten , OkYmeSak Ske
125:253  mySkYrYSkYZO tuSka . - a tYj it CYgYlte !
125:254    - ilYSe gaj ! - Sujdaren peleSta +tikYn
125:255  +vOdYr . SkeZe ala-mo deC lydYn , logarZe gYC jykSO kyrYStaltYn
125:256  lekteS . - pujto kolenat ogYl ...
125:257    - a tudo takSat kolen ogYl ! teve , ila . onCo ! kyleS gYn ,
125:258  voStYlaleS , sYrenat onCaleS , SinCamat pyAleS ...
125:259    tYge manYn , +jYgnat , Ske oN kovaStYZYm kok velYS SupSYleS
125:260  - kuggu onYn OrYSYZat , SinCaZat , umSaZat torla - voStYl
125:261  SinCYmYla koeS ; +jYgnat kovaStYm vaS turtYkta - kugu on
125:262  motkoCak SYdYn koeS , symsYr SinCaZ denat tYjYm nelYn kolta ,
125:263  Sonet ; +jYgnat kovaStYm kySkYla SupSYleS - kugu on SinCaZYm
125:264  kok mogYrYS koStYkta , pujto Ske jYrZe tuSmanYm SiSlanen
125:265  kytYSteS . a SinCasortaZe tudYn - +jYgnatYn Sola CYzYZ nare .
125:266    onYn purla mogYrZYm +kreml<Yn +spasskij baSn<YZe ajla ,
125:267  mySkYrYS voSt vola , jolaS kasnYk jYmalan jomeS , +spasskij
125:268  baSn<YZYn +joSkar SydYrZat ulo : purla CYze jYr viC lukan
125:269  SydYr . CYze ner - SydYr kOrgYStO jYlYSO tul .
125:270    - mo tide ? SovYn dene sajYnak muSkaS gYn , ok kae mo ?
125:271    - tatuirovka , - umYltara +semon . - operacijYm YStaS
125:272  kyleS . bol<nicYS kajYde ok lij .
125:273    - pysO kosor dene nyZYn kYSkaS gYn ? - temla +tikYn +vOdYr .
125:274    +pynCersolaSte +vOdYrYm uSan-Sotanlan ogYt Sotlo . sadlan
125:275  kok SoNgo tudYn ymbakYZe kidYm vele lupSale .
125:276    - mYj tide medal<lan kOra gYna ilYSe kodYm , mONgYSkem
125:277  pOrtYl<Ym , - ojla +jYgnat .
125:278    - kuze ?
125:279    - kuZun kalaskalaS kyleS . Zapna ylo , veskana , - +jYgnat
125:280  tamakYm piZYkta . - Ynde mYj kolaS vozam gYn , tudYm kokYmSo
125:281  gana toAt lieS .
125:282    - ogYl . kumSo gana , - puZen ojla +semonak .
125:283    - molan kumSo gana ?
125:284    - onCYC +mavzolejYS pYStYSt . tySec +mavzolej SeNgek
125:285  luktYn SuYSt . tYge kokYmSo gana tojYSt . a memnan +jYgnatna
125:286  kola gYn ,
125:287  **10**
125:288  pelenZe tudYmat +Aranur SygarlaS naNgaen CYkat . Ynde
125:289  SotlYza , kunar gana lieS ? kum gana ! ikYmSe klasslan arifmetika
125:290   ... kumSo ganaZe - ik SygarYS kok kolYSYm toAt . ikanaSte !
125:291    +semon tidYm tYge jyStYn , eN kumYlYm CamanYde kutYra ,
125:292  pujto ilYSe ajdemYmak toAS Amde .
125:293    - mo ... vara tudo kok vere kiAS tyNaleS mo ? - +jYgnat
125:294  SinCam kugemda .
125:295    - tYge lekteS ... kok vere ... iktYStYZe - SkeZe ,
125:296  veSYStYZe - +jYgnatYn kapYStYZe .
125:297    - okmak , okmak ulat tYj , +jYgnat ! Cylanat okmak ulYda ! -
125:298  +tikYn +vOdYr kaSka tyrYS kaen SinCeS . tunamak mONgeS
125:299  pOrtYleS . - pu-An tamaketYm , ala-molan mogYrem SergYlteS .
125:300  vaSkerak Cij ! eNYm lydYktYl it SinCYlt !
125:301    a +jYgnat CYten ok kert - voStYleS piZeS . tide ok Site -
125:302  jolZYm kySkO-ylYkO kYSka . ikmagal gYC pel kemZe toraSke pYZalt
125:303  vozo . voStYlmYZlan , tarvanYlmYZlan kOra oN kovaStYZe koSteda ,
125:304  kok valYS SupSYlalteS , turteS . SkeZat oNZYm niAltkala .
125:305    - onCYza , ilYSe ogYl mo ? - jodYSteS . - tYgaAk neran ,
125:306  tYgaAk OrYSan , tYgaAk SinCan . kovaStYZat ajdemYnak .
125:307    - uSdYmo ulat , +jYgnat !
125:308    - lydYnat mo ?
125:309    - kuze ot lyd ... - tyrYStO SinCYSe +tikYn +vOdYr
125:310  peleStkala . - ilYmYZ godYm uto SomakYm peleStaS lydYnam .
125:311  ojlYmo deC onCYC kok mogYrYS onCalaS monden omYl . kolYmYZ deC
125:312  varat lydYktYlYt ...
125:313    - mYnAr ij ErtYS gala ? sitYSYnak pogYnYS vet . a ves
125:314  idalYkYSte kunar lieS ? oj-oj-oj ... kYzYtat ila gYn , mom YSten
125:315  Sukta Yle ? a tYj alAt lydYn ilet .
125:316    - kuze ot lyd ...
125:317    - a tYjYn , +semon , jol kopat CYtYra mo ?
125:318    - uke . mYjYn nimo ok CYtYre . ilYmYZ godYmat lydYn omYl ,
125:319  kYzYtat lydmaSemuke . ajdeme ilen , vara kolen . kaZne eN dene
125:320  tYge lieS . tYlanda lydYn ilaS kyleS .
125:321    - molan ?
125:322    - mYj ves paSam viktarenam .
125:323    ik Zaplan kumYtYnat SYplanYSt . +tikYn +vOdYrYn
125:324  kYZik-koZikSE gYna Sokta . . SylYSYZO SySken lekteS , pujto logar
125:325  aNYSkYZe modYS SySpYkYm kelYStaren purten SYndenYt .
125:326    - mYnAr vrema ?
125:327    - SYmYt SuES , - +semon kid SagatSYm onCale .
125:328    - mo alAt kyty ok tol ?
125:329    - ZapYm monden dokan .
125:330    adakat Somak kyrYltO . keneta +semonYn ojZYm SarnaltYSat ,
125:331  +jYgnat tudYn veke lie .
125:332    - ves paSAm YStenam , man<YC . mogajYm ?
125:333    - mYj milicijYSte YStenam . tYjYn semYn , mlandYm kuralYn
125:334  tYrmalen omYl . +vOdYr semYn , sarYSkat koStYn omYl .
125:335    - pYCalYm kuCenat ?
125:336    - pistolet lijYn .
125:337    - vara kOm poktenat , +semon ?
125:338    - tuSman ElementYm .
125:339    - mYjYn gajZYm kuCen SYndaS polSen otYl ?
125:340    - mYj milicijYSte YStenam , - iktYmak tyA +mikal +semon .
125:341  keneta SYdYn tarvanalta . - mom mYj dekem piSedYlat , +jYgnat ?
125:342    - kojYSet ok kelSe ... - +jYgnat ymbal vurgemZYm ciAS
125:343  piZeS .
125:344    - a onCYC kelSa Yle mo ?
125:345    - izina godYmat Aklaka tugaj Yl<YC . kol gaj . kYzYtat
125:346  ala-mom SYlten ilet .
125:347    - mYj utYZYm kutYrYmaS uke . a tYj vot " boltun " ulat .
125:348  sadlanak SinCen lektYnat .
125:349  **11**
125:350    - mo tugaj boltun ? jYlmYm kuCen om moSto mo ?
125:351    - jYlmetYm SalaS koltYlat . lager<YSte tYgajYm boltun
125:352  manYt . 58-Se , luYmSo pukt .
125:353    - kuze CYlaZYmak palet ?
125:354    - mYj milicijYSte YStenam .
125:355    - milicij , milicij ... iktYmak tyAS palet ogYla . popugaj
125:356  ulat .
125:357    +mikal +semon YS vaSeSte . a pYtartYS kok SomakYm uSYSkYZo
125:358  sajYnak pYStYS .
125:359    - milicijYSte YStenat gYn , ala kalaset Yle : kO mYjYm
125:360  SYndaS polSen ? kO ymbakem Cogen ?
125:361    - palem gYnat om kalase Yle . podpiskYm puEnam ... vueS it
125:362  nal , +ignat +pavloviC , omak pale .
125:363    - podpiskYm puYmetlan kunar ij ErtYS ? taCat ojlaS ok lij
125:364  mo ?
125:365    - kolaS voCmeSkem ... tunamat nimat om ojlo . podpiska
125:366  ajdemYn ymYr muCkYZo Sujna . ErgYZ dekat , unYkaZ dekat kusna .
125:367    - lydYn ilen ulYda , lydYnak kavaren kaeda ! - +jYgnat
125:368  ikteSlYme semYn SYdYn peleStYSat , kYnel Sogale .
125:369    - kOlan kuse pyraltYn , - +semon Ske SonYmYZ deC YS koraN ,
125:370  tudat verZe gYC tarvanYS .
125:371    - SarnaltYSYm ... - +tikYn +vOdYr kogYn<YStYmat CarYmYla
125:372  YStYS . - klub onCYlno tudlan pamAtnik Soga Yle . kuSko jomo ?
125:373  iktaZ-kuSko toraSkak naNgaen ogYtYl ?
125:374    - kernak , kuSko CYkYSt ? - +semonat SomakYm lukto ,
125:375  " +jYgnat pala mo " manSYla , tudYm SYmlen onCYSto .
125:376    - kYzYt vele uSeSda vozo ? - +jYgnat veselaNe . - +semon
125:377  milicijYSte YSten gYn , palYSaS Caj ? - Soak dene pySkYlYn
125:378  peleStYS .
125:379    - vernak , kuSko tu pamAtnik jomo ? - +tikYn +vOdYr
125:380  motkoCak palaS tOCYSYla jodYSteS .
125:381    - ala-kOlan jomdaraS kylYn dYr ...
125:382    eNYm voStYl<o gYnat , +jYgnatYn SkenZYnat uSYSkYZo tolYn
125:383  pura : onlan bronza dene velYme pamAtnikYm SoCmo keCYZlan ,
125:384  kudlo ij temmYZlan , SogaltenYt . pamAtniklan Alla muCko oksam ,
125:385  Sij , SOrtn<O SergaSYm pogen koStYnYt . avaZat tide suaple paSa
125:386  deC OrdYZeS kodYn ogYl : oksa ukelan kOra soraka , oNYlaSjYmal ,
125:387  SijarSaS , SiAnyStO da SySerZe gYC Sij oksam kovYltaren nalYn
125:388  puEn . pamAtnikYm kuze SogaltYmYm +jYgnat SkeZe uZYn ogYl -
125:389  Alla vokten koNgam opten koStYn . a mlande ymbak symYral
125:390  pYStYmYm Ske pYlYsYZ denak kolYn Sukten . jydYm jOrYktenYt .
125:391  kuze keC-mogaj uda pasam jydYm YStat . kYlme mlandYS volen
125:392  vozYnat , tugaj jykYm luktYn , pujto kydYrCO kydYrten , mlande
125:393  CYtYrnaltYn . +jYgnat Er marte malen kertYn ogYl . Ertak
125:394  Sonkalen kien : mo tYgaj lijYm kajYS ? mogaj tytan tarvanYS ? a
125:395  molo Al kalYk CYtYrnaltme deC vara laskanak malen kolten . keC
125:396  palen ogYl , mo lijYn kajYS .
125:397    tunam +jYgnat lager< gYC tolYn gYna Yle . surt-peCe
125:398  suralYme SinCa , oknam oNa dene toreS-kutYn< kYrkalYme . ava sar
125:399  godYmak kolen . vatat vuCen Sukten ogYl : kok ikSYvYm pogalten ,
125:400  urem goC joZek pOrtYS vesYlan marlan kaen ...
125:401    keCe kavatyrYStO SinCa , pujto liSemYn , kugemYn , utYr
125:402  joSkargen . SokSo kojYn umen toleS . sela muCaSte vol<Yk alAt ok
125:403  koj gYnat , surt oza-vlak kytym vaSliAS uremYS lektYn
125:404  SogalYnYt . vuCen noenYt , vitne , ydYramaS-vlak koklaSte
125:405  pOr>eNat koeS . CYlanat SoNgo ulYt . surtYSt gaAk .
125:406    liSYlrak oralte gYC ik ydYramaS ojYrlYSat , pOr>eN-vlak
125:407  deke tolYn Sogale . +jYgnat tora gYCak palYS : +natali , tudYn
125:408  pervojso vatYZe .
125:409    - keCYgutak tYge SinCen kertYda Caj ? - salamlYme jOre
125:410  peleStYS +natali .
125:411    - tYAt SiC , mYlanna polSo , - temla +semon .
125:412  **12**
125:413    - vate SinCaS ok Arse ! - pisYn peleSten koltYS +natali ,
125:414  +jYgnatYm Cuj onCale . - ydYramaS somYl nigunam ok pYte .
125:415    +jYgnat tudYm ylYCYn kySkO tysle kyzYS : +nataliAt
125:416  mONgeStYn . jYlmYZe , moZYC , tugaAk pise , SkeZe kOtYremYn
125:417  Sarlen . CurijZe gYna vaStaltmYla ok koj . ala kaZne keCYn
125:418  uZalteS da tugela CuCeS ?
125:419    - tendan mogaj paSa lekteS ?
125:420    - koNga tyn<Yk symYrlen , - +natali adakat +jYgnatYm
125:421  onCale . YndYZYm - sOrvalYSYla . tuddeC koC nigO opten ok pu . lu
125:422  meNge toraSte jYr kYCal koSt - ik koNga optYSYm ot mu . tenij
125:423  Al kalYk tYgajYSke ilen SuYn . a +jYgnat - mastar . tudo
125:424  koNgamat opta , apsatkudYStat SogYltYn . iziZ godYmak acaZ deC
125:425  tunem kodYn .
125:426    - tuvraSYS marietYm kyzYkten Sogalte . tek opta , - temla
125:427  +semon .
125:428    - pel jolanYm kyzYktYnet mo ? mYskYlaSYZe ok kyl tydo ...
125:429  +jYgnat , mom manat ?
125:430    - mYj Sukertak koNgam optYmYm CarnYSYm . ves mastarYm
125:431  kYCal , - +jYgnat savYrnen SinCe .
125:432    CYnak , +ignat +pavloviC , mo pensijYS lekte , ik koNgamat
125:433  YS opto . Ske selaZ gYCat , OrdYZ Alla gYCat sOrvalen tolYnYt -
125:434  iktYlanat YS polSo . toreS tovar dene rualmYla ruYS : " ogYm ! luCo
125:435  poCeSem ida koSt ! " iktYlan opten puEt gYn , vese OpkelalteS .
125:436  " molan ojYrkalet ? mYlamZe molan opten ot pu ? mo dene uda
125:437  ulam ? " manYn kerteS . CYlaStlan ik semYn ojlaS da - paSa pYtYS .
125:438  manmYla , CYlalan uda liAS .
125:439    - +jYgnat , telYmZe kuze ilaS tyNalam ? Sonalte , - +natalin
125:440  jykSO Cotak puSkYdeme .
125:441    - ogYm ! itak jod ! - vujYm ryzaltYS +jYgnat . pokten
125:442  koltYmYla , kidSe dene lupSale .
125:443    tetla +natali YS sOrvale . vujYm saken , torlen kajYS .
125:444    +mikal +semon +jYgnatYn OrdYZSYm tykalten jodo :
125:445    - koklanZe toSkem SeNgeC tudYn dekat kurZtal tolat Caj ? -
125:446  SinCam pyAlYn , +natali velYS onCYktYS .
125:447    - tudo AZar vate ogYl ! - +jYgnat +semonYn SomakSYmak
125:448  SarnaltYS . - kok marij denat ok ile .
125:449    - a mo ? pes lieS . marijZe , manYt , ver gYCat ok tarvane .
125:450    - kyty toleS aman . purak nOltalteS , - ondak +tikYn +vOdYr
125:451  uZYn SuktYS . +jYgnat den +semonYn kutYrYmYStYm YS kol .
125:452    SoNgo-SamYC kYnel kajYSt .
125:453        kokYmSo glava .
125:454    kytym purtYmek , +uli uSkal lyStaS lekte .
125:455    " jOra ESe kas eda SOrYm pogen koStYt , - marla kapkam
125:456  petYren , Sonalten SuktYS marijZe +jYgnat . - uke gYn , kuSko
125:457  CYkaS Yle ? pOrtYStO tudYm u SonkalYmaS uES vuCYdYmYn temdaS
125:458  tyNale : ala kunam oZno klub onCYlno pamAtnik Sogen . Ynde oZnak
125:459  manaS logaleS , keC tudo pujto teNgeCe gYna lijYn ...
125:460  Orat-Orat , kuze ymYrYn sapSe ZapYm pokta . a sajYnak SonaltaS
125:461  gYn , sade ymYret ZapYm ogYl , a SkenZYmak , ajdemYm , tudYn
125:462  kurYmZYm , pokta ulmaS : vaSkerak ilen Ertare , ves tukYmlan
125:463  verym pu . tYStat konvejer ozalana . no tudo ik ajdemYn kyStYmYZ
125:464  poCeS ogYl , a ilYS saman poCeS YStalteS : toStYm u almaStYSaS ,
125:465  kolen kajYsYm - uES SoCSo .
125:466    sajrak kostUmYm Cien , medal<Ym toSto pincak gYC tuSko
125:467  piZYkten , +jYgnat uES uremYS lekte , klub velYS oSkYl koltYS .
125:468    kajYSYZla , uZo : CYnak , +natalin pOrt levedYStYZe tyn<Yk
125:469  ok koj . olmYStYZo Sem roZ . koNgam +jYgnat opten ogYl , tudYm
125:470  vursaS amal uke . takSYm koNgam vele mo , +natalin pytYn< surt
125:471  oraltYZYm tumYSten lektaSat uto ogYl . pOrt onCYko kaen , pujto
125:472  nerZe dene mlandYS kerYltYn , sadlanak dYr koNga tyn<Yksat
125:473  symYrlen . tudo
125:474  **13**
125:475  vet vik SogYSaS . vyta den klatym uES levedman .
125:476  kapka meNgYm CaraklYme . peCe meNge-SamYCat SOrYn jOrlYnYt .
125:477  ikte - tYveke , vese - tuveke , pujto tyrlO arakam jyYnYt , tyrlO
125:478  semYn ruStYnYt . pOrt kOrgYZO mogajrak ? tidYm +jYgnat kalasen
125:479  ok kert : Sukertak puren ogYl . vatYn marijZe dene vaSliAS sOral
125:480  mo ? surtYSto vele ogYl , uremYStat ikte-vesYn SinCaS onCalaS
125:481  ala-molan oNajYn CuC , pujto kYzYtat koktYn ik vate dene ilat .
125:482  a kuze tYge lijYn kajYS ? mo Sot dene ? ikana +natali dene
125:483  +joSkar-ola gYC ala-kuze pYrlA tol<YC . korno muCko kutYrYSt .
125:484  +natali SortYn-SortYn kalaskalYS : +jYgnatYn kolYmYZ nergen
125:485  lyman kagaz tolmek , kok ikSYvYm , +pOtYr den +epim , SketYnak
125:486  onCen kuStaS tOCYS , vesYlan marlan lektaS , u eSYm CumYraS YSat
125:487  Sonalte . koStan pOr>eN-SamYCYn piZedYlmYStYmat Ereak Sykal
125:488  ilYS . utlarakSYm +mikal +semon , jyd eda oknam perkalen ,
125:489  yedYlYn sOrvalen koSto . vatYZe ulmo ymbaCak . tudYZYm +natali
125:490  ala-molan CYtenak YS kert . kYzYtat onCalme eda mogYrZo
125:491  SergYlteS . Sket ydYrmaSlan ilaS pyrenak ogYl , vitne . keCYvalYm
125:492  brigadirZe , kolxoz predsedatel<Ze tyrlO semYn SYgYremdat -
125:493  solaS olYkYm ogYt pu , Sala paSaS gYna koltYlYt . mariAn
125:494  vate-samYCat SOrYn onCat . a jydYm kovYra pOr>eN-SamYC omYm
125:495  kyrYStYt ... +prokoj sar gYc pel jolan tol<o . ydYrYm YS nal .
125:496  takSYm Sona gYn , muESat Yle dYr . izi pensijYm nalYn , avaZYn
125:497  onCYmYZ dene serlagYS . vara SogNo avaZe kolen koltYSat , pel
125:498  jolan pveze niguS puraS OrO . +natalim ik gana tolYn sOrvalYS ,
125:499  ves gana . ydYramaS Con YS CYte . +prokojYm Camanen , tudYn
125:500  surtYSkYZo ilaS kusnYS . tYge sela ymbalne koStSo maneS-maneSYm
125:501  pYtarYS , izi tOra-SamYCat SYgYremdYlmYm carnYSt . a +ignatYn
125:502  surtSo petYralte : ikSYve-vlak kuSkYn SuYt gYn , Ske poCYt .
125:503  +pOtYr , kugurak ErgYSt , Ske acaZe pOrtYlmek , kok surtYsto ilaS
125:504  tyNale . +epi gYna acaZYm SOrYn onCYmYm YS Carne , " kalYk
125:505  tuSman " semYn Sotlen kuSko , ik ganat " aCaj " YS man . kYzYtSe ,
125:506  oCYni , tYge ok Sotlo , no SoCmo-kuSmo surtYSkYZo jolYmat ok
125:507  pYSte , pis<mazat ok tol . vekat , voZYleS . kugu eN lijYn .
125:508  +moskoSto ila . a +prokoj dene ilYmYZ godYm +natalin ikSYve YS
125:509  SoC . kYzYtSe vuCYmanat ogYl tudo .
125:510    +jYgnat +natalin surtSYm Erten kaA , pusta oralte olmYSto
125:511  nuZ den korSagNYn CodYrala poSen sogalmYstYm oncen , ConZo
125:512  SygYremYn iSyktaltes . +pynCersolan kodSo surt oraltYStat
125:513  peSYZak moktanen ogYt kert . CYlanat toSto ale SYgalYme ulYt . u
125:514  pOrtYm jOrSeSak ot uZ . u oraltYm nOltas samYrYk vij kyleS .a
125:515  selaSte SoNgo-SamYC gYna ilat . nunYn mYnArYn ulmYStYm palaS
125:516  manYn , telYm tyn<Yk gYC lekSe SikSYm gYna Sotlen luk . iktaZ
125:517  kumlYzak pogYnak dYr . ESe UZYStYZo koktYn ilat : kuva den
125:518  kugYzaZe . ikmYnAr pOrt telYlan gYna petYralteS : ozaSt ikSYvYSt
125:519  deke olaS kusnat . vara keneZlan tolyn lektYt , pujto maskala
125:520  pomYZaltYt . kum ureman +pynCersola deC taCYse keCYlan teve
125:521  tYnar surt oralte da en kodYnYt .
125:522    +jYgnatYn acaZe ojla Yle : " revolUcij dec vara kumlYmSo
125:523  ijla marte +pynCersolaSte kugu pazar lySken . +tor>Al gYCat ,
125:524  Sernur velYmat vol<YkYm , molo satum uZalaS kondenYt . selase
125:525  eN-vlak SkeStat kok-kum uSkalYm , ik-kok imn<Ym aSnenYt , kolo
125:526  nare mykS omartast lijYn . vara kolxozYm poCeve , CYla pogYm
125:527  pogYSt . tYge Al ilYS mercaS tyNale . " kresan<Yk-vlak iktYm
125:528  palen ogYtYl : kolxozYm poCmo dene nunYm uES krepostnojYS
125:529  savYrenYt ulmaS . a paSam YStYme akSYlan trudoden<Ym , ves
125:530  semYnZe paSkarYm , pYStenYt . teve paSkaret kuSko Sukten :
125:531  ala-kunam peNgYde +pynCersola kYzYt jOrSYnak SoldYrgen , vaSke
125:532  mlande gYCSat jonYn kajYSaS . kolxoz mlandYSte SoCSo u ozanlYk
125:533  - " +sovetskij " sovxoz - alAt vujYm nOltal ok kert : SYm million
125:534  teNge parYmZe ulo , kompleksYSte kok SydO uSkalYm aSna , a
125:535  kormam ok sitare , +kuban< da +kazaxstan gYC kinde akaS olYmYm
125:536  SupSYkta . sovxozYSto YStaS nigOlan , kalYk kurZeS , rveze-vlak
125:537  armij gYC ogYtat pOrtYl .
125:538  **14**
125:539  kolxozYm poCmo dec onCYC ik selaStak ,
125:540  +pynCersolaSte , kok SydO nare ySkalYm aSnenYt . a imn<YZe kunar
125:541  lijYn ? a molo vol<YkSo ? a ves AllaSte , sovxoz kundemYStak ?
125:542  tugeZe tunam kYzYtse sovxoz mlandYSte nYl-viC kompleks nare
125:543  vol<Yk lijYn . ala-kuze kurgat siten , niguSko sOrvalenkoStYn
125:544  ogYtYl . mlandat tidak Yle . moZYC , Sagalrakat . kYzYt kupYm
125:545  koSten pYStYmYSt dene kural-ydYmo ver kok paCaS kugemYn . tunam
125:546  texnikat tYgaj Yle : imne da Soga . no paSamat YSten moStenYt .
125:547  kresan<Yk semYn jyd-kece tYrSenYt . taCYse zaplan kresan<Yket
125:548  kodYn ogYl , manmYla , tudyn tyNge-voZge kuklen luktYn kYSkenYt .
125:549  CYlanat oza ulYna . a mlandYlan ik oza kyleS ...
125:550    tYgaj SonYmaS dene avalten , +jYgnat sela pokSke tolYn
125:551  Suo . oZno tYSte orol pOrt SinCen . vara klubYm poCeve .
125:552  voktenZak kolxoz pravlenij , Alsovet pOrt SinCenYt . urem goC
125:553  vaStareSYSt - Caple Cerke . kYzYtat SinCa , no vujZo uke .
125:554  pYrdYZSYmat salatYneSt Yle - YSt kert . kurYmlan CoNen
125:555  SogaltenYt ulmaS .
125:556    Ynde klubSat uke , kolxoz pravlenij den Alsovet
125:557  pOrt-vlakYmat +ajplatYS , sovxozYn pydO verYSkYZe , Sukertak
125:558  puZen naNgajYSt , kuSto mo SinCen - olmYStYmat muas jOsO .
125:559  +ajplat +Sernur kugorno ymbalne verlanen . tuSan CoNen SYndYSt
125:560  medpunktYm , SkolYm , kevYtYm . tYge ik Al jol ymbak peNgYdYn
125:561  Sogale , a +pynCersola den molYSt pYten tolYt .
125:562    +jYgnat tYSke-tuSko onCYSteS , SeNgekYZat savYrna , vujYm
125:563  ErtYSe SykSudo kOrgYSkat Seklanen pura - klub olmYm nizaStat
125:564  ok mu .
125:565    - tYStYrak lijSaS dokan ... ala tuvelnYrak ? - jykYnak
125:566  kutYra . jolZYlan ala-mo peNgYde logalesat , lap lijYn , SememSe
125:567  kermYC pudYrgYm nOltaleS . - klub jYmak negYzlan kermYCYm
125:568  optYmo ogYl Yle . sajYn Sarna . tur gYna SinCen . tugeZe tide
125:569  kermYC - pamAtnik deC kodSo . a SkeZe kuzerak Sogen ? kidYm
125:570  kySkO nOlten ale onCYko vikten ? uke , tudo utlarakSYm kidYm
125:571  kySkO nOltalYn . kabaSke , Umo deke , onCYkten . Umo den tOr ulam
125:572  manYn SiStaren dYr . sadlan mYj tudYm kugu ajdemeS uZam . vet
125:573  tuddeC vara ilYS onCYko kaen ogYl . SeNgekYla lupSaltmaYla
125:574  CuCeS . Al pYten toleS , koCkaS uke , kalYkYm SalaS koltenYt .
125:575  kYzYt tudo ila gYn , SolYStaS toStat Yle mo ? pasam ajda lijZe
125:576  YStet Yle mo ? tudYn godYm viC urZa vujlan kazamatYS petYren
125:577  SYndat Yle . tudo lies gYn , kindYmat ves El gYC SOrtn<O dene
125:578  ogYt nal Yle , uremYSkat lektYn ogYt kYCkYre Yle , kevYtYSte
125:579  ala-mogaj satuat lieS Yle . moZYC , akYmat kaZne ijYn voltat Yle .
125:580  kYzYt mo ? . . ane , tudo tYSte Sogen ... - sukalten SinCeSat ,
125:581  +jYgnat kidSe dene niAltkala , nYl peNgYde lukYm muES . kermYCYm
125:582  kid dene kuCYmat sita : jyr , lum jYmalne tYnar ij kien , jOrSYn
125:583  Sulen pYten , oSma semYn Salana . - a kuSkYla onCen ? mutat uke ,
125:584  urem velYS , klublan tupYn< Sogen . Erten kajYSe kalYkYm
125:585  salamlen , pionerYS purYSo joCa-vlakYm porYn onCen ...
125:586    tYnar ij Erten gYnat , " pioner " Somak uSeSYZe vozo da
125:587  +jYgnatYn SinCaZe iziS YS vydYZgO : tudo pionerat YS lij ,
125:588  komsomol radamYSkat YSt purto . teNgeCe mo lijYn , SoNgo eN ok
125:589  Sarne gYn , UarlUSe joCa ZapYm taCat monden ok kert , Erlat
125:590  sarnalta . kuze izi +jYgnat joSkar galstukYm SujYSkYZo piZYkten
125:591  sakaltYneze Yle , kuze molo joCa semYnak urem vokten moktanen
125:592  kurZtalneze Yle . piZYktasat YSt pu , moktanasat YSt pu . tuSman
125:593  ige manYn mYskYlen , pioner murYmat muras CarYSt ... varaZYm
125:594  avaz dene kyCenat koSto , a molo joCan pionerYS purYmYStYm
125:595  OrdYZ gYC onCen SogYS . izirak taNaS ikSYve-vlakYn syjYSkYSt
125:596  joSkar galstukYm tudYn pamAtnikSe vokten piZYktenYt ... ESe
125:597  SarnalteS , kuze nunak pamAtnikYm UmoNa semYn ErYkten muSkYnYt ,
125:598  peledYS arsas dene sOrastarenYt , a telYm koZ , pynCO ukSYm
125:599  jYrZe optenYt .
125:600    - a kuzerak Sogen ? teve tYgerak dokan : ik kidSYm Sinel<
125:601  urvaltYS CYken , vesYZYm kySkO nOltalYn ... Sogalak onCYSaS , -
125:602  semYnZe
125:603  **15**
125:604  kutYra +jYgnat , jolZo dene jYgkalen , postament olmYm
125:605  muES .
125:606    - +jYgnat CyCy , mom tuSto jomdarenat ? - ajdeme jykYm
125:607  truk kolYnat , +jYgnat vurt lijYn kajYS , nuZ koklas vujZYmat
125:608  SYltYS . SeNgekYZe Seklanenrak oncale - +aleksandr +ivanoviC
125:609  SogYltes , Alsovet vujlatYSe .
125:610    - tak ... klub olmYm kYCalam , - +jYgnat SykSudYm taen
125:611  lekte . tYske molan tolmYZYm YS paldare .
125:612    - a kidYStetSe mo ?
125:613    - kermYC pudYrgo , - +jYgnat kermYCYm nuZ koklaS Solen
125:614  koltYS . - ot pale , tYSte mo SinCen ?
125:615    - a kO pala , - +aleksandr +ivanoviC toj tysan OrYSYZYm
125:616  kok mogYrYS tOrlatYS . - molan tYlat klub olmYZo kyleS lie ? a
125:617  tide mo tYgaj ? - medal<Ym kuCenak onCa . - mYj tYjYn olmYSto
125:618  piZYkten om koSt Yle .
125:619    - molan ?
125:620    - tudYn ZapSe Erten . istorieS gYna kodYn .
125:621    - a te tudYm istorieSat Yneda kodo . jYklYk kargen pYtaren
125:622  ylYda .
125:623    - tYj mo , stalinist ulat mo ?
125:624    - acatYnat tYgaj medal<Ze lijSaS . luktYn kudalten otYl ?
125:625    - kusto pOrdaleS - omat Sarne , - +aleksandr +ivanoviC
125:626  jykYm izemden vaSestYS .
125:627    - Ynde CYlanat SarnYdYme lijYnYt ... tidlYnak ogYl tYgaj
125:628  ilYSYS SuYn ulYna ?
125:629    - mogaj ilYSYS ? umYltare-An , +ignat +pavloviC .
125:630    - Ske selatYm onCal jYrvas . pOrt-samYC iktYn-iktYn
125:631  SinCat , kalYk ok koj . Sugarla gaAk .
125:632    - tidYn dene mom kalasYnet , +jYfnat CyCy ?
125:633    - oza uke ! teve mom , Sol<Ym .
125:634    - oza ulmo godYm kul , rab manmet , lijSaS . tide Zapet
125:635  Sukertak Erten kajYS , +ignat +pavloviC . Ynde kazne SkalanZe
125:636  oza .
125:637    - kytyStO SorYk-SamYCat SkenYStYm ozalan Sotlat . kytyCO
125:638  deC posna sadak jomYt .
125:639    - mudrecla kutYret , +jYgnat CyCy . tYj Ske kytyCO lij .
125:640  mlandYm nal , vara keC SorYkYm , keC ySkYZYm aSne . tenij CYla
125:641  lieS .
125:642    - arendYm manat mo ?
125:643    - ane , arendYm . kooperativYmat poCas lieS .
125:644    - mYjYm kulakYm YStYnet ?
125:645    - keC kulak lij , keC kresan<Yk - iktak .
125:646    - pervoAk , vij uke ... a kulak liAm gYn , kumlYmSo ijlase
125:647  gaj kulakYS ogYda luk ?
125:648    - ogYna , it lyd !
125:649    - ala-ala ... tunam kuze Yle ? kresan<Yk jydvoSt-keCYgut
125:650  pasam YSta - kulak ; kresan<Yk imn<Ym kuca - kulak ; kresan<ykYn
125:651  Sijma maSinaze ulo - kulak ... mYj tYge Sonem , SolAS : CYn
125:652  kresan<Yk kulak lijSaS . tidlanak kOra tudYm sYvYrgoltYSt .
125:653  kresan<YkSYmat , kulakSYmat . iktYm - +sibir<YS , vesYm - +ural
125:654  kundemYS , kumSUm ESe toraSkYrak - +magadanYS .
125:655    - tidYm tYjYn aCat , +stalin YSten ! - +aleksandr
125:656  +ivanoviC kYCkYralak koltYS , pujto kOrgYStYZO tunar sYde
125:657  pogYnen , luStarYde niguze ok lij .
125:658    - molan tYnar karas kyles , +aleksandr +ivanoviC ? -
125:659  lYZgan jodeS +jYgnat .
125:660    - a molan tYj mYj dekem Ske +stalinet dene piZedYlat ?
125:661    - tidYm +stalin ogYl , a tYj YStYl pYtarenat . ilYSYm
125:662  kargenat . tudYm tykaS it toSt !
125:663    - mYj tunam SoCYnat omYl Yle ... - +aleksandr +ivanoviC
125:664  kelesYrYn voStYl koltYS .
125:665    - olmYStetse iktaZ-kO SinCen ogYk mo ? tYjZat , tudyZat
125:666  iktak ulyda : +sovet vlast< . teve ko titakan ! - +jYgnat
125:667  sel<sovet vujlatYSYn
125:668  **16**
125:669  oNZYm parnAZ dene SuraltYS . - tudak
125:670  mYjYmat , acamYmat lager<YS naNgaen petYrYS . " sovet
125:671  vlast< lym dene ... "
125:672    - tYge kutYren ala-kuSkat SuYna ...
125:673    - tYAt lydYnat mo ? sovet vlast<at lydes gYn , vara kuSto
125:674  Colga eNZe ogYl mo ? memnan deputatna ulat ogYl mo ?
125:675    - +ignat +pavloviC , mYj dekem ,AlsovetYS mij .
125:676    - tYj Ske kalYk koklaS lektYn koSt , kabinetYStet it
125:677  SinCYlt . mYlam tYjYn gaj deputat ok kyl !
125:678    - jOra , +jYgnat CyCy , ves gana kutYrena . kYzYt mYjYn paSa
125:679  keCem pYten , kanaltaS kyles , - +aleksandr +ivanoviC kaAS
125:680  tarvanYS .
125:681    +jYgnat tudYn pinCak SokSYZYm kuCen SuktYS .
125:682    - Sogo-Sogo ! tYnarak noenat mo ?
125:683    - ystel koklaste keCYgut SinCen onCo-An . vara Skat palet .
125:684  ikte toleS , vese toleS ...
125:685    - kresan<Yk nigunam ystel koklaSte SinCen ogYl . tudo
125:686  paSaSte pasam YSten , pasa koklaStak koCkYn . a tYj kresan<YkYn
125:687  ikSYvYZe ulat ... SkeZe molan arendYm ot nal ? molan
125:688  kooperativYm ot poC ?
125:689    - mYj ves somYlYm Suktem .
125:690    - Sotem uke , man . vik ojlaS tunem , Sol<Ym !
125:691    +aleksandr +ivanoviC YS vaSeSte , SuldYrZo pyZkYltO ,
125:692  vitne , sodor surtYSkYZo puren jomo . tudo +pynCersolaSte ila ,
125:693  +ajplatYS , kud meNge toraSke , paSaSke koSteS . tuStak kumSo ale
125:694  vizYmSe paCaSYS kyzen ilaS YS kOnO . samYrYk eSYZlan tYSan
125:695  kermYC dene ky polatYm nOlten SYndYSt .
125:696    " tenij Sotan kresan<YkYm ot mu . Ynde SotdYmYZat uke .
125:697  jYklYk yStYn luktYnYt ... Orat , Orat ! oZno kresan<Yk mlande
125:698  verC San<Yk , tovar dene lektYn . kYzYt mlandYm puYneSt gYnat ,
125:699  ogYt nal . lydYt . kuCen koltat ale pogen nalYt , Sonat .
125:700  kresan<YkYm mYnAr gana ondalaS lieS ? " - +jYfnat mONgYZO
125:701  Sonkalen oSkYleS . +natalin pOrtSYm Erten kajYmeke iZe vujYm
125:702  noltale . SeNgekYZe onCal koltYS , pujto tupSo dene SiZe : ala-kO
125:703  tudYm Eskera . kernak , natali SkeZak pakCa vel oknaSte koeS .
125:704  vujYm kidkopaSkYZe pYStenat , SylYkYn onCen Soga . a pOrt
125:705  ymbalne tyn<Yk uke da peSakak sOralYn ok koj , pujto surtYm
125:706  kudalten kaenYt , ilYSe uke .
125:707    " puren leksaS , mom manes . pasa dene tolYnam gYn , marijZe
125:708  ok uSkale Caj " , - +natalin surt velYS tarvanYSt , oknaSte eN
125:709  jomo . a pOrt omsam poCYn koltYS gYn , Altak OrmalgYS : surt oza
125:710  vate kYdeZ omsa AnakYm peNgYdYn kuCen SogYlteS , vujZo vele
125:711  koeS , purYSo eNYm Sincan paSkarten onCYSteS . +jYgnat onCYko
125:712  kaAS aptYranYS , londem vokten CarnaltYS .
125:713    - lydYnat mo ?
125:714    - tolmaSet jOrSeS uke Yle da ... - maldaleS +natali . -
125:715  mariem uke da ...
125:716    - kuSko kaen mo ?
125:717    - Cerlanen . bol<nicYS naNgajYSYm ... pYStenat .
125:718    - mo deC lydYnat ? tYj denet malaS vozaS tolYn omYl .
125:719    - vara mogaj somYl dene ?
125:720    - mo ... Skak sOrvalen koStat ogYl mo ... " tyn<Ykem opten
125:721  pu da pu " . ala ves mastarYm muYn suktenat ? tyge gyn , kaem
125:722  vele ...
125:723    - oj , it kae . UmYlan tau , tolYnat . peS jOra tugeZe , -
125:724  +natali kYdeZ gYC lekte , kYC-kuC vele koeS . - tYj SkeZe
125:725  " ogYm " man<YC da ... - liSkYZak mien , +jYgnatyn SincaskYZak
125:726  oncaleS .
125:727    - ogYm manSe kYner kutYS soktam koCkeS , manYt , - sYrenrak
125:728  pelesta +jYgnat . - Sun rokSYm mon< , oSmam , kermYCYm AmdYlenat
125:729  mo ?
125:730    - oSmat ulo , kermYCat ulo . mYjYn CYla ulo . tembakrak tol ,
125:731  SiC , - unam onCYk yZeS . SkeZe kYdeZYS provorYn kaen kolta ,
125:732  ystembak kinde terkem , samovarYm konden SYnda .
125:733  **17**
125:734    - mYj CajYm jyaS tolYn omYl , - +jYgnat omsa londem
125:735  voktenak kutYren Soga . - mom AmdYlYmetYm onCYkto . vara kaem
125:736  vele .
125:737    - CeCas onCYktem , CeCasak ... kajYSna levaS jYmak .
125:738    +natalin vaSkYmYZ dene omsaske iziS gYna jYgare iSYktalt
125:739  YSt lek . +jYgnatlan onCYCso vatYn SokSo mogYrZo oZnYso gaAk
125:740  puSkYdYn da SokSYn CuCYn koltYS . mYskara jOre iktaZ-mom
125:741  peleStYneZat Yle , ydYramaSYn CevergYSe CurijZYm uZYn , nimom YS
125:742  ojlo .
125:743    +jYgnat oSmam kuCen onCYS , u kermYCYm kunar ulmYZYm palen
125:744  nale . Sun rok tudlan YS kelSe .
125:745    - ok jOrO , - vik mane . - koSken pYten . vydeS SulYktet
125:746  gYnat , padYran-padYran lieS .
125:747    - sajZYm kuSto muaS ?
125:748    - Ske kYCal onCem . liSYl keCYlaSte tolam .
125:749    kudYveCe kOrgYm savYrnen onCalYn , +jYgnat kapka mogYrYS
125:750  tarvanYS
125:751    - ala iziSlan puret Yle ?
125:752    - SaNge purYmem dene meraNla CYtYraS tyNal<YC . kYzYt Ske
125:753  yZat . kuze tidYm umYlaS ?
125:754    - it sYre , +jYgnat . uSem pudYranYme gaj lie .
125:755    - iktaZ-mom YStaS ulo mo ?
125:756    - ikmomak muam ...
125:757    +natali pelenZe ala-kuSeC tygYC oS arakam purtYS ,
125:758  ystembak Solt SYndYS .
125:759    - tevYs ! . . - YStale una . - pes Caple ikmoak . kuSto muYnat
125:760   ?
125:761    - Sukertak SinCen ... ozaZYm vuCen .
125:762    - ozaZYm , manat ? - +jYgnat ystel tyrYS varlanYS .
125:763  arakamat luktYt gYn , omsa voktene kO SogYlteS ?
125:764    - surtlan ogYl ... adak tYge it Sono . tide klencan
125:765  ozaZYm , man<Ym . koNgam optYsYlan . Skak poC .
125:766    - jyat gYn , tyn<YkYm opten puYde ver uke , - voStYlales
125:767  +jYgnat . klenca kugu kopaSkYZe pYrt gYna YS jom .
125:768    - ysanemZat tYlat vele ...
125:769    - Ynde arakalanat kec talonYm YSte - kyles godYmat muas
125:770  ok lij , - +jYgnat pyjZO dene petYrtYSYm nale , kok carkas
125:771  temaltYS .
125:772    - Ske oda YSte mo ?
125:773    - kuva ok moSto . SogYltaSYZe-e " , - maldaleS . peS kyleS
125:774  Yle da ...
125:775    - a mYj moStem . jySYZO uke da YStYmaSem uke . tugaj CaplYm
125:776  Soltem Yle . AndarYm-AndarYm . nalme arakat tudlan ok Su ... mom
125:777  tYnar kutYrem . Skat pes palet .
125:778    - nu , taza lij ! - +jYgnat Salt jyYn koltYS .
125:779    +natali tyrvYSkak gYna tuSkaltYS , mONges gYna SYndYS .
125:780    - +prokoet jymaSYZe uke mo ?
125:781    - Ynde tudlan CajZat uto . CYve narak jyES . koCkaSYZat
125:782  OkYmeSak vele koCkeS .
125:783    - a mo lijYn kajYS ?
125:784    - oNYm temda , maneS . Skak bol<nicYS naNgaAS jodo . vigak
125:785  pYStYSt . kuZun ok CYte ala-mo ... - oza vate SylYkaNe .
125:786    +jYgnat pOrt kOrgYm tyslen onCale . SinCaZlan tunamak omsa
125:787  vel lukYSto SinCYSe kojko tyknYS . pujto samYrYk or>eNYn verZe :
125:788  kum kypCYkYm ymbala optYmo , tunaral tOSak , levedYS - kurYkla
125:789  oralaltYnYt . kaZne oknaSte peledYS kOrSOk , Andar CarSa , kYdeZ
125:790  oNaSte kartYCke-SamYC . SkenZYn gYna ok koj . a +natali den
125:791  YStYme kok ikSYvYSt ulo . koNgan oS tysSO kaen , CiAltaS jodeS .
125:792  kyvar oNa pOrt semYnak onCYko taAltYn . omsa londem vokten
125:793  vygYm kYSkalaS gYn , tunamak urem velYS pamaSla kurZYn kolta .
125:794    unan onCYStmYZYm togdaen , +natali ojla :
125:795  **18**
125:796    - koNgam oSemdYnem Yle da ... tyn<YkYm olmYktYmeSke om
125:797  piZ SonYsYm . vucalta .
125:798    - AndarYn ilet , +natali ... vatem ulmet godYmat tYgaAk
125:799  Yl<YC ... - uES puSkYdo kojkYm onCale .
125:800    ydYramas tidYmat uZYn SurtYS , ydYr semYn Cevergen SinCe ,
125:801  vujym kumYk YStYS .
125:802    - +nati ...
125:803    - mo ?
125:804    +natalin SYp-SYma jykSYm kolYn , Cever CurijZYm onCalYn , +
125:805  jYgnat kuCen naNgajYme jydYm SarnaltYS . noenam manYn , vatYZYm
125:806  SkeZ dec Sykale , tudYn kumYlZYm lYvYZtYS . kYzYt SkenZYn kumYl
125:807  vijZe taSlen nOltaltes , sorlYklen kucas lijdYmYn CuCeS .
125:808  lager<YSte ilYmYZ godYmat tYgak Yle : omYZ dene Ertak vatYZ
125:809  dene malYS . sade omYm pOrtYltaS ok lij mo ? +natali eN vate
125:810  gYnat , nimoncat eN vatYlan ok Sotli .
125:811    - ala iktaZ gana tolYn , oknatYm peralten purem ?
125:812    ydYramas vujZYmat ok nOltal .
125:813    - mom manat , +nati ?
125:814    truk logar koSken , +jYgnat arakam temen jyO . ystembake
125:815  lap vozYn , onCYCso vatYZYm liSYCYnak oncale : marlan nalme
125:816  godYmsYrak liSYlYn , Con semYn CuCYn koltYS . a ruStsaS olmeS ,
125:817  urYr vele SOrlYS .
125:818    - +nati , manam ...
125:819    - oj , tYgajYm itat Sono , +jYgnat , - +natali adakat lydYn
125:820  CYtYraS tyNale . - itat Sonalte , +jYgnat ... mYjYn mariem ulo .
125:821    - mYjZe kO ulam ?
125:822    - tYj mariem otYl ! - vieS kYnelYn , surt oza vate kYdeZ
125:823  ona voktek mien Sogale .
125:824    - vatem lijYn otYl mo ?
125:825    +natali nimom ok peleSte . SovYC lukYm purYSteS .
125:826    - vatem lijYn otYl mo , manam ? - +jYgnat Ske jykSYm
125:827  utYmesak kugemdYS .
125:828    - lijYnam , +jYgnat , lijYnam ... jy da kaj vele . tYge
125:829  kutYrYSaSet ulo gYn , tyn<YkYmat optYmet ok kyl ! tek koNgam
125:830  deC posna SinCa . oltem gYn , SikS sadak tyZvakak lekteS .
125:831    +natali tudYn ymbak kYCkYrlYmYm jOrSYnak ok jOrate .
125:832  CYtenak ok kert ! sadlan dokan uSYZo vaSke verYSkYZe SinCe ,
125:833  lydmet-moCet pYtYS .tidYm +jYgnat jOrSYnak monden kudalten .
125:834  moZYC . onCYlnYZo +uli SinCa , Sonen ? kokYmSo vatYZe , +uli ,
125:835  tidlan tunem SuYn . Cotrak kYCkYralat gYn , tunamak umSaZYm
125:836  CyCeS . a +natali ves kojYSan : lydSaS olmeS ColgaNeS vele .
125:837    - it sYre , +nati ... - +jYgnatYn jykSO puSkYdeme . -
125:838  mogajrak lijmetYm palYnem Yle ... tugaAk ulat ulmaS , kok marij
125:839  den ilen ot moSto . mYAt tYlatak vele Ere ysanen ilenam ...
125:840  molan mYjYm vuCen SYC Sukto ?
125:841    kumYl todYlaltYn , una tamaklan kysenYSkYZe purYS , luktYn
125:842  SuktYS - SupSaS ala-molan sysanYS .
125:843    - ajda tyrgYktO , - +natali lYvYZgYme gaj lij . - tide
125:844  pOrtYStO Sukertak tamak SikS lektYn ogYl ... molan vuCen otYl ,
125:845  manat . Skat peS paletYs , ojlenam Yle : kolYmet nergen kagaz
125:846  tolYn . kok idalYk marlan SYm kae , SketYnak ilaS SonYSYm ...
125:847  ikSYvem-SamYC dene . ydYramaSlan SoCaS ok kyl da ... SoCaS gYn ,
125:848  SketYn ilaS ogYl . paSaStYZe SYgYremdat , keC-moZYmat En poCeS
125:849  puat . SudYm ma , olYmYm . pakCam kuelaS . ikte piZedYleS , vese .
125:850  jydYm jydvoSt uzo pYrYsla okna jYmalne karat , Andam perkalat :
125:851  purto da purto . CYtaS kyleS vet ... - +natali SortYn koltYS .
125:852    a +jYgnat kolYSteS , tudYnat ConZo vurgYZeS . tuge gYnat
125:853  Ereak ala-molan puSkYdo kojkYm kyrYSteS , pujto tuSto gYna
125:854  onCYlso vatYZYm lYplandaren moSta . ydYramaS tidYm ok SiZ ,
125:855  nerYm nyStYleSat , umbakYZe kutYra :
125:856  **19**
125:857    - +prokojYn avaZe kolYSat , Ertak mYj dekem tolYn
125:858  SinCYltes Yle ... adak tugajYm it Sono - keCYvalYm toleden .
125:859  Ertak iktYmak tyen : " ajda mYj dekem ilaS da ajda ! " tYSke ilaS ,
125:860  jOraten ogYl , a Camanen tol8Ym . ikSYvet-SamYCYmat Sonenam .
125:861  tYjYnYm nimom tyken omYl . aurt oraltet nunYlan lieS , SonYsYm .
125:862  joCa-SamYc oradYm YnYSt YStYl manYn , CyCkYdYnak mien
125:863  onCalYnam . teve uZat , Skanetak jOren .
125:864    " mYjYm lyen Sukten ogYtYl - kagazYm kolten SuktenYt , -
125:865  koCYn SonaltYS +jYgnat . - moZYC , kagazSYmat onCYlgoC AmdYlen
125:866  pYStenYt ylmaS ? tuStat konvejer lijYn ? "
125:867    - mien koStmetlanZe +prokoj tYjYm vursen ogYl ?
125:868    - oj , ala-mYnAr gana tumanlen . pesak uSkala .
125:869    - kYzYtat tugaAk ?
125:870    - tugaak ulde mo ! SoNgo veles utYr osalestYn ...
125:871  tamakSYm kudaltas ok lij mo , +jYgnat ? - pOrt tiCak SikS
125:872  temYnat , poreStYn jodo +natali .
125:873    - tYgaj SikSYm kunam kudaltet ? CamanYSYC mo ?
125:874    - kuze ot Camane ! SodetSe mo lijYn Ynde tuSto ?
125:875  SkendYCYm iziSak perege ...
125:876    tYgaj SomakYm kolYn , +jYgnatYn ConZo SYSte semYn Sulen
125:877  kajYS . +natalin Ske vyrZYlanat Sotlen , Colgan jodo :
125:878    - tYj ale SoNgo otYl . kap-kYletat peS Catka , Curiet denat
125:879  vozYn otYl - keC-kOmat sYmYstara . +prokoetSe iziSYZe kertes
125:880  dokan ? - tYge peleStYSat , +jYgnat ulo kapSYge Yren kajYS .
125:881    - uke ! - unan jodmYZYm peS vaSke umYlen , +natali turan
125:882  kalasen puYS , ala-molan veselaNe . klencam nalYn Carkas tiC
125:883  temkalYS . - kunam jYgYre malenna - Ynde omat Sarne ... tYjYm
125:884  eNlan om Sotlo . ojlaS lieS ... oj , kyleS-okkylYm kurYrkalen
125:885  SinCYltYna . jy da tarvane . onCo ! - okna velYS savYrnYS . -
125:886  vaSke CYve kaStaS kyzen SinCeS . mYlannat malaS vozaS zap .
125:887  vatet jomdaren caj ? ok uSkale ? oknam kYraS kurZYn ok tol ?
125:888    - oge-eS ... - kidYm lupSale +jYgnat . Carkam nOltal
125:889  koltYSat , kYnal Sogale . - Cesetlan tau ! tYgajZe Sukertak
125:890  logalYn ogYl Yle .
125:891    - adak sYren ot kaj Caj ? palem tYjYm .
125:892  - uke-E ... - tugak Sujdaren kutYra una . SomakSe gYC niguze
125:893  SiZaS ok lij : ala Sydesken ala uke .
125:894    - ala ESe iktYm podYlat ?
125:895    - sita . lac vele lie . Sun rokYm kondaS imn8Ym jodYn
125:896  AmdYle .
125:897    +natali , umSam poCYn , ala-mom kalasYneZe YlAt , +jYgnat
125:898  Ske SomakSYm ves semYn kelYStaren koSartYS :
125:899    - jOra , sOrvalen it koSt , imn8Ymat Skak muam . tYj volYm
125:900  da vydYm gYna AmdYle . ala tidYmat mYlamak YStaS ? - laskan
125:901  SYrgYZale .
125:902    - mYj Ske , +jYgnat , mYj Ske ...
125:903    - nu , kYzYteS , +nati ! Erla-kumYSto tolam , - ydYramaSYn
125:904  puSkYdo vaCYZYm niAltYSat , +jYgnat lektYn kajYS .
125:905    surtYm Erten kajYmYZ godYm lymYnak pakCa vel
125:906  oknaSkeoncale : pYCkemYS , nigO ok koj .
125:907    tOkYZO tolYn purYS - vate mala . tulYm CyktYde , tudat
125:908  kudase , voktekYZe vozo . ala pomYZalteS Sonen , kOrgYSkYrak
125:909  Sykale . uke , +uli ner jykYm gYna lukto .
125:910    - +uli ... - pYlYSkYZe SylaltYS .
125:911    vaSmut YS lij .
125:912    +jYgnatYn lager8 gYC tolmYZ mONgO tY pOrtYStO
125:913  telYmat-keNeZYmat jyStO puS SinCa : +uli dene ikSYve ok SoC .
125:914  ala tudYn azalYkSE uke , ala SkeZak lagereS pYtaren tolYn .
125:915    vatYn jyStO vaCYZYm OndalYn , +jYgnat jydvoStak kYlmen
125:916  kijYS . +natalin SokSo vaCYZYm Sarnalten , ConZo dene
125:917  Er jotkeak Yren malYS .
125:918  **20**
125:919         kumSo glava
125:920    ErlaSYm +jYgnat Er kYnele . CYve-SamYC kaSta gYC volen
125:921  SuYn ogYtYl . lups vozYn , SarSudYS pujto CinCYm SavenYt . Ualge .
125:922  mardeZ pualeS . SYZe ale toraSte gYnat , tamZe jYrYn-jYr Sarlen .
125:923    SokSo CajYm jyYn , SokSYnak Cien , levaS jYmaC kyrtn8O
125:924  SugYn8Ym lukto , rydaNSe kyrtn8O kol8mYm SumaS piZe .
125:925    ajdeme pomYZaltmYm SiZYn , vytaSte uSkal lomYZaltYS . iziS
125:926  lijmek , pOrtOnCYl muCaSke vedra dene +uli lektYn Sogale .-
125:927  kuSko kajYnet mo ? - jodo .
125:928    - +natali koNga tyn8YkYm opten puaS jodo .
125:929    - sandene teNgeCe kuCaltYC aman ?
125:930    +jYgnat kol8mo SumYm CarnYS , vatYZYm Cuj oncale . kykSO ,
125:931  kaNga ydYramas . oNZo palat ogYl - oNa gaj tOr . SyrgYmat muSkYn
125:932  ogYl , vitne .  tugela koeS . +natalin varaS kodYn
125:933  kYnelmYZYmogesat Sarne , SyrgYn muSkYn SogYltmYZYm ik ganat YS
125:934  avYre .
125:935    marijZYn SinCaonCaltYSYZ deC vara +uli vujYm kumYk YStYS ,
125:936  uSkal vytaS puren jomo . +jYgnat uES lap lie , kol8mp vurgYm
125:937  peNgYdYn pualten kuCYS . ikmagal gYC pysYlYkSYm tergYSat ,
125:938  sugYn8Ym vaCymbak lupSalYn , kol8mYm kidYS nalYn , +mikYta
125:939  koremYS progal dene oSkYl8o . tora ogYl - iktaZ vitle vaZYk
125:940  lieSlymYm poSkudo eNYnYm numaleS . ajdeme osal Yle gYnat , Ske
125:941  lymnerZYm sadak ymYreslan koden Sukten : jySO vuA tuSan
125:942  jomYnat , mONgYZ kornYm muYn ogYl , kYlme mlande ymbalan kYlmen
125:943  kolen . tulec vara - +migYta korem .
125:944    oZnYsek tuSeC koNgam optaS Sun rokYm nalYt . krem sela
125:945  voktenak kutYn8 Sujnalt vozYnat , SukYSt SkalanYSt manme gaj
125:946  lakYm kynCenYt . Ynde tYgaj verZe AtYrak pogYnen . ikte kugu da
125:947  kelge , mlande kOrgYSkak pura , vese ale izi , aNYsYriktYZe Sudo
125:948  denat petYraltYn SuYn , vydat pogYnen SinCYn . vesYm uES
125:949  poCYnYt . ozanlYkYSte Sun Ereak kyleS : koNgam optaSat ,
125:950  aCalaSat , SykSO pOrtYStO SelSYm nenCen SYndasat . perverak
125:951  tYSke joCa-vlak saltakla , SYlmYla modaS pogYnat Yle . manmYla ,
125:952  selan ik tukYmZat tYSakYn modde kuSkYn ogYl . vurgemYSt da
125:953  modYS nastaSt gYna kaZne pagYtlan tyrlO lijYnYt : oZnYrak Cara
125:954  jol , jYdal , Suldakan kata , vYner tuvYr-jolaS , vara - kem ,
125:955  Sergakan kata den kostUm ; ondak pYCal olmes tYglaj voStYr , pu
125:956  dene YStYmYme nagan den SaSke , taCe - joSkar tukYm SYZYktYSe
125:957  avtomat , pistolet , Skak kudalSe maSina den tank . SuZYmo
125:958  ijlaSte tYSeCak oS Sun rokYm kynCen luktYnYt , pusta pagarYStYm
125:959  temenYt . kYzYt tYgaj lonCo ok verest .
125:960    +jYgnat Ske lakYSkYZe tolYn Suo , SugYn8Ym mlande ymbak
125:961  kudaltYS . kelge korem pokSeC viCkYZ SyrtO semYn vyd jogen kaA .
125:962  SkeZe ok koj , olmYStYZo kiAk , irpelCan , SYgYleSudo , kolASudo ,
125:963  CuvarnuZ da omYZ kuSkYn SogalYnYt . Ereak nOrgO da utlarak
125:964  uZarge Sudo gYna vydYn kiSkYla kadYrgYl jogen kajYmYZYm palet .
125:965  ala-kuSto kySnYrak pamaS ulo . sadlan keNeZ muCkak ok koSko ,
125:966  SkalanZe kyzYla kelge lakYm kynCa . a korem ser velYSte ves
125:967  Sudu kuSkeS : vyrSudo , visvis , kandYvuj , korakSinCa , myjSudo ,
125:968  oSvuj , kiSkYSinCa , SargenCYSudo , izvateSudo , kalgan . ninYSt
125:969  koSken SogalYnYt , puaNYnYt . a +jYgnatYn Sun rokYm nalme
125:970  vYnemZe palat ogYl : korem saNga dene tOr nuZ den konSudo
125:971  tavadaN nOltaltYnYt . oCYni , jyr vydat pogYnen SinCYn . Ynde
125:972  tudo mYnAr idalYk Ske lakYSkYZe jolYmat pYSten ogYl ?
125:973  SotlYmaSte , nYlYt-vizYtSe pogYnak dYr . tY ZapYSte mo ok
125:974  petYrnalt , mo jomYn ok kert ?
125:975    ylYkO volYSat , SykSudYm toSken , kemZe dene lakYS Seklanen
125:976  purtYS . jolZYlanCYp-Cop SoktYS .
125:977    - vydYm koren koltYmeSke , poCkaltYSYm kyrYn kYSkYmeSke
125:978  luCo ves lakYm poCaS . koremYSte lake ikte ogYl , - SkeZ dene
125:979  kutYra , mONgeS lekteS .
125:980  **21**
125:981    korem saNgam Seklanen , kySkYla kyza , ylYkYla vola -
125:982  iktYzat Con semYn ogYl : ale vyd pogYnen , ale tYrlO SykSakYm
125:983  SykSYn SYndYme , ale Sun rokSat koNgalYk ogYl . utlarakSYm kukSo
125:984  ale Sem rok jOrSan . ymYr muCkYZo ik koNgam vele ogYl opten
125:985  gYn , Ynde mogaj kyleSYZYm sajYn pala : kormYZtet gYn , parnA
125:986  kokla gYC puzyrgen lekSe , noCkat , utYZYm kukSat YnZe lij ,
125:987  kidlan ky pudYrgat YnZe vereSt , joSkargYn kojZo .
125:988    korem dene ESe utlarak volYSat , SkalanZak kelSYSe lakYm
125:989  vereste : tyrYStYZO Sem rok motkoCak viCkYZ , vara vigak Sun
125:990  tyNaleS . pareNge gaj SyStYra tugaj , oSma jOrSan , puSkYdo ,
125:991  utYZYm kukSat ojYl . koSkYSo vonder dene levedaltYn gYn , mo
125:992  vara ? tudYm luktYn kYSkaSat lieS . kidet lektYn ok voC .
125:993    lakYS jolYm CYkalten onCYS . pundaSYZat kukSo , vitne , -
125:994  kem YS nOrO . a kelge mo ?
125:995    pasalan kYrtmenak piZe . ualam luktYn kYSken , kuZun YS
125:996  maitlalt . a mogYr Yrenat Suo - fufajkYm kudaSaS logale . kecat
125:997  lektYn SultYS . lups koSken jomo . urem dene kyty Erten kajYS ,
125:998  vol8Yk den sola jyk ylYl mucaste jomo .
125:999    tamakYm SupSYn kanaltYSat , lake kOrgYS Seklanen purYS .
125:1000  pundaSYZe tunar peNgYde ogYl . SunYmat Suko nalYn ogYtYl ,
125:1001  vitne . ymbalnYZe Sem rokat ulo . oCYni , kySYC jogen . tugeZe
125:1002  ondak Sem rokYm nalYn kYSkYman .
125:1003    kopam SyvYlten kyncaS tyNale . ik gana rokYm kySkO nalYn
125:1004  kudalta , ves gana , kumSo gana ... pysO kol8mo rokYS jYtYran
125:1005  pura , pujto kyzO dene kavunYm Suralta . mlande pasam Sukertak
125:1006  YSten ogYlat , mogYr SokSYn Yra , vijnalt kaAS jodeS .
125:1007    ik lonCYm nalmek , Sem rok pYten kajYS . mlande vyr gaj
125:1008  joSkargYS . kynCaSat neleme . adakSYm pasam tYSte tyNalme gYn ,
125:1009  Ynde ves lakYm kYCal kajYman ogYl tudo ! molYStat tYgajrakat
125:1010  ulYt . pYtartYS ijlaSte kO koNgam opten ale aCalen ? kOlan Sun
125:1011  rok kylYn ? tugeZe sveza lakYmat ot mu . takSYm koNga tyn8Yklan
125:1012  Suko kyles mo ? teve iziSak AmdYla da paSamat kosarta . no
125:1013  molan koklan Sem rok logaleS ? pujto lymYnak kok tyrlO rokYm
125:1014  iktYS varenYt , lymYnak +jYgnatlan ycYm YSten kodenYt .
125:1015  joCa-samYCak oradYlanen ogYtYl ESe ?
125:1016    +jYgnat lake kOrgesak kanaltaS suken SinCe . tamakYm
125:1017  piZYktYS . Sudo voZan pYrdYZYm onCYSteS , vujYm komdYk YSta ,
125:1018  kavam oncaleS .
125:1019    SkenZYnYm da eN kynCYmYm Sotlas gYn , Andar Sun rok
125:1020  tyNalSaS . no tudo ale uke .
125:1021    - kO tYSte purged koStYn ? kOlan tYgaj Caple Sun kelSen
125:1022  ogYl ? - SkeZ deC jodYSteS , vaSmutYN ok mu . - kO uES kynCYmO
125:1023  rokYm uren koden ?
125:1024    SupSYn Ys tem , kol8mYm rualtYS . ala ik gana , ala kok gana
125:1025  rokYm tyZvake kudalten SuktYS , keneta kidSYlan dyN CuCYn
125:1026  koltYS , pujto kol8mYn pysYZO kermYCYS ale kurtn8YS logale . ves
125:1027  gana SuraltYS - nimo YS vereSt . uES kol8mYm ulo kertmYn CYkYS
125:1028  - adakat tugak : dyN ! piC jyk tugaj , ok joNgalt .
125:1029    - SonYsYm vet , tYSte mYj decem onCYC ala-kO kynCen
125:1030  Sukten . tygaj kelgYtYSte Sem rok lijSaS ogYl ! mastar eNYm ot
125:1031  ondale , - lap liESat , kidSe dene niAltkala . no kidlan ala nimo
125:1032  ok logal . a UalgYSe umSaZ gYC lekSe UZ tytYrala Sarla , lake
125:1033  pundaSYm oSYn petYra . - kOlan tYge sOsnala purgedaS kylYn ?
125:1034  molan tYSte Sun jOten ogYl ?
125:1035    lake tyrYm SkeZ dene visen onCa : tyZvalne oN den vuj gYna
125:1036  kojYt . tugeZe iktaZ metrat pele lieS .
125:1037    Eskeren nalYn , kol8mYm tu verYSkak cYkYS . adakat - dyN !
125:1038  toraSkYrak kerat - nimo ok Sokto .
125:1039    - mo lijYn kerteS ? puSeNge voZ mo ? takSYm korem serYSte
125:1040  nimogaj puSeNge kuSkYn ogYl . pujto kyZgO pYrnA pyCkYSYm konden
125:1041  **22**
125:1042  SuEnYt da uren kodenYt . a molan tudYm SYltaS kylYn ? luCo ,
125:1043  pyCkeden , koNgas oltaS . ik pajda liES ... moZYC , oZno tYSte
125:1044  CodYra lySken ? ik tumo jOrlYn da kyzytat kiA . tudo kuZun ok
125:1045  Sy , manYt . vydYStO kien , kyrtn<O gaj peNgYdemeS , manYt .
125:1046  nimogaj pila ok nal , manYt , - +jYgnat vujZYm pudYratYl
125:1047  SogYlteS , nimom Sonen ok mu . - sodYki mo tYSte ? a ? kYzYtat
125:1048  palaS Yle .




126:1  126 (Texts from the journal Kugarnya, No. 12 (?), March 1994.)
126:2 	- 1 -
126:3                   uver Condaj  .
126:4    kodSo keCYlaSte mer kaNaSYn prezidiumZo SkenZYn Ctretan
126:5  pogYnYmaSkYZe CumYren Yle . tYSte Ul den Ural kundemYse
126:6  kalYk-vlakYn 25 - 27 fevral<YSte CeboksarYSte ErtaraltSe
126:7  c>ezdYSkYSt marij delegacijYm koltYmo nergen jodYSYm
126:8  kaNaSenYt . tYgodYmak kaNaSYmaSke ves jodYSat luktaltYn ulmaS .
126:9  prezidiumYn ClenZe-vlak +marij kalYkYn kugurak-vlak kaNaSYm
126:10  ( Sovet starejSin ) YStaS punCalYm luktYnYt . kugurak-vlak
126:11  kaNaSYSke kalYkYSte palYme , pagalYme EN-vlakYm sajlaS tyNalYt .
126:12  onCYC nuno AlsovetiaSte , vara rajonlaSte sajlaltYt da varaZYm
126:13  respublikYse kaNaSYm " +marij uSemYn " konferenCijYStYZe
126:14  peNgYdemdat . kugurak-vlak kaNai marij kalYkYn poro tradiCijZYm
126:15  pOrtYltYmO SotYSto paSam YStaS tyNalSaS , da tYgak pagalYme
126:16  ENna-vlak Ske ilYS opYtYSt dene paldarYSaS ulYt . tYge Sonat
126:17  mer kaNaS prezidium ClenZe-vlak .
126:18  	- 2 -
126:19    21 - 23 martYSte +sYktYvkarYSte " assimilACij uslovijYSte
126:20  finn-ugor kalYk-vlakYn SoCmo jYlmYStYm tunYktaS " teme dene
126:21  tynAmbal seminar lieS . tuSko +marij El respublikYn
126:22  delegaCijZat kaA .
126:23         	- 3 -
126:24    " leninskij put< " ( kurYk marij rajon ) gazet voza : 1994 ij
126:25  1 Anvar<lan rajonYSto 32600 eN lijYn , tY Cot gYC 17900-ZO -
126:26  ydYramaS . AlYSte SketYn ilYSe 828 eN ulo , 381 eN - sarYn
126:27  invalidSe , 454 - sarYn uCastnikSe .
126:28                  	- 4 -
126:29    23 fevral< pytYn< +rossijYSte OteCestvYm aralYSYn keCYZ
126:30  semYn palemdaltYn . tidYn lymeS +marij kundemYse rajonlaSte
126:31  tYrlO meropriAtij lijYn .
126:32                   	- 5 -
126:33    +marij ElYse ozanlYklaSte otCet da sajlYmas kampanij Erta .
126:34  Anvar<-fevral<YSte otCet da sajlYmaS-vlak AtYr tySka paAn
126:35  ozanlYkYSte , kolxoz den sovxozYSto lijYnYt . CYlaStYZat iktYmak
126:36  kolaS lieS : Al ozanlYklan kYzYtse samanYSte putYrak nele . tuge
126:37  gYnat mlande paSaeN-vlak saj onCYkYlYklan ySanYm jomdaren
126:38  ogYtYl , tutkar gYC lektaS tyrlO jonYm kYCalYt . a +mari +turek
126:39  rajonYso " OktAbr<skij " sovxoz pajremYm ErtaraSat kumYlYm muYn .
126:40  tY ozanlYklan Sukerte ogYl 30 ij temYn . torZestvennYj uZaS deC
126:41  vara vserosijskij smotrYn diplomantSe - " garmon< " ansambl< da
126:42  +marij El respublikYn zasluZennYj artistkYZe +zoA +bernikova
126:43  kugu koncertYm onCYktenYt .
126:44                    	- 6 -
126:45    vauCerYn akSe kaZne keCYn gaAk vaStalteS . teve , mutlan ,
126:46  kodSo arnASte ik vauCerlan 15 tYZemYm puEnYt gYn , taCe 22
126:47  tyZem teNge utlarak akeSat nalYt .
126:48                    	- 7 -
126:49    +rossijYse kompartijYn +volZsk olase organizacijYStYZe
126:50  otCet da sajlYmaS Erten . taCYse keCYlan organizacij 63 eNYm
126:51  uSen Soga . ymaSte gYna tYSte kompartijYSke kolo nare eN puren .
126:52                  	- 8 -
126:53    kidmastar-vlak
126:54    koCamYn paSaZYm Suem
126:55    kurYk marij mlandYSte verlanYSe CYla AllaSte kidlan
126:56  mastar eN-vlak ilat . oZnYZo nuno kalYk promYslYm vyden kertYn
126:57  ogYtYl - zakon nunYn vaStareS lijYn . sarnem , kovaStYm Ske
126:58  surtYStet YStet gYn - sud marte SupSkedenYt . sadlan koCam tY
126:59  paSam vyden YS kert .
126:60    Ynde kalYk promYsellan korno poCYltYn , no Camanen kalasaS
126:61  vereSteS : oZnYso kid mastar-vlak SukYSt kolenYt , a joCaSt ale
126:62  unYkast marij jylam CYla semYn palen nalYn kertYn ogYtYl . tuge
126:63  gYnat , +kurYk marij rajonYSto kidpaSa mastarlYk kumdan Sarlen .
126:64    ESe iziEm godYmak +SaktenvaZ sjlaSte , tudYZo +vilovat
126:65  sel<sovetYS pura , mastarYm palenam . tetla tYgaj ajdemYm uZaS
126:66  vereStYn ogYl . +rutkino CodYra kombinatYSte vele CYla vere
126:67  kuCYltaltSe pu yzgar-vlakYm YStYSYm uZYnam7
126:68    onCet gYn , peCkem YStYSe mastar-vlak samYrYk koklaStat
126:69  ulYt . OrdYZ verYSte ilat gYnat , SoCmo +jakYnar AlYSkYSt lymYn
126:70  peCke-vlakYm YStaS izak-SolAk +sergej den +nikolaj +AndYkovmYt
126:71  tolYnYt . +sergejZe +marij politexniCeskij institutYm pYtaren ,
126:72  inZenerlan tunem lektYn . peCkem YStaS aCaZe +semen +andreeviC
126:73  tunYkten . student godYmZo kanikul ZapYSte jYrgeSke oNa-vlakYm
126:74  YStaS polSen , nunYm kYlden , peCkeS savYren , kolAZat peCkem
126:75  mastarYn YSta .
126:76    +peCke-vlakYm 8 gYC 350 litr purYmanYm YStat , pazarYSte
126:77  uZalat , ajdemYn jodmYZo poCeS YStat . AkSe SergYZak ogYl , ilYS
126:78  SergeStme SemYn vaStalt toleS , ondakrakSe 10 - 20 tyZem teNgeS
126:79  uZalenYt .
126:80   +AndakovmYt Ske paSaStYm SymYn kyStYmYZ poCeS YStat ,
126:81  aCaStYn kornYZYm umbakYZe takYrtat . tidYZe kurYk marij jylam
126:82  peNgYdemdaS polSa . mutlan , +koZvaZ velne sYram , SoSYm peCkeS
126:83  opten , nOrepYS SYndat . syan ale +troCin pajrem godYm tudYm
126:84  poCYt . Ex , mogaj Azo kurYk marij sYraZe !
126:85    kurYk marij rajon +aktusolaSte korzinka mastar-vlakYmat
126:86  AtYr vaSliAS lieS . nunYn kokla gYC iktYZe - " bol<Sevik " +kdp-n
126:87  imne onCYSYZo +aleksandr +aleksandroviC +sergeev . tudo CYlaZe
126:88  kud imn<Ym onCa , terYS , orvaS kYCkaS tunYkta . tidat - kurYk
126:89  marij jyla .
126:90    +aleksandr +aleksandroviC rokolma korzinkaZYm motkoC
126:91  pisYn pideS . ik korzinkaZe 500 teNgeS SuES .
126:92    SYZYm tudo eNYm sOrvalen ok koSt , imn<YZe dene rokolmam
126:93  Ske pidme kopzinkaSkYZe opten konda .
126:94    SoSYm surt eda mlandYm kuralaS nunYm kiCka . kO ilaS Sona
126:95  gYn , jOnYm muES .
126:96    +a . +a . +sergeev ESe molo tyrlO arverYmat pideS .
126:97    tUgaj paSam korno goC ilYSe poSkudYZo , pensioner +p . +i .
126:98  +sil<duSkinat YSta , ESe tudo oxotYS meraNYm poktYlaS koSteS .
126:99  pyrtysYm aralen kodYmo verC tudo ymYrZO muCko tYrSa , CYla izi
126:100  ENerlam , puSeNgYm peregaS yZeS . vekat +Ul tyrYStO ilYSe
126:101  ajdeme-vlakYm Cever kurYk serZok mastarYm YSten . tYgaj eN-vlak
126:102  +akparsYn mlandYZYm Caplandarat .
126:103                             +i . +lobanov .
126:104                 	- 9 -
126:105    eS konkurs
126:106    molo Skol semYnak +morko rajonYso +ENersola kYdalaS
126:107  Skolat oNaj ilYS dene ila . tyrlO kas , taNasYmaS , konkurs ,
126:108  viktorina da molo meropriAtiAt ErtaraltYt .
126:109    kodSo keCYlaSte lijSe meropriAtij posnak Cot kelSen . a
126:110  joCa-vlak gYn posnak kuanYSe ulYt Yle . molan manaS gYn , tY
126:111  gana eS-vlakYn konkursYSt lijYn . tuSto Ske vijYStYm ,
126:112  mastarlYkYStYm nYl eS tergen . nuno CYlanat ENersolaStak ilat .
126:113    En ondak kaZne eSlan lu minut pualtYn . tY ZapYSte nuno
126:114  Ske eSYSt nergen kalaskalYSaS ulYt Yle . vara taNasYmaS
126:115  umbakYZe Sujnen .
126:116    ik mut gYC tyrlO SomakYm YStaS , telegrammYm rodo-tukYmlan
126:117  koltaS mYskara jodYS-vlaklan vaSmutYm teve tYgajrak lijYnYt
126:118  paSa-vlak .
126:119    murYmaSte , kuSten moStYmaSte mastarlYkYm onCYktaS kylYn .
126:120    eS-vlak konkursYSto aCa ,  ava da ikSYve-vlakat
126:121  uCastvovatlenYt .
126:122    seNYSYS ENersola kYdalaS SkolYSto tunYktYSo +lidiA
126:123  +ivanovna +semenovan eS komandYZe lektYn .
126:124                                     v . smirnov .
126:125                 	- 10 -
126:126    SOrtn<O omarta
126:127    marij CodYralaSte , olYklaSte da pasulaSte pyrtys poAnlYk
126:128  motkoC Suko . tidYZak mykSvlak polSYmo dene tyrlO produkcijYm
126:129  nalaS jOnYm YSta . tamle puSan myjYm tamlen onCYdYmo da
126:130  moktYdUmo eNZat uke , oCYni . respublikYse onCYl mykSonCYSo-vlak
126:131  ik eS deC 25 - 30 kilogramm myjYm nalYt . pYtartYS ijlaSte
126:132  tudYm medicinYStat motkoC pajdalYn kuCYltYt .
126:133    respublikYse otarlaSte peledYS SYrkam mykS eS deC 4 , 5 kg
126:134  dene pogat . uCenYj-vlak Sotlen luktYnYt : mykSYn pogYmo CYla
126:135  produktYm pajdalYn kuCYltaS gYn , tudlan " SOrtn<O " omartam
126:136  SYndaS lieS . Suko specialistSe otarYm mONgYsO EmlYmverlan
126:137  Sotla .
126:138    mykS onCYmo jodYS iktaZ-kOm turgYZlandara gYn , ale mykS
126:139  otarYm poCneZe gYn , +mykS sovxoz kok tYlzaS kursYm Ertara .
126:140  kurs 1994 ij 26 fevral<YSte tyNaleS da kaZne ruSarnAn tYgaj
126:141  adres dene Erta : +joSkar-ola , +krYlov urem , 25 . tuSko
126:142  +lomonosov urem ostanovko marte 1 nomeran avtobus dene mien
126:143  SuaS lieS .
126:144                  	- 11 -
126:145    konkursYm uvertarena
126:146    En tale kusarYSe
126:147    me gazetYStYna CyCkYdYnak tyrlO konkursYm Ertarena .
126:148  " palYza , mogaj tiraZ ? " , " kum bukvan Somak " , " kugarnA " ,
126:149  " mYskara konkurs " da molat Suko ludSYm Ske jYrYSt CumYrYSt .
126:150    " En tale kusarYSe " konkursYm ErtaraS tYgajrak amal lekte .
126:151  ik keCYn redakcijYSkYna marij filologijYSte kumdan palYme
126:152  professor purYS . mut gYC mut lekte da tudo tYgajojYm YStYS :
126:153  +kugarnA gazet redakcijYSte CYlan gaAk universitetYm tunem
126:154  pYtarYSe-vlak YSteda . ala polSeda Yle mYlanem ik predloZenijYm
126:155  CYn marij jYlmYS kusaraS ? onCYCSO , tudo vojStYleS manYn ,
126:156  aptYranenat koltYSna , no oNajYn CuCo da sade predloZenijYm
126:157  vozen puaS jodna . kuZu Zap Sonkalen koStna , tYgeat , tugeat
126:158  pytYrkalYSna , no nimo Sot YS lek . sandenak kutYren
126:159  kelSYSna : " ludSYna-vlak deC polYSYm jodaS . ala nuno CYn marij
126:160  jYlmYS kusaren kertYt ? " a predloZenijZe tYgaj : SanCe tOrtYkYm
126:161  SotYS nalde , marij jykvundYm jykeStarYme jyklonCYS .
126:162    pagalYme ludSYna-vlak , kO tY predloZenijYm CYn marij
126:163  jYlmYS kusara da kaZne SomakSYn znaCenijZYm umYltara , tudlan
126:164  me prizYm kuCYktena . poZalujsta , polSYza mYlanna tY problemYm
126:165  reSatlaS , uke gYn , redakcijYStYna vaSke CYlanat Calem pYtena .
126:166    konkurs 1 aprel< marte Sujna . seNYSYlan prizYm tY keCYn
126:167  mYckaraCe-vlakYn konkursYStYSt kuCYktena .
126:168                  	- 12 -
126:169    kyCYkYn ...
126:170    kodSo arnAn +sovetsko-vengerskij kelSYmaS obHestvYn
126:171  +marij otdelenijZYn konferencijZe Erten . Ynde tudo +marij +El
126:172  vengrij obHestve manaltaS tyNaleS . mer organizasijYm vujlataS
126:173  uES +marij kugYZanYS universitetYn professorZo +k . +n .
126:174  +sanukovlanak ySanYme .
126:175                  	- 13 -
126:176    kugYZanYS pogYnYn kokYmSo sessijYStYZe deputat-vlak
126:177  +kazimov , +svistunov , +maksimov da +koZevnikov deputatlan
126:178  puYmo l<got dene pajdalanaS - sarYn invalidSe-vlakYn
126:179  bol<nicYStYSt EmlaltaS - toreS lijYnYt . ala molYStlanat tY
126:180  SotYSto kylYnak SonaltYman Yle , vet CYlanak sarYn invalidSe
126:181  ogYtYl .
126:182             	- 14 -
126:183    ErtYSe izarnAn respublikYse +kelSYmaS pOrtYStO +kugeze
126:184  mlande mer politik tolkYn kumYlan-vlak dene vaSlijmaSYm
126:185  Ertaren .
126:186              	- 15 -
126:187    17 fevral<YSte +marij uSem pravlenijYn pogYnYmaSYZe
126:188  lijYn . tuSto tolkYnYn kumSo pogYnZYm 16 - 17 aprel<YSte
126:189  +m . +Sketan lymeS teatrYSte ErtaraS palemdYme . pogYnYS tyrlO
126:190  kundemla gYC 200 delegat CumYrgYSaS .
126:191               	- 16 -
126:192    arnAn vyrSerZe
126:193    +munkaCi - vengr syretCe
126:194    +mixaj +munkaCi ... tide lym kaZne vengrlan Serge da liSYl .
126:195  tudYm tenij posnak CyCkYdYn uSeStarat . molan manaS gYn , tale
126:196  xudoZnik-realistYn SoCmYZlan tY keCYlaSte - 20 fevral<YSte -
126:197  150 ij temYn .
126:198    +mixaj syretlaS izinek jOraten . kuSkYn SumekSe , +vena den
126:199  mUnxen olalase xudoZestvo akademijlaSte tunemYn , a varaZe ,
126:200  1868 - 1869 ijlaSte , +dUssel<dorf nemYC olaSte mastarlYkYm
126:201  umbakYZe nOlten . +m . +munkaCi keC-kunamat paSaCe kalYk deke
126:202  melYn Sogen , Ske syretlaStYZe tYglaj eN-vlakYn jOslanen ,
126:203  nuZnalYkYm da tyrlO semYn SYgYremdYlmYm CYten ilYmYStYm
126:204  mastarYn onCYkten . laC tYgaj ulYt " puStan palemdYme eNYn
126:205  kamerZe " , " jydYm  pernYl  koStSo-vlak " ,  " zabastovka "
126:206  syretSe-vlak .
126:207    +mixaj +munkaCi 1990 ijYSte kolen .
126:208    tudYn tvorCestvYZe vengr Zivopis<YSte realizm jogYnYm
126:209  viANdaS kugun polSen . +vengrij kugu talantan ErgYZYm pagalen
126:210  Sarna .
126:211             	- 17 -
126:212    +kalevala keCe
126:213    tYgaj keCe +joSkar-olaSte kodSo kuSkYZmYn Erten .
126:214    +kalevala keCe +kalevala jomak ElYn gerojZo-vlakYn
126:215  podvigYSt da priklUCenijYSt nergen karel-finn kalYk EposYn
126:216  lekmYZlan pOleklaltYn palemdalteS . " kalevala " EposYm kalYk
126:217  murovlak gYC finn fol<klorist , +peterburgYso nauka akademijYn
126:218  poCetnYj ClenZe +E . +lenrot CumYren .
126:219    respublikYse +kelSYmaS pOrtYStO ErtYSe +kalevala kasYm
126:220  " marij El - suomi " uSem Ertaren . tYSte karel-finn Epos nergen
126:221  kalaskalYmaS , finn-ugor kalYk-vlakYn podvigYSt dene paldarYmaS
126:222  da molat lijYnYt . a kul<tur da iskusstvo kolledZYn
126:223  studentSe-vlak " ydYr sij " syretYm modYn onCYktenYt .
126:224            	- 18 -
126:225    teatr ilYS
126:226    +joSkar-ola vaSlijYn-uZaten
126:227    18 gYC 24 fevral< marte +joSkar-olaSte ruS lUbitel<skij
126:228  teatr-vlakYn ikYmSe vserossijskij festival<YSt Erten .
126:229    tY festival<YS +rossijYn tyrlO  kundemZe  gYC
126:230  kollektiv-vlak tolYnYt Yle . lijYnYt +udmurtij , +CuvaSij ,
126:231  +tatarstan , +baSkortostan , +krYm da +marij +El gYC . Ske Sotan
126:232  pajremYm +joSkar-olase " v starom dome " lyman teatr-studij
126:233  poCYn . tudo kalYklan +m . +bulgakovYn p<esYZ poCeS AmdYlYme
126:234  " poloumnYj +Zurden " spektakl<Ym onCYkten . una-vlakat parYmeS
126:235  kodYn ogYtYl : latik teatr gYC kaZnYZe Ske kollektivSe nergen
126:236  kalaskalen da onCaS tolSo-SamYClan tyrlO spektakl<Ym temlen .
126:237   lUbitel<skij teatr-vlakYn ikYmSe festival<YStYm +rossijYse
126:238  kalYk tvorCestvo pOrt , +marij +El respublikYn tyvYra
126:239  ministerstvYZe da +respublikYse kalYl tvorCestvo ryder
126:240  ErtarenYt . nuno tYgaj teatr-vlak koklaSte kYlYm YStYme ,
126:241  vaS-vaS paSa opYt dene paldarYme , +rossijYse teatr ilYS dene
126:242  palYme lijme SotYSto saj jOnYm YStenYt . tYgak kollektiv-SamYC
126:243  respublikYse rajonlaSkat lektYn koStYnYt , tuso kalYk dene
126:244  vaSlijYnYt .
126:245                                    v . mixajlov
126:246    snimkYSte : +CuvaSijYse +alatYr< ola gYC tolSo kalYk
126:247  teatrYn " medovYj mesAc +zoluSki " spektakl<Ze gYC uZaS .
126:248                                +a . +HerbakovYn fotoZo .
126:249             	- 19 -
126:250    ikYmSe melna oso mogajrak lieS ?
126:251    teatr ilYSYSte paSa turgYm SoleS . kuzerak ila vara +marij
126:252  samYrYk teatr ? mutat uke , onCYCso semYnak paSam YSta , kalYklan
126:253  spektakl< poCeS spektakl<Ym pOlekla . tY sezonYSto memnan
126:254  teatrYSte kok prem<era lie : +gennadij +gordeevYn " OrtOmO on "
126:255  tragedijZe da +a . +p . +CexovYn " dAdA +vanA " p<esYZe scenYS
126:256  lektYC . Sukerte ogYl kyCYk Zaplan +volZskij rajonYS gastrol<
126:257  dene mien koStna . nu a onCYlno adak prem<era !
126:258    SoCmYn , 28 fevral<YSte , jomakYm jOratYSe-vlak +petr
126:259  EsenejYn " AnlYk sud " p<esYZ poCeS SYndYme spektakl<Ym onCen
126:260  kertYt . molo spektakl< semYnak tidat muzYkal<nYj lieS .
126:261  spektakl<lan muzYkYm kompozitor +sergej +makov vozen .
126:262    +petr +EsenejYn jomakYStYZe ilYSYSte CYn lijSe da jomak
126:263  syret-vlak vaS uSnat . dejstvij ola deC torase CodYraSte Erta .
126:264  sandenak , oCYni , koZlaSte ilYSe-vlakYn kojYS-SoktYSYSt ajdemYn
126:265  gajrakak .
126:266    postanovkYlan syretYm ( kostUmYm , dekoracijYm ) izak-SolAk
126:267  +tanYginmYt YStenYt . +sergejYn tide kokYmSo paSaZe , tudo
126:268  ymaSte " Erge " spektakYl<Ym sOrastaren Yle , a +UrijZe memnan
126:269  teatrYSte debUtant .
126:270    spektakl<Ym teatrYn xudoZestvennYj vujlatYSYZe +oleg
126:271  +irkabaev SYnden . tudo tY gana tyNalSe akter-vlakYm scenYS
126:272  lukteS . +El<vira +evseevan , +anisiA +dolguSevan , +Eduard
126:273  +CirkovYn , +vadim +ivanovYn , +Eduard +aleksandrovYn , +Erik
126:274  +ivanovYn , +ol<ga +ivanovan lymYSt ale nimomat ogYt ojlo gYnat ,
126:275  reZiss]rYn polSYmYZ dene nuno sodYki paSaStYm " kykten "
126:276  SuktenYt , Sonem . tolza , onCYza nunYn ikYmSe paSaStYm .
126:277                                     +n . +kul<baeva ,
126:278                     teatrYn literatur uZaSYZYm vujlatYSe .
126:279              	- 20 -
126:280    " saturn " ? tide saj
126:281    ErtYSe SumatkeCYn , 19 fevral<YSte , +u +tor>AlYSte EstradYm
126:282  jOratYSe-vlakYn konkursYSt Erten .
126:283    vik kalasaS kyleS : +tor>Al kundemYSte kandaS Estrade
126:284  kollektiv ulo . mastarlYk dene +u +tor>Al kul<tur pOrtYn " Exo "
126:285  gruppYZo , tudYn solistSe-vlak +E . +sokolova den +v . +Cernov
126:286  posnak ojYrtemaltYnYt . laC tide kollektivYmak ErtYSe konkursYSto
126:287  ZUri ikYmSe priz dene - kok kassetan " saturn " magnitofon dene
126:288  palemden .
126:289    " Er-kas " gruppo rajonYn En tora lukYStYZo , Sura velne ,
126:290  verlanen gYnat , tYStat EstradYlan kumYlan-vlak ulYt . a tudYn
126:291  murYZo +s . +Civanov marij avtor-vlakYn murYSt dene zal tiC
126:292  pogYnYSo kalYkYm sYmYstaren moSten . +s . +Civanov sYlne jykSO da
126:293  mastarlYkSe dene ojYrtemaltYn da solist-vlak koklaSte ikYmSe
126:294  verYm nalYn
126:295    konkursYn paSa radamZe poCeS kaZne gruppo Ske vozYmo
126:296  murYZYm joNgaltarYSaS Yle . +kugu nurmo gYC ' selAne ' kollektiv
126:297  kum tYgaj murYm kalYk onCYko luktYn . kumYtSYmat onCYSo-vlak
126:298  motkoC SokSYn vaSlijYnYt . a vozenZe nine muro-vlakYm +anatolij
126:299  +blinov , tudat posna priz dene palemdaltYn .
126:300    vaSke +u +tor>AlYSte adakat pajrem : yArnA tYlzYSte
126:301  rajcentrYSte poSkudo rajonlase Estrade kollektiv-vlakYn
126:302  zonal<nYj konkursYSt lieS .
126:303            	- 21 -
126:304    tyvYra uver
126:305    +orSanke rajonYso kul<tur pOrtYStO ' sputnik ' samYrYk
126:306  teatrYn prem<erYZe lijYn . teatrYn akterZo-vlak SkenYStYn
126:307  kokYmSo sezonYStYm +s . +mixalkovYn ' +trusoxvostik ' p<esYZ
126:308  poCeS SYndYme spektakl< dene poCYnYt . spektakl<Ym reZisser
126:309  +p . +pavlov SYnden .
126:310                 	- 22 -
126:311    ' kakSan ser ymbalne ' iskusstvo festival< 27 fevral< marte
126:312  Sujna . tY keCYn +seNYmaSlan xxx ij temme lymeS tyvYra
126:313  polatYSte kumdan palYme ' lUbE ' gruppo koncertYm pua .
126:314                  	- 23 -
126:315    23 , 24 , 25 martYSte +joSkar-olaSte +moskoso cirk
126:316  predstavlenijYm onCYkta . kalYk onCYko tudo tunYktYmo lu
126:317  maskam , vesela kloun-vlakYm , akrobat , Zongler-SamYCYm luktaS
126:318  Sona .
126:319             	- 24 -
126:320    a martYn tyNaltYS keCYlaStYZe , CYnrak kalasaS gYn , 4
126:321  martYSte +seNYmaSlan xxx ij temme lymeS tyvYra polatYSte ' mYrY
126:322  -93 ' da ' golosa +rossii ' festival<-vlakYn laureatYStYn
126:323  koncertYSt lieS .
126:324                	- 25 -
126:325    gazetnan 7 nomerYStYZe ( 1994 ij 18 fevral< ) +rossijYn
126:326  zasluZennYj xudoZnikSe +z . +lavrent<evYn personal<nYj vYstavkYZ
126:327  nergen uverYSte joNYlYS kaen . vYstavke izobrazitel<nYj
126:328  iskusstvo muzejYSte ogYl ,  a +t . +evseev lymeS +marij
126:329  nacional<nYj toSterYSte kok tYlze SujnaS tyNaleS .
126:330            	- 26 -
126:331    SinCYmaS tynASte
126:332    +kuZener
126:333    kodSo arnASte +SydYmarij , +toktajbelAk , kuZener kYdalaS
126:334  Skollase tunemSe-vlak fizika , ximij , ruS , marij
126:335  jYlme-vlak da geografij dene testYm ErtenYt .
126:336    +volZsk
126:337    kuSkYZmYn , 25 fevral<YSte , rajonYso ruS jYlmYm da
126:338  literaturYm tunYktYso den bibliotekar<-vlak +sotnur kYdalaS
126:339  SkolYS pogYnenYt Yle . tuSto nunYlan pOleklaltSe literatur kas
126:340  lijYn .
126:341    +provoj kundem
126:342    +zvenigovo olase 4-Se nomeran tyNaltYS SkolYSto joCa-vlak
126:343  tunemmYStlan pel akYm tylat . kodSo keCYlaSte nuno aCa-avaSt
126:344  onCYlno 1993 - 1994 tunemme ijYn 1-Se pelijZYlan tvorCeskij
126:345  ikteSlYmaSYm YStenYt .
126:346               	- 27 -
126:347    17 fevral<YSte rajcentrYSte obHeobrazovatel<nYj Skol ,
126:348  Asle den sadik vujlatYSe-vlakYn sovetYSt lijYn . tuSto
126:349  obrazovanij otdelYn 1993 ijYse paSaZYm kaNaSen lektYnYt da u
126:350  tunemme ijlan  AmdYlaltme  meropriAtijYm  palemdenYt .
126:351  metodiCeskij sluZbYn  paSaZYm  saemdaS ,  rajonYso
126:352  tunYktYso-vlakYn onCYl opYtYStYm ikteSlaS , tunYktYmo
126:353  paSam CYn tergaS temlYme .
126:354                 	- 28 -
126:355    avgustYSto rajonlan 70 ij temeS . tide pajrem vaSeS
126:356  Skol-vlak koklaSte smotr-konkursYm uvertarYme . 1 - 4 klasslaSte
126:357  tunemSe-vlak ' SoCmo kundemYm jOratem ' , 5 - 9 ' SoCmo-kuSmo
126:358  mlandem , CYla  vijYm , Symem tYlanet pOleklem ' da ' SurnYm
126:359  kuStYSo usta poSkudem dene kugeSnem ' , 10 - 11 - ' saj ozalan
126:360  pyrtys Ske poAnlYkSYm CamanYde pua ' teme-vlaklan soCinenijYm
126:361  vozaS tyNalYt . ikteSlYmaS majYSte lieS .
126:362                 	- 29 -
126:363     +sovetskij
126:364     +kodam kYdalaS SkolYn vYpusknikSe den tunYktYSo-vlakYn
126:365  vaSlijmaSYSt veselan Erten . tenij posnak SukYn pogYnenYt .
126:366  tunYktYSo +lUdmila +ivanovna +lebedevan vujlatYmYZ poCeS ydYr
126:367  den rveze-vlak oNaj meropriAtijYm AmdYlenYt .
126:368               	- 30 -
126:369     kriminal uver
126:370     respublikna muCko YStaltSe prestuplenijla gYC pelYZe nare
126:371  +joSkar-olalan logaleS . tidYZe nigOmat OrYktarYSaS ogYl . vet
126:372  olaSte kunam Sonet , tunam kaZne larekYSto vujYm aNYrtarYSe keC
126:373  -mogaj koCYvydYm nalYn kertat . oksat gYna SukYrak lijZe ,
126:374  kevYtCe ulo kumYlYn ' pYtartYS ' aArZYm luktYn pua , jodYn moStet
126:375  gYn . a araka den osal paSa Ere pYrlA ulYt .
126:376    ' +amerikYm pokten SuaS da Erten kodaS ' . tide lozungYm
126:377  SukYnZo Sarnat , oCYni . CYnak , me taCe nunYm pokten SuYnna ,
126:378  Erla Erten kaena . no Ekonomik SotYSto ogYl , a prestuplenij Cot
126:379  dene .
126:380    +joSkar-ola . 18 fevral<YSte 1971 ijYSte SoCSo , paSadYme
126:381  +H . +a . tolaltYn kertam manYn Sonenat ogYl dYr , no joNYlYS
126:382  lijYn .  iktaZ 23 Sagatlan +petrov uremYse kudYmSo nomeran pOrtYn
126:383  pod>ezdYStYZe tudYm kum ' blatnoj ' rveze pytYral kuCen da
126:384  kurtkYZYm , sviterZYm , dZinsSYm pogen nalYn .
126:385    palen nalYnYt : eN pogYm ' grad ' ao-Sto snabZeneclan YStYSe
126:386  +s . +a . , paSadYme da tunemde koStSo-vlak +Z . +a . den +k . +d .
126:387  tolenYt . nunYlan ulYZat 17 - 18 ij vele . samYrYk
126:388  prestupnik-SamYCYm kuCYmo , vaStareSYSt ugolovnYj delam
126:389  tarvatYme .
126:390   19 fevral<YSte 11 Sagatat kumlo minutlan 8 N
126:391  trollejbusYSto , ' rYnok ' den ' +petrov urem ' ostanovko koklaSte ,
126:392  palYdYme prestupnik +marij ElYse kySYl sudYn sud<AZe +t . +s . -Yn
126:393  sumkaZ gYC 700 tyZem teNgem da 200 dojCmarkYm SolYStYn . tudYm
126:394  kYCalYt , SYmlYmaS ErtaralteS .
126:395   tide keCYnak , iktaZ 24 Sagatlan , +volkov uremYse 62
126:396  nomeranpOrtYn ik paCerYStYZe kok jySO paSam YStYde koStSo
126:397  joltaS - +s . +r . ( 1969 ijYSte SoCYn ) den 1968 ijYSte SoCSo
126:398  +v . +s .  ' pOr>eN ' ulmYStYm tergenYt . nuno latSYm iAS ,
126:399  paSadYme +s . +n . -am vieSlenYt .
126:400   prestupnik-vlak koktYnat petYrmaSte ulYt . mutYm sud
126:401  onCYlno kuCaS tyNalYt .
126:402   memnan ElYSte voennYj-vlaklan , ojlYmanat ogYl , oksam Suko
126:403  tylat . a vot nunYSt SijvundYStYm CYlanZak kyleS semYn kuCYlt
126:404  ogYt moSto . 20 fevral<YSte 74434 nomeran Cast<YSte sluZitlYSe
126:405  23 iAS +S . +a . Ske mONgYStYZO ( ESkinin uremYse 5 nomeran pOrtYn
126:406  ik paCerYStYZe ) sluZbYm pYrlA ErtYSe +S . +v . dene koCYvyd dene
126:407  ConYStYm luStaren SinCenYt , ala kugu paSadarYStYm ' muSkYnYt ' ,
126:408  ala sarze problemYStYm reSatlenYt , ala iktaZ-mogaj somYlYm
126:409  tOrlenYt . no mut gYC mut lektYn , vara ' tuma ' tarvanen . paCer
126:410  oza Ske territorijZYm vijYn aralen , kidYSkYZe kyzYm nalYn da
126:411  unam oNZo gYC Suralten . tudYm EmlYmverYS koltYmo .
126:412   fevral< tyNaltYSte +medvedevYSte izi azan kolYSo kapSYm
126:413  mumo nergen vozenna Yle . tYgaj azap +joSkar-olaSkat kusnen . 16
126:414  fevral<YSte , iktaZ nYl Sagat kastene , +annikov uremYse ikYmSe
126:415  nomeran pOrt voktene verlanYSe Syk optYmo kontejnerYSte
126:416  Sukerte ogYl SoCSo azan kolYSo kapSYm muYnYt . joCan kuze
126:417  kolYmYZo da tudYn avaZe raSemdaltYt .
126:418   +mvd-n svodkYZ poCeS .
126:419            	- 31 -
126:420    kugarnA kastene
126:421    tYlat
126:422    +anuk , +osmanova - o , ' SydYr ' !
126:423    o ... imn<Ymat tYj kYCkenat ?
126:424    Ex , kelSaleS tYlatSe SinCYn ,
126:425    ter jykYm kolYn , SySkaltaS .
126:426    muret tYj keC ruSla-marla -
126:427    no kalYk sadakm umYla .
126:428    ' toSkaltYSnat ' tYlat sadlan
126:429    En sullo verZYm pOlekla .
126:430    jodeS tek tYjYm ' SoCmo ver '
126:431    tolaS Ske toSto olmYS .
126:432    ' no tYj it Sono , tYj it Or ' -
126:433    +denisova +tat<Ana ojlYS .
126:434    toraSte kodYn ' SumatkeCe ' ,
126:435    ok Su jorten +a . +kuklin poCeSet .
126:436    tovat , ySane , +UmYn keCe
126:437    Erelan tolYn tYj deket .
126:438    +osmanova anukYm sakle
126:439    o , +Umo . sakle memnamat .
126:440    tY mYskaralan it titakle ,
126:441    koklan perna seraS tYgat .
126:442    ' Sym sem pOleklan ' ENerten ,
126:443    toSkaltYSCe +Urik vozen .
126:444             	- 32 -
126:445    mer-politik ilYS
126:446    +tec lieS , a +grEs ?
126:447    EnergetiCeskij kuatlan poAn poSkudYZo-vlak koklaSte
126:448  +marij +El +respublik jorlo ydYrla CuCeS . +joSkar-olase izi
126:449  kuatan ikYmSe +tEc respublikYn stolicYZlan SokSYm puEn Soga , a
126:450  tYSte YSten lukmo ElektriCestve stancijYn Ske kyleSYZlan gYna
126:451  sita . sandene +marij +El SkalanZe kylSO CYla gaAk
126:452  ElektroEnergijYm OrdYZ gYC oksala nalYn Soga . taCe tyN
126:453  postavHiklan +tatarstan den +saratov oblast< ( tuSto +balakovo
126:454  +aEs ulo ) SotlaltYt . a En liSYl poSkudo - +CuvaSij dene ik
126:455  ojYS SuYn ogYt kert . pale , +Ceboksar +gEs-Ym YStYmYlan kOra
126:456  +marij +ElYn peS Suko mlandYZe vyd jYmak kaen . no CuvaSijYse
126:457  vlast<-vlak YStYme ENgekYm keC iziS pOrtYltaSat ogYt kelSe ,
126:458  poSkudYStlan ElektroEnergijYm SuldYrak ak dene YneStak pu .
126:459    perestrojka deC onCYC +marij +Ellan ElektroEnergij
126:460  SotYSto peSYZak turgYZlanaS logalYn ogYl . +mosko tunam CYla
126:461  regionlan mo kyleSYm Seleden puEn , tidYn SotYStak -
126:462  ElektriCestvYmat , a tudYZo peS Suldo lijYn . tY syretYm
126:463  vaStaltaS - verYStak ElektriCestvYm YSten luktaS tyNalaS -
126:464  jOnYm kYCalYn ogYtYl . 1976 ijYSte +joSkar-olaSte kokYmSo
126:465  +tEc-Ym CoNaS tyNalme , no varaZe tuSto paSa CYgYnen SogalYn .
126:466  memnan kojYSna tugaj vet : ESe saNgaS
126:467  tolYn pernen ogYl gYn , me Ere
126:468  laskan ilena . tYStat tYgak lijYn : Ekonomik SoldYrgYmYlan kOra
126:469  CYlaZat peS Cot SergeStYn , +marij +El kugu tutkarYS logalYn .
126:470  Ynde OrdYZ gYC nalYn SogYmo ElektroEnergijlan motkoC kugu
126:471  oksam tylaS perna . a oksa uke , vet EkonomikYSte tyN verYm
126:472  nalYn SogYSo ' oboronka ' pYkSe Syla . taCe +marij +ElYn
126:473  EkonomikYZe jOrSYn lunCYrgen : peS kugu Suko predpriAtij Ara
126:474  Soga ale arnASte kok-kum keCe gYna paSam YSta . tidYn amalZe
126:475  AtYr , a iktYZe - ElektroEnergij dene kYldaltSe kugu roskot .
126:476    respublik kok kornYvoZYSto Soga : ale , ' puredYlSe ' akYm
126:477  onCYde , ElektroEnergijYm poSkudo deC tugak nalaS , ale Ske
126:478  denak EnergetikYm nOltal koltaS . no Ertak poSkudYn SinCaS
126:479  onCen ilYme dene EkonjmikYm jol ymbak SogaltaS ogeS lij .
126:480  sandene respublik kokYmSo kornYm ojYren nalYn . sadlan tYge
126:481  Sonen pYStYme : kokYmSo +tEC-YSte paSam viANden koltaS da 2000
126:482  mVt kuatan +marij +gres-Ym CoNaS . +gres lijYn SuES gYn , tunam
126:483  respudlikYn Ske jodmYZYm tiCmaSYn SuktYmo deC posna tYStte
126:484  YSten lukmo ElektroEnergijYn pelYZYm OrdYZkO koltaS jOn SoCeS .
126:485  no kYzYt ilYSYZe tugaj , kuZu Zap onCYkYlan prognozYm YStaS ok
126:486  lij . mo-gYnat , +grEs-Ym CoNaS , Sagal gYnat , latviC ij Zap
126:487  kyleS . a kYzYt ESe proektlan texniko-EkonomiCeskij negYzYm
126:488  gYna AmdYlat . kuSan tudo , u stancij , veraNSaS - alAt raSemdYme
126:489  ogYl . a vot kokYmSo +tEC-YSte paSa udan ogYl kaA , keC tidYZe
126:490  kuandara .
126:491    ob>ektYSte taCe ryZ tYrSat . tYge kalasaS lieS : pYtartYS
126:492  kok ijYSte tunar paSam SuktYmo , mYnAre YStenYt tYleC onCYCso
126:493  CYla ijYSte . kYzYt ikYmSe EnergoblokYm montirovatlat , tudYm
126:494  tenij majYSte paSaS koltaS palemdYme . tide blok respubliklan
126:495  kylSO CumYr ElektroEnergijYn ik vizYmSe uZaSYZYm puYSaS . iktaZ
126:496  1995 ijYSte kokYmSo blok paSaS SogaleS , ESe kok ij gYC -
126:497  kumSYZo . tYge stancijYn ikYmSe CeretSe tyrYs Amde lieS ( tudYn
126:498  CumYr kuatSe 350 mVt-YS SuES ) . kokYmSo CeretSYm ( CumYrZo 250
126:499  mVt kuatan kok blokYm ) 2000 ijlan YSten luktaS palemdalteS .
126:500  tYge kolo ikYmSe kurYm tyNaltYSlan respublik 70 procent
126:501  ElektroEnergijYm verYStak YSten luktaS tyNalSaS ( adak
126:502  uSeStarem , taCe onCYkYlan raS prognozYm YStaS peS nele ) .
126:503    u kurYm tyNaltYSte +marij +grEs-Ym CoNYmo paSa ale
126:504  tyNalYn gYna lieS , sandene jidYS lekteS : sitYdYme kilovatSYm
126:505  kuSeC nalaS ? Energetik-vlak ojlat : respublikYse ves kugu
126:506  olaSte - +volZskYSto 320 mVt kuatan ESe ik +tEc-Ym CoNaS gYn ,
126:507  CYla tutkar SeNgelan kodeS . tudYn proektSe teve mo dene oNaj :
126:508  tuSan parogazovYj ustanovkYm ( +pgu ) SYndaS palemdYme . +pgu-m
126:509  tYmarte +rossijYSte kuCYltmo ogYl , a kasvel EllaSte tudo
126:510  SkenZYm En saj mogYrYm onCYkten . u jOnYn ik Caple ojYrtemZe -
126:511  EkologiCeskij AndarlYk . tYgaj ustanovka-vlakYm sajYn AmdYlen
126:512  Suktat gYn , nunYm +joSkar-ola +tEc-Yn kokYmSo CereteSYZat
126:513  SYndaS lieS .
126:514    ' SonkalaS kuStYlgo , a palemdYmYm ilYSYS purtaS nele ' .
126:515  tYge kalasen kerteS ludSo eN . CYnak Sol . taCYse tyrYsnek
126:516  SoldYrgYSo ilYS keCYn u nelYlYkYm SoCYkta . onCYko mo lijSaSYm
126:517  palaS peS nele . teve ymaSte dekabr<YSte kokYmSo +tEc-lan 3 , 5
126:518  milliard teNgem koltaS palemdYme Yle , a ojYrenYt 700 millionYm
126:519  gYna . tidYZe , maneS stancij direktor , Sem kinde den vydlan
126:520  gYna sita . mo-gYnat , paSa ok Sogal , umbakYZe kaA . vuCYdYmo
126:521  tutkar tolYn ogeS lek gYn , SuSaS ijlaSte +marij +El
126:522  ElektroEnergij SotYSto keC iziS gYnat kuStYlgYnrak Sylalta .
126:523                                      +a . +tumanov .
126:524                          ' +abv ' ( +associaciA   ' bol<SaA
126:525                           +volga ' ) regional<nYj gazet gYC .
126:526              	- 33 -
126:527    ilen Suna , koeS ,
126:528    ale kuze gospodin +Zirinovskij +gosudarstvennYj +dumYm
126:529  CYtYrYkten
126:530    ruS liberal , +ldpr-n aCaZe da UristYn ErgYZe gospodin
126:531  +Zirinovskij ' Con-uS voSt lekSe poro SomakSYm '
126:532  nigunam Camanen ogYl . tidYm me +rossijYn taCYse
126:533  parlamentYSkYZe sajlYmaS tyNalme deC
126:534  onCYCak uZna , kolna . taklan ogYl , oCYni , +s . +Saxraj
126:535  ' taCYse parlamentYm xozrasCet manmYSket  vonCYktaren ,
126:536  +ZirinovskijYn lektYn ojlYmYZYm kolYstaS biletYm uZalen ,
126:537  poASat lieS ' manYn . ogYda ySane ? tugeZe ludYn onCYza .
126:538    gosdumYn tribunYSkYZo +ZirinovskijYn lektYn ojlYmYZ gYC :
126:539             	- 34 -
126:540    +a . +ruckoj : ' mYj bandit omYl , mYj general +ruckoj ulam '
126:541    ondakYse vice-prezident pondaSYm kuSta
126:542    ' +pari-matC ' francuz ZurnalYn fotografSe +vladimir +SonYn
126:543  kidYSkYZe ' lefortovo ' tUr<maSte SinCYSe , +rossijYn ondakYse
126:544  vice-prezidentSe deC nalme interv<U den tudYn fotosyretSe
126:545  vereStYnYt . francuz fotograf CYla tidYm +aleksandr +ruckojYn
126:546  pelaSYZ goC nalYn . +SonYn fotoapparatSYm tudYZo marijZe dene
126:547  vaSliAS ojYrYmo 10 minut ZapYSte kuCYltYn ulmaS .
126:548    +aleksandr +ruckoj +oS pOrtYS ( belYj dom ) kerYltme godYm
126:549  voennYj-vlak deC polYSYm vuCYmYZ nergen ojlen , no nunYSt tolYn
126:550  ogYtYl . ' A ne znaU poCemu , no A raduUs< za nix . oni obeHali
126:551  nas podderZat< , no v poslednij moment ispugalis< , ' - palemden
126:552  tudo . tunamak mogaj Cast< nergen ojlalteS , pale ogYl , tidYm
126:553  kalasaS +ruckoj toreS lijYn .
126:554    +boris +el<cin nergen ondakYse vice-prezident tYge
126:555  ojla : ' dlA menA Eto fabrika viski , ne ponimaUHij , Cto delaet .
126:556   A preziraU reZim +el<cina . ego odnaZdY toZe osudAt . A general
126:557  +ruckoj , a ne bandit ' . +ruckoj uvertaren : kodSo ijYn , 25
126:558  sentAbr<YSte , +genStab den +mvd koklaSte tudYm pYtarYme
126:559  SotYSto ' radio ' dene mutlanYmaS lijYn . ' posle 25-go A bol<Se
126:560  ne spal v svoem kabinete , ni razu ne ostavalsA na odnom meste
126:561  bolee 30 minut i spal tol<ko na rassvete . 4 oktAbrA posle
126:562  ataki na +belYj dom mY perexvatili prikazY , prizYvaUHie nas
126:563  ubit< - +xasbulatova i menA . no zaderZavSie nas voennYe spasli
126:564  nas ' , - kalasen ' general ' +ruckoj .
126:565   tudo ojlen , pujto +oS pOrtYm nalme ( Sturm ) godYm tyZem
126:566  utla eN kolen , pujto SkeZak tudo 183 kolYSYm uZYn . tunamak
126:567  tidYZe oficial<nYj uver da ' nezavisimaA gazeta ' den
126:568  ' komsomol<skaA pravda ' gazet-vlakYn ZurnalistYStYn SYmlYmYSt
126:569  dene kelSen ok tol .
126:570    kuCYmo deC vara +a . +ruckoj 12 kilogrammlan kuStYlemYn .
126:571  keCeS kok paCke ' mal<boro ' sigaretYm SupSeS . ondakYse
126:572  vice-prezident pondaSYmat kuSta .
126:573            	- 35 -
126:574    +m . +Sajmiev
126:575    ' mYj Ske kalYkem onCYlno mutYm kuCem '
126:576    15 fevral<YSte +moskoSto +rossij +federacij den
126:577  +tatarstan +respublik koklaSte +dogovorYm podpisatlYme .
126:578    - +mintimer +SaripoviC , kuze Soneda , +ozaN den +mosko
126:579  koklaSte SoCSo tide vaSkYl nergen 100 ij gYC SarnaS tyNalYt mo ?
126:580    - tyNalYt , Sonem . tidlan ySanYme SuES . vet 15 fevral<YSte
126:581  respublik-vlak koklase kYlYm viANden koltYSo istoriCeskij
126:582  dokumentYm prinimatlYme . taklan ogYl +boris +nikolaeviC
126:583  +el<cin tYge palemdYS : tYgaj vaSkYl - respublik SamYCYn
126:584  konstitucijYSt den +rossij +federacijYn konstitucijZe koklaSte
126:585  vaSSogYmaS da umYlYdYmaS vaS-vaS lydYktYlde koraNdaS polSYSo
126:586  CYn da kyleSan jOn . Sonalten onCaS gYn , taCe prava da
126:587  sprvedlivost< principlan negYzlaltSe kYl kuCYmo u model<
126:588  YStalteS .
126:589    - oCYni , tYgaj vaSkYleS kidpYStYmaS SukYStYn ConYStlan ok
126:590  kelSe . tYgaj-vlaklan mogaj oj-kaNaSYm puEn kertYda ?
126:591    - kelSem , peNgYdemdYme  dokumentYn  reformatorskij
126:592  xarakterZYm ikanaSte CYlanak umYlen ogYt Sukto . nunYlan mogaj
126:593  oj-kaNaSYm puaS lieS ? kylYnak SonaltaS temlYnem . tidlan
126:594  +rossijYse , +tatarstanYse da +s+n+g-S purYSo molo Ellase
126:595  politik , Ekonomik da social<nYj ilYSYm SYmlen SogYman . tYleC
126:596  posna kaZnYZe Ske kalYkSe onCYlno , istorij onCYlno
126:597  otvetstvennost<Ym SiZSaS . iktYlan ySanem , +rossij +federacijYn
126:598  CYnZYmak demokratiCeskij ElYS savYrnYmaStYZe da +tatarstanYn
126:599  gosudarstvennost<So SoCmaSte da viANmaSte taCe tide En kyleSan
126:600  da CYn korno .
126:601    - +mintimir +SaripoviC , tendan SonYmaSte ,  +federacij
126:602  +kaNaSYS sajlYmaSte kok ikYmSe verYS memnan dene kO lekteS ?
126:603    - ajsta muZedaS ogYna tyNal . tidYm jyklYmaS onCYkta . no
126:604  molo respublikYlaSte , krajlaSte , oblast<laSte vujlatYSe-vlak
126:605  ErtenYt . a takSYm kalYklan ojYraS .
126:606                       ' veCernAA +kazan< ' gazet gYC .
126:607             	- 36 -
126:608    lymgeCe
126:609    +vasilij +roZkinYn SoCmYZlan - 80 ij
126:610    ' ataka stix deC SergYrak '
126:611    1979 ij martYSte Cer mYjYm poEt +vasilij +roZkin dene vaS
126:612  YStYS - me +joSkar-ola bol<nicYse ik palatYSte jYgYre
126:613  kojkYlaSte kijYSna . tunam tudYn ilYS-kornYZ nergen SkenZYn
126:614  kalaskalYmYZ gYC Suko oNajYm palen nal<Ym . vara ikmYnAr Zap
126:615  serYSYm vaS-vaS koltYlna . 1980 ij 28 Anvar<Yse pis<maStYZe
126:616  vozen :
126:617    ' salam lijZe , +gel<sij joltaS ! peS poro kumYlan ,
126:618  SokSo-SokSo serYSetYm nalYn ludYmat , kumYlemat todYlto . vet
126:619  SuCko sar Sukertak mygYren Erten gYnat , kalYk ConYSto , a
126:620  invalid-vlakYn - SymYStO-ConYSto vele ogYl , a kapYn CYla
126:621  jYZYNYStYZe Ereak SiZalteS ...
126:622    mONgYStak pOrdalAm . koklan Cerlanen vozatat , kojkYSto
126:623  kijYltat , to temperatura , to davlenij , to tyrvYC-tyrvYC
126:624  kokYrYmaS . oCYni , +sinAvino kup voktene ( +leningrad
126:625  kundemYSte - +g . +z . ) 42 gradusan jyStO telYm
126:626  kredalmaSte lijmYmat SarnYkta ... '
126:627    +v . +A . +roZkin poEt da tunYktYSo lijYn , no mYjYn SinCa
126:628  onCYlnem En ondakak tudYn saltak obrazSe syretlalteS . sar +Umo
126:629  +vasilij +AkovleviClan kuZu da nele kornYm pyren ulmaS : +u
126:630  +tor>Al vel +nemda SkolYn tunYktYSYZYm armijYS 1940 ij
126:631  Anvar<Yse Catlama jyStO keCYn uZatenYt , a pOrtYlYn tYnYs
126:632  paSaSke laC kandaS ij gYC , 1948 ij tyNaltYSte . aram ogYl poEt
126:633  +boris +danilov ik stat<AStYZe kalaskalen : ' ilYme kurYmYSto
126:634  ajdemYlan mYnAr YStaS , uZaS da CYtaS pernYmYm visaS lieS gYn ,
126:635  mYj marij poEt +vasilij +roZkinYn ilYS-kornYZYm onCal lektaS
126:636  temlem . '
126:637  faSizmYn tyrlO SYltYkYm kYCaltYlme ZapYSte Elna kasvel
126:638  granicYm CotkYdemdYde kertYn ogYl . +v . +roZkin laC tide
126:639  kundemYS logaleS , artillerist lieS , +rodinYlan pUtartYS vyr
126:640  CyCaltYs marte ySanle liAS tovatla . Zap peS nele da lydYkSO
126:641  lijYn , sar paSalan AmdYlaltmaS ulo ynarYm nalYn . tuge gYnat ,
126:642  marij rveze , Ara minutYm muYn , rifmYm ikmYnAr seraltaSak
126:643  tYrsen . tYge armijYSte uimo ikYmSe ij muCko vozYmYZo tyZem
126:644  poEticeskij kornYs pogYna , avtor tidYm posna kniga dene
126:645  savYktaS Sona . no tyNalSe sar CYla planYm lugYC YSta - kniga
126:646  lektYn ok Su .
126:647    22 iUn<Ym +v . +roZkin finn granicYSte vaSlieS , tunamak
126:648  bojYS pura . ikmYnAr kece gYC pervYj voennYj poCelamutSo -
126:649  ' SogalYn kyrtn<O strojYS millionnYj avangard ' - SoCeS :
126:650    keC-mogaj atakYSte
126:651    memnam seNaS ok lij .
126:652    memnan vet kaZne kapYSte -
126:653    ik Sym , ik oj , ik vij !
126:654    sarYn tyNaltYS ZapYStYZE poEt-voin +leningrad voktene
126:655  kredaleS . sandenak ' boevoe znamA ' sbornikYse ( 1945 )
126:656  CYla gaAk poCelamutSo jYmalne ik semYnak palemdYme :
126:657  ' +leningradskij front ' .
126:658    sar tytan marij pisatel<-vlakYm tyrlO vere SalatYl
126:659  pYtaren , no joltaSle kYlYm tyZemle uStYStat kyrlYn kertYn
126:660  ogYl : nuno vaS-vaS vozgalenYt , kOn kuSto da kuze ilYmYZYm
126:661  palen SogenYt . serYS dene pYrlA ik Cast< gYC vesYSke
126:662  poCelamutat CoNeSttYlYnYt . 1942 ij martYSte +v . +roZkin kugu
126:663  patriotizm SylYS  dene  ojYrtemaltSe  ' Symbel poEt
126:664  joitaS-vlaklan ' poCelamutYm sera . tide Catka mutarSaS sar
126:665  ijlase marij poEzijYn istorieSYZe SOrtn<O bukva dene vozalt
126:666  kodYn .
126:667    kastene , boj pYrt CarnYmeke ,
126:668    Symbel poEt joltaS-vlakem ,
126:669    CYlam , CYlam Sarnen lekmeke ,
126:670    mutem tendan dek savYrem ...
126:671    poEtYn Sym ojZYm muCaS marte citirovatlYme SuES , no
126:672  tidlan ver uke , sandene ESe ikmYnAr kornYm gYna onCYktem :
126:673    Symbel poEt joltaS-vlakem ,
126:674    uSeS te nalza Somakem ,
126:675    ataka stix deC SergYrak ,
126:676    seNaS , atakYS pisYnrak !
126:677    kyleS stixat - Elna jodeS ,
126:678    tulan atakYSke yZeS .
126:679    stix den pYrlA tuSman ymbak
126:680    me kaena CYlan adak .
126:681    tudo ZapYStak +v . +roZkin ' En pervYj joltaSYZlan ' - +miklaj
126:682  +kazakovlan - pOleklYme poCelamutYm vozen . tudo ala-molan ik
126:683  knigaSkYZat purtaltYn ogYl . tYSte poEt tYnYs ZapYm Sym jylen
126:684  sarnalta ( ' SoCmo-kuSmo Symbel avala +me Elnam jOraten ilYSna .
126:685  SoSYm tolSo +sader SySpYkla +Elnalan murYnam murYSna ' ) ,
126:686  ' kredalaS gYn , tuge kredalaS , iktYmat kodYdegeC poCkaS ' ,
126:687  ' SokSo bojYS sodor , +kazakov ! ' manYn yZeS da +joSkar-olaSke
126:688  +seNYmaS dene tolmo pagYtYm syretla :
126:689    kuanen vaSlieS +osminna ,
126:690    Cot pYten kutYraS SinCYna .
126:691    ugYC stix den poEma SoCeS ,
126:692    tul poEzij uES peledeS .
126:693    nine poCelamutlan vaSmut semYn +m . +kazakov tudo ijYnak
126:694  ' +vasilij +roZkinlan ' stixYm seren . tuSto tYgaj korno ulo :
126:695    ySanal mYlanem , o +vaslij joltaSem :
126:696    opkYn nemYC kerteS kap-kYlnam susYrtalYn ,
126:697    no ok kert nigunam muro SymYm toSken .
126:698    ikte gYna peS Zal : memnan koklaStYna +v . +roZkinat ,
126:699  +m . +kazakovat uke . a +osmin gYn - molodec ! partijno-sovetskij
126:700  nomenklaturYn totalitarnYj  reZimYn  tyrlO  semYn
126:701  SygYremdYlmYStYm CYten-ceNen lekmek , poEt u , 1994 ij vaSeS +s .
126:702  +g . +Cavajn lymeS kugYZanYS premijYn laureatSe lymYm nale . taCe
126:703  tudYn ystembalnYZe ' kava den mlande koklaSte ' SarnYmaS romanYn
126:704  nYlYmSe knigaZe SoCeS .
126:705    tyNalme mutem deC iziS koraNYm , Ynde adak +v . +roZkin dek
126:706  pOrtYlam .
126:707    tenij Anvar< muCaSte Elna +leningradYm faSist tul kolCa
126:708  gYC utarYmYlan pel kurYm temmYm palemdYS . tide keCe marij
126:709  poEtlan kugu pajrem Yle , vet +neva voktenYse mlande tudYnat
126:710  vyrZO dene nOren . aram ogYl marij poEt 1943 ij 29 iUl<YStak
126:711  ' za oboronu +leningrada ' medal< dene nagraditlaltYn .
126:712    kuze Synbel +arxipov , +butAkov , +suvorov -
126:713    patYr ErgYC-vlak -
126:714    kYrenYt gadYm
126:715    pYtarYmeske , Cot ,
126:716    mYAt tYrSem peS nunYlak !
126:717    mutem tura , ySane mYlanem , +rodnoj , kuatle kalykem !
126:718    poEtYn tYge tovatlYmYZe Ara mut lijYn ogYl . tudo CYnZYmak
126:719  patYr semYn kredalYn . +leningrad vokteCYn frontovoj korno
126:720  marij poEtYm kasvelYS , +germanij mlandYS naNgaen . +nese ENer
126:721  voktene kredalme godYm ojYrtemaltmYZlan +vasilij +AkovleviC
126:722  +joSkar +SydYr orden dene nagraditlaltYn . tYsan nelYn
126:723  susYrgYSo boec +seNYmaS keCYm gospital<YSte vaSlijYn .
126:724    CYla tidYn nergen mYlam ikana tYgerak kalaskalYS :
126:725    - purla jolkopam vurgo deC ojYrlYmo gaAk Yle - laC SYl den
126:726  kovaSte gYna kuCat . teve sanitar-vlak tolYn SuYC , mYj pele uS
126:727  kajYSe kiem . onCem , iktYZe kyzYm luktYn da kopam pyCkYn
126:728  SuYneZe , ' sadak , - maneS , - ojYrlYSaSYZe iziS gYna kodYn ' .
126:729  kyzYZYm kYzYtat Sarnem - rydaNSE Yle . ' ajda , - manam , - it
126:730  pyC , nosilkaS todYl pYStYza jolvurgo pelen ' . tide susYr dene
126:731  +germanijYSte , +pol<SYSto , vara kazan<YSte  da Skenan
126:732  +koZlasolaSte EmlaltYm . gospital<YSte CYlaZe kum ij Colo
126:733  kijYSYm . kum ij ZapYSte jolem kum gana pyCkYn SuaS tOCYSt , no
126:734  mYj SYm pu . Emlalt lekmeke , luCko ij kyrtn<O tormak dene ,
126:735  vara kud ij toA dene koStYm . kYzYtat purla jolem Sola deC kud
126:736  santimetrlan kyCYkrak ...
126:737    ilYS kornYSto uZmo nelYlYk poEtYn ConZYm torzaNden ogYl ,
126:738  tudo onCYCsYZ gaAk SYma , poro kumYlan ajdeme kodYn . tYgaAk
126:739  lijYn tvorCestvYStat , Skol paSaStat . vikSYm ojlaS gYn , SkenZYn
126:740  poEzijZe dene ajdemYm CYla sajlan , porYlan tunYktaS tYrSen da
126:741  tidYn godYmak pedagogiCeskij paSaZYm volgYdo , nYZYl poEma
126:742  semYn CoNaS tYrSen . tYgaj tYrSYmaS dene mastarlYk kykSYtYS
126:743  nOltaltYn - 1965 ijYSte +rsfsr SkolYn zasluZennYj tunYktYSYZo
126:744  lymYm nalYn . a koklaSte Sukten tolmo somYlZo mYnAr lijYn -
126:745  Orat vele . lektor , agitator , Alkor , propagandist , rajonYso
126:746  metodika uSem vujlatYse ... da nigunamat tudo ajda-jOra manme
126:747  semYn YStYlYn  ogYl .  sandene  +zvenigovo rajonYso
126:748  +kuZmarakundemYSte motkoC pagalYme eN lijYn . tudo , +sovetskij
126:749  rajonYso +kugu +kodam AlYn ErgYZe , sar deC varase ymYrZYm
126:750  tYSan Ertaren . no poro lymZO +marij +El muCko Sarlen .
126:751                 	- 37 -
126:752    +i . +s . +ivanovlan 60 ij
126:753    tYglaj marij AlYn ErgYZe
126:754    ' SoCYnam tYglaj marij AleS . AlYn lymZO - +kyversola . tudo
126:755  +sovetskij rajonYSto verlanen . aCam dene avam kresan<Yk paSam
126:756  YStenYt , ludYn-vozen moStYdYmo lijYnYt . tuge gYnat
126:757  ikSYve-vlaklan SinCYmaSYm puaS tYrSenYt ' , - tYge ojla
126:758  filologij nauka kandidat , docent , +n . +k . +krupskaA lymeS
126:759  pedinstitutYso marij jYlme da literatur kafedrYm vujlatYSe
126:760  +ivan +semenoviC +ivanov . a vet tudlan moktanaSat , kugeSnaSat
126:761  amal ulo . Ske manmYZla , tYglaj marij eSeS SoCYn-kuSSo ikSYve
126:762  nauka tynASke tolYn da SoCmo kalYkSYlan SydO utla nauCnYj
126:763  paSam , 5 , 6 , 10 - 11 klasslan uCebnik-xrestomatijYm , urok deC
126:764  vara ludSas kniga-vlakYm , ' +CavajnYn joCa ojpogYZo ' ( 1988 ) ,
126:765  ' +SketanYn joCa ojpogYZo ' ( 1988 ) , ' +Cavajn - SkolYSto '
126:766  ( 1991 ) ,  ' +kolumb - SkolYSto ' ( 1993 ) ,
126:767  kniga den broSUra-vlakYm , ' marij
126:768  kalYl lirika ' monografijYm da tuleC molYmat pOleklen .
126:769    a korno kuStYlgYZak lijYn ogYl . SoCYn +semon +vanU 1934
126:770  ij 25 fevral<Yste . aCa-avan eSYSte CYlaZe kok Erge da kum ydYr
126:771  kuSkYn . SuCko sar aCan ymYrZYm Zap deC onCYC kyrlYn . Sket
126:772  ydYramaSlan ikSYve-vlakYm jol ymbake SogaltaS , CYn ajdemYm
126:773  onCen kuStaS motkoC nele lijYn . +vanUlan molo ikSYve-vlak
126:774  semYn izinek paSam YStaS , kolxoz pasuSto , olYkYSto vij-kuatYm
126:775  SuaraS pernen .
126:776    +ivan +semenoviC utlarakSe tunYktYSo , joltaSYZe-vlak
126:777  nergen poro mutYm ojla . teve +joSkar-olase peduCiliHYS kaASat
126:778  ' akamYn marijZe +v . +g . +miSkin kumYlaNdYS ' maneS . tuSto
126:779  +i . +s . +ivanov 1948 - 1952 ijlaSte tunemeS . ik ij gYC
126:780  tudYm pyrYmaS korno pedinstitutYSko konda .
126:781   tunam ala pagYtSak tYgaj ulmaS , ala eN-vlak vestyrlYrak
126:782  lijYnYt . no 50 - 70 ijlaSte AtYr marij ydYr den Erge nauka
126:783  tynASke tolYnYt , lymlO ajdemYSke savYrnenYt . pedinstitutYSto
126:784  +vanA dene pYrlA +d . +e . +kazancev , ves gruppYlaSte
126:785  +g . +m . +tuZarov , onCYkYlYk poEt-vlak +s . +v .
126:786   +nikolaev , +E . +v . +anisimov da molat
126:787  tunemYnYt . institutYSto peS viAn sYlnYmut kruZok paSam YSten .
126:788  +ivanov +ivanat Ske mastarlYkSYm tergen onCen . 1958 ijYSte
126:789  ' marij kalYk muro ' stat<AZe ' rveze jyk ' al<manaxeS
126:790  savYktalteS .  tide ijYnak , otliCiAn diplomYm nalYn ,
126:791  +Sojbulak SkolYSko paSa YStaS pura .
126:792  no kok arnA gYCak +ivan +semenoviCYm +marnii-Ske
126:793  yZYt . literatur sektorYSto mladSij nauCnYj paSaeN lieS ,
126:794  +oteCestvennYj sar ZapYs marij sYlnYmutYm SYmla . tY paSaZe
126:795  ' oCerki istorii marijskoj literaturY ' knigaSte posna uZaS
126:796  semYn savYktalteS .
126:797    1963 ij gYC +i . +s . +ivanov pedinstitutYSto YStaS tyNaleS ,
126:798  aspiranturYSto tunemeS da 1970 ijYSte ' marijskaA neobrAdovaA
126:799  narodnaA lirika ' kandidatskij dissertacijYm arala .
126:800    ' nauka paSaSte mYjYm +n . +t . +pengitov kumYlaNden SogYS ,
126:801  varaZYm kandidatskij paSam vozYmo godYmat tudak nauCnYj
126:802  vujlatYSem lie , - kalaskala +i . +s . +ivanov .
126:803   - 1972 - 1974 ijlaSte dekanYn polYSkalSYZlan YStYSYm .
126:804  1975 ij gYC 1985 ij marte kafedrYm vujlatYSYm ' .
126:805    nine kyCYk ojlaSte - ajdemYn ilYSYZe , jyd-keCe Sonen
126:806  koStmo , ilYSYS SYNdarYme paSaZe .
126:807    ojlat , ajdemYm paSa dene aklat . CYnak , +i . +s . +ivanovYn
126:808  ErtYme ymYr kornYZo - tide pytYnek paSalan puYmo ymYr . tudo
126:809  nauka paSaeN gYna ogYl , ESe - usta pedagog .
126:810    mYj SkeZat tudYn tunemSYZe ulam . da taCat indeS ij
126:811  ondakYse pagYtnam Sarnaltem . Sarnem , kuze memnan deke +ivan
126:812  +semenoviC porYn SYrgYZ pura da SYrgYZmaS denak zanAtijYm
126:813  muCaSla Yle . tidlanak , oCyni , CYla student marij literatur
126:814  dene lekcijYS jOraten koStYn .
126:815    +i . +s . +ivanovYn kollegYZe semYnat mYj saj mutYm vele ojlen
126:816  kertam . tudo kertme semYn samYrYk assistent-vlaklan poro
126:817  oj-kaNaS dene polSen Soga , kyleS godYm peNgYdYn jodeS .
126:818    tace +ivan +semenoviC +ivanovlan - 60 ij . SagalZak ogYl .
126:819    no me ySanena , +i . +s . +ivanov ale AtYr gana Ske
126:820  joltaSYZe-vlakYm suap paSaZ dene kuandara . da ESe AtYr student
126:821  tudYn nergen , ' mYjYn tunYktYSem ! ' manYn , kugeSnen kalasa .
126:822             	- 38 -
126:823    kuze ilet , Ervel marij ?
126:824    student ilYS keC-kuStat ikgaj , ale kuze +pyrO
126:825  pedinstitutYSto marij otdelenij ila
126:826    +baSkortostan +respublikYSte 110 tyZem nare marij ila
126:827  gYnat , ale marte SoCmo jYlme den literaturYm tunYktYSYm
126:828  verYSte AmdYlen ogYtYl . tY professijYm ojYren nalSe ydYr den
126:829  rveze-vlak +joSkar-olaSke ,   pedinstitutYSko   ale
126:830  universitetYSke , tunemaS tolYnYt . tyNaltYS klasslaSte SoCmo
126:831  jYlme dene tunYktYSYm +blagoveHenskij peduCiliHe AmdYlen da
126:832  kYzYtat AmdYla .
126:833    pYtartYS ZapYSte onCYCso avtonomnYj respublik-vlak ,
126:834  suverenitet manmYm nalmekYSt , nacional<nYj politik SotYSto Ske
126:835  SonYmaSYStYm vaStaltenYt . respublik kOrgYStO ilYSe keC-mogaj
126:836  nacij dekat melYn savYrnenYt .
126:837    teve poSkYrt kundemYStat tY jodYS AtYrlan onCYk kaen .
126:838  marij-vlakYn SkenYStYn gazetYSt lekteS . +pyrO gosudarstvennYj
126:839  pedagogiCeskij institutYSto marij otdelenij poCYltYn . Ynde
126:840  SoCmo jYlme den literaturYm tunYktaS kadrYm verYStak AmdYlat .
126:841    marij otdelenij poCYltmo nergen gazetYStYna vozenna Yle .
126:842  mogajrak vara kYzYt tuSto syret ? kuzerak tunemYt ?
126:843  student-vlakYn ikYmSe semestr deC vara kanen tolmekYSt ,
126:844  pedinstitutYSko mien lektYm .
126:845    fakul<tetYS puren , raspisanijYm onCen , 13-So gruppYm
126:846  kYCal muYm . laCak pererYvYSke lektYnYt . ik auditorijYSke
126:847  tYmanmeS CumYrgen SinCYC . ymbakem kolo viC muZYr ydYr SinCa
126:848  kyta .
126:849    - gruppYStYda ala ik rvezYdat uke ? - salamlaltmeke ,
126:850  Ormalgen jodam .
126:851    - ik rvezYna Yle , +blagoveHenskij peduCiliHe dec vara , no
126:852  tudYm +EstonijYSke tunemaS koltYSt , - +miSkan rajonYso +u
126:853  +kozaS Al gYC +elena +kalitova ojla . tudak gruppYn starostYZo .
126:854    ' kuzerak vara ikYmSe semestrYm tunem pYtarYSda ? ' -
126:855  jodmemlan , ydYr-vlak OrYn YSt Sogo , radamYn kalaskalYSt . nunYn
126:856  ojlYmYSt gYC teve mo raSeme .
126:857    gruppYSto Colga ydYr-vlak CumYrgenYt . +Saran , +kaltasa ,
126:858  +pyrO , +dUrtUli , +baltaC , +miSkan rajonla gYC ulYt . SYZYm kok
126:859  keCe pareNge luktaS mienYt . tunYktat sajYn , marij jYlme den
126:860  literaturYm +irina +Samaevna +aleksandrova namiA . SkeZe tudo
126:861  joSkar-olase pedinstitutYm tunem pYtaren , vara +nerge SkolYSto
126:862  YSten , kYzYt +pyrO olaSte ila . marij jYlme arnASte kok muZYr ,
126:863  literatura ik muZYr .
126:864    ikYmSe semestrYm CYlan sajYn sdatlenYt . uspevaemost< 100
126:865  procent . kum eN Ere vizYtanlan gYna EkzamenYm sdatlen . tide -
126:866  +e . +kalitova , +n . +andreeva , +l . +sultanAnova . SYm eN
126:867  kumYtan deC posna semestrYm pYtaren .
126:868  a molYSt A ik kumYtan , A kok kumYtan .
126:869    - marij literaturYm mogaj programma dene tunemYda ?
126:870    - jYlmYZYmat , literaturYZYmat Skol programmYmak vele
126:871  tunemYna , - manYt ydYr-vlak .
126:872    gruppYn kuratorZo +mariA +nikolaevna +imanaeva . SkeZe
126:873  marij . student-vlak tudYm peS moktat .
126:874    ' memnan avana gaj ' , - YStalYt .
126:875    marij otdelenij SYZYm ikYmSe kurs-vlak koklaSte ErtYSe
126:876  konkursYSto ikYmSe verYm nalYn . koncert programma dene
126:877  vYstupatlenYt .
126:878    teve zanAtij tyNalaS jYNgYr jyk SergYlte .
126:879    - +joSkar-olaSte tunemSe marij student-vlaklan mom
126:880  tYlaneda ? - jodam .
126:881    - taza lijYSt .
126:882    - salamYm kalasYza .
126:883    - keNeZYmse sessijYm sajYn sdatlYSt ,  - ydYr-vlak
126:884  yCaSen-yCaSen SonYmYStYm ojlat .
126:885    Ceverlasen , dekanatYSke oSkYl<Ym . +il<dar +SajxinuroviC
126:886  verYStYZak Yle . fakul<tetYse ilYS nergen , student-vlakYn
126:887  tunemmYSt SotYSto AtYr mutlanen SinCYSna .
126:888    - marij otdelenijlan tunemaS kYzYt tyN problema mogaj ?
126:889    - tyNaltYS ZapYse gaAk . literatur uke . uCebnik-vlak kylYt .
126:890  teve +irina +Samaevna literaturYlan tYgaj spiskYm YSten , - +i .
126:891  +S . +Unusov mYlanem kagazYm SuAltYS , tuSto 60 utla literaturYn
126:892  lymZYm onCYktYmo . - +joSkar-olaSke naNgaj , ala iktaZ-kuSeCYn
126:893  polSen kertYt .
126:894    - a tunYktaSlan iktaZ uCenYjYm muaS sOrenda Yle ?
126:895    - nele jodYS . kYzYt +joSkar-olaSte aspirantur poCYltYn
126:896  manYt , tuSeCYnak iktaZ aspirantYm ogYt kolto gYn vele . a jol
126:897  ymbak SogalSe , +joSkar-olaSte Sukertak pYZaSYm optYSo eNYm
126:898  tarvataS jOsO . adakSYm ilYme ver SotYStat memnan paSana naCar .
126:899  ojlYmo Yle , marij pajon-vlak pOrt CoNaS oksam ojYrat . no taCe
126:900  marteat ni +miSkan , ni +kaltasa , ni +krasnokam sOrYmO mutYStYm
126:901  Sukten ogYtYl . memnan deke ik YrYmat kusaren ogYtYl .
126:902    - +il<dar +SajxinuroviC , a marij student-vlaklan marla
126:903  gazet den Zurnal-vlaklan podpiskYm YStYme ?
126:904    - tenij CYla marla izdanijlan podpiskYm YStYme ,
126:905  bibliotekYS toleS . +joskar-olaSke kaem manat , ik jodYS lieS .
126:906  ala tuSeCYn iktaZ prepodavatel< keC arnA Zaplan speckursYm
126:907  ludaS tolYn kerteS Yle .
126:908    - jOra , jodmYdam universitetYS , pedinstitutYS SiZtarem .
126:909    tunemYt marij student-vlak , jokroklanaS ZapYSt uke . mom
126:910  ojlaS , student ilYs keC-kuStat ikgajrakak , manaS lieS . laC
126:911  SoCmo jYlme da literatur dene gYna +marij universitet ale
126:912  pedinstitut deC SinCYmaSYm Sagalrak nalYt , oCYni .
126:913    redakcij deC . me , redakcijYStYna kutYren-kaNaSen lekmeke ,
126:914  +pyrO pedinstitutlan kyleS literaturYn spisokSYm savYktaS
126:915  lijna . molan ? umYltarena : onCYktYmo literaturYm kYzYt nigO
126:916  ikanaSte kolten ok kert , Sonena . sandene +marij ElYSte ilYSe ,
126:917  ' kugarnAm ' ludYn SogYSo-vlak deke , +marij universitetYS ,
126:918  pedinstitutYS , marij Skol-vlak deke tYgaj jodmaSna lieS . kO
126:919  kerteS gYn , ala onCYktYmo literaturYm +pyrO pedinstitutYS
126:920  kolten kerteS Yle .
126:921    adak redakcijYSte kutYren kelSYSna . +pyrO pedinstitutYso
126:922  marij otdelenijYm SefYS nalaS . kertmYna semYn polSaS tyNalYna .
126:923  kutYren kelSYme poCeS , speckursYm ludaSat marij uCenYi-vlakYm
126:924  koltaS jOnna ulo .
126:925    kOn ylnO onCYktYmo knigaZe ulo , a SkalanZe ok kyl gYn ,
126:926  tYgaj adres dene kolten kertYda :
126:927          	- 39 -
126:928    kalYk ojpogo
126:929    kOZO kyleSanrak ?
126:930    ' ky kylan ENerta , ajdeme - ajdemYlan , - ojlat kalYkYSte .
126:931  no CYlanat ikte-vesYStlan ENerten kertYt mo ? ala ? uSYSkem
126:932  kokamYn kalaskalYme jomakojlYmaSYZe tolYn purYS ...
126:933    oZno ik marij poSkudYZo-vlak dene peS kelSen ilen :
126:934  iktevesYSt deke jyaS-koCkaS koStYnYt , CYla pajremYm pYrlA
126:935  ErtarenYt . a Ske SoCSYZo-vlak dene tide mariet sYren ulmaS .
126:936    ikana tudo tergen nalaS Sonen pYSta : CYnZYmak mo
126:937  poSkudYZovlak tYgaj poro ulYt ale jymO-koCmo godYm gYna sajla
126:938  kojYt , a ojgYS vereStmekem mogajrak tysan lijYt ?
126:939    marij peS kugu pajremYm YStaS Sonen pYSta , no una-vlakYm
126:940  tuSko jOrSeS ves semYn yZeS .
126:941    ErlaSYZYm poSkudYZo-vlak deke kaA da maneS :
126:942    - oj , poSkudem-vlak , mYjYn ojgemZat , kuanemZat laC te vele .
126:943    kuanZYm Ere pYrlA pOlenna , ojgYZYmat pOlaS polSYza .
126:944  tYlanda vele ySan .
126:945    - mo lijYn ? - OrYt poSkudYZo-vlak .
126:946    - teNgeCe teve vuCYdYmo paSa lijYn kajYS . pOrtYStem kugu ,
126:947  koA ruSYm peren puStYm da lydmem dene kyvar jYmak kudaltYSYm .
126:948  tudYm Ynde luktYn toAS kyleS Yle da , SketYn om kert . ida
126:949  kudalte , polSYza . vet mYj kertmem semYn Ere tYlanda polSen
126:950  Sogenam , - CoAlana marij .
126:951    poSkudet-vlak lydYn koltat .
126:952    ' ESe tudlan verC Skenan vujlan muaS ? uke , okmak ogYna
126:953  ul ' , - Sonaltat nuno . tYge kaZnYZe , tyrlO amalYm muYn ,
126:954  marij deC OrdYZkO koraNeS .
126:955    marij vujZYm kumYk sakalta da SoCSYZo-vlak deke oSkYleS .
126:956  nunYZo OrYn koltat : ' nigunam ogeS tol Yl<Ys . mogaj
126:957  UmYZo tudYm memnan deke savYrYS ? '
126:958    - SoCSem-vlak , - pujto ojgYra marij , - mYjYn peS kugu
126:959  ojgo . ySanZat laC tYlanda vele . ala polSeda Yle ?
126:960    - mo , mo lie vara ? - turgYZlanat nunYSt .
126:961    - ik kyldYmaS paSa lijYn kajYS . teNgeCe , SiZde , ik kugu
126:962  ruSYm peren puStYm da lydmem dene kyvar jYmak SYltYSYm . tudYm
126:963  luktYn toAS kyleS , no SketYnZe om kert . ala polSeda Yle ?
126:964    - polSaS logaleS . kuze uke gYn , keC sYren ilena gYnat ,
126:965  Ske  aCanak ulat vet , - manYt da marijYn mONgYSkYZO kaAt .
126:966    marij kaZnYZlan kyZgO kandYram kuCYkta da CYlan ' ruSYm '
126:967  SupSaS tyNalYt . ' oj , ruSYZo CYnZYmak kugu , koA . kuze luktaS
126:968  gYn ? ' - tYge Sonen SupSYt . SydYren luktYt - kugu peCke tiC
126:969  pyrO !
126:970    - teve , SoCSem-vlak , ' ruSetYm ' SydYren lukna . ajsta pyrO
126:971  jyaS manam Yle gYn , CYlan tolYt Yle , a ojgo gYn - iktat uke .
126:972  tau tYlanda , ilYmet godYm SoCSetak lijZe , - ojla marij .
126:973    tYge marij SoCSYZo-vlak dene ' kugu ruSYm toA ' , jydvoSt
126:974  pOrtSO muro jyk dene SergYlt SinCa
126:975         	- 40 -
126:976    +oSviCe vokteCYn ...
126:977    pyrO ola Ske ZapYStYZe Ervel marij kul<turYn rydYZO
126:978  lijYn . tYSte marij kalYkYn ikYmSe pogYnZo Erten , tYSte sovet
126:979  saman tyNalme ijlaSte Ervel marijlan Ske jYlmYZ dene gazet
126:980  savYktaltYn . varaZe tY jyla palYnak luSken Yle . kYzYt tudo
126:981  ugYC vijYm naleS . tidYZe tYSeCYnat koeS : +pyrO rajonYso marij
126:982  Skolla gYC vujlatYSe - direktor den zavuC-vlak , samYrYk
126:983  tukYmYm SoCmo jYlme den kul<tur , kugeze jyla SylYSeS tunYktYmo
126:984  jOnYm kelgYnrak palen nalaS Sonen , +joSkar-olaSke , obrazovanij
126:985  institutYS , arnAS kursYS tolYnYt .
126:986    - memnan delegacijnam +pyrO ronon paSaeNZe vujlata , -
126:987  kalaskala +kuZnur kYdalaS SkolYn direktorZo +mixail +pavloviC
126:988  +kutlusatov . - rajonYStYna CYlaZe kud marij Skol ulo . tide
126:989  +pamaS , +izi +sokaza , +reve ... memnan dene pYrlA +kaltasa
126:990  rajonYso kum Skol gYC tolYnYt .
126:991    obrazovanij institutYn paSaeNZe-vlak kaZne kursYn
126:992  programmYZYm palemdYme godYm teorijYm SYmlYme dene pYrlA
126:993  praktikYlanat ZapYm ojYraS tYrSat . Ervel una-vlak onCYgeCe
126:994  +sovetskij rajonYso +kodam AlYS mien koStYnYt . tuSto joCa
126:995  sadYSte " ydYr sij " pajremYm onCenYt , SkolYSto marij jYlme den
126:996  literaturYm tunYktYSo +z . +a .
126:997  +belAevan urokYStYZo lijYnYt , vara
126:998  nunYm AlYse klub yZYn : tYSte poEt-frontovik +vasilij +roZkinYn
126:999  SoCmYZlan 80 ij temme lymeS sYlnYmut pajrem ErtaraltYn .
126:1000    teNgeCe +baSkirij gYC tolSo tunYktYSo-vlakYm +tor>Al
126:1001  mlande salamlen : nuno +nemda kYdalaS SkolYS da rajcentrYS
126:1002  mienYt .
126:1003    tYgaj vaSlijmaS , ikte-vesYn opYtSYm tunemmaS CYla
126:1004  SotYStat pajdale , ik oj dene manYt kursYS tolSo Ervel marij
126:1005  pedagog-vlak . lekcijlaStat , tYse mastar tunYktYSo-vlakYn
126:1006  urokYStYStat me Suko uYm , pajdalYm palen nalna , CYla tidYm
126:1007  Skenan dene kuCYltaS tyNalYna .
126:1008          	- 41 -
126:1009    finn-ugor ulYna
126:1010    +Eston +respublikYn nacional<nYj pajremZe
126:1011    +Estonij ... Cal +baltijskij teNYzYn OndaltYSeS lakemSe
126:1012  mlande . kumdYkSo 45 tyZem Colo kvadratnYj kilometr . lopkYtSo
126:1013  dene tudo +danij , +Svejcarij , +gollandij deC kugurak .
126:1014    +Eston kalYk Sagal eNangYnat , kugeze jYlmYZYm , tyvYraZYm
126:1015  aralen koden da Cot perega . joCa-vlak SkollaSte SoCmo jYlmYSt
126:1016  dene tunemYt , respublikYse vuzlaSte Eston jYlme kuCYltalteS , u
126:1017  deC u literatur proizvedenij-vlak SoCYt , teatrlaSte spektakl<-
126:1018  vlak onCYktaltYt . Eston jYlme finn-ugor jYlme tySkaS pura .
126:1019  tYgerak , finn jYlme gruppYS uSnYSo poSkudo ( finn , karel , veps ,
126:1020  iZor , vod< , liv ) kalYk-vlak dene pYrlA pribaltijskofinskij ,
126:1021  ale kasvel finn manme , jYlme tySkaS pura . Eston jYlme oZno kum
126:1022  dialektlan SelaltYn . nunYn koklaSte ojYrtem kugu ulmaS , sadlan
126:1023  kOra 19 kurYm marte tYSte kok literatur jYlme lijYn . no kodSo
126:1024  kurYmYn pelYStYZe jydvel Eston dialekt negYzeS ik literatur
126:1025  jYlme SoCYn .
126:1026    +Eston kalYkYn tyvYraZe kuZu Zap kresan<Yk sYn-kunan
126:1027  ljYn . kurYmla muCko tudo peS Sagal vaStaltYn . jot Ellase
126:1028  feodalvlak dene kuCedalmaSte Eston kresan<Yk Ske jYlmYZYm ,
126:1029  tyvYraZYm da ilYS-jyla ojYrtemZYm aralen koden .
126:1030    kalYk tyN SotYSto AllaSte ilen , tYgodYmak ik ozanlYkan
126:1031  ilem-vlakat lijYnYt .
126:1032    kYzYt marteat Eston-vlak koklaSte pidmaS ( posnak - kalYk
126:1033  tyran piZergYm ) , koverYm , pokrYvalYm , kypCYkymbalYm kuYmaS
126:1034  kumdan SarlenYt .
126:1035    kalYk prikladnoj iskusstvYn Caple tradicijZYm kYzYtat
126:1036  mONgYsO kidpaSa mastar-vlakYn uSemYSt tvorCeski viANdat .
126:1037  metall , pu ,  tkan< gYC kelYStarYme ,  tYgak pidme
126:1038  YStYs-kuCYS-vlak Caplanat ...
126:1039    +Eston-vlak tyN SotYSto loZaS gYC YStYme jOrvarYm
126:1040  koCkYnYt . En onCYl verYm Sopo urZa kinde nalYn . tyrlO loZaS
126:1041  dene keSalYm , puCYmYSYm ( posnak SoZ SyraS da loZaS dene )
126:1042  SoltenYt . Eston kresan<Yk-vlak Sincalan kolYm idalYk muCko
126:1043  koCkYnYt . sYram SoltYmo deC kodSo parda gYC YStYme kvasYm
126:1044  AmdYlenYt .
126:1045    oZno arnAse kaZne keCYn laC tide keCYlan kelSYSe koCkYSYm
126:1046  gYna koCkYnYt . mutlan , vyrgeCYn da SumatkeCYn puCYmYSYm
126:1047  SoltenYt , izarnAn da ruSarnAn - kovYSta SyrYm , kugarnAn -
126:1048  pursa SyrYm . kYzYt tyrlO koCkYS Sarlen gYnat , Estom-SamYC
126:1049  oZnYso UZo ojYrtemYm aralen kodenYt .
126:1050    me uZYna : Eston kalYk Ske jYlmYZYm , kugeze jylaZYm sajYn
126:1051  aralen . tYgak kul<turZYmat aralen koden vele ogYl , umbakYZe
126:1052  viANden Soga . Eston pisatel<-vlakYn vozYmYSt AtYr jYlmYS
126:1053  kusaraltYn . tynAse kumdan palYme opera den balet
126:1054  artist-vlaklan +moskva , +stokgol<m , +pariZ da tynAmbalse molo
126:1055  kul<tur ryder sovYm kYrat .
126:1056    1969 ij godsek , kaZne viC ij eda +EstonijYSte +muro
126:1057  pajrem ErtaralteS . pajremYS nacional<nYj kostUmYm Cien tolYt .
126:1058  vet Eston kalyk vurgem putYrak sOral , pujto pyrtys tudlan Ske
126:1059  CiAZYm , tyrZYm pOleklen . muro pajrem En onCYC +tartuSto
126:1060  ErtaraltYn . +tartu - universitetan toSto ola . +EmajYgi ENer
126:1061  serYSte verlanen . +tartu dene kumdan palYme Suko Eston , ruS da
126:1062  molo kul<tur deAtel<-vlakYn pyrYmaSYSt kYldaltYn .
126:1063    +pArnu , +vil<Andi , +rokvere toSto godso Eston ola ulYt .
126:1064  kaZnYZe Ske sYnan , ikte-vese deC ojYrtemaltSe . nine ola-vlak
126:1065  Ske sOrallYkYSt dene ErtYSe ZapYm SylYkYn SarnYktat .
126:1066    kugeze-vlak nergen SarnYmaS kalYk koklaSte Ere ilYSaS .
126:1067  vet , ErtYSYm palYde , onCYko kaAS ok lij . voZ deC posna patYr
126:1068  puSeNgat koSka , tugak lieda ajdeme denat .
126:1069         	- 42 -
126:1070    " marij El - Estonij " uSem
126:1071    tide keCYlaSte +Estonij ErYk keCYZYm pajremla . +Estonij ,
126:1072  kuze te paleda , finn-ugor kalYk tySkaS pura . sadlan kOra me
126:1073  +vasilij +georgieviC +Analovlan - " marij El - Estonij "
126:1074  obHestvYn vujlatYSYZlan ikmYnAr jodYSYm puYSna .
126:1075    - tendan obHestvYda tyrYsSO kuze manalteS ?
126:1076    - " marij El - Estonij " uSem . tudo 1992 ij martYSte ,
126:1077  raSemdaS gYn , 11 martYSte SoCYn . me ozanlYk , tyvYra , SanCe ,
126:1078  sport , samYrYk-vlakYn ilYSYSt SotYSto kYlYm CotkemdaS da
126:1079  umbakYZat SuAS tYrSena . memnan paSana finn-ugor kalYk tySkaS
126:1080  purYSo Eston kalYkYn kYzYtse ilYSYZYm sajrak palen nalaS
126:1081  polSa . kalasaS kyleS , +EstonijYStat tYgajrakak obHestve ul ,
126:1082  " Estonij - marij El manalteS . tudYm +Aak +prozes vujlata .
126:1083    - te mogaj-gYnat paSam Ertareda ?
126:1084    - mutat uke . me plan poCeS paSa-vlakYm Ertarena . +Estonij
126:1085  gYC Ereak gazet , reklame prospekt-vlakYm , buklet-vlakYm da
126:1086  ilYSjylam tyrlO semYn onCYktYSo polYSYm nalYna . meat Ske
126:1087  mogYrna gYC tuSko gazet , kniga-vlakYm kolten Sogena . teve
126:1088  kYzYtat mYj tuSko marij ruSarnA SkolYSto tunemSe joCa-vlaklan
126:1089  koltaS kniga-vlakYm AmdYlem .
126:1090    - ?
126:1091    - da-da . tuSto ruSarnA Skol ulo . tyrlO amal dene +marij
126:1092  respublik gYC +EstonijYS kajYSe-vlakYn joCa-SamYCYst marij
126:1093  jYlmYm tunemYt . nunYn voZYSt tYSte , da nuno joCaStlan kugeze
126:1094  mlandYSt dene kYlYm aralYkten kodYneSt .
126:1095    obHestvYnan paSa cel<ZYm raSemdYmem godYm tyrlO mogYrYm
126:1096  tYrSYmYna nergen ojlYSYm . ikmYnAr primerYm kondem . ymaSte me
126:1097  obHestvYna goC opYtYm pogaS kum delegacijYm koltenna . iktYZe -
126:1098  respublikYse predprinimatel<-vlak . agrarnik-vlakat mien koStYC .
126:1099    - a tunemaS vaS-vaS koltYmYm ale student jyla ,
126:1100  student-vlakYn organizacijYSt dene kYldaltSe ves paSam tendan
126:1101  obHestvYda vyda mo ?
126:1102    - tidat memnan pasa . +EstonijYS kaAS SonYSo-vlakYn jodYn
126:1103  vozYmYStYm lonCYlYSo , koltYSaS eN-vlakYm ojYrYSo posna
126:1104  komissijYS purem .
126:1105    teniAt me rajonlaS uSeStaren koltenna Yle , mogaj
126:1106  napravlenijla dene vuzlaSte tunemaS lieS . mYlanna posna
126:1107  ver-vlakYm ojYrat , memnan jodmo special<nost< dene . me tYgaj
126:1108  special<nost<-vlakYm jodYna , kudYm memnan vuzlaSte nalaS ok
126:1109  lij . mutlan , tyvYra , muzYkovedenij ( muzYkYm SYmlYmaS )
126:1110  dene . a specialist-vlak mYlanna kYzYt motkoCak kylYt .
126:1111    - tide rveze-vlak deke mogaj-gYnat posna tergYmaS lieda mo ?
126:1112    - ikmYnAr tergYmaS ulo . En onCYCak - marij jYlmYm palYmaS ,
126:1113  kokYmSo - sade samYrYk eN ErudirovannYj lijSaS , marij kalYkYn ,
126:1114  respublikYn istorijZYm , kul<turYZYm palYSaS . mutat uke , SkolYm
126:1115  pYtarmYZ nergen attestatSat lijSaS , nimogaj kumYtan nergen
126:1116  kutYrmanat ogYl . kandidat-vlak ESe sobesedovanijYm ErtYSaS
126:1117  ulYt . CYlan , kOm me koltena , ikYmSe ijZYm Eston jYlmYm gYna
126:1118  tunemYt , vara special<nost< dene tunemaS tyNalYt .
126:1119    - +EstonijYSte kYzYt mYnAr eN tunemeS ?
126:1120    - kYzYtse Zaplan 66 .
126:1121    - te nunYn dene mogaj-gYnat kYlYm kuCeda , ala oksa
126:1122  SotYSto polYSYm puEda ?
126:1123    - me +tallinYSte tunemSe En usta studentlan stipendijYm
126:1124  YStaS Sonena . peS kugu ogYl gYnat , studetlan sadak polYS lieS .
126:1125  kalasYman , nunYn vuzlaSte oksala tunYktat . tunemmYlan kreditYm
126:1126  tylYman . tunem pYtarYmeke , 18 tYlze gYC oksa tunYktYmo
126:1127  zavedenijlan tylYmO lijSaS .
126:1128    - uES obHestve deke pOrtYlYna . tendan obHestvYda mYnAr
126:1129  ENYm uSa ?
126:1130    - memnan kollektivnYj da individual<nYj Clen-vlak
126:1131  ulYt . ves semYn manaS gYn , memnan obHestvYSkYna posna EN-vlak
126:1132  gYna ogYl , organizaCij-vlakat puren kertYt . mutlan , " +kugarnA "
126:1133  gazet memnan uSemYn kollektivnYj ClenZe uleS .
126:1134    - mYj palem , +EstonijYSte peS Suko tyrlO pajrem-vlak ,
126:1135  tagasYmaS , festival<-vlak ErtaltYt . iktaZ-mogaj fol<klor
126:1136  gruppo-vlak nine pajremlaS koStYt mo ? memnan semYnat ,
126:1137  muro-vlakat peS saj ulYt , ulo mom onCYktaS ...
126:1138    - mYjYn SarnYmaStem tYgaAk lijeden . kalYk instrument-vlak
126:1139  dene SoktYso fol<klor kollektivYm muYnam . +EstonijYS kajYSaS
126:1140  ulYt Yle . SiZtarem , Ske oksa dene . laCak tidYZe otkazatlaS
126:1141  amal lijYn . a vet sponsor-vlakat lektYn kertYt Yle . mytlan ,
126:1142  rajonYn administraCiAt polYsYm puEn kerteS Yle . nigO YS polSo .
126:1143    - +EstonijYS kaAS kYzYt viza kyleS . te polSen kertYda mo ?
126:1144    - da , me kYzYt tide jodYSYm lonCYlena .
126:1145    - +EstonijYn ErYk  keCYZlan  pOleklaltSe  mogaj
126:1146  meropriAtij-vlakYm ErtaraS Soneda ?
126:1147    - tide pajremYS me +Estonij gYC una-vlakYm yZYnna . ik una
126:1148  uZe tolYn . tide pajrem kasYS toleS , kalYk Ciem dene
126:1149  vYstupatlaS tyNaleS .
126:1150    - onCYkSYm mogaj-gYnat meropriAtij-vlak ErtaraltaS tyNalYt ?
126:1151    - koneSne , vaSlijmaS-vlak , oNaj eN-vlak dene palYme
126:1152  lijmaS . vararak me vYstavkYm , fotovYstavkYm AmdYlaS Sonena .
126:1153  tuSto Eston kalYkYn ilYS-jylaZe , tyvYraZe , istorijZe , kYzYtse
126:1154  +Estonij , tuso eN-vlak nergen palen nalYn kertYda . mYj Suko
126:1155  gana +EstonijYSte lijYnam . tuSto peSak poro , vaS-vaS kelSYSe ,
126:1156  usta kalYk ila .
126:1157              	- 43 -
126:1158    ESe ik ...
126:1159    konkurs !
126:1160    pagalYme " kugarnA " paSaeN-vlak !
126:1161    kyCYkYn gazetda nergen . " kugarnA " gazet Eksperimentator
126:1162  manam gYn , joNYlYS om lij , Sonem . te UZgunam tugaj lyddYmO
126:1163  stat<Am savYkteda , ludat da Orat vele . istorijYSte lijSe
126:1164  CYnYm , tutkar pagYtYm da molo istoriCeskij faktYm raS vozYman ,
126:1165  te tidYmak YSteda . tidlan tendam moktaS vele kyleS .
126:1166    " Sij oNgYr " laStYkdam , gazetdam sOralYm YStaS manYn ,
126:1167  kugurak klasslaSte tunemSe-vlaklan ala oNaj , mYskara SylYSan
126:1168  lukYm poCYda Yle ? +m . +SketanYn jYlmYZlan ENerten , tuddeC
126:1169  primerYm nalYn , stranicYm sOrastaraS tYrSYza . CYla rajonla gYC
126:1170  ydYr-rveze-vlak vozYSt manYn , ala iktaZ konkursYm uvertareda
126:1171  Yle ?
126:1172                              +a . +sapaev ,
126:1173                     +sotnur kYdalaS SkolYn tunYktYSYZo .
126:1174            +volZskij rajon .
126:1175    +anatolij +aleksandroviCYn oj-kaNaSYZYm SotYS nalYn , 1
126:1176  aprel< vaseS Skol ilYS dene kYldaltSe mYskara konkursYm
126:1177  uvertarena . tendan SkolYStYda lijSe iktaZ oNaj sluCajYm vozen
126:1178  kolteda gYn , sajrak Yle . En-En Caple , SinCavyd jogYmeS
126:1179  voStYltarYSe mYskaralan Sergakan avtorZYm izirak priz vuCaS
126:1180  tyNaleS .
126:1181    ida UvatYl , kidYSkYda pero den oS kagazYm nalza vele .
126:1182  ikteSlYmaSYm 15 aprelYSte lekSe " kugarnASte " YStena . serYSYm 8
126:1183  aprel< marte koltaS tYrSYza . varaS ida kod !
126:1184                	- 44 -
126:1185    uver Condaj
126:1186    teNgeCe , 3 martYSte , +Sernur poselkYSto +donorYn keCYZYm
126:1187  ErtarenYt . rajonYso +joSkar +Yres obHestvYn predsedatel<Ze +v .
126:1188  +ivanovYn mutSo poCeS , +Sernur kundemYSte donor-vlak palYnak
126:1189  SagalemYnYt .
126:1190    oteCestvYm aralYse-vlakYn keCYSt lymeS +medvedevo
126:1191  rajonYso +piZme kanYme ryderYSte " dZentel<men-Sou " lyman
126:1192  taNasYmaS Erten . tYSte viC samYrYk rveze Ske mastarlYkSYm
126:1193  tergen . nuno vinegretYm AmdYlenYt , ydYr-vlaklan pOlekYm
126:1194  ojYrkalenYt , da +ydYramaS keCe dene salamlenYt . tYgak yskYrt
126:1195  unYkalan jomakYm kalasklaS kylYn . Cylanat tergYmaSYm kyleS
126:1196  semYn ErtarenYt da SarnYmaSan pOlekYm nalYnYt .
126:1197    Sukerte ogYl +provoj kundem gYC kandaS eN - tyN SotYSto
126:1198  +zvenigovo olaSte da +CuvaSotar AlYSte ilYSe-vlak -
126:1199  +svAto-nikol<skij CerkYn svAHennikSe otec +vladimir dene pYrlA
126:1200  +arzamas olaSke +prepodobnYj +serafim +sarovskijYn kapSe
126:1201  kijYme verYS mien koStYnYt .
126:1202    +marij +turek rajonYso fermer-vlakYn Ceretan pogYnYmaSYSt
126:1203  kYzYtse kyleSan jodYS-SamYCYm reSatlYmYlan pOleklaltYn Yle .
126:1204  tYSte kreditYm ojYrYmo SotYSto kugu tuma tarvanen . kreditYm
126:1205  zona Sot dene SeledaS punCalYnYt , ves semYnrak kalasaS gYn ,
126:1206  ik verYSte ilYSe fermer gruppo eda .
126:1207    25 fevral<YSte +joSkar-olaSte respublikYse , olase ,
126:1208  rajonYso gazet den Zurnal-vlakYn redaktorYSt pogYnenYt Yle .
126:1209  tuSto +marij +El +respublikYn prezidentSe , pravitel<stvYZe ,
126:1210  +kugYZanYS +pogYnZo da gazet uCreditel<-vlak dek yZmaSYm
126:1211  luktYnYt . oksa SotYSto kugu nelYlYkYS logalmYlan kOra tenij
126:1212  ikYmSe mart gYC respublikYSte Suko periodiCeskij izdanij
126:1213  SuEnrakYn da izirak kugYt dene lektaS tyNalYn .
126:1214    ElYStYna Ekonomika SotYSto poloZenij kojYn nelemeS .
126:1215  tidlan kOrak kalYk kuCYltmo satulan da CYla tyrlO uslugYlan ak
126:1216  Ere kuSkeS . tidYZe poCto svAz<Yn uslugYZYmat OrdYZeS koden
126:1217  ogYl . mutlan , 20 gramm nelYtan marte prosta serYSYm koltaS
126:1218  kalYk den bUdZet organizacij-vlaklan 50 teNgem tylYman , a
126:1219  xozrasCetnYj organizacij-vlaklan - 70 . +sng-n EllaSkYZe koltaS
126:1220  Sonet gYn , 150 teNgem luktYn pYStYman . a +latvijYS , +litvaS ,
126:1221  +EstonijYS tYleCat Serge - 300 teNgeS SueS .
126:1222    SoSo aga ner jYmalnak . tidYm SotYS nalYn , +morko
126:1223  rajonYSto pasulaSke organiCeskij yANdYSYm talYn SupSYktat .
126:1224  taCYse keCYlan 179809 tonnYm lukmo , no ale tidat Sagal - 54
126:1225  procent gYna .
126:1226                	- 45 -
126:1227       marij eSeS mYj SoCYn-kuSkYm ,
126:1228       ulam marij . marla ojlem .
126:1229       kyleS lieS - Ciem SYmakSYm ,
126:1230       jyla poCeS sogam tojlem .
126:1231       kovaj ,  onCalYn ymbakemZe ,
126:1232       it Sono :  pajremlan Ciem .
126:1233       marij Syman Con kumYlemZYm
126:1234       mYj kurYm muCko naNgaem .
126:1235          	- 46 -
126:1236    arnAn vyrSerZe
126:1237    +marij +El tynASke oknam rua
126:1238    ymaSte , noAbr<  tYlzYSte ,  +joSkar-olaSte +rossij
126:1239  +federacijYn jot El paSa ministerstvYZYn predstavitel<stvYZe
126:1240  poCYlto ElYStYna ik En kuatle da Suko eNlan palYdYme
126:1241  vedomstvYn +joSkar-olaSte Ske pOlkaZYm poCmo , mutat uke ,
126:1242  mYlanna kugu sobYtij . vara mom YStat predstavitel<stvYn
126:1243  paSaeNZe-vlak +marij +ElYStYna ? tidYn nergen Zurnalist
126:1244  +a . +abdulov predstavitel<stvYn 2-So kategoriAn paSaeNZe
126:1245  +l . +sorokina dene mutlanen .
126:1246    - uCreZdenijYStYda mYnAr eN paSam YSta ?
126:1247    - CYlaZe nYl eN . vujlatYSYna - +vassanov +anatolij
126:1248  +vasil<eviC . tudYn almaStYSYZe - +dolgopolov +aleksandr
126:1249  +vladimiroviC . ESe kok specialist - mYj da +nina +alekseevna
126:1250  +kapitonova .
126:1251    - +anatolij +vassanov , mYj palem , marij uleS , a molYst ?
126:1252    - mYAt marij ulam . +marij +turekYSte SoCYn-kuSkYnam .
126:1253  marla , ruSla da angliCanla mutlanem . +nina +kapitonovat marij
126:1254  uleS . tudo +kurYk marij rajon gYC . nYl eN gYC kumYtYn marij
126:1255  ulYna .
126:1256    - predstavitel<stvYdan tyN paSaZe mogaj ?
126:1257    - memnan tyN paSana - +marij +El +respublikYse
126:1258  predpriAtij , organizacij-vlaklan ves Ellase firme-vlak dene
126:1259  kYlYm YStaS polSaS . tidlan , jodmo poCeS , jot EllYse
126:1260  predpriAtij , firme-vlak nergen informacijYm AmdYlena .
126:1261    tidYn deC posna ves ElYSke kaAS AmdYlaltSe eN-vlaklan
126:1262  zagraniCnYj pasportYm AmdYlena , vizYm nalaS polSena .
126:1263    - mutlan , mYj +germanijYS kaAS pogYnem lijZe . Ynde mYlanem
126:1264  vizYm nalaS +moskvaSke kaAS ogeS kyl , atendan deke tolaS lieS ?
126:1265    - +germanijYS kaAS pogYneda gYn , kYzYteS +moskvaSkak kaAs
126:1266  logaleS . molan manaS gYn , tY ElYSke kaAs SonYSo motkoC SukYn
126:1267  ulYt , sandene tY paSam +germanijYn +moskvase posol<stvYZo Ske
126:1268  semYnZe viktara . a molo ElYSke vizYm me tYSte AmdYlena . mYjYn
126:1269  SonYmaSte , eN-vlaklan tide motkoC jOnan - +moskvaSke koStYn
126:1270  oksam , nervYm pYtarYme ok kyl .
126:1271    - tide paSam tendan predstavitel<stvYda oksala ale Ara
126:1272  YSta ?
126:1273    - keC-mogaj paSalanat tylYman .
126:1274    - vizYm oformtlYme paSa mYnAr Soga ?
126:1275    - 28 tyZem teNge .
126:1276    - ves Ellase firme , predpriAtij-vlak dene vaSkYlYm YStaS
126:1277  SonYSo-vlak respublikYStYna Suko ulYt mo ?
126:1278    - AtYrak manaS ok lij . vet memnan nergen SukYSt ESe ogYt
126:1279  pale . no me ySanena : Zap ErtYmeke , ves El-vlak dene kYlYm
126:1280  YStaS SonYSo-vlak eSaraltaS tyNalYt .
126:1281    snimkYSte : +rf-Yn jot El paSa ministerstvYZYn
126:1282  predstavitel<stvYZYn paSaeNZe-vlak +l . +sorokina ( SinCa )
126:1283  den +n . +kapitonova .
126:1284    +r . +gabidullinYn fotoZo .
126:1285  	 			
126:1286          	- 47 -
126:1287    marij samYrYk teatr
126:1288    " AnlYk sud "
126:1289    ilenYt ik CodYraSte AnlYk-vlak : +maska +matrena
126:1290  +potapovna ( artist +anis<A +dolguSeva ) , +igYZe +maksij
126:1291  +medvedev ( +Eduard +aleksandrov ) , +meraN +sereZa +zajcev ( +Erik
126:1292  +ivanov ) , +pire ( +El<vira +evseeva ) , +rYvYZ ige +lizuk ( +ol<ga
126:1293  +ivanova ) , +ur ( +svetlana +Agulbaeva ) da tuleC molat ... ilenYt
126:1294  nuno ikte-vese dene kelSen , vaS-vaS pagalen da jOraten . nunYn
126:1295  dene rveze +petA ( +vladimir +vasil<ev ) kelSa , tunYkta , polYSYm
126:1296  pua . no vot CodYraSte +SakSe ajdeme ( +Eduard +Cirkov ) lektYn .
126:1297  tudo rYvYZ ige +lizukYn avaZYm lyen puStYn , kok Sol<YZYm
126:1298  pelenZe numal kaen , +SordYm ( +elena +lukina ) susYrten .
126:1299    AnlYk-vlakYn , Ere lydYn ilen , CYtYSYSt kyrlYn , nuno SakSe
126:1300  ajdemYm avYren kuCat da , suditlYmeke , CetlYkYS petYren SYndat ,
126:1301  " ajdeme zooparkYm " YStat ...
126:1302    tYge ojlaS lieS kyCYkYn 28 fevral<YSte +samYrYk teatrYn
126:1303  Ere uYm kYCalmaSte , kaZne gana onCYSo-vlakYm tuto paSaZ dene
126:1304  kuandara . tide ganat tYgak lie . zalYSte kalYk SYN-SYN Yle .
126:1305  prem<erYSke Allase tyrlO Skolla gYC , marij jYlmYm tunemSe
126:1306  olase ydYr den rveze-vlak tolYnYt . +Sketan lymeS +nacional<nYj
126:1307  teatrYn artistSe-vlakat kojYt Yle . nunYZYm umYlaS lieS : vet
126:1308  Ske ZapYStYZe tide p<esYm nunat modYn onCYktenYt , samYrYk
126:1309  kollega-vlakYn paSaStYm porYn aklYmaSat pajdale .
126:1310    spektakl<YSte CYla rol<Ym 1 kursYSto  tunemSe
126:1311  ydYr-rveze-vlak modYC , obrazYSke purasak tYrSenYt . CYlan gaAk
126:1312  Ske Sotan , oNaj obrazYm CoNYSt . xudoZnik-vlak izak-SolAk
126:1313  +sergej den +Urij +tanYginmYtYn paSaStYm , oCYni , posnak kykSYn
126:1314  aklYman . dekoracij den kostUm-vlak p<esYlan kelSYSe ulYt ,
126:1315  ConYm sYmYstarat . +sergej den +Ura CYlaZYmat Ske kid dene ,
126:1316  manaS lieS , YStenYt .
126:1317    u seNYmaSYm tYlanena , taN-vlak !
126:1318                             +v . +egorov .
126:1319       snimkYSte :  spektakl< gYC scena .
126:1320               	- 48 -
126:1321    +tUz +pOt>Al kundemYSte
126:1322    kodSo arnAn +marij samYrYk teatr +pOt>Al SkolYS unala
126:1323  tol<o . samYrYk artist-vlak En onCYC joCa-SamYCYm " Andar den
126:1324  SYmavij " spektakl<Ym modmYSt dene kuandarYst . vara +nikolaj
126:1325  +kolAdan " susYr Con " tragikomedijZYm SYndYSt . onCYSo-vlak
126:1326  tudYm voStYlYn , Sym vurgYZ onCYSt .
126:1327    kastene Al kalYklan kugu koncertYm onCYktYSt . repertuarYm
126:1328  spektakl<la gYC uZaS-vlak , muro , kuStYmaS , tyrlO mYskara dene
126:1329  temYnYt .
126:1330    spektakl<-vlakYm da koncertYm reZisser +o . +g . +irkabaev
126:1331  AmdYlen . dekoracij den kostUm-vlaklan EskizYm xudoZnik
126:1332  +n . +efarickaA syretlen . +samYrYk teatrYn tolmYZo mYlanna pajrem
126:1333  gaj Yle . nunYlan +pOt>Al kundem kalYk lym dene kugu taum YStem .
126:1334                 	- 49 -
126:1335    kyCYkYn
126:1336    +gosudarstvennYj +dumYn amnistij nergen punCalZYlan kOra
126:1337  oktAbr<Yse tutkarYn uCastnikSe-vlakYm " lefortovo " tUr<ma gYC
126:1338  lukmaSYm +rossij president den pravitel<stve vaStareS
126:1339  viktaraltSe ikYmSe oSkYl semYn aklYman , oCYni . vet Sukerte
126:1340  gYna ogYl sajlYme deputatna-vlak paSa YStYme kok tYlze
126:1341  ZapYStYSt paSadarYSt da privelegijYSt deC posna amnistij
126:1342  nergen kYldaltSe dokumentYmak vele kykten Sukten .
126:1343    amnistij dene kYldaltSe tumalanak kOra +rossijYn
126:1344  +general<nYj prokurorZo +a . +kazannik otstavkYS kaen . tide
126:1345  paSam SuktaS +a . +il<USenkom SogaltYme .
126:1346    yCaSen-yCaSenak , +gosudarstvennYj +dumYn deputatSe-vlak
126:1347  SkenYStYn tYlzaS paSadarYStYm federal<nYj ministrYn " izi "
126:1348  oklad kugYtSo narYmak YStaS kOnYSt . a 1 fevral< gYC tudYZo 600
126:1349  tyZem teNgemat ErtYs . tYleC posna kaZne deputatlan maSina den
126:1350  paCer ojYraltYt . a tyrlO l<got nergen ojlYmanat ogYl .
126:1351    tatar-vlakYn +kurultajYSt +rossij +federacij den
126:1352  +tatarstan koklaSte Sukerte ogYl gYna SoCSo +dogovorYm kok ij
126:1353  onCYC mart tYlzYn ErtarYme referendumYn lektYSYZlan toreSla
126:1354  SogYSo dokument semYn aklen . nacional-vlakYn SonYmYSt poCeS ,
126:1355  +dogovoreS kidpYStYmaS +tatarstanYm kugYZanYS suverenitet deC
126:1356  posna koden .
126:1357            	- 50 -
126:1358    +morko gYC uver
126:1359    parYS toleS , pajdaZat lieS
126:1360    AlYSte ilYSe kaZne eS mogaj-gYnat surtvol<YkYm ,
126:1361  surtkajYkYm onCa . tudYm tele goC onCen luktaS korma Suko
126:1362  kyleS . tunam A poSkudo AlYS nalaSat kaet , A Ske kundemYStetak
126:1363  muat , A kolxoz pravlenijYS polYSYm jodaS oSkYlat . vet pale :
126:1364  surtYSto onCYmo vol<YkYm sajYn pukSet gYn vele , tudo kugu
126:1365  lektYSYm pua . a lektYS saj lijZe manYn , roskotat izi ogYl .
126:1366  tuge gYnat eN-vlak vujYm ogYt sake , tyrlO jOnYm muYn , nelYlYk
126:1367  gYC lektaS tYrSat . tenijYse saman Suko tutkarYm YSten gYnat ,
126:1368  rajonYStYna vol<Yk iziSlan eSaraltYn manYn , Sukerte ogYl
126:1369  " morko mlande " gazet vozen Yle . tidYZe , oCYni , Ynde Ske
126:1370  surtYSto vele ogYl , a SkolYStat sOsnam , tunam onCYmYlan kOra
126:1371  lijYn .
126:1372    tunYktYSo-vlakYn paSaSt lYNak gYnat , Ynde nunat vol<YkYm
126:1373  kertmYSt semYn onCat . memnan +koklasola SkolYStYnat ferme ulo .
126:1374  tuSto sOsnam onCat . nunYm pukSaS , fermYm ErYktaS Ceret dene
126:1375  koStYt . a ava sOsnan igYm YStYmekYZe , tunYktYSo-vlak
126:1376  mONgYStkYSt sOsnaigYm oksam tylen nalYn kertYt . tYge Skollanat
126:1377  parYS toleS , Ske surtkOrgYStat polYS lieS .
126:1378          	- 51 -
126:1379    Skol radio kutYra ...
126:1380    Sukerte ogYl +koklasola kYdalaS SkolYSto ruS basnopisec
126:1381  +i . +a . +krYlov nergen radioperedaCe lie . tudYm ruS jYlmYm da
126:1382  literaturYm tunYktYSo +El<vira +mixajlovna +andreeva AmdYlen
126:1383  da Skak vyden .
126:1384    +El<vira +mixajlovna SkenZYn ojjogYnYStYZo CaplanYSe
126:1385  basnopisec +ivan +andreeviC  +krYlovYn  ilYS-kornYZo ,
126:1386  tvorCestvYZ nergen kalaskalYS . ikmYnAr basn<YZYm ludYn
126:1387  onCYktYS .
126:1388    vesYmat palemdYS : ruS basnopisecYn tvorCestvYZYm SYmlen ,
126:1389  marij poEt +g . +mikaj basn<Ym vozaS tunemYn .
126:1390    onCYkYZYmat +koklasola   SkolYSto   tYgaj
126:1391  radioperedaCe-vlakYm AmdYlaS  SonYmaS  ulo .  tidYZe
126:1392  tunemSe-vlaklan poEt den pisatel< , artist den kompozitor ,
126:1393  tYgak molo tvorCeskij paSaeN nergenat utlarak palen nalaS
126:1394  jOnYm YSta .
126:1395             	- 52 -
126:1396    sYlnYlYk tynASte
126:1397    kodSo ruSarnAn ,  27 fevral<YSte ,  Estrade murYm
126:1398  jOratYSe-vlak ESe ik gruppo dene liSkYrak palYme lijYC . tY
126:1399  gana +joSkar-olaSte iskusstvo festival<Yn unaZe semYn +mosko
126:1400  olase kumdan palYme " lUbe " Estrade gruppo Ske koncertSe dene
126:1401  kuandarYs . CYn ojlYS +A . +ESpaj lymeS +marij kugYZanYS
126:1402  filarmonijYn direktorZo +r . +l .
126:1403  +ASmetova : kaZne koncertYSte kalYk
126:1404  SYN-SYN Yle . " lUbe " gruppYn murYZo-vlakYm jOratYSe-SamYCat
126:1405  +joSkar-olaste SagalYnZak ogYtYl ulmaS : molan manaS gYn ,
126:1406  zalYSte SinCaS vele ogYl , a SogaSat ver uke gaAk Yle .
126:1407  ikteSlen , iktYm kalasaS lieS : +marij filarmonij respublikYse
126:1408  kalYk YnZe jokroklane manYn , kertmYZ semYn CYlaZYmat YStaS
126:1409  tYrSa . a kunam memnan kundemYS pytYn< +rossij muCko CaplanYSe
126:1410  ansambl< den gruppo-vlak tolYn lektYt , tunamZe , mutat uke ,
126:1411  pajrem kumYl utlarak nOltalteS .
126:1412    snimkYSte : scenYSte " lUbe " gruppo .
126:1413    +a . +HerbakovYn fotoZo .
126:1414              	- 53 -
126:1415    kriminal uver
126:1416    +koz<modem<Ansk . tolYSo-vlak nimo da nigO deCat ogYt lyd .
126:1417  pYtartYS ZapYSte lijSe prestuplenij-vlak nergen laC tYge ojlaS
126:1418  kelSa . 24 fevral<YSte palYdYme kum prestupnik 8 mart uremYse
126:1419  156 nomeran pOrtYn ik paCerYSkYZe vieS puren da ozaZe +b-Ym
126:1420  nimogaj amal deC posna kYraS tyNalYn . vara tudYn pasportSYm da
126:1421  145 tyZem teNge oksaZYm numal kaenYt . milcij paSaeN-vlak kok
126:1422  prestupnikSYm vaSke muYnYt . eN pogYlan kidYn ondak
126:1423  suditlaltSe , jySO , 20 iAS +s . den koCYvyd dene aNYrgYSe ,
126:1424  paSadYme ydYramaS +b . nOltalYnYt . kumSo prestupnik raSemdalteS .
126:1425    +kurYk marij rajon . 26 fevral<YSte paSam YStYde koStSo
126:1426  +k . den joltaSYZYm ( milicij paSaeN-vlak kO ylmYZYm raSemdat )
126:1427  " koCYvydYm " podYlmYSt SuYn kolten . kuS puraS , mom YStaS ? vet
126:1428  kysenYSte Sijvundo - jYvYldik . Suko SonYde , " Sans " +too-n
126:1429  +ozerkaSte verlanYSe kevYtYSkYZe keCYval keCYnak purenYt da 28
126:1430  klenCa arakam ( CYlaZe 82 tyZem teNgeS SueS ) SolYStYnYt .
126:1431  prestupnik-vlaklan zakon onCYlno mutYm kuCaSYSt logaleS .
126:1432    fevral< tyNaltYSYSte +cermYSalYSte , " elasovskoe " tySka
126:1433  paAn ozanlYkYSte orollan YStYSe +d-n . pOrtYStYZO , +mosko
126:1434  oblast<Yse +verigino AlYSte ilYSe 18 iAS +m . vizYmSe klassYSte
126:1435  tunemSe pOr>eN joCam ydYramaS olmeS vieS kuCYltYn .
126:1436    +zvenigovo . 24 fevral<YSte , iktaZ 15 Sagatlan , +lenin
126:1437  uremYse 49 nomeran pOrtYn tuvraSYStYZe 1965 ijYSte SoCSo
126:1438  +g . -at tYgaAk prestuplenijYm YSten . tY ganat ZertvYSke vizYmSe
126:1439  klassYSte tunemSe rveze logalYn .
126:1440    SuCko paSam YStYmYStlan SakSe prestupnik-vlaklan zakon
126:1441  onCYlno mutYm kuCaSYSt vereSteS .
126:1442    +medvedevo rajon . 23 fevral< kastene jySO , paSam YStYde
126:1443  koStSo 17 iAS nolner-vlak
126:1444  +r . +a . den +r . +v . rajcenrYse +Cexov
126:1445  uremYSte , 15 nomeran pOrtYn ik paCerYStYZe , pajremYm Ske
126:1446  semYnYSt ErtarenYt . nuno SYmSe klasslaSte tunemSe +p . -am
126:1447  vieSlenYt . ugolovnYj delam tarvatYme .
126:1448    +morko rajon . 24 fevral<YSte +zelenogorskYSto ilYSe kumlo
126:1449  iAS +d . Ske mONgYStYZO ( +bol<niCnYj urem , 12 N pOrt )
126:1450  registrirovatlYme pYCal dene SkeZ gaAk +f . -Ym oNYSkYZo lyen
126:1451  puStYn . amalZe - sYren kudaltenYt . +d . -Ym arestovatlYme ,
126:1452  SYmlYmaS ErtaralteS .
126:1453    +volZsk . 26 fevral<YSte ,  kud  Sagat  Erdene ,
126:1454  " maragrostroj " ob>edinenijYse +pmk-Ste mexaniklan YStYSe
126:1455  +k . -Yn paCerYStYZe ( +druZba urem , 3 N pOrt , 74 paCer ) tul
126:1456  YlYZYn . sledstvenno-operativnYj gruppo , tolYn SumekYZe ,
126:1457  paCerYSte ozan kolYSo kapSYm muYn ( jolZo kYldYme ulmaS ,
126:1458  SyjYStYZO - piktYme pale , kapYStYZe kyzO dene YStYme kok
126:1459  susYr ) . tide fakt poCeS SYmlYmaS ErtaralteS . prestupnikYm
126:1460  kYCalYt .
126:1461    +mvd-n s svodkYZ poCes .
126:1462              	- 54 -
126:1463    serYS , serYS , serYS ...
126:1464    " polSen "
126:1465    ikana remontno-texniCeskij  predpriAtijYn  samYrYk
126:1466  inZenerZe , usta racionalizator +griSa +semenov avtobusYSto lu
126:1467  tyZem teNge oksaZYm jomdaren . tudYn volYSo kumYlZYm nOltalaS
126:1468  manYn , joltaSYZe-vlak oksam pogen puaS Sonen pYStenYt . mexanik
126:1469  +terkupSin +ivan , Andar kagaz laStYkYm nalYn , eN-vlakYn
126:1470  familijYStYm seren , nunYn deC 200 teNge dene oksam pogYS .
126:1471  pYtartYSlan upravlAUHij +xamil +sabitYC deke purYS .
126:1472    -mYj tendan familijdam udYralam , - mane mexanik . - a te
126:1473  mYlanem 200 teNgem puEda . - vara oksam molan pogYmYZ nergen
126:1474  vujlatYSYlan radam dene umYltaren puYS .
126:1475    - vot tide kollektiv , - kuanen SYrgYZal , kalasYS
126:1476  upravlAUHij da kidSYm kysenYSkYZe Surale . - ikoAn eS dene
126:1477  nigunam , niguSto ot jom . tYgak lijman . - no mONgeS kysenZe gYC
126:1478  Ara kidSYm vele lukto . vara oknaSke onCalYn kalasYS :
126:1479    - vot mo , +ivan +filimonoviC . mYj tYge Sonem : eN-vlak deC
126:1480  oksam pogaS Sotlan ok tol . +grigorij +il<iC ala tidYm
126:1481  mYskYlYmaSlan Sotla .
126:1482    - te , oCYni , CYnYm ojleda , - kalasYS mexanik . - no eN
126:1483  ojgYS logalYn gYn , polSaS kyleS . vet tudo ilYSYSte pervYj gana
126:1484  oksam jomdaren .
126:1485    - te tYge Soneda ? - kidSYm lupSalYn , mane naCal<niket . - a
126:1486  nu-ka , mYj dekem inZener +samosadkinYm yZsa !
126:1487    mexanik inZenerYm yZYn kondYS .
126:1488    - kolYStsa-An , +samosadkin , tendan dene +grigorij +il<iCYn
126:1489  racpredloZenijZe pOrdaleS , - mane upravlAUHij .
126:1490    - tudo ale marte ogeSat pOrdal Yle , - YlYZ kajYS inZener .
126:1491  - mYj tYlanda mYnAr gana onCYktenam , a te Ere CYtaltaS jodYnda .
126:1492    - it kogarge , - mane naCal<nik . - tunam ESe ZapSe SuYn
126:1493  ogYl Yle a Ynde laceS toleS . teve tide racpredloZenijYm nalYn ,
126:1494  Erla ministerstvYSke SikSalt . prinimatlYktaS tYrSe . usek ?
126:1495    ik tYlze ErtYmek , upravlAUHij SkeZ deke mexanikYm
126:1496  yZYktYSat , ojla :
126:1497    - mYjYn lym dene inZener +cemenovYm salamlYza ! tudYn
126:1498  racpredloZeniZYm sajlan SotlYmo . ESe kalase : tudlan pOlek
126:1499  SoteS laC lu tyZem teNge oksam puEna .
126:1500                                 +v . +afanas<ev .
126:1501       +paran<ga rajon ,
126:1502       +usola .
126:1503            	- 55 -
126:1504    kuandarYSe koncert
126:1505    +kugunur AlYSte koncert lijSaS nergen uver SarlYmek ,
126:1506  kalYk peS kuanYS . vet pYtartYS gana tYSte kunam koncertYm
126:1507  onCenYt , oCyni , SukYNZo mondenYt . klubYS kalYk ErkYn pogYnaS
126:1508  gYna tyNale , +marij radion paSaeNZe +v . +kol<cov tolYnat lekte .
126:1509  kugurak ijgotan-vlak dene ikmYnAr Zap mutlanYmeke , samYrYk
126:1510  tukYm dekat ojYm vaStaltaS liSeme . me Skenan jokrok ilYSna
126:1511  nergen nimom SYltYde kalaskalen puYSna . tide ZapYStak ludaS
126:1512  jOratYSe-vlak scene vokten tyrlO marla knigam nalYn kertYt Yle .
126:1513    scenYSte " kugarnA " gazetYn paSaeNYSt , tYgak " Amde lij "
126:1514  gazetYn redaktorZo +v . +krYlov den radio paSaeN +v . +kol<cov
126:1515  kalYklan motkoC kelSYSt . CYlaZYmat uZaS lijYn : mYskara , muro ,
126:1516  tyrlO marij sem-vlak . +anfisa +Cikaeva-Emanovan " lombo " murYZo
126:1517  kalYkYn ConeSYZak logale .
126:1518    no Camanen kalasaS logaleS , vet te CYlanat marla vozeda ,
126:1519  marij murYm mureda , a molan vara marij vurgemYm ogYda Cij ?
126:1520  tuge gYnat motkoC kugu taum kalasYme SueS .
126:1521    " kugarnA " paSaeN-vlak , tendan deke ESe ik jodmaS lieS :
126:1522  ida mondo memnam , AllaSke CyCkYdYnrak lektYn koStsa . memnan
126:1523  dekat pagalen yZYna . kuandarYza kalYkYm u muro da sem-vlak
126:1524  dene .
126:1525    paSada uSnen SogYZo !
126:1526                               +t . +savel<eva .
126:1527       +sovetskij r-n ,  +kugunur Al .
126:1528          	- 56 -
126:1529    uver-vuver
126:1530    Ex , kieda vet vozgalen maneS-maneSYm
126:1531    tYge tyNalmemlan vueS ida nal . " osal deC saklenak Sogo "
126:1532  ( " kugarnA , 2-So N ) materialYm ludYn , tYgaj SonYmaS SoCo . tY
126:1533  marte tYlanda serYSYm vozaSat Sonen omYl Yle da ,
126:1534  +U . +artamonovYn " CodYra Uzo " povest<Se kumYlem tarvatYS ,
126:1535  vaSmutYm puaS kumYlaNYm . " CodYra UzYm " ludYmat , " nu ,
126:1536  +artamonov joltaS ! nu , redakcij pasaeN-vlak ! kuandarYSda ! "
126:1537  manme Suo . avtorYn fantazijZYlan , sajYn da sOralYn Sonen
126:1538  moStYmYZlan kuanen OraS vele kodeS . lijYn ma , uke ma , no
126:1539  Conlan kan<YsYrYn CuCeS , Ynem ySane . tide serYmYda ik Zap tyN
126:1540  redaktor uke pagYt godYm vozgalYmYdam SarnYktYS . Sarneda dYr ?
126:1541  tunamat , ludYn lektYmat , Conlan SokSYn CuCo da logar aNYS koCo
126:1542  komYlA tolYn SinCe . pujto redakcij paSaeN-vlak ymbakem lavYran
126:1543  da SokSo vydYm optal<YC . " jOra , Skendam ogYda pagale gYn , meZe ,
126:1544  ludSYda-vlak , mo dene titakan ulYna " , SonaltYSYm . tYgaj " paSa "
126:1545  SotYSto oZno kuvavam " voZYlmaS " maneS Yle .
126:1546    mYj om pale , kO tugaj +U . +kosatan . no vozYmYZYm SergalYn ,
126:1547  tugela CuCeS : +Ura Ynde ,  vujgoNgYra-vlakYm pogen-pogen
126:1548  ( " kugarnA " , 34-Se N ) , jOrSYn uS
126:1549  gYC tarvanen . takSYm avtorYm
126:1550  umYlaS lieS . kYzYtse ZapYSte " Cernuxa " manmet ilaS sajYnak
126:1551  polSa . jodmo SueS : memnamat vara uS gYC tarvatYneda mo ? ulo
126:1552  koklaSte sajYn vozYmYZat . mutlan ,
126:1553  " +marina - muZaNCe " ( " kugarnA " , 36-So N ) . kuanaS vele
126:1554  kodeS - marij koklastat usta eN ulo .  CYnZYmak , oNaj material .
126:1555    takSYm , tyN jodYSem redakcij pasaeN-vlaklan puYnem Yle :
126:1556  " moZYC , sita " Cernuxa " manmetYm vozgalen orlanaS ? " mYj umYlem ,
126:1557  " krizis Zanra " manmetat lieda . oCYni , SukYZ godYm u ij
126:1558  tyNaltYSYSte . uver-vlakat Sagal tolYt , eSartYSlan , pajrem
126:1559  poCeS pajrem . vuAt Andar ogYl , a mom-gYnat vozaS kyleS .
126:1560    Opke mutYm Suko vozYSYm gYn , vueS ida nal .
126:1561    memnamat , ludSo-vlakYm , pagalaS kyleS , Sonem . me .
126:1562  myndYrnO ilYSe-vlak , tendan deC u deC u uverYm vuCena , a te ,
126:1563  marij manmYla , maneS-maneSYm vozgalen kieda .
126:1564    takSYm , vozYmYdat ikte vese deC saj , ojYrtemaltYt . nalaS
126:1565  teve " kolYmaS dene vaSlijmaSYmak " . ludSo-eN umYlYZo manYn ,
126:1566  kusarYSe Suko tYrSen , sajYn da kuStYlgYn kelYStarYme , ludaSat
126:1567  oNaj . mYj SkeZe kokYnSo stranicYm tyNaltYS gYC muCaS marte ludam .
126:1568   myndYr kundem gYC tolSo una-SamYC deC interv<Uat oNaj .
126:1569  mutlan , finn student-vlak nergenak
126:1570  ( " kugarnA " , 45-Se N ) . oNajYn
126:1571  vozYmo . peS Cot kylYt EtnografiCeskij sYnan material-vlak . Eston ,
126:1572   finn , veps , mordva da molo rodo-tukYm kalYk-vlak SotYSto
126:1573  materialYm YStaS gYn , pajdale lieS Yle , oCYni .
126:1574    ik mogYrYm me SkeZat , ludso-SamYC , gazetYSkYna saj uverYm
126:1575  vozgalen SogaS tyNalYna gYn , tudYn tysSO vaStalteS Yle . tol<Yk
126:1576  vozaSYZat ustalYk manmet kyleS . a tudYZYm Umo kOlan puen ,
126:1577  kOlan - uke . sandenak +U . +kosotan joltaSYn mutSYm Sarnaltemat ,
126:1578  Erdene kYnelYn , En ondak tYge peleStem : poro +kugu Umo ,
126:1579  maneS-maneS deC saklenak Sogo .
126:1580    tYgerak poCkaltara +poSkYtr vel +sokaza marij +o . +Ansubin
126:1581         	- 57 -
126:1582    saj vozYmYlan - gazetYSte ver
126:1583    18 fevral<Yn " kugarnA " gazetYSte " muro mYskaram ojlaS ? "
126:1584  rubrike pelen " UZgunam Sonem " vujmut dene samodeAtel<nYj avtor
126:1585  +nikolaj +ivanovYn syret dene sOrastaraltSe , kyCYk mYskara
126:1586  kornYlaZe savYktaltYnYt Yle . teve Ynde tide pasalanna verCYnak
126:1587  Opke-sapkam kolaS perna . mYskara syretYSte " nu , molan tYj
126:1588  varaS kodYnat ? " muro Somak kelYStaraltYn . tidlanZe " SoCmo
126:1589  ver " ansambl<Yn vujlatYSYZe +valerij +semenov iziSak neleS
126:1590  nalYn . sadlan pagalen ojlena : " +valera da " SoCmo ver "
126:1591  ansambl<Yn ucastnikSe-vlak , vueS ida nal " .
126:1592    marij iskusstvYSto muzYkal<nYj parodij Zanr ale uke dene
126:1593  iktak . ala mYskaram YStaSYZak voZYlYna ?
126:1594    " UZgunam Sonem ... "  mYskara  kornYlan  avtorZo ,
126:1595  samodeAtel<nYj kompozitor , murYzo +nikolaj +ivanovYn tYge
126:1596  mastarYn mutYm radamlen moStYmYZlan marij sYlnYmutCo-vlak poro
126:1597  SomakYm kalasYSt . kaZne eN , Sona gYnat , tYge sajYn vozen ogeS
126:1598  kert . a saj vozYmYlan gazetYSte Ere ver lijSaS . iktaZ
126:1599  joNYlYSna lijYn gYn , +nikolaj +ivanov neleS ok nal , Sonena .
126:1600    me tYge kutYren kelSYSna : " muro mYskaram ojlaS ? "
126:1601  rubrikYnam konkursYS savYraS . kO marij kompozitor-vlakYn muro
126:1602  semYStlan En sOral SomakYm kelYStara , tudo seNYSYS lekteS .
126:1603  mogajrak tudo lijSaS ? tidYm palaSlanda " Amde lij " gazetYn
126:1604  redaktorZo , poEt +vasilij +krYlovYn jOneStarYme mut kornYlaZYm
126:1605  temlena :
126:1606    Ere mYjYn uSYStem ,
126:1607    Ere mYjYn uSYStem
126:1608    Cever make peledYS .
126:1609    make manmYm kolYtat ,
126:1610    ojlat mYjYm " narkoman " ,
126:1611    kOZYm sudYS puYman ?
126:1612    seNYSYS lekSYlan priz SoteS - Andar jykan gitara ! uSnYza
126:1613  konkursYSkYna .
126:1614    tidYn dene muCaSlena , sajYn kodsa manYna .
126:1615           	- 58 -
126:1616    ajsta uES vaSlijYna , CYla-CYla Sarnaltena " CYla Erta ,
126:1617    keC-moZat lomYZYS savYrna . SarnYmaS gYna
126:1618  ajdeme ConeS kurYmeSlan kodeS " , - maneS kalYk .
126:1619    teve kartoCkYm onCalza-An ! nunYn koklaste SukYSt uke
126:1620  ulYt , a SarnYmaS sadak ila . kyCYk ilYSYm ilenYt ma , kuZum -
126:1621  Ske ymYrYStYm CaplYn SuktenYt , ilYmYSt godYm Suko-Suko sajYm
126:1622  YSten kodenYt .
126:1623    a ilYSYSt ? kYzYtat nuno memnan koklaSte ulYt . iktYSt alAt
126:1624  paSam YStat , vesYSt pensijYS lektYnYt . CYlaStYmat SkolYSto
126:1625  tunemSe marij ydYr-rveze-vlak porYn Sarnat , nunYlan ymYr
126:1626  muCkYSt tauSten ilat : SinCYmaS tynAS pervYj oSkYlYm YStaS
126:1627  polSYmYStlan , viAS ilYS kornYm onCYktYmYStlan .
126:1628    snimkYSte kOmYt ulYt ? +joSkar-ola peduCiliHYn marij
126:1629  otdeleniZYm 1956 ijYSte tunem pYtarYSe-vlak . onCYlno nunYn
126:1630  tunYktYSYt SinCat ( purla tyrYsO ydYr deC posna ) . Sola tyrYStO
126:1631  - +nikolaj +nikolaeviC +utrobin , memnam Ereak syretlaS da
126:1632  tunYktYmo somYl deC posna xudoZnik liAS tunYkten . voktenZe
126:1633  +petr +alekseeviC +kaSkov SinCa . marij jYlme uCebnikYn
126:1634  avtorZo . SkolYSto me tudYn knigaZ poCeS tunemYn ulYna , a
126:1635  peduCiliHYSte SoCmo jYlmYm jOrataS da pojdaraS tunYktYS .
126:1636  nYlYmSe - zavuCna . oS pinCakan da SinCalYkan pOr>eN - +izenkin
126:1637  +vitalij +il<iC , matematik . tunam ilYS peSakak jOsO Yle .
126:1638  SeNgeCYn , mONgO gYC , polSYSo uke . aca-ava trudodnAlan
126:1639  nimom-nimom nalYn ogYtYl , paSkarlan paSam YStenYt . a mYjYn
126:1640  aCamZat lijYn ogYl . 14 teNge stipendijYm vaS marte nizaStat
126:1641  SuktaS ok lij Yle . kYzYtat Sarnem : +Atman Alem gYC pYCkemYS
126:1642  denak lektamat , +joSkar-olaSke kolo meNgYm jolYn topkem Yle .
126:1643  vaCymbalne - kotomka , tuSto - kinde , pareNge , SOr-torYk ...
126:1644  tide - arnAS koCkYS . arnA Erten kajYS - adakat mONgO . tugak
126:1645  jolYn . +vitalij +il<iC kuze memnam Camanen onCYS . tudo SotlaS
126:1646  da SukemdaS vele ogYl - ilaSat tunYktYS , stipendij ok site
126:1647  gYnat , a UZYSt nalYnat ogYtYl , uCiliHYm koden kaAS YS kyStO .
126:1648  tau ! ymYreSem om mondo ! molYStat tYgak Sonat dYr .
126:1649    tyslenrak oncalza-An kartoCkYm ! 18 - 19 iAS onCYkYlYk
126:1650  tunYktYSo-vlak Sogat . mogaj tuSto onCYkYlYk ? kok tYlze gYCak
126:1651  +marij respublikYn tyrlO SkollaStYZe 1 - 4 klasslam tunYktaS
126:1652  tyNal<YC . mYlam gYn , +roNgo rajon ( kYzYt +sovetskij ) ,
126:1653  +mananmuCaS SYmiAS SkolYSto kokYmSo klassYm puYSt . Skol
126:1654  direktor dene tYge palYme lijYm .
126:1655  " lymet kuze ? " - jodo . " +Urij
126:1656  man da jOra " , - man<Ym . " uke ,
126:1657  tYge ok lij ! - tOrlatYS tudo . -
126:1658  klassYSte tYge palYme liAt gYn , tunemSe-vlak pesak vaSke
126:1659  vaCymbaket kyzen SinCYt " .
126:1660    a kYzYteS , kartYCkYSte , me pYrlA ulYna . 1956 ij . pYtartYS
126:1661  gana . Sarnen ilaS manYn , peduCiliHe vaStareS verlanYSe +ikYmSe
126:1662  Skol sadeS vozaltYnna . ymbalnYna - En Caple vurgemna . tunamse
126:1663  Zaplan . mYjYn gYn pinCakemat uke Yle . ik joltaS Zaplan puYS .
126:1664  mogaj me Andar da aru ulYna . tyZval tys denat , kOrgO Con
126:1665  denat . rveze-vlakYm manaS gYn , ni tamak puSYm , ni araka tamYm
126:1666  palen onal . ydYr-SamYCYn CYlaStYn - kuZu-kuZu yplapka .
126:1667  kyCYSkYStat , SinCaSkYStat , tyrvYSkYStat , nimogaj CiA logalYn
126:1668  ogYl . Sym-ConYStYSt pervYj jOratYmaS YlYZYn . no tide sYlne
126:1669  SiZmaSYm luktYn onCYkten ogYtYl - tunemaSak tYrSenYt ...
126:1670    oj , SarnYmaS , SarnYmaS ... mogaj tYj yCYzO ulat ulmaS .
126:1671  tunYktYSo-vlakYn lymYStYm vele mo , pYrlA tunemme joltaSYmat
126:1672  mondYktet ... kuSto ulYda ? jykdam puYza !
126:1673    tide kartYCkYse gaAk ajsta ESe ik gana vaSlijYna , uES
126:1674  tYgak vozaltYna da CYla-CYla Sarnaltena : kO kuze ilen ? kunar
126:1675  SoCSan da unYkan lijYn ? Ske ymYrYStYZO mom sajYm YSten Sukten
126:1676  da mo OrdYZeS kodYn ? vara SarnYmaS knigam vozena . mYlanna
126:1677  tidYm YStaS " kugarnA " gazetYn ZurnalistSe-vlak polSat Sonem .
126:1678    tek tide vaSlijmaS SOrtn<O gaAk lieS . akSe dene .
126:1679    kartYCkYSte ala-mogaj amallan kOra CYlanZak lektYn
126:1680  ogYtYl . teve kO uke : +genadij +karavajcev , +elena +sidorova ,
126:1681  +zina +romanova , +raA +vasil<eva , +zina +krYlova , +UliA
126:1682  +mal<ceva , +vasilij +korotkov , +valA +kuznecova , +il<A
126:1683  mamaev ... molYStYm adakat om Sarne .
126:1684    kartYCkYSte kO SkenZYm da joltaSYZYm pala -
126:1685  CYlalan-CYlalan uvertaraS jodam : vaSlijmaS 1994 ij 2 iUl<YSto
126:1686  10 Sagatlan +joSkar-olase peduCiliHYSte lieS . kO tolYn ok kert
126:1687  - tek ikSYvYSt tolYt , aCa-avaSt olmeS kartYCkeS vozaltaS
126:1688  SogalYt , Ara ver YnZe kod . SonYmYdam da kumYldam voSt poCYn
126:1689  kolten , tYgaj adres dene vozen koltYza ... .
126:1690                                   +U . +artamonov .
126:1691           	- 59 -
126:1692    ilet-Sylet , marij Al ?
126:1693    kYzYt nigOlan da nimolan ySanaS ok lij
126:1694    memnan tY vaSmutlanYmaS - Al kalYkYn taCYse Con jOsYZO ,
126:1695  Erlase azapSe nergen . kuSko me Ynde kaena ? mo lieS memnan dene
126:1696  ik ij gYC , kok ij gYC ? vlast<Ym kuCen ilYSe vujlatYSe-vlak
126:1697  tutYS ojlat : " ElYStYna kaen SogYSo processYm Ynde mONgeS
126:1698  savYralaS ok lij ... " mogaj vara tide processSe ? mom onCYkta
126:1699  " mONgeS savYralaS ok lij " manmYZe ? tidYn da AlYse ilYS nergen
126:1700  Skenan korrespondentna +kuZener rajonYso " znamA " kolxozYn
126:1701  predsedatel<Ze +k . +v . +zaxarov dene mutlana .
126:1702    - +konstantin +vladimiroviC , kalYkYSte AtYr kolaS logaleS :
126:1703  oZnYrak sajYn ilYme . CYla siten , akat SuldYrak Yle . tenijYse
126:1704  saman , CYnZYmak , Al kalYklan peS Suko nelYlYkYm konden . molan
126:1705  tide tYge lijYn , kuze Soneda ?
126:1706    - mutat uke , onCYC , " kommynizm " godYm , sajYnrak ilYme . a
126:1707  mo Sot dene me udan ilYSaS ulYna ? +el<cin kum ij onCYCak
126:1708  +rossijYse kalYklan Caple ilYSYm sOren da tYge manYn Yle : "
126:1709  akYm ESeat kugemdat gYn , tovatat , mYj rel<s ymbak vozam " . no
126:1710  ilYS kaZne keCYn nelYrak lieS . ESe pYrt CYtYza , manYt mYlanna .
126:1711  mYnAr Zap lieS vara CYten ilaSYZe ?
126:1712    pYtartYS kok ij ZapYSte reformYm Ertaren SogYSo tyN eNZe
126:1713  +egor +gajdar lijYn . ak SotYSto tYgaj kugu umYlYdYmaSYm
126:1714  SoCYkten , Ynde nimom YStaS OrYn da paSa gYC lektYn kaen . jOra
126:1715  ESe kaen . molan kajYmYZYm teve kuze umYltara : " pravitel<stvYn
126:1716  Suko punCalZe dene mYj om kelSe " . ElYSte tudYn politiCeskij
126:1717  rol<Zo utYr izemeS . CYnak , +egor +gajdarYn YStYme " vYbor
126:1718  +rossii " blok 12 dekabr<YSte ErtYSe sajlYmaS godYm seNYSYS
126:1719  lektYn kertYn ogYl . molan seNen ogYl ?
126:1720  SkeZe tYge maneS : " kYzYt
126:1721  marteat viAn social<nYj klass SoCYn ogYl ( viAn social<nYj
126:1722  klassSYlan tudo burZuazijYm Sotla ) , tudo reformo kursYm sajYn
126:1723  podderZivatlen kerteS Yle . Suko kalYkSe ( 20 - 25 procentSe )
126:1724  sajYn ilaS tyNalYn , tugeZe reformYn jOnZYm kuCYlt moSten . no
126:1725  tide 20 - 25 procent kalYkSat soznatel<nYj reformator kasakYn
126:1726  politiCeskij ENertYSYZe lijYn SuYn ogYl " .
126:1727    " reformYn " tyN zadaCYZe - u klassYm - burZuazij klassYm
126:1728  YStaS ? no kuze YStaSYZe ? privatizacij ,
126:1729  spekulAcij viAN SogYmo ,
126:1730  tYglaj kalYkYn peS pisYn jorleSt tolmYZ kySeS mo ? ale
126:1731  gosudarstvennYj pogYm kuSko lijYn , tuSko SalatYl SogYmo dene ?
126:1732  SonaltYza teve : 40-Se ijla tyNaltYSte , +kugu +oteCestvennYj
126:1733  sar kaen Sogen gYnat , memnan ElYn En Suko SOrtn<YZo lijYn .
126:1734  1984 ijYSte SOrtn<O SapaS AtYr tonn dene SotlaltYn . Ynde kuSko
126:1735  CYla kaen pYten ? gosudarstvYn parYmZe Ere kuSkeS . +rossij
126:1736  kYzYt zapadlan Suldo sYr<em SupSYkten SOgYSo ElYS savYrnen .
126:1737  tYgaj kugu poAnlYkYm Skenan Cot viANSe promYSlennost< dene
126:1738  kuze Sot dene kuCYlt SogaS ogYl Yle ? ! tugeZe sYr<em +zapadYS
126:1739  kolten SogYmo dene kO-gYnat peS kugu parYSYm naleS .
126:1740    ElYn promYSlennost<So Salanen SuYn , manaS lieS . zavod den
126:1741  fabrik-vlak SogalYnYt . UZYZo paSam YSta gYnat , pel kuat dene
126:1742  vele .
126:1743    - a mogajrak syret kYzYt AlYSte ? mutlan , tendan
126:1744  ozanlYkYStak .
126:1745    - motkoC Cot jOsO kYzYt Al kalYklan . kolxoz den
126:1746  sovxozlaste ilYS SogalYn , manaS lieS : gorUCij , SapaS uZaS uke ,
126:1747  SoSo agam kuze Ertaren koltaS - ogYna pale . mineral<nYj
126:1748  yANdYsat uke . kolxoz-vlak sentAbr<-oktAbr< godsek pasadarYm
126:1749  ogYt nal . vol<Yk SagalemeS . kodSo ijYn SOrYm , SYlYm El muCko
126:1750  25 - 27 procentlan Sagal Ysten nalme .
126:1751    - +konstantin +vladimiroviC , tendan SonYmaSte , molan vara
126:1752  tYge nelYn ila Al ?
126:1753    - tyN amalZe teve mogaj : Al ozanlYk produkcijlan ak peS
126:1754  Suldo . a produkcijYm YSten nalaS kuCYltmo Energij , gorUCij ,
126:1755  molo resurs morkoC Serge . kok ij ZapYSte SOrlan zakup ak 69
126:1756  paCaS kugemYn , uSkal SYllan - 55 paCaS , surt kajYklan - 180
126:1757  pacaS . kokla Sot dene oncalaS gYn , CYla Al ozanlYk produkcij
126:1758  80 paCaS SergeStYn .
126:1759    tYgodYmak promYSlennost< , Ske monopol<nYj poloZenijYm
126:1760  kuCYltYn , dizel<nYj toplivYlan akYm 793 paCaS kugemden ,
126:1761  benzinlan - 574 , azotnYj yANdYSlan - 291 , avtomobil<lan
126:1762  270 - 430 paCaS , +mtz-52 traktorlan - 250 , Surno pogYSo
126:1763  kombajnlan - 450 paCaS . CumYr nalaS gYn , promYSlennYj satu 350
126:1764  paCaS SergeStYn .
126:1765    CYla tidlan verC kYzYt kolxoz den sovxoz-vlak jOrSeS
126:1766  Salanen SuYnYt . ssudYm nalmYlan kOra bankYSte memnan parYm
126:1767  utYr kuSkeS . ssudYlan peS kugu procentYm kyrYt . maj marte
126:1768  rajonYso pel ozanlYkSYn parYmZe tunarYS SuES , tudo CumYr tyN
126:1769  fondYn akSYmat vonCa . no En Cot lydYkSYZO teve mo : kYzYt
126:1770  proizvodstvYm uEmden SogaS , u texnikYm nalaS nimogaj jOn uke .
126:1771  texnika utYr SoldYrga . kapital<nYj stroitel<stvo ok kaj , tyN
126:1772  sredstva ok uEmdalt . oralte toStem Soga . pasulaske
126:1773  organiCeskij yANdYSYm Sagal SupSYktaS tyNalme . mineral<nYj
126:1774  yANdYSYm nalaS Serge , sadlan tudYm sitYSYn kuCYltmaS uke . kum-
126:1775  nYl ij onCYC ik gektar mlandYS 150 - 200 kilogramm mineral<nYj
126:1776  yANdYSYm SavYme gYn ( a +germanijYSte , +gollandijYSte 700 - 1000
126:1777  kilogramm dene luktYt ) , kodSo ijYSte ulYZat 59 klogramm dene
126:1778  logalYn . tenij tYnarYZat Saven ogYna kert . tugeZe Caple Surno
126:1779  nergen SonYmanat ogYl . kok ij zapYSte Al ozanlYk 20 ijlan
126:1780  mONgeS Caknen . tidYm varaZe pokten SuaS manaS vele .
126:1781    - reformo verC SogYSo UZo eNZe memnam ySandaraS tOCa : 1913
126:1782  ijYSte +rossij poAn Yle , maneS . tunam Surno lektYSat 6 - 7
126:1783  centner gYna lijYn . iktat SuZen SinCen ogYl ...
126:1784    no vet tunam olaStYZe 8 - 12 procent kalYk gYna ilen . a
126:1785  kYzYt , mONgeSla , AlYSte tYnar kalYk vele kodYn . Surno lektYs
126:1786  kYzYt 6 - 7 centnerYS vola gYn , ilen lektaS ok lij , mlandYlan
126:1787  nimogaj CastnYj sobstvennostAt ok polSo .
126:1788    ymaSte pravitel<stve valUta dene +moskolan +gollandij gYC
126:1789  sYrYm , +pribaltika gYC SYlYm , kolbasam , +pol<So gYC pareNgYm ,
126:1790  +kitaj gYC sakYrYm naleden . tYgodYmak Ske produkcijYm niguS
126:1791  CYkaS OrYn ilena . lymYnak tYge YStenYt : Ske ElYse Al ozanlYk
126:1792  produkcijlan akYm voltaS manYN .
126:1793    - olaSte vele ogYl , AlYStat privatizacij SYNdaralt toleS .
126:1794  mom tudo pua ? mo dene tudYZo pajdalYrak ?
126:1795    -kok ij ZapYSte kaen SOgYSo privatizacij kOlan sajYm
126:1796  YSten , kOlan gYn udam . SYl kombinat , yj zavod-SamYC Ynde
126:1797  akcioner obHestve lijYnYt . SYlYm , SOrYm nuno mogaj ak dene
126:1798  Sonat , tugaj dene nalYt . teve +joSkar-olase SYl kombinat tenij
126:1799  1 Anvar< gYC Conan nelYt dene onCYmaSte ik kilogramm tykan
126:1800  SoldYra vol<YkYm 650 teNge dene naleS . no tide En kykSO
126:1801  upitannostAn vol<YkYm tYge . kaNgarak vol<Yk tiddeC SuldYn kaA .
126:1802  oksam ozanlYklan SySkYlmO nelYt poCeS ik kilogrammlan 1000
126:1803  teNgem tyla . a kevYtlaSke tudo uSkal SYlYm 2200 - 2400 teNge
126:1804  dene kolta , kolbasam - 4500 - 5000 teNge dene .
126:1805  tYge pel parYSYZe
126:1806  SYl kombinateS kodeS . aram ogYl kodSo ijYSte tudo milliard
126:1807  teNge utla parYSYm nalYn . 150 - 200 eNlan tYnar . paSadarYSt
126:1808  mYnArYS SuES , tidYm ogYt ojlo , SkeSt deC molo nigO ok pale .
126:1809  gospodin +krut<ko tYgaj privatizacij godYm ik idalYk gYC Ynde
126:1810  pel respublikYm SkanZe nalYn kerteS dYr . vet predpriAtijYn tyN
126:1811  fondSYm 1983 ijYse ak dene gYna Sotlat .
126:1812    - kolxoz den sovxoz-vlak kodSo SYZYm Ellan pYrCYm 51 - 70
126:1813  teNge dene uZalenYt . vYsSij sort loZaSYm ik kilogrammZYm
126:1814  240 - 260 teNge dene kYzYt Al kalYklan uZalat . ik sukYr kinde
126:1815  kevYtYSte 200 teNgemat vonCen . +paran<gaSte gYn 270 teNgeS
126:1816  kyzen kaen , manYt . sukYr kindYZe 800
126:1817  gramm nelYtan vele . kuSeC vara tYgaj akSe lekteS ?
126:1818    - onCYC akYm regulirovatlaS +moskvaStat , respublikYStat
126:1819  lymYn +gosudarstvennYj komitet lijYn . Ynde uke , vitne . no
126:1820  kunam-gYnat akYm tergYSe , akYm YStYSe komitet lieS , Sonem .
126:1821    vesYmat palemdaS uto ogYl : ozanlYk-vlakYm kYzYt peS kugu
126:1822  nalog dene jOslandarat . nalogSo mogaj gYna uke . paSadar fond
126:1823  gYC 21,6 procentYm pensij fondYS koltena , 9,63 procentYm -
126:1824  medicinskij straxovanijlan , 1 - milicijlan , 2 - kalYklan pasa
126:1825  verYm sitarYme fondYS , 1 , 3 - akYm regulirovatlYme fondYs , 12 -
126:1826  podoxodnYj naloglan , 1 , 5 - kornYm kuCYltmYlan . tYleC posna
126:1827  produkcijYm uZalYme deC eSartYS aklan 10 gYC 26 procent marte
126:1828  nalogYm tylena . 1 Anvar< gYC ESe ves tyrlO nalogYm Sonen
126:1829  luktYnYt . produkcijYm uZalYme deC 3 procent specnalogYm nalaS
126:1830  tyNalYnYt . pasadar fond gYCak ESe 1 procent nalogYm
126:1831  transportlan nalYt . CYla Sotlen luktaS gYn , paSadar fond gYC
126:1832  CYlaZe 48 , 53 procent nalogYm tylena , a produkcijYm uZalYme
126:1833  oksa gYC 15 - 30 procentYm . ymaSte produkcijYm uZalYme dene 160
126:1834  mln . teNge oksam nalme . tYSeC pasalan tylYmO fondYS 65 million
126:1835  teNge kaen , naloglan - 28 mln . teNge .
126:1836    - ErtYSe ijlan kolxozYn EkonomikYZYm lonCYlen lekmek ,
126:1837  tYgaj jodYS SoCeS : ElYm vujlatYSe-vlak kuSken ESe
126:1838  proizvodstvYlan tYge tupYn< lijYt ?
126:1839    - tidYm kalasaS jOsO , molan manaS gYn , tYglaj kalYk nunYn
126:1840  SonYmYStYm , onCYklYk " planYStYm "
126:1841  niguzeat palen ok kert . SkeSt
126:1842  ojlat gYna , raS vaSmut nigunamat lijYn ogYl da ogeSat lij ,
126:1843  Sonem .
126:1844    - onCYlno SoSo aga vuca . kuze ydaS tyNalaS Soneda ?
126:1845    - tide kYzYt En nele jodYS . me nimom YStaS OrYn ulYna , a
126:1846  kySYl vlast<lan tide ok kyl , Ske koklaStYSt niguze ESe verYm
126:1847  Seleden ogYt Sukto . no ElYSte krizis utYr kelgYS kaA .
126:1848  +gajdarYn ojlYmYZlan ySanaS gYn , Al ozanlYk produkcijYm YSten
126:1849  nalSe-vlaklan kodSo ijYSte gosudarstvYn 7 , 6 trillion teNge
126:1850  parYmZe kodYn . bUdZet deficitat laC tYnarak .
126:1851    - +konstantin +vladimiroviC , motkoC OrYktarYSe cifr-vlakYm
126:1852  ojleda . ySanYmYlat ok CuC . tuge gYnat onCYklYklan ySanYm ogYna
126:1853  jomdare , Sonem .
126:1854    - ySan ? kYzYt nimolanat ySanaS ogeS lij ,  kaZne
126:1855  joltoSkaltYSYSte kaZnYZe SojYSteS . ySan laC Skannak vele :
126:1856  tYrSen Ystet gYn vele , ala-mogaj lektSYS SuaS lieS .
126:1857    - +konstantin +vladimiroviC , vaSlijYn mutlanaS ZapYm
126:1858  ojYrYmYlanda tau . paSada uSnen tolZo . ilYSna onCYkYZYm ala
126:1859  sajrak lieS , tunam vara vaSmutlanYmaSnamat veselarakYm YStena .
126:1860    -tau tYlandat .
126:1861    snimkYste : +kuZener  rajonYso  " znamA "  kolxozYn
126:1862  predsedatel<Ze +k . +v . +zaxarov .
126:1863              	- 60 -
126:1864    paSadar uke . mom YStaS ?
126:1865    da , ErtYSe keCYlaSte lijSe CYlaStlanat peS kugu
126:1866  turgYZlanYmaSYm , EsogYl izi ogYl ENgekYm kondYS . SoNgYrak-vlak
126:1867  dene kutYrYma gYC raS pale lie : tYgaj jyStO igeCe memnan
126:1868  kundemYSte Sukertsek lijYn ogYl . oCYni , tidlan kOrak kalYk
126:1869  iziS lYplanYme gaj lijYn ulmaS , sandenak telYlan peS kylYnZak
126:1870  AmdYlaltmat ogYl . pOlemYm YrYktaS polSYSo pribor-vlakYm cykten
126:1871  koden , poZar lijme lydYkSat ulo Yle . a UZo vereZe puC-vlak ,
126:1872  jyStYm CYten kertde , EksYde pudeStYlYnYt . tYge jOrSeS SokSo
126:1873  deC posna SinCaSat logalYn . olaSte kuze-gYnat tY jyStO keCYlam
126:1874  ilen ErtarYSna gYn , AlYse kalYklan posnak nele Yle . laC tYgaj
126:1875  jyStO keCYlaStak me +kuZener rajonYso " znamA " ozanlYkYS mien
126:1876  koStna . AlYse kalYkYn nelYlYkSYm me tYSte ESe ik gana uZna .
126:1877    +ruS +Soj sela voktene kompleksYS mijYmekYna , memnam
126:1878  kumYldYmYrakYn vaSlijYC . kompleks naCal<nik +v . +m . +koZanov
126:1879  onCYCSo kutYraSat toreS lie , no tau ozanlYk vujlatYSe
126:1880  +k . +v . +zaxarovlan : tudo
126:1881  onCYlgoCak mijYmYna nergen telefon dene
126:1882  uvertaren da +valerij +mixajloviC deC kompleks , tuso ilYS ,
126:1883  paSa turgYm nergen paldaraS jodYn .
126:1884    kompleks oza dene mutlanYma gYC pale lie : vol<Yklan
126:1885  pukSaS korma ogeS site . koneSne , pukSen onCYAn 11200 vujYm . a
126:1886  tidYZe vet CYla tykan SoldYra vol<Yk ! silos kok-kum arnAlan
126:1887  vele sitYSaS , sandenak olYmYm poSkudo ozanlYk-vlak deC nalYt .
126:1888  furaZ jOrSeS uke , tudYm +marij +turek rajonlase ozanlYkla gYC
126:1889  SupSYktat . +valerij +mixajloviC tYgaj polYSlan tau mutYm
126:1890  ojlYde YS CYte .
126:1891    kompleksYse vytalaSte onCen koStmo godYm CYla vereZat
126:1892  Eskerenrak toSkYStaS tYrSYSna . molan manaS gYn , lampYCke-vlak
126:1893  ogYt jylO , a vaStaltaS nimo dene - uke . Zivotnovod-vlak dene
126:1894  tY SotYSto kutYrYmo godYm voStYlYnrak , no tunamak turgYZlanen ,
126:1895  " Ynde me tYSte jolSym dene CYlaZYmat YStaS tunemYnna " manYn
126:1896  ojlYSt .
126:1897    memnan fotografna motkoC Suko " ogaj " , no tunamak
126:1898  turgYZlandarYse sUZetYm muYn Yle . fotoplenkYS keC-mYnAr voZaS
126:1899  tYrSYS gYnat , aram : pYCkemYSlan kOra CYlaZat SemYn lektYn . laC
126:1900  ik vytaSte vele teve tY snimkYlam YSten kerte .
126:1901    ikYmSYStYZe te transporter lakYSte kYlmen SiCSe terYs
126:1902  oram , vesYStYZe vytan kOrgO mogYrYso oknalam uZYda .
126:1903  +v . +m . +koZanov tYgaj syretYm teve tYgerak umYltarYS :
126:1904    -kompleksYm YStYmYlan 20 ij . pYrdYZYse kermYC jyr vydeS
126:1905  sakYr gaj Sula , CYla vere SelYStalteS , tuvraSYS onCalaS gYn ,
126:1906  kastene sydYrYm uZaS lieS . aCalaS , olmYktaS vele ogYl ,
126:1907  tumYstYlaSat sredstva uke ...
126:1908    jOsO , motkoC jOsO taCe AlYSte ! no mom YStet : ilaS kyleS ,
126:1909  paSam YStaS ... ax-da , paSam YStYme SotYSto . +ruS +soj sela
126:1910  voktenYse kompleksYSte YStYSe-vlak kokla gYC +pavel +vasil<eviC
126:1911  +kiselev - En SoNgo , tudo vol<Yk ozanlYkYSte 1963 ij gYCak
126:1912  tYrSa . " tY ZapYSte Suko nele-jOsYm ,
126:1913  jyStO-SokSYm , jyStO-SokSYm
126:1914  CYtaS logalYn , - ojlYs tudo . - no onCYCso dene taNastarYmaSte
126:1915  kYZYt paSam YStaS kuStYlgYrak : oZno CYlaZat kidvij dene
126:1916  YStaltYn gYn , kYzYt mexanizacij almaSten . tol<Yk paSadarZYm
126:1917  ZapYStYZe ogYt pu ... "
126:1918    tidYmak peNgYdemdYS molo paSaNat . teve ,  mutlan ,
126:1919  +g . +v . +Subinan eSYZe pytYnek ySkYZYm OrdYktarYmaSte tYrSa . a
126:1920  paSadarYm nuno avgust gYCak nalYn ogYtYl . " a kuze ilaS ? " -
126:1921  jodeS memnan deC +galina +vladimirovna . a mom me vaSeSten
126:1922  kertYna ? nimomat ... sandenak tY jodYSYm ElYm vujlatYSe-vlaklan
126:1923  kusarena . ala nuno iktaZ-mom kalasen kertYt ?
126:1924    snimkYSte : +kuZener  rajonYso  " znamA "  kolxozYn
126:1925  kompleksYStYZe .
126:1926           	- 61 -
126:1927    mer-politik ilYS
126:1928    " perestrojka v umax " manmet uke "
126:1929    tYge ojla +marij +El +kugYZanYS +pogYnYn kugYZanYS den
126:1930  nacij-vlak koklaSte kYlYm kuCYmo da verYse samoupravlenij
126:1931  organ-vlak dene paSam YStYme SotYSto komissijZYn vujlatYSYZe
126:1932  +g . +v . +maksimov .
126:1933    +g . +v . +maksimov 1952 ijYSte +u +tor>Al rajonYso +ENerYmbal
126:1934  AleS SoCYn . 1977 ijYSte +m . +gor<kij lymeS +marij
126:1935  politexniCeskij institutYm tunem pYtaren . pYtartYs kum ij
126:1936  ZapYste " SonYSo " izi predpriAtijYn vujlatYSYZlan YSta . eSan ,
126:1937  kok joCaze ulo .
126:1938    eS , oksa ...
126:1939    da trukYSto
126:1940    - +gennadij +vasil<eviC , tendan CYlaZat Yle : jOratYme
126:1941  paSa , maSina , kok paCaSan pOrt , eS , oksa ... da trukYSto
126:1942  deputatYS kandidat , varaZYm deputat da eSartYSlan - komissij
126:1943  vujlatYSe . molan kOra ? kuze te tYgaj marte ilen SuYnda ?
126:1944    - ySanYmaS kerte . tudak vele . mo ajdemYn uSYStYZo ,
126:1945  ConYStYZo , mo tudlan kySYC pualtYn - tudak lieS . onCalza , mo
126:1946  YStalteS +rossij muCko ,  respublik kOrgYStO ... manYna
126:1947  demokratij , rYnke , privatizacij , u ilYS , u saman , volgYdo
126:1948  onCYklYk - tide CYlazat jYlmYSte , kagazYSte , a CYn ilYSYZe -
126:1949  lunCYrgen SuSo ozanlYk , korrupcij , SolYStmaS , vlast< verC
126:1950  kuCedalmaS ... a tYgaj godYm mYj umSaSke vydYm podYl SinCaS mYj
126:1951  tunemYn omYl , utYr YlYZam vele . teve mo kerte .
126:1952    - ondak , ojlat Yle , EkonomikYm kuze vujlatenYt : ministr
126:1953  tolYn SogaleS okna deke , onCaleS - zavod tyn<Yk gYC SikS
126:1954  lekteS - tugeZe promYSlennost< Syla . a taCe ?
126:1955    - tide talAkan kalasYme . oksam kYzYtat Sotlen moStat ,
126:1956  tunemYnyt , a " perestrojka v umax " manmet uke . molan manaS gYn ,
126:1957  CYlaZat kuStYlgYn toleS , pyZvyd deC posna . Ske Sonalte : tYj
126:1958  Zurnalist ulat , paSam ot YSte gYn , oksam nalaS ot tyNal vet ?
126:1959  uke . a pravitel<stve tYlanda oksam YnZe pu . tunam te ,
126:1960  kuze-gYnat ilen lektaS manYn , SonaS , tarvanYlaS tyNalYda . a
126:1961  nuno kyCen , jodYn , eN mutYm kolYSt ilen tunemYnYt , a kyEmalt
126:1962  SuSo umYlYmaSYm viC ijYSte vaStaltaS kuStYlgYZak ogYl .
126:1963    - memnan paSam EskeraS lieS . gazet lektYn gYn , paSa
126:1964  YStalteS , uke-uke . a tYStYZe kuze ?
126:1965    - niguze . EskerYme SotYm YStaS CYla kuzeZYm-moZYm
126:1966  palYman . tidYZe kuStYlgYZak ogYl , sandene kalYk deC Sagal mo
126:1967  Soga .
126:1968    - tugeZe mo vaStaltYn ?
126:1969    - tY SotYSto kugu vaStaltYSYZak uke . kuze tOra ondak
126:1970  ilen , taCat tugakak ila . tudYn ilYSumYlYmaSYZe , tide ale ves
126:1971  jodYS deke onCaltYSYZe ondakYse gajrakak .
126:1972    Erla , A kumYSto
126:1973    - +kugYZanYS +pogYnYn ikYmSe sessijYStYZe deputat
126:1974  +a . +kazimov pravitel<stvYn kugYtSo
126:1975  SotYSto SomakYm lukto ( tudo
126:1976  pravitel<stve apparatYm 20 deC Sagal ogYl procentlan izamdaS
126:1977  temlen ) , no sessij tidYm SotYS YS nal .
126:1978    - CYn , +kazimovYn SonYmaSYZe Yle ... no prezident da
126:1979  pravitel<stve Clen-vlak veCYn tYgaj oj-kaNaS lie : me taCe
126:1980  temlYme sostavYm peNgYdemdena , a ik Zap gYC nuno Ske pasa
126:1981  programmYSt dene memnam paldarat . kunam tide lieS , mogaj
126:1982  programme dene lektYt - vuCena .
126:1983    - tugeZe SuSaS sessijYSte ...
126:1984    - tace , Erla , kumYSto - kalasaS nele . CYlazat memnan deC ,
126:1985  deputat-vlak deC , Soga . kunam taCYse deputat korpus pogYnen ,
126:1986  " tetla tYge ilaS ok lij " manYn kalasa , tunam CYla Ske
126:1987  verYSkYZe SinCeS .
126:1988    - a taCYse deputat korpusYn tYge turan kalasaS ColgalYkSe
126:1989  sita mo ?
126:1990    - sita , Sonem . tidlan vij ulo .
126:1991    - vet taCYse deputat korpus konservatizm SylYS
126:1992  decat ErnenZak SuYn ogYl ?
126:1993    - kaZne tySkaSte tyrlO SonYmaS , ojYrtemaltSe vij lijSaS .
126:1994  tunam vele CYn , kyleSan kykSYtYS SuaS lieS da paSa voranen
126:1995  kaA . paSa SolSaS , a " kupeS " me
126:1996  CYlan puren kaen pYtena . tYgaj
126:1997  godYm ik SonYmaSYS SuaS vele ogYl ,
126:1998  SkendYmat vaSke jomdaraS lieS .
126:1999    - +kugYZanYS +pogYnYn vujlatYSYZYm sajlYme godYm kOn verC
126:2000  jyklYSda ?
126:2001    - +anatolij +anatol<eviC +smirnov verC .
126:2002    - molan ?
126:2003    - tudo samYrYk . sadlan .
126:2004    - +minakovat SoNgYZak ogYlYs .
126:2005    - paSaZe tYStat ogYl . Ske ZapYStYZe tudo " sapYm "
126:2006  luSkemdaS puEn . mo nergen ojlem ,
126:2007  umYleda , Sonem . vyran oktAbr<
126:2008  deC vara deputat-vlakYm pokten koltYSt . tYge lijSaS Yle mo ?
126:2009  uke , konesne . zakon ulo , tudYm pudYrtaS oges lij . tYjYm tYnar
126:2010  zaplan sajlenYt gYn , kalYk ySanYm muCaS marte Sukto . a taCe
126:2011  pogYnen , Erla Salanen pYtaS - vujlatYSe pykenYSkat SiCman ogYl
126:2012  Yle . mYjYm kok ijlan sajlenYt gYn , pasam kok iAk YStYSaS ulam .
126:2013  a iktaz tOralan om kelSe manYn , pel ij gYC kurZYn SYlSaS omYl .
126:2014  mYlam tide ver ogeS kyl . mYj , deputat lijdeat , udan ogYl
126:2015  ilenam . no ajdemYn namYs lijSaS , namYs - sajlYSem onCYlno ,
126:2016  namYs - Ske onCYlno . tYge ogYl mo ?
126:2017    " professij " SumlYk
126:2018    - +il<f den +petrovYn tYgaj SomakYSt ulo : " mY vse lUbim
126:2019  sovetskuU vlast< , no zaCem iz Etogo delat< professiU ? " tide
126:2020  kornYm marij kojYSlan kelYStaren savYraS gYn , tYgerak joNga :
126:2021  me CYlan marij kalYkYm jOratena , no molan tYSeC YStaS
126:2022  professijYm ? kuze Soneda , marij ilYSYSte tYgajZe ulo ?
126:2023    - tide - ulo gYna ogYl , tide lijSaS . a te tidYn nergen
126:2024  vozYSaS ulYda . kuze Soneda , molan " marij uSemYs " A ves tolkYn
126:2025  den partijYS kalYk pogYna ? ajdeme SkenZYm kYCaleS . iktYStlan
126:2026  Con kogargYStYm nigOlan luktYn pYStaS , vesYSt ilYsYSte verYm
126:2027  ogYt mu ... SkemYn nergen " peS saj marij ulam " manYn Ynem ojlo .
126:2028  kazne eNYn Ske sitYdYmaSYZe , Ske EkSYkSe . no mYj
126:2029  marij-SamYClan praktiCeskij polYSYm YSten SogYmo SotYSto ojlem .
126:2030    a professij SumlYk ...
126:2031    mYj tYSeC nigunamat professijYm YSten omYl . CYla tidYZe
126:2032  mYlam tYnar Cot kyleS , Soneda ? iziSat ...
126:2033    kuCem , oksa da politike
126:2034    - ojlat , taCYse samanYSte oksam YStaS kuStYlgo . pujto tudo
126:2035  mlande ymbalnak kiA , pygYrnaS gYna it Orkane .
126:2036    - kajYSt da Ysten onCYSt . oksa SanCaS ogYl , uremYSte ok
126:2037  kijYlt . kO paSam YSten ogYl gYn , tudo tYge ojlen kerteS , kO
126:2038  YSten - oksan akSYm pala . vet tudYmat tyrlO semYn YStaS lieS :
126:2039  zakonYm pudYrtYlYn da ajdeme semYn , Andar kid dene .
126:2040    - kuze Soneda , vlast< +rossijYSte taCe kOn kidYSte ?
126:2041    - + rossijYSte SYde vij ozalana . tYSte mYj prezident da
126:2042  pravitel<stve SotYSto gYna om ojlo .
126:2043    - reformo manmaSte mo ok site ?
126:2044    - tide nele jodYS . ondak , zavodYSto , kolxozYSto YStYme
126:2045  godYm , ministerstve jOnYm ok YSte , ErYk Sagal manYt Yle . taCe
126:2046  ErYk - utYmeS . vara CYla jolam planirovanij ymbak kYSkaS
126:2047  tyNal<YC . tudat jomo . YndYZYm kO meSaA , mo ok site - OrmaS
126:2048  vele . ala kalYk ploka ? ajsta tudYmat pokten koltena , tek

126:2049  vujlatYSe SketYn kodSo . a amalZYm toraS kYCal kajYman ogl ,
126:2050  tudo pelenak . SotdYmo vujlatYSYlan keC-mogaj jOnYm YSte -
126:2051  lektYS ogeS lij . komandno-bUrokratiCeskij kYSkareS voZYm
126:2052  koltYso vujlatYSYm taCYse samanYSte tarvanYlaS , u semYn SonaS
126:2053  tunYktaS - leNeZ dene bydYm numalme dene iktak . ves mogYrYm
126:2054  nalogovYj sisteme iSYkta da +rossijYse EkonomikYm jolYmbak
126:2055  SogaltYme programYZat uke .
126:2056    - te Skendam politik semYn uZYda ?
126:2057    - uke , politik omYl .
126:2058    - a politikYm Andar kid dene YStaS lieS mo ?
126:2059    - CYnYm kalasaS gYn , om pale . mYj umYlenak om kert , kO
126:2060  tYgaj politik da kO tYgaj politik ogYl , kuze nunYm SeledYman ?
126:2061  Skeze tYge Sonem : uSan-Sotan ajdeme keC-kunamat uSan-Sotanak
126:2062  kodeS da Ske lymnerZYm voltaS ok pu . keC memnan dene tudo
126:2063  kucem kurYkYs kyzen SuaS kuCYltaltSe jOnYS savYrnen gYnat ,
126:2064  politik - professij gaj lijSaS .
126:2065    kO titakan ?
126:2066    - 1993 ij iUl< tYlzYn tendan dene lijSe tutkar deC vara
126:2067  ( tunam +mvd pasaeN-vlak +g . +maksimovYn tuprydO iziluZYm
126:2068  EmgatenYt - red . ) mer +kaNaS
126:2069  +El kOrgO ministr lymeS protestYm
126:2070  koltYS . no tide tuma mo dene pYtYS - raS ogYl . tyNaltYSYze ,
126:2071  pokSelZe Yle , a ...
126:2072    - a muCaS taCe keCYnat uke . no , Sonem , deputatskij
126:2073  SYmlYmaS lijSaS . tidlan ySanYme SuES . teve ystembalne
126:2074  ugolovnYj delan CarYme SotYSto punCal kiA . mom tuSto vozYmo -
126:2075  uset kaA . memnan prokuratur tYgaj SoAm AmdYlen kerteS manYn
126:2076  Sonenat omYl .
126:2077    me manYna prestupnost< kuSkeS , korrupcij poSen ... a
126:2078  silovoj struktur ulmo godYm mafij vlastnYj struktur deC posna
126:2079  ilen lektYn da viANYn kerteS mo ? uke ! tugeZe nunYn koklaste
126:2080  kYl ulo . ves semYnZe lijYnat ok kert . tugeze CYla tide
126:2081  kOlan-gYnat kyleS .
126:2082    - tYleC vara sud lijSaS manme gYC SoktYS ...
126:2083    - El kOrgO paSa ministr mYlam tYge kalasYS :
126:2084  titakan-vlakYm nakazatlYme . ala-mogaj serZantYm paSa gYC
126:2085  luktYn koltenYt , molYStlan
126:2086  vYgovorYm puEnYt . kOm , kuze - raS
126:2087  uverZYm tace keCYnat om pale .
126:2088  a serZant titakan mo ? mom tudlan
126:2089  kalasenYt - tudYm YSten . ikmanaS ,
126:2090  memnan dene CYnYm kYCal muaS
126:2091  peS Cot nele , sandenak lydYn , voZYl ilYStaS tOCena .
126:2092    kyCYkYn
126:2093    - marij eN kurYk vujYS kyza gYn , tynAZYm monda manYt .
126:2094  tYgak mo ?
126:2095    - tide ajdeme deC Soga . mYjYm gYn , tYgaj lydYkSO ok vuCo .
126:2096  umYlem , tYgaj-vlak ulYt . ruS-vlak " v sem<e ne bez uroda " manYt
126:2097  vet .
126:2098    - +gosudarstvennYj +dumYn ik deputatSe deputatYn
126:2099  pasadarZYm 3 tyZem dollar ( tidYZe 5 million teNge ) kugYtYm
126:2100  YStaS temlen . ala +kugYZanYS pogYnYn deputatSe-vlak koklaStat
126:2101  oksalan kumYlan-vlak ulYt ?
126:2102    - memnan deputat-vlak tYlzeS En izi tYlzaS paSadarYm
126:2103  ( tace tudo 14 620 teNgeS SuES )
126:2104  nalaS tyNalYt . tide ik ajdemYlan
126:2105  arnA mCkYlanat ok site . Ske nergenem ojlaS gYn , komissij
126:2106  vujlatYSe semYn ik YrYmat nalaS om Sono . takSYm komissij
126:2107  vujlatYSe-vlak kokla gYC oksam iktat nalaS ok tyNal .
126:2108    - mYj kol<Ym , ESe student ZapYStak te maSinam nalYn
126:2109  ulYda . kuze tudYm nalaS ? ala sekretSYm poCYda Yle ?
126:2110    - ulo kumYlYn . student ZapYSte kazne keNeZYm kum tYlze
126:2111  dene kalYmYS koStYnam . sessij pYtYS - mYj paSaSte .
126:2112  pOr>eN-SamYC dene kermYC pOrtYm nOltenam . nelYZak ogYl , 5 - 6
126:2113  Sagat Erdene kYnelat , 10 Sagat kastene malaS vozat .
126:2114    - jOratYmaSYn ymYrZO kandaSe manYt , a tendan mYnAre lijYn ?
126:2115    - mYjYn tidlan ZapSat lijYn ogYl . pelasem pedinstitutYm ,
126:2116  filologij fakul<tetYm , pYtaren . SkeZe +Urino gYC .
126:2117    - marij , ruS ?
126:2118    - ruS , kok ErgYna ulo .
126:2119    - Skendam pialan eNlan Sotleda mo ?
126:2120    - nele jodYS . tYgaj samanYSte pialan eNZe ulo mo ala ?
126:2121    - CYla jomdareda gYn , joltas-vlak kokla gYC kO tendan
126:2122  dene pYrlA kodeS Yle ?
126:2123    - om pale . no tYgaj nele samanYSte kid-joldYmo da jolagaj
126:2124  eN gYna CYla jomdaren kerteS .
126:2125    +U . +rusanov mutlanen .
126:2126                 	- 62 -
126:2127    kuCem kurYkYSto
126:2128    8 fevral<YSte +marij +El pravitel<stve respublikYn bUdZet
126:2129  sistemYZYm ymaSte SuktYmo lektYS ( itog ) nergen punCalYm
126:2130  luktYn ...
126:2131    1993 ijYSte respublikanskij bUdZetYS 14 , 1 milliard utla
126:2132  teNge puren Sukten ogYl .
126:2133    +marij +El pravitel<stvYn 28 fevral<YSte lekSe punCalZe
126:2134  dene 1994 ij 1 mart gYC +fokino zavodYn YSten lukmo CYla tyrlO
126:2135  oS arakalan 1690 teNge akYm palemdYme .
126:2136    ErtYse arnAn +marij El +kugYZanYS +pogYnYn +vujlatYSYZe
126:2137  +a . +smirnov +moskoSto lijYn da +gosudarstvennYj +dumYn
126:2138  postoAnnYj komissijZe-vlakYn vujlatYSYSt , tYgak predsedatel<Yn
126:2139  almaStYSYZe +a . +vengerovskij dene vaSlijYn mutlanen .
126:2140    +marij +El +respublikYn prezidentSe +v . +zotin respublikYse
126:2141  vuz-vlakYn rektoratYStYn da SYmlYSe organizacij-SamYCYn
126:2142  SanCYeNYStYn +joSkar-olaSte +marij SYmlYSe ryderYm YStYme
126:2143  nergen oj-kaNaSYStYm sajlan Sotlen da tY SotYSto
126:2144  rasporAZenijYm luktYn .
126:2145    tyrlO nergen
126:2146    25 - 26 fevral<YSte +CuvaS +respublikYn rydO olaStYZe +Ul
126:2147  den +ural kundemYse kalYk-vlakYn +assamblejYSt Erten . tuSto 6
126:2148  respublik , kum tUrk da kum finn-ugor , gYC delegat-vlak
126:2149  lijYnYt . kugu mer uSemYn sekretariatYSkYze kaZne kalYk deC kok
126:2150  eN puren . marij-vlak kokla
126:2151  gYC +mer +kaNaS lym dene +a . +abdulov
126:2152  den +v . +pekteev ErtenYt .
126:2153  assamblejYn Stab-kvartirYZe +Ceboksar
126:2154  olaSte verlana . general<nYj
126:2155  sekretar<lan +a . +xuzangajYm sajlYme .
126:2156    ESe 30 - 40 ij onCYC " pYCkemYS jydYm volgaltaren jylYSO
126:2157  +il<iCYn lampYZlan "  kuanen  vozYSo  marij  poEtna
126:2158  ElektroenergijYn taCe akSYm tunamak palen naleS Yle gYn ,
126:2159  +nemda ENer voktekSat ok lek Yle , oCYni . vet ik kilovatt
126:2160  ElektroEnergij taCYse suas-vlak 20 teNgem ( a +CuvaSijYSte 10
126:2161  teNge gYna ) Soga gYn , memnan dene 40 teNge deC SuldYn nalaS
126:2162  itat Sono .
126:2163    ElektroEnergij ElektroEnergij dene , a tYgYde pazar-vlakYm
126:2164  CoNYmo pasa voranenak toleS . teve ik Zap gYC , verYse
126:2165  administracijlan ySanaS gYn , +joSkar-ola muCko tYgajZe
126:2166  lu-luCkYSkat pogYnYSaS . ikmanaS , pazar samanYSte jot satum
126:2167  Skenan CYra tul denat uZalkalen SogYltaS AzYk ogYl .
126:2168    Skenan kugYZanYS verC kuanYSaS uke gYn , keC rodo verC
126:2169  kuanet ... teve kodSo keCYlaSte respublikYse +kelSYmaS pOrtYStO
126:2170  +Eston kugYZanYSYn nacional<nYj keCYZYm palemdYSt . tudYm
126:2171  " marij El - Estonij " uSem ( tyrlO uSem-vlaklan CYnZYmak poAn
126:2172  ulYna ) Ertaren .
126:2173              	- 63 -
126:2174    lymgeCe
126:2175    +jYvan +kYrlAn SoCmYZlan - 85 ij
126:2176    SoSYm tolSo pajrem
126:2177    teve adakat mart tolYn Suo . liSemSe SoSo SylYS dene
126:2178  kaznYn ConYm kuandarYSe tide ZapYSte ( toSto stil< dene 3 da u
126:2179  dene 16 Cislaste ) me ,
126:2180  marij-vlak , +jYvan +kYrlAn SoCmo keCYZYm
126:2181  palemden  , tudYm YStYSe da ,
126:2182  " ile Ser temmeS ! " manYn , pyrYmaS
126:2183  kugornYS uZatYse marij vatYlan , +Akim +matronalan , ugYC da
126:2184  ugYC tau mutYm ojlena . kaZne eNlan ava deC serge da liSYl
126:2185  nigOat uke . aram ogYl poEt ik En nYZYl - " muraltem mYj
126:2186  jYvYrten " - poCelamutSYm avaZlan pOleklen . " SoZ melna gaj
126:2187  SoCmo mONgYStO " ilYS vijYm pogen SuktYmek , marij rveze " oS
126:2188  vYnerla kojYn kijYSe SYZe jyStO pokSYm vaC " peS myndYrkO , u
126:2189  paSaSke lektYn kaen , Ske tvorCestvYZ dene kalYknam Caplandaren .
126:2190    +jYvan +kYrlA ... tudYn nergen pYtartYS nYlle ij Colo
126:2191  ZapYste ( 1956 ijYSte reabilitirovatlYme deC vara ) peS Suko
126:2192  vozYmo , posna knigamat , Sotlen pYtarYdYme stat<A den
126:2193  sarnYmaSYmat savYktYme . CYla tidYZe kalYkYn kugu pagalYmaSYZe
126:2194  da jOratYmYZ nergen ojla . Ske zapYStYZe pujto tudo , +jYvan
126:2195  +kYrlA , surt-peCe deC posna pernYl koStSo ikSYve lijYn , tatar
126:2196  eSeS SoCYn-kuSkYn manYn serkalenYt gYn , Ynde tide usta rvezYn
126:2197  ilYS kornYZYm palYdYme eN ukeat dYr . mYj tYSte tudYn nergen
126:2198  " rveze " man<Ym . tYge lymdYmaSte nimogaj joNYlYSat uke : marij
126:2199  kalYkYn tale ErgYZYm 28 iAS ulmYZ godYm pogen naNgaenYt , da
126:2200  tudo tukYm-vlakYn SarnYmaSeSYSt kurYm-kurYmeSlan samYrYk ,
126:2201  peled gYna SuSo talantan ajdeme lijYn kodeS .
126:2202    oZnYrak marij kundem deC OrdYZsO UZo avtor " +jYvan +kYrlA
126:2203  Ske ustalYkSYm iziS gYna onCYkten SuktYS , vara ala-kuSan
126:2204  jomo " manYn seren . tace
126:2205  me kusan da kuze " jommYZYmat " palena .
126:2206  no jomYn kapSe gYna , a poEzijZe , kino iskusstvYSto YStYme
126:2207  paSaZe muCaSdYmYn ilaS tyNalYt .
126:2208    ojlYmanat ogYl , poEt SkenZYn ilYme saman dene peS cak
126:2209  kYldalt Sogen , Ske muro semZYm tunam ozalanYSe ideologij dene ,
126:2210  kompartij den sovet vlast<Yn politikYSt dene kelSYSYn CoNen .
126:2211  sandene tudYn poCelamutlaStYZe
126:2212  " semYk keCYm Syktaren " , kugeCYm
126:2213  pop logarlan SoCSo toSto keCemanYn lymden , " SketYn kodSo "
126:2214  CerkYm , UmYlan ySanYmYm kojdaren voStYlYn .
126:2215   nine da tYgajrak molo kornYlaZe taCYse umYlYmaS , kYzYtse
126:2216  saman SylYS deC torlen SogYSYla CuCYt gYnat , tunamse ZapYn
126:2217  poEzijYS SYNen kodSo tide ojYrtemZe talantYn akSYm nimYnArat
126:2218  ok volto . mONgeSla , tudo , avtor ,
126:2219  mYlanna utlarak liSYlYn vele
126:2220  CuCeS . me uZYna : poEt ala-mogaj Uzo ale sukso ogYl , a memnan
126:2221  gaAk tYglaj eN lijYn , tyrlO joNYlYS goC CYnlYk da mastarlYk
126:2222  kykSYtYS nOltaltYn . laC kyzen SuaS jOnYm da ZapYm gYna puEn
126:2223  ogYtYl .
126:2224    +jYvan +kYrlA " ilYS CYnYm vozYmYm " murpaSaSte tyNlan , En
126:2225  kyleSanlan Sotlen . tide CYn verC ludSo eN onCYlno mutYm kuCaS
126:2226  Ereak Amde lijYn . ludSYZlan kalasen : " CYnZYm tuSto tYj ot uZ
126:2227  gYn , luktYn ojlo SinCamlan " .
126:2228    kaZne poEt saman da ajdeme nergen Ske moStYmYZ semYn ,
126:2229  SkalanZe gYna kelSYSYn kalaskalaS tYrSa . no tide CYlaZ godYm
126:2230  SotYS ok nalalt , sandenak +jYvan
126:2231  +kYrlAnat vozYmYZYm " aCalaS " ,
126:2232  " uEmdaS " , " tOrlataS " tOCYmYm
126:2233  uZaS perna . mutlan , " ydYrlan "
126:2234  poCelamut gYC " kok ij modYm mYj kinoSto , kok ij modYm
126:2235  CarnYde " kornYlaSte kokYmSo " modYm " SomakYm " godYmYS "
126:2236  savYrenYt . ale tide poCelamutYStak avtor " mYj vereStYm
126:2237  kinolentYS , jYrvas kajYS lymemat " manYn vozen , no memnan
126:2238  ZapYSte ugYC savYktYme godYm " kajYS " olmeS " SarlYS " SomakYm
126:2239  purten SYndYme . tYge izdatel<-vlak ( nunYn Ske SonYmYSt poCeS )
126:2240  poEt deC mastarrak ulmYStYm onCYktenYt . tYgaj " tOrlatYmaS "
126:2241  molo vereat ulo . tidYn SotYSto teve mom kalasYme SuES : ik-kok
126:2242  SomakYm vaStaltYme dene poCelamut UZgunam sYlnYNrak
126:2243  joNgaltmYla CuCeS gYnat , vesYn teNgece serYmYZYm tace
126:2244  acalkalaS tOCYmYm niguzeat pYdal nalaS ok lij . tYgaj kojYS En
126:2245  onCYCak avtorYm pagalYdYmYm onCYkta ...
126:2246    " joltaS semYn tYlanet mYj raS manam : pasalan Cot polSen
126:2247  SogYZo murna " , - vozen +olYk +ipaj " +jYvan +kYrlAlan "
126:2248  poCelamutYStYZo . tidlan 60 ij ErtYmeke , me kalasen kertYna :
126:2249  CYn murYn SoCmo ZapSe gYna ulo , tudo kalyk dene pYrlA Ereak
126:2250  ila .
126:2251             	- 64 -
126:2252     +z . +ermakova
126:2253     +jYvan +kYrlan pOrtYlmYZO
126:2254     poEma
126:2255     jyk-jyan olaSte ,
126:2256     oS poran pasuSto .
126:2257     kudalam mYj AlYSke
126:2258     SoCmo-kuSmoverYSke .
126:2259          +jYvan +kYrlA
126:2260     kalase tYj , korno , kuNge tarvanal<YC ?
126:2261     kondet mo tYj mONgO ? mONgeS naNgaet ?
126:2262     molan tYj tYge kumYlem tace nal<YC ?
126:2263     adak mYjYm kuSko , molan naNgaet ?
126:2264      molan +ono goCYn , kumda olYk goCYn
126:2265     uZar +kupsolaS jolgornem Sujdaret ?
126:2266     ojlet : " baSlijmaSYm ! " mYnAre SymYm poCYn
126:2267     viAn da Colga SarnYmaS SuldYret ! ? .
126:2268     kaem , ySanalYn , uZar +kupsolaSke .
126:2269     a korno ok Carne . uke vaSlijmaS .
126:2270     naNgajYS tYgak pes Sukerte toraske
126:2271     pasu korno dene +kYrlAm tunemaS .
126:2272     mYnAr gana kYldYS olam +kupsola den ,
126:2273     +SernurYm +ozaN den , +mosko den vara ...
126:2274     jolgorno , kugorno , UZgorno molan gYn
126:2275     Ere naNgaAt laC ... kondat mo vara ?
126:2276     - konda kyrtn<O korno , - manat . - ySanas mo ?
126:2277     kuze memnan dek kyrtn<O korno konda ?
126:2278     tYge . laC olaSke . mYlam inanaS mo ?
126:2279     ojlet tYj : " +CigaSYSke , kernak , konda . "
126:2280     ysan jomYn mYjYn . CYla tyrlO kornYm
126:2281     SYmlem , Eskerem , a koklanZe vursem .
126:2282     osalYm YS YSte mYlam . Ere porYm ,
126:2283     peS porYm gYna taCe marten sOren .
126:2284     sadlan ySanenak kaem mYj +CigaSYS .
126:2285     tY AlYm om pale . ojlat , +takina ,
126:2286     +jYvan +kYrlAn poro SyZarZe , tY AlYS
126:2287     motkoCak vuCa , keC Ertat SYp ij-vlak .
126:2288     ojlat , ila tuSto , +kugu tY CigaSYSte
126:2289     +jYvan +kYrlA . pOrtYlYn . korno konden .
126:2290     kornem yZYn mo vara tY vaSlijmaSke ?
126:2291     SYm moSto tunam umYlemYs Sot den .
126:2292     sadlan ySanenak kaem mYj +kugu +CigaS velYS ,
126:2293     +tat<Ana +ivanovnam peS kolYStnem .
126:2294     pes tau , kornem , oet mYlam kelSYS ,
126:2295     kaem tYj denet mYj motkoC ySanen .
126:2296     +tat<Ana +ivanovna porYn vaSlie ,
126:2297     kuanYS peS mONgO vel nYZYl mutlan .
126:2298     mYlam mut luktas amal saj peSak lie
126:2299     laC bUst ystembalne SogenYs +kYrlAn .
126:2300     temeS laC kandaSle kok ij gYC , a taCe
126:2301     a taCe tuddek tolYnam unala ...
126:2302     SinCem vaStareS mYj pykenYSte lacak ,
126:2303     +kYrlA pujto SYp mYj denem mutlana .
126:2304     CYnak mutlana mo ? SinCa SYp volgalte ?
126:2305     CuCeS mo mYlam laC tYge ? mYj Oram .
126:2306     - +tat<Ana +ivanovna , tYjZe kolat mo ?
126:2307     ala kuanem mYj tYge CYlt aram ?
126:2308     -mutlane , mutlane , tYlat om meSae ...
126:2309     da ErgYZ den koktYn kYdeZYS kaAt .
126:2310     marijZe poCeSYSt SYman gYna kajYS .
126:2311     +kYrlA CyCy dene Sket kodYm adak .
126:2312     kuSeC tyNalaS Ske oemYm , om pale .
126:2313     mogaj gYna jodYSYm onCYC puaS ?
126:2314     lym dene ojlaS , CyCy manaS ale ?
126:2315     mogaj Uzo mutYm tudlan laC muaS ?
126:2316     yZaS unala +kupsolaS tY +CigaS gYC ?
126:2317     molan unala ? jOrSYnlan . kurYmlan !
126:2318     kaA mo tu ZapYS , uZar kupsolaSke ?
126:2319     koda mo SyZarZYm tYSan jOrSYnlan ?
126:2320     volgenCYla SonYS vaStalte da jomo ...
126:2321     mYj bUst vaStareS CYltak SketYn SinCem .
126:2322     kYdeZ gYC +tat<Ana +ivanovnan ojYm
126:2323     vuCem da SinCaSkYZe tytkYn onCem .
126:2324     a tudo CYltak meSaAS ogeS vaSke .
126:2325     CYnak , ySanen , mYj SiZam , mutemlan .
126:2326     marijZe den ErgYm yZaS ogeS vaSke ,
126:2327     da SkeZe Soga SYp CYltak ukela .
126:2328     vara , umYlen mutlanen SuktYmemYm ,
126:2329     ystelZe vokteke SYman liSemeS .
126:2330     yZeS ystel deke Ske eSYm . pykenYm
126:2331     kum mogYrYm bUst jYr SYnda da SinCeS .
126:2332     tYge SinCena SYp . mut jomYn jOrSeSak .
126:2333     laC bUstYm gYna peS SYmlen onCena .
126:2334     - eS onCYlno poro mutemZe kyleSak .
126:2335     +kYrlA ilYSaS kurYmlan vonCenak .
126:2336     sadlanak , +tat<Ana +ivanovna , te vel
126:2337     polSen kertYda SonYmaSnam SuktaS .
126:2338     +CigaSYS kundemYn lym dene laC telYm
126:2339     mYj tol<Ym tendan deke ojYm luktaS .
126:2340     CYltak vaStareS ogYl SoCmo izada ,
126:2341     kyleS laCak polYS tendan deC , jodam
126:2342     mo kodYn uSeS , SinCa onCYlno , sadak
126:2343     polSa mYlanna raSemdaS ij koklam .
126:2344     +tat<Ana +ivanovna umYlYS , aklYS .
126:2345     joga mut ENer SYp taSlen , vaSkYde ,
126:2346     konda +kupsolaS , tora joCa ZapYS .
126:2347     kuze tudo ZapYm koden oSkedet ?
126:2348     +ozaN olaS kornYm , varaZe +moskvaSke ,
126:2349     kinoSko . tynASke . +joSkar-olanaS .
126:2350     tu Sem kumlo SYmSYS ... mut YS Su muCaSke ...
126:2351     truk jomo . SYplanYS SyZar . jOslana .
126:2352     mYAt om kert kolYSt . SinCa vydYZga da
126:2353     Cot SymYm iSa kumlo SYmSe tutkar ...
126:2354     - laC kalYk koklaS poro mut ydYSaSak ,
126:2355     kinoSto modSaSak mastarYn tunar .
126:2356     jOrSeS kaen jomo . YS pOrtYl . keC AtYr
126:2357     mYj vuCYSYm tudYm , motkoC ySanen .
126:2358     SYplanYS SyZarZe , kanaltYS iktapYr
126:2359     da bUstYm onCale tugaj ySan den .
126:2360     om vaSkYkte tudYm . SarnaltYZe pYrtak .
126:2361     a kidse uzam izaZ deke Sujna ,
126:2362     SYp vaCYS vozeS , SYmata , vara jYStak
126:2363     SinCam yStYleS . mut umbake Sujna .
126:2364     SarnaltYS +moskvam adak , vatYZYm , +AltYm .
126:2365     a kidse konvertYm SYman niAlta .
126:2366     ik kartYCkYm , +AltYsYm , kidYSke nalYn ,
126:2367     +kYrlAm oS kostUm den mYlam onCYkta .
126:2368     kagazYm ronca . kumlo SYmSe gYC serYS ...
126:2369     tYgaj ok kert lijYn ! kuze aralen ? !
126:2370     kuze siten vijZe tidlan ! ? mogaj verYm
126:2371     kYCalYn da muYn SYltaS ? Oram vele !
126:2372     nalam kidYSkem narYnCalge kagazYm .
126:2373     kidem CYtYra . a Symem Cot iSen .
126:2374     SinCam salanen . om kert ludYn . kagazYm
126:2375     kuCen kYnelam da Sogem . SYp Sogem ...
126:2376     kiA onCYlnemZe kum serYS kum ij gYC .
126:2377     idalYk - toSkaltYS koklaStYSt . vet ij !
126:2378     kolet gYn , Erta nYlletat . a ik ij gYC
126:2379     joCa muES jolYm , toleS tuddek vij .
126:2380     a molo kagazSe mYnAre vozaltYn .
126:2381     SyZar izaZ verCYn kuze Cot Sogen !
126:2382     Sogen jol ymbalne , keC ojgo vuzalYn .
126:2383     mo deC vara vijYm SYp nalYn Sogen ?
126:2384     +tat<Ana +ivanovnam jYStak onCalYn ,
126:2385     Oram tide ENYn tYgaj vijZYlan .
126:2386     kuSan gYna vijZe tYnarZe SYNalYn ?
126:2387     ni kap onar ogYl , ni vij - kapSYlak .
126:2388     Sonen , visalten onCalam - om peleSte .
126:2389     ESe ik gana onCalam kugeSnen .
126:2390     mYnAr SarnYmaS kodYn tudYn pelenZe ,
126:2391     mYnAre poAnlYkYm tudo aSnen !
126:2392     nOltalYn YS kert gYn tY nYZYlge vaCe ,
126:2393     +matveiCYn vijZe pelaS dek vonCen .
126:2394     En nelYZYm nalYn +matveiCYn vaCe .
126:2395     pelenZe Ereak +maksimZe konCen .
126:2396     SinCat jYgYre koktYn tace , noAltSe .
126:2397     SinCaSt jOren ogYl , jyla , seskemalt .
126:2398     kagazYm SuA mYlanem tys kaAlSYm ,
126:2399     ojla Ske tyen : " it ySane nimat .
126:2400     nimat it ySane , CYlt CYn ogYl tide .
126:2401     noAbr<Yn kYdalnYZe tol<o pis<ma " .
126:2402     tYge nYlle kumSYm uZam . mYlam tidYm
126:2403     " iUl< , ikYmSeS , nYlle kumSYn " , ludman .
126:2404     - nimat it ySane . mYjZat om ySane .
126:2405     Ex , kuSto , kaltak , tide serYs ok koj .
126:2406     SYm kert dYr pYSten kumYt semYn ySanlYn .
126:2407     kaen osal kidYS . kaen gYn , ok tol .
126:2408     mYnAr SinCam dene paCaS-paCaS ludYm ,
126:2409     " CYn ogYl , CYn ogYl ! " - Sym vijYn kYra .
126:2410     tY kolYmo keCYm Sonen kO gYn luktYn ?
126:2411     kOn kidSe mien oS kagazYm seraS ? !
126:2412     kagazYm pYStem . bUst ymbake onCalYn ,
126:2413     adak pelennak mYj ulmetYm Sizam .
126:2414     +tat<Ana +ivanovnam porYn onCalYn ,
126:2415     tYj pujto maldet : " kolYStaS mYj piZam " .
126:2416     +tat<Ana +ivanovna SiZe mo kernak ?
126:2417     konda ystembak patefonYm . SYnda .
126:2418     kolta peleStalYn SYp , SymYm Cot kerYnak :
126:2419     - YS kodYs plastinkYZe , Ex , - manYlda .
126:2420     a mYj Eskerem da uSem ogeS site
126:2421     tu ZapYm , tu jOsYm ikteS avaltaS .
126:2422     EsogYl oksa koCkaSat ogeS site ...
126:2423     da kylYn vet , kylYn tYge aralaS !
126:2424     - SYm kert uZalen patefonYm izamYn .
126:2425     nalneSt Yle AtYrYn . ACYSt mYnAr .
126:2426     izamYm , +tamaram tek SarnYZe sade .
126:2427     mYlam SarnYktalZe tendam ikmYnAr ...
126:2428     kolat , SyZarem , mYj +moskvaSte vet uZYm :
126:2429     +tamaram , izamYm uSen tudYn sem .
126:2430     naleS patefonYm , peledYSYm , uZYm ,
126:2431     pYSta tudYn kOrgYS . tYge ydYr dek .
126:2432     mYj bUstYm onCal<Ym . da pujto SinCaZe
126:2433     volgalte . pelede SyrgeS SYrgYZmaS .
126:2434     tYgak manSYla . om nal mYj SinCaZYm .
126:2435     - tYgak vet , +kYrlA ? uke SojYStmaS ?
126:2436     - CYnak , +takina . vet CYla tYgak lijYn , -
126:2437     kolta peleStalYn Sonet Ske +kYrlA .
126:2438     uke , ogeS puro koklaS , polSaS lijYn ,
126:2439     SYpak kolYSteS laC SyZarYm +kYrlA .
126:2440     a mYj patefonYm onCem , onCem vele .
126:2441     om toSt kidem dene tykaS , EmgataS .
126:2442     tYSeCYn poEtYn Sym murYZo velYn .
126:2443     ij goC tolSo semYm kuze tykaltaS ?
126:2444     SYNenak pura uSYS val<s myndYrC- myndYrC .
126:2445     da SYgYr pOlemYSte muZYr pOrdeS ...
126:2446     oSalge , kornanrak kostUmYm tY tys gYC
126:2447     +kYrlAm mYj palem . ydYrZat peS kerteS .
126:2448     - CYnak , jOraten izam volgYdo tysYm ,
126:2449     kostUmYm A , trojkYm A , Ske manmYZla .
126:2450     onCal teve fotom , +moskvasYm , a tysYm
126:2451     SiZat adak oSYm . tu Zap gYC mYlam
126:2452     laCak kodYn tide . turZaltYn , toStemYn .
126:2453     no kodYn . vonCen ijla goCYn . kamCol .
126:2454     a tidYn dene +AltYSte tudo koStedYS , -
126:2455     pidZakYm SuA mYlanem . o moCol
126:2456     peS poro Con kumYl tYlatSe pualtYn !
126:2457     sita ulmaS tudo mYnAr tukYmlan .
126:2458     a ilYS mogae tYlatSe pualtYn !
126:2459     ok CYte dYr tukYm . a tYj tumYla
126:2460     CYten kertYnat tY pulamYr ijgotYm ,
126:2461     izatYn oS lym verC mYnAr Sogenat .
126:2462     taceS nYZYl vaCe mYnAre ijgotYm
126:2463     numalYn . da SkeZe mYnAr pogenat ?
126:2464     tYnar kolYStmek , adak mutYm luktYm :
126:2465     -YS kod +kupsolaS nimoZat taCYlan .
126:2466     laC Skol vel selaste Sarna +kYrlAm tusYm ,
126:2467     a SoCmo Allan lacak lymZO gYna .
126:2468     motkoC kyleS Yle kodaS SoCmo pOrtSYm .
126:2469     no mom gYn YStet , ilYS savYrYS tYS .
126:2470     iktat uZYn ogYl mo ilYSYn pOrdmYm ?
126:2471     YS SiZ mo iktat , tolYna ugYC tYS ?
126:2472     a taCe tunamsYm kniga gYC vel ludSo
126:2473     ok kert umYlen CYla raS , voZ marte .
126:2474     +tat<Ana +ivanovna , tusYm te uZSo ,
126:2475     polSalza SuktaS SiZmYdam Sym marte .
126:2476     kodeS Erelan tek +kYrlAn poro lymZO .
126:2477     poEt da artist kundemlan kugeSnaS .
126:2478     Skolna numaleS Ynde tudYnak lymZYm .
126:2479     tyNalme paSaZe Erlat ilYSaS .
126:2480     +tat<Ana +ivanovna umYlYS mYjYm
126:2481     da kuCYktYS vigak kagaz vydYlkam :
126:2482     - aralYSYm mYj mYnAr muYm gYn vijYm ,
126:2483     u tukYmlan taCe puEm tY jylam .
126:2484     mYj mijYSYm tuSko , uZar joCa ZapYS ,
126:2485     onCen savYrnal<Ym Alem , +kupsolam .
126:2486     vekat peS toStemYn selaSte , no ZapYn
126:2487     Soga SYp volgaltSe motor ik tamga .
126:2488     CYla aralen kodeda gYn SkoleSda ,
126:2489     puEm mYj CYla . tek kodeS kurYmlan , -
126:2490     SYnda petYren patefonYm . naleS da
126:2491     mYlam kuCYkta . peleStaS mom mYlam ?
126:2492     ySanYm tugajYm YSta SoCmo verlan .
126:2493     a mYj vaSeStaS mutYm om mu adak .
126:2494     laC taum YStem . aralas mYj Erelan
126:2495     om kert puEn mutYm EsogYl , kaltak .
126:2496     CaAt SuYn SaNgak . samovar CYlt mondaltYn .
126:2497     +matveiC SarnaltYS da YlYZtYS Ske .
126:2498     - SinCalte iziSak , SinCalte , - maldalYn
126:2499     kYnele , tarvanYS kYdeZYS SiZde .
126:2500     koZgen tolYn Since samovar ystembake ,
126:2501     da kymYZ tiC muno , oS kinde da yj .
126:2502     CajSudo puS SarlYS . korkaSke temalte .
126:2503     - tamlen onCo munYm , SyZar , CajYm jy .
126:2504     tamlen ystel sijYm , SonaS CYlt om Arse .
126:2505     a SymYm SeleS tYgaj kykSO ySan .
126:2506     tYrSem umYlaS da vonCem mYj ErlasYS :
126:2507     mYlam , kalYklan , kundemlan dYr ySan ?
126:2508     lektam tauSten mYj . da ZapYm onCalYn ,
126:2509     maSinYn tolSaSYm SiZam da oknaS
126:2510     koltem jYSt kytalYn . om ojlo kaAlmYm .
126:2511     no eS vigak SiZe , tyNale pogaS .
126:2512     +tat<Ana +ivanovna ErkYn kYnele
126:2513     da bUstYm Ondale , SupSale lYZgan .
126:2514     ystel deCYn oSkYl<o tYSke peS nelYn .
126:2515     CYlt SiZdYmYn puYS oS bUstYm mYlam .
126:2516     mut deC posna mYlam kuCYktYS bUStYm .
126:2517     mut deCYn posna , no mogaj ySan den !
126:2518     luktam maSinaSke SYman peS oS bUstYm .
126:2519     +kYrlA pelenemak kaA , ySanen .
126:2520     pYrlA purena maSinaSke . saj SinCYn ,
126:2521     me kidYm ryzen ojYrlen kaena .
126:2522     +tat<Ana +ivanovnan SymZYn mo SiZmYm
126:2523     ok site mutem kalasaS nigunam .
126:2524     uZatYS memnam eS , kapka onCYk lektYn ,
126:2525     uZatYS jommeS CYltak jyk deC posna ...
126:2526     logar pikteZaltYn , ok kert dYr jyk lektYn ...
126:2527     Sym SortmYm molan gYn SinCa kalasa ?
126:2528     viAn maSina +Sernur kornYSko lekte ,
126:2529     lYplanYS iziS CeverlasYSe Sym .
126:2530     mYnAr poEtlan ojlYSaS mutem lekte ! ]
126:2531     mYnAre kerteS ESe kondYStYn Sym ? !
126:2532     ala vaSkYktem poSkudemYm aramak ?
126:2533     ala CYtYman keC iziS ? kO pala ?
126:2534     ala kajYnet korno muCko SarnalYn ?
126:2535     tolat kurYmla goCYn pOrtYl , +kYrlA .
126:2536     - om pale , - manat . da , koneSne , ot pale .
126:2537     vara oS tynAS tolYnam , peS vara .
126:2538     sadlanak nimat ilYSetYm om pale .
126:2539     knigasYm gYna ludYnam . a vara ...
126:2540     - tutkar kuSkYla kornYdam savYralYn ?
126:2541     - vara savYralYn . En onCYC - ola .
126:2542     mYnAr jodYStmaS , igYltmaS . CYlt kargaltYn
126:2543     pYtenYs paSam , SonYmem , mut jolvam .
126:2544     uke , pYten ogYl . purenYS programmYS .
126:2545     joCa-vlak tunemYt . meat ludYna .
126:2546     muret joNgalteS . da tolat tYj EkranYS .
126:2547     mYlam , poSkudetlan , kodeS kugeSnaS .
126:2548     - tYge gYn jOra . a kugeSnYme ok kyl .
126:2549     mYnAr YStYSaS Yl<Ym , Yl<Ym gYna ...
126:2550     Sarna dYr taCat laC +karelijYn oS ky
126:2551     da er , peS motor , mut jolvam arala .
126:2552     mYj vozYSYm tuSto , mYnAre mYj vozYSYm .
126:2553     a ludYm joltaslan , erlan da kylan .
126:2554     koZlaZe +karelijYn tytkYn peS kolYSto .
126:2555     mYj vozYSo eN ... da kOlan mYj kylam .
126:2556     tunam tuSto kylYn paSaCe da patYr .
126:2557     ruCka tYgaj vijYm YS pu mYlanem .
126:2558     mYnAr vij siten , tYrSenam mYj iktapYr .
126:2559     a Sym vozYde Ereak jOslanen .
126:2560     peS Cot jOslanen Sym , SarnalYn kinoZYm .
126:2561     jOra , SarnYktenYt koklan +mustafam .
126:2562     tunam mondenam mYj CYla : SemYm , oSYm .
126:2563     ik Zap ilenam mYj +kYrlA - +mustafa .
126:2564     om toSt SylaltaS , kolYStam peSak CaplYn ,
126:2565     a Ske Sarnaltem +tatarstan gYC pis<mam .
126:2566     +ubejkin vozen , vozen +vlas +andrianYC
126:2567     +oS teNYz voktense tYgaAk paSam .
126:2568     - Sarnem ikana " leningradskaA pravda "
126:2569     logalYn memnan dek . a tuSto - OrmaS !
126:2570     kaA kinofil<m +leningradYSte manYn ,
126:2571     voza tY gazet . ila +mustafa !
126:2572     ila +mustafa ! a mYj tYSte , tUr<maSte .
126:2573     ila +mustafa ! mYj ilem , tYj kolat ! ?
126:2574     ilaS tyNalamYs tugeZe tynASte ...
126:2575     a jYr pogYnat . balalajka , kolam
126:2576     kino gYCYn semYm tarvatYS . pokSeke
126:2577     lektam mYj , ulam laC Zaplan +mustafa ,
126:2578     kojYSlanYl gYna mYj Ertem . kojYSemYm
126:2579     onCat , jYr Sogal , da sovalYn polSat .
126:2580     ik Zap laC tYge . adakat CYlan verYS
126:2581     komanda poCeS pogYnat . da mYAt
126:2582     SYpak liSemam , da tuloto den verYm
126:2583     puat joltaS-vlak . jYmem SYp mYAt .
126:2584     mYj vujYm om Sij . no CYnak Yle jOsO .
126:2585     YS site SinCal . da CYla kuS Sarnet .
126:2586     paSaZe Ere kidvij valne , a vesYm
126:2587     YSt pu tunam . kylYn laC korno , Sarnem .
126:2588     +kuolArvi marte SujnYSaS kyrtn<O korno .
126:2589     +kandalakS gYC tudYm pYkSe SupSYna .
126:2590     mYnAr Ynde Cerle . lieS mo li poro ?
126:2591     ySan ogeS koj nimogaj . kodSYnat
126:2592     CYlam SydYren luktYC , strojYS SogaltYSt .
126:2593     a +volgin ogeS kert Sogen . Ex , +sergej .
126:2594     narAdCikYm OrdYS koraNdYS , nal<Ym
126:2595     Ondal<Ym +sergejYm da luktYm tYge .
126:2596     vara +soroklag . StrafkolonnYSto koStYm .
126:2597     tYge , joltaS verC kunam vujYn Soget .
126:2598     om kert mYj taCat SYp Sogen , kunam SojYStYt .
126:2599     kyleS vet tYgaj liAS , SkeZe Sonem .
126:2600     joltaS ... a vet tuSto joltaS - nu , CYla :
126:2601     ENertYS , purlSaS kuirka , umSa vyd ...
126:2602     da jOsO tunamsYm tYlat umYlaS .
126:2603     tYlat tuso ilYS CYltak SYZe jyd .
126:2604     mYj vujYm saven vel polSem tide tatYn ,
126:2605     Sonem , YnZe kyrl SonYmaS SyrtYla .
126:2606     - da pujto teNgeCe , Sarnem , ik joltaSYm
126:2607     vaSlijYm er dene . " +Sajdullin " , - ojla .
126:2608     baSkir marij Yle . ila gYn , uke gYn ? . .
126:2609     - ila , ila ale , - lYZgan peleStem .
126:2610     tetrad<Ym tunam +aleksejlan puEm gYn ,
126:2611     motkoC saj lieS Yle . Ex , mom YStem ? . .
126:2612     pyraltYn ulmaS ojYrlaS tudYn dene ...
126:2613     naNgajYSt +oS teNYz voktek liSkYrak .
126:2614     nigO laC YS vuCo tuStat kumYl dene ,
126:2615     CYla CoNaS pernYS adak mYlannak .
126:2616     tYSeC naNgaenYt artistYm , poEtYm ,
126:2617     a tuSto kOm YStYSt , Sarnem da jOra .
126:2618     kargenYt , kYrenYt , paSaSte poktenYt ,
126:2619     SymemZe kuze YS kyEm gYn , Oram .
126:2620     avtobus gYna kudaleS Ere onCYk ,
126:2621     vaSke +tor>Al korno kodeS SeNgelan .
126:2622     om vaSke CYltak taCe kornYSto , ogYm ,
126:2623     joga tek lYZgan SarnYmaS ENerla .
126:2624     a mYj om peleSte . ok kyrl ojYn ArYm ,
126:2625     Sujna nYlle kokYmSYs . " kok kornYvoZ ...
126:2626     sovet saltak-vlak trukak SarnYktYSt sarYm
126:2627     da yZYC kaAS truk , no korno ok koj .
126:2628     aCaZYm kYCalYn voennYj . da mYjYm
126:2629     CYlt palYme semYnak yZYn pYrlA .
126:2630     ogeS lij kaAS - vaSmutem mYjYn lijYn .
126:2631     vet mYjYn verC nunYm aram titaklat .
126:2632     Ondal<Ym saltakYm da man<Ym , Sym SolYn :
126:2633     " Cot poCkYza SakSYm , tek ruSYm palat " .
126:2634     vara kolYnam : memnan dek uver tolYn :
126:2635     +jYvan +kYrlA talYn tuSmanYm kYra .
126:2636     keC kalYk ojla : ok mondalt saj-osalZe .
126:2637     om Sarne osalYm . a sajZe ila .
126:2638     adak nYlle kokYmSo tol<o . paSaZe
126:2639     tunam tYge lijYn . Sarnem mYj alAt .
126:2640     vujlatYSe eN tolSaS Yle paSaSke .
126:2641     kuzela peS porYn gYna vaSlijman ?
126:2642     koncertYm SYndaS lie mYjYn paSamZe .
126:2643     a xor latkandaS peSak nojYSo eNan .
126:2644     ok joNgo tY xor CYlt , kyleSYs eSartYS .
126:2645     jOrlaS SuSo eNYm paSa gYC jodam .
126:2646     eSarYSYm kumlYm . mYj luktYm tYnarYm
126:2647     osal kolYmaS dene SYlYn modas .
126:2648     uSem adakat SYp SereS tora ojYm :
126:2649     voza +kYrlA jodYn posYlkYm koltaS .
126:2650     jodeS oS SySam , to kertuzYm , garmon<Ym ,
126:2651     pYStaS +maAkovskijYn tomZYm koklaS .
126:2652     tYge raSemeS tuso serYS gYC korno .
126:2653     garmon< , oS SySa da kartuz - CYlaZat
126:2654     polSen kodaSak mYnAr SymYStO porYm .
126:2655     kugornYS +kYrlA SYp onCa SYrgYZal .
126:2656     - +Sernurak mo tide ?
126:2657     - +Sernurak , +Sernurak .
126:2658     - vaStaltYn peS Cot . mYj SYm pale , uZat .
126:2659     pYtartYS gana lijmem uSYSko purYS .
126:2660     tunam , kumlo kudYmSYn tol<Ym uZaS .
126:2661     palet dYr , SyZar , vet tYStak , vet +SernurYStak
126:2662     poEt +mixail +ivanov ilYSaS .
126:2663     - palem +ivanovYm , ilen lac +SernurYStak .
126:2664     - it ojlo umbakSe . CYla mYlam raS .
126:2665     kuzeZYm da moZYm ves keCYn , ves keCYn .
126:2666     tY pOrt peSak palYme . kevYt , Sarnem ...
126:2667     Skolat korem goC vel ,  kojSaSYs tYSeCYn
126:2668     uke ,  kykSo pOrt memnan deC avYren .
126:2669     - CYnak korem goC vel . toSter lijYn kYzYt .
126:2670     Sarnat tendamat . purena mo uZaS ?
126:2671     - poktalte imnetYm , Suna ESe tYsYS .
126:2672     memnan kornYna mONgYSkak SujnYSaS .
126:2673     Soferlan Sydem poktaltaS " imn<Ym " onCYk .
126:2674     SiZam , SarnYmaS poSkudemYm turZeS .
126:2675     mYlam omYla kovan mutSo mo konCYS :
126:2676     " pykenYS Sogal , +kYrlA basn<Ym ludeS " .
126:2677     - a korno vaStaltYn . Skenan Al SeNgeCYn
126:2678     pasu meZa dene vigak koZla dek
126:2679     kyzem Yle oZno . YndeZe kuSeCYn
126:2680     purtet vara AlYS ? ala vydvakS deC ?
126:2681     - kuEr jYmal dene uSnen SuYn Altak .
126:2682     vydvakS deC ... a tudo laC kodYn SarnaS .
126:2683     selaSte vuCat da pOrtat tuSto Amde .
126:2684     om purto taCeS mYj tendam +kupsolaS .
126:2685     vara semYnda ma , pYrlA ma kundemYm
126:2686     onCal savYrnaS , mYj Sonem , jOn lieS .
126:2687     uZam , tudYnat Con kuan dene temYn .
126:2688     pel kurYm utla ErtYmek pOrtYleS .
126:2689     avtobus Carna , Skol kudYveCYSke tolYn .
126:2690     a kalYkSe , kalYkSe ! tYSte vuCat .
126:2691     joNga murYdat kinofil<m gYCYn . SkolYm
126:2692     avaltYS kuan . omsam mYj poCam .
126:2693     luktam da SYndem . a kalYk SYplanYS .
126:2694     kuze nunYm kertYn SYp SYpak kuCen !
126:2695     vara CYlanam sovo jyk truk avaltYS -
126:2696     +marisola vel SomaketYm vuCem .
126:2697     mutet vel joNgalte tunemSYn jyk dene .
126:2698     joNgalt , " SoCmo keCe " umbake Sarla .
126:2699     vara almaSta ves joCa tY ludSetYm ...
126:2700     mutet kaZnYn SymYS SYNa murYla .
126:2701     a me purena tYjYn pOrtYSkO onCYC .
126:2702     vaSkat poCeSna poSkudet-vlak CYlan .
126:2703     uZneSt , kuStYrak gYn toSterZYm keC poCmo .
126:2704     mogaj pOlek-vlakSe pualtYt tYlat ?
126:2705     adak naNgaem mYj poEtYm En onCYk ,
126:2706     Sotlen , En saj verYS SYndem . a vara
126:2707     vydem unat-vlakYm motkoC kuZu kornYS
126:2708     poEtYn , artistYn . tYSeC peS toraS .
126:2709     +ozaNYS . +moskoSko . +karelijYS . tuSeCYn
126:2710     +uralYS . +volCakYS ... da +omskYS , manat ?
126:2711     +tat<Ana +ivanovna ojlYS : tuveCYn
126:2712     pYtartYS uverYm tudlan koltenam ?
126:2713     da +omsk . nYlle kumSo . lijYn mo +omskSo ?
126:2714     kagaz-vlak vara molan vesYm ojlat ? . .
126:2715     - tyNalme paSaZe ila , jomYn ogYl .
126:2716     poEt da artist ulYt , lijYt Erlat .
126:2717     SYman tauSten uZatem unat-vlakYm
126:2718     kodem pOrteSet kanaltaS korno vaC .
126:2719     Sonem , jokrok ok lij , purat +Sernur-vlakSe ,
126:2720     CYlan mut mastar-vlak tYSak pogYnat .
126:2721     voktenak ila +ivanov , +Sabdar +osYp .
126:2722     tYStak +Cetkarev , +konakov da molat .
126:2723     ilalSe , tyNalSe , CYltak uZar ozYm -
126:2724     CYlan peS palat da tuge pagalat .
126:2725     kelSen mo , om jod , uSYStem tide ogYl .
126:2726     kelSen gYn , kodat kurYmeSlan tYSan .
126:2727     taCeS tYlanem u pOrteS laska omYm .
126:2728     Erla vaSlijmeS - mYlamat kajYman .
126:2729     toSterYm koden oSkYlam SkeZe mONgO .
126:2730     a uSYSto tudo - poEt da artist .
126:2731     +jYvan +kYrlA pOrtYlYn kurYmlan mONgO .
126:2732     da pujto bUst ogYl , a SkeZe artist .
126:2733     Erten ZapSe AtYr . mYj SkolYs Erdene
126:2734     vaSkem urem dene , Suam Cerke dek .
126:2735     kok topol< jYmaCYn koStam mYj Ereak .
126:2736     a taCe kornem umbaCrak savYrem .
126:2737     +jYvan +kYrlA taCe kok topol< jYmalne .
126:2738     om lugo aram tudYn SonYS jolvam .
126:2739     vuem savaltalYn Ertem . a umbalne
126:2740     joCa-vlak ryZgat . mYj temlem SYp ojlaS .
126:2741     urok tyNalmeke , toSterYS kodnem gYn ,
126:2742     +jYvan +kYrlA porYn vaSlijYn kolta .
126:2743     polSa mYlanem ErtaraS urokemYm .
126:2744     mYnAr tudYn tuSto pelenZe joltaS .
126:2745     urok pYtYmeke , igeCYm onCalYn
126:2746     om vaSke CYlt mONgO , Skol onCYk lektam .
126:2747     kuE-vlak koklaSte SinCa SYp SonalYn .
126:2748     +kYrlA taCe Sketak . om vaSke ErtaS .
126:2749     SYpak Eskerem mYj . da CyCkYdYn tYSte
126:2750     poEtYm uZam , vaSliAm , mutlanem .
126:2751     Ske ojZYm Ynde nimYnAr ogeS SYlte ,
126:2752     ojla kundemlan , kalYklan , mYlanem .
126:2753     uZam , kuanem mYj : joCa-vlak koklaSte
126:2754     koeS peSak CyCkYdYn . vaS umYlat .
126:2755     CYltak ogeS vaSke tYSeCYn olaSke .
126:2756     memnan lijYn kodYn jOrSeS , kurYmlan .
126:2757    1993 ij , Anvar< - 1994 ij , Anvar< .
126:2758   3 1 . +tat<Ana +ivanovna - +jYvan +kYrlAn SyZarZe ,
126:2759  +medvedevo rajon +kugu +CigaSYSte ilen .
126:2760    2 . +maksim +matveeviC +kirpiCnikov - marijZe .
126:2761    3 . " leningradskaA pravda " - gazet .
126:2762    4 . +aleksej +Sajdullin - poEt dene pYrlA SinCen , +baSkir
126:2763  kundemYS pOrtYlYn , +neftekamsk olaSte perikmaxerlan YSten .
126:2764    5 . +vlas +andrianYC +ubejkin - poEt dene pYrlA SinCen ,
126:2765  +tatarstanYS pOrtYlYn , matematikYm SkolYSto tunYkten .
126:2766    6 . +sergej +volgin - pYrlA SinCen .
126:2767    7 . +sororoklag - " soroka " lager< ( +karelij )
126:2768    8 . +kandalakSa - +kuolaArvi - +karelijYSte ik izi kyrtn<O
126:2769  korno ukS .
126:2770               	- 65 -
126:2771    oj , jOratYmaS ...
126:2772    stranicYm +n . dmitrieva vyda . tel 5 - 43 - 72
126:2773    tidlan Ynde kum taluk nare Erten . ik SYZe keCYn somYl
126:2774  dene +u tor>Al rajonYS mien lektYm .
126:2775  tuso ik SkolYSto SonYdYmYn-vuCYdYmYn
126:2776  palYme ydYrYm vaSlijYm . me pYrlAk kuSkYnna , ik
126:2777  SkolYSko kurZtalYnna . vaSla
126:2778  peS sajYn palenna . EsogYl , poSkudo
126:2779  lijYnna .
126:2780    SkolYm tunem pYtarYmeke , mYj +marij universitetYS tunemaS
126:2781  purYSYm , a tudo - pedinstitutYS . onCYkYZYm matematikYm
126:2782  tunYktYSo liAS SonYmaSYZYm SuktaS . varaZYm kodYn SeNgelan vuz .
126:2783  mYj SkeZe olaSte paSam YStaS kodYm , a tudo +kuZener rajonYSo
126:2784  SkolYS lektYn kajYS .
126:2785    ikte OrYktarYS : kuze +svetlana ( lymZYm vaStaltYme )
126:2786  +kuZener rajon gYC +u tor>Al rajonYn En lukYSkYZo mien lektYn .
126:2787  sadlan jodde SYmak CYte .
126:2788    - tide nergen ik mut dene kalasYZat ok lij , - mane tudo
126:2789  SylYkYnrak da ilYme Skol paCerYSkYZe CajYm jyaS yZYn naNgajYS .
126:2790    pOrt kOrgO aru , jYtYra . vigak ydYr>eNYn kidSe SiZalteS .
126:2791  teve zanaveska SeNgalne joCa krovatkYmat SeklanYSYm . " tugeZe
126:2792  marlan kaen da tYSke ilaS kusnen " , - SonaltYSYm tunam semYnem .
126:2793    +svetlanan ysteltOrYS pogYmo gutlaSte pOlemYm Eskerem ,
126:2794  pYrdYZYm kytem . ala tuSto pelaSYZYn kartYCkYZe ulo , Sonem . no
126:2795  uke , tYgajYm SYm uZ . vige joCaZYn vesela CurijvYlYSan
126:2796  fotosyret gYna . UZYSto avaZ dene pYrlA , UZYStYZo - SlketYn .
126:2797    - +svetlana , pelaSetSe kuSto paSam YSta ? - ysteltOrYS
126:2798  verlanYmeke , jodde SYm CYte .
126:2799    - uke , +Ura , mYj vet SketYn ilem , SketYn ydYrYm kuStem .
126:2800    tY Somak-vlak mYlanem motkoC vuCYdYmo Yl<YC . vet
126:2801  +svetlanam mYj Ereak pialanYm uZYnamYs . kuZe vara tYge ilYSYZe
126:2802  savYrnen ?
126:2803    +svetlana +sovetskij rajonYso AlYSkYZe kaAS tarvanen
126:2804  ulmaS . molgunamsYZlak +kuZener povorotYSko lekte . tYste
126:2805  maSinam kuZun YS vuCo . CuSt vele kojYn , voktenYZe kande tysan
126:2806  " moskviC " Sogale .
126:2807    - kuSko vaSket , motorem ? - YStale rul< voktene SinCYSe
126:2808  rveze . Sem-nugYdo pondaS . tudYZo takSe ijgotYmat iziSak eSara .
126:2809    - +sovetskij mogYrYSko , - YStale +svetlana da tunamak
126:2810  poCYltSo omsaS jomo . Somak poCeS Somak vaStalte . palYme
126:2811  lijYC ...
126:2812    tYleC vara +miklaj ( rvezYm tYge lymdenYt lijZe ) den
126:2813  +svetlana kaZne keCYn gaAk vaSliAS tyNal<YC . vet +miklajZat
126:2814  toraSte ogYl , +sovetskij poselkYStak ilen . adakSYm maSinaZat
126:2815  ulo . +svetlanan AlYSkYZe tudo vaSke gYna mien SuYn .
126:2816    ilYS - ilYSak . +miklajlan kuze dYr , no +svetlanalan tide
126:2817  pagYt En pialan lijYn . uke , pedinstitutYSto tunemme godYmat
126:2818  poCeS SukYn SyraNYStYnYt . no Sym SokSYZYm tudo vese dene
126:2819  pajlen kertYn ogYl . avaZYn ma tunYkten ojlYmYZYm SotYS nalYn ,
126:2820  ala SkeZak tYge Sonen , no En onCYl verYs tudo tunemmaSYm
126:2821  SYnden . " vara gYna eSYm
126:2822  CumYraS lieS " , - Sonen +svetlana . a
126:2823  +miklaj - vekat , pyrYmaSak .
126:2824    Zap pisYn Erta . vekat , pialan ulmONgO , volgenCYlak .
126:2825  SeNgelan kodo keNeZ pagYt . +svetlanalan SkolYSko kaAs Zapat
126:2826  tolYn Suo . varaZYm ilYSYSte pervYj urok , pervYj gana klass
126:2827  vujlatYSe semYn paSa . CYlaZat pervYj , CYlaZat +svetlanam
126:2828  kuandaren . pial tYge ikanaSte tolmYlan tudo ySanenat ogYl . vet
126:2829  tudYn jOratYme kaCYZat ulo . SYZe kanikullan syanYm tarvatYme
126:2830  nergen Somakat ConYSto laska SonYmaSYm luktYn . a ESe ... tudo
126:2831  SoCSYm vuCa . uke , miklaj tidYn nergen ale ogeS pale . no vaSke
126:2832  kalasa . a +miklaj tidlan oj , kuze kuana vet ! no SonYmaS den
126:2833  ilYSgorno ik turan ogYt kaj ulmaS . SYZe kanikul ZapYSte
126:2834  +miklajYmak vaSliAS ydYr +sovetskij poselkYSko lektYn kajYS .
126:2835    onCYkYZYm CYlaZat pujto tYgak lijSaS ulmaS , pujto
126:2836  CYlaZYmat pyrYmaS ondakak vozen , radamlen SYnden . vaSlijYn
126:2837  +svetlana +miklajYm poselko pokSelne . no ... SketYm ogYl . teve
126:2838  tudo joCa kolAskYm Syken oSkYleS , voktenYZe , kidpyanZe gYC
126:2839  kuCen , kovYra gYna samYrYk ydYr .
126:2840    ogeS Sarne kYzYt +svetlana , mo tunam COnYStYZo lijmYm ,
126:2841  jYrvaS CYlaZat SinCalan SYri-vuri vele kojYn . " uke , tYge lijYn
126:2842  ogeS kert ! - volgenCYla Erten +svetlanan vujYSto SonYmaS da
126:2843  ydYr , ala-kuSeC vijYm muYn , +miklaj voktek miAS toStYn . " ala
126:2844  SyZarZe ? ala palYmYZe ? "
126:2845    - vuCalte , motorem , - CYla tide SonYmaSYm yStYl
126:2846  kudaltYSYla Sokten +svetlanan pYlYSYZlan . - mYj CeCas , kevYtYs
126:2847  puren , sigaretYm gYna nalYn lektam .
126:2848    " sigaretYm , - Sonalten tunam koCYn +svetlana . - tudYn
126:2849  tamakam SupSmYZo SuYn koltenYs ! motorem ... "
126:2850    +svetlana CYla umYlen , tunamak mONgYSkYZO tarvanen , a
126:2851  tuSeC +kuZener mogYrYso SkolYS , keC kanikul pYten ogYl gYnat .
126:2852  tudlan tunam mom CYtaS logalmYZYm SiZaS vele kodeS . ulo ,
126:2853  koneSne , umYlYSYZat , jYStrakYn voStYlSYZat ... no vet tak aram
126:2854  ogYl dYr tYgaj tutkarYSte ves kornYm muYn kertdYmYlan , UZYSt
126:2855  samYrYk ymYrYStYm koSartat . da SkenYStYn gYna ogYl , tudYn ,
126:2856  mySkYrYStO kijYSe SoCSYn . kuSeC CYla tidYZe lekteS ? mYj om
126:2857  pale . no tYgaj SonYmaSak +svetlanalanat uSYSkYZo ik gana ogYl
126:2858  tolYn . no ala-moZo tidlan CarakYm YSten . vekat , ilYS
126:2859  pyrYmaSYZYn umbakYZe ronCaltSe SyrtYZlan muCaS tolYn ogYl .
126:2860  +svetlana oS tynAS visvis peledYS gaAk sYlne ydYrYm SoCYkten .
126:2861    ondak CYlaStlanat ojlen , pujto tudYn pelaSYZe SoCmo
126:2862  AlYStYZe ila , pasa turgYm tudYn deke koStaS Ereak CarakYm
126:2863  YSta . no , vekat , maneS-maneSlan Al gYna ogYl , rajon koklat
126:2864  nipoCem . +svetlanan ojgYZ nergen vaSke palen nalYnYt . ikte ik
126:2865  semYn umYlen , vese - ves semYn . a +svetlana , joCam YStYmeke ,
126:2866  dekretnYj otpusklan aCaZ den avaZ dek lektYn kaen . kuze-gYnat
126:2867  da ilen lektam manYn Sonen . no " meraNYm " YStYSYm AlYSte kYzYt
126:2868  ogYt Zaple Sol . +svetlanalan aCa-avat ogYl , iza-aka ,
126:2869  SeSke-poSkudo-vlak piZYnYt . pujto tudo nunYn kornYStYmat
126:2870  pyCkYn kaen . sadlan u tunemme ijlanak paSaS lektaS lie . Skol
126:2871  direktorat tidlan toreS YS Sogal . vet tyNaltYSYZe mogaj sYlne
126:2872  Yl<Ys .
126:2873    no pasa ikSYrYmYn Erten YS kert . nY +svetlanan ojgYZYm
126:2874  SotYS nalde , nY mo . ikana tudYn deke vatan marij tolYn lekte .
126:2875  tyZval pOrtOnCYlnO ik-kok mutYm vele almaSten SuktYSt , sade
126:2876  marietYn vatYZe ala-kuSeC tolYn lekte . varaZYm mo lijmYm ojlaS
126:2877  kyleSlYkSat uke dYr . +svetlanam CYlt lavYraSke toSken pYtarYS .
126:2878    tide YS site . sade rvezet varaZYm ESe ik gana tolYn
126:2879  lektYn . om pale , kuze gYna namYsSe siten " Ere ik SyrYm koCkYn
126:2880  Ser temYn " manaS . no Al muCko sade maneS-maneS volgenCYla
126:2881  pisYn Sarlen . SkolYS mijYme eda EsogYl kaZnYn " zdraste "
126:2882  manmYZe , SinCaSkYZe onCalmYZe tudlan vesYla kojYn .
126:2883    varaZYm lekte  " tunYktYSYn  moral<nYj  oblikSe "
126:2884  Somak , " ne imeeS< prava " . Skol gYC pokten luktYn ogYtYl ,
126:2885  CoSo tYSeC , manYn kalasaS gYna kodo ...
126:2886    tYge +svetlana ala SkeZ deC SYlYn , ala eN Somak deC ...
126:2887  logalYn +u tor>Al rajonYS ...
126:2888    tide istorij CYlaZat vujYSto gYna kodeS Yle . no Sukerte
126:2889  ogYl +svetlana deC nalme serYS motkoC kuandarYS : +svetlana
126:2890  marlan lektYn . marlan lektYn tuso Al marijlanak . lymZO -
126:2891  +ol<oS . tau tYlat , ol<oS . eN Somak deC lydYn otYl . ySane ,
126:2892  +svetlana - Sotan ydYramaS . tudYn dene tYj pialan liAt .
126:2893    pialanak gYna lijza !
126:2894    +Urij +kosatan .
126:2895           	- 66 -
126:2896    SyrgYlan maske
126:2897    arava SukYZ godYm SoSYm , Cever keCe peltaS tyNalmeke ,
126:2898  SyrgeS snege gaj lekteden SinCeS . iktYlan kelsa . molan manaS
126:2899  gYn , tudo CurijYm nYZYlgYm , Ere SYrgYZSYm , kuanYSYm YSta ,
126:2900  samYrYkYn onCYkta . a vese gYn arava deC kuze-gYnat utlaS
126:2901  tYrSa . En onCYC SonaltYza , arava pYtarYme dene te Skendan
126:2902  tysdam ogYda jomdare ? nu , mo ... tugeZe ikmYnAr kaNaSYm puEna .
126:2903  nine maske-vlakYn polSYmYSt dene arava jOrSeS ok jom gYnat ,
126:2904  iziS sYndYme lieS .
126:2905    - limon den kiAr vydYm ( sokYm ) kaZne keCYn 20 - 25 minutlan
126:2906  SyrgeS jYgaS gYn , aravan tysSO kaA .
126:2907    - arava SyrgeS Sukerte ogYl lekteden gYn , Erdene da
126:2908  kastene Sogan vydYm ( sokYm ) ale uksusYm jYgaS lieS .
126:2909    - +petruSkYm tYgYdemden , SokSYm punCalza . lekSe sok dene
126:2910  tYnarak SoltYdYmo SOrYm varYza da SyrgeSda jYgYza . 15 minut
126:2911  gYC pOlemYste SinCYSe vyd dene SyAltYza .
126:2912    - kovana-vlakYn ojlYmYSt poCeS , SyrgYm arava dec utaraS
126:2913  manYn , tudYm kaZne keCYn SopYSo SOr dene muSman .
126:2914    - terkeS nyZmO 50g krenYm 250g koCmo uksus dene varYza
126:2915  da , petYrtYSan ateS optalYn , pYCkemYS verYs SYndYza . kok arnA
126:2916  gYC tuSko 1 , 5 litr jyStO vydYm eSarYza . tide vyd dene kok gana
126:2917  SyrgYdam jYgYza .
126:2918    - SyrgO kovaStet koAn ( ZirnaA ) gYn , limon sokYm odekolon
126:2919  ( 1 : 1 ) dene varYman da SyrgeS jYgYman .
126:2920    - ESe ikte . AlYSte CYla surtYSto gaAk uSkalYm onCat .
126:2921  kYzYt lac uSkal lijme Zap . kuze ik mut dene ojlaS , om pale ,
126:2922  no preze tyknen SuktYdYmo vodar gYC SOrYm lySten nalas kyleS .
126:2923  tide kiSan SOrYm kaZne keCYn SyrgeS jYgaS gYn , arava pYta
126:2924  manYt . tide kovana-vlakYn receptYSt . tYge YSten onCYza . polSa
126:2925  gYn , redakcijYSkYna serYSYm vuCena .
126:2926               	- 67 -
126:2927    Sij oNgYr
126:2928    " taCYse ilYS mYlam ok kelSe "
126:2929    ikana avtobus dene kudalme godYm , kok ilalSe pOr>eNYn
126:2930  mutlanen SinCYmYStYm kol<Ym . iktYZe vesYZlan ojla : " tuStYm
126:2931  tuStem , pale . En Serge ,
126:2932  nigunam mondaS lijdYme . mo tide tYgaj ? "
126:2933    " oNaj , - SonaltYSYm . - mo vara tide tYgaj lieS ? ava ,
126:2934  SoCmo Al ? CYlaZat kelSen toleS " . umbakYZe kolYStam .
126:2935    - joCa-vlak gYn tide tuStYlan CYn vaSmutYm muYn ogYt
126:2936  seNe , - tuStYm tuStYSo eN joltaSYZlan ojla . - kugYeN-vlak
126:2937  SukYZ godYm , vujYStYm udYralYn , SonaS piZYt .
126:2938    - a mo tide tYgaj ? - jodeS vesYZe .
126:2939    - jOra , vuj uSetYm it pudYratYl manYn , vaSmutYm Skeak
126:2940  kalasem . tide - joCa pagYt ! CYn ogYl mo ?
126:2941    " CYn " , - SonaltYSYm semYnem . taklan ogYl SoNgo-vlak
126:2942  CyCkYdYnak joCa ZapYStYm Sarnaltas jOratat . koCana-kovana ,
126:2943  aCana-avana vele ogYl , taCe mYlannat joCa Zapna kaZne keCYn
126:2944  Cotrak da Cotrak SergeSteS . a joCa Zap Ereak Skol dene
126:2945  kYldaltYn .
126:2946    Erten kaet iktaZ-mogaj SkolYm - uSet dene SkendYm part
126:2947  koklaSte uZat , modYn UarlYSe joCa tySkam vaSliAt - adakat
126:2948  SkendYm Cara jolYn kurZtalme
126:2949  Zapet syretlalteS . ikmanaS , kaZne
126:2950  eNYn En poro da nYZYl SarnYmaSYZe - joCa Zap , Skol ilYS dene
126:2951  kYldaltYn .
126:2952    teve mYAt ikYmSe gana SkolYS mijYmem , ikYmSe tunYktYSYna
126:2953  +aleksej +ivanoviC +ASkinYm Ereak porYn Sarnaltem . a kO
126:2954  +tokter kandaSiAS SkolYm tunem lektYn , tudo +sergej +sergeeviC
126:2955  +sajfullinYm SarnaltYde ok kert . molan manaS gYn , tide Skol
126:2956  1968 ijYSte kandaSiASYS savYrnen .
126:2957  laC tunamak , +n . +k . +krupskaA
126:2958  lymeS +marij gosudarstvennYj pedagogiCeskij institutYm tunem
126:2959  pYtaren , +sergej +sergeeviC SoCmo AlYSkYZe pOrtYlYn da kYzYt
126:2960  gYna poCYltSo SkolYSto zavuClan YStaS tyNalYn . 1976 ij gYC
126:2961  1987 ij marte direktorlan , kYzYt marte direktorlan , kYzYt adak
126:2962  zavuClanak paSam YSta .
126:2963    +poSkYrt kundem +miSkan rajonYso +toktar kandaSiAS Skol
126:2964  poCYltmo Zap gYC , tudYm tunem pYtarYSe da kYzYt tunemSe-vlakYn
126:2965  ik En jOratYme tunYktYSYSt +sergej +sergeeviC +sajfullin taCe
126:2966  " kugarnAn " unaZe . tudYn dene
126:2967  memnan sobkorna +valerij +abukaev mutlana .
126:2968    - +sergej +sergeeviC , tunYktYSo liAS +tendam mo ale
126:2969  kOtaraten ?
126:2970    - +valerij Sol<Ym , tide jodYSlan vaSmutYm puYmo deC onCYC
126:2971  ik izi gYna sekretYm poCam . mYj vet +sajfullin +sergej
126:2972  +sergeeviC omYl , a +sajfullin +sergej +sajfullinoviC ulam . a
126:2973  paSaZe tYge lijYn . 10 klassYm tunem pYtarYmeke , mYjYm +u
126:2974  +kozaS AlYse tyNaltYS SkolYS paSam YStaS koltYSt . tide 1961
126:2975  ijYste Yle . tunam SkolYSto mYlam kalasYSt : " izi joCa-vlaklan
126:2976  +sergej +sajfullinoviC manYn ojlaS jOsO . ajda +sergej
126:2977  +sergeeviC manYn paldarena " . mYlam tunam ojYrtemZe kugu lijYn
126:2978  ogYl , keC +sergej +sajfullinoviC , keC +sergej +sergeeviC .
126:2979  kelSYSYm . teve tYSeCYnak +sergej +sergeeviC lijYm . a pasport
126:2980  poCeS +sergej +sajfullinoviC ulam .
126:2981    jodYSet SotYSto . mYj tide kornYS Sogalmemlan ikYmSe
126:2982  tunYktYSemlan , +mariA +valeevna +Sajdullinalan , taum YStYSaS
126:2983  ulam . kYzYt +sajranova familiAn . +miSkanYSte ila . 1961 ij gYC
126:2984  tyNalYn , kaZne gana +miSkanYS mijYmem godYm , puren lektam .
126:2985    - +sergej +sergeeviC , +joSkar-olaSte ulmem godYm
126:2986  +valentin +borisoviC +isenekov +tendam CyCkYdYnak Sarnalta
126:2987  Yle . vet pYrlA tunemYnda ?
126:2988    - CYn . me +valentin dene ik gruppYSto tunemYnna . ilYmYZ
126:2989  godYm Ere miAS Sonen koStYm , niguze ZapYm ojYren SYm kert . me
126:2990  tudYn dene kuze palYme lijna ? Sarnem , kumSo kursYSto tunemam
126:2991  Yle . auditorijYSte SinCenna . kaneta omsa poCYlto da izirak
126:2992  gYna kapan rveze puren Sogale . ala molan dYr , vigak mYj dekem
126:2993  oSkYl mijYs . kidSYm SuAlten , peleStYS : " +valentin +isenekov " .
126:2994  peSak prosta Yle . CijYme Sot dene tunam molo student-vlak deC
126:2995  ojYrtemaltYn ogYl . institutYm tunem pYtarYmekSe , pYrlA ilYSna .
126:2996  +valentin dene pYrlA koStYnak , mYj Suko tvorCeskij ajdeme dene
126:2997  palYme lijYnam . literaturnYj kruZokYS koStYnna . +miklaj
126:2998  +kazakob , +semen +nikolaev memnan deke miAt Yle . +veniamin
126:2999  +ivanov dene vaSlijYnam .
126:3000    +mklaj +kazakovYm peS pagalen vaSlijYm . tudo SkenZYm
126:3001  nigunamat kySkO SYnden ogYl . mYlanna " tYge vozaS kyleS " manYn
126:3002  tunYkta Yle . vozYmYnam lonCYlen , poro oj-kaNaSYm puEn .
126:3003  +valentin mYjYm pisatel<-vlak koklaSke vieS purtYmo gaAk
126:3004  purtYS . peS Suko lymlO eN dene vaSlijYnam . a tidYZe Skol
126:3005  paSaSte peS kyleS lie . iktaZ pisatel<Yn tvorCestvYZYm ErtYme
126:3006  godYm joCa-vlaklan tudYn dene vaSlijme istorijYm Sarnalten
126:3007  ojlet .
126:3008    - +sergej +sergeeviC , +valentin +borisoviC ikana mYlam
126:3009  tYge kalasen Yle : " AlYS kaet gYn ,
126:3010  +kumEslan salamYm kalase " ...
126:3011    - +valentin tYgaj mYskaram YstaS mastar Yle Sol . ikana
126:3012  obHeZitijYSke tolYn purYS da ojla : " +sergej , tYj vet +kumEs
126:3013  ulat " , - maneS . molan ? tunam
126:3014  OrYn koltYSYm . familij , lym , aCa
126:3015  lym ikgaj bukva dene tyNalYt , sandene kyCYkYn +kumEs maneS Yle .
126:3016    - paSam tyNalme Zapdam ala Sarnalteda ?
126:3017    - mYjYn tolmo ijYn tyNaltYs SkolYm kandaSiASYS savYrYSt .
126:3018  ikYmSe vYpusk dene +AdYganov +german +petroviC tunem lekte .
126:3019  molan tide familijYm kalasYSYm ? kYzYt +german +petroviC -
126:3020  mYjYn direktorem . tYSke institut deC vara SYlYn tol<Ym .
126:3021  raspredelenij poCeS +marij +turek rajonYSko logal<Ym . +miSkan
126:3022  rono gYC mYjYm mONgO yZYt . adakSYm AlYSte akam SketYn ila Yle .
126:3023  sandene diplomYm nal<Ym da lektYn kudal<Ym mONgO . vara kum
126:3024  gana serYSYm vozen koltenYt , yZYnYt . no mYj sadak SYm kaj .
126:3025  Skenan ronoSko mijYSYm , +ufaSke , ministerstvYS , tolSo serYS
126:3026  dene kajYSYm . tuSto mYlam kalasYSt : " ojgYraS ok kyl , paSam
126:3027  YStYza " .
126:3028    - kYzYt SkolYSto En pysO problemYda mogaj ?
126:3029    - Skenen Skol nergen ojlaS gyn , ondak tidYm kalasen
126:3030  kodem . CYlaze 110 tunemSYna ulo . 16 tunYktYSo . obrazovanij Sot
126:3031  dene CYlan vYsSij obrazovaniAn ulYt . ikte +baSpedinstitutYSto
126:3032  zaoCno tunemeS . kadr CYla verYse . tunYktYSo-vlak CYlanat mYjYn
126:3033  uCenikem ulYt . tyN SotYSto problemYna oZnYso gaAk -
126:3034  tunemSe-vlaklan kelge SinCYmaSYm puaS , ilYSlan AmdYlaS . tY
126:3035  paSaSke CumYr pedkollektiv Ske vijZYm pYSta .
126:3036    - tunYktYSo den tunemSe koklaSe kYl mogajrak ? mYj
126:3037  kolYnam , UZo SkolYSto tunemSe nimo ukelannak tunYktYSYm igYlt
126:3038  kerteS . a tunYktYSo tidlan tunemSYm niguze nakazatlen ogeS
126:3039  kert .
126:3040    - rajonYso Skollaste tYgaj fakt-vlak liedenYt . mYAt
126:3041  kolYnam . no memnan SkolYSto ale tYgajZe vaSliAltYn ogYl .
126:3042  onCYkYZYmat ok lij manYn Sonena . ulYt SkolYStYna naCarYn
126:3043  tunemSe-vlakat . nunYn dene tunYktYSo-vlak eSartYS zanAtijYm
126:3044  Ertarat .
126:3045    - +toktar SkolYSto tunemSe-vlakYn familijYSt UZgunam
126:3046  " Amde lij " gazetYSte koeS . literaturnYj kruZokda ulo mo ?
126:3047    - vik ojlem , kruZokna uke . marovedna saj , starSij
126:3048  uCitel< . urokYm peS moSten pua . opYtSat izi ogYl . a poCelamut
126:3049  den ojlYmaSYm vozaS CYla eNlan +Umo pyren ogYl . sandene tYgaj
126:3050  kruZokYm vydaS nele .
126:3051    takSYm Skolna kugeSnen kerteS . . memnan uCenikna-vlak CYla
126:3052  tyrlO professij dene paSam YStat . laC kosmonavtna gYna ESe
126:3053  lektYn ogYl . teve pisatel< +abukaev-Emgak ulo . memnan SkolYm
126:3054  pYtarYs . vozaS memnan denak tyNale . kYzYt ala-molan SoCmo
126:3055  SkolYSkYZo unalYkeS tolYn kaAS ZapYm ok mu . a me tudYm kaZne
126:3056  ijYn vuCena . +joSkar-olaSte kalase-An , tek ZapYm muYn , tolYn
126:3057  kajYZe .
126:3058    - taCYse ilYS tYlanda kelSa mo ?
126:3059    - ok kelse . kYzYt tunYktYsYn avtoritetSe kalYk koklaSte
126:3060  jomYn . tudYm ozanlYk vujlatYse-vlak ogYt SotlO . SurnYm ogYt pu .
126:3061  tunYktYSo-vlak Ske vol<YkYmat kuCat , Erdene kYnelat , vol<YkYmat
126:3062  onCet . . keCYvalYm , kastene ,
126:3063  ikmanaS , Ske semYn tvorCeskij paSam
126:3064  YStaS Zap jOrSYnak ok kod . tetrad<Ym tergaS kyleS , uroklan Am-
126:3065  dYlaltaS . sandene , vik ojlYmaSte , taCe AlYse tunYktYSo peS nele
126:3066  uslovijYSte ila . laC ik paSadar dene gYna , tudYZo memnan kol-
126:3067  xoznik-vlakYn deC AtYrlan Suko , koCkaSat , CiASat nalman . ok si-
126:3068  te tidat .
126:3069    - ojlat , onCYkYZYm 10-So , 11-Se klasslam tunemaSat oksam
126:3070  tylYman lieS . tidYn SotYSto mogajrak SonYmaSda ?
126:3071    - uda . tunemmYlan oksam tylYman lieS gYn , AlYse eNYn
126:3072  ikSYvYZe-vlaklan peS nele lieS . Al kalYk paSadarYm ik ganat Za-
126:3073  pYStYZe ok nal , da tudYZat peSak izi . talantan joCa-vlak oksa
126:3074  ukelan kOra umbakYZe tunemaS kaen ogYt kert . tidYZe motkoCak
126:3075  lydYkta .
126:3076    - SkolYSto joCa-vlak " kugarnA " gazetYm SukYn nalYt mo ?
126:3077    - raS kalasen om kert , no AlYStYna kumlo utla eSYSke tY
126:3078  gazet toleS . gazetda peS saj , tau mutYm gYna ojlen kertam
126:3079  tudYm luktYn SogYSo CYla paSaeNlan .
126:3080    fotosyretYSte : +s . +s . +sajfullin ( fotom 1970 ijYSte YStYme ) .
126:3081                  	- 68 -
126:3082    kuSto ulYda , poEzijYm jOratYSe-vlak
126:3083    kYzYt rajonYso SkollaSte ruS poEt +f . +i . +tUtCevYn UbilejZe
126:3084  vaSeS ErtaraltSaS smotrlan AmdYlaltYt .
126:3085    +mixajlovka kYdalaS SkolYStat tudYn poCelamutSo-vlakYm
126:3086  ludmo konkursYm ErtarYsna . tuSko Skolge uSnYSt . Colgarak
126:3087  tunemSe-vlakSe Ske  moStYmaSYStYm  tergen  onCYSt .
126:3088  uCastnik-vlakYm kum tySkalan Selme Yle . ikYmSe tySkaSte 1 gYC
126:3089  4 klass marte tunemSe-vlak taNasenYt . nunYn kokla gYC En saj
126:3090  ludSYlan 3 " a " klassYSte tunemSe +vera +martYnovam SotlYmo .
126:3091  tudo poEtYn " vesennie vodY " poCelamutSYm joNgaltaren puYS .
126:3092  kokYmSo tySkaSte ( 5 - 7 klass ) ZUrijlan 7-Se klassYSte tunemSe
126:3093  +nadA +mikuSevan " ona sidela na polu " pocelamutYm ludmYZo
126:3094  kelSen . a kugurak klasslaSte tunemSe-vlak kokla gYC 10
126:3095  klassYSte tunemSe +nadA +suslova " A vstretil vas ... "
126:3096  poCelamutYm Con vurgYZ ludmYZ dene kolYStSo-vlakYm kuandarYS .
126:3097    konkurs muCaSte prizer-vlaklan izirak pOlekYm kuCYktYSt .
126:3098  ydYr-vlaklan Ynde rajonYso smotrYSto prizovoj verYm nalYSt
126:3099  manYn tYlanYme SuES .
126:3100                 	- 69 -
126:3101    palen nalnem
126:3102    SiZYnat YSna Sukto , tele Erten kajYS . CYldYrij keCYjol ,
126:3103  okna Anda goC klassYS puren , kniga ymbalne Uarla , SoSo tolmYm
126:3104  SiZtara . tele ErtYS , poCeSYZe SoSat memnan dene tYgak pisYn
126:3105  Ceverlasa . uES ik tunemme ij SeNgelan kodeS . onCYlno -
126:3106  urgYZlandarYSe Ekzamen , vara - ConYm luStarYSe , kumYlYm
126:3107  nOltYSO kanikul . kOlan kanikul , a kOlan - onCYlan Suko tyrlO
126:3108  jodYSYm SYndYSe keneZ . vYpusknik-SamYClan gYn teve tYgaj jodYS
126:3109  -vlaklan vaSmutYm kYCalaS tyNalman : kuSko kaAS ? mom YStaS ? ala
126:3110  tunemaS puraS ? ala paSam kYCalaS ? UZYm nine jodYS-vlak kYzYtak
126:3111  turgYZlandarat .
126:3112    poro keCe , " kugarnA " !
126:3113    ulo kumYl dene tYlat +volZskij vel gYC vozat . " kugarnA " ,
126:3114  tYj +joSkar-olaSte verlanenat , sandene CYla palYSaS ulat . tide
126:3115  jodYSnam vaSmut deC posna ot kodo , Sonena . me ogYna pale ,
126:3116  buxgalterlan kuSto tunYktat . mogaj Ekzamen-vlakYm kuCYman ,
126:3117  vozYZa . me vara AmdYlaltaS tyNalYna Yle . napravleniAn liAt
126:3118  gYn , kuze purtat ?
126:3119    +nadA , +sveta , +ElA da molat .
126:3120    +CerkYsola .
126:3121    vaSmut
126:3122    En onCYCak rajonYso kalYklan paSam muYn puYmo SotYSto
126:3123  centrYS mien tolza . tuStat palen nalYn kertYda .
126:3124    +marij kugYZanYS  universitetYn  EkonomiCeskij
126:3125  fakul<tetYSkYZe tunemaS puren kertYda . tuSto buxuCet
126:3126  special<nost< ulo . tide special<nost<Ym nalaS SonYSo-vlak viC
126:3127  ij gYC buxgalter lijYn kertYt . EkzamenYm geografij , matematika
126:3128  dene kuCYman . tYgak ruS jYlme dene izloZenijYm vozYman .
126:3129    +m . +gor<kij lymeS  politexniCeskij  institutYn
126:3130  inZenerno-EkonomiCeskij fakul<tetYStYZe    buxgalter
126:3131  special<nost<Ym nalaS lieS . Ekzamen-vlak universitetYse gaAk
126:3132  ulYt .
126:3133    +eZovYso marij sovxoz-texnikum buxgalter-EkonomistYm
126:3134  AmdYla . tenij tunemaS indeSYmSe klassYm pYtarYSe-vlakYm gYna
126:3135  nalYt . kum ij tunemman . EkzamenYm matematik dene kuCYman , ruS
126:3136  jYlme dene izloZenijYm ale soCinenijYm vozYman .
126:3137    a napravlenij SotYSto tYgajrak vaSmut lieS . celevoj
126:3138  napravlenij dene tunemaS tolat gYn , EkzamenYm sajYn ot kuCo
126:3139  gYnat , tunemaS puret . mo tYgaj celevoj napravlenij ?
126:3140  iktaZ-mogaj predpriAtij , SkalanZe specialistYm AmdYlaS manYn ,
126:3141  Ske kumYlYn tunYkten luktaS kelSa . tunemmetlan oksam
126:3142  gosudarstve ogYl , a tide predpriAtij tylaS tyNaleS . tY
126:3143  predpriAtij kySeS tunem lektaS lieS . tide predpriAtij tYlat
126:3144  napravlenijYm pua . laC tudYZo celevoj napravlenij manalteS .
126:3145    tYgak +joSkar-olaSte buxgalter-vlakYm AmdYlYSe kyCYk kurs
126:3146  ( 2 - 8 tYlzaS ) ulo . kYdalaS obrazovaniAn ydYr-rveze-vlak kyCYk
126:3147  ZapYSte teve nine organizacijla pelen tunem lktYn kertYt :
126:3148    - +rossij goskomstatYn marij uCebnYj centrZe , tel : . 5 - 52 -
126:3149  66 .
126:3150    - +m . +gor<kij lymeS +marij politexniCeskij institut pelen
126:3151  kadrYm AmdYlYSe meZvedomstvennYj centr , tel . : 5 - 78 - 18 .
126:3152    - +rf promYSlennost< ministerstvYn vujlatYSe da
126:3153  specialist-vlakYm AmdYlYSe +Epk kurs-vlak , tel . : 6 - 80 - 18 .
126:3154    molo jodYSYm onCYktYmo telefonla dene raSemden kertYda .
126:3155    nine ydYr-vlak jodYt : " memnan joltaS ydYrna telegrafistke
126:3156  lijneZe . tYgaj professijYm kuSto nalaS lieS ? "
126:3157    vaSmut kuandarYSYZak ogYl . paSa ver ukelan kOra kYzYt
126:3158  telegrafistYm AmdYlYmYm CarnenYt .
126:3159    onCYkYZYmat " palen nalnem " rubrikYSkYna jodYSdam vuCena .
126:3160               	- 70 -
126:3161    " kugarnAn " dajdZestSe
126:3162    ajdeme da pyrtys
126:3163    +tarzan lijnet gYn ...
126:3164    +indijYSte +abkar kugYZa godso tYgaj legenda ulo : pujto
126:3165  +abkar Sukerte ogYl SoCSo ikSYve-vlakYm ajdeme tynA deC ojYren
126:3166  da , mogaj jYlme dene mutlanaS tyNalmYStYm palen nalaS manYn ,
126:3167  SuCko SYmlYmaSYm Ertaren . Suko tyrlO nacional<nostAn
126:3168  ikSYve-vlakYm pogen , SkenZYn ky polateSYZe petYren aSnen .
126:3169  nunYm pukSenYt , jyktenYt , no joCa-SamYC onCYlno ik mutYmat
126:3170  ojlen ogYtYl . tYge kandaS ij Erten . ky polatYm poCmeke , pale
126:3171  lijYn : nunYn kokla gYC nigO ik mutYmat peleSten kertYn ogYl .
126:3172  nuno AnlYkla magYrenYt , pijla optenYt ...
126:3173    memnan kurYmYso kok sYlnYmutan proizvedenij taCe keCYnat
126:3174  motkoC Suko eNYn ConZYm turgYZlandara . iktYZe - angliCan
126:3175  pisatel< dapoEt +red<Ard +kiplingYn pire kytyS kuSSo +maugli
126:3176  indus joCa nergen jomakSe , vesYZe - amerikan pisatel<
126:3177  +berrouzYn " tarzanZe " . ir pyrtyseS kuSSo CulYm motor da vesela
126:3178  rvezYn obrazSe Ynde AtYr Zap kinoteatrlaSte Ekran gYC ogeS
126:3179  koraN . ojlat , pujto +red<Ard +kipling Suko Zap +indijYste ilen
126:3180  da proizvedenijZYn negYzSYlan CYn lijSe syretYm nalYn . no ir
126:3181  AnlYk ajdemYm onCen-kuSten kerteS mo ? oCYni , kerteS .
126:3182  +indijYSte vele ogYl , tYgak +evropYSto , +amerikYSte . . vet
126:3183  tYgaj primer AtYrak .
126:3184    Sukerte oZnak tYgaj jodYS SoCYn : ikSYvYm aCa-ava da molo
126:3185  ajdeme deC OrdYZtO onCen kuStaS gYn , mogaj tudo lieS ? mogaj
126:3186  jYlme dene kutYraS tyNaleS ?
126:3187    +indijYSte +abkar kugYZa godso tYgaj legenda ulo : pujto
126:3188  +abkar Sukerte ogYl SoCSo ikSYve-vlakYm ajdeme tynA deC ojYren
126:3189  da , mogaj jYlme dene mutlanaS tyNalmYStYm palen nalaS manYn ,
126:3190  SuCko SYmlYmaSYm Ertaren . Suko tyrlO nacional<nostAn
126:3191  ikSYve-vlakYm pogen , SkenZYn ky polaeSYZe petYren aSnen . nunYm
126:3192  pukSenYt , jyktenYt , no joCa-SamYC onCYlno ik mutYmat ojlen
126:3193  ogYtYl . tYge kandaS ij Erten . ky polatYm poCmeke , pale lijYn :
126:3194  nunYn kokla gYC nigO ik mutYmat peleSten kertYn ogYl . nuno
126:3195  AnlYkla magYrenYt , pijla optenYt ... tide onCYkten : jYlme
126:3196  ajdemYn genetiCeskij SarnYmaSeSYZe ogeS kod .
126:3197    tidYn nergenak molo primer-vlakat ojlat .
126:3198    1920 ijYSte +indijYn +midnapur rajonYStYZo eN-vlak
126:3199  dZungli gYC lekSe , AnlYk gaj kojSo " prizrak-vlakYm " uZYnYt da
126:3200  tide verYm avYren nalYnYt . keneta pire pYZaS gYC kugu pire
126:3201  dene pYrlA kok izi joCa lektYn . kuCYmeke , pale lijYn : nuno
126:3202  akaZ den SyZarZe ulYt . iktYZlan kandaS ij , vesYZlan - kokYt .
126:3203  koktYnat nYljola vele koStYn moStenYt da mutlanen kertYn
126:3204  ogYtYl . izirakSe ik ij gYC kolen , a kugurakSe ESe indeS ijYm
126:3205  ilen . ik Zap gYC pYkSe-pYkSe jolYmbalne SogaS tunemYn da
126:3206  ikmYnAr mutYm kalasen moSten .
126:3207    1935 ijYste +sal<vador ElYn CodYraStYZe viC iAS Cara
126:3208  joCam vereStYnYt . AnlYk-vlak deC lydYn , tudo puSeNge ukSYSto
126:3209  ilen . tyrlO emYZYm , saskam koCkYn , kertmYZ semYn kolYmat
126:3210  kuCen . umbakYZe tudYn dene mo lijYn - ogYt pale .
126:3211    +indijYn +assam StatYStYZe 1923 ijYSte ava leopardYm
126:3212  lyenYt .
126:3213    tudYn pYZaSYStYZe igYZYm vele ogYl , tYgak viC iAS
126:3214  ikSYvYmat vereStYnYt . kuCYmeke ,
126:3215  tudo magYraS , puredYlaS , kyCSO
126:3216  dene udYraS tyNalYn . voktenYse AlYStak tudYn aCaZe den avaZYm
126:3217  muYnYt . avaZYn kalaskalmYZ poCeS kum ij ondak joCam pasuSto
126:3218  paSam YStYme godYm leopard sakalen naNgaen ulmaS . muYn kondYmo
126:3219  joCa nYljola vele koStYn moSten da liSemSe eNYm purlaS Amde
126:3220  lijYn . kum ij gYC gYna tudo kyktYmo koCkYSYm kymYZ gYC koCkaS
126:3221  tunemYn da iziSak Sogen kertYn .
126:3222    +turcijYSte ik ydYr 8 ij maska eSYSte ilen . laCak 1937
126:3223  ijYSte gYna ik sonarze ava maskam lyen puStYn kertYn , no
126:3224  ajdeme ymbak , maskalak mygYren , ydYr kerZaltYn . vueS SuSo
126:3225  ydYrYm EmlYmverYS petYrenYt . tidYn nergen amerikan Zurnalist
126:3226  +dZordZ +marani kalaskalen .
126:3227    ESeat oNajrak sluCaj vitlYmSe ijlaSte +indijYse +lakxnau
126:3228  ola voktene lijYn . kyrtn<O korno ymbalne Ara SogYSo vagonYSto
126:3229  ik eN ajdemYla kojSo " AnlYkYm " uZYn . sadYZe kok mogYrYS
126:3230  magYren kudalYStYn da peS Cot SuCkYn onCen . kuCen kertmeke ,
126:3231  tudYmat EmlYmverYS naNgaenYt . ikmYnAr Zap gYC tuSko pazarYSte
126:3232  uZalen SogYltSo , +pragad lyman eN tolYn . kandaS ij ondak tudYn
126:3233  malen kijYSe izi ErgYZYm kudYveCe gYC pire SolYSt naNgaen
126:3234  ulmaS . " vujgoNgYraStYZe tudYn tamga lijSaS " , - kalasen
126:3235  +pragad . tYgaAk palYm ajdeme-AnlYkYn vujviCkYZYStYZe muYnYt .
126:3236    1973 ijYSte +londonYSto savYktalt lekSe " sandi tajms "
126:3237  gazet vozen : " +sirijYSte ir kaza koklaSte peS pisYn kudalYStSe
126:3238  rvezYm uZYnYt . sonarze-vlak tudYm kuCaS tolaSenYt gYnat ,
126:3239  kertYn ogYtYl . rveze sajYn uZYn , lydYkSO liSemaSYm umbaCYnak
126:3240  SiZYn " .
126:3241    ikSYvYm majmYlYn onCen kuStYmo nergenat uver AtYrak .
126:3242    1946 ijYSte +afrikYSte kok policejskij majmYl kytyStO
126:3243  ilYSe rvezYm kuCen . tudYZo pavian-vlak dene pYrlA 10 ij ulmaS .
126:3244  nunYn dene pYrlAk tyrlO saskam , kuSkYl voZYm , kajYk munYm
126:3245  koCkYn . kuCYmo deC vara rvezYlan +lukas lymYm puEnYt . no
126:3246  ajdeme koklaSte ESe 40 ij ilen gYnat , majmYl kojYSYZYm monden
126:3247  ogYl . SkenZYm CyCkYdYnak udYren , vujZYm SupSkedYlYn ...
126:3248    " observer " angliCan ZurnalYSte 1976 ijYSte ESe ik tYgaj
126:3249  ikSYve nergen kalaskalaltYn . majmYl-vlak koklaSte ilYSe rvezYm
126:3250  +afrikYse +burundi ElYSte muYnYt . ik Zap gYC tYgaAk pyrYmaSan
126:3251  joCam +jydvel +cejlonYSto ( Sri-lanka ) vereStYnYt . nuno
126:3252  motkoCak CulYm , pise da viAn lijYnYt .
126:3253    mogaj amallan kOra ir AnlYk ajdeme ikSYvYm aSna - kalasaS
126:3254  nele . ikte raS : ikSYvYnuSYm SYndYme ZapSe - SYm iAS marte . tY
126:3255  marte AnlYk koklaSte ilen-kuSSo joCa ajdeme tynAS pOrtYltYmO
126:3256  deC vara kuZu ymYrYm ok ile da koStaSAt , mutlanaSat tunem ok
126:3257  Su . SYmlYze-vlakYn SomakYStlan ySanaS gYn , SYm ij ZapYSte
126:3258  ikSYvYn tynA dene 70 tyrlO kYlZe viANeS da ymYrZO muCko ok
126:3259  vaStalt . molan ? Sonaltas gYn , ikSYvYn ava pomYSYStak lijYn
126:3260  SuSo genetiCEskij kYl lijSaS , vet ajdeme Suko tyZem ij dene
126:3261  viANYn , uSYm pogen tolYn ... tuge gYnat , mYlanna kelSYSe ilYS
126:3262  pyrtys deC ojYrlYmeke , ajdemYn COnZo den kapSe naCareStYt , ves
126:3263  semYnZe , kOrgO ojYrtemYStYm jomdarat . laC tY SotYSto " maugli "
126:3264  den " tarzanYn " avtorYSt pyrtys zakon deC koraNYnYt .
126:3265    ajata Ynde pyrtys loNgaSte AtYr Zap Sket ilYSe , vueS SuSo
126:3266  ajdemYn pyrYmaSYZYm onCal lektYna .
126:3267    Sukerte ogYl +kabardino-balkarijYSte kurYk koklaSte ik
126:3268  eNYm uZYnYt . tudo AnlYk kovaSte gYC urgYmo vurgemYm , joleSYZe
126:3269  Ske gYC YStYme katam Cien . pel kapSe nare petYrYSe pondaSYZe
126:3270  lijYn . mutlanaSat peS nelYn mutlanen , ojlYmYZ godYm CurijZe
126:3271  jOrSYnat vaStaltYn ogYl . verYse eN-vlak tudYn dene Suko Zap
126:3272  kutYrYmo deC vara palen nalYnYt : kurYkan CodYraSke tudo , 36 ij
126:3273  oZnak joltaSYZe dene pYrlA , sar ZapYSte policajlan YStYmYlan
126:3274  kOra sovet-vlak deC lydYn kurZYn ulmaS . AtYr Zap mlande
126:3275  roZYSto ilenYt . AnlYk SYlYm , koStYmo emYZYm , kuSkYl voZYm ,
126:3276  pykSYm da poNgYm gYna koCkYnYt . tYge kandaS ij Erten . no ikana
126:3277  joltaSYZe logar rak dene cerlanen . EmlaS manYn , sadet SyrteS
126:3278  kYldYme koSar kyrtn<Ym nelYkten . tYge tudo pualSe SylYm pyCkYn
126:3279  lukneZe ulmaS . no kertYn ogYl , joltaSYZe kolen . tYleC vara
126:3280  SketlanZe ESe 28 ij ilaS logalYn . ErkYn-ErkYn mutlanYmYmat
126:3281  Carnen . vet 36 ij ZapYSte eN-vlakYm tudo ulYZat kok gana vele
126:3282  uZYn . kalaskalmYZlan ySanaS gYn , ikana , Cot CerlanYmYZ godYm ,
126:3283  tudYn deke ava " almastYn " ( lum ajdeme ) tolYn da EmlaS polSen .
126:3284  tYleC vara , umbal kurYkYS kajYmYZ godYm , pYrYs igYm
126:3285  vereStYnat , onCaS nalYn . no kok ij ErtYmeke , pYrYsYm pire ale
126:3286  rYvYZ numal naNgaenYt . adakat SketYn ... tYleC vara tYge ilen
126:3287  kertSaSla CuCYn ogYlat , Ske SoCmo AlYSkYZe volen .
126:3288    - vojna pYten mo ? +stalin ila mo ? - jodYn tudo .
126:3289    rodo-tukYmZo tudYm muSkYnYt , ilaS verYm puEnYt . ikte
126:3290  OrYktaren : 60 iAS kugYza 35 iAS rvezYla kojYn . SykSO pyjZat ,
126:3291  CurijYSte kuptYrZat lijYn ogYl . no AlYSte ikmYnAr ilYmek , m®tkoC
126:3292  vaSke SoNgemaS tyNalYn da naCareStYn . eN koklaSte ilaSYZat tudlan
126:3293   peS Cot nele lijYn , sandenak kodSo ymYrZO muCko kytym kyten
126:3294  ilen .
126:3295    a tide jydvel +primor<eSte laC sar tyNalme deC onCYC
126:3296  lijYn . vyd pokSelne verlanYSe mlandeS 12 eNan zastavYm koenYt .
126:3297  sar tyNalme deC vara nele Zaplan kOra , oCYni , nunYn nergen
126:3298  vaSke mondenYt . vydYn vonCaS A SkeSt nergen uverYm puaS
126:3299  puSYStat , radiostancijYStat lijYn ogYl . 13 ij gYC gYna keneta
126:3300  tolYn lekSe kolYzo-vlaklan kOra vyd AnlYk kovaStYm Cien koStSo
126:3301  pograniCnik-vlak " kugu mlandYS " vereStYnYt . mo oNajZe , CYla
126:3302  tide ZapYSte nuno sluZbYm kyleS semYn Ertaren SogenYt .
126:3303  koCkYSlan da ilYmverYm YrYktaS kolYm kuCYltYnYt . Cer deC teNYz
126:3304  regenCYlan da mollUsko-vlaklan kOra gYna utlen kodYnYt .
126:3305  molgunamse semYnak politzanAtijYm ErtarenYt , koncertYm
126:3306  AmdYlenYt ...
126:3307    ajdeme tySka , pyrtys dene SinCavaS lijYn , ilen kodYn ,
126:3308  seNYSYS lektYn .
126:3309        	- 71 -
126:3310    paSaCe ydYr
126:3311    latkud iAS +mEri +rodars - +sSa-Ste En samYrYk menedZer
126:3312  da tynASte ik En usta biznesmenka . tudo Sukerte ogYl kurCak
126:3313  dene modYn , a Ynde kurCak - tudYn professijZe . +mEri
126:3314  joCa-vlaklan u kurCakYm Sonen AmdYla , modYSYm lukSo " katko
126:3315  korporejSn " firmYn vice-prezidentSYlan YSta da idalYk muCko 180
126:3316  tyZem dollarYm naleS . firme tudlan kudalYStaSYZe avtomobi*Ym
126:3317  Sofer dene pYrlA puEn . ydYr CyCkYdYnak premijYm naleS , oksaZ
126:3318  dene garderobYm uEmda , tynA muCko uZYn koSteS . paSaze Suko
126:3319  gYnat , Ske taNaSYZe-vlak semYnak ila . kaZne keCYn
126:3320  SkolYS koSteS , mONgYStYZO pOlemlam jYtYraA .
126:3321    +mEri nYl iASYZ godYmak paSam YStaS tyNalYn . koCaZ den
126:3322  kovaze majA tukYm indeec lijYnYt . aCaZ den avaZe +sal<vador
126:3323  gYC kusnenYt da +n<U-jork liSne ilaS tyNalYnYt . aCaZe
126:3324  port<elan ( unagudYSto porAdkYm EskerYSe , sravoCYm kuCYSo eN ) ,
126:3325  santexniklan , Elektriklan YSten . ikana tudo +donal<d +spektor
126:3326  deke vodoprovod kranYm aCalaS mien , pelen izi ydYrZYmat nalYn .
126:3327  surtoza vannYjYSte plitkYm piZYktYlYn . pusakYSte kuzerak
126:3328  piZYktaS Sotlan tolmo SumlYk santexnik deC kaNaSYm jodYn .
126:3329  kugYeN-vlakYn mutlanYmYStYm kolYStSYZla , +mEri Ske ojZYm puEn .
126:3330  +spektorlan tide peS kelSen . tudo izi ydYrYm SkeZ deke
126:3331  assistentlan yZYn . tudo laCak joCa-vlaklan tyrlO modYSYm Sonen
126:3332  lukteS ulmaS . tyrlO konstrukcijYm onCen , +mEri Sotlan tolSo
126:3333  ojZYm puEden . +donal<d tudYm Ske firmYSkYZe konsul<tantlan
126:3334  nalYn .
126:3335    tYge +mEri +rodasYn OrYktarYSe kar<erYZe tyNalYn .
126:3336  aCaZe-avaZe Cot jYvYrtenYt , no tYgaj uslovijYm SYndenYt : joCa
126:3337  ilYS dene ilas ,  SkolYm tunem pYtaraS . kYzYt tudo
126:3338  +manxEttenYSte " professional-joCa-vlaklan " SkolYSto tunemeS .
126:3339  tunemme da pasa keCYZe SYm Sagat Er gYC lu Sagat jyd marte
126:3340  Sujna , aCaZ-avaZ dene kas koCkYS godYm vaSlijYn mutlana . no
126:3341  ydYr ok Opkele . " mYj kugYeNYn ilYsYZ dene ilem , - maneS tudo .
126:3342  - paSa mYlam kuanYm da pialYm konda " .
126:3343                   	- 72 -
126:3344    marij jyla
126:3345    yarnA
126:3346    Zap kurYk gYC jogYSo ENerla Erta . keNeZ , SYZe , tele . . .
126:3347    teve SoSo zapat tolYn SuYn manaS lieS . idalYkYtn
126:3348  keC-mogaj jYZYNZat Ske semYnZe sOrale , ConYm kuandarYSe .
126:3349  talukYn SykSO vremaZe uke . tuge gYnat ik Zap vesYm almaStYme
126:3350  godYm u SiZmaSYm , u SylYSYm SoCYkta . tYgak tele dene SoSo Zap
126:3351  yCaSYmaSat . laC tY jYZYNYSte kalYk +yarnA pajremYm palemda .
126:3352    +yarnA - molan tudYm tYge lymdat ? tide pajrem lym kok
126:3353  mutvoZ uSYmo dene YStaltYn : yj + arnA = yarnA . marij kalYk
126:3354  tukYm molo finn-ugor kalYkat tide pajremYm palemda
126:3355  da lymYStat tide jOn denak CoNaltYnYt . mordva - oj+tarCa , komi
126:3356  - jOjvYv+dYr , udmurt - vOj+dYr , finn - Oliy+vikko . poSkudo
126:3357  CuvaS kalYkat tY tatYm savarni ( su+Erni ) maneS .
126:3358    CYla kalYksat +yarnAm telYm uZatYme da SoSYm vaSlijme
126:3359  pajrem semYn Ertarat . sandene +yarnAm peS toSto godso pajrem
126:3360  manaS CYla negYzat ulo .
126:3361    +yarnA kunam ErtaralteS ? tide pajrem CerkYn Sonen lukmYZo
126:3362  poCeS ogYl palemdalteS . tudYm pyrtys ilYSYn jYZYNZYm onCYktYSo
126:3363  data manaS vozeS . vet tudo SoSo velYS tajnYSe jyd den keCYn
126:3364  kuZYtSo ikgajrak ulmo godYm ErtaralteS da ik arnA vremam ajla .
126:3365    oZno godYm tudo kok arnAmat nalYn manaS logaleS . SYmlYSe-vlak
126:3366  tidYm palemdat , finn-ugor kalYkYnat , CuvaSYnat . tyNaltYS
126:3367  arnAZYm tyN arnA , vesYZYm izi yArnA manYt . CuvaSat tYgak
126:3368  lymda : asla savarni ( kugu yArnA ) ,
126:3369  da kesen savarni ( izi yArnA ) .
126:3370  molan poSkudo CuvaS pajrem dene
126:3371  taNastarem ? vet naukYn tunYktYmYZ
126:3372  poCeS pale : Ul ENer vokten ilYSe CuvaS-vlakSe akret godYm
126:3373  finn-ugor tukYm kalYk lijYnYt .
126:3374  varaZYm ves plemena dene varnaltmeke
126:3375  , jYlmYSt vesemYn , a ilYS-jylaStYSt Suko ikgajlYk kodYn .
126:3376    yarnA - marijYn idalYk tyNaltYSte pervYj pajremZe .
126:3377  SorYkjol deC 7 arnA vara , kugeCe deC 8 arnA onCYC , vyrgeCYn ,
126:3378  tyNalaltYn , CuvaS-vlakYn - izarnAn . varaZYm Cerke xristian
126:3379  veram SarYmYZe dene ruS maslenica pajrem semYn ik arnA ZapYSte
126:3380  ErtaraltaS ( ruSarnA gYC ves ruSarnA marte ) tyNalaltYn .
126:3381    eSaren kalasYman : vet +SorYkjol pajremZe oZno godYm
126:3382  koStYn tolYn , tudo tYlze kalendar< poCeS keCe kuZemaS tyNalme
126:3383  deC vara kugarnAn palemdaltYn . varaZYm adakat CerkYn tuSkYmYZo
126:3384  poceS tudYm +roSto dene ikvereS pajremlaS tyNalYnYt . keCe
126:3385  kalendar< poceS tudo 7 Anvar<Yn palemdalteS .
126:3386    yarnA ZapYn kaZne keCYZe oZno godYm tyrlO semYn
126:3387  palemdaltYn . tyNaltYS SoCmo keCe purYSo yArnA manaltYn ,
126:3388  pYtartYS keCe - lekSe yarnA . izi yarnA - yarnA gYC tolSo
126:3389  kandaSYmSe keCe tYge lymdaltYn .
126:3390    yarnA vremaSte Arminga-vlak ErtaraltYnYt . tudYm +Sernur
126:3391  velne +kiknur , +ESpoldino kundemYSte +kora Sumat manYnYt . tY
126:3392  keCYn tY kundemYSe kalYk +kukarka pazarYS koStYn . kurYk marij
126:3393  velne +Unga ENer lopYSto +pertnur vokten Armingam ocona
126:3394  manYnYt .
126:3395    mutat uke , molo keCat radam Sotan lijYn . ik keCYn poSkudo
126:3396  deke unala koStYnYt , ves keCYn - or>eN-vlak u rodYSt dene una
126:3397  lijYnYt , kumSo keCYn ydYr-rveze-vlak SinCaS , veselitlaS
126:3398  pogYnenYt . tY kYSam teve +sotnur SkolYSo ( +volZsk rajon )
126:3399  joCa-vlakYn +yarnAm modYn onCYktYmYSt SarnYkta .
126:3400    CYn , tYSte ves kalYkYn vliAnijZat SiZalteS . tYSte SoCmo
126:3401  kece vaSlijmaS manalteS ( yarnAm vaSlijYt ) , kuSkYZmo -
126:3402  muren-kuStYmo kece , vyrgece - Sere-tamle koCkYS , izarnA -
126:3403  kumda , joNgYdo keCe ( kO mom Sona , tudYn dene azaplana ) ,
126:3404  kugarnA - rodo-una kas , Sumatkece - SinCYmaS , koStmaS ,
126:3405  ruSarnA - uZatYmaS .
126:3406    SoCmo keCe - joCan keCYZe . nuno kurYkYSto munCaltat , surt
126:3407  eda melnam jodYn koStYt . kuSkYZmYn joCa-vlak deke uSnenYt
126:3408  samYrYk eS-vlak . vyrgeCYn ydYrYn avaZe veNYZlan melnam kyEStYn
126:3409  pukSen ; veNYZe " teHYZYm " SkenZYn surtYStYZo kugarnAn sijlen .
126:3410  izarnAn pajrem kumdan Sarlen : tySkan kurYk gYC munCaltenYt ,
126:3411  lum krepost< dene modYnYt . SumatYn da ruSarnAn yarnAm uZatenYt .
126:3412    yarnA ErtarYme ver - tide korem , ENer vokten ulso kurYk
126:3413  saNga . tYSan tajYlYm iANdenYt . kuZu koZ ale nulgo lomaSYm
126:3414  parallel<no pYStenYt . adak muralten-kuStalten onCYktaS
126:3415  ploHadkYm , SinCYltaS olYmbalYm , imn<Ym jolYsten SogaltaS posna
126:3416  lomaSYm kelYStarenYt . posna verlaSte pajrem ErtarYme verlan
126:3417  pazar pogYmo verat kelSen tolYn . mutlan , +koNganurYSto
126:3418  ( +kuZener ) , +kuknurYSto ( +Sernur ) , +sotnurYSto ( +volZsk ) ,
126:3419  +jolasalYSte , +kuznecovYSto , +izi sundar<YSte ( +kurYk marij )
126:3420  sela pokSelne ErtaraltYnYt . oZno godYm kaZne AlYn +yarnA
126:3421  pajremYm ErtarYme verZe lijYn , tudYm +yarnA kurYk manYnYt .
126:3422  tYgaj verlaS ves Alla gYCat imne dene tolYnYt . tiddeC onCYC Al
126:3423  jYr kece poCeS kudalYSt savYrnenYt . imn<YStYm toj SleA ,
126:3424  pygYStYm tasma da kum oNgYr dene sOrastarenYt . kuStYlgo
126:3425  terYStYSt garmonist , SyvYrzO , kysleze SinCenYt da vesela murYm
126:3426  joNgaltarenYt . varaZYm kurYk voktene ulSo  kalYkYm
126:3427  kuSten-murYktenYt .
126:3428    pajrem vurgem tyrlO lijYn . joCa-vlaklan aca-avaSt
126:3429  SykSYrakYm CiktaS tYrSenYt , vet nuno yarnA kurYkYSto pijla
126:3430  poCaNYnYt , kovarCYSkYSt SinCYnat munCaltenYt . sandene kaslan
126:3431  noCko kolA gaj lijYnYt . ydYr-kace , mutat uke , En sajYStYm ,
126:3432  motor vurgemYStYm SoNalaS tYrSenYt . kaCYn vujYStYZo oZno godYm
126:3433  terkupS , kapYSte uZga , jolYsto portYSkem . oS mYZer urvaltYSt
126:3434  gYn tyrlYman lijYn . uZgaStat Ske Sotan tyr kojYn . adak oS
126:3435  mYZeran-vlak Ske kuYmo potam yStalYnYt . ydYr-vlak gYn peledYSan
126:3436  SovYCYm , Sal<Ym pidYnYt . pun pYreman uZgaSt , tyrlO tysan
126:3437  yStYSt , motorYn jOrYmO portYSkemYSt , Catkan pidme jolYSt dene
126:3438  ojYrtemaltYnYt . kurYk marij ydYr-vlak gYn SinCam perYSe CiAn
126:3439  vurgemYm jOratat : SovYCYStat peledYSan , upSYStat uZarge ale
126:3440  joSkarge da tyrlO semYn urgYmo . SyjYStYSt tyrlO tysan Ser . toj
126:3441  da Sij tysan sOrastarYme yzgar , Sij muCasan kumda porsYn yStO ,
126:3442  uZar ale ves tysan mYZer . ikmanas , Etnograf +s . +m . +mixajlov
126:3443  manmYla , " CYlt make peledYSla kojYt " . ilalSYrakvlakYn gYn
126:3444  lopkata uZga , oS mYZer , vujYSto AnlYk kovaStan upS ale pun tyran
126:3445  terkupS . tide CYlaZat pajremlan volgYdo SylYSYm , kuan SiZmaSYm
126:3446  purten .
126:3447    pajrem ErtYmaS . yarnA ErYm volgYZtyr dene posna eS-vlak
126:3448  poCYt . kugurak-vlak , ikSYvYStYm pelenYSt nalYn , kurYkYS
126:3449  vaSkat . keCe lektYn Sumo deC onCYC kurYk gYC izder , ivol dene
126:3450  toraSke munCalten volaS tYrSat . vet kalYk YrYm poCeS " kO umbake
126:3451  munCalten kaA , tudYn kYneZe ale jYtYn muSYZo kuZu lieS " .
126:3452  adak ydYr-vlak urgYSvueS , vydvaraS SinCYn volaS tOCat . tYge
126:3453  YStYme dene tyredme ale nele paSa godYm SYlYZet korStaS ok tyNal .
126:3454   tYge Erdenak munCaltYme dene pOrtYStO adak SurSo ok poSo .
126:3455    Er koCkYSYm YStYmeke , joCa-vlak kurYkYS munCaltaS kaAt .
126:3456  tuSto nuno modYt , Uarlat . tyN Sot dene kurYk gYC munCaltat .
126:3457  munCaltat izder , ivol dene , kurYk gYC pikSla volat . ivolZYm
126:3458  lymYn kelYStaren AmdYlat . jYmal mogYrYS lumYm tOr optat , SYman
126:3459  vydYm Savat . tYge kyZgO ij lonCo lieS . ESe tY lonCYZo kyZgYrak
126:3460  da ivol nelYrak lijZe manYn , SikSYn-SokSYn ulSo uSkal ale imne
126:3461  terYsYm jYgat , adak vyd dene iANden SYndat . tYge Ske Sotan
126:3462  sportivnYj yzgar lieS . tYge AmdYlYme ivol kurYk gYC myndYrkO
126:3463  munCalten kaA , sandene yCaSYme godYm seNYSYS lektaS jOn
126:3464  YStalteS . a tYgajYStlan joCa-vlakYm pogen AmdYlYme melnaSt
126:3465  pOleklalteS , pujto varaZYmat , kugurak lijmekYStat taza
126:3466  kap-kYlan da kuZu ymYran lijYt .
126:3467    ivol , izder uke godYm ikSYve-vlak OrYn ogYt Sogo . kurYk
126:3468  gYC munCalten volaS kyr lapCYkYm ale Ske kuZYtan oNam AmdYlat ;
126:3469  adak yStervoStYrYm ale vYn<YkYmat OrdYZeS ogYt kodo . ikte
126:3470  kurYk gYC vola , vese tYgodYmak kurYkYS kyzaS tOCa . volYSYZo
126:3471  kyzYSYS mien kerYlteS . vaS-vaS SuNgaltYt , SukYZo godYm tYgaj
126:3472  syret pijoraS savYrna . kO tuSto kYCkYra , kO lektaS tOCa , kO
126:3473  SykedYleS - umYlaS nele . ErkYn-ErkYn ojYrlat da vaS onCalYn
126:3474  voStYlYt .
126:3475    ydYr-kace-vlak gYn +yarnA kurYk gYC muZYrYn SogalYn
126:3476  volat . lomaS muCaste adak tYgaj pijorak . vara muCaS gYC
126:3477  tOrSten SuktYdYmYZo ylYk SuNgalteS . ik muZYr ves muZYr ymbake
126:3478  kerYlteS . tYge tYStat pijora pogYna . pOrdal-pOrdal ,
126:3479  CumedYl-CumedYl , tYSeC lektYt . kaCe-vlak jOnZO ulmo godYm ydYr
126:3480  taNYStYm SupSalaS tOCat .
126:3481    varaZYm tide lomaS muCaSte kugu kelge lake lijYn SinCeS .
126:3482    tYgaj pijoram onCen , kugurak-vlak vostYlYt , kOn mogaj
126:3483  CulYm ulmYStYm Eskerat . kuze uke gYn , CulYm eN gYna tuSeC kol
126:3484  gaj lektYn vozeS .
126:3485    +sotnur kundemYSte +yarnA pajremYm joCa-vlak tYge tyNalYt :
126:3486    taCe tYSte +yarnA ,
126:3487    SoSo puSan saj arnA ,
126:3488    oza lijYn melna os ,
126:3489    tamlen onCaS tol tYj , tos !
126:3490    keCat onCa SYrgYZal ,
126:3491    lumat Sula voZYlal .
126:3492    tolYn taCe saj pajrem ,
126:3493    una liAt , tol , rodem .
126:3494    muren-kuStaS kalYkem
126:3495    SaNgak lektYn vet , rodem .
126:3496    mikrofon gYC jyk Sokten ,
126:3497    kYCYr-koCYr ter muren .
126:3498    Al uremnam tyzataS ,
126:3499    oNgYr jyk den murYktaS ,
126:3500    kudal tol<o Sem orZan
126:3501    kugu oZo kuatan .
126:3502    ter pokSelne +kavYrlA
126:3503    garmon< dene Soktalten ,
126:3504    marij semYm Sujdaren ,
126:3505    pajrem tysYm tyzaten .
126:3506    teve ErtYS rogoZan ,
126:3507    sOrastarYme imnAn .
126:3508    kuCer lijYn OrYSan ,
126:3509    murYm SelYn uremlan .
126:3510    murYm kolYn , jyk-jyanYm
126:3511    rveze kalYk tarvanen .
126:3512    pajrem keCYn saj syanYm
126:3513    Sonen YStaS taraten .
126:3514    sYlne pajrem +yarnA
126:3515    Sujna YNde ik arnA .
126:3516    kuStaS-muraS ik arnA
126:3517    tolYn Ynde +yarnA .
126:3518    arnA tyNaltYSte eSYSte avaSt-kovaSt , akaSt-SyZarYSt ,
126:3519  melnam kyEStYn ,  ikSYve-vlakYm +yarnA vaSliAS koltat .
126:3520  joCa-vlak , salmavondYm , tulvondYm , uxvatym kuSkYZYn ,
126:3521  melnam kuCEn , tYge murat :
126:3522    saj sij dene +yarnAm
126:3523    lekna taCe vaSliAS ,
126:3524    yAn melnam , kogYl<nam
126:3525    lukna tYSke me , joltaS .
126:3526    tele goCak vuCYSna ,
126:3527    SOr-torYkYm kuCYSna .
126:3528    sYlne marij murYnam
126:3529    AmdYlYSna pajremlan .
126:3530    a +yArnA Cot vaSka ,
126:3531    imne dene kudal pura .
126:3532    una liAS Cot vaSka ,
126:3533    tura kornYm tYS kuCa .
126:3534    tYgaj ZapYm , veselam ,
126:3535    vuCena me yArnAn .
126:3536    muren-kuSten ilaSlan
126:3537    jOratena ilYSnam .
126:3538    +yArnAm uZatYmaS . tudo ruSarnAn ErtaralteS . +yArnA kurYk
126:3539  voktene keNeZYm surtYm tOrlatYSe-vlak SanCaSYm , tyrlO SykYm
126:3540  kYSkat . pajrem ZapYStat tYSte Suko tor pogYna : pudYrgYSo
126:3541  teret , ivolet , kyr lapCYket , uat , olYmet , tyrlO kagazet .
126:3542  ikmanaS , izi svalke . adak pajrem uZataS lymYn pudYrgYSo tegYt
126:3543  atYm , peCkem , olYmYm kondat da tudYm onar kurCak semYn
126:3544  kelYStarat . kastene , pYCkemYSaltmeke , tuSko tulYm CYkat . tul
126:3545  YlYZ kaA , kavam volgaltara . joCa-SamYC da ydYr-kaCe tul goC
126:3546  tOrStYlYt . tY ZapYSte tuloto jYr ulSo-vlak +sotnur kundemYSte
126:3547  tYge muraltat :
126:3548    arnA muCko munCalten ,
126:3549    SySmyj semYn levYkten ,
126:3550    keCe lumnam Suldaren ,
126:3551    kurYk sernam poCYkten .
126:3552  pripev : oj , +yArnA , +yArnA !
126:3553    uES pOrtYl , saj arnA .
126:3554    uZatena ojgYren ,
126:3555    kelgYn gYna Sylalten .
126:3556    arnA muCko kolAnen ,
126:3557    vuCYSna tYjYm uZataS ,
126:3558    tYlat ugYC tauStaS ,
126:3559    me Sogalna muraltaS .
126:3560    jOrSYn kaen it jom , +yArnA !
126:3561    tolaS Sono , saj arnA .
126:3562    rveze Connam paremdaS ,
126:3563    muro dene paldaraS .
126:3564    piZYn kod tYj kuErlaS ,
126:3565    Sajra kurYk koZerlaS .
126:3566    keNeZ marten jYvYrtaS ,
126:3567    memnan Connam lYvYrtaS .
126:3568    vara , muren CarnYmeke , kaZnYZe pYtartYS gana CotYrtaten
126:3569  jylYSO tuloto goC " osalZe kajYZe , sajZe mYlam kodSo ! " manYn
126:3570  tOrSta . vara , poSkudYStYm uZYn , kidYm kuCenYt da titakYStYm
126:3571  prostitlaS jodYnYt (vursedalmYm , kredalmYm , kojdarYmYm da
126:3572  molYmat ) .
126:3573    +yArnA modYS-vlak . marij kalYkYn Suko modYSYZo kalYk
126:3574  kalendar< dene kYldaltYn . tidYn nergen kalYk jylat ojla :
126:3575    SorYkjol toleS - pura jyaS ,
126:3576    +yArnA toleS - munCaltaS .
126:3577    kugeCe toleS - lyNgaltaS ,
126:3578    semYk toleS - taN kuCaS .
126:3579    modYS nergenak kalYkmut-vlakat ulYt : " modYS - tazalYk da
126:3580  uS ENertYS " , " SoNgo yNgYla modeS , sokYr - tagala " , " rveze
126:3581  godYm ot mod gYn , SoNgemmek ot mod " , " +yArnA godYm ot munCalte
126:3582  gYn , keNeZYm SurSo koCkeS " da molat .
126:3583    muro peS CYn raSemda : +yArnAn tYN modYSYZo - munCaltYmaS .
126:3584  munCaltaS tyrlO semYn lieS : izder dene , ivol dene , kyr laptYk
126:3585  denat . kaCe den ydYr-vlak , tySkan pogYnen SinCYn , kurYk gYC pu
126:3586  SupSYktYmo ter denat kurgYkten volenYt . terZYm kurYkYS
126:3587  mONgeSYZe kaCe-vlak radam Sot dene SupSYn kyzYktenYt . kOn
126:3588  CogaSYlZe mogaj - modYS dene tergenYt , modYS denak
126:3589  peNgYdemdenYt .
126:3590    +yArnA vreman CYla kundemlaSte " +yArnA vara " manme modYS
126:3591  SarlYse . tudYm UZo vereZe " jolgurYk " , " yArnA lomaS " maldat .
126:3592  tidlan kaCYmarij-vlak , SYl kudaltYme puSarnAn ( kugeCe deC
126:3593  kandaS arnA onCYC , tide keCe deC vara +kugeCe pytO tyNalYn )
126:3594  kaSakYn pogYnen , imn<Ym kYCken , CodYraSke kaAt . tuSto lomaSlan
126:3595  jOrYSO viAS ile koZYm ale nulgYm puEnYt . AlYSke , yArnA kurYk
126:3596  deke konden , ukS deC ErYktenYt , SymZYm lokSinCYnYt , varaZYm
126:3597  Catkan puZarenYt . tyNZO dene kySYl velYS pYStenYt , kurYk
126:3598  tajYleS jOneStaren , kyrtn<Ygorno , rel<s semYn kok radamYn
126:3599  poCela 5 - 8 kutYSYm optenYt . kurYk tajYl izi godYm , ik muCaSeS
126:3600  pu sorYmYm artanala optenYt da lomaSYn ik vel muCaSYZYm tuSko
126:3601  pYStenYt . kyzaS-volaS toSkaltYSYm CoNenYt . tYge 80 - 100 metr
126:3602  kuZYtan +yArnA vara Sujnalt vozYn .
126:3603    munCalten volYSaS muZYr-vlak lomaS tyNYS , koktYn vaCYm
126:3604  vaS kuCen , varalan toreS SogalYt . onCYl muZYr tarvanYmeke ,
126:3605  molo muZYrZat , " yArnA jor-jor , jYlme jYr-jYr , melna CYZ-CYZ ,
126:3606  jol l<Yp-l<Yp ! " manYn kYCkYren , pisYn Uarlen volenYt .
126:3607    ylYkO pisYn munCalten volaS ustalYk kyleS . tidlan tunemaS
126:3608  manYn , samYrYk-vlaklan AtYr pyZvydYn joktaraS logaleS . tYSte
126:3609  En nelYZe - lomaS muCaSYS volen Sumeke , ylYkO kerYltaS ogYl .
126:3610  jOneStaraltYn , tOrStalten umbakYla kurZYn koltYman . ZapYStYZe
126:3611  CulYmlYkYm ot onCYkto gYn , ymbaket poCeSet volYSo-vlak
126:3612  SuNgaltYt . tYge pijora manme tySkan pOrdalmaS ijYn kerteS .
126:3613    +yArnA pajremYn ves modYSYZo - tide tYrtYS pOrdYS , ruSla
126:3614  karusel< manYt . tudYm tYge AmdYlat .
126:3615  1 - 1 , 5 metr kutYSan , 8 - 10
126:3616  sm . kyZgYtan lomaS pyCkYSYm nalYt , tudYn ik muCaSYZYm , lumeS
126:3617  lakYm YSten , vydYm opten , kYlmYkten SYndat . tide SogaltYme lo-
126:3618  maS pyCkYSYS orva tYrtYSYm Ciktat . orva diametr goC 8 - 10 metr
126:3619  kuZYtan viCkYZrak varam pidYt . varan kok muCaSkYZe izderYm kYldat .
126:3620  koktYn , toreS kYldYme varam kuCen , izderYSte SinCYSYm pOrdYktat .
126:3621   CulYm pOrdYktYmo godYm lomaS muCaSse izderYm viktaraS
126:3622  kan<YlZak ogYl . Seklanen , kyleS verYSte izderYm viktaren ot
126:3623  Sukto - lektYn vozat , lumYSko SuNaltat .
126:3624    +yArnA ZapYSte kumSo SarlYSe modYSYZo - +jYdal pazar .
126:3625  tide modYSYm tyrlYn lymdat - +Camra , +karta paNga , +Surgerem .
126:3626  modYS atributlan mom kuCYltYt - tuge lymdat . modYSYn radamZe
126:3627  tYgaj . telYm , lumeS lakYm YSten , kandYran ik muCaSYZYm ,
126:3628  paSkarYm kYlden , kYlmYkten SYndat . kandYra tyNYS kYlmYSe terYs
126:3629  komlAm ( imn<Yn ) , ale 4 - 5 sm .
126:3630  kyZgYtan , 10 - 12 sm . kuZYtan pu
126:3631  paSkarYm pyCkeden optat . vydYSO kandYran ves muCaSYSkYZe
126:3632  SogaleS . modYSYn AmZe tYSte - vydYSYlan logalde , kandYra tyN
126:3633  gYC terYs komYlAm ale pu paSkarYm SukYrak Cumal luktaS . a
126:3634  kandYra muCaS oza ( vydYSO ) tYgaj ozornikYm jolZo dene Cumal
126:3635  logaltaS tYrSa . kerteS gYn - Cumalme eN tudYm almaSta . posna
126:3636  kundemYSte kandYra tyNYS toSto jYdalYm , sandene modYSYZYmat
126:3637  " jYdal pazar " manYt . mondYman ogYl : modYS CYla atributYm
126:3638  kandYra okruZnost< linij deC OrdYZkO lukmeke gYna CarnalteS .
126:3639  kandYra oza konYsto atribut pYtYmeSke iktYmat Cumal ok seNe
126:3640  gYn , jodmo poCeS kuStalten , muralten , poCelamutYm kalasen da
126:3641  molYmat YSten puYSaS . +yArnA munCaltYS dene kYldaltSe AtYr
126:3642  YrYmat ( ySanYmaSat ) kalYkYSte ulo : " +yArnA arnA tyNaltYS
126:3643  Erdene keCe lekme deC onCYC kum gana munCalten volet gYn ,
126:3644  surtYSto SurSo ok lij " , " +yArnA kurYk gYC muncaltet , kYnet
126:3645  ( jYtYnet ) kuZu lieS " , " +yArnA kurYkYSto mucaS marte
126:3646  munCaltet - tyredme godYm SYlYZet ok korSto " .
126:3647    +yArnA arnA dene kYldaltSe ESe tYgaj YrYm ulo . tidYm ruS
126:3648  polkovnik +a . +rittix Ske vozYmaStYZe palemda . pYzle voStYr
126:3649  roZ-oNgo goC SinCalYS Syvedat . tide SinCalZYm varaZYm
126:3650  ajdeme Cer ,  vol<Yk Cer EmlaS kuCYltYt .
126:3651    tY pajrem godYm molo modYSat SarlYSe ljYnYt .
126:3652    +yArnA sij . " pajrem godYm mySkYr kok kYdeZan " , " kaZne
126:3653  pajremYn Ske CesSe " da molo semYnat palemdat kalYkmut-vlak .
126:3654  pajremYn lymZak oNaj - yj arnA . tugeZe gYn tide ZapYn yAn
126:3655  koCkYSlan kugu vnimanij ojYraltYn . tyN Sot dene melnam
126:3656  kyEStYnYt , tidYm yArnA murat paldara : " +yArnA jor-jor , melna
126:3657  CYZ-CYZ ... " saj imn<Ym kYCken , pygYm sOrastaren , +yArnA godYm
126:3658  rodo-vlak deke , palYme deke unala kudalYStYnYt . tolSo rodYZYm ,
126:3659  unaZYm oza kertmYZ semYn ConZo kanenak sijlaS tYrSen . kastene
126:3660  modYn tolmaSeS ystembalne tyrlO Ces puSlanen SinCen : koman
126:3661  melna , nOSmO peremeC , pareNge peremeC , yj terkYSte radam dene
126:3662  SogaltYme tuara , nOSmYginde , yACa . or>eN muZYr gYn aca-avaSt
126:3663  deke yAn melna koCkaS koStYn . SorYkjol deC kodSo pykSat
126:3664  kymYZYStO oralaltYn SinCeS . a teve +kurYk marij rajon +sundar<
126:3665  kundemYSte kugu prAnikYm kyEStYnYt . tidlan oS loZaS dene
126:3666  AmdYlYme ruaSYS myjYm , tyrlO tamle puSan Sudo loZaSYm eSarenYt .
126:3667    +yArnA - uSkal lijme Zap . preze SoCmeke , oza vate kiSan
126:3668  SOrYm lySten naleS da , Sun kOrSOkYS optalYn , koNgaS SYnda .
126:3669  tide tuvYrtYs koCkaS eSYZYm , rodo-tukYmZYm , poro poSkudYZYm
126:3670  yZeS , Sunen-Sunen sijla . unala tolSo-vlakat oza deke
126:3671  tapnakeSYSt ( SuvYSeSYSt ) salmagindYm , SuktYmo pakCasaskaStYm ,
126:3672  varen<YStYm da molYmat kondat . adak Ske AmdYlYme voSt kojSo
126:3673  vydYStYmat ogYt mondo . tyN Sot dene onCYl verYSte yj lijYn .
126:3674  tudYm tyrlO Ces AmdYlaS kuCYltYnYt . sandene vet tYgaj kalYkmut
126:3675  aralalt kodYn : " yEt ulo gYn - +yArnA , uke gYn - kukSo arnA " .
126:3676  pura , pyrO , viCkYZ vaStar taSlama korka - tYgaj pajrem ystelYm
126:3677  sOrastarenYt . ozan ystembalnYZe Ces dene tiC temYn gYnat , tudo
126:3678  moktanen ogYl . unaZYm onCaS tYgaj muro dene tyNalYn : " oj ,
126:3679  pajremem , pajremem , pajremlan kelSYSe una tolYn . oj , mom
126:3680  pukSem , mom jyktem sakYrnaj vodkam ukaleS ... "
126:3681    tYge tele da SoSo jYZYNYSte kalYk Ske ConZYm kandara ,
126:3682  SuSaS Zaplan - SoSo agalan - AmdYlaltaS piZeS . Ske
126:3683  tazalYklanat ENertYSYm AmdYlat : SYl koCkYSYm vitaminlan poAn
126:3684  emYZ-saska , pakCasaska dene vaStaltat , 56 keCe Zaplan +kugece
126:3685  pytYm kuCaS tyNalYt . medicinYn tunYktYmYZo poCeS pale :
126:3686  vreman-vreman koCkYSYm vaStaltYl
126:3687  SogYmaS tazalYkYm palYnak peNgYdemda .
126:3688    +yArnA kalYk ojpogYSto . kalYk ojpogo ( fol<klor ) deC
126:3689  ilYSYn ik jYZYNZat OrdYZeS kodYn ogYl . teve +yArnA nergen
126:3690  kalYkmut , tuSto , kalYk pale , muro , YrYm da molat ulYt .
126:3691  ikmYnArYStYm radamlen onCYktem . " +yArnA ZapYSte jyStat
126:3692  munCalta " ( tudat izemas tyNaleS ) , " yArnA deC
126:3693  vara latkok poran
126:3694  toleS " , " yArnA deC varat pij kykSYt ( kelgYt ) lum vozeS " ,
126:3695  " yArnA keCe luman - urlYkaS Sijme godYm jyran " , " yArnA keCe
126:3696  lYm lieS gYn< - dudY YStYm godYm naCkY lieS " , " yArnA lektYS
126:3697  SumatYn lum - pakCa saska , CodYra emYZ , SoptYr lektYSan lieS " ,
126:3698  " yArnA keCYlaSte arver muSkaS ok jOrO : kinde SyC vuAn lieS " ,
126:3699  keNeZYm mYjYn yArnA , telYm - +kugeCe pytO " ( tuSto , pujto CYve
126:3700  tYge ojla ) . " kunam gYnat mYjYnat +yArnA lieS " ( tyvYrgYn ilaS
126:3701  SonYSo eN ojla ) .
126:3702    +yArnA pajrem ErtYmeke , onCalza CodYra alanYSke : lum
126:3703  tuSto oS pal<kata ogYl , iziS sureStYn , puSeNge ymYlat
126:3704  kandalgYn koAS tyNalYn . varaZYm kandalge tys alan pokSeke
126:3705  lekteS da kavaSke kusna . Seklanenrak onCalza-An : levedYS
126:3706  tyrYStO keCYSe ij sysat kandalge tysYm nalYn , pujto ala-mogaj
126:3707  syretCe kistoCkYZe dene kava tysYm jYgalten koden . tudYm
126:3708  onCen , mutmastar +valentin +kolumb poCelamutSo gYC ik strofa
126:3709  uSYS tolYn pura .
126:3710    pOrt ymbalne ij kerZaltYn ,
126:3711    pujto tele , jol saken ,
126:3712    SYlYn kurZaS AmdYlaltYn ,
126:3713    SoSYlan SiCmeS suken .
126:3714           	- 73 -
126:3715    serYS ...
126:3716    +sen<kan vakS
126:3717    ilYs gYC
126:3718    ala-kunam peS oZno +marij kundemYSte , +laZ ENer voktene ,
126:3719  CYnZYm gYn +laZ>AlYSte , ilen ulmaS +sen<ka . tudo motkoC
126:3720  jorlYn , izi SykSO pOrtYStO ilen .
126:3721  vol<YkSat , kajYkSat , monCaZat
126:3722  lijYn ogYl . vytaZat mlande pelen vele SinCen . a pOrt voktenze
126:3723  Suanvondo , nuZ da SykSudo kuSkYnYt . SkeZat tudo Sot dene ilaS
126:3724  tYrSen ogYl , Al eda kermYCYm vele kYren koStYn .
126:3725    ik keCYn tudo peS tora AlYS kaA da kaseS kodeS . uremYSte
126:3726  koSteS-koSteSat , ik poAn surtYn kapkaSkYZe tykalta . +sen<ka
126:3727  surt oza pokten kolta manYn Sonen , no kapkam ydYramaS poCYn
126:3728  da , nimom jodde , tudYm pOrtYs purten ,
126:3729  koCkaS SYnden . ystel tiC
126:3730  mo gYna lijYn ogYl , pujto +sen<kam tYSte Sukertak vuCenYt .
126:3731  koCmek , +sen<ka malaS vozeS . tYgaj Andar kypCYk , tOSak ! CYla
126:3732  tidYZe jorlo eNlan omo semYn gYna CuCYn .
126:3733    Erdene kYnelmek , kidYm , SyrgYm muSkYn , +sen<ka koCkaS
126:3734  SinCeS . oza kuva jorlo unam uZatasat ok Sono . ik pasam YStaS
126:3735  jodeS , vesYm . peCYm pudalaS kySta . tYge ik keCat Erta . oza
126:3736  kuva den +sen<kan Somak ok pYte : ik mut poCeS vese ronCalteS .
126:3737  ErlaSYZYm +sen<ka adak ok kaj . tYge keCe poCeS keCe Erta . kok
126:3738  arnAt CoNeSta . poAn oza kuva jorlo +sen<kalan marlan lektaS
126:3739  kOna . tYgaj uverYm kolmek , +sen<ka motkoCak jYvYrta , kuze uke
126:3740  gYn : Amde pOrt , kyZgO poAn surt-oralte , vyta tiC vol<Yk . jorlo
126:3741  eNlan - tide jomakYse ilYS . no Andar kavaSte kydYrCO kydYrtYmO
126:3742  semYn , +sen<ka kuvaZYn SonYmaSYZYm palen naleS : poAn kuva ,
126:3743  CYla poAnlYkSYm , surtSYm , vol<YkSYm poSkudYZlan koden ,
126:3744  +laZ>AlYS kaAS tarvanen . yCaSaS ot tyNal vet , +sen<kat kuvaZ
126:3745  dene pYrlA +laZ>AlYS lektYn kaA . pelenYSt laC ik peCke yjYm
126:3746  gYna nalYt . AlYS tolmek , oza kuva vigak paSalan piZeS . pOrtYm
126:3747  muSkYn , ErYkten lekteS . koNgaS olta , poSkudYZ deC loZaSYm
126:3748  konda , melnam kyEStaS puaSYm AmdYla . kugYzaZYm +Umo onCYk
126:3749  SYnden , kumalaS kySta . SkeZe kudYveCYSte SykSudYm ErYktaS
126:3750  tyNaleS . kas veleS CYla surtolmYm nulen SYndYme gaj ErYkten
126:3751  SYnda . vara melnam kyEStaS tyNaleS . yj peCke gYC ik-kok gana
126:3752  koStal naleS - CYr-CYr Sokten kolta . koktYnat yj peCkeS
126:3753  onCalYt - tiC SOrtn<O . kugYzaZYm onCalYn , kuvaZe CoAn kalasa :
126:3754    - tide tYjYn paSat , +sen<ka . tYj +UmYm kumalYnat , sadlan
126:3755  tudo tYlat poAnlYkYm kolten .
126:3756    +sen<ka ySana , motkoC kuana . " mYjYn suken SinCYn kumalmem
126:3757  aram lijYn ogYl " , - semYnZe Sona . tYleC vara nuno motkoC kugu
126:3758  pOrtYm CoNat , vytam , monCam , kapkam YStat , joCa-vlakYstat Suko
126:3759  lijYt . no AlYStYSt vydvakS uke ulmaS . sadlan eN-vlaklan ves
126:3760  AlYS joNYStaS koStaS kylYn . a Alge pogYnen YStaS SotYStat
126:3761  lijYn ogYl ala-mo . tYge +sen<kan vydvakSYm YStaS SonYmaSYZe
126:3762  lektYn . Zap ErtYmek , vakS SoCYnat SinCeS . kalYk tide vakSYm
126:3763  +sen<kan vakS manYn . +sen<kan vakS Suko Zap kalYklan pasam
126:3764  YSten , a kYzYt gYn puSYZat kodYn ogYl . tuge gYnat
126:3765  SoNgYrak-vlak sarnat , unYkaStlan kalaskalat .
126:3766    vakSYm gYna ogYl , +sen<kaZYmat , vatYZYmat porYn gYna
126:3767  sarnaltat . ojlat , pujto nuno peS poro Conan lijYnYt . vot vet ,
126:3768  tuge vet , ik gana saj paSam YStet gYn , kalYk Suko Zap SarnaS
126:3769  tyNaleS .
126:3770             	- 74 -
126:3771    sport , sport , sport
126:3772    olimpiadYn jyksavYSYZe
126:3773    CeverYn , +lillixammer !
126:3774    salam lijZe , +nagano ! tYge ojlaS lieS +norvegijYste
126:3775  kodSo ruSarnAn pYtYSe telYmse xvii +olimpijskij modmaS nergen .
126:3776  sportYm jOratYSe-vlaklan fevral< motkoC kugu pajremYm
126:3777  pOleklen . millionlo telezritel<-vlak Ske Ara ZapYStYm kande
126:3778  Ekran voktene ErtarenYt , Ske jOratYme sportsmenYSt verC kOZO
126:3779  ojgYren , kOZO kuanen , no Ynde CYlaZat SeNgelan kodYn . Ceretan
126:3780  +oS +modmaS nYl ij gYC +AponijYSte Erta .
126:3781    +norvegij - izirak El . tuge gYnat sport pajremYm kyleS
126:3782  semYn , kyleS kykSYtYStO Ertaren , Ske CapSYm ulo tynA onCYlnO
126:3783  ESeAt nOltalYn . norveZec-vlak unam sajYn vaSlijYn moStYmYSt
126:3784  dene vele ogYl , tYgak keC-mogaj taNasYmaSte tale sopernik
126:3785  lijYn kertmYSt denat ojYrtemaltYnYt . aram ogYl nuno En Suko
126:3786  medal<Ym seNen nalYnYt - 26 ( 10 SOrtn<O , 11 Sij , 5 toj ) .
126:3787  kokYmSo verYS +germanij lektYn , Ske CondajYSkYZe 24 medal<Ym
126:3788  ( 9+7+8 ) pYSten .
126:3789    no +rossijYse sportsmen-vlakYm posnak palemdYme SuES .
126:3790  nuno tYgaj kykSYtan taNasYmaSke posna komande dene ikYmSe gana
126:3791  lektYnYt gYnat , molo-vlak onCYlno lymnerYStYm volten ogYtYl .
126:3792  uda EkonomiCeskij , politiCeskij poloZenij , tYgak +sssr-Yn
126:3793  SalanYmYZe memnan-vlaklan Suko nelYlYkYm SoCYkten . +medeoSto ,
126:3794  caxkadzorYSto , +bakurianiSte verlanYSe Caple baze-vlak
126:3795  +rossijYse sportsmen-SamYClan omsaStYm kugu oksalan gYna
126:3796  poCYt . a kuSto tudYm muaS ? tuge gYnat 11 SOrtn<O ( En Suko ) , 8
126:3797  Sij , 4 toj medal< memnan ElYSke tolYn . tide mutat uke , motkoC
126:3798  kugu seNYmaS .
126:3799    koneSne , CYlaStYnat kugu ySan +rossijYse xokkeist-vlaklan
126:3800  Yle , no nunYStat kuze okSaklen tyNal<YC , tugak pYtarYSt .
126:3801  finn-SamYC dene kumSo verlan modmo godYm EsogYl
126:3802  0 : 4 " kukSo " sCet
126:3803  dene seNaltYC . ikYmSe gana memnan xokkeist-vlak +oS +modmaS
126:3804  gYC nimo deC posna pOrtYl<YC . takSe tidlan Ormanat ogYl , vet
126:3805  tace keCYlan Suko usta sportsmen jot EllaSte SijvundYm
126:3806  " udYrkala " . nunYmat umYlaS lieS : oksa deC posna pialan ot lij ,
126:3807  mySkYretat ok tem . +rossijYse xokkeist federacijlan
126:3808  " SoAgoremZYm udYrkalaS " Zap SuYn , oCYni .
126:3809    xokkej xokkej dene , a vot eCYze-vlakYm nunYn dene
126:3810  taNastaraS ogeS lij . +sank-peterburg gYC usta eCYze +l . egorova
126:3811  dene nigOat taNasen ok kert . taCe tudo eCe sportYSto , mutat
126:3812  uke , - lider . memnan sportsmenkYna poCetan p<edestalYn En
126:3813  kySYl verYSkYZe kum gana nOltaltYn . Ynde kollekcijYStYZe kud
126:3814  SOrtn<O medal<Ze ulo .
126:3815    specialist-vlak +olimpiada deC onCYC En mastar
126:3816  figuristlan angliCan +d . +torvill den
126:3817  +k . +dinYm - SotlenYt . mutat
126:3818  uke , nuno ij ymbalne motkoC motorYn kojYnYt . p<edestalYSkat
126:3819  SogalYnYt , no kumSo verYs , a En kykSO tY gana +rossij gYC
126:3820  samYrYk mastar-vlak +o . +griHuk den +e . +platov lijYnYt . ik
126:3821  toSkaltYSlan ylnYrak adak memnan-SamYC - +m . +usova den
126:3822  +a . +Zulin . pOr>eN-vlak koklaSte taNasYmaStat +rossij gYC
126:3823  +a . +urmanov En mastar ulmYZYm onCYkten .
126:3824    poro mut dene tYgak molo eCYze , biatlonist , fristajl dene
126:3825  taNasYSe-SamYCYm palemdaS kyleS . seNYmaSte nunYnat nadYrYSt
126:3826  kugu .
126:3827    memnan respublika gYC +oS +olimpiadYSte ik sportsmenat
126:3828  uCastvovatlen ogYl . no ondak tYgaj-vlak lijYnYt : 1988 ijYSte
126:3829  +s . +isakova ( ijmaS ) da 1978
126:3830  ijYste +n . +selUnina ( eCe ) vijYStYm
126:3831  tergenYt . ikYmSe sportsmenkYZe prizer verYm nalYn ogYl gYn ,
126:3832  +n . +selUnina joltaSYZe-vlak dene EstafetYSte kokYmSo verYS
126:3833  lektYn Yle .
126:3834    a vot poSkudo +baSkortostan gYC lilixammerYSte Ske
126:3835  mastarlYkSYm kud sportsmen tergen . tYgaj eN-vlak dene
126:3836  kugeSnaSat sulYk ogYl .


      (Note: page numbers in the original book not indicated.)

127:1  127 Skol<nYj biblioteka
127:2  +Sabdar +osYp
127:3  +ydYramaS korno
127:4  roman
127:5  knigam lukSo marij izdatel<stvo
127:6  +joSkar-+ola 1975
127:7  +Sabdar +osYp
127:8  +Sabdar +osip ( +Sabdarov +iosif +arxipoviC ) 1898 ij 27
127:9   martYSte +marij +a+s+s+r , +sernur rajon , +izi +luZalu AlYse
127:10   jorlo kresan<Yk eSeS SoCYn .  onCYC +mustaj tyNaltYS
127:11   SkolYSto , varaZYm +sernurYso dvuxklassnYj SkolYSto
127:12   tunemYn .
127:13  1917 ijYSte +Sabdar +osYp sarYSte lijYn .  1918 ijYSte
127:14   , front gYC pOrtYlmekSe ,  " +pomYZalt , marij "  pervYj
127:15   poCelamutYm vozen .  tide ijYnak +sernurYSto marij pedkursYSko
127:16   tunemaS puren .  literaturnYj paSam viAn YStaS tyNalYn
127:17   .  AtYr poCelamutYm , nYl p<esYm -  " +jYpSe temYn "
127:18    ,  " +ENgeklan toNgak "  ,  " +Solem "  ,  " +ilYS jYZYN "
127:19   - vozen .
127:20  1929 ijYSte  " +kysle jyk "  lyman pervYj poCelamut sbornikYm
127:21   peCatlen luktYn .  tide ijYnak tudo +kazanskij pedagogiCeskij
127:22   institutYSko tunemaS puren .
127:23  1933 - 37 ijlaSte +n .+k . +krupskaA lymeS +marpedinstitutYSto
127:24   marij literaturYm tunYkten .  tide ZapYSte +Sabdar AtYr
127:25   literaturno-issledovatel<skij stat<Am vozen , Skollan
127:26   marij literatura xrestomatij-vlakYm AmdYlen .
127:27  30-So ijlaSte +Sabdar tale prozaikYS savYrnen .  1927 ijYSte
127:28    " +akYr saman "  pervYj povest<Se vozaltYn gYn , 1931
127:29   ijYSte  " +koriS "  , 1932 ijYSte  " +telegramma "  ,
127:30    " +tySka vij dene "  povest<-vlakYm vozen .
127:31  kugu CapYm +Sabdar +osYp  " +ydYramaS korno "  romanZe
127:32   dene nalYn .  tide romanYn posna uZaSYZYm 1929 ijYSte
127:33    " +u vij "  ZurnaleS peCatlen , 1930 ijYSte posna kniga
127:34   dene luktYn .  1936 ijYSte kokYmSo knigaZe vozaltYn
127:35   da roman kok uZaSYZge 1937 ijYSte +moskvaSte +goslitizdateS
127:36   peCatlalt lektYn .
127:37  roman revolUcij deC vara marij AlYn uEmmYZYm , u korno
127:38   dene kajYmYZYm da kolxozYm YStYmaSYm syretla .  romanYn
127:39   kumSo knigaZ gYC ikmYnAr uZaSYZe gazetlaSte peCatlaltYn
127:40   .  no pisatel<Yn tvorCeskij planZe Suktaltde kodYn .
127:41  +Sabdar +osYp 1943 ijYSte avgust tYlzYSte kolen .
127:42  ( s ) knigam lukSo marij izdatel<stvo , 1975 .
127:43  pervYj kniga
127:44  semYk
127:45  1
127:46  Cever keCe Colga SinCaZ dene uZar mlandYm raS onCa .
127:47    mlande ymbalne : uremYSte , olYk lapYSte , mardeZ
127:48   logaldYme molo verYSte - lyp-lyp SokSYn CuCeS , laskan
127:49   SylaltaS UZ ok site .  urZa pasuSto gYna iziSak joNgYdo
127:50   : ala-kuSeC CodYra velYm tolYn lekSe umYr mardeZ ,
127:51   vYZ-Z pualYn , vujYm lukSo urZam +Ul vyd lovYk gaj kojYkten
127:52   tarvata ...  adak tYgaj godYm ymYlan CodYraSte koZer
127:53   jYmalan SYlYn kodSo Er Ualge UZ , CodYra kiSYn , peledYSYn
127:54   ypSen , ajdemYm , tugak molo ConanYmat kuandara .
127:55  uZar posto gaj olYk muCko , UZo vere , narYnCe laStYkYn
127:56   kojYn , semYkSudo peledeS .  kaSYn mardeZ poCeS myAk-tutlo
127:57   olYk saska puS nerYm SYman CYgYlta .  tide lopka olYk
127:58   pokSeCYn Sij kudYr gaj kadYrgYlYn , koklan uZar CaSkerYS
127:59   puren-lektYn , ENer vyd CurijonCYS gaj jYlgYZeS , motor
127:60   keNeZ pyrtysYm kalasen moStYdYmYn sOrastara .
127:61  olYk muCko UZo vere , tySkan-tySkan pOdYra oS peledYSla
127:62   kojYn , ala-mo tarvanYleS : ala kySYC kajYSe oS jyksO-vlak
127:63   kanaS volen ulYt , ala aSnYme kombo , igYZYm vyden
127:64   , nOrgO SudYm purlaS lektYn , ala oS kombo gaj oSYn
127:65   CijYSe marij ydYr-vlak SinCalanSudYm pogat - myndYrCYn
127:66   palaSat ok lij .  SukYZo ydYr-vlak dokan .  molan manaS
127:67   gYn , taCe Ara keCe .  Ara keCat vele ogYl - taCe semYk
127:68   ...  uZar olYk pokSelne ydYr-kaCe-vlak kok tySka dene
127:69   koStYt .  teve ik tySka gYC jyk SoktYS :  " +marina-a
127:70   , tYSke to-olza-a ! "   kok tySka iktYS uSnYS .  iziS
127:71   liAt , tuSeC muro jyk SergYlte ...
127:72  2
127:73  tura keCYval torak ogYl gYnat , +kugu +tumer uremYSte
127:74   ale kalYk Sagal koeS .  kapka gYC kapkaSke sodor gYna
127:75   Erten oSkYlSo ydYramaS-vlakYm vele uZat .  nuno pajrem
127:76   CesYm AmdYlat , kyleS tarmanYm , atYlam vaSvaS mien
127:77   naledat .  UZo pOrt vujla gYC tYrge izi SikS kyza ,
127:78   poCmo tOrza gYC tutlo pura puS , salma puS nerYS ENerta
127:79   .  +kugu +tumerYSte ale nigOat , toSto eNlan sortam Cykten
127:80   , semYk pajremYm tyNalYn ogYl .  ik +tokmak +sapan gYna
127:81   uremYSke lektYnat , urem muCko tajnYStajnYSt oSkeda
127:82   .  koklan Ske jOratYme ludYS murYZYm urem SergYltmeSke
127:83   kYCkYralYn muren kolta :
127:84  te-Eret moto-or - kandaS pyA-an ,
127:85  alaSat moto-or - SagYl jola-an .
127:86  vatet motor - oS moto-or ,
127:87  Ske moto-or - Sem motor-o-or ...
127:88  sapan kugYza taCe Erdene Erak semYk CesYm avYzlYde CYten
127:89   kertYn ogYl , sadlan Cara vujYn , yStYle lektYn , roZYn
127:90   sur portYSkemZe dene urem purakYm tyrgYkta .  oSkYl<0-oSkYlAt
127:91   , kok tOrzan pOrt vaStareS SogalYn , peS kYCkYrkala :
127:92  - +kori taN , ulat , uke ?  Ej , +kori taN , manam !
127:93   +kYrgori +miklajYC doma , net ?  E-Ej , +kugergi-in ?
127:94  - ulam , ulam , +sapan taN , tYj ulat mo ?  - pOrt gYC
127:95   SoktYS .
127:96  - mYj , mYj Sol .  semYk puratYm podYlaS purem vet ?
127:97    a ?  purem Caj ...
127:98  - E-E , ojlYman mo ?  puro ,  - maneS +kori kugYza .
127:99    sapanat , tYpkY-topko toSkYStYn , topsan kapkam koCYr-rik
127:100   poCYn puren kaA .
127:101  3
127:102  keCYval Erten .  uremYSte pajrem kalYk koAS tyNale .
127:103    jySO-vlak koktYn-kumYtYn SYrge muralten kaAt .  Al
127:104   kYdalne SyvYr jykat SoktYS :  SyvYrzO +maCun Sij jYtYran
127:105   SyvYrZO lYvYrgYSe marij-vlakYm lulegYdYme gaj modYktaS
127:106   tyNale .
127:107  tumer marij-vlak , koktYn-kumYtYn kudal tolSo vuCYmo
127:108   unaStYm nalaS lektYn , kapkam poCYn purtat .  una eN-vlakYn
127:109   imne ymbalnYSt SijYn-tojYn jyla , torta jYr Cever deC
127:110   Cever jolva CyCka .  SkenYStYn Cien SogalmaSYStat peSak
127:111   Caple : ydYramaS ymbalne por gaj tuvYr-SovYr , vujYStYSt
127:112   peledYS tysan porsYn SovYC .  UZo rvezYrak vatYZe uZar
127:113   ozYm tysan sYvYnYm Cien .
127:114  +kori kugYzan kugYrak ydYrZO den veNYZe kudal tol<YC
127:115   .  +kori kugYza ydYr-veNYZYm Ske nalaS lektYn purtYS .
127:116  keCe kas velYS kaen .  urem tiC kalYk oS kombo gaj kojYn
127:117   lySka .  jYrvaS ojlYmo jyk , muro jyk lYm ok lij .
127:118    semYk pajrem Cot tyNale .  Sukertak , sar tyNalme
127:119   poCeSak , araka pYten gYnat , marij-vlak semYk pajremYm
127:120   ErtaraS jOnYm muYn ulYt : myanZe - myj pyrYm Sukten
127:121   , mykS ukeanZe - sakYr pyrYm da mon< YSten ulYt , mo
127:122   gYnat , pajrem CYlt kukSeS ok Erte .
127:123  4
127:124  marij-vlak semYk pajremYm pagalat .  mogaj gYna tutlo
127:125   sij dene nuno Ske unaStYm ogYt sijle , mogaj gYna SYma
127:126   kojYS dene ogYt Suno ?  viAn pyrO dene , nugYdo pura
127:127   dene lYvYrgYSe jYlmYSt mogaj mutYm ok ojlo , mogaj
127:128   lYZga murYm ok muralte .  SukYZ godYmak tide kokla
127:129   gYC aldi-buldi kojYSat SiZde tarvana , orade uSlanat
127:130   korno poCYlteS .  semYk pajrem kok tyran kerde gaj
127:131   : sYlne mutYmat muES , saj kojYSYmat onCYkta , SuCko
127:132   jykYmat lukteS , SakSe mutYmat tarvata .
127:133  ajYk godYm SYp malYSe AnlYk kojYS , SuCko SonYmaS jySO
127:134   vuj dene oranek tarvanen lektYn kerteS .  tunam poAnZe
127:135   , Ske surt-peCYZ dene , kYCken lekme imn<YZ dene moktanen
127:136   , jorlo eNYn ConZYm utYr kogarta , utYr SYdYZYm lukteS
127:137   .  ystel koklaSak kYnel SogalYn , pytYn< unagudo onCYlno
127:138   moktanen mura , kugeSnen ojlen kolta :  " mYjYn mom
127:139   gYna uke ?  surtemZe surt mo - sondYk , kolAlan puraS
127:140   roZ uke .  idYm-peCYSte kunar toSto kavanem ulo , SinCet
127:141   ?  mYj !  mYj CYla kertam !  tYgaj ArgakSYm viC paCaS
127:142   nalYn uZalem ... "
127:143  jorlYZo , molo godYm pyjYm purlYn CYten koStSo , jySO
127:144   vujZo dene vigak rual pua , poAn poSkudYZYn opkYnlYkSYm
127:145   poCYn ojla :  " tuge Ynde , poAn - kojYSYZ dene , jorlo
127:146   - uSYZ dene ...  Ej , kyrtn<O pursa ... "
127:147  tuma kugun lekteS .  UZgunam muSkYndat CumYralteS ,
127:148   kukSo peCe meNgat jySO eNYn kidSYlan vereSteS .  SYde
127:149   kogar jYlme gYC vijYS savYrna .  tYge SoSYm keCYn tarvanYSe
127:150   ENer vyd ser gYC lekteS , olYk tiC taSla , Cever SoSYm
127:151   saska peledYS dene pYrlA kugu ziAnYmat konda : ENer
127:152   goC YStYme kyvarYm , taraZan SinCYSe vyd vakSYm , UZgunamZe
127:153   vol<YkYmat , Conan ajdemYmat naNgaA ...  semYk pajrem
127:154   tugaj - ilYSYn sajZYmat , SukYZ godYm kozYraZYmat tyZvak
127:155   lukteS .
127:156  5
127:157  ajda , ludSo joltaSem , meat +kori kugYzan pOrtYSkYZO
127:158   purena .  Sukerte ogYl +tumer marij , vate-vlak , unaStYm
127:159   vyden , SyvYr poCeS CyCken-muren mien purYSt .
127:160  +kori kugYzan koCaZ deC kodSo kugu tumo ystembal tiC
127:161   tyrlO pajrem Ces temYn : melnat , EgerCet , tuarat
127:162   , salmamunet , puSkYdo SYlet - ik radam CYlaZat ulo .
127:163  CYnZYmak , marij tYglaj godYm naCar koCkeS-jyES , SukYZ
127:164   godYm pareNge Syr dene Ertara gYnat , pajremlan CesYm
127:165   CaplYn AmdYla .  pajrem godYm ystel koklaSke puren
127:166   SinCatat , nimom purlaS-podYlaS Orat : SinCat vele
127:167   Salana .  molo pajrem Ces koklaSte CYrYkan klenCaSte
127:168   myj pyrO uZar SoN dene SoNeStalteS .  EsogYl jorlYrakSat
127:169   semYklan mom-gYnat SopaSla .
127:170  +kori kugYza iziSak ruStYn , ystel vaStareS toSto pykenYSte
127:171   SinCa , ystel jYr CumYrgYSo unam viAn pyrO dene Sunen-Sunen
127:172   sijla .  +kori kugYza tyZvaCYn onCaS tyrgoCak SoNgYn
127:173   ok koj - iktaZ 45 ij deCYn koC puaSat ok lij .  tuge
127:174   gYnat tenij +ilAn keCYlan 56 ijYSke toSkaleS .  +kori
127:175   kugYzalan ymYrZO muCko Suko paSam YStaS logalYn gYnat
127:176   , molo semYnak jyStO-SokSYm uZmYZ ymbaCat ale pengYde
127:177   , rveze eNlanat vujYm ok pu .  sur puraS tyNalSe Semalge
127:178   lYZga ypSO , viAS kugYrak nerZe , raS onCalSe izirak
127:179   SinCaZe , viCkYZrak tyrvYZO , oSemaS tyNalSe OrYS-pondaSYZe
127:180   - CYlaZat rveze godYm motor ulmYZYm onCYkta .  AlYn-AllaSte
127:181   tYgaj Catkata , peNgYde marij kugYzam muaS lieS .
127:182   tYgaj eNYm uZatat , ala-mo posnak ves tyrlO kalYk gaj
127:183   vele CuCYt .  nunYm nele ilYSat , kugu paSat yNgYrten
127:184   ok seNe : toSto sugYr tumo gaj peNgYde ulYt .
127:185  - ajda , una-vlak , jyza-koCsa .  Sunen sijlYmYm ida
127:186   vuCo .  mYjYn kozYra jYlmemZat , rodo-vlak , SunYS
127:187   Somaklan laCak savYrnenat ok moSto .  una , +mikale
127:188   veNe , pYtarenak podYl kolto .  ystembal CesYm toSto
127:189   kavanlan kodaS ok jOrO ...  +epi Sol<o , tYAt pyrO korkam
127:190   kuCo , uZar vuetYm it SupS , podYl kolto !   - tYge
127:191   +kori kugYza Ske unaZYm Sunen-Sunen onCa .   - una ,
127:192   onCal , avaZe , poSkudo-vlak unaSt dene tolYt , pura-pyretYm
127:193   uEmden luk .
127:194  CYnZYmak , omsa komdYk poCYlteSat , pajrem kalYk varaksim
127:195   gaj Cogien , UZYZo muren purat .  puren Sogalmeke SYplanat
127:196   : uto SomakYmat ogYt luk , surt oza kyStYde , Cever
127:197   murYStYmat ogYt muralte .  UZo utlarak podYlSYSt gYna
127:198   , CYten kertde , kap-kYlYStYm lojgYkten , ErkYnrak
127:199   muralten koltat .
127:200  - semYk pajremda pialan lijZe , tutlo Cesda perkan lijZe
127:201   ,  - manYn , kugYrak pOr>eNYSt +kori kugYzan kidSYm
127:202   mien kuCat .  una vate-vlak , Ske SotYSt dene oza kuvan
127:203   tupSYm SYman vyCkalten ,  " +kugu lijYC ? "  manYt .
127:204  - pialan lijZe ... lijZak .  rodo-vlak , tembak tolza
127:205   , pajrem CesYm SinCYn avYzlYza ,  - maneSat , +kori
127:206   kugYza tolSo unam ystel koklaSke naNgaen SYnda .  kuvaZe
127:207   pajrem CesYm , CarnYdeak temen , uEmden Soga .
127:208  - +marina ydYrem , ugYC tolSo una-vlaklan puram temen
127:209   puEde .  iziZge , kuguZge jyktYl , nigOmat ojYren it
127:210   kodo ,  - kokla gYC +kori kuva ydYrZYlan peleSta .
127:211  +marina , +kori kugYzan motor ydYrZO , tenij latSYm ijYSke
127:212   vele toSkalYn .  aCaZ gaAk kugYrak jYtYra kapkYlan
127:213   , avaZ gaj oS jYrgeSke CurnAn , Sara SinCan ydYr .
127:214    ymbak CijYme por gaj oS tuvYr-SovYrZo , kYdalan yStalme
127:215   jolvan yStYZO , oNeS sakalYme SySer den Sij arSaSYZe
127:216   Cien SogalaS moStYmYZYm raS onCYktat .  kylAS gaj puSkYdo
127:217   ypSO pokSel kornYn SerYn jYlgYZtarYme , ypene poCYSto
127:218   keCYSe oksa muCaSan yp jolva den oNYSto ulSo arSaSYZe
127:219   tarvanYmYZ eda CYr-CYr murat .  Cever CurijvYlYS dene
127:220   tYge Catkan Cien SogalmYZlan kOra molo pajrem kalYk
127:221   koklaSte +marina posnak SinCaSke perna : sur pOrtkajYk
127:222   koklaSke purYSo Cever oNan OrS gaj koeS .  jYlgYZSe
127:223   CiA dene CiAltYme kugu taSlamaS nugYdo puram temen-temen ,
127:224   pOrt kOrgO kalYkYm radam dene jykten koSteS .
127:225  - saj ilet , kutYret ?  surt oza , pajremet pialan lijZe
127:226   ,  - maneS kYzYt gYna tolYn purYSo izirak kapan Semalge
127:227   marij .  iziS lapkarak nerZe , onCYkYrak SogYSo koSar
127:228   oNYlaSYZe jYr vydYlaltSe SyC gaj Sem pondaSYZe , tyrvYZ
127:229   jYr oNgYn savYrnYSe OrYSYZO tide marijYn CurijZYm ogYt
127:230   sOrastare .  jYlgYZSe Sem SinCaZe gYna uSanYn , seltYn
127:231   onCa .  ymbalne CijYme vurgemZe toSto marij vurgem
127:232   gaj : oS YStYraS mYZer , praSkan terkupS , jolYStYZo
127:233   gYna Sem YStYr olmeS - suran kem .
127:234  - lijZe , lijZak ...  tolSo una SulYkan lijZe , - maneS
127:235   +kori kugYza .
127:236  - tYj , +kori CyCy , mYjYm ot pale dYr ?  adak tYge somsora
127:237   purYmemlan vueS it nal , - maneS sade marij .
127:238  - tuge it ojlo , rodem .  semYk godYm palYmYZe , palYdYmYZe
127:239   - Ere vuCYmo una .  tol , ystel koklaSke SiC .
127:240  - +kori iza , tide mYjYn posanam lieS , kup>Al gYC ,
127:241   - manYn umYltara pYrlA tolSo kySYl muCaS poAn +vaslij
127:242   +ondri .   - +vedat posanam Sukertsek tolYn ogYl Yle
127:243   , ala-mo Umo konden .
127:244  - myndYr rodo , una , pura , pura korkam kuCo , - manYn
127:245   , sade marijlan +marina puram pua .
127:246  marij Sem SinCaZYm ydYr velke savYrat , OrYn kolta .
127:247    vara , pura korkam kuCYSYla , SYr voStYlYn peleSta :
127:248  - kuCYSaS ...  tamle puratYm podYl onCYSaS .  tYgaj
127:249   SyZarYn jyktYmO puraZe posnak tutlo dYr , - mokten
127:250   peleStat , puram jyES , SinCaZ dene OrYn-voZYl SogalSe
127:251   +marinam vyrZ gaj kerYlt onCa ...  puram jyYn pYtaren
127:252   , +kori kugYza velYSke savYrnen peleSta : - nu , +kori
127:253   CyCy , ydYretSe ! . .  kuze tYgaj Cever saskam onCen-kuSten
127:254   moStenat ?
127:255  - kaj , myndYr rodo , utYZYm it mokto : moktYmo eNYn
127:256   mokSYZo SeleS vet , - Ske ydYrZYm kuanen onCalYn voStYleS
127:257   +kori kugYza .
127:258  +marina Cot voZYl<o , make gaj CevergYS , SyrgYvYlYSYZlan
127:259   tul gaj SokSYn CuCYn koltYS .  pura taSlamam nalYn
127:260   , molo una-vlakYm jyktYleS , tide voZYltarYSe marij
127:261   velYS ogeS onCal .  tuge gYnat kalYk kokla gYC +vedatYn
127:262   pysO SinCaZ dene onCal koltYmYZYm Suko marten SiZYn
127:263   koSteS .
127:264  6
127:265  ... pOrt kOrgYsO kalYk mykSla ryZga : iktYm , vesYm ojlat
127:266   , voStYlYt .  kYzYt kalYk koklaSte mut SukYZYm sar
127:267   nergen lekteS .  Ynde kokYmSo ij kugu sar Soga .  SukYStYn
127:268   ErgYSt , Sol<YSt sarYSte koStYt , UZYSt deC uverat
127:269   uke , UZYSt pozicijYSte peS orlanYmYStYm vozat , koklaSte
127:270   OrdYZ vereS rveze vujYm jomdarYSYZat lijYn .  sar ,
127:271   manaS vele , kalYklan muCaSdYmo orlYkYm konda .  una
127:272   koklaSte kokYt-kumYt Ske sarYSke mien koStYn susYrgen
127:273   tolSo ulYt .  En utlarakSYm nuno jYlme lYvYrgYme dene
127:274   Ske uZmo-kolmYStYm ojlat .  +karpat kurYk ymbalne kum
127:275   keCe jydekoCde orlanYmYStYm , +varSava jYmalan ruS saltak-vlakYn
127:276   seNYmYSt nergen , nemYC saltak-vlakYn pYtYmYSt nergen
127:277   - CYlaZYmat ojlat .  koStSo eN Suko uZeS .  tYgaj godYm
127:278   uZmo-kolmYZYm ojlYde ok CYte .  AlYse marij tYgaj Suko
127:279   jOsYm uZYn koStSo eNYm pagala : ojlYmYZYm Sulen kolYSteS
127:280   , Ske tutlo CesYZYmat Sunen pukSaS ok Camane .
127:281  - tide sar dene kalYk peS Cot orlana .  Ej , pyrSO ,
127:282   tY kok ij koklaSte mom gYna uZaS YS logal ?  - manYn
127:283   ojla Sukerte ogYl sar gYC tolSo pel kidan saltak .
127:284     - ymaSte , laCak semYk godYm , memnan polkna +karpatYSte
127:285   ik kurYk ymbalne kum keCe avYralt kijYS .  tunam kok
127:286   keCYlan umSaSke SyraS pYrCe koCkYS , CyCaltYS vyd puren
127:287   ogYl .  koCmo SumYZYm CYtaS lieS , jymO SumYm CYtaS
127:288   putYrakak jOsO .  koSken kolena , SonYSna ...
127:289  - sidYr Sol<o , teve pyrYm podYl kolto ...  teve mYjYnat
127:290   +petYr ErgYm ala-kuSto tYjYn gaetak orlanen koSteS dYr
127:291   , - maneSat , +kori kugYzan kumYlZo todYlalteS .
127:292  - m-mo tYge peS S-SYp SinCeda ?  taCe vara s-semYk ogYl
127:293   mo ?  - maneS , kyleS daNYt podYl sitarenat , kok velYS
127:294   tajnYSt SinCYSe +tokmak +sapan .   - maC-Cu Sol<o , kuStYrak
127:295   S-SyvYret ?  maldYSaSYs , maldYSaaS ...  mYj C-CeCas
127:296   tavalten koltem , a tYj S-Soktalte .  teve tYge : ria-ra-ra
127:297   , ria-ra-ra , ri-ri-oro malden kolto ...
127:298  alaS-Sat motor - oS moto-or ,
127:299  teret motor-op - Sem motor .
127:300  vatet m-motor -  ... kandaS pyA-an ,
127:301  S-Ske mo-otor -  ... SagYl jola-an ...
127:302  mal-lden koltYSaS , - manYn , sapan kugYza jOratYme
127:303   murYZYm muCaSdYme lugen mura .   - tuge vet , +kori
127:304   taN ?
127:305  - CYn , CYnak , mut muCaSdYme ...  Ere ojlen SinCYme
127:306   dene ogYl , pajrem kojYSYm tarvatYSaS , - maneS Cotak
127:307   lYvYrgYSe +kori taNZat .
127:308  surtan oza kyStYmO poCeS +kyCYk +maCuat Sij jYtYran SyvYrZYm
127:309   pomYSYZ gYC lukto .  vara kopa pundaSYZYm jYlmYZ dene
127:310   nulalYn  SyvYltYSat , SyvYroNYm pual koltYS
127:311   .  pajrem kalYk mardeZ dene tarvanYSe koZer gaj lyNgaS
127:312   tyNaleS .  SyvYr poCeS kuStat , murat , ydYramaS pusakYSte
127:313   vate-vlak loNYt vele CyCkat - pajrem Cot tarvanYS .
127:314  - +sapan kugYzaj , - maneS ik rvezYeN , - portYSkemet
127:315   dene tavaltYmet ok Sokto vet ...  kuze YStena ?
127:316  - ok S-Sokto gYn , CeCas portYSkemYm kudaS kudaltem
127:317   ...  teve tYgeZe , C-Cara jolYn , s-sajrak Sokta .
127:318    ori-r-ro , or-ro ... ori-ro , or-or , kerteS-S , kerteS
127:319   !  - kYCkYralYn , +sapan kugYza Cara jolYn tavaS tyNale .
127:320  7
127:321  keCe kas velYS tajnen .  Al urem pajrem jyk-jyan dene
127:322   utYr vele lySka .  pajrem kalYk , oS kombo gaj kojYn
127:323   , tySkan-tySkan CumYrgen , lYvYrge jYlme dene kutYralten
127:324   , pajrem keCYm Ertara .  semYk kas lijYn gYnat , uremYSte
127:325   utYZYm ruStYn tumasYSe , A peste vokten SuNgalt voCSo
127:326   iktat ok koj : ajdeme al pYtarYSe oS araka toSto gaj
127:327   uke .
127:328  tumer AlYn lymZO toSto gYC kodYn .  kYzYt gYn AlYSte
127:329   nimogaj tumYmat ot uZ .  laCak pasu pokSel CoNgaSte
127:330   gYna kukSo vuAn akret godso tumo Sket Sogen kodYn .
127:331    oZnYso uZar odar vujZo koSkaS tyNalYn gYnat , tumo
127:332   ale peNgYdYn Soga .  ErtYSe samanYm Sonalten koltYSo
127:333   SoNgo kugYza gaj kojYn , Erten kajYSe mardeZ dene SYvYge
127:334   mutlana .
127:335  kunamsek tide tumo tYge Soga - laCSYm nigOat ogeS SinCe
127:336   .  Allan En SoNgo kandaSlu kok iAS +izvaj kugYza gYna
127:337   UZgunam ojla :  " oZno memnan pasuSto kugu tumer oto
127:338   ulmaS , mYjYn izirakem godYmat SYm-kandaS puSeNge kodYn
127:339   Yle , varaZYm ryEn pYtarYSt .  Ynde mYj gaemak ik ANgar
127:340   tumo Sket Sogen kodYn .  tudYmat , mYjYmat azYrenna
127:341   jomdaren ala-mo ? "  - manYn voStYleS SoNgo +izvaj .
127:342  a kYzYt gYn +tumerYSte tumYm peS ogYt jOrate , EsogYl
127:343   toSkemeSat SYnden kuStYSo uke .   " tumo tYglajZe saj
127:344   puSeNge , SYndaS lieS , - maneS sade +izvaj kugYzak
127:345   , - da SotSo tugaj : Ske SYndYme tumet SyEt kyZgYt
127:346   lieS gYn , kolet , manYt "  .  sadlanak ala-mo rveze-vlak
127:347   vele ogYl , +izvaj gaj SoNgo ANgarYStat tumYm SYnden
127:348   ogYt kuSto .  a molo puSeNgYm gYn peS SYndat - Sopke
127:349   , Sertne , pYzle , lombo , kuE pytYn< AlYm omaSlen
127:350   kuSkYt .  En utlarakSe - kuE .
127:351  +tumer SeNgelne +Elnet CodYra gaj sYlne kuEr kuSkeS .
127:352    jyle CoNga gYC volYmo godYm onCet gYn , oralte levedYSat
127:353   ok koj , kugu otYS tolYn purYmet gaj vele CuCeS .
127:354   Al kYdalne gYna tide toSkem kuErYm +ApYk kaSak , Ynde
127:355   iktaZ nYl ij lieS , ruEn kYSkYSt ; toSto kuESt kYrt-kart
127:356   vele kojYt , tYgYdYSt gYna ydYmO kYnela kyzat .  tide
127:357   tYgYde kuEr pokSelne lopka Cara ver ulo .  Ynde kok
127:358   ij godsek Sket ilYSe +ApYk +mikvurYn saltakYS kajYmYZ
127:359   deC vara kugeCe , semYk godYm ydYr-rveze-vlak Ere tYSke
127:360   modaS pogYnat .  kugYrakYSt rveze-vlakYn modmYStYm
127:361   uZmYSt edak  " SudYm toSkeda "  manYn kYCkYrkalat gYnat
127:362   , modSo-vlak peSak pYlYSYS ogYt pYSte : kuSan-gYnat
127:363   modaS kyleS vet .
127:364  iktaZ 30 - 35 ydYr-kaCe tide kuEr
127:365   CaraSte modYn kurZtaleS .  modSo-vlakYn ojlYmYSt ,
127:366   voStYlmYSt ala-kuSko SumeS Sokta .  kugYrak-vlak ,
127:367   pOrt gYC pOrtYS vaS koStYn , jyYn-koCkYn , ZapYm Ertarat
127:368   gYn , rveze-ydYr-vlak Ske semYnYSt modYn-voStYl kuanat
127:369   .  ydYr-vlakYn Cien Sogalme vurgemYSt taCe lumSo lum
127:370   gaj oSo , vueS pidme SovYCYStat keCe volgYdeS tyrlO
127:371   tysYn CeverYn koeS .  kas UZeS CevergYSe SYma SyrgYvYlYSYSt
127:372   pakCaS peledSe make gaj jyla .  kaCYmarij-vlakat semYklan
127:373   lijYn sajrak Cien-SogalaS tYrSenYt : tyrlYmO melan
127:374   oS tuvYrYm , Sem sYlmam , suran kemYm Cien ulYt .
127:375   kem ukeanZe oS jolYm pidYn .  vueSYSt lopka pundaSan
127:376   kartuzYm A kergaltYme tyran terkupSYm upSalYnYt , UZYSt
127:377   oS tuvYr ymbaCYn Sem kamzolYm Cien ulYt ...  tYge uZar
127:378   kuEr CaraSte , tyrlYn peledSe Sudo ymbalne , modYn-voStYl
127:379   kurZtalSe rveze kalYk SkeZat SoSYm keCYn peledSe sYlne
127:380   peledYSla koeS .
127:381  8
127:382  " solYk "  dene modYn CarnYStat ,  " pokSel meNge "
127:383    dene modaS tyNal<YC .  ydYr-kaCe-vlak poCe-poCe muZYr
127:384   dene Sogal<YC , ik rveze uteS kodo .  SeNgelne SogYSo
127:385   muZYr , kidYm kolten , kok velYSke kurZeS , uteS kodSo
127:386   izirak rveze ydYr poCeS mundYra vele tYrte .
127:387  - +vaslij ,+ vaslij , viAn kurZ !  viAn !  - kYCkYrat
127:388   modSo kokla gYC .
127:389  - pokten ok Su !  ok Su !  - manYt ydYr-vlak .
127:390  - SuES , SuES !  - yCaSat kaCe-vlak .
127:391  - ok Su , ok Su !
127:392  - Ej , toreS jol , YS Su vet !
127:393  teve Ynde +anamYt kurZYt .
127:394  - +ana , +vasliet kuCa vet ...
127:395  - aj ,-aj , kuCYktem vele , ot kuCo , - maneSat ,  +ana
127:396   mardeZ vele SikSalteS .
127:397  +vaslij +ana poCeS peS viAn
127:398   kurZo gYnat , tugak pokten YS Su , laC rualten kuCYSaS
127:399   godYm , tYve-tovo Syrtnen , puren kajYS .  modSo-vlak
127:400   ryZge voStYlYt .  +vOdYr den +ana , kidYm kuCen , verYSkYSt
127:401   SogalYt .
127:402  - Ej , +sergej , +marina , mondYSda mo ?  Ynde tendan
127:403   kurZaS Ceret SuYn vet , - maneS +ana .   - kurZsa ,
127:404   mom vuCeda ? !
127:405  +marina den +sergej kurZYt , +vaslij adak poCeSYSt tava .
127:406  - +marinaZe +vaslijlan kuCaS ok pu : +sergejZe dene ojYrlYmYZo
127:407   ok Su ve-et !  - maneS izirak kapan ydYr , vara onCYlnYZo
127:408   SogYSo arava Syrgan ydYrlan alamom pYlYSYSkYZe voStYl-voStYl
127:409   ojla .  molo ydYr-vlakat , ojlYmYStYm kolYn , voStYlaS
127:410   polSat .  +marina pOrtYl tolmYZ godYm molan tYge voStYlmYStYm
127:411   SiZYn naleSat , ik mutYmat ok peleSte .   " ojlYmYda
127:412   , voStYlmYda CYnYS lekteS gYnat , uto-site ogYl "
127:413   , - vuj jYrZe Sonalta .
127:414  rveze kalYk modYn ryZga : mutlana , voStYleS , kuana
127:415   .  tyrlO oNaj kojYS lekteS , tyrlO mYskara mut , Sala
127:416   jYlme muCaSYSke vYrlANge gaj tolYn savYrnen , ugYC
127:417   voStYltYSYm lukteS .  rveze ZapYSt godYm tek modYt
127:418   , voStYlYt !  rveze ilYS - saj Zap - kuZuES ok lij
127:419   , vaSke Erta .  varaZYm , ilYS erYSke kelgYn purYmekYSt
127:420   , kugun modYn-voStYl kurZtalaS ogYt Arse .  Suko kuCedalmaS
127:421   lieS , Suko paSa vereSteS .  kYzYteS modYSt .
127:422  9
127:423  ilYme kurYmYSto tyrlO eNYm uZat .  Suko dene vaSliAt
127:424   : uZat , kolat , UZo kelSa , UZo ok kelSe .  UZgunamZe
127:425   tYgat lieS : nigunam uZdYmo-koldYmo eNYm vaSliAtat
127:426   , peS vaSke kelSet , oZnYsek palYme eNet gaj CuCeS
127:427   .  tudYm vaSliAt gYn , peleStYde ErtYmet ok Su .
127:428  tudat vaStareSet SYman gYna peleSta .  tuddeC vara sade
127:429   eN dene Ere uZYn kutYrYmet vele SuES : En liSYl eNet
127:430   gaj , iza-Sol<YC gaj CuCeS .  vara semYn tudYm utlarak
127:431   jOratet , Ske kOrgO SonYmaSetYm luktYn ojlaS ySanet
127:432   .  kalYkYSte ala-kuze tYgaj eN lieS : ala tYgaAk SoCYn
127:433   kuSkeS , ala iziS tunemmYZ dene kumYlZo paremeS .
127:434   tYgaj ajdeme +tumer +jogor +kavrijYn ErgYZe - +sergej .
127:435    tudo kYzYt 18 iAS kaCYmarij .  kap-kYl viAS , jYtYra
127:436   , iziat , kuguat ogYl .  SyrgYvYlYS volgYdo , Andar
127:437   , saNga lopka - uSanlYk kande SinCaZe raS onCa , ypSO
127:438   oSalge-puSkYdo .  +sergejYm tyrgoCak motor manaS ogeS
127:439   lij gYnat , soptYra eN ogYl : Suko ydYrlan kelSYSaSlYk
127:440   kaCYmarij .
127:441  +sergej iziZ godYmak +jYvan izaZ dene pYrlA avade tulYkeS
127:442   kodYn , Suko jyStO-SokSYm CYten .  nunYm nigOat sajYn
127:443   onCen kuSten ogYl .  koCmo-jymat naCar ulmaS , CijYmaS-SogalmaStat
127:444   eN deC voZYlYn koStYn ulYt .  jol ymbak kyzaS tyNalmekYSt
127:445   vele ajdeme tys SinCYn .
127:446  aCaZe , +kavri kugYza , SkeZe ik keCat tunemYn ogYl gYnat
127:447   , ErgYStYm tunYktaSak tolaSen :  " tenijse ZapYSte
127:448   rvezYm tunYktYde ok lij .  tunemYt gYn , memnan gaj
127:449   pYCkemYSte ogYt koSt "  , - maneS .  sadlan ErgYSt
127:450   Suko-Sagal tunemSe ulYt .  kugYrak ErgYZe kYzYt saltakYSte
127:451   ala-mogaj tiAklan koSteS .  +sergejZYm , Al SkolYm tunem
127:452   pYtarYmekSe , umbak tunYktYneZe ulmaS , da CydYn ilYmYSt
127:453   gYna tide kornYm petYren .   " sita , ErgYm , iziS
127:454   tunemYnat , sita .  memnan gaj nuZna eNlan tYleC koC
127:455   tunemaS ynar ok Suto .  una , izatYmat saltakYS nal<YC
127:456   , kalYk gaj imn<Ymat voditlen ona kert , ilYS nele
127:457   .  Ynde izi otYl , paSalan Cot piZaSet vozeS .  Skenan
127:458   paSaZYm mYj Skeat YSten kertam , ynarem ale ulo .
127:459   E-E , kunarak memnan paSaZe ?  a tYj , eN paSaSke kYCkaltaSet
127:460   vozeS , iziS roskotlan oksam luktat .  ulan eN dek
127:461   kaet gYn , kuralaS-ydaS imn<YStYm puat .  teve kySYlmuCaS
127:462   +ondri tarzYlan saj eNYm kYCaleS .  kaASet vozeS .
127:463   paSadarZYm kugunak ok pYSte - tYlzYlan kok teNge vele
127:464   , da mom YStet , nuZnaSte jOra .  tidat mYlanna kugu
127:465   oksa .  adak ala tynYmO godYm polYSYm YSta "  , - tYge
127:466   ikana +kavri kugYza ErgYZlan ojlen .
127:467  tYge +sergej , 14 iAS rveze , poAn +ondri dek tarzYlan
127:468   kajYS .  kum ij tuSto ilYS , kum ij nOrgO mogYrZo dene
127:469   turZalte .  kalYk deC onCYC pasuSko lektYn , kalYk
127:470   deC kodYn mONgO pOrtYlYn , kural-tYrmalen koStYn SokSo
127:471   keNeZ keCYSte SYlYZlan jYC-jYC CuCmeS tyredYn .  tele
127:472   jyStO godYm lYz-luz SykSO vurgem dene pulan , pYrnAlan
127:473   CodYraSke kudalYStYn .  Suko kYlmen-nOren orlanen ,
127:474   Suko gana CodYra korneS , pasu pokSelan Con jOsYZ dene
127:475   SinCavydSYmat joktaren .  mom YStet-A , kOlan kalaset
127:476   ?  Ske aCatat Camana da adak mONgeSak pokten kolta
127:477   .   " nuZna eNYn pialZYm pij koCkYn "  manYn ojlen
127:478   ulYt .  tugak ulmaS , oCYni .
127:479  +ondri , tunam iktaZ nYlle iAS , kaza pondaSan joSkar
127:480   marij , muCaSdYme CaNga eN ulmaS .  ystel koklaS koCkaS
127:481   SYnda gYn , purlmet eda SinCa SOrZO dene Eskera .
127:482   paSaSte gYn , tyred optYmo kYltatYm Sotla , mien temdal
127:483   onCa , kuralme kaSetYm mien viskala .  CaNgaZlanak
127:484   kOra ala-mo peS Cot pojYS : sondYk gaj oraltYm YSten
127:485   SYndYS , idYm tiC kavanYm temYS .  sar tyNalSaS deC
127:486   onCYC , urem velYS omsan kevYtYm poCYn , torgaAS tyNale
127:487   .  SkeZe satulan koSteS , vatYZe torgaA .  tugaj AlgenCe
127:488   ydYramaS , kyleS gYn , tYjYm SelSe kokYrlan uZala-naleS .
127:489  +ondri UZgunam jySO vujZo dene +sergejlan ojlen :  " +sergej
127:490   Sol<o , sajYn ile , paSam Cot YSte .  ilen-tolYn kugYrak
127:491   liAt gYn , kevYtYSkemat Sogaltem ...  a kYzYteS Cot
127:492   YSte .  onCYkYZYm , kO SinCa , mo lieS ? . .  mYjYn
127:493   , uZat , Erge-SoCSo uke , Ere ydYr , a ydYr tudo -
127:494   CodYra kajYk , SuldYr kuSkYn SumeS vele "  .
127:495  a +sergej tYgaj tuStYm umYlen gYnat , +ondrim sutSYlan
127:496   verCYn jOraten ogYl .  aCaZYn kumYlZYm SuktaS vele
127:497   CYten ilen .  ik gana , oksa SotYSto sitYdYmaS lekme
127:498   poCeS , +ondri +sergejlan inansYr kojYnat , +sergej CYten
127:499   ogYl - lektYn kaen .
127:500  mONgYsO ilYSYSt tugak peS nuZna .  1913 ijYSte +jYvan
127:501   izaZe sluZba gYC tolAt , Ske semYnZak nuZna ydYrYm
127:502   marlan nale .  tuge gYnat u eS dene kugun ilen YS Sukto
127:503   , sar tyNalmeke , uES pogen naNgajYSt .  rveze vatYZe
127:504   pervYj aza dene mySkYran kodo .  izaZe kajYS gYnat
127:505   , +sergej telYlan mONgYStO YS ile , +ozaNYS mien , tyrlO
127:506   Sem paSam YSten koSto .  sadlan tide semYklan tudat
127:507   ajdeme semYn Cien : oS marij tuvYr den Sem materij
127:508   Sarovar da jolYSto - ymYrZYlan pervYj gana - suran
127:509   kem .
127:510  tYgaj rveze marij - +sergej .  tYgaj marij dene +kori
127:511   kugYzan +marinaZYm osal jYlman ydYr-vlak uZYn-kolaS
127:512   tOCat .  nunYn koklaSte ale marten nimo eNlan ojlaS
127:513   jOrYSO kojYS lektYn ogYl .
127:514  tYglaj godYm paSaSte , pajrem godYm modmaSte molo gaAk
127:515   +vaslijYt , kutYrat , voStYlYt , tYleC molo nimat uke
127:516   .  +marina poCeS pokten koStSo kaCe-vlak lieden ulYt
127:517   gYnat , +marina uZdYmo-koldYmo gaj koStYn .  tYgak +sergejYmat
127:518   UZo ydYrYSt aAr SinCaSt dene SYmaten onCYStYn ulYt
127:519   da tudYn Sym-kYlZYm tarvaten kertYn ogYtYl .  sadlanak
127:520   ydYr-kaCe-vlak SYdYSt dene asamZYm ojlen koStYn ulYt
127:521   .  eN ojlYmo UZgunam ydYr-kaCYm jykSYkta , UZgunamZe
127:522   utlarak liSemda vele .  +sergej den +marinamat ale marten
127:523   jykSYkten ogYl , kuze liSemmYStYm onCYko uZYna .
127:524  10
127:525  keCe kuE vujYm Ceverten SinCeS .  kas Ualge UZ , kuEr
127:526   jYmaC lektYn , peledYSYn ypSen , jYr Sarla .  jYrvaS
127:527   tYmYk , mardeZ UZat uke .  AlYSte gYna UZo vere muro
127:528   jyk Sokta , adak ENer vokten , kupYSto , SySpYkat Ske
127:529   kas murYZYm talYn tarvaten .  ryp lijmeS modSo ydYr-kaCe-vlak
127:530   , tYmanmeS vYZ-vuZ Salanen , mONgYSt kaen pYtYSt .
127:531  +sergeAt , Sogen kodSo nYl-viC pOr>eN rveze deCYn ojYrlen
127:532   , kuEr loNga gYC vik , uremYS lekde , mONgYZO oSkYl<o .
127:533  +kori kugYzan toSkemZe goC ErtYSYZla , kuEr koklaSte
127:534   oS vurgeman eNYm uZo .  onCa - +marina .
127:535  - +manU , tYAt tolat vele mo ?  - manYn , +sergej liSkYZe
127:536   miA .
127:537  - tolam Sol ... - voStYlal peleSta +marina .  vara ,
127:538   voZYlYn , vujZYm kumYk saken ojla :  - kol<YC ? . .
127:539    molan tYge ydYr-vlak memnam uSkalen ojlat ?
127:540  - kol<Ym ,  - maneS +sergej ,  - aram ogYt ojlo gYn ,
127:541   jOra Yle .
127:542  +marina ik mutYmat ok peleSte , SyrgYvYlYSYZe gYna tul
127:543   gaj jyla .  +sergej kidSYm SYman kuCa :
127:544  - tek ojlYSt , +manu ... aram ogYt ojlo ...  mYj Sukertsek
127:545   jOratem .
127:546  +marina vujZYm sakYS .  ik Zap SYp Sogat , vara , +sergejYn
127:547   kidSYm Cot kormYZten , keNeZ lYve gaj tOrSten kurZeS ...
127:548  jYrvaS tYmYk .  ENer ymbaCYn tiCmaS tYlze kyza .  vyd
127:549   vokten , aramaSte , SySpYk muro lYmak ok lij .

128:1  128 toSto ymYl
128:2  1
128:3  kO tugaj +vedat ?  mogajrak marij semYk godYm +kori kugYzan
128:4   +marinaZYm , voZYltaren , kerYlt onCYS ?  Sem SinCaZYn
128:5   vyrZ gaj pysO onCaltYSYZe kYzYtat +marinalan CuCeS .
128:6    tide SinCa onCaltYS SeNgelne mogajrak SonYmaS ulmaS
128:7   gYn ?
128:8  +savli +vedat - +kup>Al marij .  +kup<Al jYr iktaZ 10 meNge
128:9   daNYt tide marijYm palat .  mo Sot dene tudo vara tYnar
128:10   kalYk palYme marij lijYn ?  ala peSak uSan , tunemSe
128:11   , onCYl marij ?  uke Sol .  pYCkemYS kalYk SukYZ godYm
128:12   eNYm joNYlYS akla .   " Ej , +vedat gaj peSkYde marij
128:13   Sagal , tudo kyrtn<O pursa - vaSke ot purl "  , - manYn
128:14   ojlat ik vere .   " tudo toSto marij gaj , molo gaj
128:15   ruS kojYSYm koAS ok tOCO .  CijYmaS-SogalmaStat , koCmo-jymaStat
128:16   toSto kojYSYm ok kudalte "  .   " tYgak-tYgak , - manYt
128:17   vesYSt , - uZat , AlYSte tudYnak vele ale marte toSto
128:18   marij kudo ulo "  .
128:19  CYnZYmak , +kup>AlYSte marij jylam ik +vedatak vele raS
128:20   SinCen Soga : syan SotYm kYCal muYn ErtaraS ma , pajrem
128:21   A kumaltYS godYm onCYk SogalYn peleStaS ma - +vedat
128:22   deC molo ok lek .  vara , peS seltYnak ydYramaS koklaS
128:23   puren , jYZ-jYZ ojlYmYStYm kolYStat gYn , iziS ves
128:24   tyrlYrak mutYmat kolYn kertat .  UZgunam pamaS dene
128:25   A tuvYr muSmaSte tYgajrak mutYm kolaS lieS :  " SinCet
128:26   , memnan +vedat Ulanat kerteS vet ...  teve +ApYk kugYzan
128:27   +orinaZYm loktenat , uZat , kYzYt rveze ydYramaS kojYn
128:28   vele koSka "  .   " molan tYge YStYmYZYm kolYn ogYdal
128:29   ? "  manSe lieS gYn ,  " molanZe , +orinaZe kumYlZo
128:30   poCeS lijYn ogYl ...  xi-xi-xi "  Sokta .  tYleC goC
128:31   nimomat umYlen ot kert .  sade  " xi-xi "  SeNgelne
128:32   ala-mo gYnat ulo dYr , laC tudYZYm gYna me , pOr>eN-vlak
128:33   , SukYZ godYm palen ona kert .
128:34  velat ilYSan eN .  surt-peCe ik radam SYrkak , idYmpeCYSte
128:35   oZnYsekak kum toSto kavan ojYrlYde SinCa , aSnYme vol<YkSat
128:36   : kok uSkal , imne , lu SorYk , ludokombo , CYve -
128:37   ik Sot dene CYla ulo .  tYge gYnat keC-kuStYZat jYrvaS
128:38   toSto marij kojYS raS kojYn Soga .  sokYr eNYn SinCaZ
128:39   gaj kum izi tOrzan toSto pOrt YStYmYm vedat ogYl ,
128:40   +savli kugYzat ok SinCe .  tide pOrtYm koCaZak 8-9 verSokan
128:41   pynCO rydO dene gYna CoNen YSten ulmaS .  pOrt vaStareS
128:42   SinCYSe kok paCaSan , reSetka onCYlan kugu klat pOrtSO
128:43   dene ik ZapYStak CoNYmo .  tYgak CYla oraltYZat : +vedat
128:44   Ske kidSe dene ugYC nimomat YSten ogYl , aCaZ deC kodSo
128:45   toSto oraltYmak vele aCalen gYn , aCalen .
128:46  kYCken lekme sur alaSaZat marij imne gaj - izi kapan
128:47   .  tuge gYnat paSalan A pajrem godYm kojYSlanen kudalaS
128:48   molYlan vujYm ogeS pu .  molo aSnYme vol<YkSat +savli
128:49   kugYzan godso izi yrlYk .  +vedat u , pOdYrarak vol<YkYm
128:50   nalYn aSnaS ale ozanlYk paSam u Sot dene YStaS ok jOrate
128:51   :  " me poAn ogYnal , marij eNlan asamZYm ugYC pogaS
128:52   ok jOrO , ves tysan vol<Yk memnan vytalan ok kelSe
128:53   , - maneS  +vedat .   - aCa-koCana ilen ulYt , meat
128:54   ilena .  toSto jylam kudaltYmem ok Su "  .
128:55  kuCYmo tarmanYm onCet - akret godso Sogavuj dene kural
128:56   koSteS , pu tYrma dene tYrmala , maSina tyrlYm surtYSkat
128:57   ok purto .   " tYgaj pOrdSO kyrtn<O maSina jolagaj
128:58   eNlan vele jOra , toSto marij tYgaj iA dene iAlanen
128:59   ogYl "  maneS ulmaS +savli kugYza .  ErgYZat aCaZYn
128:60   sugYn<YZYm tyrYsak kuCa .
128:61  tYgaj toSto kojYS ymbaCat +vedat tyr goC jorlYn ok ile
128:62   gYn , tudo CYla peSkYdYZlan , putYrak CaNgaZlan kOra
128:63   .  kuSeCYn lektYn , kunamsek marij koklaSte tYgaj CaNgalanYmaS
128:64   lijYn ?  CYlt Orat !  ymbak CijYme vurgem ulo gYn ,
128:65   tuSto ik SyrtO pYrCat oksa dene nalme uke : Ske YStYme
128:66   joSkar uZga , Ske kuYmo Sem mYZer , Ske urgYmo upS
128:67   , Ske kerYStme jYdal - keC-moZat Ere Ske surteS SoCSo
128:68   , Ske kid dene YStYme .
128:69  koCmo-jymO SotYStat tYgak .  saj koCkYS kugu pajrem
128:70   godYm A kumaltYS godYm vele lieS .  tYgYlaj godYm En
128:71   saj koCkYS - pareNge Syr .  Suko vol<Yk aSnYme ymbaCat
128:72   SYl , yj-torYk , muno Sagal perna .  keNeZ goC +savli
128:73   kuva munYm Ske pogen-pogen uZala , uSkal yjYmat tugak
128:74   utYZYm ok pukSo .  tide Sot gYC ,  " +savli kuvan Sopke
128:75   sondYk pundaStYZe ik Condaj SOrtn<O kiA "  manYn ,
128:76   +kup>Al vate-vlakYn ojlYmYSt CYnYS lekteS .  pazarYS
128:77   lekteS - EsogYl kalaCYm ogeS nal :  " uj-uj , tudlan
128:78   oksam loktYlaS , kalaC dene laCet ok tem vet "  , -
128:79   maneS +savli kuva .  vedatSe UZgunam avaZ deC jYSt naleS
128:80   gYnat , kinde jOre-vare koCkeS .
128:81  2
128:82  +savli kugYzan latik SoCSYSto vujgakSak ik Erge den ik
128:83   ydYr vele ilen lektYnYt , molYSt A SoCmYSt godYmak
128:84   , A jol ymbak Sogalmeke kolen pYtenYt .  +vedat - +savli
128:85   kuvan kumSo SoCSYZo , +vedasi - meZneC ydYrZO .
128:86  +vedatYn aCaZe ErgYZYn latkandaS iAS ulmYZ godYmak ydYrYm
128:87   nalYn puEn gYnat , Erge-SeSkYn kuze ilaS tyNalmYStYm
128:88   uZYn YS Sukto .  u tular-tulaCe deke pervYj pajremlan
128:89   jyaS mijYme godYmak jySO vuj dene kYlmen puZlYSat ,
128:90   merCen koStaS tyNale .  toSto marij semYn vol<Yk dene
128:91   kumalmat , muZaNge , SyvedYSe-vlak deke koStmat polSen
128:92   YS kert : +savli kugYza kok ij gYC kolYS .
128:93  +savli kugYzan ymYrZO kuZurak lieS Yle gYn , ErgeSeSkYZYn
128:94   ilYSYZYm onCen , Suko kogargaSYZe logaleS Yle .  u
128:95   vate-marij kok ij nare sajYnak ilen ulYt .  vedat SkeZe
128:96  +
128:97   avaZ gaAk iziS CuZga kumYlan eN gYnat , vate tudlan
128:98   peSak yNYSO ydYramaS logalYn .  SkeSt gaAk toSto Sot
128:99   dene ilYSe eN gYC lekSe .  +vedat vate kugYrakSYm kugYraklan
128:100   , pOr>eNYm pOr>eNlan Sotlenat , ojYSt vaStareS nigunamat
128:101   toreS koStYn ogYl .  sadlan tYmarten vate-marij koklaSte
128:102   uto mut Sokten ogYl .
128:103  tuge gYnat Zap Ertenak Erten , saman vaStaltYn Sogen
128:104   .  tYge Cak ilYSe vate-marij koklaSkat  " Sem pYrYs
128:105   "  kudal puraS tyNalYn .  +savli kuva Ske SotSo dene
128:106   SeSkYZ deC unYkam vuCen ilen .  +vedatat aCa liAS toreSak
128:107   ogYl ulmaS gYnat , +vedat vate ale marten nelemYn ogYl
128:108   .  marij vera-jyla Sot dene SoCYnavalanat tunam kumalYnYt
128:109   , Erge-pyrSYlanat sOren SogYltYnYt gYnat , paSa vaStaltYn
128:110   ogYl .  tide SumlYk dene eS kokla ilYS ErkYn puZlaS
128:111   tyNalYn .  +savli kuva SYdYZe lekme eda osal jYlmYZ
128:112   dene SeSkYZYm kogarten :  " UmYlan jOrdYmO isYr ydYramaS
128:113   ulat "  manYn vursen .  tudYn poCeS +vedasi ydYrZat
128:114   uZar vujZo dene SeNgelan kodYn ogYl , mut savYrtYSlan
128:115   Ere tidYmak luktYn ojlen .  +vedat SkeZe Suko marten
128:116   CYten koStYn , vatYZYm vursen ogYl .  tuge gYnat avaZ
128:117   den SyZarZYn Ere ACen koStmYStlan ErkYn-ErkYn SYdYZe
128:118   lektYn , SYdYZ dene molo rveze saltak vate-vlakYm utlarak
128:119   onCalaS tyNalYn .  tYge +vedatYn eS kokla ilYSYZe puZlen
128:120   .  tide puZlYmYn CYla nelYZe Ertak +vedat vate ymbak
128:121   vele symYrlen .  +vedat vate kojYn koSkaS tyNalYn .
128:122    +vedat dene kogYn<YStYm uZat gYn , vatYZlanat ot Sotlo
128:123   : avaZe manYn vele Sonet .
128:124  tYgaj Sotan marij semYk pajremlan +kugu +tumerYSke mienat
128:125   , +kori kugYzan +marinaZYm uZYn , ilalSe vyjZo dene uZar
128:126   ydYrYm tYge kerYlt onCen .

129:1  129 ydYr ilYS
129:2  1
129:3  taCe pazar keCe .  kuEr SeNgeCYn lektYn kyzaS tyNalSe
129:4   Cever keCe SOrtn<O tysan volgYdYZ dene Er tynAm SYman
129:5   vydYlYn .  tYmYk , jYZ mardeZat uke - urZaveCYSte ik
129:6   urZa vuAt ok tarvane .  izi turij gYna kySYCYn Er SyvYrZYm
129:7   lYm lijde Sokta , da koklan pise SuldYran varseNge
129:8   , vYCYmalten , volgenCe gaj Erta .
129:9  a AlYSte Er godsek jyk-jyan tarvanen .  Sukerte ogYl
129:10   vol<Yk kyty , korno purakYm tyrgYkten , lomYZ-magYren
129:11   , takYr pasuSko lekte .  teve ydYramaSat , vedraZYm
129:12   murYkten , pamaS dek vola , joCa-vlak , kYCkYrkalen
129:13   , imn<Ym vyraNlaS naNgaAt , pij-vlak , kapka jYmaC
129:14   kudal lektYn , Erak pazarYS kaAS tarvanYSe kalYkYm
129:15   CarnYde optat .
129:16  +marina taCe Erak kYnelYn , avaZlan kok muCela vydYm
129:17   kyzYkten puEnat , SkenZYm peS tOrla .  okna vokten
129:18   keCYSe izi CurijonCYS vaStareS SogalYnat , tYgat Cien
129:19   onCa , tugat Cien onCa ; melYnat CurijonCYSYS onCaleS
129:20   , tupYnat savYrnen Eskera - SeNgeCYn kuze koeS .
129:21   " SovYremZe mogYremlan peS kelSa , da yStYZYm ala kuzerak
129:22   yStalaS ?  kyren pota ymbaC jolvan yStYm yStalaS gYn
129:23   vele ...  uke , tYge ogYl , tYgeZe +Cormaksola ydYr-vlak
129:24   Ere Cien koStYt .  luCo teve uZar potam yStalam , kYzYtrak
129:25   tYge CijYSe Sagal koeS ...  SeranyStO muCaSYZYm SeNgek
129:26   sakaltYSaS mo ?  kaj , tYge saj ogYl , adak jorga ydYr
129:27   manaS tyNalYt .  tYge purla mogYrYS sakaltYSaS ...
129:28   "  - oraZ dene Sonkalen CiA +marina .
129:29  - +manU ydYrem , - maneS vedram saken tolYn purYSo +kori
129:30   kuva , - pYlYS Ceveran oNYlaS jYmaletYm ot piZYkte
129:31   mo ?  Curietlan utlarak kelSa Yle ...
129:32  - aj , ojlet , avYj , kYzYt pYlYS CeverYm kO sakalten
129:33   koSteS ?  oZno godYm vele tYge CienYt vet ...  mogaj
129:34   SovYCYm pidaS , avYj ?
129:35  - mYjYn porsYn SovYCem pid , ik velZe dene pidat gYn
129:36   , saAk .
129:37  - tudYm ogYm , toStemYn ...  porsYn manYn eN voStYltYSlan
129:38   pid vele .  tide oS SovYCem pidam da jOra ala-mo ?
129:39  - pazarYS , oS SovYCYm pidYn , kO koSteS ?  una , porsYn
129:40   kornan uZar SovYCetYm pid - uZar potatlan laC kelSa .
129:41  - jOra , - malden , +marina SinCa SOrZO dene tOrzaSke
129:42   onCalAt , peS vaSkaS tyNale .   - nu jOrYS , avYj ,
129:43   mYj kajYSYm , - maldYS .
129:44  - Cu , Sogo , ydYrem !  aCat kunar oksam puYS ?
129:45  - vujgak SYmlYrYm puEn .
129:46  - ajda sita , kYzYt oksana uke ...  CerkYS puro , +manU
129:47   , kugu serlagYSYlan latSYmYraS sortam CyktO .  +petYr
129:48   izat verCYn UmYm sOrvale ...
129:49  - jOra-jOra , avYj , purem ...  Ynde kajYSYm .
129:50  - Ej , vaSkas .  ala-mom ESe kalasYnem Yle , CYlt mondYSYm .
129:51  a ydYr>eN kuze ok vaSke - joltaSYZe-vlak urem dene kaen
129:52   ErtYSt : joltaS ydYrYSt da kaCe-vlak , a nunYn koklaSte
129:53   +kavri +sergeAt ulo .
129:54  2
129:55  ydYr-kaCYlan pazar - kugu pajrem .  nunYm kum keCe it
129:56   pukSo da pazarYS kolto .  Er kaen , pazar SalanYmeS
129:57   koStYt .  UZYZYn pelenZe kumYr oksaZe uke gYnat , sadak
129:58   lektYn oSkYleS .  mo nunYm tuSko SupSeS ?  Orat !
129:59   onCal , pazarYS kajYSe ydYr-vlak kuze Cien SogalYnYt
129:60   , kuze nuno , oNYm kadYrten , kidYm SuAlten oSkYl koltat
129:61   ?  kuze , SoSo keCe gaj SYrgYZalYn , kaCe-vlakYm SYmaten
129:62   onCal SYndat ?  tunam palet , molan nuno pazarYS koStYt .
129:63  no tYj jorlo eNYn ydYrZO ulat gYn , Cien-SogalaSat Caple
129:64   vurgemet uke gYn , tYgaj godYm voZYlmaSkat vaSke puret
129:65   .  oj , tunam namYsSe !  luCo ydYr-kaCe tySkaSkat it
129:66   puro .  kYzYtat , +marinan mONgYStYZO Cien SogYltmYZ
129:67   godYm , vurgemZe motorYnrak CuCo .  a tySkaSke uSnYS
129:68   - kumYlZat volen kajYS .  teve +ovrom +metrijYn +olAnaZe
129:69   toreSge-kutge kumaga tuvYr-SovYrYm Cien , taCe nalme
129:70   gaj u porsYn SovYCYm pidYn , a jolYStYZo jYdal olmeS
129:71   kYCYrge murYSo suran kata .  +marinan tuvYr-SovYrZat
129:72   kyZgYrak , jolYStYZat jYdal , jYdal da - indeS niAnat
129:73   ogYl , SYm niAn vele .  kugun SylaltYSat ,  " nunYm
129:74   kuSko pokten Suat "  manYn , kOranYmYla SonaltYS .
129:75    vara +sergejYm onCale - tudat molo kaCe deC naCarYn
129:76   Cien : ymbalnYZe Sem SovYrZat uke , tuvYr SySaZat SiAn
129:77   ogYl , jOra keC Ynde kemZe ulo .  adak sitartYSlan
129:78   iktaZ viC muZYr jYdalYm saken .  kO ulan kaCYmarij
129:79   pazarYS jYdalYm saken lekteS ?  tudo SoNgo kugYzan
129:80   paSaZYs .   " jOra , koktYn ikgaAk ulYna - leNeZSe
129:81   den komdYSYZo kelSat "  , - SonaltYSat , +marina , +sergejYm
129:82   pokten SuYn , jYgYre oSkYl<o .
129:83  - +serguS , jYdalZYm molan sakalenat ?  - jodo +marina .
129:84  - aCam Ara kokla gYC YStYlYn da uZalaS koltYS .  keC
129:85   Caj-sakYrlan jOrSO lieS , maneS da ...  SkeZe taCe
129:86   ok kaj .
129:87  - jOra , nimat ogYl .  a tidYZe mo pytYrka ?
129:88  - kniZka-vlakYm bibliotekYS vaStaltaS naNgaem .  ArsYme
129:89   kokla gYC ludaS kyleS .
129:90  - vara kniZkaStYZe oNajYm vozat mo ?  kuze Ere ludmet
129:91   SuES ?
129:92  - tyrlO kniga ulo , +manUS .  UZYZo putYrakat oNaj ,
129:93   ludYn pYtarYmeS , kid gYC kudaltYme ok Su .  tYAt vet
129:94   ludYn moStet , ot lud ?
129:95  - E-E , Ynde mYj mondenat pYtarenam .  mo ludmYZo ,
129:96   mo moZo , ajda tYgakat jOra .  mYj sadakSat ymYrem
129:97   AleS Ertarem .  tYlanet ludaS , SinCaS kyleS , saltakYS
129:98   mon< kajYman liAt ...
129:99  kugorno dene kalYk sela velYS pYl gaj lupSaltYn .  korno
129:100   pokSeC poCe-poCe imneSke-vlak kudalYt , korno kok mogYrYm
129:101   jolgorno dene joleSke-vlak tySkan-tySkan oSkedat .
129:102    oSkYlSo koklaSte CarnYde mutlanYme , voStYlmo Sokta
129:103   .  teve ik kugu tySkaSte SyvYr jyk SergYlte - SyvYrzO
129:104   marij korno turtYktaS SyvYrZYmat pelen nalYn lektYn
129:105   ...  keCe Cever , taCe pazar kugu lijSaS .
129:106  3
129:107  sela pokSelne peS kumda tOr pload< .  ik velYm tide
129:108   ploHad<Ym uZar vuAn kykSO ky Cerke avYren , ves velYm
129:109   - volostnoj pravlenijYn kok paCaSan oS ky surtSo .
129:110   ves kok mogYrYmZo kevYt radam dene pop pOrt-vlak pload<Ym
129:111   pyAlen nalYn ulYt .
129:112  pload< pazar kalYk dene SYN-SYN temYn , niguSto Cara
129:113   ver kodYn ogYl .  pokSelne kok kevYt radam uremYn kaA
129:114   , tuSto tyrlO vurgeman kalYk mONgeS-on<YS kutkYSuEla
129:115   lySka .  iziS OrdYZtYrak ,  " kazennYj kira "  dene
129:116   , kinde pazar , tYSte utlarakSYm orva dene tolSo temYn
129:117   .  orvaSte meSak dene urZa , Syl<O , loZaS .  ploSad<Yn
129:118   ves lukYStYZo - vol<Yk pazar , tuSeCYn tyrlO jyk Sokta
129:119   .  lySka kumda ploHad< , jyk-jyan sela deC iktaZ kok
129:120   meNge koklaSke talYSnYSe SoSo vyd gaj Sokta ...
129:121  4
129:122  sela uremYS tolYn purYmek , +sergej tySka gYCYn ojYrlYSat
129:123   , pazarYS jYdal uZalaS oSkYl<o .  ojYrlen kajYmYZ godYm
129:124   +marina tudlan jYStrak peleStYS :  " mONgO pYrlA kaena
129:125   vet ? . .  obednA mONgO , ydYramaS satu kevYt dek mij
129:126   "  .  a SkeZe ydYr-vlak dene pYrlA pazar muCko ik radam
129:127   koStYn savYrnYSat , CerkYS purYS .  ruSarnA keCYlan
129:128   CerkYStat kalYk Suko .  kalYk loNga gYC SeNYn purYSat
129:129   , latSYmYraS sortam nalYn CyktYS .  avaZ mutYm Sarnen
129:130   ,  " kugu Umo , kugu pyrSO , saltakYSte orlanen koStSo
129:131   +petYr izam arale , tazanak mONgO pOrtYl tolaSYZe jOnYm
129:132   YSte "  manYn Sonalten , kum-nYl gana oNZYm kreslYS
129:133   .  keneta SinCaZYm pudeStaltSaS gaj CYmen , umSaZYm
129:134   peS kugun karen magYraltYSe kyZgO AkYnYm uZat , oNaj
129:135   CuCo .   " molan tYnar vargYZaSYZe , Umo tugakat koleS
129:136   dYr "  , - SonaltYS da oraZ dene voStYl koltYS .  vara
129:137   SinCaZe Cerke pYrdYZYSte jYrvaS keCYSe UmYn syret-vlakYm
129:138   onCYStaS tyNale .   " mo , kavarSaS , tidYZe CYlt +sapan
129:139   kugYzan gaj vele koeSYs ? . .  tudYZYm peS SapYn syretlen
129:140   ulYt : ala-mogaj laStYkYm vele saken , oranek Cara
129:141   mogYran .  fuj , kaj , onCalaSat saj ogYl "  ...  Cerke
129:142   pundaSte , oS pYl loNgaSte , syretlYme SuldYran joCa-vlakYm
129:143   uZat , nuno +marinalan peS kelSYSt .   " sukso-vlak
129:144   .  tidYZe ...  +jYvan vate eNgan izi ErgYZ gaj vele
129:145   koeS ... ypSO oSo , kudYr , SinCaZe kandalge .  aj
129:146   , mogaj motor joCa !  tYgaj azat ala-kuze SoCYn moSta
129:147   .  iziZ godYm +sergeAt tYgaAk Yle dYr ...  tYgaAk Sol
129:148   ...  iktaZ gana tYgaj ErgYm ! . .  oj , Umo , mom Sonem
129:149   !  tYge sulYk vet , sulYk , oCYni ... "
129:150  onCYSt SogYSo +marina keneta suken SinCYn kumalaS tyNale
129:151   .  CerkYSte kande ladYn SikS nugYdeme , klirosYSto
129:152   tySkan ala-mogaj UmYn murYm peS kuZun murat , +marina
129:153   nimat ok umYlo .  voktenZe SogYSo selase rveze eN CyCkYdYnak
129:154   tudYm namYsdYmYn onCaleS .  +marinalan sajYn ok CuC
129:155   .  iziS lijmek , jol jYZYNZe Summo gaj CuCYn koltYS
129:156   , ladYn SikS dene vujZat korStaS tyNale .   " obednAZat
129:157   vaSke ok pYte ala-mo ?  +mikal baCYSkaZe pYkSe vele
129:158   SogYlteS da ...  ydYr-vlak kYzYt pazarYSte koStYt .
129:159    kerek , lektam luCo mYAt .  ves gana Cot kumalam ,
129:160   adak sulYk kasarYme godYm poplan ojlem .  Umo sulYkem
129:161   kudalta "  .  tYge SonaltYSat , +marina Cerke gYC kYvYZge
129:162   lekte .  pazarYSte En liSYl ydYr joltaSYZYm , +anam
129:163   , vaSlie .  koktYn iziSak tYgYde satum naledYSt .
129:164   +marinat ik tuvYraS kyren tasma den uZar kudYrYm nale
129:165   , pel kremga kalaCYm sakaltYS : mONgO miA gYn , izi
129:166   Sol<YZo , +vaCi , jodaS tyNaleS .
129:167  5
129:168  pazar muCko nuno Suko uZYn-kolYn , tergen koStYC .
129:169   ik vere SogalYt - satum onCat , ves vere - CaplYn CijYSe
129:170   ydYrYm , motor kaCYm uZYt .
129:171  - +manU , - YStaleS tYgajlan peS Colga +ana Ske joltaSYZlan
129:172   , - una , SeNgeket onCal : mogaj motor kaCYmarij ...
129:173    uZat ?
129:174  - uZYm .  jOra da , iziSak umSaZe lopkarak .  a tYj
129:175   kata CijYSe ydYrYm uZYC , una , tOvO oSkYleS .
129:176  - tidYm manat mo ?  uZYnam , SinCem ...  +azmatnur ydYr
129:177   .  peS jorga , manYt ...  pomoHnik tiAk dene taNYm
129:178   kuCa , kataZYmat tudak nalYn puEn dYr .
129:179  - kaj , SoAk ...
129:180  - tovat , mYj +azmatnur ydYr-vlak deCak kol<Ym .
129:181  +marinamYt SogYltmo kevYt radamYS kaCe tySka tolYn lekte
129:182   .  keCSudYm , pykSYm purYt , ojlat , voStYlYt .
129:183  - nine Cever ydYrYSt-vlak kuso ulYt gYn ?  palen nalSaS
129:184   Yle , - maldYS kande kartuzYm SOrYnrak gYna SYndYSe
129:185   , motor CijYSe kaCYmarij .
129:186  - kuso ulYda , SyZar vla-ak ?
129:187  - Skenan Aa-al , - peleStYS mYskaraCe +ana .
129:188  - Skendan AlZe vara kuStYrak li-iE-ES ?
129:189  - Skenan AlZe Skenan dena-ak ...  teve sela gYC lektat
129:190   da vikak kaet , vara purlaSke savYrnet , vara SolaSke
129:191   , vara koremYS volet , vara adak purlaSke , korno Ere
129:192   vikak kaA , - maneS +ana .
129:193  - ox-xo-xo-xo-o !  - kaCe-vlak voStYlYt .   - teve ,
129:194   +jogor , nunYm kYCal mu ?  nu , kiAmat ydYr ! . .
129:195  - kyleS lieS gYn , muES ...  +jogor manYda dYk , ok mu
129:196   ...  +jogor jogo lieS vet , kYCal koStaS Orkana , -
129:197   maneSat , +ana , +marinam vyden kurZeS .  kaCe-vlak pazarYm
129:198   temen voStYl kodYt .
129:199  koStYn-koStYn , torgovoj +galAmovYn Caple kevYtYSkYZe
129:200   mien purYSt .  tuSto nimuCaSdYme tyrlO ydYramaS satu
129:201   temYn : kolenkoret , taraet , kumaga Syrtet ; Cever
129:202   deC Cever vuj SovYCYm onCalat da , SinCatlan SYri-vuri
129:203   vele koeS .  kalYk kevYtYSte Suko ulo : oksanZe , onCen-onCen
129:204   , satum naleS , oksadYmYZe , kugun Sylalten , SinCaZ
129:205   dene gYna UlgYZeS .
129:206  - ilYmaSet mogaj ?  - peleStYS ala-kO +marinan SeNgelne .
129:207  +marina savYrnen onCale - semYk godYm +kori kugYzamYt
129:208   dek purYSo Sem marij SYrgYZ Soga .
129:209  - tolYn ulYna Sol , - peleStYS voZYl koltYSo +marina .
129:210  - vara , ala iktaZ satum nalneda ?  - jodo +vedat .
129:211  - nalSYZe nalYt , mYj kYzYt uke .  oksam YStaltYn ogY .
129:212  - una , +marina SyZar , porsYn SovYC-vlak peS motor ulYt
129:213   .  onCen jOratet !  teve tYgajrakSYm nalYn pidat gYn
129:214   , CurijvYlYSetlan peS kelSa vet .
129:215  - Ynde kYaYteS Soga ogYla , veskana , oksa lijme godYm
129:216   , nalaS lieS .
129:217  - onCo , +marina SyZar ... a mo veskanaZe-moZo , - SYprak
129:218   peleStYS +vedat , - kYzYtak nalSaS ...  Ex , +muxamat
129:219   tos , una , teve tide porsYn SovYCYm mYlanem onCYkto-A
129:220   , - kYCkYrale torgaen SogYSo prikaSiklan .
129:221  +marinan mogYrZYlan jyStYn-SokSYn CuCo .  nimom YStaS
129:222   Orat , tYS-tuS onCale da sodor kevYt gYC lektYn kurZo
129:223   .  +anat poCeSYZe .
129:224  - mo tYgaj tide voZYldYmo marij !  ilalSe vujZo dene
129:225   CYlt palYdYme eNlan SovYCYm nalYn puYneZe ...  lydYm
129:226   , Symem CYtYraS vele tyNale .
129:227  - Ej , tYAt ot moSto : pidam da oSkYl vele koltem Yle
129:228   .  mo adak ...
129:229  - ala-mom ojlYStat , +anuS .  uSet kajYS mo ?  tYgaj
129:230   SuCko marij deC nalYn pidmeSkem , luCo ymYrem muCko
129:231   porsYn SovYC deC posna koStam .  ydYr godYmak eN marij
129:232   deC SovYCYm da mon< nalSaSemak ok lij ogYla .
129:233  6
129:234  +marinan tYge koStmYZ godYm +sergej ZapYm bibliotekYSte
129:235   Ertaren .  kniga-vlakYm vaStalten nalYnat , Suko marten
129:236   gazetYm ludYn SinCen .  gazetYSte kYzYt utlarakSYm
129:237   sar nergen vozat .  ludaS oNaj .  teve  " +birZevYe
129:238   vedomosti "  gazetYSte peS CaplYn vozYmo .  sar peS
129:239   viAn kaA .  no ruS kugYZan armijZe peS tale : nemYCYmat
129:240   , turkYmat jYrvaS kYra .  tyZem dene plenYS nalme ,
129:241   pYCal , puSko , snarAd ruS kidYSke Suko vereStYnYt .
129:242  - da , tYge gYn , sar vaSke pYta .  memnan armij Cot
129:243   seNaS tyNalYn , - Ske oraZ dene peleStYS ludYn SinCYSe
129:244   +sergej .
129:245  - a tYj , molodoj Celovek , inanet tidlan ?  - maneS
129:246   voktenYZe SinCYSe kugu neran , Sem ypan rveze eN .
129:247  +sergej tide eNYm bibliotekYS tolmYZ edak uZeS .   "
129:248   +kavkaz gYC koltYmo ssYl<nYj "  manYn ojlat .
129:249  - mYj CYnYm vozat Sonem ...  ale vara gazetYSte SoAkYm
129:250   vozat ?
129:251  - Ex , uZarge ulat , molodoj Celovek , peS uZarge ...
129:252    vozat ves vere CYnYmat , no tudYm tYlanet ludaS ogYt
129:253   pu .
129:254  +sergej nimom peleStaS Orat , joltaSYZYm tyslen onCale
129:255   .  a tudYn Sem SinCaZe raSkemYSYn , uSanYn onCa , tyrvYZO
129:256   gYna izi joCa voStYlmo gaj SYrgYZeS .   " da , oNaj
129:257   Yle tugaj CYlt CYnYm vozYmo gazetYm ludaS "  , - SonaltYS
129:258   +sergej .
129:259  " ssYl<nYj "  adak ala-mom +sergejlan ojlYneZe Yle da
129:260   ojlen YS Sukto .  tudYn gaAk kugYrak neran eN purYSat
129:261   , joltaSYZYm yZYn lukto .  +sergej Cot SonaS lie .
129:262    " tYge ... tynASte tyrlO kalYk ulo .  UZYSt tunemYt
129:263   , CYlaZYmat SinCat , a me vol<Yk gaj ilena , ondalat
129:264   ma , CYnYm ojlat , vozat ma - Ere inanena .  Ex , utlarak
129:265   tunemSaS da tynAm uZYn koStaS Yle .  Cert , luCo vaSkerak
129:266   saltakYS nalYSt Yle "  , - Sona +sergej .
129:267  7
129:268  iziS vararak +sergej den +marina ojlYmo semYnak +vaslijYCat
129:269   , mONgO oSkYl<YC .  +sergej palYS - +marina ala-mo SylYkYn
129:270   koeS .
129:271  - +manU , taCe pazaret kelSYS vara ?
129:272  - kelSYmYZe ... pazar kugu , - kOrgO SonYmaSYZYm kyrlYn
129:273   peleStYS +marina , vara +sergejYm peS jOraten-Camanen
129:274   onCalAt , OpkelYSYn kojYn eSarYS : - tYjZe kuSto jomYn
129:275   koStYC gYn ?  mo , pazarYSte vujgakat SYC kojYs ?
129:276  - pazarYStYZe kugun SYm koSt , bibliotekYSte knigam
129:277   , gazetYm ludYn SinCYSYm .
129:278  - vara mom vozat ?  sar vaSke Carna , manYt ?
129:279  - ala , tudYm kYzYt kalasaS jOsO , adak vet gazeteS
129:280   CYlaZYmak ogYt vozo .  kO SinCa ?  mYlanemat kaen koStaS
129:281   vereSteS dYr ...
129:282  - aj , tuge it ojlo adak .  vara kertat .
129:283  umbakYZYm nunYn mutYSt utlarak SYma lie , vaS onCal
129:284   voStYl koltYSt .  rveze eN-vlak ymbaC pYl ymYlka Erten
129:285   kajYS , CYla mondalte .  kalYk Sagal koStmo pasu kornYS
129:286   lektYCat , kidYm vaS kuCen oSkYl koltat , +sergejZe
129:287   +marinan jYtYra mogYrZYm SYman Ondal SYnda .  Ej ,
129:288   orade-vlak ...
129:289  SiZYnat YSt Sukto - Ara keNeZ Erten kajYS .  paSa Zap
129:290   tolYn Suo .  +tumerYn SudYlYkSo peSYZak kugu ogYl :
129:291   kum-nYl keCe SogYltYtat , paSa pYta .  olYk gYC ojYrlYmeS
129:292   , SurnYveCYSte urZat SuYn Sogale .
129:293  8
129:294  muCaSdYme kumda urZa pasu !  SYStaNSe urZa pasu ymbake
129:295   kandalge oAr kava kumYktaltYn .  keCYval liSan lekSe
129:296   tul UZ gaj SokSo mardeZ dene urZa teNYz vyd gaj lovYkalt
129:297   kaA , adak ErkYn SYplana .  tunam pasuSto SokSo , SokSo ...
129:298  kumda pasu muCko verYn-verYn kalYk .  kuZu urZa loNga
129:299   gYC tYStat-tuStat tyredSe-vlakYn urZa kormYZYm CZop
129:300   lupSal pYStYmYSt koeS , A kaSYn tyred AgYlgYSe sorla
129:301   keCe volgYdo dene volgenCe gaj volgalt kaA , radam
129:302   dene tyred kajYme kasalYk poCeS , sar godYm lupSen
129:303   kodYmo kolYSo saltak-vlak gaj kojYn , pidYn kodYmo
129:304   kYlta-vlak tutlYn ypSen kiAt .  jYrvaS CYStYr-CYStYrok
129:305   Sokten , kyZgO urZa olYm pysO sorla pyES avalt pyCkYlteS
129:306   .  koklan kyCYkYn gYna peleStYme mut , susla vokten
129:307   SepkaSte aza Sortmo jyk Sokta ...  kalYk paSalan Cot
129:308   piZYn .
129:309  +marina jYraN velYSte avaZ vokten tyredeS .  lYvYrge
129:310   kidSe urZa tyNYStO modeS vele : kormYZ poCeS kormYZ
129:311   vola , kYlta poCeS kYlta pidYlteS .  Catkan opten kodYmo
129:312   kYltaZe-vlak avaZ deC mogala CyCkYdYn , posnak arun
129:313   kojYn kiAt .  +marina keC-mogaj paSalanat peSak tale
129:314   .  ruSarnAn , ale kugarnAn eN deke oksala tyredaS kajYmYZ
129:315   godYm yCaSen tyredYtat , +marina pOr>eN-vlaklanat vujYm
129:316   ogeS pu .
129:317  kidSe paSam YSta : tyredeS , kYlta pidYSYm YSta , kormYZYm
129:318   pogen , kYltam pideS , vuj CarnYde tyrlYZYm Sona .
129:319    kuZu keCe muCko tyrlYZYm SonaSat Zap Suko ulo .  YStYSaS-kuCYSaS
129:320   kid paSa ... YSten CijYSaS vurgem ...  kuSto , kOn
129:321   , mogajrak Caple tyrYm uZYn , kuzerak u semYn SiAn
129:322   yStYm YSten yStalaS , Sem YStYrYm Serlen kuCaS ...
129:323    mYZeraS postom nalaS aCaZe oksam pua gYn , jOra Yle ...
129:324  SokSo .  SYlYZ nojYmo gaj CuCeS .  sorla jYlgYZme dene
129:325   SinCam jYmYktara ...  tyredaS nele .  tyredde ilYSe
129:326   eN kunar ulo gYn ?  aj-Aj , saj ilat dYr ?  olaSte
129:327   tOra , kupeC-vlak ...  lugYC tunemmYZYm CarYSt , tudat
129:328   ala tYge orlanen ok tyred Yle .   " a +sergej ...  +sergej
129:329   utlarak tunemYn gYnat , mONgYStak ila ...  tudo uSan
129:330   rveze , ala saj ilYSYS lektYn moSta ...  kodSo kugarnAn
129:331   molo ydYr-vlak dene pYrlA ENYZ pogaS mijYSna , +sergeAt
129:332   Yle .  onCYko kuze pYrlA ilYSaSYm ojlYS .  Ej , orade
129:333   ... "   +marina , SiZde , pYl<dYr voStYleS .
129:334  - mo , ydYrem , okmakla vuj orat dene voStYl SogetYs
129:335   , - maneS avaZe .
129:336  - mo ... oNajYm SonYSYm da ... - voZYl peleSta +marina
129:337   .  kid CarnYde paSam YSta , vuj tyrlYm Sona , asamYm
129:338   kYCaleS .
129:339  - paSada umYZo ! - SoktYS aNa vujYSto .
129:340  - umYZak , - maneS +kori kugYza .
129:341  +marina savYrnen onCaleS - +ovrom +metrin imn<YZYm kuSkYZYn
129:342   , +sergej keCYvallan ala-mo mONgO velYS kaA .  +marinan
129:343   mogYrZYlan SYr CuCeS .  kogYn<YStYn SinCaSt vaS tyknYS
129:344   ...  E-E , tYgaj onCaltYS tYmanmeSke mom gYna SiZtaren
129:345   ok Sukto gYn ?  nimogaj aAr jYlmat tudYn gaj vaS kalasen
129:346   , SiZtaren ok kert .  OrdYZ eN , SiZde , CYj onCalYn
129:347   , SYr voStYl koltYmo jOratYSe rveze ConYm peS Cot kuandara
129:348   .  +marinanat kuanYS , tudYn motor CurijvYlYSYZe pYl
129:349   SeNgeC onCalSe keCe gaj kojo .  kidSe adakat CYStYrok-CYStYrok
129:350   tyredeS , kYlta poCeS kYlta pidYlteS .  paSa umen kaA .
129:351  pytYn< ilYS +marinalan Cever keCe dene SYrgYZSe kumda
129:352   pasu gaj CuCeS .  jYrvaS UZ joNgYdo , kySYC keCe YrYkta
129:353   , mlande ymbalne tutlo puSan sYlne urZa lyNgen Soga
129:354   .  tudYn loNgYSto tyrlO Sudo-peledYS .  tyrlO tYgYde
129:355   Conan kuanen ila .  CYlalan joNgYdo , CYlalan saj ,
129:356   pytYn< tynA muCko nimogaj ojgo uke gaj CuCeS .  +marinalan
129:357   Ske ilYSYZYm , +sergejYn peNgYde kidSYm kuCen , urZa
129:358   pasu goC ErtYme gaj ilen ErtarYSaSYZla CuCeS .  tudo
129:359   uZar vujZo dene ilYSYn mogajZYm ok SiZ , myndYrnO ,
129:360   kava tyrYStO , ky kurYk gaj CumYrgYlSo Sem pYlYm ok
129:361   uZ .

130:1  130 ydYrvuC murYmo godYm
130:2  1
130:3  +kavri kugYzan ydYmO SurnYZo kugun ogYl : vujgak ik lymaS
130:4   mlande , da tudYZYmat loSeS da mon< ydYktYmO .  sadlan
130:5   +sergejlan adak keNeZYm eN paSaSte ErtaraSYZe vereSte
130:6   .  urZa sorla gYCak tyNalYn SYZe marten poAn +ovrom
130:7   +metrijYn kyZgO SurnYZYm tyrede , tudYn kugu mlandYZYm
130:8   kural ydYS .  metrijYn imn<YZ denak pajrem keCYn da
130:9   mon< Ske mlandYZYm kural tYrmalYS , kYltamat pogen
130:10   purtYS .  kYltaZat kunarak - urlYk deC posna vujgak
130:11   kok orva urZa da nYl orva Syl<O kodo .  ala tudYm koCSaS
130:12   , ala roskotlan uZalYSaS ?  molYm SYZe igeCe iziSak
130:13   kuandara gYn , +kavri kugYzan utYr vele ConZo korSta
130:14   .   " oj , azap , kuze ilYSaS ?  adak kindYna pel tele
130:15   marten vele sitYSe lieS ...  jOra keC +serguSem Cot
130:16   polSa .  teve teniAt keNeZ goC kolo kok teNgem YSten
130:17   nale .  SYZYlan keC Comam nalaS Sonenam YlAt , ok logal
130:18   aman .  teve jozak vaSke toleS , toimkYnat Suko pogYnen
130:19   , adak rveze eN iziSak SkanZe vurgemYmat YStYneZe .
130:20    mom YStet , ok lij "  , - tYge ik SYZe keCYn , jYdalYm
130:21   kerYStSYZla , +kavri kugYza Sonkalen SinCa .  ijgot
130:22   Sot dene ale kutlo ijYSkat SuYn ogYl gYnat , onCYmaSte
130:23   SoNgYn koeS : kukSYrak kapkYlZat sugYrgen , jYZve-AZve
130:24   SuErak pondaSYZat Cot CalemYn , En utlarakSe SinCaZe
130:25   soptYrgen .  +sergejZYn Ere lekYrYS koStYktYmYZ dene
130:26   vele uZaS tOCa , uke gYn Sukertak jyd sokYr lieS Yle
130:27   dYr .
130:28  ... Suko jOsYm uZaS logalYn +kavri kugYzalan .  aCaZe
130:29   , jogor kugYza , ymYrZO muCkak jorlYnrak ilYS : ik
130:30   ErgYZlan kalYk gaj surt-peCYmat , kyleS pogYmat YSten
130:31   koden YS kert .  +Sernur torgovoj-vlaklan ola gYC satum
130:32   SupSYktYSYZla , ik tele jyStO godYm +kukarka korneS
130:33   kYlmen kolYS .  avaZe ErgYZlan rvezYnekak ydYrYm nalYktYS
130:34   .  vatYZe peS tYmatle , paSaCe ydYramaS vereStYn .
130:35    SoCSo-kuSSYSt lijmeke , paSam peS Cot YStYSt : Ske
130:36   paSam pYtaren , eNYnYS kaAt , +kavri SkeZe aCaZ gaAk
130:37   tele goC kornYS koSteS .  ilYSYSt iziS tOrlanaS tyNale
130:38   .  izi prezYm nalYn , uSkalYm onCen kuStYSt , molo
130:39   tYgYde vol<YkYm voditlYSt .  no +kavri kugYzan kugYnak
130:40   kalYk semYn ilaSYZe YS logal .  tYgYde ikSYve lie ,
130:41   roskot kugeme .  sitartYSlan vatYZe , CYlt taza ydYramaSak
130:42   , kumSo azam YStYSYZla kolYS , azaZat Conan YS kod
130:43   .  varaZYm +kavri palYS - babuSkalan koStSo +izvaj kuvak
130:44   kerte , da mom YStet , kolYSYm sadak tYrlYktaraS ok
130:45   lij .
130:46  +kavri kugYzalan putYrak nele Zap tol<o : joCa-vlak izi
130:47   ulYt , avaZe SoNgo , taCe-Erla Cumalten vozeS manYn
130:48   vele Eskere .  pOr>eN paSat , ydYramaS somYlet Ere
130:49   Ske ymbalnYZak .  koSken pYtYmeSkYZe YStYS , tolaSYS
130:50   ...  vara ErgYZe-vlak jol ymbak Sogal<YC - iziS kan<YlYrak
130:51   lie .  no ENgeklan toNgak toleS : rveze-vlak kuSmo
130:52   kydYn< ilYSYm viktarYSaS godYm imne deC posna kodo
130:53   .  +kavri kugYzan Ske ilYSYZe putYrak nele Yle gYnat
130:54   , ErgYZe-vlak tudlan kugun Opkelen ogYt kert : kogYn<YStYmat
130:55   knigalan tunYkten .  yStYganlan koStmYZ godYm tunemmYn
130:56   pajdalYkSYm Cot palen ...  CyCkYdYnak tYge +kavri kugYza
130:57   ErtYSe ilYSYZYm Sonkala .  ilen tolmo kornYZat peS
130:58   toNgaka , onCYkYZat nimo porYZat ok koj .   " Ej ,
130:59   kaltak , ymYrat Erta vet "  , - maneSat , kerYStme
130:60   jYdalZYm syzlYZ dene Solt pera .
130:61  3
130:62  omsa jyk SoktYSat , +kavri kugYza Curge savYrnen onCale
130:63   .  luvujlan SogYSo +tokmak +sapan , lapka pOrt omsa gYC
130:64   pygYrnen , puren Sogale .
130:65  - saj kutYret ?  jYdalYm kuCYltat ?
130:66  - Ara kijYmeS SinCYltam .  tol tembake , SiC , iziS
130:67   keC mutYm vaStaltena .
130:68  - SinCYn SinCYltaS Zapem uke , Al muCko koStYn savYrnaS
130:69   vozeS .
130:70  - adak iktaZ uver Sokta dYr ?
130:71  - Ynde itat ojlo , +kavri izaj ...  adak mobilizacij
130:72   manYt , devAnosto sed<mojlan SoCSo-vlakYm pogen naNgajYneSt .
130:73  - oj , Umo , Ynde kertYC !  mo lieS vara , +sapan Sol<o
130:74   ?  kalYkYm pYtarat vet .  kYzYtat vijval taza eNZe
130:75   kodYn ogYl ...
130:76  - pYtarat , jOrSeS pYtarat ...  tide ganalan mYjYn +AkuSemat
130:77   vereSteS vet .  nalYn kaAt gYn , vara kuze ilYman ?
130:78    +miklaemZe ale izi - paSalan ok kert .
130:79  - sarZe vaSke ok Carne gYn , ilYS vara mYjYnat pYtYS
130:80   : +sergeemat vet Ynde CYlt tyreS kodeS .  jYvanZe deCat
130:81   kYzYtrak nimogaj uver ok Sokto ...
130:82  - kolen gYna utlYSaS Yle , manam , kolen gYna ...  kalYkSYm
130:83   naNgaen pYtarat da molYZYm nimuCaSdYme kyrYt .  teve
130:84   mYj kYzYt sxodkYlan pokten koStam , taCe kastene jozakYm
130:85   da toSto toimkam kyraS tolYt .  memnan gaj nuZna eNlan
130:86   , +kavri izaj , oCYni , YSde muCaSak SuES .
130:87  - tYgak Sol , poAnlan vele Ere iktak .
130:88  - nuno utYr poAt .  teve +ondri den +metrijYm nal ...
130:89    nu , jOrYS , +kavri izaj , vara kastene sxodkYSko miet
130:90   , A +sergeetYm kolto ...  ogeS koj , paSaS kaen ala-mo ?
130:91  - kaen , eNgaZ dene koktYnat +ovrom +metrijlan Sem SYdaN
130:92   kYltam purtaS kaen ulYt ...  jOra , +sapan Sol<o , miAS
130:93   vozeS ...  iziS ot SinCalte mo ?
130:94  - om Arse , +kavri izaj , naCal<nik-vlak tolYn SuYt Caj
130:95   .  kaAS vozeS .  iktaZ kastene mutlanen SinCaS mij
130:96   .  kYzYtrak mijYmaSetat uke .
130:97  - mijYnem , Ere mijYnem da ZapYm muaS ok lij .  adak
130:98   Ske tol .
130:99  +tokmak +sapan lektYn kajYSat , +kavri kugYza adakat Cot
130:100   SonaS tyNale .  koklan vujZYm ryzalta da oraZ dene
130:101   ala-mom vudYmata .
130:102  4
130:103  kastene orol pOrtYSkO kalYk tiC pogYna .  naCal<nik-vlak
130:104   tolmeSke , tamakYm tyrgYktat , lYm lijde ojlat .  adakat
130:105   mut sar nergen , ilYSYn nelYZ nergen lekteS .  jOslanat
130:106   , azaplanat , UZgunam Cot SYdeSkYmaSkat SuYt .  a naCal<nik-vlak
130:107   tolYn lektYC - tYplanat , jykYmat ogYt pu , kydYrCan
130:108   jyr onCYC lYp lijSe mardeZ gaj SYplanat .  jozak knigam
130:109   Saren pYStYSe starosta vaStareS mien SogalYt da kok
130:110   velYS kidYm Saraltat , SoAgoremYm udYralYt .  a starosta
130:111   knigaS parnAm tuSken-tuSken jYgYla , zakon dene lydYktYleS .
130:112  - pYStaS kyleS Yle , da ynar ok Suto ...  tenijZe jozakSYm
130:113   kuze gYnat tylaS vozeS .  toimkaZYm om kert .  kuSto
130:114   mYj tYnar oksam muam ?  roskot kugu , ErgYm kok ij
130:115   saltakYSte orlana .  kuze gYnat tenieS CYtYza , - ojla
130:116   ystel dek mien SogalSe +kavri kugYza .
130:117  - lym mlandYm kuCet ?  zakon poCeS nedoimkYm tylaS dolZen
130:118   !  - SYdeSka starosta .
130:119  - mlandYZe kuCalteS , da imn<YdYme eNlan pajdaZe uke
130:120   , Ere eNYm sOrvalYman , a vet Ara nigOat YSten ok pu ...
130:121  - mYjYn tuSto paSam uke ...  tylYde , sadak ot kert
130:122   - zakon tuge kySta .  umYlet - zakon !
130:123  +kavri kugYza adak SoAgoremZYm udYraleS , ErdYZYm krop
130:124   pera da poSkudYZo-vlakYm savYrnen onCaleS .  nunat
130:125   SYp onCen SinCat , EsogYl +kavri kugYzam pYdalYn peleStYSat
130:126   uke .  ysteltOrYStO starosta vokten SinCYSe +ovrom +metrij
130:127   gYna jykYm lukteS :
130:128  - kuze-gYnat , +kavrij izaj , pYStaSet vozeS , tYgaj
130:129   nele Zap godYm kugYZalan polSYman .  ErgYZe tenij oksam
130:130   YSten luktYn , tudYm pYSta , adak kinde gYC iziS eSara
130:131   .  ok lij , rodo-vlak , tYgaj godYm gosudarstvYlan
130:132   polSYde ...
130:133  - a tYj SYp lij , Cert !  tYj deCet jodYt mo ?  - kYCkYraleS
130:134   susYrgen tolSo +eprem-saltak .  +kavri kugYzan ilYSYZYm
130:135   ona SinCe mo ?  ok kert tudo pYSten , pale - ok kert
130:136   !  mom zakon dene lydYktYlaS ? . .
130:137  - +epre-Em , tYj naCal<stvo onCYlno jYlmetYm saj kuCo
130:138   !  kuze tuge mYj -  " Cert "  ?  a ? !
130:139  - Carne , koNga ymbal pYrYs !  naCal<stvYm mYj tYj deCet
130:140   utlarak uZYnam ...  mYj gaem kok ij sarYSte koSt ,
130:141   vyretYm joktare , vara ojlo .  ato keC-kunam tudo ojYm
130:142   YSta , ot SinCe !
130:143  tYmarten SYp SinCYSe kalYkat koZgana - yCaSaS , SurgaS
130:144   tyNalYt .  starosta lySkYSO kalYkYm pYkSe Cara .  SYdYZe
130:145   Cot lekteS gYnat , front gYC tolSo saltak-vlak deC
130:146   iziSak aptYrana , SinCa : nuno tar puSYm Cot ypSYCSO
130:147   , SkeStat tar gaAk ulYt .
130:148  5
130:149  +kavri kugYza , sxodko gYC tolmekSe , ErgYZ dene Suko
130:150   mutlanen SinCen .  oj ikte lijYn - +sergejlan kuzegYnat
130:151   oksa lektYSYm kYCalman .  CYnZYmak , ESe ikmYnAr arnA
130:152   gYC +sergeAt , tupeS kotomkam saken , +ozaNYS lektYn
130:153   oSkYlYn .
130:154  6
130:155  ydYramaS koklaStat ilYS Cot pudYranen .   " sar "  ,
130:156    " nemYC "  ,  " pozicij "  ,  " plen "  mut-vlak kYzYt
130:157   jYlmYSt gYC ogeS ojYrlo .  tudYn kydYn< maneS-maneS
130:158   Cot Sarlen .  kuSto kok-kum ydYramaS +vaslijYn gYn ,
130:159   maneS-maneSYn muCaSYZYm nigunamat ot mu .
130:160  teve tYgak ik SYZe keCYn vate-vlak +kori kugYza deke
130:161   muS SuraS pogYnenYt .  kum vate tolYn , kumYnekat saltak
130:162   vate , nYlYmSYZe - +marina .  sadlan taCe +kori kugYzan
130:163   izirak kudYveCYZe jyk-jyan dene temYn : umYr SYZe keCYn
130:164   pogYnYSo pOrtkajYkla CogiAt , nimom kolaS ok lij .
130:165  izirak levaS jYmalne toSto tumo Suar jYr nYlYtYn pogYnen
130:166   SogalYn ulYtat , muSYm Surat .  kidYStYSt Suarvondo
130:167   modeS vele : tuk-tuk , tuk-tuk , tuk-tuk-tuk-tuk mutlanat
130:168   nuno .  Suarvondo semYnak vate-vlakYn umSapomYSYSto
130:169   jYlmYSt modeS .  ala-kOZO ala-mom ojla , ala-kOZO ala-mom
130:170   kolYSteS - muCaSYmat ot mu .
130:171  - keC kavare , ala-kuze ilYSaS .  rvezan ydYramaSlan
130:172   ilaS putYrak jOsO .  paSaZe paSa dene peS OrYktara
130:173   : keNeZ goC Skeak kural-yden tolaSYSYm , rveze-vlak
130:174   ale izi ulYt , kugunak polSen ogYt kert ...  teve vaSke
130:175   tele toleS ... koNgaS oltaS pum AmdYlen SYm kert ,
130:176   oralte ymbal SykSemYn , jYrvaS vyd vita ...  kindemat
130:177   tele goClan ok site , oksam YSten luktaS gYn , jOnem
130:178   uke ...  joCa-vlakYn tele vurgemYSt SykSemYn .  ala-kuze
130:179   lijman , uS vele uke .  posobiStYmat ZapYSte puEn ogYt
130:180   Sogo .  kum gana +SernurYS mien koStYm , kumYr oksamat
130:181   nalYn SYm kert ...   - tYge ojla kugYrak kapan vete .
130:182  - teve Ynde sarZe vaSke Carna , manYt .  kugYZa tugaj
130:183   prikazYm puEn , manYt maneS , - peleSta , mogYrZYm
130:184   utYZYm SeNgek-onCYk lupSen SurYSo Sem SinCan tiCmaS
130:185   ydYramaS .
130:186  - Ej , +onis vate SeSke , maneS-maneSlan inane .  kugYZa
130:187   SkeZe sarYS ok kaj vet , tudlan Ere iktak .  teve susYrgen
130:188   tolSo-vlak tyrlYmat ojlat :  " saltak-vlakYm gYna tyZem
130:189   dene pYtarat .  naCal<nikYSt kuze-gYnat pozicij gYC
130:190   SYlaS vele tOCat , - manYt maneS ...  tYglaj kalYkYm
130:191   Camanat mo nuno ?  - SYdeSken kolta ilalSe vate .
130:192  - a te , vate-vlak , kolYnda ?  nemYCSe tudo ala-mogaj
130:193   osal kalYk , manYt maneS .  nunYn kugYZaSt ajdeme ogYl
130:194   , kiAmat gYC lekSe , maneS : SuCko , kok tykan ...
130:195    oda inane gYn , +metri vate deC jodsa , tudo selaSte
130:196   ala-kO SinCYSe eN deCak kolYn .  teNgeCe tuvYr SyaltYmaSte
130:197   ojlYS , - ydYr gaj SYma , Cever CuriAn kumSo vate ojla .
130:198  - Umo-pyrSO serlagYZe Yle da ...  akYr samanetak liSemeS
130:199   uZat .  oZnak kutYrak-vlak  " SuCko sar tyNaleS , kalYk
130:200   vujge puZlen pYta , vara tunam tynAlan muCaS toleS
130:201   "  manYn ojlat Yle .  ala-mo Conlan tugak vele CuCaS
130:202   tyNalYn , - maneS OrdYZtYrak muSYm poCken SogYSo +kori
130:203   kuvat .
130:204  - mYj adak tugaj uverYmat kol<Ym : sar CarnYme vele
130:205   ogYl , luCko iAS gYC vitle iAS marten CYla por>eNYm
130:206   naNgaAS tyNalYt , maneS ...  varaZYm rveze ydYramaS-vlakYmat
130:207   pogaS tyNalYt , manYt , - ojla rveze vate .
130:208  - a mo , nimat ogYl , tYge marij deC posna orlanen ilYmeSke
130:209   , luCo kajYSaS , - maneS +onis vate .
130:210  - mom tYj orlanetSe ?  SoCSet-kuSSet uke , ilYSet ikSYrYm
130:211   .  tYjYn gaetSYlan OpkelYSaS uke , ilaS lieS .
130:212  - lieS teve , peS jokrok CuCeSYs ...  jydvoSt SketYn
130:213   pOrdal kij .  mogaj ilYS tudo ! . .
130:214  - Ej , alvasta , vara tYj pOr>eN deC posna vujgakat
130:215   CYten ot kert mo ?
130:216  - CYta-CYta da CYtanat kyrleS ...  kap-kYl taza , vyr
130:217   modeS , - voStYleS +onis vate .
130:218  vate-vlakat voStYlYt .
130:219  - koSt tuge gYn , kO tYjYm Cara ?
130:220  - kOn dene koStat ?  SykSO ANgar dene ale nolner-vlak
130:221   dene ?  Sotan pOr>eNZe kodYnat ogYl da .  poZaluj ,
130:222   tYleC varaZYm kugun ojYrkalaSat ok logal : SYl ukeSte
130:223   Sodat tomsYk , - Sem SinCaZ dene SYrgYZeS +onis vate .
130:224  - Eskere , akYj , - maneS +kori kuvalan ilalSe vate ,
130:225   - tide ardYme kugYzatYmat onCalaS tyNaleS ...
130:226  - mo SatYn , +onis vate SeSke , CYlt isYr vyl<O gaj vele
130:227   tOrStYlatYs ?  tide , kavarSaS , SykSO manYnat ok man
130:228   , kugYzam denat piZedYlaS tyNaleS .  ok lij , EskeraSak
130:229   vozeS , - voStYleS +kori kuvat .
130:230  +onis vate laC tide godYm imne dek lekSe +kori kugYzam
130:231   uZYlaltYSat , SuarvondYZYm kudalten , tudYn dek kuCedalaS
130:232   mien piZe .
130:233  - Ej , iA , piZe vet , a . Cotak piZe ...  uj-uj , tidYm
130:234   seNaSat ok lij , - Sokta imn<Ylan varYme toAm OrdYZkO
130:235   kudalten , rveze orade gaj kuCedalaS piZSe +kori kugYzan
130:236   jykSO .
130:237  vate-vlak muS SurYmYStYmat mondYSt , Elnen voStYlYt
130:238   , kYCkYrlat .
130:239  - tYge , tYge tudYm , +kori izaj , Cot turZ !  veskana
130:240   ok piZedYl ...  ax-xa-xa , ax-xa-xa-a !  - lySkat vate-vlak .
130:241  7
130:242  ludSo joltaSem , kolYnat tYj SYZe kastene myndYrC joNgaltSe
130:243   ydYrvuC jykYm ?  puC murYn kumYleS logalSe ojgan semZYm
130:244   Sarnet ?
130:245  kas tunam pYCkemYS lieS .  narYnCe tasma gaj kojSo kas
130:246   yZara ErkYn jomeS , da kySnO tyZem dene SydYr-vlak
130:247   CyktaltYt .  SYZe rymbalge dene vydYlaltSe AlYSte jyk-jyan
130:248   SYplana .  jYrvaS tYmYk-tYmYk : ik puSeNge parCat ok
130:249   tarvane , ik oralgYSe lYStamat ukS gYC kyrlYn ok voC
130:250   .  tunam , Ualge SYZe UZYm lyNgYkten , ydYrvuC mura
130:251   .  tou-tou-tu-tu-t , tou-to-to-o-o , to-to-o-o ! Sokten
130:252   , ojgan muro ulo SYplanYSe tynAm tolkYnalt jogYSo SoSo
130:253   vyd gaj levedeS .  lyNga puC jyk , utYr liSemeS , talYSna
130:254   , vara adak ErkYn pelke lupSaltYn toralga ...  idYm-peCe
130:255   kuErYS mien tykna ; tuSeCYn savYrnen , ENer vyd goC
130:256   , lopka olYk goC joNgalteS ; olYk CaSkerYm solalten
130:257   , pustaNSe pasuSko lyNgen kaA ...  tou-tou-tu-tu-u
130:258   , tou-to-to-o-o , to-to-o ! . .  tide murYSto Cever
130:259   keNeZYm , uZar olYkYm , pasum , tutlo saskam uZatYme
130:260   CuCeS ; uEn Cever SoSYm , sYlne peledYS peledSaSYm
130:261   SiZtara SYZe puC ...  koklan motor taNZe verCYn vurgYZSo
130:262   ydYr Symat mura puC jyk dene ...
130:263  teve +kori kugYzan toSto kySYl klat onCYlnYZat +marina
130:264   , +ana , adak kok poSkudo ydYr , almaSten , puCYm pualtat
130:265   .  +ana , molo godYm peS mYskaraCe , CulYm ydYr , kYzYt
130:266   SYZe puCYm kok velYS koStYkten gYna laCYmYn pualten
130:267   kolta .  puC kOrgO gYC peNYZalt lekSe jyk , tYmYk UZYm
130:268   surgYkten , ala-kuSko kaen jomeS .
130:269  - oj , +anuS , tYjZe ala-mo putYrakat nYZYltYn savYretYs
130:270   , kumYleSemat logale , - maneS +marina .
130:271  - savYret Sol , kumYletat todYlteS , tYgaj godYm ala-moZat
130:272   vujYSket tolYn pura , - peleSta pualten CarnYSe +ana .
130:273  - vOdYretYmat Sonalten koltYSYC dYr ?  - jodeS ik ydYr .
130:274  - mom YStet-A , +CaCi , tudak CyCkYdYn uSeS vozeS ...
130:275   UZgunamZe mYskaramat YStet da , sarYS kajYSYm Sonen-vuCen
130:276   ilaS josak vet , - maneS kumYlaltSe +ana .
130:277  - kondYza-An , ydYr-vlak , puCdam , Ynde mYj pualten
130:278   onCem , - maneS +marina .
130:279  - +manU , puCSo koSkaS tyNalYn , iziSak nOrtO , vara
130:280   sajrak lieS .
130:281  +marinat lymYn klat onCYko kyzYktYmO vydeS puCYm nOrtat
130:282   , jYr koStYkten pualten kolta .  Suko jyd lijmeSke
130:283   , +tumer gYC ydYrvuC jyk SergYlteS .  koklan nunYn SYp
130:284   lijmYSt godYm adak ala-kuSeC , ves Al gYC , tYgaAk
130:285   SYZe puC jyk ErkYn lyNgen toleS .  tunam Al gYC AlYS
130:286   vaS salam koltYmo gaj CuCeS .

131:1  131 SinCaS koStmo ZapYSte
131:2  1
131:3  liSYl eNYm , Con jOratYme ajdemYm , Sonen-vuCen ilaS
131:4   peS jOsO gYnat , Zap Ertenak Erta : keCe jydYm vaStalta
131:5   , arnA - vesYm .  teve SerYm temYSe lavYran SYZe pagYtat
131:6   Erten kajYS .  jYrvaS CYla oSeme : oralte ymbal mamYk
131:7   kypCYk gaj oS puSkYdo lum dene le+vedalte , kumda pasu
131:8   Sij terke gaj volgalt kiA .  puSeNge-vlakat jyStO UZYSto
131:9   laskan neren koltYSo gaj kojYt : SYZe mardeZ nunYm
131:10   lupSYmYm CarnYS .  pOrSaNSe kuE , pYzle , lombo , tYmYk
131:11   oAr keCe godYm tyZem tYgYde SydYr dene ColgYZYt .
131:12   kuStYlgo tele korno poCYlto .  joCa-vlakat keNeZYm
131:13   mOr pogen kurZtalme kurYk ser gYC lum purakYm tyrgYkten
131:14   munCaltat ...
131:15  +marinan Ara ErtarYme ZapSe vujgakat uke : keCYvalYm
131:16   vydYm numaleS , vol<Yk somYlYm tOrla , CyCkYdYnak eNlan
131:17   kYlta SiAS koSteS .  agun dene SiAt - kolikYr lekteS
131:18   , maSina dene keCe muCko SogYltat - vitl<YkokYr .
131:19   ydYr>eNlan tidat kugu oksa , uke gYn kuSto muat .
131:20   kastene SinCaS pogYnYSo ydYr-vlak dene pYrlA ZapYm
131:21   Ertara .  peljyd marte kynCYlam SydYrat , tySkan muralten
131:22   koltat , mYskaram YStat , voStYlYt .  UZgunam ydYr
131:23   SinCYmaSke rveze-vlak pogYnen tolYt , pelenYSt garmon<Ym
131:24   kondat .  tunam paSa YStaS kugun ErYk ok lij : tyrlO
131:25   semYn modYt , tuStYm tuStat , jomakYm koltat , murat
131:26   , kuCedalYt .  +marina molo gaAk modeS , voStYleS :
131:27   OrdYZtO jokrokYm ok SinCe .  no kaCe-vlak tudYn dek
131:28   Sagal piZedYlYt , SinCat : +marina vesYm onCalSaSlYk
131:29   ogYl , tudYn jOratYme taNZe ulo .  UZo torZarak , viAS
131:30   Solan rvezYZe  " Ej , +manUS , tYj vet kYzYt tulYkeS
131:31   kodYnat "  manYn voStYleS gYnat , +marina kugunak vueS
131:32   ok nal .   " ojlat da Erta , Ynde sadakSak kalYk deC
131:33   SYlten ot kert "  , - Sona tudo .  adakSYm vet SeNgeC-onCYC
131:34   koStSo mut SYZe mardeZ gaj : kYlmYkta gYn , ondak kYlmYkta
131:35   , varaZYm kyZYmat da tele jyStat nimat ogYl .
131:36  " SoptYr koCkYn , pyj SurYmeS , motorYm onCen , Ser
131:37   temeS "  manYn murYmo SukYZ godYmak CYneS toleS .
131:38   jOratYSe ydYr-kaCe keC-kunamat vaSliAS jOnYm kYCaleS
131:39   .  UZYStlan tYgaj jOn utlarak lieS , UZYStlan Sagal
131:40   .  tutYSak vaS uZYn ilYmYmat peSak moktaS ok lij :
131:41   tYgaj godYm kok jOratYSe koklaSke jyStO UZat vaSkerak
131:42   puren kaA .  ala-kuze tuge ?  ala Ereak pYrlA lijme
131:43   dene vaS-vaS CYla SemYm-oSYm palen nalat , da oNajZe
131:44   pYta , ala tYglaAk Ser temeS - kalasaS jOsO .  no ilYSYSte
131:45   tYge CyCkYdYnak lieda .  a posnarak ilYme , SuEnrak
131:46   uZmo SukYZ godYmak jOratYmaSYm utYr vele kelgemda .
131:47    sadlanak dokan +marinat kYzYt +sergejZYm utlarak SonaltaS
131:48   tyNalYn : UZo godYm CYtYdYme uZYn kutYrYmYZo SuYn kolta
131:49   .  rveze ydYrYn peledaltSe naraSta Sym-kYlZe aArYn-jOsYn
131:50   jylen naleS .  tuge gYnat Ereak ogYl - kaSYn-kaSYn .
131:51  UZo kaCYmarij , A ydYrat jOratYme taNZYlan  " oj-j ,
131:52   vet ConemZe putYrak tYlanet piZYn ... jydSOkeCYZe uSem
131:53   gYCak ot lek "  manYn kolta .  SoAk tide , CYn ogYl
131:54   .  ala-kuze tul gaj jylen jOratYSat tutYSak taNZYm
131:55   Sonen ok koSt .  kO SinCa , oZno CYlt Ara kijYSe tOra
131:56   , kupeC ydYr-vlak tYge Sonen kien ulYt gYn vele .
131:57   paSan , somYlan eN paSaSte , kalYk loNgaSte taNZe nergen
131:58   SonkalaS kugunak ZapYm ok mu .  tYgak +marinat , keCe
131:59   muCko paSaSte koStYn , +sergejZe nergen SonaltaS ok
131:60   Arse .  vara kastene , ArsYmekYZe , kapka onCYk lektYn
131:61   SogaleSat , - kas yZaram onCal kolta ma , ale myndYr
131:62   ColgYZSo SydYrYm uZeS ma , - jOratYme taNZe YSYSkYZo
131:63   tolYn pura .  kuStYrak tudo koSteS , kuzerak ila
131:64   ?  tYgak kYzYt mYjYm Sonalta gYn , uke gYn ...  ala
131:65   mondenat , ala ves motorYmat +vaslijYn ?  olaSte vet
131:66   kalYk tyrlO ulo .  a mYjZe ...  Ex , +serguS , +serguS
131:67   ... "  - Sona +marina , da oNZo kugu SylYS dene ovaren
131:68   kaA .  vara tunam SymZO nYZYlge ydYr murYm jodeS .
131:69    kapka meNge vokten ENerten SogaleSat , tYgaj murYm
131:70   Sonen SySkalten kolta :
131:71  kas keCYZat SinCYldale -
131:72  Cever yZaraZe vele kodo .
131:73  oS keCe gaj taNem kaAle -
131:74  yZara semYn jylen kodYm .
131:75  Colga SydYret volgalteS
131:76  mlandYS SumeS kySYCYn ,
131:77  pYrlA ilenat Serna YS tem -
131:78  Sonalal ilena myndYrCYn ...
131:79  A jydYm , SokSo vakSYSke puren voCmekSe , Suko marten
131:80   malen ok kert : adak +sergejZe nergenak Sonkalen pOrdaleS
131:81   .  tudYn jYtYra kap-kYlZYm , motor CurijvYlYSYZYm ,
131:82   SYma kojYSYZYm Sarnalta .  oZno , +vaslijme godYm ,
131:83   peleStYme laska mutSo uSYSkYZo tolYn pura .  tyrlYm
131:84   Sonkala ydYr uS , tyrlO semYn vurgYZ naleS ydYr Sym
131:85   .  Er veleS malen kolta gYnat , taNZe nergenak omeStYleS
131:86   .  +vaslijneZe , uZYn kutYrYneZe , da jOn ok lij - Ere
131:87   meSanCYk lekteS .
131:88  2
131:89  ikana +marina pamaS dek vydlan volYmYZ godYm +onis vatYm
131:90   +vaslijYn .   " +manU , - malden saltak vate , - ala
131:91   kastene mYj dekem SinCaS mieda ?  laCak +semon kugYzamat
131:92   taCe kornYS kaA , SketYn vele kodam .  mijYza "  .
131:93     -  " teve +anuSlan ojlen onCem , ala mienat SuYna
131:94   "  , - manYn +marina .
131:95  kalYkYSte +onis vate nergen tYgaj-tugaj mut SoktaS tOCen
131:96   gYnat , ydYr-vlak peS inanenak ogYtYl .  kastene ,
131:97   tul CyktYmO Zaplan , kok ydYr , pudram , kynCYlavondYm
131:98   sakalen , +onis vate dek mien pura .  kas muCko kynCYlam
131:99   SydYren , koklan muralten kolten , tyrlO nergen mutlanen
131:100   SinCYltYn ulYt .  mut gYC mut lekmaSte +onis vate ydYr-vlaklan
131:101   ojlen :
131:102  - Ej , ydYr-vlak , te vet ilen oda moSto .  saskam ,
131:103   onCet gYn , ZapSe godYm pogYman .  mYj tendan olmYSto
131:104   liAm Yle gYn , ilen moStem Yle ...
131:105  - kuze tuge , eNgaj ?  - jodYn +marina .
131:106  - saska den saska ikgaj ogYl vet : mOr gYn - tamle ,
131:107   SoptYr  gYn - SuSo , - manYn +anat , - ala-kudYZYm
131:108   pogYSaS , ala-kuze ?
131:109  - kuzeZe ... te teve iktYn dene taNYm kuCedat , Ere
131:110   tudYmak vele Sonen ileda .  peS kyleS , Syval SYndem
131:111   Yle .  vese uke mo ?  saska manmaSte , mYjYn SotYStem
131:112   , tyrlYZYmat purlYn onCaS kyleS : Ertak mOrat SerYm
131:113   tema , Ertak SoptYr denat pyj SurYmeS .
131:114  - kaj , ala-mom ojlYStat , eNgaj .  iktYm jOratet gYn
131:115   , vesYn dene koStmet SuES mo ?  - maneS +ana .
131:116  - tYgaj kojYSYm mYAt om umYlo , - eSara +marina .
131:117  - oda umYlo Sol .  te , uZamat , jOratYmaSYm SinCa dene
131:118   jYlgYZmaSte vele uZYda ?  ydYramaS ilYSYn tamZYm ale
131:119   nalYn ogYdal .
131:120  - vara pOr>eN dene tuge ilaSYZe oNaj mo , eNgaj ?  -
131:121   jodeS +ana .
131:122  - kaj , orade , ala-mom jodYSt SinCet , mo tuSto sajZe
131:123   ?  - maneSat , +marina tulSolgYm gaj Yren kaA .
131:124  - Ej , tOsmek-vlak , jYlme dene ojlYmYlanat voZYl SinCeda
131:125   da mogaj tudo .  sajZe tuSto , SyZarem-vlak , nimuCaSdYme
131:126   , - maneSat , jorga saltak vate pOr>eN dene ilen koStmYZYm
131:127   ojlaS tyNaleS .
131:128  +ana kynCYla SydYrYmYZYmat mondYS , voStYl-voStYl kolYSteS
131:129   .  +marina peS voZYlYn , joSkargen , kyvar ymbak onCen
131:130   SinCa .  uSYZ dene tugaj mutYm vujgakat YneZ kolYSt
131:131   .   " eNgaj , Carne ! "  manYn koltYneZe , adak ala-molan
131:132   ok peleSte .  saltak vatYn mutSo vieSak pYlYSYSkYZe
131:133   pura .  oNaj , nigunam umSaS naldYme saskam uZmYZ gaj
131:134   CuCeS : SuSo , jYgYZge gYnat , tamZYm palYmak SuES
131:135   ...  Suko marten +onis vate ojlen SinCYS , Suko gana
131:136   +marinan SYma SyrgYZO tarajla joSkargale , vara SYdYZat
131:137   lektaS tyNale .
131:138  - sita , Carne , eNgaj !  ajsta luCo muraltena , - maneS
131:139   +marina .  +onis vatYn mutSo lugYCak muraS tyNaleS :
131:140  torgaAl nalme Sij kidSolem
131:141  kYzYtat ulo kidYStem .
131:142  modYldal nalme Sij SergaSem
131:143  kYzYtat ulo parnAStem .
131:144  kugu +tumerYn ik motorZo
131:145  kYzYtat ulo SymYStem .
131:146  asam ojlYSo eNYn mutSo
131:147  ogeS puro pYlYSYSkem .
131:148  tide godYm oknaSte ErkYn tykaltYme gaj SoktYSat , +marina
131:149   , lydYn , oknaSke onCale .  pYCkemYSYSte nimat YS uZ .
131:150  - ala-kO oknam peraltYS ala-mo ?  te YSda kol ?  - jodeS
131:151   +marina .
131:152  - uke , - maneS +onis vate , - mardeZan godYm Ere tYgak
131:153   Sokta .   - vara iziSak lieSat :  - ApYk kuvan dek
131:154   SondaSYm mien nalSaS , - malden , uZgam Cien , tyZvak lekteS .
131:155    ydYr-vlak , OrYn , vaS onCalYt .
131:156  3
131:157  ozaNYS paSa kYCal kajYSe +sergej deC Suko marten uver
131:158   tolYn ogYl .  SorYkjol deC arnA onCYC gYna +marina ik
131:159   pis<mam nalYn .
131:160  " mYj kYzYt +ozaNYSte pulatnik paSam YStem : front velYm
131:161   tolSo beZenec-vlaklan barakYm CoNena .  ilaS lieS ,
131:162   koCmo-jymO deC posna arnAlan 3 - 4 teNge kodeS .  tuge
131:163   gYnat tYSte kugunak ilaS ok vereSt : vojna nergen uver
131:164   saj ogYl ; oCYni , SoSYm veleS mYjYmat sluZbYS nalYt
131:165   dYr .  sadlan yarnA gutlaSte mONgO pOrtYlaS Sonem .
131:166    vuCen ile "  .
131:167  tYge +sergej pis<maStYZe vozen .  +marina tide pis<mam
131:168   paCaS-paCaS ludYn , ojgYren , jOratYme taNZYm vuCen
131:169   .  SorYkjol deC vara +sergejmYt ijgotanYm saltakYS nalme
131:170   nergen uver Soktenat , tudo utlarak OrYn :  " Ynde
131:171   tetla ala omat uZ , ala vik ola gYCak pogen naNgaAt
131:172   "  manYn SonaS tyNalYn .  uZSaS pialZe ulmaS : yarnA
131:173   deC arnA onCYC +sergej tolYn lektYn .

132:1  132 yarnA
132:2  1
132:3  +tumer marij-vlak oZnYsek yarnAm viAn Ertarat : arnA
132:4   muCko Al lYmak ok lij .  +tumerYn rvezYStat putYrak
132:5   CulYm ulYt : yarnA SoCmo kaslanak 7 - 8 kutYSan jolkurYkYm
132:6   YSten Suktat .   " lymYn pajrem ErtaraSak SoCYn-kuSkYt
132:7   +tumer kaSak "  manYn , mut gYC mut lekme godYm poSkudo
132:8   Al marij-vlak ojlen voStYlYt .
132:9  +tumer - kugu Al , ENer kok mogYrge SotlaS gYn , iktaZ
132:10   kudlo pOrtYmat vonCa dYr .  sadlan keC-kunamat pajrem
132:11   godYm uremYS lekSe kalYk kutko tySka gaj koeS .  teve
132:12   yarnAlan kas eda kuSkYn SogYSo rveze-vlak , utlarakSYm
132:13   ydYr , vate-vlak , motor Cien sxodkYS pokten kondYmo
132:14   gaj UvYge jolkurYk dek pogYnat .
132:15  taCat moColo kalYk pogYnen .  SukYZo ydYramaS .  tY
132:16   kok-kum ijYSte kaCe CydYlan kOra ydYr-vlak peS poSen
132:17   ulYt .  nunYm onCalat gYn , sar saman SogYmo gaAt ok
132:18   CuC : tugak motorYn Cien SogalYt ; tugak , oNYm kadYrten
132:19   , kojYSlanen oSkYl koltat ; tugak tiCmaS tYlze gaj
132:20   SyrgYvYlYSYSt pakCa pokSelan peledSe joSkar make gae
132:21   jyla .  toSto gaAk mYskara poCeS voStYl koltYmYSt pygO
132:22   jYmak sakYme muZYr Sij oNgYr gaj Sokta ...  CYla tYnYs
132:23   Zap gaAk .  CYlak mo ?  ogYl dYr .  koklaSkYStak puren
132:24   onCYStat gYn , ves semYnrakat koeS .  UZo vatYSt ,
132:25   ydYrYStat kutYrYmo , voStYlmo kokla gYC keneta SylYkan
132:26   lijYn koltat .  tunam ymbakYSt onCalat gYn , pale :
132:27   tYmarten rveze pOr>eNYn Sym-ConZYm jyStYn-SokSYn CuCYktYSo
132:28   , tele jydYm jylYSO SydYr gaj SinCa onCaltYSYSt ymbake keneta
132:29   Sem pYl toleS .  ala-mom SonYmo gaj kojYt , oNYSt vuZge
132:30   tarvanen kolta - kalYklan kojdYmYn kugu SylYS toleS
132:31   .  pale : A jOratYme marijZe sarYSte orlanen koSteS
132:32   , A izaSol<YZo , A SymeS piZSe kaCe taNZYm SuCko sar
132:33   ojYren naNgaen .
132:34  +marinat yarnA kurYkYSko munCaltaS lektYn .  tyZval kojYSYZo
132:35   SylYkYn koeS .  motor SinCaZe vydYZgen , iziSak joSkargen
132:36   : ala SortYn , ala tYgYlaAk tYge koeS .  kYzYt kalYk
132:37   koklaSte gYnat , veselan ok koj : ni munCalta , ni
132:38   uke , ni voStYleS , ni uke .  ura ConZo taNZe verCYn
132:39   ojganen .  Erla Erdenak jOratYme +sergejZe saltaklan
132:40   kaA .  saman SuCko , SinCaS ok lij , kuSken uZaSYZat
132:41   ok logal .  sadlan +marinan izi SymZO SaroNaS piZSe
132:42   OrS gaj tOrStYleS , vurgYZeS .   " Erla ... Erla ...
132:43    oj , ConZat ! "
132:44  kuSto +sergejZe ?  kuSto molo tyZem dene kajYSe gaj Erla
132:45   kaen jomaS AmdYlaltSe rveze marij .  molan pYtartYS
132:46   kasSYm jOratYme +marina dene pYrlA ok Ertare ?
132:47  +sergej taCe Erak saltaklan pYrlA kajYSaS joltaSYZe-vlak
132:48   deke poSkudo AlYSke unala kaenat , alAt tolYn SuYn
132:49   ogYl .  tuSto , una lijYn , jyYn-koCkYn koSteS .  memnan
132:50   marij una onCaSak peS kumYlan , pajrem godYm iktaZYn
132:51   dek saj una tolYn gYn , poSkudo marij-vlak SkeSt deke
132:52   naNgaen sijlYde ogYtak kod .  adak saltaklan kajYSe
132:53   rekrutYm gYn posnak sajYn onCat .  tudo Al muCko CYla
132:54   pOrtYSkO puren lekde niguzeak ok kert .  tYgak +sergeAt
132:55   , ConZo peS mONgYSkO SupSYn gYnat , ojYrlen kaen kertYn
132:56   ogYl .  sadlanak +tumerYSte tudYn +ozaN gYC kondYmo SYma
132:57   garmon< jykSO , adak rekrut-vlakYn SymYS logalSe murYStat
132:58   ok Sokto .
132:59  keneta munCaltYSe kalYk kokla gYC +marina OrdYZkO jyStO
132:60   vyd optalme dene tOrStYmO gaj tOrSten lekteSat , Al
132:61   muCaSke kerYltYn onCa .  tudo oNgYr jykYm kol<o .
132:62   ConZo SiZe .   " tide +sergej joltaSYZe-vlak dene toleS
132:63   "  , - SonaltYS .  oj , tide kumYleS tyknYSO garmon<Ym
132:64   +marina iktaZ SydO molo garmon< koklaStat pala dYr ?
132:65    kunam ok pale .
132:66  CYnZYmak , Suko Zap YS Erte , rekrut-vlak par imne dene
132:67   AlYS kudal purYSt .  garmon< poCeS CYlanat +sergejYn
132:68   jOratYme murYZYm murat :
132:69  make peledYSet lijYldena Yle gYn ,
132:70  pakCa gYC pakCaSket volgaltYna Yle .
132:71  mOr peledYSet lijYldena Yle gYn ,
132:72  ser gYC serYSket volgaltYna Yle .
132:73  aCamYn Sem alaSaZe lijYldena Yle gYn ,
132:74  kornYZYn kuZuZYm palena Yle .
132:75  avanan Sem agYtanZe lijYldena Yle gYn ,
132:76  jydSYn kuZuZYmat palena Yle .
132:77  avan ydYrZO lijYldena Yle gYn ,
132:78  Semer marijlan jOrena Yle .
132:79  aCan ErgYZe ulYldena da
132:80  sarYS kaen jomaS vele jOrena .
132:81  jolkurYk deke pogYnYSo kalYk ik Zaplan SYp lie .  vuZge
132:82   munCaltYmYmat CarnYSt - rekrut-vlakYm onCat , nunYn
132:83   murYStYm kolYStYt .  UZo puSkYdo kumYlan ydYramaSYSt
132:84   SiZde lekSe SinCavydYStYm jYStak SovYC muCaS dene solaltYde
132:85   kertYn ogYtYl .
132:86  oj , +marina , +marina , tYgaj murYm kolatat , kunam izi
132:87   Symetlan jOsYn ok CuC !  tide murYZYm , SYma garmon<
132:88   jykSYmat kolat gYn , taCak vele kolat vet .  motor
132:89   +serguSetYmat uZat gYn , taCak vele uZat .  tYgaj godYm
132:90   jOratYSe ydYr Sym vurgYZmYm , nigOlan kalasaS lijdYme
132:91   ydYr ojgYm kO umYla ?  kO Camana , kO polSen kerteS ?
132:92  iziSak liAt , rekrut-vlak koZ jolkurYk deke tolYn Sogal<YC .
132:93  - ajsta , taN-vlak , meat munCaltaS tyNalYna , - maneS
132:94   +sergej .
132:95  - munCaltYza , munCaltYza , Sol<o-vlak !  - manYt jolkurYk
132:96   jYr SogYSo eN-vlak .
132:97  - ajda , ErgYm-vlak , munCalten kodsa - te kajYSaS eN
132:98   ulYda .  varaZYm kO SinCa , kuSken tYgaj yarnAm ogYda
132:99   uZ .  OrdYZ mlande ava pomYS ogYl , - manYt ilalSYrak
132:100   , puSkYdo kumYlan kuva-vlak .
132:101  rekrut-vlak munCaltYSe koklaSke puratat , SkalanYSt
132:102   muZYrYm muYn , munCalten volat .
132:103  - +manU , - maneS +sergej , munCalten volYSYla , +marinalan
132:104   , - ajda keC CYtartYSlan koktYn pYrlA munCalten kodYna
132:105   .  varaZYm Suko marten ogYna uZ dYr ?
132:106  +marinan SymZYlan kalasen moStYdYmo jOsYn CuCeS .  kugun
132:107   Sylalten , +sergejYn kidSYm Cot kormYZta ... SinCaZe
132:108   SortYn koltYSaS gaj koeS .
132:109  - vara Erla kaetak mo ?  - viCkYZ tyrvYZO lYp-lYp kojYn
132:110   peleSta .  tYleC koC ojlaS mutSo uke , SymZO gYna vurgYZeS .
132:111  - tudYZYm memnan deC ogYt jod , memnan kumYlYm ogYt
132:112   vuCo vet .  saj kumYl dene kaen ot moSto gYn , vieSat
132:113   naNgaAt , sar godYm - sar zakon .  peS kajYmem ok Su
132:114   gYnat , kajYde ok lij .
132:115  - oj , vara kuze ojYrlena ?  mYjZe , Sket kodYn , kuze
132:116   ilaS tyNalam ?  mogaj ojYm puEn kodet ?
132:117  - taza eNYn Con ok lek , kuze-gYnat ilet .  ala varaZYm
132:118   mondetat .  ala vesYmat onCalaS tyNalat ?
132:119  - tYge it ojlo , +serguS .  mYj tYjYm nigunam monden
132:120   om kert .  Ere tYjYm Sonem , vuCen ilaS tyNalam .
132:121   CyCkYdYn vaS-vaS pis<mam vozen ilaS tyNalYna ...
132:122   - tYge jYStak , kalYklan SoktYdYmaSYn mutlanen munCaltat
132:123   , ala pYrlA lijSaSlan verCYn tYge munCaltYSYn kojYt .
132:124  kas keCe rymbalgen .  jyStO lajga pYl kokla gYC SydYr-vlak
132:125   jolgYZaS tyNal<YC .  tynO jyStYrak lie , jol jYmalne
132:126   jyStO kYCYk muraS tyNale .  jolkurYk jYr kalYk pYrCat
132:127   ok kylYpem ; muZYrYn-muZYrYn , adak tySkan-tySkanat
132:128   pogYnen , kalYk vydla jogen Soga .  UZYSt , munCaltYSYla
132:129   , yarnAm kYCkYrat , UZYSt murat , kutYrat , voStYlYt
132:130   : jYr jyk-jyan lYmak ok lij .  tYgYde joCa-vlakat ale
132:131   mONgYSt kaen ogYtYl : korem jYmak volYSo izi kurYk
132:132   gYC izder da ijvol dene vYZgat vele - munCaltat .
132:133   Ske semYnYSt kutYrat , voStYlYt , puren kaen , lum
132:134   vuzYk lijYn kYnelYtat , adak , sodor kurYk ymbake kyzen
132:135   , munCalten volat .
132:136  tuStak kugYrak pondaSanYSt-vlakat , munCaltYmYm onCen
132:137   , UZYZo SkeStat koklan munCalten , CYlYmYSt gYC izirak
132:138   monCa gaj SikSYm tyrgYkten , kodYge mutlanat .  SukYZYn
132:139   mutYSt adak sar nergenak lekteS .  tide SuCko sarak
132:140   kalYkYn SerZYm peS temen : SukYStYn ErgYSt , Sol<YSt
132:141   sarYSte koStYt , UZYZYn susYrgen tolSat lijYn , adak
132:142   AlYSte kumYt-nYlYtSe Ske rveze vujYStYmat OrdYZ mlandeS
132:143   pYStenYt .
132:144  - kalYkYm pYtaraSak piZYn ulYt ala-mo ?  - maneS +kori
132:145   kugYza .   - Orat , kum ij godsek roZgat .
132:146  - nu , iA , nemYC-vlakSat patYr ulYt aman : tYmarten
132:147   ruS kugYZa dene kredalaS vijYSt sita , - maneS poAn
132:148   +ovrom +metrij .   - tYmarten +rossijYm , ruS kugYZam
132:149   nigOat seNYSe lijYn ogYl , ala-mogaj nemYC den avstrik
132:150   ok seNe dYr ?
132:151  - nemYC seltna gYCat ruS kugYZam ok seNe .  molan manaS
132:152   gYn , ruS kugYZan UmYZo patYr .  Umo ok pu gYn , sOsna
132:153   ok koC , - maneS sade poAn marij .
132:154  - E-E , te peS
132:155   SinCYSe lijYn ulYdas : iktYZe  " maneS "  mutYm ojla
132:156   , vesYZe ik kugYZalan ySana .  te mom , koNgambal pYrYs-vlak
132:157   , SinCeda ?  - peleSten koltYS Sukerte ogYl susYrgen
132:158   tolSo , tokmak kidan marij .   - molo kugYZanYS-vlak
132:159   ogYt polSo Yle gYn , nemYC memnam Sukertak seNen Yle
132:160   .  memnan-vlak Ertak ajdeme vij dene vele tolaSat ,
132:161   saltak-vlakYm maska gaj roZgYkten pYtarat , a nemYC
132:162   CYnZYmak tudo uS dene YSta .  nunYn naCal<nikYSt-clak
132:163   jOn dene , amal dene kredalYktat , memnanZYn jyYn kiAt
132:164   da UmYm kumalYktat .  Ertak Umet dene nemYCYm ot seNe
132:165   dYr ?  ruSYn kugYZaZYmat moktYSaS uke ... me , taluk
132:166   dene frontYSto indYralt kijYSe-vlak , kugYZan , tOran
132:167   saj-osalZYm palen nalYn ulYna .
132:168  - Cu , Cu , +osYp Sol<o , tYgeZak it ojlo : kugYZam Umo
132:169   Sogalten .  mYlanna , Sem kalYklan , kugYZa nergen
132:170   ojlaS ok jOrO , - maneS +metrij .
132:171  - teve ninYlan ojlo , - ydYramaS tySka velYS onCYkta
132:172   susYr saltak , - me utlarak uZYn-kolYn ulYna , CYlt
132:173   cokYrak ogYnal .
132:174  - una , pYCkemYSat lie , mONgan mONgYZO kajYSaS , -
132:175   manYt UZYSt , - mutYn muCaSYZYm ot mu .
132:176  - ajda , +kori taN , oSkYlYna , - maneS +tokmak +sapan .
132:177  +kori kugYzat poCeSYZe tarvana .  jolkurYk jYr kalYk
132:178   kojYn SagalemaS tyNale .  rveze ydYr-kaCe-vlak gYna
132:179   sodorak kaen ogYt kolto , muZYrYn-muZYrYn Suko marten
132:180   munCaltat .
132:181  2
132:182  kas Suko lijYn .  UZo pOrtYStO tulat jOren .  ApYk kuvan
132:183   monCa gaj izi pOrtYStYZO Curge tul koeS .  kok ydYr
132:184   tOrza vokten SYp mutlanen SinCa .  iktYZe kynCYlam
132:185   SydYra , vesYZe piZYm pideS .  tide +marina den +ana
132:186   .  ApYk kuva SkeZe Erdene Erak +koremymbal AlYSke ydYrZO
132:187   deke unala kaenat , +anam mONgYStO SogaS kySten koden
132:188   .  +anaZe +marinam yZYn .
132:189  +ana - +marinan En kelSYme joltaSYZe .  nuno koktYn iziSt
132:190   godsekak akak-SyZarak gaj ilen kuSkYn ulYt .  kYzYtat
132:191   tugak kelSen ilat .  vaS-vaS peSak umYlat , peSak ySanat
132:192   , lieS gYn , ConYStYmat poCYn onCYktat Yle dYr .  +anan
132:193   jOratYme kaCYZe , +vOdYr , ymaStak saltakYS kaenat ,
132:194   kYzYt tudlan pis<mam vozen koltaS ma , ludYn puaS ma
132:195   - iziS moStYmYZ semYn Ere +marinak polSa .
132:196  - Ynde , +manU , tYAt mYj gaAk tulYkeS kodat vet , kok
132:197   tulYk kuze ilaS tyNalYna ?  - maneS +ana .
132:198  - ilet , ilYde , kuSko puret ?  Ere tYgak koktYn pYrlArak
132:199   liAS tyNalYna : kogYlAnna keCe tunar kuZun ok CuC .
132:200    adak pYrlA +vOdYr den +sergejlan pis<mam vozena , ludYna .
132:201  - mYjZe Ynde kyZYmYnam .  tYlanet ondakSYm jOsYrak lieS
132:202   .  varaZYm tYAt kyZYmat da Con jOset dene tYge muraltet :
132:203  oS oSmaZYm vyd naNgaen ,
132:204  Sem oSmaZe kukSeS kodYn .
132:205  memnan taNna sarYS kaen ,
132:206  izi Symna AraS kodYn .
132:207  muralten koltaSat jOsO ogYl ,
132:208  SySkalten koltaSat mo jOsO .
132:209  Sonalal ilaS peSak jOsO ,
132:210  vuCalal ilaS , oj , nele .
132:211  - +anuS , - maneS +marina , - tYgaj ojgan murYmat muren
132:212   moStet ulmaS ...  kaj , vesYm , kuStYlgYrakYm , muralte
132:213   , SonaS-ojgYraS onCYlno Zap Suko ulo .   - SkeZe ik
132:214   verYSte SinCen ok SinCe , Ere tOrzaS onCa .  ala-kOm
132:215   vuCYSo gaj koeS .
132:216  - vuCet mo ?  - jodeS +ana .
132:217  - tolaS lijYn Yle ...  adak joltaSYSt dene piZYn gYn
132:218   vele ?
132:219  - toleS , kunam ok tol .  +manUZYm pYtartYS gana uZmYZo
132:220   ok Su , Sonet ?
132:221  CYnZYmak , tide godYm tOrzam jYStak peraltYme Sokta
132:222   .  +marina pisYn kapka poCaS kurZYn lekteS .  +ana SYrge
132:223   voStYl SinCen kodeS .
132:224  - poro kas lijZe ...  +anuS , mYj tYlanet om meSae ?
132:225    - maneS pOrtYS puren SogalSe +sergej .
132:226  - Ej , +sergej , tuge it ojlo .  mYlanem kuze meSaet
132:227   ?  ajda SinCYltsa ... SinCYlt .  mYj taCe munCalten-munCalten
132:228   noenamat , ala-mo omemat SuaS tyNale .
132:229  - YSde ZapSat Sagal ogYl dYr ?  mYjYm +semonmYt adakat
132:230   SkeSt dek namien koStYktYSt , tuSto pyrYm jyna da mon<
132:231   .  nunYn deC pYkSe ojYrlYSYm .
132:232  Suko Zap YS Erte , +ana kok-kum gana umSam karaltYSat
132:233   , kYZ-goZ SOldYra ymbake kyzen vozo .  ala CYnZYmak
132:234   omYZo SuYn , ala +sergej den +marinam aptYraten SinCYmYZe
132:235   YS Su , mo-gYnat , iziS lijmeke , ner jyk dene vele
132:236   malen koltYS ...
132:237  - vara Erla Erak kaAS tarvaneda ?   - +marina +sergej
132:238   deC jodeS .
132:239  - semom gYn , keCYval deCYn onCYCrak lektYna , mane
132:240   .  kumYSto keCYvallan +vyrzYmYS mien SuYna gYn , jora
132:241   .   - tYge mutlanYSYla , +marina dek liSke mien , SYman
132:242   Ondale .
132:243  +marina , molo godYm voZYl aptYranYSe , kYzYt nimomat
132:244   ok peleSte - tudYn jOratYme ajdemYZ vokten lijmYZe
132:245   SuES , tudYn motor tysSYm , kande SinCaZYm SerZe temmeSke
132:246   onCen kodneZe .
132:247  - +manU , vara kuze ilaS tyNalat ?  mYjYm ot mondo ?
132:248    - adak peleSta +sergej .
132:249  - oj , +serguSem , mYj kunam tYjYm monden kertam ?
132:250   mYn ... kolem gYnat , om mondo . tYj
132:251   SkeZe it mondo .  tyrlO verYSte liAt .  tYj utlarak
132:252   tunemSe ulat , eN dene vaSlijmaSte ojlen-kutYren moStet ...
132:253  - tYge it ojlo , +manUSem .  mYj tYjYm nigO denat om
132:254   vaStalte .
132:255  - teve tYlanet Sarnen ilaSet solYkYm YStenam .   - +marina
132:256   por gaj kok oS solYkYm pua .   - ErgudYn kYnel , SyrgO
132:257   yStmet godYm ala mYjYm Sonaltet .
132:258  - taY , +manU .  mYjYnak puaSem nimat uke .  mYj ola
132:259   gYC Ske syretem koltem .  tuSken nimomat uke , vueS
132:260   it nal .
132:261  ... Suko marten tYge koktYn , kOgOrCen gaj vaS onCen
132:262   , jYStak mutlanen SinCat .  koklan +sergej +marinaZYm
132:263   SymZO vokten OndaleS , SYma oS ypSYm niAlta , viCkYZ
132:264   tyrvYZYm SupSaleS .
132:265  tYgaj godYm Zap SiZde Erta .
132:266  - Ynde Zap Suko lie .  Erla Errak kYnelaS kyleS .  kajYSaS
132:267   , - manYn , +sergej omsa tyrYS mien SogaleS .  Soga
132:268   .  kajYmYZe ok Su .  vara , adak mien , +marinam OndaleSat
132:269   , tarvanen kajYneZe .
132:270  +marina kidSYm Cot kuCen , ok kolto ...  SinCaSkYZe SotdYmo
132:271   jOraten onCa , +sergej , kidSYm muCYStaren , adak omsa
132:272   velYS oSkYlAt , omsa kYlYm kuCYS .  +marinam savYrnen
132:273   onCale .   " Sogo , it kaj ... "  manSYn kojo +marinan
132:274   SinCaZe .   " Sogo "  , - peleStYS tyrvYZO , ala kugun
132:275   SylaltYmYZe +sergejlan tYge SoktYS gYn ...  +sergeAt
132:276   , keneta ystel deke mien , lampe tulYm puale ...  iziS
132:277   lijmeke , kum ganalan agYtan muraltYS .  Er keCe velYSte
132:278   yZara koAS tyNale .

133:1  133 SoSYm saska
133:2  1
133:3  SoSo , SoSo ...  tYjYn ij eda modYn-voStYl tolmetYm
133:4   , vueS SuSo Cever ydYr gaj SYrgYZSe SYma kojYSetYm
133:5   nigunamat mokten om tem !  Conem tYjYn tolmetYm ondakak
133:6   pala : tyrvolakeS ij kerZaltaS tyNalme godYmak Conem
133:7   tYjYn tolmetYm SiZeS .  Sym-kYlem tunamak CyCkYdYn
133:8   kYltka , vuj uSemat tyrlYZYm Sona .  paSa kokla gYC
133:9   , Ara Zap godYm , izi joCa gaj tOrStYl-tOrStYl , tyZvak
133:10   lektYn kurZmem SuES .  Cever keCe volgYdo dene Sij
133:11   salma gaj jYlgYZSe oS luman pasuS lektYn , umYr mardeZ
133:12   dene lumYm poCkYSo uZar CodYraS mien purYmem SuES ...
133:13  Cever SoSo keCe oAr kava gYC utlarak YrYktaS tyNale
133:14   gYn , jYrvaS SoSo vyd muraltaS tyNalme godYm Sem izi
133:15   SYrCYk pakCa lombYS SinCYn SySkaltYS gYn , E-Ex , tunamZe
133:16   kumYl-kYllan kuze CuCmYm mut dene ojlen puaSat ok lij
133:17   !  puaNaS tyNalSe luletem ile nij gaj lYvYrga , ulo
133:18   kap-kYlemlan uES rveze lijme gaj CuCeS , SinCaStemat
133:19   samYrYk godso aAr tulem CyktalteS .
133:20  mYj vele ogYl , molo Conanat pyrtys ilYS vaStaltmYm
133:21   peS SiZYn Soga .  pOrtkajYkYn oradYla Cogien CoNeStYmaStat
133:22   SoSo tolmo raSak koeS , aSnYme vol<Yk lomYZmo jykYStat
133:23   SoSo jyk Sokta , urem vokten vaSlijSe ydYr-vate-vlakYn
133:24   SyrgYvYlYSYStat , jYlgYZSe SinCaStYStat SoSo tys raSak
133:25   SYrgYZeS .
133:26  SoSo , SoSo ...  CYla pyrtysYm , pytYn< ilYSYm tYj CYgYlten
133:27   tarvatet , tyrlO ConanYm iziZge-kuguZge , SoNgYZge-rvezYZge
133:28   tYj , kuandaren , ilaS taratet , ilYSYn kyleSYZYm ,
133:29   sYlnYZYm utlarak CuCYktet !  molan ik +marinam , ik
133:30   +marinam gYna , SketSYm ojYren kodenat ?  molan tudo
133:31   CYla Conan dene pYrlA SoSo keCYn ok peled ?  teve tudo
133:32   kYzYt , peS SylYkan , tOrza vokten tyrYm tyrlen SinCa
133:33   .  komdYk poCmo tOrza gYC SoSo keCe YrYkta , jYrvaS
133:34   tyrlO SoSo jyk-jyan Sokta gYnat , tudo ala SiZeS ,
133:35   ala uke .  puSkYdo toj tysan ypSO toStYZ gaj ok jYlgYZ
133:36   , Sara SinCaZ jYrat vyd vudaka nalYn .  tudYn ydYr
133:37   oNZo gYna koklan kuZu SylYS dene koZge tarvana , adak
133:38   lYvYrge kidSe tyrYm tyrla .  uSYZo ala-kuSto SinCYdYme
133:39   myndYr verYSte koSteS , jOratYme taNZYm kYCaleS ...
133:40     " +serguSYZo , +serguSYZo kuSto ?  aj , tudo mYjYn
133:41   ojgem SinCYZe Yle ... tudo umYla , Camana Yle .  kYzYt
133:42   jYrvaS sar Soga , manYt .  tudYmat tuSko koltat gYn
133:43   ?  iktaZ-mo lieS gYn ?  susYrga gYn ?  susYrga gYnat
133:44   , mYj tudYm om kudalte , igan kajYk gaj Camanen onCaS
133:45   tyNalam Yle .  kapem-kYlem taza godYm Ske paSam YSten
133:46   jykten-pukSem , Cikten Sogaltem Yle ...  tuSanak ,
133:47   sareS , adak iktaZ-mo lieS gYn ?  oj !  tetla vujgakak
133:48   tudYm uZaS pyren ogYl gYn ? . .  tunam ilYSaSat uke
133:49   , tunam Ske vuemat jomdarYSaS vele .  a tudYZo , iziZe
133:50   ?  SuCko sar .  molan tYge sar lieS ?  molan ajdeme
133:51   tYge SkenZYm vaS-vaS pYtara ?  kugYZa verC , Umo kyStYmO
133:52   poCeS , manYt .  tYgak mo ? "   ala-kO SokSYZ gYC kYZge
133:53   tarvata .  onCale - +ana poCmo okna gYC kidSYm CYken
133:54   SupSeS .  SkeZe ala-molan voStYleS .
133:55  - +manU , saj uver , ale osal uver ?  - maneS +ana .
133:56  - saj dYr , - peleStYS +marina .  mogYrZYlan jyStYn-SokSYn
133:57   CuCYn kolta .
133:58  - saj , saj , - SYrgYZeS +ana , - na teve , vaSke lud
133:59   , - pis<mam pua .   - memnan +osYp selaSke mienat ,
133:60   tudlan kySten koltYSYm .  lud , vaSke lud , mYAt umYlYnem
133:61   , kuze ila ? . .
133:62  +marina CYtYrYSe kidSe dene pis<ma kaltam kuSkdeSat
133:63   , pis<mam luktYn ludeS :
133:64  " +manU , Symem !  taCe tYjYn pis<matYm nal<Ym .  ik
133:65   mogYrYm , peSak jYvYrtYSYm , tYjYm mien uZmem gaAk
133:66   CuCo .  pis<matYm iktaZ viC gana paCaS-paCaS ludYm
133:67   .  ves mogYrYm , joNYlYS paSa nergen vozYmet SymYSkem
133:68   pYCal umdo gaj kerYlte .  ENgeklan - toNgak , joNYlYS
133:69   paSa lijYn , tuge gYnat utYZYm it ojgYro , kalYk ojlYmo
133:70   deCat it lyd , it voZYl .  tYSte nimogaj namYsat uke
133:71   : vate azam YSta ma , ydYr YSta ma - iktak ogYl mo
133:72   ?  ydYrYn SoCSYZat vate deC posna naCar ok lij ...
133:73    sajYn Erta gYn , kuze-gYnat pOrtYlmeSkem aSne .  tunam
133:74   kyleS-okkyl mutYm ojlYSo pYCkemYS kalYkYn umSaZYm petYrena
133:75   .  jYSt SYltaS , jomdaraS itat Sono .  onCYlgoC avatlan
133:76   ojlo , tudo tYjYm Camana , polSa ...
133:77  mYj kYzYt pozicijYSte ulam .  +german mlandYSte kynCYmO
133:78   lakYSte SinCena .  tide gutlaSte viAn kredalmYm Carnen
133:79   ulYt ,  vuj ymbaC pulA SySkYmO , orudij mygYrYmO ,
133:80   Ynde kum keCe lieS , ok Sokto .  tuge gYnat tYSte ilYS
133:81   peS nele : taCe kolet , Erla kolet - tudYm SinCaS ok
133:82   lij .  toSto godsYm , mONgYsYm , tYjYm Sonen gYna Conem
133:83   kuandarem , kuZu keCYm , SuCko jydYm Ertarem ...
133:84  kolYn ulYda dYr : kugYZam luktYn kudaltYme ,  " Ynde
133:85   vaSke sar Carna "  manYn ojlat .  sar Carna gYn , memnamat
133:86   Suko ogYt kuCo , koltat .  tunam , +manU , adak tYjYm
133:87   mien uZam ... tunam me koktYn tYj denet jOrSeS vaS
133:88   uSnena Yle .  tudo ZapYm vuCaS kugunak ok kod dYr ?
133:89    CeverYn , it mondo .  +sergej "  .
133:90  - uSan eN pis<maZYmat uSanYmak voza .  memnan gaj tOsmOkSO
133:91   poklon deC molYZYm vozenat ogYna moSto , - maneS +ana
133:92   .   - toka mYjYn +vOdYrem vozen YlAt , Skenan +vaslij
133:93   ludYn SinCYS , poklon ymbalan poklonYm sitaren , molo
133:94   nimo vozYmo SotSat lijYn ogYl .  Ej , kavarYZe , ZapSe
133:95   godYm tunemaltYn ogYlla , ala mYAt tYge SYrge vozen
133:96   moStem Yle .  tYj , +manU , keC vaStareSYZe semYnet
133:97   udYrkalen kolten kertat .  tYj  " tudet "  nergenat
133:98   vozen koltenat aman ?  mo sodorrak vozenat , iziS ot
133:99   CYtalte .  me ala kalYk SiZdeak tudYm jomdaren kertYna
133:100   Yle ...
133:101  kYzYt +marinan +ana deC molo liSYl eNZe nigOat uke , sadlan
133:102   tudo Ske ojgYZ nergen Sukertak kelSYme joltaSYZlan
133:103   ojlen .
133:104  - Con jOsO dene SYm CYte .  adak ojlYmet gaj Ske jomdaraSYZat
133:105   peS lydam .  Ynde keC-mo lijZe , tudYn kyStYmYZ semYnak
133:106   YStem .  sajYn pOrtYl toleS gYn , sajYnak Erta Yle
133:107   , - maneSat , +marina SYZe pYl kokla gYC onCalSe keCYla
133:108   Sir voStYleS .
133:109  tYgodYm +marinan avaZe tolYn purYS , ydYrZYn voStYlalmYZYm
133:110   uZYn , OrSYn koeSat , ik mutYmat ok peleSte .  vYner
133:111   kumo stan koklaSke puren SinCYn , is dene SoltkaS tyNaleS
133:112   .  +ana jYStak +marinalan ojla .
133:113  - tYj vararak mYj dekem mij .  mYj kySYl klatYSte liAm
133:114   ...  pis<mam vozena ...  mYlanemat vozen puEt .
133:115  - jOra , jOra , - peleSta +marina .
133:116  +ana okna jYmaC kurZYn kolta .
133:117  2
133:118  " ava - kava .  ava Con - SoCSo pelen , SoCSo Con -
133:119   ky pelen "  , - maneS marij kalYk .  tYgak , ava Ske
133:120   SoCSYZYm nimo deC koC jOrata , Camana .  ydYramaSYn
133:121   SoCSYZo SoCeSat , tudo Ske ilYSYZ dene ilYmYZYm Carna
133:122   , igYZYn ilYSYZ dene vele ilaS tyNaleS .  SoCYn voCSo
133:123   uZar aza SepkaSte magYral kolta ma - avan Conlan vurk
133:124   CuCeS .  urem vokten modYn kurZtalSe 10 - 12 iAS joCa
133:125   keneta Cot tueSka ma - avaZe kuZu tele jydvoSt ok male
133:126   , izin-kugun onCa , SinCavydSO dene Ske igYZYm muSkeS
133:127   .  vueS SuSo Ske ydYr-ErgYZ dene ojYrlaS logaleS -
133:128   kOn ConZo tunam tul gaj jyla ?  SoCSan-kuSSan pondaSan
133:129   marij keneta kolen kolta ma , A ilalSe vate , aza YStYSYla
133:130   , joNYlYS lieS - kO tunam ojgYra , Ske jOratYme SoCSYZYn
133:131   Sygar ymbakYZe kadYr toAm toAlen mien , uten kaen SorteS
133:132   ?  ava , Ere ava .  vate marijZYm , marij vatYZYm ,
133:133   SoCSo aCa-avaZYm vaSke monda , ava ... ava Ske SoCSYZYm
133:134   kolYmeSkYZak ok mondo .  eN uke godYm ydYramaSYn ,
133:135   koNga SeNgek puren , SinCaZYm yStmYm uZYnat gYn , palen
133:136   lij : tudo ava Ske SoCSYZ verCYn SorteS .  A pajrem
133:137   godYm iziS ruStSo kuva SortYn kolta gYn , SinCen lij
133:138   : iktaZ 15 - 20 ij oZno jOratYme igYZe uke lijYn .
133:139    Ej , avaj , avaj , mYjYm YSten , izinekak kudalten
133:140   kodenat gYnat , mYj Sepka vokten Sogen kodSo SYma tysetYm
133:141   om Sarne gYnat , mYjYn tide mutem ot kol gYnat , molo
133:142   ydYramaS-vlak , molo puSkYdo kumYlan , jOratYSe Syman
133:143   ava-vlak , kalasYme Sere mutemat Ere tYlanda lijZe
133:144   ...  sadlanak ajdeme avaZYm pagala .
133:145  +kori kuvat CamanYSe  ConZo dene ydYrZYn SylYkan koStmYZYm Sukertsek uZYn
133:146   , molan lijmYZYm togdaAS tOCen koStYn .  ala palenat
133:147   dYr ?  ilYSYSte tyrlO jyStO-SokSYm uZSo eN peS selt
133:148   , peSak SiZeS .  tyZval kojYS gYCat , ydYramaS Sot
133:149   gYCat +kori kuva +marinan ojgYZYm , oCYni , SiZYnak Sogen
133:150   .  tuge gYnat ale marten ydYrZYlan nimomat ojlen ogYl .
133:151  tudo keCYnak , kas veleS , +marina kySYl klat onCYlno
133:152   , +sergejlan koltaS vozYmo pis<maZYm ludYn , tyrlYZYm
133:153    Sonen , ojgYren SinCen .  ConYSto jOsO godYm uS tyrlYZYmat
133:154   Sona : lijSaSYmat , lijdYmaSYmat .  +marinat tYgak Sonen
133:155   nale .  tYmarten jyStO-SokSYm Sagal uZSo nOrgO eNlan
133:156   pervYj ilYS ojgo putYrak nelYn Erta .  +marinan Sagal
133:157   keCYZe Sortde , ojgYrYde kodYn .  teve kYzYtat klat
133:158   onCYl reSetka vake kumYk lijYn SortYn koltYS ...  kySYl
133:159   klat toSkaltYS kYCYr-koCYr SoktYS .  +kori kuva kyza
133:160   .  +marina SortmYZYm peS SYltaS tOCYS gYnat , YS kert
133:161   - avaZe uZo .  igYZYn ojgYZo avaZYn ConYS tyknYS .
133:162    ydYrZO deke liSkYrak liSemat , CamanYSe SinCaZ dene
133:163   tura onCen jodeS :
133:164  - ydYrem ...  +marina , mom tOCet ?  molan Sortat ?
133:165  +marina nimom ok peleSte , utYr jykYn vele SortaS tyNaleS
133:166   .
133:167  - molan tYge Sortat ?  mo lijYnat vara ?
133:168  - avaj , avaj ... - ojgan ydYr tetla ojlen ok kert .
133:169  - +manU , igem , tYj joNYlYS lijYnat vet ?  kOn dene
133:170   tYge lijYnat ?  - peleSten koltYS avaZe .
133:171  - +ser ...  +sergej dene ...  oj , ConZat , Ynde mom YStem ?
133:172  - tYgak SonYSYm , tYgak ulmaS .  oj , aza-ap !  kunam
133:173   SkendYm saj ot kuCo ?  kunam tYge SkendYm SalaSke koltet
133:174   ?  oj , voZYldYmo , voZYldYmo .  SyrgetYm kuSko CYket
133:175   ?  eNZe mom maneS ?  oj , azap , azap !  - ErdYZYm
133:176   kYren-kYren , +kori kuva azaplana .   - mYj kolo kum
133:177   ij ydYr vuA ilenam , tYge Sala koStYn omYl .  tYge
133:178   koStmo ogYl , pOr>eN dene vaSliAS voZYlam Yle .  mYlanem
133:179   marlan kajYmeSkem nigO osal mutYm peleStaS toStYn ogYl
133:180   .  tenijse kalYk dene muCaSYmak ot mu .  izinekak Ere
133:181   tunemSe , Ere SinCYSe ulYt , aCa-avam ogYt kolYSt ...
133:182    oj , ydYrem , kunam SkendYm tYgaj namYsYS Suktet Ynde
133:183   ?  SoNgo vuem dene tYlanet verCYn kalYk deC voZYl koStaS
133:184   vereSteS .  oj , azap , oj , tomaSa ! . .
133:185  tYge jOslanen-jOslanen , +kori kuva klat onCYC vola .

134:1  134 kumYl SupSde
134:2  1
134:3  oZno idalYklan ik gana , kok gana jymO pajremlan gYna
134:4   unalYkeS tolSo +vedat kYzYt +tumerYS arnA eda tolmo gaj
134:5   toleS .  A iktaZ-mogaj satum kYCal tolSo lieS ( tY
134:6   gutlaSte tudo Sara-vura satu dene torgaAS tyNalYn )
134:7   , A , pareNge pazarYS kajYSYZla ale pOrtYlSYZla , +kySYl
134:8   muCaS +ondri dek imne pukSaS pura - tudlan amal Ere
134:9   lekteS .  molo kalYk molan +vedatYn tYge CyCkYdYn tolmYZYm
134:10   ok togdae gYnat , +marinan ConZo SiZaS tOCa .  tolmYZ
134:11   edak +vedat tudYm kuSan gYnat vaSlieS , ik-kok SYma mutYm
134:12   peleSta , Sem SinCaZ dene vyrZ gaj kerYltYn onCa .
134:13    puaNaS tyNalSe Sym-kYlZe +marinalan peS Cot piZYn .
134:14    ondakrakSYm , tYge vaSlijmYSt godYm , +marinan mogYrZYlan
134:15   SYr-r CuCYn , ydYr ConZo lydmO gaj lijYn gYnat , vara
134:16   semYn kyZYmYn .
134:17  ajdeme tYgaAk , ajdeme ala-molanat kyZYmeS , ajdeme
134:18   Colo ilYS koklalan kyZYm kertSe molo Conan uke .  CoNeSten
134:19   koStSo kajYkYm , kuCen , CetlYkYS petYret , ik Zap
134:20   CYtat , varaZYm kyZYm Sude kola ; CodYra AnlYkYmat
134:21   SYgYreS aSnaS ok lij - A lektYn kudaleS , A koSken
134:22   kola .  ajdeme gYna Suko CYta , tudo tyrlO jOnYsYrlanat
134:23   kyZYmeS .  tYgak +marinat +vedat deC aptYranYmYZYm ErkYn-ErkYn
134:24   Carnen .  vaSlijmYZ godYm ojlen , mYskaram YSten ,
134:25   SYrge voStYlYn , +vedatYn kumYlZYm utYr savYren .
134:26  ikana , semYk deC arnA onCYC , +marina molo ydYr-vlak
134:27   dene pYrlA +Sernur pazarYS mienat , altYnCe satu radamYSte
134:28   keneta +vedatYm vaSlijYn .  +vedatSe pazarYS laCak altYnCe
134:29   satu dene tolYn ulmaS .
134:30  - Ej , ydYr-vlak , una , satum nalza !  teve SYrkamat
134:31   , kidSolet , SergaSet ...
134:32  - tolza , tolza , motor-vlak , poldYSet , CinCet , Seret .
134:33  - mna porsYnet , taSmat , kudYret ... SuldYn puEm vet ...
134:34  tYge altYnCe satu dene torgajYSe-vlak , Ske satuStYm
134:35   mokten , satu nalSe ydYr-vate-vlakYm SkeSt dek yZYn
134:36   SinCat .
134:37  - +marina SyZar , ydYr-vlak , una , mYjYn satuEm oda
134:38   onCal mo ?  - manYn , semYnZe +vedat kYCkYra .   - teve
134:39   Sij voStYr dene pytYrYmO kOrZem peSak Caple , tendalan
134:40   lymYn pytYrenam ...
134:41  - ajda , +marina , tide marijYn moktYmo satuZYm onCena
134:42   , - manYt ydYr kokla gYC .
134:43  - onCena gYn , onCena , palYme eN ala SuldYnrak pua
134:44   , - maneSat , +marina +vedatYm onCaleS .
134:45  +vedat kYzYt lekSe keCe gaj SYrgYZeS : kOrgO ConZo ala-molan
134:46   kuanYme gaj koeS .  koklan gYna Sem SinCaStYZe nele
134:47   SonYmaS izi pYlla Erten kaA .
134:48  - Ej , tYgaj Cever ydYrYStlan satum pel akSe denat puaS
134:49   lieS tudo , - voStYleS +vedat .   - teve ala jolvadat
134:50   kyleS , Ertak kumlYviCYraS Sij dene pytYrYmO ...  nalza
134:51   , kyleS lieS vet ?
134:52  - tudYZYm kYzYteS CYtena , tenijse ijYSte saj kaCYmarijZYm
134:53   keCYvalYm sorta denat ot mu .  vujge sarYSte koStYt
134:54   , - voStYleS mYskaraCe +ana .
134:55  - sarZe Carna , manYt .  kaCYda-vlak tolYn SuYt gYn
134:56   , SYmakS jolva jotke sodorYSto kuSto muYda .  nalYn
134:57   AmdYlet gYn ... AmdYZe koCkaS ok jod vet , - ojla +vedat
134:58   , SinCaZe Ere +marinam Eskera .
134:59  - ydYrZO lijZe , kaCYZe kYzYtak lekteS , - +vedat vokten
134:60   torgajYSe pel SinCan torgovoj kYCkYra , - mna tudo
134:61   SkeZat kaCe , ale SoNgo ogYl vet .  tenij tYgaj kaCYlan
134:62   kaAS peS lieS .
134:63  - it oltale , +mukamat , SinCem vet .  +vedat CyCy uZdYmo-koldYmo
134:64   eN ogYl .
134:65  - kunam oltalem , mna SkeZ deC jodsa , vatYZe kolen
134:66   Sol .
134:67  - tulYkeS kodYm-la , - kugun Sylalta +vedat , - vatem
134:68   ilaS OrkanYS .
134:69  +marina OrYn kolta .  nimom peleStYde , satum onCYSYla
134:70   , ves satuzo-vlak deke oSkeda .  poCeSYZe ydYr-vlakat
134:71   kurZYt .
134:72  - tenijse ijYSte vate kolYSYlanat kaAt .
134:73  - SYl ukeSte Sodat tomsYk , tomsYkSYlan jOra ...  xa-xa-xa
134:74   !  - voStYlYt ydYr-vlak .
134:75  +vedat gYna , +marinan tupSo jommeSke onCen , alamom Sonen
134:76   voStYleS .  pel SinCan +mukametat , tudYm OrdYZSo gYC
134:77   Suralten , +marina velYS onCalYn , pel SinCaZYm seltYn
134:78   kumalta .
134:79  - matur kYz .
134:80  2
134:81  - aCaZe , malYSYC mo ?  - tYge ik jydYm , +kori kugYzan
134:82   malYme SYNalYkSe deke mien , kuvaZe jYStak jodeS .
134:83  - uke , ok lij .  ala-mo pYlYS vokten SYNa peSak vYzga
134:84   . mom vara ?
134:85  - moZo-mo ...  +kup>Al mariet adakat araka dene tolneZe
134:86   , manYt ...  ojYrtemYn mogaj ojYm YStena ?
134:87  - kaj , mom ojlYStat ?  jydYgenat mo ?  ydYretYn ale
134:88   ijZak Erten ogYl - ilYZe .  taza kap-kYl , saj CurijvYlYS
134:89   dene kunam vate kolYSYlan kajYmYZe SuES .  ot uZ mo
134:90   , tudlanak ala-mo keCYn SylYkan koSteS ?
134:91  - tudYZo tuge , aCaZe ... ves mogYrYm , saskam ZapSe
134:92   godYm pogYman , manYt .  ZapSe Erta gYn ...
134:93  - Carne , +marina 18 ijYS vele toSkalYn , ale kugu ogYl .
134:94  - tuge da ... UZgunam nOrgO saska vaSke puZla ...
134:95  - nu , mom Suet ?  ojlet gYn , vigak ojlo .
134:96  - aCaZe ... ydYrna joNYlYS lijYn vet ... mySkYran .
134:97  - kuze-E ?  mom ojlet ?   - +kori kugYza kYZ-goZ tOrSten
134:98   kYnele .   - Ynde kertda koeS ...
134:99  - mom YStet vara , aCaZe ?  pOrYk joNYlYS lijYn gYn
134:100   , - manYn , kuvaZe jYSt SortaS tOCa .
134:101  - E-Ex , tendam !  tYAk ydYretYm SalaSke koltenat ,
134:102   tYAk Eskeren otYl .  tak teve AZarZYm , SydYren kYnelten
134:103   , SelYStak nalam .  ava pij !   - +kori kugYza tYge
134:104   tumasen , kySYl klat toSkaltYS deke kajYneZe .  kuvaZe
134:105   avYrkala , ok kolto .
134:106  - aCaZe , aCaZe ... ite , it logal !  tugakat peS ojgYra
134:107   , tYAt peS lydYktet gYn , kYret gYn , SkenZYm ala-mom
134:108   YSta .  aCaZe , Camane , it logal .
134:109  - it logalYm onCYktem tYlanda .  koktYnat iktak ulYda
134:110   ...  Ek , AZar tySka !  Ynde eNZe mom maneS ?  SyrgYnam
134:111   kuSko CYkena ?  Ej , iA , iA !
134:112  +kori kugYzan SYdYZe peS lektYn , ydYrZYm kYraS kajYneZe
134:113   , kuvaZe ok kolto .  SYdYZ dene kuvaZYm kumnYl gana
134:114   vujZo gYC muSkYndYl<o .  kuvaZe ok magYre , jYSt gYna
134:115   muSkYndo logalme godYm  " oj "  maneSat , adak kugYzaZYm
134:116   Cara , avYrkala .
134:117  - aCaZe , +koriS , Carne !  mom YStena , mo kaen - tudo
134:118   kYSa .  ugYC puZen YStaS ok lij , tumanlen , kredalYn
134:119   tOrlataS ok lij , - kuva kugYzam izin-kugun SortYn
134:120   sOrvala .   - +kup>Al marijZe toleS gYn , puEn koltYSaS
134:121   , lym-ner lektYn ogeS Su .
134:122  pOr>eN SYde tuman mardeZ gaj ErkYn pulYSna .  Suko-Sagal
134:123   Sonen SinCat , +kori kugYza ErdYZYm krop peren ojla :
134:124  - tYge SonaltYn ogYl Yle da , mom YStet-A .  tYjYn oet
134:125   semYnak YStaS vozeS .  kuze , kaCYmarijZe +marinan tYgajZYm
134:126   SiZaS tOCa , uke ?
134:127  - SiZYn dYr ... CijkaCe ogYl vet .  Ynde rvezat ogYl
134:128   , - maneS +kori kuva .
134:129  kugYzaZat tetla nimat ok peleSte , taCe Ynde omYZo vaSke
134:130   tolSaS ogYl gYnat , SYNalYkYS puren vozeS .  kuvaZat
134:131   , pYrYs gaj SYman kySYl klatYS kyzen , malYSe ydYrZO
134:132   vokten puren vozeSat , ik Zap jYSt SortYn kiA .
134:133  3
134:134  +marinan avaZe ojlYmo gaAk kugarnAn Erdene Er +vedat +kori
134:135   kugYza dek ves ganalan ydYr jyktaS tolYn .  kYCken
134:136   lekme orva tarmanZe , izi sur alaSaZ ymbalne ulSo kYCkYme
134:137   yzgarZe - eNYn SinCaS voCSaSlYk .  +vedat SkeZat iktaZ
134:138   10 ij rvezemmYZ gaj koeS : joleS suran kemYm Cien ,
134:139   Sem mYZer ymbaC joSkar potam yStalYn , vujYStYZo -
134:140   izi salan terkupS .  oZnYso moColo Sem pondaSYZat uke
134:141   , Sem OrYS muCaSYZYm uzo ludo poC gaj kySkO pytYralYn
134:142   , kok velYS Serme ypSO kurnYZ SuldYr gaj jYlgYZeS .
134:143  ydYr temlYSe tular-tulaCe - kySYl muCaS poAn +ondri den
134:144   vatYZe .  +ondriZe ulan eN gae uto SomakYm ojlaS ok
134:145   jOrate gYnat , vatYZe jYlmYlan aAr ydYramaS , SelSe
134:146   kokYrlan tYjYm uZala .
134:147  - +kori izaj , Ynde keC vueS nalat gYnat , me adak tunam
134:148   kYCal lekna vet .  ik Sonet-Sonetat , +vedat Sol<o gaj
134:149   ulan eNlan vate deC posna ilaS kan<Ylak ogYl .  avaZat
134:150   Ynde rvezak ogYl , +vedasi SyZarZe ulo gYnat , ydYr
134:151   - SuldYran kajYk dene ikte , taCe-Erla CoNeStaS vele
134:152   Sonen ila , - pytYren SYndYme maSina gaj pudeStara
134:153   +ondri vate .   - tYj , +kori izaj , toka tolmYna godYm
134:154   +marina SyZarYn kumYlZYm onCYSaS , ala vate kolYSYlan
134:155   kajYmYZe ok Su man<YC .  mYjYn SotYStem CYla godYm
134:156   rveze orade kumYlYm onCen SogYman ogYl : nuno joNYlYS
134:157   kornYSkat vozYn kertYt ...  +vedat Sol<o CijkaCe ogYl
134:158   gYnat , tudo tetla uSYm SYndYSe , ilen onCYSo pOr>eN
134:159   .  rveze oradYlan ydYretYm puEt gYn , ala-moat lijYn
134:160   kerteS .  adakat tenijse ijYSte CYjkaCYZYm kuSto muat
134:161   , uZat , sarZYn ale muCaSYZat uke .  +vedat Sol<o ,
134:162   keC-mo gYnat , saltakYS ale kajYSaS eN ogYl .
134:163  - sarZYm tudo ot SinCe ... Umo SinCa , - peleStaS tOCYS
134:164   +ondri .
134:165  kuvaZe kidYm vele lupSale , adakat umbake lyleS :
134:166  - +kori izaj , tYj mYj deCem kugYrak eN ulat , ydYramaSlan
134:167   mogaj ilYSYSte saj ilaS , sajZYm SinCet .  +vedat Sol<Yn
134:168   moZo uke ?  surt-oralte - sondYk gaj ; tYgaj SYgYr
134:169   ZapYStat idYmYStYZe kum kavan urZaZe SinCa ; vol<Yk
134:170   gYn : kok uSkal , imne , latkok SorYk ; CYve-ludo ...
134:171   mo gYna uke .  +vedat Sol<o Sket pOr>eN , ves kutYS
134:172   lijSaS mon< uke .  +marina SyZar kaen moSta gYn , SinCet
134:173   , pop vate gaj ilaS tyNaleS .
134:174  - mYj , SkeZe CYlt toreSak omYl vet ... izaZe da mon<
134:175   uke da , tudlan gYna CYten SogYSYm .  avaZ dene kaNaSen
134:176   onCYza , - manYn , sOrasa +kori kugYza .
134:177  4
134:178  keCYval liSemeS .  tynO Cotak SokSo .  SokSYlan lijYn
134:179   AlYSte uto jyk-jyan ok Sokto : CYla Conan ymYlYS SYlYn
134:180   .  EsogYla joCat magYrkalen kurZtalgYC ok koj .
134:181  pakCaSte , lombo jYmalne , uZar SudYSto , kok ydYr tyrYm
134:182   tyrlen SinCa .  tide +marina den +ana jYStak mutlanat .
134:183  - Sem +vedatet kiS gaAk piZYn , jykten kertaSak Sona ala-mo
134:184   .  taCe adakat tolYn aman ?  - maneS +ana .
134:185  - piZYnak Sol .  OrYnam vele , ala-kuze ojYren koltYSaS
134:186   ?  taCe kok ganat tolYn , pOrtYS naNgaen tolaStarYSt
134:187   .  pYkSe lektYn kurZYm .
134:188  - aCatSe mom ojla ?  puYneZak mo vara ?
134:189  - toto Sol , aCamZat taCe jyneZak vele .  SaNge eN onCYlnak
134:190   tumasaS vele tyNale .  jOra avam CarYS .
134:191  - tuge gYn , tYjYn tYgaj lijmetYm tudat SiZYn .
134:192  - SiZYn aman , avam ojlen dYr ...
134:193  - lymner YnZe lek manYn , puEn koltYneSt .
134:194  - SiZam , puEnak koltYneSt ...  mom YStem Ynde , +anuS
134:195   ?  - maneSat , +marina SortYn kolta .
134:196  - Cu , +manU , it Sort .  SortYn , nimat YStaS ok lij
134:197   , tYj SinCalte , mYj mien tolam : mom ojlat , mom YStYlYt
134:198   , umYlem .
134:199  +ana kaA .
134:200  ... +marina - orlYkan ydYr .  tYgaj uZar vujZo denak Suko
134:201   ojgYm uZaSYZe logale .  tide ZapYSte ik keCat , ik
134:202   jydat Sortde kodYn ogYl .  tuge Sket kodeSat , tyrlYm
134:203   SonaS tyNaleS .  ConZYlan jOsYn CuCeS , logarZe pYSkemalt
134:204   kyza , vara , ConZo luSkYmeSke , izi joCa gaj SorteS
134:205   .  ik +ana gYna tudYm Ere SYmata .  iktYm-vesYm ojlen
134:206   , mYskaram YSten A murYm muralten , ojgYZYm mondYkta .
134:207  jYrvaS tYmYk .  SokSo .  pakCaSte , sadYSte SokSYlan
134:208   kOra kajYk-vlakat SYplanen ulYt .  koklan gYna lombo
134:209   lYStaSYm mardeZ tarvata .  adak kySnO , UZYSto , ala-mogaj
134:210   tYgYde Conan p-i-i-i-i-j-j manYn mura .  +marinalan
134:211   myndYrCYn SoktYSo jOsO muro gaj CuCeS ...
134:212  pakCa an<Yk vara kYlde-goldo Sokta .  +marina vurk tOrSta
134:213   .  onCaleS - adakat +ondri vate toleS .
134:214  - +marina SyZarem , ajda adak pOrtYSkO , aCat iziSlan
134:215   gYna kyStYS .  eNYm tYge sOrvaltaren SinCYktaS saj
134:216   ogYl vet , - maneS +ondri vate .
134:217  - uke , ogYm , eNgaj , ogYmak .
134:218  - ajda , ajda , tYjYm OkYmeS ogYt jyktO vet .  uZat
134:219   , keCYvalat Erten , eN adak mONgYZO kajYneZe , - manYn
134:220   , +marinam kidSe gYC +ondri vate SupSeS .
134:221  tide godYm +ana kurZYn toleS .  +ondri vatYm Syrden peleSt :
134:222  - eNgaj , mo tareS purYSo gaj tOrStYlat .  jySO logaretlan
134:223   verCYn eNYm OkYmeS marlan puEn koltYnet mo ?  kaj ,
134:224   Skat vaSke miena .  kaen YnYSt kolto !  - kYCkYral
134:225   peleSta +ana , SkeZe tys gYC vozYn , SortYn koltYSaS
134:226   gaj koeS .  kidYStYZe kagaz lapCYk .  +ondri vate ,
134:227   nimom umYlYde , SYdeSken , mONgeS pOrtYS oSkYleS .
134:228  - +marina , +manU ...  +sergeet , - ojlaS tOCa +ana , SkenZYn
134:229   tysSO oS kagaz gaj oSemYn .
134:230  - mom ojlet , +sergej , manat ?  tolYn mo ?   - +marina
134:231   tOrSten kYneleS .
134:232  - uke , tolYn ogYl .  nigunamat ok tol , sareS pYten
134:233   .
134:234  - oltalet ? ! .  +anuS , SoAk ! . .
134:235  - uke , om oltale , na teve , lud , - maneSat , +ana
134:236   +marinalan kagaz lapCYkYm pua .  +marina ludYn ni SuktYS
134:237   , ni uke ,  " oj , Conem ! "  manYn kYCkYralYn , solYmo
134:238   Sudo gaj lYdYr volen vozo .
134:239  paSaZe tYge lijYn : +ana uremYS lektYnat , +sergejYn kolYmYZ
134:240   nergen kYzYt tolSo uverYm kolYn .  tuge gYnat vigak
134:241   inanen ogYl .  +sergejYn eNgaZ deC SuCko uverYm kondYSo
134:242   pis<mam jodYn nalYn .  tuSto tYge vozYmo ulmaS :
134:243  " 27 maA , vo vremA noCnoj ataki nemcev u mesteCka +lukovicY
134:244   , naSi Casti ponesli znaCitel<nYj uron .  v Cisle pogibSix
134:245   slavnoU smert<U geroA okazalsA vaS sYn +sergej +izergin .
134:246  komandir 4 rotY  :no ... polka poruCik +ivanov "  .
134:247  ... peledaltSe uZar Sudo ymbalne +marina izi aza gaj mygYren
134:248   SorteS .  voktenYZe +ana , igan CYvYla tudYm SYmataS
134:249   tolaSa .  vara , pele kolYSo gajYm kidSe gYC kuCen
134:250   kYnelten , jySO gaj kok velYS tajnYStSe +marinam pOrtYSkO
134:251   vyden naNgaA .

135:1  135 vate ilYS
135:2  1
135:3  kok ij ErtYS .  tide gutlaSte ilYS samanYSte kugu vaStaltYS
135:4   lie .  +marinan marlan kajYmYZ keNeZYmak kalYkYSte kugu
135:5   pulamYr tarvanYS , tyrlO mut SarlYS :  " Ynde kugYZam
135:6   luktYn kudaltYme , CYlalan svobodo tolYn ! "  , - manYt
135:7   iktYSt .  a mo tugaj tudo  " svobodYZo "  lieS , laCSYm
135:8   nigOat ok SinCe .   " eSYSte kugYrak deC posna nimo
135:9   Sot uke da , celYj gosudarstvo kunam kugYZa deC posna
135:10   ilen kerteS : teve sadak kugYZam Sogaltat "  , - manYn
135:11   yCaSat vesYSt .  +kup>Al - +tumer deCat ulak Al , raSYZYm
135:12   SinCen SogYSo eN iktat uke .
135:13  keNeZat Erten kajYS , SYZat tolYn Suo , a  " svobodo
135:14   "  , ErYkan ilYS tugak ok koj .  CYnZYmak , ala-mogaj
135:15   vaStaltYS lie : oZno  " volostnoj pravlene "  gYn ,
135:16   kYzYt  " uprava "  manYt ,  " starSina "  olmeS  "
135:17   predsedatel< "  maldat , a molYZo CYla tugakak kodeS
135:18   .  tugak sar ok Carne , tugak kresan<Yk deC CarnYde
135:19   iktYm-vesYm kyrYt .  kindYm , vol<YkYm pogen luktYt
135:20   da pij jYlme gaj tYgYde lastYk kagazYm puEn kodat :
135:21    " kerenke "  manYt tudYm .  sade  " kerenke "  dene
135:22   nimom nalaS , niguSko CYkaS .  UZYZYn tYgaj oksa pavuSka
135:23   dene pogYna , Sotlen SuktaSat artam ok site .
135:24  telYm , u lum poCeSak , adak ves tyrlO uver SarlYS .
135:25    SukYZYm , sYrve-sorvo SykSO Sinel<Ym Cien , pYCalYm
135:26   , SaSkYm , granatYm sakalen , front gYC pOrtYl tolSo
135:27   saltak-vlak kondYSt .   " oktAbr<skij revolUcij lie
135:28   ! . .  vlast< paSaze den saltak-vlak kidYSte .  vremennYj
135:29   pravitel<stvYm pYtarYme ...  Ynde - +sovet !  sar Carna
135:30   .  +lenin , kommunist-vlak sar vaStareS ulYt "  , -
135:31   ojlat front gYC tolSo-vlak .
135:32  CYnZYmak , volost<YSto uprava olmeS +sovet YStalte ,
135:33   tuSto front gYC pOrtYlSO saltak-vlak , jorlo kresan<Yk-vlak
135:34   vujlatat .  AllaSte +komitet bednotY poCYlto , tuStat
135:35   nunak paSam viktarat .  toSto poAn , torgovoj-vlakYm
135:36   SYgYremdaS tyNal<YC , SunYlan CrezvYCajnYj nalogYm
135:37   tylYktat , toSto kavanYStYm SijYt , uto kindYStYm nalYn
135:38   luktYt .  Al ilYS utYr SoleS .  keCYn pogYnYmaS , keCYn
135:39   tuma .  pogYnat da jyd marte kargaSat , jykYSt jommeS
135:40   vargYZYt , koklan kredalaSat piZYt .  utlarakSYm poAn-vlak
135:41   aZgYnYSe gaj lijYn ulYt : toSto CapYStYm jomdarYmYSt
135:42   ok Su , CumYr pogYStYm , kindYStYm , oksaStYm tyrYs
135:43   kodYneSt .  keC voktenYStak SuZen kavare , nuno kolYSo
135:44   kapet goC laska kumYl dene vonCen oSkYlYt , no nunYn
135:45   kindYStYm it logal , nunYn pogYStYm it tykO .
135:46  samYrYk +sovet +respublikYlan peS nele , SYgYr Zap tol<o
135:47   .  sar kuZun SogYmo dene kalYk ozanlYk Cot SoldYrgen
135:48   : SapaS kinde pYten , zavod-fabrika SukYSt paSam ogYt
135:49   YSte , olaSte paSaze SuZa , AlYSte jorlo kresan<Yk
135:50   peS tynen ila .  laC tY nele ZapYSte oS general-vlak
135:51   orYSo pire gaj Ske armijYSt dene +sovet vaStareS kYnel<YC
135:52   .  graZdan sar tarvanYS .  kontrrevolUcijYn Sem kiSkYZe
135:53   frontla gYCat kadYrgYl liSemeS , SeNgeCYnat kindYm-pogYm
135:54   toen , dezertir-vlakYm Sukemden , tyrlO semYn yCYm
135:55   YSten , nOrgO +sovet respublikYm CyNgalneZe .  nele
135:56   Zap lijYn , SuCko pagYt .  tY SakSe kiSkYn vujZYm SalatYmeSke
135:57   , paSaze klass den Semer kresan<Yklan , Cot kYrtmen
135:58   , seNen kertdYme kugu vijYm luktaSYSt vereStYn , a
135:59   kommunist partij den kugu +lenin onYn tY kredalmaSte
135:60   onCYktYmo CapYSt tynASte kurYm muCko keCe gaj volgalt
135:61   SogYSaSlYk .
135:62  2
135:63  kok ij ErtYS .  +marinan ilYSYStYZat kugu vaStaltYS lie
135:64   .  oZno ydYr godsYZ gaj vujYn-poCYn modYn-voStYl koStSo
135:65   +marinan puSYZat kodYn ogYl .  tudo Zap nigunam pOrtYldYmaSYn
135:66   ErtYS .  En onCYCak tudo mariAn vate .   " ydYr ilYS
135:67   - myj ilYS , vate ilYS - pij ilYS "  manYt .  tYgak
135:68   : CYla surt kokla paSa mariAn vate ymbalne .  ydYr>eN
135:69   , ale Sket vuA ydYramaS paSa deC OrdYZtO Soga :  "
135:70   SortYn SinCYSe SoCSem uke , vuCen SinCYSe eSem uke>
135:71   . , - maneSat , umbakYZe poCYm vele pytYraleS .  pOrt
135:72   koklam  ErYktYmet , vol<YkYm onCYmet , koCkaS-jyaS
135:73   AmdYlYmet , tuleC molo kYrCa-marCa paSat Ere mariAn
135:74   vatYn ymbalnYZe kiA .  jOra kOn marijZe uSan-Sotan
135:75   lieS gYn , izin-kugun polSen Soga gYn , ydYramaSlan
135:76   tunarak nele ok lij .  a UZo koStanrak marijZe vatYZYm
135:77   aSnYme vol<Yk gaj vele aSna .  kastene SkeZe paSa gYC
135:78   tol<o - sodor imn<Ym pukSo-jyktO , vara , vydYm pYSten
135:79   , SkenZYn SyrgYZYm muSkYkto , onCo .  kumYlZo semYn
135:80   koCkYSYm AmdYlen otYl gYn , nele Somakat , UZgunam
135:81   muSkYndat logaleS .  malaS voCmYZ godYm SYrYk vakSYSYm
135:82   vakS , YStYrjYdalZYm pogen koSto , SokSo portYSkemZYm
135:83   volten pu , molo semYnat kumYlZYm Sukten Sogo .  uke
135:84   gYn Somak logaleS , saj marijYn saj vatYZe ot lij .
135:85  ves Sot dene +marina ava lijYn .  tudYn idalYk ErtYSe
135:86   +jYvan lyman izi oS ErgYZe ulo .  ava - manaS vele kan<Yle
135:87   : SoCSo SoCeSat , avaZlan Suko jOsYm konda , utlarakSYm
135:88   iziZ godYm , Sepka gYC volYmeSkYZe .  CuC onCen SYC
135:89   moSto , tueSka : mySkYr dene tolaSa , mogYreSYZe ,
135:90   vueSYZe lymO-kotYr naleS ; jydvoSt SortYn , avaZYn
135:91   jyd omYZYm koSta .  Ej , oCYni , SoCSYm onCen kuSten
135:92   SuktYmeSke , avan ilYSaS keCYZe Suko katalteS ! . .
135:93  tYleC posna , ludSo rodem , +marinan rveze godso joNYlYS
135:94   paSaZYm Sarnet dYr .  ale marten mySkYran ydYrYn marlan
135:95   kajYmaStYZe Somak logalde kodYn ogYl dYr ?  CYnZYmak
135:96   , ondakSYm +vedat den +marina sajYnak ilen ulYt , uto
135:97   mutat lektYn ogYl .  +vedatYn avaZ den +vedasi SyZarZe
135:98   UZgunam +marina dene vursedYlaS tOCen ulYt gYnat , +vedat
135:99   vatYZYm Ereak pYdal Sogen .  aza SoCmeke , azaZlanat
135:100   , avaZlanat Ske SoCmo aCaZ gaAk lijYn , nimo uto-site
135:101   kojYSYm onCYkten ogYl .  aza SoCSaSlan +marinan mySkYrZO
135:102   pytYrkalaS tyNalmeke , +vedat , sodor imn<Ym kYCken
135:103   , poSkudo AlYSke kudalYn , aza YSten koStSo +vOdYr kuvam
135:104   mien nalYn .  varaZYm ErgaS aza SoCmYlan putYrak jYvYr-
135:105   ten ulmaS , azalan lymZYmat SkalanZe kelSYSYm puYkten
135:106   .  UZgunam osal jYlman +vedasimat izi +ivuSYm  " Ej ,
135:107   meraN ige , it magYre "  manmYZlan vursen naleS , perenat
135:108   kolta ulmaS .
135:109  tuge gYnat Zap Ertenak Erten , Zap dene tynASte keCmoat
135:110   vaStaltman .
135:111  3
135:112  keNeZ .  kugarnA keCe .  +marina , keCe lekme godYmak
135:113   kYnelYn , surt kokla somYlYm tOrlen koSteS .  uSkalYm
135:114   lySten , pasuSko luktYn koltYS , prezYm toSkem peCYSke
135:115   naNgaen vyraNlYS .  kYzYt , ik OltO kuE puYm numal
135:116   purten , koNgaS oltYSat , melnam kyEStaS tyNalneZe
135:117   .  tide godYm +vedasi malen kYnelYn : Sala vuAn , omo
135:118   CuriAn , Cara jolYn tygYC tyN-tyN oSkYl pura .
135:119  - Ej , ydYr>eN , kunam tYnar malet ?  kaCYmariet SoNgemeS
135:120   teve , - maneS +marina .
135:121  - SoNgemeS gYn ...  tYj peS rveze marijlan tolYnat ,
135:122   - jogYm kolten , umSa karYme kokla gYC lorga jyk dene
135:123   +vedasi peleStYS .
135:124  - Suko malen , saj omYm SYC uZ aman , sYren vele kYnelYnat ?
135:125  - tYjYn mo paSat ? jorga pij !
135:126  - mo peS kYCkYret ?  jYvanYm pomYZaltet !  - peleSta
135:127   +marina .
135:128  - pomYZalteS gYn , meraNetYm mo peS Camanet ?  ala tYjYn
135:129   CarYmetYm kolYStam , Sonet ?
135:130  +vedasin tYge tura ojlYmYZlan +marinan SYdYZe Cot lekte
135:131   .   " tudo tYge keCe kySkO kyzYmeSke malen , mYj Er
135:132   godsek tYge somYl dene SogYlt , ymbaCYn mYjYmak pYtara
135:133   "  manYn , vuj jYrZe Sona .
135:134  - aza pomYZalteS gYn , teve SokSo koNga vokten salmavondYm
135:135   kuCen Sogal .   - Sogalam vele , ot vuCo ...  mYjYn
135:136   SoCSem-kuSSem uke vet .  tYlanda Suko kyleS , tendan
135:137   logarda Suko ulo - YSte .
135:138  tuma Cot tarvanYS .  jyk-jyan dene pomYZaltYn , izi
135:139   +jYvanat SortaS tyNale .
135:140  +savli kuva - SuCkata eN .  Ynde vaSke ymYrZYm Sukta
135:141   gYnat , eS kokla ilYSYm SYmaten , pYrden ok ile .
135:142   toSto SeSkYZYmat , kolYmeSkYZe , koCkYnak koCko .
135:143   CYlaZYm kuSko SinCet ?   " iA kuva , SeSkYZYm narmYZYm
135:144   pukSen puStYn vet "  manme mutYmat UZgunam +kup>AlYSte
135:145   kolaS ileS .  ala CYn , ala SoAk , eNYn ConZYm poCYn
135:146   ot onCo vet .  mo-gYnat , tudYn kumYlZo ik +vedasi ydYrZYlan
135:147   vele sita .  tYge eS koklaSke Sem pYrYs purYmo godYmat
135:148   , saj-osal , Ere ydYrZYmak vele pYdal Sogen .  kYzYtat
135:149   teve pOrtYS puren ni Su , ni uke - ydYrZO den SeSkYZ
135:150   koklaSke tareS purYSo gaj puren kajYS .
135:151  - a mo pajrem keCYn Erdene Erak tumam tarvatYSda ?
135:152   adakat +vedat vate SeSkak tyNale dYr ?  mYj onCem-onCemat
135:153   , kaStaS kyzaS tyNale aman .
135:154  ydYrZat avaZlan ik radam vujYm SijYn SuktYS .  agar
135:155   pijla koktYn SokSo koNga vokten melnam kyEStYn SogYSo
135:156   +marinalan piZYC .
135:157  - E-E , uZat ...  ydYr>eNYm melna  kyEStaS SogaltYneZYs
135:158   , ot SinCe .  aj-Aj , tide mo peS pop vate lijYn .
135:159    ydYr>eNlan kan<YlYrak ilaS kyleS .  SuES , ale onCYko
135:160   ilaSYZe Suko ulo : teve marlan kaA gYn , ik radam CYla
135:161   uZeS .  tYj , SeSke , Ske SoCSan-kuSSan ulat gYn ,
135:162   paSam Cot YStYde ot ke-Ert , Cot YStYman .  mYj tYjYn
135:163   gaet godYm Ske paSam eN ymbake tuaraS tolaSen koStYn
135:164   omYlYs ...
135:165  kapka jyk SoktYS .  olYkYSko imn<Ym namien vyraNlenat
135:166   , +vedat pOrtYS tolYn SuYn .  Er CYvYla kodYge kYdetlYSe
135:167   ydYramaS-vlak ik Zaplan SYp lijYt .  koklan gYna vaS
135:168   oS SinCaSt dene onCal koltat .
135:169  - te mo kugarnA keCYn Erdene Erak pij-pYrYsla kojYda
135:170   ?  - maneS +vedat .
135:171  - vatetak peS volANaS tyNalYn ...  izvatet ...  - maSaS
135:172   tOCYS +vedasi .
135:173  - adak mom tuge ?  moZo ok jOrO ?  - umYlYneZe +vedat .
135:174  - ErgYm , vikSYmak ojlaS gYn , tYj vatetYm utYZYm SalaSke
135:175   koltenat .  ydYramaSYm tYge aSnaS ok lij .  Ynde marlan
135:176   tolmYZlan kok ij lieS gYnat , ale ik ganat vatetYm
135:177   kuCen kYrYmetYm uZYn omYl .  kalYk gaj kuCen kYrYme
135:178   ogYl , ajdeme semYn Cot vursYmetat uke .  uke , ErgYm
135:179   , izvate manYn , tYnarak nulen aSnYman ogYl .  tY alak
135:180   kodet gYn , vatet vaSke SyjYSket kyzen SinCeS .  mYj
135:181   oZno aCat onCYlno uto mutYm peleStaS , voStYlaS om
135:182   toSt Yle .  paSa gYC tolmYZ godYm jolvarnA muCaS dene
135:183   vele koStYnam .  a tenij mo ?  vatet jolagaj : keC-mogaj
135:184   paSam Ere eN ymbake tuaraS tOCa ...  melnam kyEStaSat
135:185   +vedasim SogaltYneZe .
135:186  - mYj tudYn paSam YStaS mo ?  mYjYn SoCSemkuSSem uke
135:187   vet .  YStYZe , kogargYZe , tudo SoCSan ... meraNZe
135:188   ulo ...  - tYge osal pij gaj +vedasi eNgaZlan kerZalte .
135:189  +marina ik mutYmat peleSten ok kert , SYdeSken , peNYZalten
135:190   Soga .
135:191  - Carne , ir korSaNge !  - maneSat , +vedat SyZarZYm
135:192   jYldYrok soven kolta .
135:193  tuma peS kugun kYneleS .
135:194  - a , tYge ... vatYZ verCYn , AZarZe verCYn mYjYm kYra
135:195   !  izvatYZYm-AZarZYm Camana .  vatYZe sajYs , ot SinCe
135:196   - meraN dene YStYme ErgYm konden - kunam saj ogYl ,
135:197   - tYge tyrlO semYn +vedasi eNgaZYm pYtaraS tyNale .
135:198  +vedatYn SYdYZe Cot lekteS .  ymbaCYn avaZe nySkO tovar
135:199   dene lokSiCme gaj CarnYde lokSinCeS , +vedatYn SYdYZYm
135:200   utYrta .  SYdYZ dene SyZarZYm sajYn sovkalen nale .
135:201    vara koNga vokten SogYSo +marinamat SyrgYZ gYC kum
135:202   gana sovYS .  salma kyvar ymbak muren kamvozo .  +marina
135:203   koNga SeNgek purYSat , Cot SortYn koltYS .  tide godYm
135:204   ala-kO oknam tykalta .  +vedat onCa - poSkudo marij
135:205   pogYnYmaSYSke pokta .
135:206  - +vedat Sol<o , orol omaS deke lek-An , sela gYC ala mogaj
135:207   naCal<nik tolYn , - maneS poSkudo marij .
135:208  +vedat , ik mutYm peleStYde , kYZ-goZ lektYn oSkYleS .
135:209  4
135:210  +marina koNgaS olten petYren , izi +jYvuSYm kidYSke nalYn
135:211   , kySYl klatYS kaA da tuSto Con luSkYmeSkYZak SorteS
135:212   .  CYla toSto ydYr ilYSYZe uSeS vozeS .  ava-aCaZYm
135:213   Sonalta , +sergejZat uSeSYZe vozeS , - ConZYlan utYr
135:214   jOsYn CuCeS .  toSto gaj nigOat tudYm jOraten CamanYSe
135:215   uke .  tudYn marijZat Con SupSmo dene jOraten tolmo
135:216   pOr>eN ogYl .  CydYStO , niguS puraS OrmO dene vele
135:217   tYgaj marijlan marlan tolYn .  +vedat tudYn deC iktaZ
135:218   20 ij kugu , SoNgo ...  uj , kuze tYgaj osal eN dene
135:219   ymYr muCko ilen Suktet ?  Ske gaj rveze , umYlYSo ,
135:220   CamanYSe eNYm vaSlijYn , tudlan kOrgO SonYmYZYm poCYn
135:221   , ulo ojgYZYm ojlYmYZo SuES ...  kYzYt +sergej ilYZe
135:222   Yle - tudo eNYn ojlYmo deCat ok voZYl , aCa-ava mutYmat
135:223   ok kolYSt Yle ...  +vedat deC ojYrlen , lektYn kaA Yle
135:224   .  +sergej uke , +sergej ymYreS ok lij .  SymZYlan kyrtn<O
135:225   azYr dene CYvYStYme gaj CuCeS .  kYzYt ik parnA gaj
135:226   izi ErgYZe , izi +jYvuSYZo , ojgan ConZYm paremda .
135:227    molo nigOat uke .  oj , iziZat ! . .  +jYvanYm SymZO
135:228   pelen Cot OndaleS .  ErgYZe avaZ pomYSeS malen kolten
135:229   , omYZ dene SYrge voStYleS .  joCan tYge voStYlmYZo
135:230   avan Conlan sajYn , laskan CuCeS .   " aCaZe ...  +sergej
135:231   gaAk voStYleS "  , - Sona +marina .  vara , +jYvanYm
135:232   ErkYn leved pYSten , vedram nalYn , pamaS deke vydlan
135:233   vola .  uremYSte , orol omaS onCYlno , kalYk pogYnaS
135:234   tyNalYn .  nunYn koklaSte sela gYC tolSo saltak vurgeman
135:235   rveze marij kalYk dene mutlana .  ale pogYnYmaS tyNalYnak
135:236   ogYl .
135:237  pamaS deran SoSkudo +epi kugYzan +ovdakiZYm vaSlieS .
135:238    +ovdaki - izirak kapan , jYrgeSke CuriAn ydYr .  tudo
135:239   saj , kumYlan eN , +marinam uZeSat , OrYn jodeS :
135:240  - eNgaj , SinCat molan tYge joSkargen ?  tYj taCe SortYnat
135:241   aman ?  molan SortYnat ?
135:242  - tugaj Zap tolYn , Sortde ok lij ...  teve , +ovi ,
135:243   tYAt marlan kaen onCet gYn , ilYSYn jOsYZYm palet ,
135:244   - maneS +marina .
135:245  - mYj marlan kaem gYnat , ojgo uZaS om kaj .  pOr>eN-vlak
135:246   SortYn-ojgYren ogYt ile gYn , me molan posna ojgYrena
135:247   .  Ynde revolUcij deC vara ydYramaSat pOr>eN dene tOrak
135:248   lijman , - maneS +ovdaki .
135:249  tudo Ere tYgaAk , CoA ydYr .  +Sernur kYdalaS SkolYSto
135:250   tunemeS , Sukerte ogYl komsomolYSko puren .  sadlanak
135:251   AlYSte vate-vlak peS ogYt jOrate .   " AlgenCe ydYr
135:252   , pOr>eN paCaS "  manYn vursat .
135:253  - tYj , eNgaj , tYge vujYm saken it koSt .  sita , tYmarten
135:254   marij ydYramaS pOr>eN kid jYmalne ilen .  Ynde ves
135:255   Zap tolYn - tYge ok jOrO .  tYj iziSak knigalan moStet
135:256   manmYm kolYnam Yle .  mYj teve kokla gYC ErkYn ludaSet
135:257   ik knigam namien puEm , ilYS nergen iziSak SinCen SogaSet
135:258   kyleS .
135:259  - kaj , mYj ludaSYZat CYlt monden pYtarenam dYr .  adak
135:260   mONgYStO SiZYt gYn , vara ilaSat lijdYme lieS , - maneS
135:261   +marina .
135:262  - YnZe lij .  tYSte ok lij gYn , ves sajrak verYSge
135:263    ilaS lieS .  tynA kumda , onCemat , tYj , eNgaj ,
135:264   Ske verYStet otYl ...
135:265  5
135:266  +ovdaki +marinan ConYStYZo ala-mom tarvatYS : +marina adakat
135:267   SonaS lie .  ErkYn pamaS deC kyza .  orol pOrt dene
135:268   pogYnYmaS tyNalYn .  sela gYC tolSo marij ala-mom peS
135:269   Cot ojla .
135:270  "  ... pagalYme joltaS-vlak ! . .  ElYStYna kugu revolUcij
135:271   lie ... "  - tYgaj kyrYStaltSe mut lapCYk ydYramaS
135:272   pYlYSYSke pura .  +marinan sajYnak kolYStmYZo Suo .
135:273    jolgorneS vydan vedraZYm SYndYSat , orol omaS velYS
135:274   pakCa lomber jYmak SeNYn purYS .  tYSeC ojlYmo mut
135:275   peS raS Sokta , SoktYmo vele ogYl , ojlYSo eNZat koeS
135:276   .  +marinam gYna nugYdo lombo ukSer eN SinCa onCaltYS
135:277   deC avYra .
135:278  "  ... Semer kalYk SuCko kugYZam luktYn kudalten , kapitalist
135:279   den pomeHik kaSakYn vlast<SYm symYren , SkalanZe +sovet
135:280   vlast<Ym YSten ...  tuge gYnat poAn tOra-vlak Semer
135:281   kalYklan tYnYs ilaS ErYkYm ogYt pu .  jYrvaS nunYn
135:282   tarlen koltYmo generalYSt , agar pij gaj pogYnen tolYn
135:283   , Semer kalYkYm seNYneSt , kugYZanYS vlast<Ym Ske kidYSkYSt
135:284   SupSYn nalneSt .  adakat toSto gaj kugYZa , tOra-vlak
135:285   memnan SyjYSkO kyzen SiCneSt , memnan pyZvyd dene temYn
135:286   ilYneSt .  uke , ogYt kert !  Semer kalYk Ske vlast<SYm
135:287   Cot arala , kugYZa godYm uZmo ojgYZYm nigunamat ok
135:288   mondo ...
135:289  ... rodo-vlak !  teat memnan jYr mo lijmYm raS SinCen
135:290   SogYza , tYlanda oZno , kugYZa godYm , Suko viten .
135:291    +sovet vlast< orlYk CYtYSe ajdemYn kugYZanYS vlast<Se
135:292   ... "
135:293  +marinan mogYrZYlan SYr-r CuCeS , SymZO kltyk-kltyk CuCYn
135:294   kyltka .
135:295  "  ... sovet vlast< vele , marij-vlak , tYlanda saj ilYSYm
135:296   konden kerteS .  sadlan mYlanna kYzYt ik Zaplan nelYrak
135:297   gYnat , adak rveze kalYkYm poAn tOra vaStareS kredalaS
135:298   naNgaAt gYnat , molo semYn polSaS jodYt gYnat , ik
135:299   Zaplan , tide nelYm CYten , polSYde ok lij .  ogYna
135:300   polSo gYn , adakat toSto gaAk tOra kidYSke vereStYna
135:301   ...
135:302  ... adak AllaSte tupuj Sonen koStSo eN-vlakat ulYt ,
135:303   tugajZe - poAn-vlak .  nunYlan +sovet vlast< ok kelSe
135:304   , toSto gaj jorlo-vlakYm kyrYn ilaSYSt ErYk uke .
135:305   sadlan nuno tyrlO semYn kalYkYm lugat , saltaklan kajYSaSYm
135:306   Carat , kindYm armijYSke ogYt pu , +sovetlan , kommunist-vlaklan
135:307   Ere toreS Sogat .  te tYgaj SoAk mutlan ida inane .
135:308    tYgaj mut ojlYSYm kolYda gYn , SinCen lijza : tudo
135:309   tendan tuSmanda , Semer kalYkYn tuSmanZe ... "
135:310  sela gYC tolSo eNYn kalYklan tYge ojlYmo mutSYm +marina
135:311   Sulen kolYSteS .
135:312  +marinan tYge kolYSt SogYmYZ godYm +savli kuva , kapka
135:313   gYC lektYn , pYrYs gaj kYvYZge pakCaSke mien pura .
135:314    pamaS kornYSto vydan vedra-vlakYm uZeS .  +marinam
135:315   kYCal , jYr onCYSteS .  ok mu .  lomber koklaSte kYZ-goZ
135:316   SoktYmYm kolYn , lap lijYn tyslen onCen Soga .  vara
135:317   , ik mutYmat peleStYde , vujZYm kok velYS ryzalta da
135:318   SYpak pOrtYl oSkYleS .  Sem SinCaZe gYna +marinan SogYmo
135:319   velYSke SYdYn savYrnen onCale .
135:320  6
135:321  - tYj , +jYvan vate akaj , SeSkYC ok Zaple , manat .
135:322    tenij kalYkSat tYgaj ala-mo : mYjYn SeSkYmat sadYgak
135:323   , pe-ES iA .  CYlt kommunist ydYramaS .  SinCet , mYjYm
135:324   vele ogYl , Ske marijZYm nimolan ok Sotlo .  UZgunam
135:325   , tYge joNYlYSYZYm uZYn , iziS SYltalen peleStet gYn
135:326   , vaStareSet osal pij gaj urlaS vele piZeS .  nu ,
135:327   ydYramaS !  onCYgeCe kastene tYge memnan dene Cotak
135:328   tumasaS tyNale .   " tYlanda verCYn tYge orlanen ilem
135:329   , taza kap-kYlem loktYlYda "  maneS .   " +jYvuS ErgYm
135:330   ok lij gYn , tendan dene ik keCat om Sogo , Sukertak
135:331   ojYrlen kurZam Yle "  maneS .  Orat !  ala-moZo ok
135:332   jOrO , ala-kuze orlana ?  nY SuZen ok SinCe , nY Caran
135:333   ok koSt .  +vedatSat UZo gaj kuCen-kuCen kYra Yle gYn
135:334   , ajda Yle , - tYge ik gana +savli kuva , poSkudo +jYvan
135:335   kuvam tuvYr SyaltYme pamaS dene vaSlijYn , SeSkYZYm
135:336   uZYn-koleS .   - uke , CYnak putYrakak neCke lijYn
135:337   , eS koklaSte Somak logalmYmat vujgak ok CYte .  toka
135:338   , ik gana , +vedat ErgYmYm ala-kuze  " vyrZvuj "  manYn
135:339   , ala-kuze lymdYlAt ...
135:340  -  " vyrZvuj "  ogYl ,  " burZuj "  manYn dYr ?  tenij
135:341   tYge kojdarat , - maneS +jYvan kuva .
135:342  - tYge dokan .  ala-kuze tYgaj asam mutYm SinCa .  vara
135:343   +vedat ErgYmZe tYge manmetlan kyzanyStYZ dene CuCneZe
135:344   Yle .  onCem , SeSke SoNSo gaj vaStareS Sogale :  "
135:345   ot toSt , +sovet zakon ydYramaSYm tYge kYraS ok kyStO
135:346   .  CuCYn onCo-An , Erlak  " polkomYS "  kaen , vujYm
135:347   SiAm "  , - manYn , kargaSaS tyNale .  me , +vedasi
135:348   ydYrem dene , SinCam vele karen ulYna ...  oZno , marlan
135:349   tolmo ondakSe , tYgaAk ogYl Yle , ala-mo kYzYt putYrak
135:350   puZlen .  kO-gYnat tudYm SeNgeC tunYkten SogYSo ulo
135:351   dYr ?
135:352  - ulo , ulo , oCYni ...  kO ?  +epi kugYzan +ovdakiZe
135:353   Al vate-vlakYm pudYraten Soga .  iA ydYr , vujZYlan
135:354   gYna tolan Yle .  SinCet , kodSo kugarnAn tySka kalYk
135:355   onCYlno mYjYm CYlt SyktarYS :  " tYjYn gaj ajdemYZlan
135:356   Sukertak kolaS kyleS Yle , saj eN-vlakYn ilYSaS keCYStYm
135:357   avYret , muZedSe , SyvedYSe lijYn , kalYkYm ondalen
135:358   ilet "  , - manYn , kalYk onCYlno pYtara .  nu , azap !
135:359  - oCYni , tudak SeSkYmat puZen pYtaren .  jYlmYlan peSak
135:360   AlgenCe .  ala iAlan tenij tYge ydYr-vlakYm tunYktat
135:361   .  oZno tYgaj ogYl Yle .
135:362  - tYjYn SeSkYCat iziSak tunemSe manYt aman , tuge gaj
135:363   Sokta .
135:364  - tudo iAk Sol ...  kYzYtat Sopke sondYkYStYZo ala-mogaj
135:365   knigam jYSt kuCa .  +vedasi ydYrem Ske SinCaZ denak
135:366   uZYn .  marlan tolmYZ deCYn onCYC SinCen omYl , uke
135:367   gYn surtYSkem om purto Yle .
135:368  - tYge koeS ...  mykS omartaS paCemYS pYZaSYm optaS
135:369   tyNaleS gYn , oCYni , paSa Caple ogYl .  mYjYn SotYStem
135:370   , Ertak +ovdakin tunYktYmo denat ogYl , ves amalat ulo
135:371   dYr ?  tYge Ske marijZe vaStareSak urlaS tyNalYn gYn
135:372   , oCYni , kugYzaZ deC SymZak jykSen .  tYj , SeSke
135:373   , Eskeren otYl , ala tosYZo ulo ?
135:374  - ulak dokan ...  mYj ikana , keNeZYm , iziS SiZaS tOCenam
135:375   Yle .  ik Ara keCYn orol pOrt dene Al kaNaS lie , tide
135:376   kaNaSlan sela gYC ik rveze kommunist tolYn Yle .  pogYnYmaS
135:377   tyNalSaS godYm Eskerem - SeSkYm , vedram nalYn , pamaS
135:378   deke vydlan oSkYl koltYS .  mYAt ala-kuze Conem SiZme
135:379   gaAk EskerYSe lijYm .  vydlan volYSetYm vuCem-vuCem
135:380   , vuCem-vuCem - uke .  ala-kuSko jomo ?   " mo SatYn
135:381   "  , - Sonem Ynde .  pakCaSke lektYn , vyd korno dene
135:382   oSkYl<Ymat , vydan vedra-vlak korno pokSelne SYrtke
135:383   SinCat , SkeZe SikSaltYn .  nimolanat OrYm .  +vedatlan
135:384   SiZtaraS oSkYlnem Yle - lombo jYmalne jyk SoktYS .
135:385    onCem - sade pogYnYmaSYS tolSo kommunistetYm sad jYmaC
135:386   nelSaS gaj onCen Soga ...   " aj-aj , SeSkYm mom Sonen
135:387   koStat kojYS "  , - SonaltYSYmat , jyk-jyanYm SYm tarvate
135:388   , SYpak pOrtYl oSkYl<Ym .
135:389  - avaj , tYj eNgaj nergen ojlet mo ?  - maneS koremYS
135:390   volen SuSo +vedasi .   - CYn , CYnak , eNgan Sala koStmYZYm
135:391   mYAt SiZYnam .  ikana tYge kugarnA pazarYSke mijYSna
135:392   .  eNgam den +ovdaki kYlYmde gYC piZSe gaj pYrlA koStYt
135:393   .  mYAt poCeSYSt - kuSko purat , mom YStat , mom naledat
135:394   - Ere Eskerem .  ik vere , ves vere purat-lektYt ,
135:395   selase-vlakYm vaSlijYt , kutYrat , voStYlYt .  avaj
135:396   , tYjYn manmet gaAk , ik rveze marijYm vaSlijYn , peS
135:397   kuZun vaS pYl<gYZYn , kutYren SogYSt .  tudak eNgan
135:398   tosYZo .  ala-kuze ... familijZYmat kolaS tOCYSYm ,
135:399   +sokolov , manYt ala-mo ...
135:400  - Ex-xe , pire pirak , Ere CodYraS onCa , manYt , tugak
135:401   ulmaS , - vujZYm ryzalta +jYvan kuva .   - YndYZe palYnak
135:402   pale , kommunist dene tosYm kuCa aman .  SeSke , tidYm
135:403   kuze-gYnat tOrlataSna vozeS , uke gYn paSana Caple
135:404   ogYl .
135:405  - me nimo SotYmat ogYna mu , akYj , tYj Skak polSo .
135:406    ajda kuze-gYnat Skenan koklaSte YStena , AraS ogYna
135:407   kodo .
135:408  - polSYmYZo ... kum muZYr vaS piZSe tarakanYm muYn kuCYza
135:409   .  vara tudYm , tYgYde loZaS gaj turZYn , vatYZge ,
135:410   marijZYge koCkYS dene pYrlA pukSYza .  vara SeSkYCYn
135:411   SymZO marijZe dek pOrtYleS , tYge Sala SonaS ok tyNal
135:412   , - maneSat , +jYvan kuva , SyaltaS voltYmo lapCYkSYm
135:413   , Suarvondo muCaSYSke sakalen , vaCe ymbake pYSten
135:414   , koptYrge kurYkYSko kyza .
135:415  7
135:416  oAr tele keCe .  kas veleS tynO Cotak jykSemdYS .  jol
135:417   jYmalne kYCYk SoktaS tyNale .
135:418  ErdenYZe igeCe peS jyStYn CuCYn ogYlat , +marina Sem
135:419   tuvYr-jolaSYm nOrten .  sadlan , kYzYt Suarvondo muCaSeS
135:420   konan tuvYrYm opten , peS nelYlan kok velYS tajnYStYn
135:421   , koremYS SyaltaS vola .  igeCe jyStYlan vyd vake tyrYStO
135:422   nigOat ogeS koj .  tuvYr ora gYC ymbaC kYlmaS tyNalSe
135:423   tuvYrYm , kYvYZok tOrgalten , vake vydeS SyaltaS tyNaleS
135:424   ...  Ara ma , paSa ma - +marina Sket vujYn kodmYZ godYm
135:425   Ere uSYZ dene ilYS nergen Sonkala .  ErtYSe ilYSYZYm
135:426   uES-paCaS Sonkalen naleS , saj den osalZYm ojYrkala
135:427   , uZmo ojgYZYm raS Sarna ...  ilen-ilen , Ere tunemat
135:428   : ilYSYStet Erten kodSo EkSYkYm , CYr kodmYm raS uZat
135:429   .  UZYZYm onCYko ilYmaStet tOrlatet , SukYZYm Zap ErtYme
135:430   dene tOrlen ot kert .
135:431  " Ej , orade , orade , - Sona +marina , - molan rveze
135:432   godYmak tYgaj uSem lijYn ogYl ?  molan kYzYtat kuSkYn
135:433   SogYSo ydYr-vlak memnan gaj uS SYndYSe deC kuze ilYSaS
135:434   nergen ojYm ogYt jod ?  oZnak tide uSem lieS Yle gYn
135:435   , oCYni , peSak ilen moStem Yle , tYmar orlYkYmat om
135:436   uZ Yle dYr ?  kYzYt tYSte +vedat denat om lij Yle ...
135:437   tYgaj toSto kojYSan marijlanat marlan om tol Yle ...
135:438    izi godYm tunemaS tyNalme lugYC CarnYSYm ...  avan
135:439   mutSYm kolYStaSak ogYl ulmaS , kuze-gYnat umbakak tunemaS
135:440   tOCYSaS ulmaS .  ala tunam volgYdo saj ilYS dene ilaS
135:441   tyNalam Yle .  kuzerak ilem Yle gYn ? . .  Ej , puZen
135:442   SoCaSet ?  Ej , uES ilaS tyNalaSet !  kYnervuet tora
135:443   ogYl , da Ynde , oCYni , ot purl .  keC onCYkYZo ilen
135:444   moStYSaS Yle , onCYkYZat ale tYgaj joNYlYS lijYn kerteS
135:445   .  ale ymYrem onCYkat tide +vedat voktenak Ertarem ?
135:446   . .  tYleC porYZYm om uZ mo ?  Ej , Ynde mYjYn saj
135:447   ilYmYZe-moZo .  izi ErgYm , +ivuSem , ulo , keC tudYm
135:448   sajYn onCen kuStem , kuze-gYnat tunYkten , saj ajdemYm
135:449   YStem .  ala tudYn ilen tolmYZYm onCen kuanem ...
135:450   +ovdakiat kYzYt uke - tunemeS .  tudo CoA ydYr , rveze
135:451   gYnat , kuze ilYSaSYm SinCa .  eN ojlYmo deCat ok lyd
135:452   ...  ojYrlen kaAS kySta , Ej , okmak ... "
135:453  jolZYlan CYdYrik jyStYn CuCmo SonYmaSYm keneta kyrleS
135:454   : vyd SYZaltme dene jolZo voSt kYlmen .  YraS tOCen
135:455   , jolZo dene tava , kOgOrCen Capa gaj joSkargen , kYlmen
135:456   tyNSO kidSYm SokSo SylYS dene YrYktaS tOCa ...  jyStO .
135:457  kas .  keCe SiCmaS olmYSto kas yZara ENer arama kokla
135:458   gYC tulSolgYm gaj koeS .  kySnO , oAr kavaSte , SydYr-vlak
135:459   kYrt-kart koAS tyNal<YC .  tynO jyStO .  jol jYmalne
135:460   kYCYkYn murYmYZo toraSke Sokta .
135:461  +marina kYlme tuvYr oram numalYn kyza .  muSmo tuvYrYm
135:462   sakalen SogYSYZla , pOrtYStO ErgYZYn Sortmo jykSYm
135:463   koleSat , sodor kurZYn pura .  +jYvuS SketYn .  mONgYStO
135:464   SogaS kodSo +vedasi rvezYm malten kodenat , sodorrak
135:465   SinCaS lektYn kurZYn .  sadlan kYzYt +jYvuS pomYZaltYn
135:466   , SorteS ulmaS .  sodor tulYm Cykten , jyStO kidSe
135:467   dene rvezYm kidYS nalYn SYmataS tolaSa .
135:468  iziS lieSat , +vedat tolYn SuES .  tudo Al pogYnYmaSke
135:469   mienat , ala-molan peSak sYren tolYn , pire gaj vele
135:470   onCen koSteS .
135:471  - mo ale marten CajYm oda Solto .  mom vuCeda ?  - kYCkYral
135:472   koltYS +vedat .
135:473  - mYj kYzYt ENer gYC kyzYSYm vele .  avat ale unagudo
135:474   gYC tolYn ogYl .  +vedasiZe SinCaS kurZo ala-mo , - manYn
135:475   umYltarYneZe +marina .
135:476  - u-u , iA-vlak , mONgYsO somYlYm sajYn Sukten ogYt
135:477   SogYs !
135:478  - Cu , +vedat , - maneS vatYZe , - molan tYge sYren tolYnat
135:479   ?  ot SinCe mo ?  mYj taCe keCYgut tuvYrYm muSkYn SogYltYnam
135:480   , CYlt kYlmen pYtenam .  molan tYge sYraSYZe ?
135:481  - molan sYraSYZe ...  teve kommunist rodet-vlak peS
135:482   saj kumYlan ulYt , nunYn deke ot kaj ?  uZat , teve
135:483   adak 50 pud urZam SupSYn nalneSt .  iA tySka .  Ynde
135:484   pYtartYS kavanYm SiAS vozeS .  adak tide ok site ,
135:485   kugu nalogYm pYStYktYneSt :  " tYgYde satu dene torgaet
135:486   "  manYt ... 3000 teNgem tylen onCo , uSet pura , purlaS
135:487   kindat ok kod .  iA-vlak !
135:488  - tYmarten kavanZYm molan SinCYktaSYZe .  molo-vlak
135:489   Sukertak SijYn opten ulYt .  kunar utYZYm puYSaS :
135:490   vara ogYt jod .
135:491  - SYp lij !  tYj deCet tudYm ogYt jod .  tYjYn uSet
135:492   dene kodaS gYn , Sukertak SuZen kolYman Yle .  mYj
135:493   onCem-onCemat , tYj putYrak oza liAS tyNal<YC aman
135:494   ? !  izvatem ulat manYn , mYj tYjYm tYnarak SalaSke
135:495   om kolto .  nur - SinCan , Al - pYlYSan , CYla Sokta
135:496   .  alamo-gaj kommunist dene tosYm kuCet , jYSt ala-mogaj
135:497   kingam ludat , - maneS ...
135:498  - Al , Al ymbake it tuare .  Al mYjYn nergen nimomat ok
135:499   ojlo , avat den SyZaretak toSto vatet gaj mYjYmat koCneSt ...
135:500  - SYp liAt uke ?  mYj tYmanmeS SelYSt nalam , kYzYt
135:501   tYjYm pYdal koStSo +ovdakiet uke gala ...
135:502  +vedat kYlmen tolSo vatYZYm CYlt aramak muSkYndYl<o .
135:503    vara AlYS lektYn kajYS .  peljyd Zaplan Cot jySO tol<o
135:504   da , malen koltYmeSkYZe , adak tumanlYS .
135:505  " ymYrYm ilen ErtaraS urem muCko oSkYl ErtYme gaj ogYl
135:506   ulmaS "  , - jydYm , malaS voCmekYZe , Sonen kiA +marina .

136:1  136 pYtartYS kYldYS
136:2  1
136:3  adak kok ij ErtYS .  1921 ijYSte +marij oblast< poCYlto
136:4   , marij kalYk molo Semer dene pYrlA SoSYm lekSe mykSla
136:5   tarvanYS : revolUcijYn pajdalYkSYm umYlen , Semer ,
136:6   +sovet vlast<Ym mokten , u ilYSYm YStaS tyNale .  tudo
136:7   ijlanak tYge tarvanYSe kalYkYm SuZYmo ij tolYn yNgYrten
136:8   kajYS .  tYge SoSYm Cever keCe SYratYme dene sYlnYn
136:9   peled koltYSo peledYSYm keneta Er pokSYm CYvYSten kaA
136:10   .  vara semYn gYna orlanYSe peledYS ErkYn tYrla , uES
136:11   peledeS .  tunamat tugak lie .
136:12  +kup>Al marij-vlakat kalYk deC ojYrlen kodYn ogYtYl :
136:13   nunat kalYk uZmYm uZYn ulYt .  AlYSte oZnYsekak ikgaj
136:14   tOr ilen ogYtYl : poAnat , jorlYZat , ik SYrYm ilYSYZat
136:15   lieden .  sar kuZun SogYmo dene kalYkYn kindYZe kodYn
136:16   ogYl .  UZo kiS gaj CaNga poAn marijYSt gYna , vyta
136:17   ymbalan , agun vYnemeS , A iktaZ vere kynCen SYnden
136:18   , SYlten koden ulYt .  tugajYSt SuZYmo ijYm SiZde ilen
136:19   ErtarenYt .  sitartYSlan , tynYSO jorlo marij-vlak
136:20   deC CydO oraltYStYm , aSnYme vol<YkYStYm pYCYrik kindYlan
136:21   SuldYn nalYn , utYr poAS tolaSen ulYt .
136:22  +savli +vedat oZnYsekak poAn SotYSto koStSo gYnat , kugun
136:23   kindYm SYlten koden kertYn ogYl : vujgakSat nYl meSak
136:24   urZa gYna agun vYnemeS SYlYn kodYn .  tuge gYnat eSYZe
136:25   SuZen SinCeC ogYl .  +vedat SkeZe Alla vokten koStYn
136:26   , altYnCe satu da tamak dene torgaen .  spekulAcij
136:27   dene oksam luktYn , +AraN velYm kindYm nalYn konden
136:28   .  SoSo veleS , kalYkYn Cot SuZYmYZ godYm , eN oraltYm
136:29   , molo pogYm Ara gaAk naleden , utYr poen vele .  +marina
136:30   , ik radam u ilYS nergen umYlYmekYZe , Suko Caren tolaSen
136:31   gYnat , +vedat kolYStYn ogYl .   " pOr>eN paSaS neretYm
136:32   it SyS "  manYn vele SyrdYlYn .
136:33  kok ij Erten .  kok ij - kok keCe ogYl , kok arnAt ogYl
136:34   .  +marinalan adak Suko jOsYm uZaS logalYn .  +savli
136:35   kuva den ale marten marlan kaen kertdYme ydYrZO +marinam
136:36   osal pij gaj purYn ilen ulYt .  tyrlO SoAkYm ojlen
136:37   , +vedatlan vursYkten , UZgunamZe kYrYktenat ulYt .
136:38    utlarakSYm +ovdaki dene kelSYmYZlan , tenijse ilYSlan
136:39   melYn lijmYZlan , toSto jylam kudaltYmYZlan SYdeSken
136:40   Sogen ulYt .  aCaZ dek unala mijmYZ godYm +marina avaZlan-aCaZlan
136:41   Ske nele ilYSYZ nergen Suko SortYn-SortYn ojlen , ojYrlen
136:42   miAS ojYm jodYn .  aCaZe  " Ynde tuge lymnerYm luktYn
136:43   koStaS ok jOrO , kuze-gYnat , ydYrem , CYtaSetak vozeS
136:44   "  vele manYn .
136:45  2
136:46  +ovdaki dene kelSen ilYmYStlan Suko tuma lekteden gYnat
136:47   , +marina +ovdaki deC torlen ogYl , utYr CakemYn vele
136:48   .  +ovdaki vuAnCe ydYr : UZgunam SinCa orak +savli kuvam
136:49   , +vedatYm SYltalYlYn , +marinam pYdalYn .  vaSlijmYSt
136:50   eda ilYS nergen iktYm-vesYm ojlen , umYltaren , jOrSYn
136:51   mondYmo knigam uES +marinan kidYSkYZe kuCYkten , kniga
136:52   dene uS-akYlZYm poCYn , ilYSYSte Seme den oSYm ojYrkalaS
136:53   tunYkten .  +ovdakin tYge tYrSYmYZe CYlt aram lijYn
136:54   ogYl : +marinan SinCaZe keCYn utlarak poCYltYn , jYrvaS
136:55   raSkemYSYn onCaS tyNalYn .  CYnZYmak , ondakSYm kalYk
136:56   +ovdakim uZYn-kolmYlan kOra +marina tudlan peSak ySanenat
136:57   ogYl .  tuge-gYnat eS kokla soptYra ilYSlan , Ske marijZe
136:58   dene vydSymYn ilYmYStlan kOra liSYl kelSYme joltaS
136:59   +marinalan kyleS lijYn Sogen .  ErkYn-ErkYn kelSen ulYt
136:60   .  +ovdakin eN deke puSkYdo kumYlYn mien moStYmYZo ,
136:61   alal kumYl dene ojlYmo mutSo aram lijYn ogYtYl .  tYge
136:62   SoSo keCYn puSkYdo yAn mlandYSke kudaltYme Surno pYrCe
136:63   aram ok jom : tyvYrgO ozYmYm kuSten , tuto SurnYm AmdYla .
136:64  +marina den +ovdakin vaSlijYn mutlanYmYSt - tuvYr muSmaSte
136:65   , pamaS dene , pazar kornYSto .  ikana , pazar gYC
136:66   tolSYStla , tYge mutlanen oSkYlYn ulYt :
136:67  - Ej , +ovdaki , ojlet , - maneS +marina , - pOr>eN den ydYramaS kunam
136:68   tOr lijYn , tOr ilen kertYt ?  pOr>eN - pOr>eNak ,
136:69   ydYramaS deC patYrrak , uSanrak ...
136:70  - uke , tYj , +manU , joNYlYS ojlet .  me SukYZo tYjYn
136:71   gaet joNYlYS Sonen tunemYn ulYna , sadlanak pOr>eN
136:72   dene tOr lijmYnat ogeS Su .  tynAmbalne patYr , uSan
136:73   ydYramaS Sagal mo ?  adak kap-kYllan CYlt pOr>eN gaAk
136:74   ogYl gYn , tOr ilYSlan CYlt ikgaAk patYr lijme ok kyl
136:75   vet .  uS-akYllan ydYramaS pOr>eN deC mONgO ogYl ,
136:76   tunemmYZe gYna Sagal , sadlan tySka kalYk paSa deCYn
136:77   OrdYZtO Soga .  memnan ydYramaS , koNga vokten atYlam
136:78   kuCYltYn , SoCSo-kuSSYm onCen , eSYm Cikten-Sogaltenak
136:79   pytYn< ymYrZYm Ertara .  onCYkYZo ilen-tolYn tYgaj
136:80   kojYS , oCYni , pYtYman .   " koNga vokten SogYltSo
136:81   ydYramaSlanat gosudarstvennYj paSam viktaraS tunemman
136:82   "  manYn +lenin !
136:83  - xa-xa-xa ...  Ej , uSmak , +ovi , mYAt gosudarstvennYj
136:84   paSam tOrlaS tyNalam gYn , tynA unCYli savYrna .
136:85  - tYgak , tYgak ... toSto tynA , toSto ilYS unCYli savYrnYde
136:86   ok kert .  me SkeZe malen ogYna kij gYn , toSto kojYS
136:87   jomeS , u ilYS mYlanna melYn savYrna ...
136:88  - vara , tYjYn SotYStet , tYge lijSaSlan mom YStYman ?
136:89  - tunemman , ilYSYm umYlaS tOCen , onCYko volgYdYS lekman
136:90   .  molo semYn ok lij .  tYj teve , +marina , orade ydYramaS
136:91   otYl , movala umYlaS tyNalYnat .  utlarak tunemat ,
136:92   utlarak umYlet , obHestvennYj paSam YStaS jOrSO liAt
136:93   , varaZYm gosudarstvennYj paSamat tOrlen moStYSo liAt
136:94   , revolUcij deC vara mYlannat korno poCYltYn , Ske
136:95   vele it Orkane .
136:96  - tunemaS kajYme ogYl , tYge tYj denet vaSlijYn mutlanYmYlanat
136:97   Suko Somak logaleS .  oCYni , mYlanna tYge pyraltYn ...
136:98  - adakat joNYlYS ojlet , nimogaj pyrYmaSat uke : ajdeme
136:99   SkalanZe Ske oza , Ske ilYSYZYmat Skeak pyra .  ilYSYm
136:100   saemdYSaS verCYn kuCedal moStaS vele kyleS .  CYnZYmak
136:101   , +vedat dene tYge ilen , saj ilYSYSke vaSken ot lek
136:102   , ala vujgakat ANgar kaSka gaj mokaNat .  +vedat surtYSto
136:103   - lyNgYSO kup , jOnYm kYCal ot lek gYn , tYjYm jOrSYnak
136:104   neleS .  kuZun Sonen SogYde , aCat dek ojYrlen kajYman .
136:105  - kaet teve , aCam surtYSkYZat ok purto .
136:106  - purta , aCat osal eN ogYl , tudYn kumYlZYm todYlaS
136:107   lieS ; avatSe gYn taCak mien puret gYnat , toreS ok
136:108   lij .  varaZYm , izi +jYvuSetYm avatlan onCaS koden
136:109   , umbake tunemaS tOCYman ...
136:110  - kuSko kaet , kuze kaet , kO kornYm onCYkta ?
136:111  - Ej , tenij korno onCYktYSo Suko ulo , Ske vele it
136:112   Orkane , lydYn , OrYn it koSt .
136:113  - mYj tYmarten ves semYn Sonen ilYSYm .  Suko jOsYm
136:114   uZmemlanat SYm Opkele : Skak rveze godYm ilen moSten
136:115   omYl , sadlan CYtYde ok lij manYn Sonem Yle .  mariem
136:116   ok jOrate gYnat , onCen , kuanen ilaS izi ErgYm ulo
136:117   .  jOsO gYnat , izi ymYrem Ertarem .  ves mogYrYm ,
136:118   +vedat joNYlYS korno dene kajYSe marij gYnat , avaZ
136:119   kolYmeke , Sket kodeS gYn , ala tudYn SonYmaSYZe vestykemeS
136:120   , Sonem Yle .  tYgaj eNYm joNYlYS korno gYC lukmo -
136:121   saj paSa ok lij mo , +ovi ?
136:122  - +vedatYm ves kornYS koltaS peS jOsO , tudo poAn kojYSan
136:123   ajdeme , tudo utYr suteSteS , utYr poAS tolaSa .  adak
136:124   , ves Sot dene gYn , tYj ik eNlan vele porYm YStYSaSlYk
136:125   otYl .  tYj ves korno dene kaet gYn , SydO eNlan volgYdYS
136:126   lektaS polSen kertat , Ske ilYSetat saj , volgYdo lieS
136:127   .  vaSke SYZe SuES , mYj tunemaS kaem , tYj tide paSam
136:128   kuZuES it Sujo .  aCat-avat deke mien ojlo da ojYrlen
136:129   kae .
136:130  +marina den +ovdaki vaSlijmYSt eda Ere tYgak ilYS nergen
136:131   mutlanat .  +ovdaki kunar SinCYmYZ semYn Ere umYltara
136:132   .  +marinat Ynde Cot YNYlaS tyNalYn , Ske ilYSYStYZat
136:133   umYlYmYZo kojYnak Soga .  CijYmaSSogalmaStYZat , surt
136:134   koklam arun kuCYmaStat toStYZ deC Suko vaStaltYn .
136:135    mONgYStYZat asam kyldYmaS ilYS-kojYS dene moColo
136:136   kuCedalaS tyNalYn .
136:137  3
136:138  SylYkan SYZe keCe .  kava pomYS kaStan-kaStan vulno
136:139   tysan lapka pYl dene vydYlaltYn .  jydvelYm vud puSan
136:140   jyStO mardeZ pua .  pYl ora-vlak ala-kuSko Sem pij
136:141   tySka gaj poCe-poCe kudalYt .
136:142  jYrvaS pasu , puSeNge , kysoto , Al jYr SogYSo kuEr
136:143   , molo sad , vyrgen<Yn , SOrtn<Yn kojYn , oralgen Sogat
136:144   .  SOrtn<O lapCYk gaj lYStaSYSt tale mardeZ puYmo dene
136:145   , pOrdYn-pOrdYn , ile mlandYSke , kYvYSt-kYvYSt Sokten
136:146   , volen vozYt .
136:147  kalYk paSaZYm pYtaren - kumda pasu Arsen kodYn : ni
136:148   Syl<O kYlta , ni uZar kYne ogeS koj .  SapalgYSe otYl
136:149   ymbalne SYZe mardeZ SylYkan murYZYm mura .  ik ozYm
136:150   pasu gYna Ske sYvYn gaj uZar tysSYm jomdaren ogYl ,
136:151   onCalme godYm nojYSo SinCam kandaren , uES SoSYm ,
136:152   Cever keNeZ tolSaSYm SiZtara ...  kumda ozYm pasu goCYn
136:153   Sem lavYran korno SukS gaj kadYrgYleS .  verYn-verYn
136:154   orva lakYlaSte , aNa jYraNYSte jyr vyd sokYr eNYn Cora
136:155   SinCaZ gaj oSYn koeS .
136:156  korno dene , toAm toAlen , tupeS izi kotomkam saken
136:157   , ydYramaS oSkYleS .  Sem mYZer urvaltYZYm , vujSovYC
136:158   muCaS den SYmakS poCSYm mardeZ CarnYde lupSa .  ozYm
136:159   pasuSko , CoNga ymbake kyzen Suat , SinCaZlan oralgYSe
136:160   kyEr loNgaSte Casamla vuj kojmeke , pisYnrak oSkYlaS
136:161   tyNale .  Al gYC volen , korem jYmalne SOrYn kajYSe
136:162   Yresan pu CasamlaSke mien purYS .  tupSo gYC kotomkam
136:163   muCYStaren , tuSeCYn kylAS pytYrkam luktYn , tys kajYSe
136:164   +mikolo UmYn onCYkYZo sakYS .  adak , izi Condaj gYC
136:165   luktYn , toSto pel teNgeaS Sij oksam UmoNa dene keCYSe
136:166   ASlYkYS kudaltYS .  vara , suken vozYn , kumalaS tyNale .
136:167  tide +marina .
136:168  tYleC arnA onCYC , ik kastene , pasu gYCYn pareNgYm
136:169   kynCen tolmek , +marinan izi +jYvuSYZo keneta tueSken
136:170   .  ala UZan igeCYSte izi orva dene pasuSko namijYmYZ
136:171   godYm , Eskeren SuktYde , kYlmen , ala iktaZ piZSe
136:172   Cer dene Cerlanen - mo-gYnat , izi joCa tul ora gaj
136:173   lijYn vozYn , ukSinCYn pYtaren ,  " vuj korSta "  manYn
136:174   orlanaS tyNalYn .
136:175  ErlaSYZYm +marina ErgYZYm +Sernur bol<nicYS izin-kugun
136:176   naNgajYneZe YlmaS gYnat , +savli kuva ErYkYm puEn ogYl
136:177   , Ske ojZo dene poSkudo Al SyvedYSe +vOdYr kuvam vele
136:178   yZYkten .  +vOdYr kuva kidSerYm kuCen , adak , muZed
136:179   onCYmek ,  " SinCavoCmo den eN loktYlmYlan toleS ,
136:180   sadlan , oCYni , Syval onCYde ok lij "  manYnat ,
136:181   tyrlO semYn Syveden tolaSen .  +savli kuva SeSkYZYn
136:182   ojZYm pYlYSYSkYZat pYSten ogYl .   " tYgaj eN purtYmo
136:183   CerYm lekYr Emlen ok kert , utYr puZa vele , uZar rveze
136:184   vuet dene ojYm it YStYl manYn , SeSkYZYm vursen
136:185   .  +marinat SketYn , +ovdakiat tunemaS kajYmYlan lijYn
136:186   , nimomat YSten kertYn ogYl , jydSO-keCYZe SortYn vele
136:187   koStYn .
136:188  tYleC vara +vedat kum keCe gYC marij vera Sot dene Umo-vlakYm
136:189   sOrvalen SogYltYn , molo semYnat paremdaS tolaSen ulYt
136:190   .  joCa sadakSat tYrlen ogYl .  vara poSkudo kuvan
136:191   ojZo poCeS +tor>Al ves mogYr kugu lyman uZSo-kolSo deke
136:192   mien koStYn ulYt .  tudYZo ,  " +kurYktyr +mikolYlan
136:193   sOrvalYde , ErgYda ok tYrle "  manYn kolten .  sadlan
136:194   taCe Erdene CYli-muli godYmak +savli kuva SeSkYZYm +kurYktyr
136:195   CasamlaS koZen kolten .
136:196  ... " poro +mikolo kugu Umo !  keC tYj patYr kuatet dene
136:197   izi ErgYm tide SuCko Cer gYC utare Yle .  tYj CYla
136:198   kertat , kolYSYmat YlYZtet , manYt : mYjYn ik parnA
136:199   gaj izi ErgYm Camane .  ulo ilYSem , kuanYmem tudak
136:200   vele vet ...  molo ydYramaS gaj eS koklaStat jYvYrten
136:201   , kuanen om ile , molo gaj pialanat omYl ...  tYmartenat
136:202   Suko orlYkYm uZYnam : ojgYren SortYn , SinCavydem joktarYde
136:203   , ik keCat , ik jydat kodYn ogYl .  +mikolo , kugu Umo
136:204   , Camane ...  tide gana Camanet gYn , onCYkat tYjYm
136:205   om mondo , Ere , inanen , kumal ilaS tyNalam Yle "
136:206    ...  tYge orlYkan ydYramaS , ulo ConZo dene , alal
136:207   kumYl dene kumalsOrvalen , Ske ojgYZYm poCYn ojlen
136:208   , kukSo oNa onCYlno SortYn pOrdaleS .  SinCavyd voSt
136:209   pele tys kajYSe +mikolYn CurijZYm sOrvalen onCa .  ala-mom
136:210   vuCa ...  uke , nimat ok koj ...  tudYn tysYStYZO nimat
136:211   ok vaStalt , nimat ok tarvane .  sur SinCapun kokla
136:212   gYC SoNgo SinCaZe gYna sYren onCYmo gaj koeS .  suken
136:213   SinCYSe +marina Suko marten tYge sOrvalen onCa .  vara
136:214   , ErkYn kYnelYn , kotomkaZYm saken , Casamla gYC lekteS
136:215   .  pelen nalme izi klenCaSke Casamla jYmaC jogYSo Andar
136:216   pamaS vydYm temen , mONgO velYSke oSkYleS .
136:217  kySnO , puSeNge vujYSto , jyStO mardeZ SySka . kaSYn-kaSYn
136:218   oralgYSe lYStaSYm Syl<O arva gaj kojYkten volta .
136:219   kava pomYS utlarak pYCkemYSaltYn .  mlande ymbake lapkan
136:220   keCen kajYSe vudaka pYl tYgYde jyStO jyrYm Syvada ...
136:221  4
136:222  kas .  +vedatYn pOrtYStYZO izi ajdeme orlana .  kok keCe
136:223   lieS , +jYvuS umSaSkYZe SyraS pYrCYmat nalYn ogYl .
136:224    mom podYlten tOCen ulYt gYn , vigak mONgeS ukSinCYn
136:225   joktaren .  oZno , tazaZ godYm , Ere tOrStYl kurStalSe
136:226   oS CumYraS rveze kYzYt udeStYn , muSkYS SovYC gaj Sapalgen
136:227   vozYn .  Andar Sara SinCaZe kakargen , lakYn volen
136:228   .  oZnYso +jYvuSYn puSYZat kodYn ogYl .  keCYval marten
136:229   kum-nYl gana uSYZo puren , jomYn SuSo jykSO dene avaZYm
136:230   kYCkYren .   " kuSko kaen ? "  manYn jodYn .  kYzYt
136:231   , kas veleS , tazalYkSe putYrak nelemYn : tul ora gaj
136:232   Yren , SinCaZe umbale onCa .
136:233  ilYS kurYmYSto Suko tuj eNYm uZYn CamanaS logaleS gYnat
136:234   , azan A kurStalSe joCan tueSken orlanYmYZYm uZaS putYrak
136:235   jOsO .  tYgaj izi ajdemYn orlanYmYZYm uZatat , muCaSdYme
136:236   Camanet , tunam tudYm paremdaS lijSaS gYn , pel ilYSetYm
136:237   katen puaS ot Camane .
136:238  +savli kuva den ErgYZe , nimom YStaS OrYn , joCa jYr
136:239   pOrdYt .  molo godYm CuZgen koStSo +vedasiat , muS SurYmo
136:240   lugYC CyCkYdYnak tolYn , +jYvuSYm onCal kaen .  +savli
136:241   kuvat tide arnA muCko , azaplanen-azaplanen , mo SinCYmYZe
136:242   semYn rvezYm EmlaSak tOCen .  +kup>Al jYr ik SyvedYSe
136:243   , uZSo-kolSo dek mijYde kodYn ogYl .  ruSarnAn , CerkYSke
136:244   mien , poplanat kumalYkten ulYt .  tuge-gYnat izi rvezYn
136:245   tazalYkSe utYr soptYrgen vele .
136:246  - +vedat ErgYm , Ynde mom YStena ?  ala-mo taCe +jYvuSna
136:247   putYrak neleme , - maneS +savli kuva .
136:248  - ala-mom YStYman , mYAt OrYnam vele .  tYrlYkten ona
136:249   seNe ala-mo ?  oj , azap !  - jOsalta +vedatat .
136:250  - SeSkYnak titakSe , Sonem .  patartYSlan CYlt puZlYS
136:251   , asam eNYm kolYStaS tyNale .  +ovdaki AlgenCak puZen
136:252   pYtarYS ala-mo ?  komsomol , iA , poro mo ?  SinCet
136:253   , ErgYm , taCe Erdene vatetSe +kurYktyr CasamlaSkat
136:254   YneZ kaj Yle , pYkSe pokten koltenam .  Ertak lekYrZYmak
136:255   mura ...  tuSto ala-mogaj Umo-vlak SinCat ala-mo ?
136:256    mYj Ynde kudlo ij ilem , lekarYS mien toSkalYn omYl
136:257   , sadak ilem .  tenij kalYkak puZlen , Umo deC kugu
136:258   lijneSt ...  mij , ErgYm , +jYvan kuvam yZYn tol , tudo
136:259   kugYrak eN , ala iktaZ saj ojYm pua , rvezYna peSak
136:260   naCar , uZat , pYkSe Syla .
136:261  +vedat lektYn kajYSat , +jYvan kuvam vyden tol<o .  +jYvan
136:262   kuva , toAlen , pod oNgo gaj pygYrnen , pYkSe purYS .
136:263  - kutYreda ...  joCada naCar lijYn aman ?  kuSto , kidSerZYm
136:264   kuCen onCYSaS .
136:265  - Umo gaj lij , onCal pu , kugYrak eN ulat , SinCet
136:266   , - maneS +savli kuva .
136:267  +jYvan kuva , +jYvuSYn kidSerZYm kuCen onCYSat , ErdYZYm
136:268   krop peren , vujZYm kok velYSke ryzaltYS .
136:269  - +savli vate SeSke , laCSYm kalasen om moSto gYnat ,
136:270   oCYni , kidSer gYC SinCavoCmYlanak vele toleS , - maneS
136:271   SoNgo ANgar .
136:272  - vara mom YStYman , akYj ?
136:273  - mYAt OrYnam vele .  SyaltYS vydYm ymbakYZe pualYn
136:274   , adak iziS podYlten onCYSaS .  oZno +olAna kuaka  "
136:275   SinCavoCmo deCYn peS polSa "  maneS Yle .
136:276  korkaS Andar pamaS vydYm koStalYn , tudo vyd dene omsa
136:277   kYlYm , koNga saNgam , ystembal lukYm , UmoNam Syalta
136:278   .  vara +jYvan kuva , tide vydYm podYlYn ,  " SinCavoCmYZo
136:279   , osalZe kajYZe "  manYn , +jYvuS ymbake vuZ-vuZ pual
136:280   koltYS .  joCa YSat tarvane .
136:281  - uke , SeSke , rvezet YS tarvane , peS osal SinCa logalYn
136:282   .  tuj eN tOrSta gYn vele osalZe koraNeS , manYt .
136:283    uES Cotrak pualSaS , adak umSaSkYZe iktaZ sovlam podYltYSaS ...
136:284  - Sogo-An , akYj ...  +vedat , vaSke tol ! . .   izina
136:285   pYtYneZe , uZat : pogen SylaltaS tyNalYn .  oj , Umo
136:286   , mom YStena ?  - OrYn koltYS +savli kuva .
136:287  CYnZYmak , izi joCan orlanYmYZe muCaSYSke SuYn .  nYl-viC
136:288   gana pogen SylaltYS , tarvanalten , umSaZYm karaltYSat
136:289   , SYp lijYn vozo .  +vedatat CYten YS kert , SinCaZYm
136:290   yStYl , tygO lektYn kajYS .
136:291  tide godYmak topsan kapka koC-CYr-rik Sokten poCYlteS
136:292   .  +marina tolYn SuYn ...  kotomkaZYm saken , UmYn vydan
136:293   klenCam kuCen , sodor pOrtYS puren SogaleS .
136:294  - oj , nojYSYmat , - manYn , +marina ErgYZ kijYmaSke
136:295   kerYlt onCa .
136:296  - SeSke ... SeSkYm , ErgYC ... pYtYS vet , - peleStYSt
136:297   kuva-vlak .
136:298  - oj , +jYvuS ... ErgYm !  - Con jOsYn magYraltYS +marina
136:299   .  UmYn vydan klenCaZe ala kidSe gYC muCYSten , ala
136:300   lymYn viAn kudaltYme dene kyvar vokten Car-r Sokten
136:301   SalanYS .  tunamak +marinan kOrgYStYZO klenCa dene pYrlA
136:302   ala-mo jOrSYn kyrl<O .  orlYkan ydYramaS jOratYme izi
136:303   ErgYZYn kapSe ymbak mygYren SortYn jOralte .

137:1  137 u kornYSto
137:2  1
137:3  SoSo .  mart tYlze .  +ozaN ola ymbalne oAr SoSo kava
137:4   SYman , kandalgYn koeS .  verYn-verYn tyn<Ykla gYC
137:5   lekSe nugYdo Sem SikS lajga pYlla Salana .  tudYn voSt
137:6   Cever SoSo keCe , vudakan kojYn , SOrtn<O tysan volgYdYZ
137:7   dene +ozaN olam vydYleS .  krepost< pYrdYZ kOrgYsO Sij-SOrtn<O
137:8   levedYSan Cerke vujYSt , jYli-Uli jylen , SoSo vudaka
137:9   voSt iktaZ 20 - 25 meNge koklaSke SumeS kojYt .  nunYn
137:10   koklaSte Corkata vuAn +suUmbika baSnA pikS gaj viAS
137:11   pysO vujZo dene SoSo kavaSke kerYltYn , +ozaN olan toSto
137:12   godso ilYSYZYm , tatar kalYkYn kuatSYm SarnYkta .
137:13   tYge kurYk ser vokten Sket Sogen kodSo kukSo vuAn pynCO
137:14   toSto godso ilYSYm ogeS mondYkto .
137:15  +ozaN , +ozaN ! . .  akret godso ir CodYraSke , +kazanka
137:16   ENer den +kaban er gutlaSke En ondak ajdeme tolYn SiCme
137:17   gYC tyNalYn ale marten mom-gYna tYj uZYn otYl ?  +kaban
137:18   er vydeS toSto ilYS ymYl piZYn kodeS Yle , A +suUmbika
137:19   baSnA ajdeme jYlman lieS Yle gYn , toSto ilYS jylam
137:20   muCaSdYme Suko onCYktat , kalasat Yle ...  tatar kalYkYn
137:21   Ske ErYkSe verCYn ruS kugYZa , tOra dene kredalmYZYm
137:22   , CuvaS den marij kalYkYn ErYk , tYnYs ilYS verCYn
137:23   kugYZa dene piZedYlmYStYm , nunYn ojgYStYm , kuanYmaSYStYm
137:24   peS Suko kalasen kertYt Yle .
137:25  +ozaN ola !  ilYme kurYmYStet oZno godsek Suko uZYnat
137:26   gYnat , tYjYn tenijse Capet oZnYset deC Suko kySnO
137:27   Soga .  Semer kalYkYn kuatSe , revolUcijYn vijZe tYjYn
137:28   zavod COgYt jYmalnetat taptaltYn ogYtYl mo ?  oktAbr<
137:29   revolUcijYm vyden kajYSe kugu on eNYm tYAk muYn puEn
137:30   otYl mo  molo uSan , kugu tunemSe eNYmat Suko AmdYlen
137:31   luktYnat ogYl mo ?
137:32  kYzYt +Ul vokten ilYSe tatar , marij , CuvaS , molo tYgYde
137:33   kalYkYmat , Er keCYla kYnelYn , nauka volgYdet dene
137:34   volgaltaren Soget , u tOr kornYSko yZat , socializm
137:35   ilYSYm liSemdet .  revolUcij deC oZnak +tolstojYm ,
137:36   +lobaCevskijYm , kugu +leninYm tunYkten luktYn kertYnat
137:37   gYn , onCYkYZo ErYk ilYSeS Semer nauka poCeS tuddeCat
137:38   SukYrak luktat dYr ?  ala tYjYn ymbaket ySanen onCYSo
137:39   +Ul voktenYse tYgYde kalYk kokla gYCat tYgaj kugu lyman
137:40   eN-vlak lektYt , u ilYSYm YStaS polSat .
137:41  2
137:42  prolomnYj kugu uremYSte kalYk kutkYla SoleS .  urem
137:43   muCko onCalat - kok mogYrYSto 3 - 4 paCaSan kugu ky
137:44   pOrt radam , keCe volgYdeS jYlgYZSe tOrza , omsa Anda
137:45   , jYrvaS ruSla , tatarla tyrlO CiA dene vozgalYme ,
137:46   adak vuZge lySkYSO tyrlO vurgeman kalYk SinCalan SYri-vuri
137:47   vele kojYt .  kyrtn<O jykYn muren ErtYSe tramvaj ,
137:48   urem ky pelen kYraltSe imne tagan , orva togYm , koklan
137:49   magYral kolten kudalSe avtomobil< , motocikl , gazetYm
137:50   , molo Sara-vura satum uZalYSYn kYCkYrkalYmYSt , tYglaj
137:51   kutYrkalen kajYSe kalYk jyk ola uremYm temen .
137:52  tyrlO kalYk , tyrlO vurgem , tyrlO tys .  olase kalYk
137:53   - pOr>eN , ydYramaS , rveze , SoNgo .  teve kyZgYrak
137:54   kapkYlan pOr>eN , moCol CaplYn Cien , jYlgYZSe toAm
137:55   toAlen , ErkYn oSkYleS ; tudYn poCeS portfelAn kok
137:56   rveze eN , vujYm kumYk gYna CYken , pisYn oSkYlYt ;
137:57   vaStareSYSt nYl-viC samYrYk pOr>eN den ydYramaS , UZYSt
137:58   , kideS knigam kuCen , ala-mom peSak yCaSen kaAt ,
137:59   a tOvO kok joSkararmeec ala-molan SYrgYZ voStYleS ,
137:60   umbalne adak ydYramaS , adak pOr>eN ...  muCaSdYme
137:61   .  koklan uremYSte AlYse kalYkat koeS :  ruS , tatar
137:62   , marij , CuvaS ...
137:63  tyrlO kalYk - tyrlO jYlme : ojlat , voStYlYt , sOjlat
137:64   ...  Sogo-An , ludSo rodem ...  ajda teve , kideS knigam
137:65   kuCen , ala-mom ErkYn mutlanen oSkYlSo kok rveze ydYramaSYn
137:66   mutYStYm kolYSt onCena .  molan manat gYn , ojlYmaStYSt
137:67   marij Somak SoktYS .  tYgak vet , OrdYZ verYSte Ske
137:68   SoCmo jYlmetYm kolatat , oNaj CuCeS .  ojlYSo deke
137:69   mien ,  " E-E , te marij ulYda mo ?  mYAt vet ... poro
137:70   keCe ! "  manYn peleStYmet SuES .
137:71  - ik tele ErtYS .  tunemaS peSak nele lieS manYn OrYnam
137:72   Yle .  jOra Ynde keC kornYS voCmo gaj CuCeS , - maneS
137:73   kugYrak jYtYra kap-kYlan ydYramaS .
137:74  - tYgak Sol .  mYlanna , SeNgelan kodSo ydYramaSlan
137:75   , tunemaS kan<Ylak ogYl .  ZapSe godYm , izina godYm
137:76   , tunemaS ErYk lijYn ogYl , - maneS izirak kapanZe .
137:77  - tuge ulde mo ...  me tYj denet , +veruS , moCol pYrlA
137:78   ilena gYnat , tYj mYjYn oZnYso ilYSemYm peS sajYnak
137:79   ot SinCe .  SkeZat tYmarten ilYSem nergen eNlan ojlaSat
137:80   voZYlam vele Yle .
137:81  - molan voZYlYnat ?  ilYSYStet osal paSa lijYn mo ?
137:82  - uke , osalZe - CYlt osallan SotlaSak ok lij , +mo-gYnat
137:83   , Suko jyStO-SokSo uZaltYn , ojlaS gYn , CYla eN ogeSat
137:84   inane .
137:85  - taCe Ara Zapna ulo .  ale tYSeCYn vokzalYSke mo-vala
137:86   tora .  ot OrkanegYn , ojlo , - manYn , +veruS lymanZe
137:87   joltaSYZ deCYn jodeS .
137:88  - oZno mYlanem tYge +ozaNYSke tolYn tunemaS tyNalme omeSemat
137:89   konCen ogYl .  aCam-avam , ik SYrYm ilYSe kresan<Yk
137:90   , iziem godYm ala molan posnak mYjYm saj onCen ulYt
137:91   .  aCam SkeZe pYCkemYS , tunemSe ogYl gYnat , SoCSYZYm
137:92   tunYktaSak tolaSen .  izam  " dvuxklassnYj "  manme
137:93   SkolYm tunem pYtaren .  revolUcij deC vara sar gYC
137:94   pOrtYl tolmekYZe , Ere kalYk paSam YSta .  tenij adak
137:95   +sovetYS sajlen ulYt .  Sol<Ym kYzYt +CarlaSte tunemeS
137:96   .  mYjYmat aCam CYlt tunYktYdeak koden ogYl : 9 iASem
137:97   godYm liSYl SkolYS kurZtalaS tyNal<Ym .  tudo gYC sajYnak
137:98   tunemYn omYl gYnat , kum ij alas-vulas tunem tolaSYSYm
137:99   .  umbake tunemaS tunam SonaltYnat ogYl .   " ydYr>eNlan
137:100   tide tunemmat peS sita , tyr tyrlaS , kid paSalan tunemZe
137:101   .  pokYr liAt gYn , molan jOra "  , - manYn , avam
137:102   tunemmem CarYS .  tYleC vara AlYSte molo ydYr-vlak
137:103   dene pYrlA , nimo ojgYm SinCYde , 16 iAS marten kuSkYm
137:104   .  tY ZapYStak pOr>eN SinCaSke vozaS tyNal<Ym .  umbakYZe
137:105   +veruS , Skat SiZat , ydYr Conlan kelSYSe kaCYmarij
137:106   vaSke lekteS .  mYAt ik uSan motor marijYm ulo Con
137:107   dene jOratYSYm .  tudYn saltaklan kajYmeSkYZe , ik
137:108   idalYk nare peS saj ilYSna .  vara tudYm german sarYS
137:109   naNgajYSt , mYjZe peS kugu orlYkYSko vozYm .
137:110  - sarYS kaen da susYrgen tolYn , A kolen dYr ?
137:111  - kolYmYZo kolenak ogYl .  onCYCSYm kolYmo uverat tolYn
137:112   Yle .  vara , Suko Zap lijmeke , +germanij gYC ves uver
137:113   tolYn - tudo plenYS logalYn ulmaS .
137:114  - kYzYtSe kuSto ?
137:115  - laCSYm om SinCe .  mo-gYnat , plen gYC pOrtYlYn ,
137:116   AlYSte ilaS tyNalYn ogYl ...
137:117  - mutetYm lugYC YStYSYm , umbakYZe ojlo , +marina .
137:118  SiZat , ludSo joltaSem , +marina ulmaS .  umbakYZe meat
137:119   tudYn ilYSYZYm sajYn SinCena , sadlan ojlYmYZYm ogYna
137:120   kolYSt .  +marina vestysemYn , vaStaltYn .  sajYn tyslen
137:121   onCYde , tudYm palenat ot kert .  oZno tiCmaS tYlze
137:122   gaj jYrgeSke CurijZe movala Sujnen .  saNgaStYZe SYman
137:123   voCSo kuptYr ilYSYSte Suko orlYkYm uZmYZYm raS onCYkta
137:124   .  jYtYra kap-kYlZe dene SinCa onCaltYSYZe gYna pYrCat
137:125   vaStaltYn ogYtYl - toStYZ gaAk .  Ske toSto mogYrZYmat
137:126   pYtaren ogYl , ymbaC onCenat , 23 - 24 ij deC koC niguzeat
137:127   puaS ok lij .  SukYZYm ves vurgem vaStalten dYr ?
137:128  +ovdakin ojlYmYZ semYnak +vedat deCYn ojYrlYmo deC vara
137:129   +marina ves kornYSko vozo .  oZno iziS tunemmYZat aram
137:130   YS lij .  Ske kumYlZYlan , poro eN polSYmYlan kOra
137:131   SinCYmaSYmat SarYS , obHestvennYj paSamat YStYS , +ozaN
137:132   olaSkat tunemaS mien Su .  tYgak alal kumYl dene peNgYde
137:133   oj lieS gYn , ajdeme keC-kunamat Ske SonYmaSkYZe SuYn
137:134   kerteS .  ilYSYStYZe jyd-keCe , OrkanYde , u kornYm
137:135   kYCalSe eNlan kugu Cap !  kornYS lekme SagatSe poro
137:136   Sagat lijZe , u kornYZo Cever porsYn tasma gaj tOr
137:137   lijZe !
137:138  3
137:139  moskovskij poezd , kugu oZo gaj mygYren , +ozaN vokzal
137:140   deke koZ tolYn Sogale .  CYNgYr-CYNgYr temYn tolSo
137:141   vagonla gYC kalYk SokSo keCYn omarta gYC modaS lekSe
137:142   mykS gaj Surgen lekteS .  SukYSt kideSYSt , vaCeSYSt
137:143   tyrlO sondYkYm , meSakYm numal lektYt .  ydYramaS-vlak
137:144   SukYZo izi joCaStYm numalYn , vyden ulYt .  vaS-vaS
137:145   kYCkYrkalat , ojlat , voStYlYt .
137:146  kalYk koklaSte ik SYrYm olase vurgemYm CijYSe izi oSalge
137:147   OrYSan rveze eN , voStYr sondYkYm numalYn , vokzal
137:148   pOrtYS tolYn , jYrvaS onCYSteS .  vokzal gYC olaSke lektYn
137:149   kajYSaS godYmZo , tYSke tolYn lekSe +marina den joltaSYZYm
137:150   uZeSat , Curk lijYn , OrYn SogaleS .  Ske SinCaZlan
137:151   inanYde , kerYlt onCa .  +marinat SinCa onCaltYSYZYm
137:152   SiZYn , tudYn velYS savYrna - SinCaSt vaSlijYt .  +marinan
137:153   SyrgYvYlYSYZe oSemeS , joSkarga , mogYrZYlan jyStYn-SokSYn
137:154   CuCeS .
137:155  - tYj kO ! . .  +man< ...  +marina otYl ?  - maneSat ,
137:156   sade rveze eNYn kidSe gYC voStYr sondYk krop muCYStalt
137:157   vozeS .
137:158  - mYj ...  +sergej !  - kYCkYraleSat , +marina rveze pOr>eNYn
137:159   kidSYm mien kuCa , SinCaZe jYl-jYl koeS .  ik Zap nimomat
137:160   peleSten ogYt kert ...
137:161  CYnZYmak , SYm ij godsek vaS uZYn-kolde , tYgaj ilYS
137:162   goC ilen lekSe eN-vlakYn ConYStlan kuze CuCmYm sodorYSto
137:163   nimogaj jYlme denat kalasen ot kert ...

138:1  138 kokYmSo kniga
138:2  toStYm SarnYmaS
138:3  1
138:4  ola pokSelne ik tYnYs urem roStke Sujnen vozYn .  uremYn
138:5   ik muCaSYZe ola tyrYSkO mien lekteS , vesYZe olan En
138:6   central<nYj pload<YSkYZe SeNYn pura .  tide uremYn
138:7   Ske tysSO , posna kojYSYZo ulo , tudo oZnYsek Ske ilYSYZ
138:8   dene ila .  urem CYlt iziak ogYl gYnat , tYSte jyk-jyan
138:9   , lySkYmaS peS viAn ogeS CuC .  kugu uremla gYC pikSla
138:10   CYmalt lekSe avtomobilAt , joNgYrge-joNgYrge mygYren
138:11   kudalSe tramvaAt tYSte posnak ErkYnrak kaAt .  UZgunam
138:12   urem aNYSte SogYSo milicioner neren kolta gYn , kudalSe
138:13   tramvaj gYC tOrSten volYSYmat , ale vagonYm kurZYn
138:14   pokten SuYn kyzen SiCSYmat uZaS lieS .  tYSte Erten
138:15   koStSo Sofer den vagon vydYSO-vlakYSt  " ajda jOra
138:16   , kajYkSYlan kOra murYZo , uremZYlan kOra kojYSYZo
138:17   "  manYn SonYSo gaj CuCYt .  vara tySka kalYk dene
138:18   lySkYSO kugu uremYS lektat gYn , Eskere vele - urem
138:19   goC vonCaSat ot toSt .  oNaj CuCeS : ajdeme imne olmeS
138:20   parYm , ElektriCestvYm kYCken SinCYn gYnat , tYgaj
138:21   olaSte kojYSlanen kudal koltYmo AmSYk kojYS CYltak
138:22   pYten ok kert ala-mo .  urem muCko posna Caple ky surtYm
138:23   Sagal uZat ; peS SuEn gYna kum paCaSan pOrt vereSteS
138:24   , SukYZo ik-kok paCaSan izirak ky pOrt-vlak uledat
138:25   .  tYSeCYn imne dene ErtYSe eN-vlakYnat , trotuar dene
138:26   koStSo kalYkYnat Ske ojYrtem tysSO ulo .  tYSte utlarakSYm
138:27   +marij kundem gYC da +vAtke velYm tolSo yStYgan tySkam
138:28   uZaS lieS .  CyCkYdYnak , SykSYrak vurgemYm Cien ,
138:29   yStYS solam CYken , Sket-koktYn A tySkan ErtYSe marij-vlakYm
138:30   vaSliAt .  sadlan +vAtke velYS kaAS ulam kYCalSe eN
138:31   Ere tide uremYS toleS - tYSte nigunamat SkanZe ulam
138:32   muYde ok kod .  molan manat gYn , tYSte kok postoAlYj
138:33   dvor ulo .  iktYZYm oZnYsekak +vyrzYm ruS kuCYS , tudYn
138:34   kudYveCYZ gYC jyd-keCe  " zemlAkSe-vlak "  ogYt ojYrlo
138:35   Yle .
138:36  urem velYSte ik paCaSan akret godso lapka ky pOrt lukYn
138:37   savYren YStYme , pOrt SeNgelne lavYran kudYveCe , tuSto imne
138:38   SogaltYme levaS , imne kurgo optYmo izi ambar .  pOrtYn
138:39   ik pelYStYZe yStYgan ilYme  " obHij ver "  , tuStak
138:40   , oNa kYdeZ goC , lavYran CajnYj .  ves pelYStYZe lodak
138:41   gaj izi nomer-vlak .  tYSke tYglaj kresan<YkSe Sagal
138:42   pura , utlarakSYm AlYse  " kooperator "  den spekulAnt-vlak
138:43   tide nomerlam ajlat , UZgunam gYna , SuldYrak paCerYm
138:44   kYCalSYla , komandirovkYS tolSo sluZYSYZat tYSan malen
138:45   kaA .  keCYvalYm tide postoAlYj dvorYn , molo dene
138:46   taNastarYmaSte , posna kugu ojYrtemZYm uZaS ogeS lij
138:47   gYn , kastene , jydYm tudo Ske semYnZe ila .  peljyd
138:48   marte obHijYStat , nomerlaStat jyk-jyan lYm ok lij
138:49   , arakam jyYt , murat , tumanlat .  CyCkYdYnak tYSke
138:50   tYgYde olase spekulAnt-vlak , Zulik-vlak Sara-vura
138:51   satum kondat , uZalkalat , oltalat , oksam SolYStYt
138:52   , orva gYC Syl<O meSakYm , voz levedme suranYm numal
138:53   kaAt .  postoAlYj dvor kuCYSo nunYn dene tumanlYSYn
138:54   , nunYm poktYSYn koeS gYnat , pale : tYSte kid kidYm
138:55   muSkeS ,  " zemlAkYSt-vlak "  +ivan +semenYCYm vele ogYl
138:56   , ik tySka tYgYde Zulik-vlakYmat pukSen-jykten aSnat .
138:57  2
138:58  kas .  postoAlYj dvor kudYveCYSte SYp , levaS jYmalne
138:59   SogYSo imne-vlak gYna CarnYde kukSo SudYm joNYZat ,
138:60   da UZgunam , imn<Yn vuj ryzaltYmYZ godYm , Syj oNgYrZo
138:61   kaltiN-kaltiN Sokta .  a pOrtYStO jYrvaS jyk-jyan :
138:62   teve obHijYSte ik tySka , peS viAn kYCkYrkalen , kart
138:63   dene modeS ; ves tySka , ik Cal pondaSan marij kugYza
138:64   jYr pogYnen , tudYn maneS-maneSYZYm kolYSteS , koklan
138:65   Su-uge voStYl koltat .  UZYZo nar  ymbak SuNgaltYnat
138:66   , malen kiA , tudlan tYSte keC syanYm YSte , sadak
138:67   pomYZalten ot kert .  ik lukYSto teve , nYlYtYn-vizYtYn
138:68   pogYnen , +ozaN arakam avYzlen onCat .  pOlem kOrgO
138:69   tamak SikS dene , lavYra gaj SYZaltSe SakSe mut dene
138:70   , adak ala-mogaj SylaltaS lijdYme nele ypS dene tiC
138:71   temYn .  nomerlaStat jYrvaS jyk SergYlteS : teve ik
138:72   vere vaS-vaS uditlen kutYrYmo kokla gYC Slop da Slop
138:73   kopa kYrYme Sokta .  tYSte ale torgajYmaS peS viAn
138:74   kaA ; ves vere Carga jykan pOr>eN tatar murYm muCaSdYme
138:75   jYCmYZeS , teve ala-kuSto ydYramaS peS namYsdYmYn voStYleS ...
138:76  koridor muCaSte ulSo vizYmSe nomerYSte gYna peS SYp
138:77   .  pOlem pokSelne karme amYrten pYtarYme ElektriCestvo
138:78   lampe CyCkenrak jylen keCa .  lampe jYmalne ulSo ystel
138:79   voktene kok rveze eN - pOr>eN den ydYramaS - peS SYp
138:80   mutlanen SinCat .  kok velYm ystel ymbak kYnerten ,
138:81   CyCkYdYnak vaS-vaS SYman onCalYn , lYm lijde mutlanYmYSt
138:82   gYC pale : nuno koktYn peS kuZun uZdYmo liSYl eN ulYt
138:83   .  postoAlYj dvor pOrtYStO lySkYSO jyk-jyan pYlYSYSkYSt
138:84   vujgakak ok puro , nuno tYSte CYla tynAm mondenYt .
138:85    nunYlan kYzYt kogYn<YSt deC molo nimat ogeS kyl .
138:86    teve ydYramaSYZe peS kutYra , pOr>eNZe , CarnYde ,
138:87   joltaSYZYn CurijYSkYZe turan onCen , peS kolYSteS .
138:88  -  ... tYge , SYZe lavYran kornYSto pij gaj Arnen , kas
138:89   veleS mONgO pOrtYl<Ym .  kapkam poCYn purYmem godYmak
138:90   ala-mo Conemlan vurk CuCo .  pOrtYS puren Sogal<Ym
138:91   - pYCkemYS , nimat ogeS koj .  kijYme verYSkYZe sodor
138:92   kerYltYm ...  saNgaZYm niAltYSYm - ij gaj jyStO .
138:93   tide godYm ava lijSem  " ErgYC kolYS "  maneS ...
138:94    " +jYvuS ErgYm "  manYn magYraltYSYmat , tuSanak jOraltYm
138:95   ...  kuSken kienam , om Sarne .   - ojlYSo ydYramaSYn
138:96   vujZo pygYrnYS , nerZe vokten Ser pYrCe gaj SinCavydSO
138:97   , jogen volen , ystembak CyCalte .
138:98  pOr>eNZat CYten YS kert , kYnel Sogale da , joltaSYZ deC pelke lijYn
138:99   , kysenZe gYC papirosYm sodor luktYn piZYktYSat , kum-nYl
138:100   gana pOlem jYr koStYn savYrnYS .  vara  " Ex , orlYkan
138:101   ydYramaS "  manYn , kugun Sylalten , joltaSYZYn vaCYSkYZe
138:102   kidSYm SYman pYStYS .
138:103  iziS SYp lijmeke , ydYramaSYZe adak ojlaS tyNale :
138:104  - CYnak , tudo Zap Sukertak Erten gYnat , jOrSYnZO niguzeat
138:105   monden om kert , mYjYn ymYrYStem tYleC nele pagYt lijYnat
138:106   ogYl dYr .  te , pOr>eN-vlak , tY SotYSto memnam umYlen
138:107   oda kert .  vet parnA gaj ik izi SoCSet ...  kalYk
138:108   deC lydYn , voZYlYn , tudYm Ske Symet jYmalne numal
138:109   koStat , muCaSdYme orlandaren , Suko vyrYm joktaren
138:110   , tudo tYj deCet SoCeS , Suko jyd ometYm koden , izin-kugun
138:111   onCet ...  vara tudo tYge jOratYme Symet deC ojYrlYZo
138:112   ...  adak , sitartYSlan , tunam mYjYn ilYSemZe mogaj
138:113   Yle : nigO liSYl eNem lijYn ogYl , nigOlan Ske ojgan
138:114   Conem poCYn ojlaS .  mYj SkeZat kolem , SonYSYm da
138:115   ala-kuze adak ilaS kodYm ...   - ojlYSYn mutSo adak
138:116   kyrYltO , toStYm Sarnen , puSkYdo kumYlZo todYlto ...
138:117     - nu , jOra , tudo Zap Ynde pOrtYldYmaSYn Erten ,
138:118   - iziS lijmeke ydYramaS adak ojlaS tyNale .   - Ynde
138:119   umbakYZe kolYSt .  +jYvuSemYn kolYmYZo mYlanem peS kugu
138:120   orlYkYm kondYS gYnat , ves Sot dene u kornYS lektaS
138:121   korno poCYlto .   " mom tide jOratYdYme eSYSte ilem
138:122   , jOsO godYm Conem paremdaS izi ErgYmat Ynde uke ,
138:123   luCo ojYrlem da kaem , umbakYZe keC-mo lijZe "  manYn
138:124   SonaS tyNal<Ym .  ikana , viCkYZ lum voCmeke , aCamYt
138:125   dek unala mijYSYmat , CYla SonYmem SortYn-SortYn ojlYSYm .
138:126    aCam , molo godYm toSto kojYSan eN , tY ganalan mYjYn
138:127   oemlan toreS YS lij .   " tYge , oCYni , ydYrem , eN
138:128   ojla manYnat , mom YStet , ilaSet tunarak jOsO gYn
138:129   , luCo ojYrlo vele .  CYnZYmak , ala tugaj eSYSte ot
138:130   lij gYn , ErgYCat ila Yle "  , - mane tudo .
138:131  " tuge ulde mo , - maneS avamZat , - tolZo ajda , tolZak
138:132   .  tenij , uZat , zakonZat jOratYdYme marij dene OkYmeS
138:133   ilaS ok kyStO ...  Ske SoCSem Ske deCem nigunamat ok
138:134   uto , una , +pOtYremat olaSte ila .  +vaCinat keNeZlan
138:135   vele toleS .  +manUSem lieS gYn , Symemlan tunarak ok
138:136   CuC , adak kid-jol kandaraSat Suko polSa .  ajda ,
138:137   aCaZe , Skak , pYrlA kaen , ojYren tol "  , - manYn
138:138   ojla keC-kunamat SoCSYlan Syman avamZat .
138:139  ErlaSYZYm Erdene aCam dene koktYn +kup>AlYS kudalna .
138:140    +vedat aCam dene pYrlA mijYmYlan iziS OrmO gaj kojo
138:141   gYnat , memnam peS saj kumYl dene vaSlie .  EsogYl
138:142   , molo godYm Ere vyd SymYn kojSo , +savlij kuvat putYrak
138:143   SYman koeS : sodor CajYm SYndYS , ystembake iktYm-vesYm
138:144   pogaS tyNale , Ske SoltYmo arakamat ik klenCam luktYn
138:145   SYndYS .
138:146  - jOra keC SeSkYm tol<o ...  ala-mo SukYrak Soga da
138:147   OrYnam vele , Ere vuCem , CYla jyd omemat ok tol .
138:148    mo Ske eS Ske eSak Sol , Sonet , Camanet ...  +kori
138:149   tularemZYmat ala-mogaj UmYZo konden .  pe-eS jOra .
138:150    Sukertsek uZmem SuYn , Ske mien koStaS mYjYn Ynde
138:151   , Songo eNYn , ynar ok Suto ...  una , tular , uZgatYm
138:152   luStare , teve tYSke , ystel koklaS , portYS ymbak
138:153   , SiC , - tYge yEdaS tyNale AlgenCe kuva .
138:154  onCem , aCam niguze koASat , nimom peleStaSat OrYn .
138:155    Ske Sonen tolmo paSaZlanat OkYnYSYn kojo .  mYAt SYm
138:156   CYte , SYdem Cot lekte .
138:157  - oZnYrak tYge koASet kyleS Yle , Ynde varaS kodYnat
138:158   , - peleSten koltYSYm mYj .
138:159  - aj , mom ojlet , SeSke , oZnYsYm mom purgedaS ...
138:160    ilet-iletat , eS koklaSte ala-moZat lieS .  CYlaZ
138:161   godYm SoNgYn mutSYm vueS nalaS ok lij vet ...
138:162  - jOra , tYgaj mutYm mYlanem it ojlYSt , taCe aCam Suko-Sagal
138:163   ondalen kertat gYn vele , a mYj nYl ij koklaSte Suko
138:164   uZYnam .  paSa tYSte ogYl , a tetla tendan dene mutlanYSaS
138:165   , yCaSYSaS uke .
138:166  - mom ojlet , SeSke ?
138:167  - +marina , mo lijYnat ?  - OrYn peleStYS +vedatat .
138:168  - nimat lijYn omYl - ojYrlen kaAS tolYnam , aCamat tudlanak
138:169   kondenam .  kuSto kySYl klat sravoCet , pu-An !  mYj
138:170   Ske pogem pogen lektam , - manam mYj .
138:171   - Ynde kerte kojYS !  - kYCkYralAt , +savli kuva , ErdYZYm rop peren
138:172   , olYmbak volen SinCe .  +vedatSat , nimom peleSten
138:173   kertde , ik Zap tyNSO gaj SinCYS .  vara kYnel SogalAt
138:174   , peS jOsYn ojlaS tyNale .
138:175  - +manU , vara kernak ojYrlYnet mo ?  Ynde vara niguzeat
138:176   tOrlataS ok lij mo ?  molan tYge YStet ?  mYj SkeZe
138:177   tYlanet uto-sitYm YSten omYlYs , mYj tYjYm Ere jOratenam ...
138:178  - mYj deCem utlarakSe oksam jOratenat gYnat , jOra ...
138:179    sitYS , tidYn nergen me tYj denet Suko ojlen ulYna
138:180   .  kondo sravoCYm !
138:181  - a pogetYm om pu gYn ?  - keneta SYdeSkYS +vedat .
138:182    - om pu gYn , mom YStet ?   - +manU ydYrem , ala sOraseda
138:183   Yle ?  - peleStaS tOCa aCamat .
138:184  - aCij , - kYCkYral<Ym mYj , - SYp lij !  mYj kYzYt
138:185   nigOmat om kolYSt ...  ajda pogo numalaS .  a , tYj
138:186   , +vedat , pogem ot pu gYn , vara paSa kelgYSke kaA
138:187   .  SinCen lij , mYj Ynde toSto +marinat omYl - nigOnat
138:188   kulZo om lij !
138:189  +vedatat Suko-Sagal CYgYneStalAt , sravoCYm luktYn puYS
138:190   .  poCeSemak +savli kuva kySYl klatYS kyzYS da ulo osal
138:191   kojYSYZYm uES onCYktYS .  tyrlO semYn kargYS , pYtarYS
138:192   , kyCYS .
138:193  terYS puren SinCYn , kapka gYC lektYn kudalmYna godYm
138:194   +savli kuva adakat lYm lijde karga :
138:195  - kajYZe , +vedat , kajYZe , ojYrlYZo !  tYgaj pytYrempoC
138:196   dene porYm uZat mo ?  kajYme korneSYZe unCYli SuNgaltSe
138:197   !
138:198  - nu , +marina , Ynde mYj deCem utlYSYm , Sonet vet ...
138:199    CYte ale , iktaZ gana vaSlijYna .  tunam vara mYlanem
138:200   it Opkele .
138:201  tYgaj mut dene +vedat den avaZe memnam uZatYSt .
138:202  - oNaj , kuze tidYm umYlaS ?  +vedatSe CYnZYmak tYjYm
138:203   jOrata ulmaS ala-mo ?
138:204  - kO SinCa , Ske semYnZe ala jOratat ulmaS dYr .  mo-gYnat
138:205   , tYge +vedat deC ojYrlYSYm .  tYleC varaZYm ilYSem
138:206   CYlt ves kornYS vozo : ik nele omYtam Syem gYC kudaSmem
138:207   gaj CuCo .  pervYjrakSe , surt koklaSte paSam YSten
138:208   , avamlan polYSkalenam , UZgunam aCam olmeS CodYraSkat
138:209   kudalam Yle .  vet +pOtYr izaj , +joSkar +armij gYC tolmekYZe
138:210   , mONgYStO ilen ogYl , vik olaSke paSa YStaS SogalYn .
138:211  tide godYm Al u ilYS dene ilaS tyNale : tyZvak ale peS
138:212   kugunak ok koj gYnat , kOrgYStYZO SolSo pod gaj SoleS
138:213   .  kuSkYn SogYSo ydYr-rveze-vlak SukYSt tunemaS purYSt
138:214   .  nigunam knigam kuCYdYmo kugYrakYSt gramotYlan tunemYt
138:215   .  UZYStYn vatYSt A marijYSt vursat , kargaSat , a
138:216   nuno , tunemSYSt-vlak , kas eda , izi joCa gaj knigam
138:217   , tetrad<Ym nalYn , lektYn kurZYt .  una , memnan +sapan
138:218   kugYzam SinCet , tudo Ynde kudlo ijYmat vonCen dYr
138:219   , a ludaS-vozaS tuneme vet .  SinCaZe liSYCYn ok uZ
138:220   , da gazetYm tora gYC , kid muCaSke Suen , vele ludYn
138:221   SinCa .  SuZYmo ij deC vara kalYk mlande paSalan ,
138:222   ozanlYklan Cot piZe .  UZo AllaZe , kum pasum kudalten
138:223   , kud pasuSko kusnYSt , kleverYm ydaS tyNal<YC .  tidYn
138:224   dene pYrlAk nEp kySeS AlYse kulak-vlak uES vujYStYm
138:225   nOltaS tYrSat .  kySYl muCaS +vaslij +ondri uES kevYtYm
138:226   poCYn SYndYS , +ovrom +metri toStYZ gaAk imne dene torgaA
138:227   .  teve tYj AlYStak ilaS tyNalat gYn , nunYn dene Cot
138:228   kuCedalaS piZde ot kert .  tidYm SinCen lij ...
138:229  - +vaslij +ondri , manat ...  tudo +kup>Al +vedatYn rodYZo
138:230   vet ?
138:231  - E-E ...  no tYj tuSto SketYn ot lij .  tumerYSte ymaZsek
138:232   komsomol ACejkYm poCmo , +sapan kugYzan +miklajZe peS
138:233   peNgYde rveze , tudlan ySanaS lieS .  adak keNeZYm
138:234   +pOtr izamat miA .  tudo sluZbeSak 1918 ijYSte partijYSke
138:235   puren .
138:236  - a tYjZe keNeZlan ot mij mo ?
138:237  - miem da , mYj kunarak kugun polSen kertam ...
138:238  - vara tYSke tunemaSYZe kuze vereStYC ?
138:239  - ilYS tYge kugun tarvanYme godYm kuze OrdYZeS kodat
138:240   .  +vedat deC ojYrlen tolmeke , SoSYmak mYjYm ydYramaS
138:241   pogYnYmaSte delegatkYlan sajlYSt .  ydYramaS koklaSte
138:242   paSam Suko YStYSYm .  kYzYtat ydYramaS-vlak mYjYm monden
138:243   ogYtYl dYr , teve AlYS miet gYn , Skak kolat .  kodSo
138:244   keNeZYm , otpusk godYm , +pOtr izaj mONgO tolAt , ikana
138:245   tYge ojla :
138:246  - +manUS , tYge obHestvennYj paSaSke piZmet tudo peS
138:247   saj , a umbakYZe SkeZat tunemaS tyNalat gYn , utlarak
138:248   saj Yle .
138:249  - mYjYn vet tunemmemZe kugun ogYl , kuSko puren kertam
138:250   ?  - mYjZe manam .
138:251  - E-Ej , peNgYde SonYmaS gYna lijZe , Ynde tunemaS puraS
138:252   mYlanna jYr korno poCYltYn , - maneS izam .   - SYZYmlan
138:253   rabfakYS .  +ozaN kugYrak ola , tuSko kaASet vozeS ,
138:254   tuSto utlarak razvitijYm nalYn kertat .
138:255  - aj , mYj kuze tuSko kaem , ala purenZat om kert ,
138:256   mYjYn SinCYmaSem SagalYs .
138:257  - SYZe marten , SyZarem , Zap Suko ulo , Ara kokla gYC
138:258   AmdYlaltaS tyNalat ; Sol<YC teve polSa .
138:259  tYleC vara Ara keCYn da kastene , paSam pYtarYmeke ,
138:260   tunemaS tyNal<Ym .  utlarakSe matematika da ruS jYlme
138:261   dene AmdYlaltaS vereSte .  a SYZYmZe tYSke izam Skak
138:262   konden kodYS .
138:263  3
138:264  jyd Suko lijYn , olaSte tramvaAt koStmYm Carnen .  sadlan
138:265   kugu uremYStat jyk-jyan keCYvalYmse gaj ok lySkO .
138:266    koklan gYna varaS kodSo izvozHik urem kyES imne taganYm
138:267   murYkten kudaleS , adak trotuar dene Erten kajYSe eN-vlak
138:268   SuErakYn koedat .  kok eN , kid pyAn gYC vaS kuCen
138:269   , peS pisYn oSkYlYt .  tide +sergej +marinam ilYme verYSkYZe
138:270   uZata .  CernYSevskij uremYS kyzen , kum paCaSan kugu
138:271   pOrt deke SumekYSt , +marina +sergejlan ojla :
138:272  - teve me tYSte ilena ...  nu , CeverYn !
138:273  - CeverYn , - maneSat , +sergej +marinan kidSYm Cot kormYZta
138:274   , - CeverYn , +manUS ...  kuSken ?
138:275  +marinaZat Ske kidSYm +sergejYn kopaZ gYC vaSke muCYStarYmYZe
138:276   ok Su ...  SymYStYZO ala-mo jOsYn CuCYn koltYS , no
138:277   +marina tidYm YS palYkte .
138:278  - CeverYn ...  keNeZ marte .  Zapet lieS gYn , vozo
138:279   , - manYn peleStYSat , kyrYltmO gaj ojYrlen , pYCkemYS
138:280   omsaS jomo ...
138:281  - aj , aj , +kugergina , kak pozdno ?  vesnu , znat<
138:282   , poCuAla , a ?  rano , rano , - maneS omsa voktene
138:283   gazetYm ludYn SinCYSe sur pondaSan Svejcar kugYza .
138:284    SkeZe , CoAn kojYn , vujZYm ryzalta .
138:285  - da , da , vesnu ...  vesnu , deduSka !  pervYj raz
138:286   v Zizni poCuvstvovala vesnu , - maneSat , +marina toSkaltYS
138:287   dene kySkO SuldYran gaj CYmalteS .

139:1  139 mONgO
139:2  1
139:3  SinCam jYmYkten volgaltSe luman pasu goCYn pYtartYS
139:4   tele korno SYNSale poC gaj kadYrgYleS .  korno volak
139:5   kok mogYrYSto ter tavan dene Ere jYgaltSe lum Anda
139:6   gaj iANYn da keCYjol semYn jyla .  UZo vere , olYk
139:7   lapYSte A SuNgaltYS lake pundaSte , uZar tysan SoSo
139:8   vydat lektYn .  a korno ale saj : imne jol volaltaS
139:9   tyNalYn ogYl .  teve tudo kugu tatar AlYSke kadYrgYl
139:10   mien pura .  tuSeC lektYn , adak Al ves mogYr tajYl
139:11   dene kyza da myndYrnO kande tasma gaj kojSo kugu CodYraS
139:12   lupSalteS ...
139:13  korno , korno ! . .  molan tYj keC-kunamat kalasen moStYdYmo
139:14   kugu SiZmaSYm SymYStem tarvatet ?  molan tYj muCaSdYme
139:15   porsYn ArYmet dene mYjYm CarnYde onCYko SupSat ?  onCYko
139:16   , Ere onCYko !  teve tuSko , akret godso murYZYm EksYde
139:17   muren SogYSo pynCer CodYraSke .  CodYraSte tYp-tYmYk
139:18   , peS laska gYnat , tYSke SuYn , mYjYn Serem sadak
139:19   ok tem .  tYj adakat mYjYm onCYko yZat .  teve tuSko
139:20   , CodYra kokla gYC koAS tyNalSe , Sij terke gaj volgalt
139:21   SinCYSe kumda pasuSko , umbake , nigunam uZdYmo Caple
139:22   ElYSke !  Ex , korno !  seNaS lijdYme viAn kuatet dene
139:23   mYjYm Ere SupS !  SupS tYj mYjYm ymYrem muCko onCYko
139:24   ! . .  ilYS deC temdYme Symemlan keCYn u ElYm , Caple
139:25   syretYm tYj poC ! . .
139:26  pynCer CodYraSte kugorno dene ik tereSke kudaleS .
139:27   korno Aklakalan kOra sur alaSa joZgemYSYn jorta .
139:28   laZiNga terYSte , SeNgek pidme Sudo meSak voktek tupYn
139:29   ENerten , kok eN SinCa .  iktYZe - AmSik , Sem azAmYm
139:30   CijYSe , jYZve-AZve SuErak joSkar pondaSan marij .
139:31    koklan imn<YZYm poktalta da toSto godso kuZu murYm
139:32   muralta :
139:33  Elnet CodYrat , kugu-u CodYra-a-at -
139:34  keCat-pelat jortaS sita-a-a .
139:35  +ozaN kornet , kuZu korne-E-Et -
139:36  lumZat-jyrZat Suko vita ...
139:37  vara adak muro semZYm mut deC posna motkoC kuZun SuA :
139:38  Ex-E-Ex , xe-xe-E-E ,
139:39  aj-Aj , jo-oj-joj ...
139:40  tYnYs CodYra AmHikYn murYZYm peS myndYrkO SergYltara
139:41   , vara , Suko lijmeke , ala-kuSeC tY jykYm CYlt vestyrlemden
139:42   savYren konda :  " oj-joj-jo-o-o ... "   tunam piC
139:43   CodYraS ala-kuze SYlYn kodSo marijYn ojgan muro jykSO
139:44   vaStareS SoktYmo gaj CuCeS .
139:45  vesYZe - rveze eN , kugu SySan tulupYS pytYralt SinCYnat
139:46   , ala AmHikYn murYZYm kolYSteS , ala oraZ dene Sonen
139:47   kaA , palaSat ok lij .  kornYSto vet keC-kunamat Suko
139:48   SonYmaS lekteS da Sonaltal kaASYZat peS sae : CodYra
139:49   tYnYs , UZ Andar , nigO tYlanet ok meSae , ter jykSO
139:50   SonYmaSetYm utYr vele tarvata .  ter jYmalne Aklaka
139:51   korno jogYn vydla SeNgek CYmalteS , a vujYSto SonYmaS
139:52   CarnYde joga ...  korno vokten akret godso pynCO-vlak
139:53   kugun Sonalten koltYSo ajdeme gaj SYp Sogen kodYt ,
139:54   uS-akYlYSte oZno lijSe ilYS syret-vlak tYgak kaen Ertat
139:55   .  kornYSto CYla lekteS , ulo ilYSet SinCa onCYlnet
139:56   radam dene Erta .  ilYSYSte lijSe EkSYket , keneta
139:57   tolYn , SymetYm CYvYSta , a saj kojYSet , paSaSte SarnaltYn
139:58   , kumYletYm nOltaleS .  ErtYSYm vele ogYl , onCYk kajYSaSYmat
139:59   vuj CarnYde kYCaleS : ilYS nergen , kuCen YStYSaS paSa
139:60   nergen Caple deC Caple tyrlO planYm YSta .  ajdeme
139:61   vet tugaj - mo ulo dene nigunamat tudYn SerZe ok tem
139:62   .  tudo Ere onCYk onCa , CarnYde onCYlno sajYm vuCa
139:63   .  laC tYStak SkalanZe ilYSYn oNajZYm muES .
139:64  2
139:65  - tuge manat , +sergej rodo , rveze kap-kYl dene Suko
139:66   uZaS vereStYn ?  - keneta kuZu murYZYm kyrlYn , joltaSYZ
139:67   velYS savYrnen , AmHik jodeS .
139:68  - a-a ?
139:69  - tuge gYn , tYlanet rvezYnek Suko jyStO-SokSYm uZaS
139:70   vereStYn , manat ?
139:71  - E-E , vereStYn , +lavri CyCy , Suko vereStYn .
139:72  - tide uto-site ogYl .   " kijYSe ky mokaNeS , koStSo
139:73   ky AgYlga "  manYt .  uZYn koStSo eNYm mYj peS pagalem
139:74   .  tudYm koNga ymbal pYrYs dene taNastaraS ok lij .
139:75  - kYzYtse pagYtYSte CYlt uZYn koStdYmo Sagal vet .
139:76   mYjYn gaemZe Suko ulo .
139:77  - saman tugaj , +sergej rodo , saman tuga-aj .  mYj teve
139:78   kugYrak-vlak deCat Suko kolYnam , Sket oram dene Sonenam
139:79   : ilYS Ere tYgak iktOr tYnYs ENer gaj jogen Sogen ogYl
139:80   .  tynASte Ere vaStaltYS lieS ...  ilYS jYZYNan .
139:81   meat kYzYt tYgaj jYZYN samanYSte ilena ala-mo .
139:82  - CYnYm ojlet , +lavri CyCy .  tYge ilYS vaStaltme jYZYNYm
139:83   me revolUcij manYna .  vara tYjYn oetlan tudYm gYna
139:84   eSaraS kyleS :  " jYZYN "  den  " jYZYN "  gYna ikgaj
139:85   ogYt lij .  CYnZYmak , oZnat kalYk tarvanen , oZnat
139:86   revolUcij lijYn , no tunam ilYSYSte ozalanen SogYSo
139:87   tySka vele vaStaltYn , a oza den kul Sot pYten ogYl
139:88   .  a memnan revolUcij tYgaj tOrsYrYm pYtaraS YStYme
139:89   .  tudYn tyN paSaZe - pytYn< ilYSYm vestyrlemden ,
139:90   uEmden YStYmaSte .
139:91  - tidYZYm mYj ale raSak om umYlo .  eN koklase tOrsYrat
139:92   CYltak pYtYme gaj ogeS CuC .  teve , una , AlYSte adak
139:93   toSto gaAk poAn-vlak atYlanaS tyNal<YC .
139:94  - tidat CYn .  me kYzYt nEp ZapYSte ilena .  tide pagYtYm
139:95   niguze koraN kaAS ok lij : tiddeC posna kuZun sar SogYmo
139:96   dene SoldYrgYSo ozanlYknam keneta nOltal koltaS ogeS
139:97   lij , molo jOn uke .
139:98  - a kuze Sonet tYj : tide - toSto ilYSYSke pOrtYlmO
139:99   ok lij gYn ?
139:100  - uke Sol , +lavri CyCy , tide , Caknalten , u kornYS
139:101   CYmaltaS AmdYlaltme vele ...  tide SotYm ale kYzYt
139:102   SukYStak ogYt umYlo .
139:103  - nu , tidYZYm mYAt ale sajYn umYlen om kert , a tYge
139:104   gYn , vet onCYko Suko ale vaStaltYS lijSaS .
139:105  - lijSaS , kugu vaStaltYS lijSaS .  teve AlYse ilYSYm
139:106   nalaS gYn , tuSto ale sajYnZak paSalan piZmat ogYl
139:107   , maneS lieS .  kYzYt AmdYlaltme pagYt vele kaA .
139:108   onCYlnYna kugu paSa , Suko kuCedalmaS lijSaSlYk .
139:109   teve tYj AlYse kulak-vlak nergen ojlYSYC , nuno , oCYni
139:110   , memnan korno gYC saj kumYl dene ogYt koraN , a ,
139:111   nunYm koraNdYde , Semer kresan<Yk jorlYlYk gYCat ok
139:112   utlo , u ilYSYmat YSten ok kert .
139:113  - tugaj-mogaj , manat , a mYj Ynde  " ilYS ik tyrlO
139:114   kornYS ojYrtemYn vozaS tyNaleS "  Sonem Yle .  da-a
139:115   ...  ilena gYn , uZYna Ynde .   - tYge manAt , AmHik
139:116   kugYza ik Zaplan SYplanYS da kysen gYC CYlYmZYm luktYn
139:117   piZYktYS .  SkeZe ala-mom SonaltYSYn koeS .  vara tamak
139:118   SikS dene pYrlA vueS pytYrnYSO SonYmaSYmat kidSe dene
139:119   OrdYZkO poktaltYSat , adak +sergej velYS savYrnen peleSta
139:120   :  - tYjYn uZmet-kolmet Suko ulo .  ot Orkane gYn ,
139:121   ala mutlanen kaena Yle .  tYgeZe korno kuZun ok CuC
139:122   .  uZat , kok sarYStat koStYnam , manat , ves kugYZanYSkat
139:123   SuYnat .  mYj SkeZe , +ozaN deC umbakYZe SualtYn ogYl
139:124   gYnat , eNYn ojlYmYZYm kolYStaS peS jOratem .
139:125  +sergeAt Sudo meSak vokten sajYn tOrlanen SinCat , ojlaS
139:126   tyNale :
139:127  - mYj , +lavri CyCy , oZnYso ilYSem nergen tYlaneg kugun
139:128   om ojlo , tYj Skat AlYse ilYSYm peS sajYn SinCet .
139:129    jorlo ilYSeS SoCYn-kuSkYnam , izinek avam deC tulYkeS
139:130   kodYnam - orlYk Suko logalYn .  tYnemaS tOCYSYm - muCko
139:131   SuktaS YS lij , AlYStak ilen ErtaraS vereSte .
139:132  +german sar Zap .  rveze kalYkYm oranek saltakYS naNgaen
139:133   pYtarYSt ; tuSeCYnZe susYrgen tolYt , A jOrSeSak vujYStYm
139:134   jomdarat .  mYjYn +jYvan izamat tYgak 1914 ijYStak kajYS
139:135   da jomo .  varaZYm mYlanemat Ceret Suo .  latindeS
139:136   iAS nOrgO rvezYm sluZbYS nal<YC , kum tYlze +perm< olaSte
139:137   tunYktYStat - vik frontYS , +pol<SYS .  rveze orade
139:138   : nimom umYlYmo Sot uke .  ik mogYrYm , ala-mo lydmO
139:139   gaAk CuCeS ; ves mogYrYm , oNaj , CYla uZmo SuES .
139:140  tide godYm kugYZam lukmo uver SoktYS .   " sar Ynde
139:141   vaSke Carna "  manYt , a memnam sadak frontYS naNgaAt
139:142   .  +luck olaSke poezd dene mien lekna .   " frontYS
139:143   tora ogYl , kudlo meNge vele lieS "  , - Sokta saltak-vlak
139:144   koklaSte .  poezd gYC volYSnat , kolam : ala-kuSto
139:145   , myndYrnO , kydYrCO jyk Sokta , a pYl gYn , lapCYkat
139:146   uke .   " artillerij , lyjYltYt ... "  - Sokta adak
139:147   jYrem .  arnA nare +luckYSto SogYSnat , Eskerem : ala-mo
139:148   oficer-vlak mYlanna peS SYma liAS tyNal<YC .  kugYZam
139:149   lukmo deC vara ik Zaplan lYvYZgen kajYStat , varaZYm
139:150   sadakSak nimolan ogYt Sotlo Yle .  kYzYt gYn adak sajYn
139:151   koAS tOCat , utYZYm ogYt vursedYl .
139:152  " mo tide tYgaj ? "  - jodYna me SinCYSYrak joltaSna-vlak
139:153   deC .
139:154  " oda SiZ mo , uZat , poCYStYm iSaS tyNal<YC .  nuno
139:155   Ske saltakYSt deC nemYC deCat utlarak lydYtYs "  ,
139:156   - manYt .
139:157  Eskerena , koCkYS-jyYSat iziS saemaS tyNale .   " ajda
139:158   Cotrak koCsa "  , - manYt , front ilYSYm SinCYSYSt
139:159   .   - una , SySkYlSaS sOsna gaj pukSYneSt ...  molanZe
139:160   pale - puSkYlan SYlYm AmdYlat "  .  tYgaj mutYm kolatat
139:161   , mogYrlan SYr CuCeS da adak Erta , tySkaSte keC-mogaj
139:162   jOsat kan<Yle .
139:163  ik keCYn Erdene smotr lie .  sukaram , konservYm puYSt
139:164   .   " kYzYt tidYm koCman ogYl "  , - manYt .   " nu
139:165   , bratva , taCe jydYm memnam progulkYS naNgajYneSt
139:166   , Amde lijza , - maneS memnan vzvodYso ik mYskaraCe
139:167   saltak .   - progulkYS , da vet nemka dene .  obAzatel<no
139:168   motor nemka dene ...  xa-xa-xa ! . . "
139:169  CYnZYmak , kastene , pYCkemYSalt Sumeke , boevoj snarAZen<e
139:170   dene front velYS tarvanYSna .  SoSo , maj tYlze .
139:171   jyd kuZu ogYl .  jydvoSt oSkYlYna , keCYvalYm CodYraSte
139:172   , saderYSte , SYlYn kiena .  kastene adak onCYko .
139:173    front velYSte orudij jyk mygYra .  jydYm raketa-vlak
139:174    " UmYn sar "  gaj volgalt-volgalt koltat , proZektor
139:175   pYCkemYSYm tul kerdYZ dene pyCkeS .  SuCko .  saltak-vlak
139:176   peS ser<eznYn kojYt , vaS-vaS utYr liSemYt , pagalat .
139:177  ikana keCYval Zaplan ala-kuSto aEroplan jyk SoktaS tyNale
139:178   .  me kySkO onCYStYna : keCe oAr gYnat , nimomat ogYna
139:179   uZ .  keneta liSnak orudij mygYraS tyNale :  " nemYC
139:180   , nemYC ! . . "  - manYt .  kySnO , pYl koStmo turaSte
139:181   , oS kugu meCe gaj pYl komYlAka kojYlaltYS .  ikte
139:182   ... vese ... kumSo ...  nine  " meCe "  koklaSte oS
139:183   varaS gaj aEroplan keCe volgYdeS jYlgYZaltYS da peS
139:184   pisYn front velYS CYmalte .  tudYn jYr oS komYlAka-vlak
139:185   pOrdYt : onCYlno , SeNgelne , OrdYZtO .  tide zenitka
139:186   dene nemYC razvedCikYm kuSkedYt , niguze logalten ogYt
139:187   kert .  tYge me pozicijYS mien lekna .
139:188  ikana jydYm nastuplenijYS kajYSna .  CodYra vokten peS
139:189   SYp kaAS tOCena .  CodYraZYm CodYra manaSat ok lij
139:190   , Solem kYren kodYmo urZa pasu gaj koeS , SogYSo puSeNgYZe
139:191   Sagal kodYn , ulYZYnat lYStaSYZe vele ogYl , ukSlaZat
139:192   Sagal .
139:193  verYn-verYn agun vYnem gaj snarAd kynCYmO lake vereSteS
139:194   .  front liSnak .  memnan artillerij CarnYde lyjYlteS
139:195   , nastupaAS AmdYla .  bu-u-u !  bb-u-u ! mygYralta
139:196   , vara , ala-kuSko myndYrkO mien , a-a-aax , a-a-ax
139:197   ! pudeSteS .  vaStareSYSt nemYC snarAd-vlak mlandYm
139:198   savYren kudaltYSaS gaj lyNgYkten pudeStYlYt .  tudYn
139:199   koklaStak onCYlno nulgo orgaZ pudeStme gaj pYCal jyk
139:200   Sokta , pulemet SelYSteS .  jyk-jyan muCaSdYme : vaS-vaS
139:201   ojlYmYmat kolaS ok lij .  UZYSto SikSpurak tytan Soga
139:202   - SylaSat nele .  Er volgYdo CYlimuli koAS tyNale .
139:203    CodYraner pYtYSat , me , korem dene kadYrgYlYn , okop
139:204   radamYS mien lekna .  okop SYgYr , lavYran , jol jYmalne
139:205   UZo vere pulvuj daNYt vyd .  okopYSto kalYk kutkYla
139:206   koeS .  memnan polkYm tYSan YSt kodo , xod soobHenij
139:207   dene umbake , onCYl linijYS , naNgajYSt .  tYSte saltak-vlak
139:208   tuddeCat Suko , vaCe den vaCe vaS logalYn Sogena .
139:209    keneta vuj ymbalnak Srapnel< pudeSte , memnan vzvodYSto
139:210   ik saltak kolYS , kumYt susYrgYS , nunYm sanitar-vlak
139:211   SeNgeke luktYC .
139:212  - +sereZa , - maneS Skenan otdelenijYse liSYl joltaSem
139:213   , molo godYm peS murYzo ukrainec savCuk , - Ynde mo
139:214   lieS ?  tYSan pYtena vet ...
139:215  mYj tudYm nigunam oZno uZdYmo gaj tyslen onCal<Ymat
139:216   , CYlt OrYm .  joltaSemYn CurijZe kagaz laStYk gaj
139:217   oSemYn , SinCaZe gYna ala-mogaj lydSO tul dene Ormalgen
139:218   jyla .  tudat ala-molan mYjYm OrYn onCa .  molYm onCal<Ym
139:219   , molat CYlt Sotan ajdeme gaj ogYt koj : ikte tYgak
139:220   oSemYn , vese vyr CyCaltYS gaj joSkargen , kumSo kakargen
139:221   da SinCaZe jySO eNYn gaj jYlgYZeS .  otdelenij komandirna
139:222   da adak kok-kum saltak gYna laskarakYn kojYt , pale
139:223   : nuno tYgajYm pervYj gana vele ogYt uZ .  mYjYn tunam
139:224   kuze CuCmYm kYzYt gYn niguze kalasenat om moSto .
139:225   iktYm gYna Sarnem : ajdemYn tunam SiZmaSYZe nySkemeS
139:226   , toStYm , tYglaj ilYS godsYm , SonYmo jOrSYn pYta
139:227   .  ik SonYmaS gYna vujYSto vyrZ gaj pOrdeS :  " kunam
139:228   Ynde , kunam gYn ? "   nepriAtel< snarAd toleS - lap
139:229   liAt , turtat ...  okop goC Erten kaen , SeNgelne pudeSteS
139:230   - saltak-vlak UZYSt voStYl koltat .  iktaZYZe ESe ymbaCYn
139:231   SakSe mut denat uZata :  " Ex , boga mat< ... proneslo
139:232   ! "   sajYn kolYStat gYn , mutYStYZo vese Sokta :
139:233   " Ex , kodYm vet , kYzYteS Conan kodYm "  .  saltakYn
139:234   voktenYZak joltaSYZe jOralteS , tudo sodor gYna onCaleS
139:235   da tupYn< savYrna - kolYSYm uZmYZo ok Su .  oCYni ,
139:236   ilYmYZe SuES ajdemYn , tYgaj godYm ilYmYZak motkoC
139:237   SuES .  CYlt aram kolYSaSYZ gaj CuCeS .  da vet tunam
139:238   aramak rveze kalYk pYten .
139:239  mYj , +lavri CyCy , varaZYm graZdan sarYStat koStYnam
139:240   , tuStat ajdemYn kojYSYZYm Eskerenam , susYrgYSYmat
139:241   , kolYSYmat Suko uZYnam .  ikte mYlanem kYzYt raS pale
139:242   : ajdeme Ske paSaZlan peNgYdYn inana gYn , molan verCYn
139:243   kuCedalmYZYm kelgYn umYla gYn , tunam tudo CYlt ves
139:244   tyrlO lieS , kolaSat ves semYn kola .  tunam tuSman
139:245   velYS koltYmo pulAZat tYglaj pulA gYna ogeS lij : kaZne
139:246   pulAZ jYr Ske kOrgO SYdYZYm tul jYp gaj pytYren kolta
139:247   ; kaZne atakYS lekmYZ godYm tuSman ymbak AnlYkYm poktYSo
139:248   oxotnik gaj kerYlteS .  tYgaj godYm ajdemYn lydmaSYZYm
139:249   SYdYZe levedeS .  tYgaj saltakan armijYm seNaS ok lij
139:250   .  mYj tidYm Skenan +joSkar +armijYSte raS uZYm .  a tunam
139:251   , german sar godYm , lydmaS da  " aram pYtem "  manYn
139:252   SonYmaS CYla leved Sogen .  molanZe pale :  " puSkYlYk
139:253   SYl "  , tYleC molo semYn SonenZat ok moSto .   " da
139:254   , +vasil< , - manam +savCuk joltaSemlan , - tYSeCYn utlaS
139:255   jOsO , A susYrget , A teve +fomin gaj jOrSYn ... "
139:256   -  " a tYj lydat ? "  - izi rveze gaj adak joltaSem
139:257   jodeS .
139:258  mYj nimom peleSten SYm Sukto -  " okop gYC lektaS !
139:259   onCYko ! "  komande SoktYS .  me liSYl joltaS-vlak
139:260   dene vaS-vaS onCalna - nigOat ok lek ...  mom YStaS
139:261   ?  SinCena - lektaS kyleS , lekde ok lij , no mogYr
139:262   okopeS vakS ky dene pYzYrYktYme gaj pYzYrna , tarvanaS
139:263   putYrak nele .  onCem , vzvodnYjna tOrSten lekte ,
139:264   poCeSYSt otdelenYj-vlak .   " nu , bratcY , vYlezaj
139:265   ! "  - kYCkYrat .  molo saltak-vlakat lektedaS tyNal<YC
139:266   , mYAt poCeSYSt .
139:267  " +sereZa , koktYn pYrlArak lijYna "  , - pYlYSemlan
139:268   SoktYS +savCukYn jykSO .
139:269  komanda poCeS kurZYna-kurZYnat , iktaZ mOdYvuj gaj CoNga
139:270   vokten oNa gaj lap puren vozYna .  oZno tYlYjte memnam
139:271   tunYktYmYSt godYm komandir-vlak vujnam temden koStYt
139:272   Yle , a kYzYt gYn vuj Ske mlande vokten lakem purYSaS
139:273   gaj pYzYrna .  ymbaCna pulA CarnYde SySka : nemYC pulemet
139:274   dene kuSkedeS , koklan Srapnel< dene Solem gaj jyrYkta .
139:275  saltak-vlak karme gaj velYt .  jOnan verYS vozYn gYna
139:276   Suat , adak onCYk kurZaS komanda .  kYnelalten , lap
139:277   lijYn kurZSemla , onCYk onCalam - nimat ogeS koj ,
139:278   tytan gane Soga .  jOnan CoNgam muYn , lap vozYn gYna
139:279   SuktYSYm , SeNgelnem  " +sereZa ! "  SoktYS .  savYrnen
139:280   onCal<Ym - +savCuk , kidSe gYC vintovkYm muCYStaren
139:281   , iziS tajnYSt SogYSat , kumYk kerYlte ...
139:282  " +vasil< , +vasil< , tikaj sUda !  oce dobre mesto ...
139:283    So u tobi "  - kYCkYrem .  ala-mo kOrgYStem kyrYltO
139:284   - pulA , nemYC , lydmaS CYlt pYtYS , ajdemYm jOratYme
139:285   ik Zaplan CYla levede .  sodor joltaSem dek nuSkam
139:286   :  " +vasil< , kYnel ! "  manYn , SokSYZ gYC SupSYl<Ym
139:287   , ok tarvane .  vujZYm nOltalYn , CurijYSkYZe onCal<Ym
139:288   ...  Andar Sara SinCaZe tugak OrYn onCa da ok tarvane
139:289   , ik toreSan kYlmen .  pele karaltSe umSaZ gYC Cever
139:290   vyr SoNeStaltYn lekteS , kum onCYl pyjZO ogeS koj .
139:291    vijkYZ tyrvYZO kakargen da vyran lavYra dene amYrgen
139:292   pYten .  tide godYm ala-molan +savCukYn murYZo uSYSkem
139:293   tolYn purYS :
139:294  zasvistali kazaCenki
139:295  v poxod s polunoCi ,
139:296  zaplakala moA +marusen<ka
139:297  svoi AsnY oCi ...
139:298  tunamak SYrgYZ voStYlSo motor ukrainkan tysYZO volgenCe
139:299   gaj kaen ErtYS .  oZno ojlYmYna semYn gimnasterka kysenZe
139:300   gYC +savCukYn Ske kartYCkYZYm luktYn nal<Ym .  kartYCkYn
139:301   tupeSYZe vozYmo :  " Sergakan avamlan , jOratYSe ErgYZ
139:302   deC "  .
139:303  " Ex , +vasil< , +vasil< ... "  - man<Ym da logarem ala-moZo
139:304   SylaltaS lijdYmYn iSYS .  SinCaZYm kumYkten , upSYZYm
139:305   sajYn upSalten pYStYSYmat , onCYko nuSkam .   " sar
139:306   ... SuCko sar !  kunar tYgaAk , ilaS gYna tyNalSe ,
139:307   nOrgO rveze kalYk tYge aram pYta .  kunar puSkYdo kumYlan
139:308   ava , CinCe padYraS gaj izi ErgYZYm SinCaSkYZe keCYn
139:309   temdYmYn onCen , vyCken-vyCken kuStYSo ava , tYSan
139:310   Ske pYtartYS ySanZYm jomdara .  da ok SinCe vet , nigunamat
139:311   ok uZ kuSan tudYn izi +vaCiZe uZar vujZYm pYSten .
139:312   SinCa gYn , iktaZ gana muES gYn , keC Sygar ymbakYZe
139:313   soptYrtaten miA Yle , koCo SinCavydSO dene ErgYZ voCmo
139:314   ile mlandYm muSkeS Yle .  no ok uZ nigunam , ogeSat
139:315   kol .  a kunar tYgYde ikSYve aCaZ deC posna tulYkeS
139:316   kodYn .  ymYrYSt muCko nuno sarYS kaen jomSo aCaStYm
139:317   SarnaS tOCen koStYt , no ogYt kert , peS izi kodYn
139:318   ulYt , A aCaStYn tysYZYm omeS uZmo gaj vele Sarnat
139:319   ...  molan tide tYge ?  kOn verCYn ? . . "   verYSkem
139:320   mien vozYmat , tYgaj SonYmaS vujYStem pOrdeS , da tide
139:321   SonYmaS dene pYrlAk ala-kuSeCYn , Sym pundaSem gYC
139:322   , SYde tarvanYS .  tarvanYS SYde , kuSkeS , Sarla ,
139:323   kugu mardeZ godYm kugu teNYz vyd tolkYn lupSYmo gaj
139:324   talYSna .  muCaSdYme vijYm , toStmaSYm ajdeme ConYSto
139:325   tarvata , pytYn< tynAm symYren kertSaS gaj CuCeS ...
139:326  - vpered !  v ataku !  ur-ra-a !  - SergYlte komanda
139:327   jyk .
139:328  mYAt , SkemYm SiZde , molo dene pYrlA tOrSten kYnel<Ymat
139:329   , vintovkem onCYk vikten , nemYC okop velYS kurZam
139:330   ...  onCYl okop radamYS mien lekna , onCena - tuSto
139:331   ik eNat ok koj , kolen kijYSat peS Sagal .  okop memnan
139:332   gaj ogYl , peS CaplYn YStYme , vujge cement dene velen
139:333   pYtarYme .  UZo vere vujge kYrt-kart saltak yzgar gYna
139:334   kien kodYn , molo nimat uke .
139:335  - aga-a , udrali , Certi !   - tak ix ... mat< !  -
139:336   Sokta saltak koklaSte .  pervYj linij gYC vtorojYS
139:337   tYgak uram kYCkYren mien lekna .  nemYC-vlak tuveCat
139:338   kurZYn ulYt .  komandir-vlak peS kuanYSYn kojYt .
139:339  keneta  " front purla velYm kyrl<O "  manme uver SoktYS .
139:340  me CYlt Orna : kuze tuge ?
139:341  - mom YStaS , gospodin poruCik ?  Ynde kuze lijman ,
139:342   CaknYman mo ?  - jodYt saltak-vlak rotnYj komandir
139:343   deC .
139:344  - ne vaSe delo !  komandir polka prikazal derZat<sA
139:345   ...  bez razgovorov !  - Sokta tudYn SYde jykSO ...
139:346  - kak Eto ne naSe delo ?
139:347  - kto budet sdYxat< ...
139:348  - svoloCi , zaveli v lovuSku ! . .  - kYCkYrat lyddYmYrak
139:349   toSto saltakYSt .
139:350  - Cto Eto - bunt ?  molCa-at< !  - adak SergYlteS rotnYjYn
139:351   jykSO .
139:352  - smotrite , bratcY , kavaleriA ... nemeckaA ,  - OrYn
139:353   peleStYS memnan otdelenYj , - nu , propali , nas okruZaUt .
139:354  saltak-vlak peS lySkaS tyNal<YC .  rotnYj komandirat
139:355   binokl<Zo dene nemYC velYS onCalAt , OrYn ojla :
139:356  - na samom dele ...  Cert znaet , Cto takoe .  po nepriAtel<skoj
139:357   kavale-rii ... ogo-o-n< !  - manAt , polk komandir
139:358   deke kurZo .
139:359  me lyjkalena , a nemYC-vlak vaStareSna kolonna dene
139:360   tolYt , kavalerijYSt OrdYZ gYC avYra .  keneta ala-kO
139:361   kYCkYrale :
139:362  - Ej , glAdite , oficer<e naSe udiraet !
139:363  CYnZYmak , SeNgekYna onCalna - polk komandir da tudYn
139:364   dene pYrlA iktaZ lu oficer Araimn<Yn mONgeS Caknen
139:365   kudalYt .
139:366  - sovoloCi-i !
139:367  - gadY proklAtYe ! . .
139:368  - preda-a-teli ! . .  svoi SkurY spasaUt , a saldatY
139:369   - propadaj !  - saltak-vlak putYrak SYdeSken kYCkYrat .
139:370  voktenem ala-kO pYCal zatvorYm SYr-gor murYktYS .  onCal<Ym
139:371   - +vavilov , memnan vzvodYso ilalSYrak saltak ( oZnYZYm
139:372   tudo +ural zavodYso paSaze ulmaS ) , SYlYn kudalSe oficer-vlakYn
139:373   tupYSkYSt pudeStaren koltYS .   " Cto zenki-to vYtaraHil
139:374   ?  voz<mi ix , svoloCej , na muSku "  , - mane mYlanem
139:375   .  mYAt , tYmarten nemYC velYS lyen SogYltSo , keneta
139:376   savYrnYSYm da SYlYn kudalSe oficer-vlakYm SelYStaS
139:377   tyNal<Ym .  ik oficer , kidSYm kok velYS Saren , imne
139:378   SeNgek kerYlte , molYZo kudal utlYS .
139:379  - bratcY , nemYCYm ida lyj .  sYrateda vele ...  kYSkYza
139:380   vintovkYdam , plenYS kaASna vereSteS , - maneSat ,
139:381   memnan otdelenYjna , kysenZe gYC oS SovYCYm rualten
139:382   , okop gYC kurZYn lekte .  meat vintovkYnam SYZYktYSna
139:383   da kO nerSovYCYm ryzen , kO tYglaAk kySkO kidYm nOlten
139:384   lektYn Sogalna .
139:385  nemYC-vlak , ala-mom Ske semYnYSt kYCkYrkalen , StYkYm
139:386   vikten , peS SYdYn kojYn , kurZYn tolYt .
139:387  - kamrad !  kamrad !  v plen mY sdaemsA , v plen !
139:388   - kYCkYrkalat memnan saltak-vlak .
139:389  onCYCYn kurZYn tolSo nemYC-vlak kidYm nOlten SogYSYmak
139:390   3 - 4 eNYm StYk dene SuraltYSt .  onCem , ik kugu kapan
139:391   nemYC saltak laC ymbakemak toleS .  kaska jYmaC SinCaZe
139:392   SuCkYn jyla ...   " Ynde pYtYSYm "  manYn Sonalten
139:393   gYna SuktYSYm , keneta Cor-rik SySkaltYme SoktYS .
139:394    tYmanmeS mYjYm StYk vujYS nalYn koltYSaS nemYC saltakem
139:395   pYCal prikladSYm savYrYS da vaCem gYC SelYn puYS .
139:396  - rus ... cukker , cukker !  - Sokta .  nimom umYlen
139:397   om moSto , Ynde tide sukaram jodeS dYr , Sonem .  meSak
139:398   pundaSeS kodSo sukaram puYnem , ok nal .  adakat  "
139:399   cukker , cukker "  Sokta .  vara SkeZak veHevoj meSakem
139:400   rualtYSat , tuSeCYn sakYrYm luktYn nale .  iziS liAt
139:401   , komanda SoktYS :
139:402  - rus , strojsA !
139:403  strojYS Sogalna .  memnam onCalaS sYn uke : vurgem SykSO
139:404   , UZYStYn Sinel<YStat uke , UZYZYn furaZkYZe ala-kuSan
139:405   kien kodYn , vesYn kem pundaS tOrgaltYn .  tYgaj sYrve-sorvo
139:406   CijYSe plennYj-vlakYm konvoj dene vol<Yk kyty gaj pokten
139:407   naNgajYSt .  iktaZ lu meNge nare kajYmekYna , CodYraSke
139:408   Suna .  tuSto , CodYra pokSelne , pol<skij fol<vark
139:409   koeS .  mien leknat , Orna : tYSte ruS plennYj-vlak
139:410   nimuCaSdYme temYnYt , a umbaCYn CarnYdeak tySkan-tySkan
139:411   konden Sogat .  kondYmo tySka gYC ala-mogaj plennYj-vlakYm
139:412   ojYren luktYtat , tuSanak ulo plennYj kaSak onCYlan
139:413   Sogalten lyAt .  nuno , oCYni , plenYS vereStmYSt godYm
139:414   kredal tOCen ulYt dYr .
139:415  vara CYla plennYj-vlakYm oZno SySkYlSaS vol<Yklan YStYme
139:416   bojnA kudYveCYS pokten purtYStat , jYr CasovojYm SogaltYl<YC
139:417   .  me tYSan ik jydYm ErtarYSna .  jydYm jyStO , plennYj-vlak
139:418   kYlmen ulYt : vaSvaS sOsna igYla pYzYrgen YraS tOCen
139:419   kiAt , UZYSt kYnel SogalYtat , YraS tOCen tOrStYlYt
139:420   .  me kumYtYn liSYl joltaS ulYna : mYj , sade +vavilov
139:421   da adak ik Skenan vel tatar .  kumYlAnna kok Sinel<na
139:422   ulo .
139:423  ErlaSYZYm Erdene plennYj kokla gYC oficer-vlakYm ojYren
139:424   nal<YCat , memnam adak 18 meNge nare oSkYltYSt .  CYlanat
139:425   SuZen , Arnen ulYna , koCkaS SyraS pYrCYmat ogYt pu
139:426   .  ala-mogaj izirak olaSke Suna , olaSte ik eNat kodYn
139:427   ogYl .  memnam tYSan YSt Sogalte , ola OrdYZ fol<varkYS
139:428   namien , kugu vol<Yk vytaS petYrYSt .  tuSto kok keCe
139:429   jyde-koCde kijYSna .  varaZYm SuZen kolen pYtYme deC
139:430   iziSak pareNgYm puaS tyNal<YC .  ikana memnan deke
139:431   ruSla moStYSo nemYC tol<o da  " tendam paSaSke naNgaAt
139:432   , tuSto pukSaS tyNalYt "  manYn ojla .  memnam 300
139:433   eN dene komandYS SeledYSt da sar godYm SalatYme kyvarYm
139:434   olmYktaS pokten naNgajYSt .  SuZen ArnYSe plennYj-vlak
139:435   vyd gYC nele tumo pYrnAm lukteden numalYt , kyvarlan
139:436   svaj meNgYm kYrat , UZYSt Arnen jOrlYtat , Suko-Sagal
139:437   pOrdal kiAt da tuSanak kolat .  Suko tYge kolYSo lie
139:438   .  koCkaS pareNge da viSkYde pursa Syr .  tYlze utla
139:439   tYge tyrlO paSaSte tolaStarYSt .
139:440  keNeZYm , iUl< tYlzYSte , memnam +germanijYS naNgajYSt
139:441   .  pol<Sa gYC ErtYSYla , Suko olaSte liAS logale .
139:442    front liSnYse ola-vlak CYlt pustaNYnYt , UZo olaStYZe
139:443   kalYk vujgakat ogeS koj , olase surtSat pelYZe utla
139:444   Salanen pYten .  front deC toralgYme semYn CYla vestyrlemeS
139:445   : olalaSte kalYk utlarak koeS , AllaStat pasu paSalan
139:446   lekSe kresan<YkYm uZaS lieS .  tYge memnam +tuxiv lyman
139:447   olaSke namien SuktYSt .  tuSto , ola OrdYZtO , plennYj-vlakYn
139:448   lager<YSt ulmaS .  kalYk muCaSdYme Suko pogYnen : ruS
139:449   , francuz , angliCan , rumYn , serb .  CYlaZe 40 tyZem
139:450   nare Yle .  tYSte adak tYlze utla ilYSna , koCkaS viSkYde
139:451   Syr den pel kremga kindYm puaS tyNal<YC .  tYSte ilYmYna
139:452   godYm paSam YSt YStYkte , memnan ik paSa gYna Yle -
139:453   kolYSo-vlakYm toAS .  keCe eda plennYj kokla gYC tyrlO
139:454   Cer dene da SuZen-Arnen 100 - 150 eN kola Yle .  Suko
139:455   rveze kalYk tYSan pYtYS .
139:456  me kumYtYn joltaSem-vlak dene pYrlA ilYSna .  kastene
139:457   barakYS tolYn vozYnat , tyrlYm kutYrkalena .  SukYZYm
139:458   sar CarnYme nergen , mONgYsO ilYS nergen .   " sar
139:459   CarnYde ok kert , sar dene kalYkYn SerZe peS temYn
139:460   "  maneS Yle mYlanna +vavilov .  vara Ere SkalanZe Ske
139:461   Opkelen ojla Yle :  " mYjZat , starYj durak , tYmarte
139:462   nemYC dene sarYm YStYde ok lij Sonem Yle .  joltaSem-vlak
139:463   mYlanem Suko ojlen ulYt :  " +vavilov , paSa vet nemYCYSte
139:464   ogYl , sar kapitalist , pomeHik-vlaklan verCYn tarvanen
139:465   , sadlan nunYm pYtaraS kyleS "  manYt Yle .  CYnYm
139:466   ojlat ulmaS , mYj utlarakSYm tidYm plenYS vereStmYna
139:467   godYm umYlYSYm .  u-u , svoloC kaSak , mYj +rossijYS
139:468   pOrtYlam gYn , Ynde tugaj durak om lij "  .  vara Ske
139:469   ilYSYZ nergen ojla Yle .  tudo SoCYn kresan<Yk ulmaS
139:470   .  1912 ijYSte soptYrgYSo ozanlYkSYm kudaltenat , +motovilovYn
139:471   zavodYSkYZo paSazYlan puren . eSYZe kYzYtat tuStak ila
139:472   .  1915 ijYSte sarYS kajYmYZ godYm vatYZe kum tYgYde
139:473   SoCSo dene kodYn .  tYglajZe +vavilov peS saj kumYlan
139:474   eN Yle : me tudYn dene izak-SolAk gaj kelSYSna .
139:475  varaZYm memnam AlYS koltaS tyNal<YC .  me adakat sade
139:476   +vavilov dene pYrlAk logalna .  kogYlAnna ik susYrgYSo
139:477   nemYC saltakYm Casovojlan puYStat , koltYSt .  ik sutka
139:478   nare poezd dene kajYSna .  Casovoj dene kidYm onCYktYlYn
139:479   da mon< ojlaS tOCena .  tudo , SkeZat sareS susYrgYSo
139:480   , mYlanna peS saj Yle : koCkaS pukSa , papirosYm SupSYkta
139:481   .   " in +rusland ist revolUcin , baj ins aux bal<d
139:482   ...  SlUs dem krig .  konec vojna ...   ... gut ! "
139:483     tYge jYStrak ojla .  iktaZ naCal<nik onCYlno gYn
139:484   CYlt ves semYn koeS : SYdYn onCal kolta , Ske semYnZe
139:485   vursen naleS .
139:486  +germanij - oZnYsek kul<turnYj kugYZanYS , tunamse +rossij
139:487   gYC mijYSYlan tide putYrak raS koeS Yle ...  kyrtn<O
139:488   korno stancijlaSte poezd nimogaj posna signalYm puYde
139:489   tarvana gYnat , passaZir koklaSte vaSkYmaS , tykedYl
139:490   kurZtalmaS ogeS koj - nuno SagatYm vele Eskerat .
139:491   olaSke Suat - olam ojYrtemYn plan poCeS YStYme , pikS
139:492   gaj viAS ureman .  sar Zap gYnat , urem kOrgO Andar
139:493   , aru .  olase urem-vlak iktOr , pOrt-vlak por gaj
139:494   oS pYrdYZan , CuAka joSkar Cerepica levedYSan ulYt
139:495   .  pasuSko lektat - pasu CYlt Saxmat oNa gaj koeS :
139:496   iktOr kvadratnYj uCastke dene SeledYme .  korno gYn
139:497   , kugu trakt korno vele ogYl , izi pasu kornat , utinat
139:498   tYgYde ky dene vakSme .  korno vokten radam dene sad
139:499   kuSkeS : olmapu , gruSa , tuleC molat .
139:500  tyZvaC onCYmaSte El tYgaj kul<turnYj gYnat , kalYk ilYS
139:501   peS tOrsYr : mYj tidYm raS uZYm .  nemYC saltak-vlak
139:502   , memnan dene taNastarYmaSte , tazan , temSYn kojYt
139:503   Yle gYn , olase paSazYSt tunamak SuZen yNgYrgYSO ,
139:504   SYdeSkYSe tysan koStYt Yle .  tuso kapitalist-vlak
139:505   EkspluatacijYStYmat peS  " kul<turno "  SYnden moStenYt
139:506   , paSaze den Semer deC mom nalaS lijmYm muSkYS SovYC
139:507   gYC vydYm punCal lukmo gaj luktYn ulYt .  mYj tYgaj
139:508    " kul<turYm "  varaZYm Ske vaCeSemak numal<Ym .
139:509  memnam , +vavilov dene kogYn<nam , ik poAn nemYC kresan<Yklan
139:510   puYSt .  tudYn , memnan Sot dene kalasaS  gYn , 40 gektar
139:511   mlandYZe Yle , 25 uSkalYm , 3 imn<Ym , 8 vuj sOsnam
139:512   kuCa , typlO Al ozanlYk maSinaZe ulo .  a paSaeN surtYSto
139:513   SkeZak vele , SoCSYSt tYgYde ulYt , vatYZe pasu paSaSke
139:514   ok lek , sadlan oZno 2 - 3 batrakYm ojYrlYde kuCen
139:515   .  memnan mijYme godYm ik +marta lyman ydYramaS vele
139:516   Yle .  tudo AlYStak UZYSt peS jorlYn ilat Yle .  teve
139:517   , mYj laC Sarnem , ik tulYk ydYramaS Yle ( kok ErgYZe
139:518   sarYSte koStYnYt ) , tudYn ozanlYkYStYZe vujgak 3 gektar
139:519   mlandYZe Yle .
139:520  tevYs tYgaj  " kul<turnYj "  oza dene ilaS vereSte .
139:521    mYj oZnat saj ilYSYSte ilen kyZYmSO omYl , tuge gYnat
139:522   tide +jogan +cimmerman ymYreSem ok mondalt .  ulo vij
139:523   dene pij gaj ArnYmeS paSam YStet , ozalan Ere ok jOrO
139:524   , Ere vursa :  " zi zin faul< , zi zind nixt arbajten
139:525   "  manme mutSYm keCYn kolYna Yle .
139:526  nu , me Ynde plennYj ulYna , memnan dene tunam kugun
139:527   mutlanenat ogYt Sogo Yle , CuC iktaZ-mo gYn , lyAtat
139:528   .  a teve sade batraCkYm , +martam , mYj Suko Camanenam
139:529   .  ydYramaS jolagaj ogYl , paSamat YSten moSta , kumYlZat
139:530   peS saj , a oza sadakSak Ere vursa Yle .  orlYkan ydYramaS
139:531   , mYlanna ojgYZYm ojden , Suko SortYn .  iziZ godsek
139:532   tudYn Ske surt-peCYZe lijYn ogYl , Ere poAn-vlak dene
139:533   batraCitlen koStYn .  memnan mijYmYna godYm +marta laC
139:534   mySkYran Yle , tudlan paSam YStaS peS nele : uSkalYm
139:535   lySta , vol<YkYm pukSa , pOrt kOrgYm ErYkta .   " kuSto
139:536   ydYramaS tYnar ynarYm muES "  manYn , joltaSem dene
139:537   OrYn ojlena Yle .
139:538  ik gana tYgaj paS lijYn kajYS .  ik Erdene , SYZe veleS
139:539   , +vavilov dene koktYn vol<Yk vytam ErYktaS lektYn ulYna
139:540   , +marta uSkalYm lySta , ozat tuStak pOrdeS - paSa YStYmYm
139:541   Eskera .  keneta ydYramaS magYraltYme jyk SoktYS .
139:542    onCalna - +marta uSkal vokten volen SinCYn , SOr-atYZe
139:543   jOrlYn vozYn , uSkalZe tarvanen kolten ala-mo .   "
139:544   kul<turnYj "  ozat tidYm uZYnat , kurZYn mien , volen
139:545   SinCSe ydYramaSYm Cuma .  mYjYn SYdem peS lekte , mogYrem
139:546   tul gaj Yren kajYS .  onCem , +vavilovat , San<YkYm
139:547   kuCen , oza deke tOrStYS .
139:548  - varum Slegen zi di frau ? . .  - manYn kYCkYralAt
139:549   , oza vaStareS San<YkYm nOltal koltYS .
139:550  jyk kugun tarvanYS .  oza lektYn kurZo da jydYm memnam
139:551   orolYSo Casovoj dene landegerYm yZYn tol<o .  +vavilovYm
139:552   vyden naNgajYSt .  vara sud lie , joltaSem kok arnAlan
139:553   tUr<maS petYrYSt .  Cotrakat logaleS Yle da , adak
139:554   +cimmermanYn osal xarakterZYmat AlYSte SinCat , poSkudYSt
139:555   tudYm ogYt jOrate Yle - tidat mYlanna iziS polSYS .
139:556    a +martam oza pokten koltYS .  tYgaj  " kul<turYmat
139:557   "  me tuSto Suko uZYn ulYna , CYlaZYm ojlenat ot pYtare
139:558   .  kulak - kulakak , nemYC ma , vese ma , sadak eN
139:559   vyr dene lOCYSO pudij gaj ulYt .  tyZval tysYSt tyrlO
139:560   gYnat , kOrgYSt iktak , oCYni , +lavri CyCy .
139:561  a ilaS , tYgaj poAn nemYCYSt saj ilat .  pOrt kugu :
139:562   kok paCaSan , peS Suko pOleman , kaZne eNZYn malYme
139:563   pOlem posna .  pOrtYStYm nuno tYge YStat : luklaStYZe
139:564   kermYC dene meNge gaj opten kyzat , meNge koklaSke
139:565   pu rama gajYm piZYktYlYt da tudYm kok mogYrge Stukaturitlat
139:566   .  pOrt kOrgO volgYdo , aru , mebel< Caple , oknaSte
139:567   peledYS .  a SkeSt pajrem keCYn Cien lektYt gYn , Orat
139:568   vele .  pOr>eNYSt Caple kostUmYm CiAt , vujYSto fetr
139:569   terkupS , kidYSte jYlgYZSe toA ; ydYramaSYn Caple plat<e
139:570   , pYstYlan terkupS , SyrgYSkYSt vual<Ym volten sakat
139:571   .  CiAt da Erdenak CerkYSkYSt kaAt , kokkum meNge koklaS
139:572   jolYn oSkYlYt .  mYlanem Ere lymYn SkenYStYm onCYktaS
139:573   lukmo gaj CuCeS Yle .
139:574  tYge me +germanijYSte kok iAt pele nare ilYSna : tyrlYZYmat
139:575   uZna .  ikana SYlYn kurZaSat tOCYSna da YSna kert :
139:576   CodYraS malen koltYmYna godYm mien kuCYSt .
139:577  1918 iAt tolYn Suo .  kumSo martlan +brest-+litovskeS
139:578   +sovetskij +rossij den +germanij mirYm YStYSt .  me peS
139:579   kuanYSna , taCe-Erla mONgO koltYmYm vuCena , a memnam
139:580   sadak kuCat .  tugak keNeZ ErtYS .  SYZYm , noAbr<
139:581   tYlzYSte , +germanijYStat revolUcij lie .  +vil<gel<m
139:582   vtorojYm luktYn kudaltYSt .  nemYC AllaStat tarvanYmaS
139:583   tyNale .  +jogan +cimmermanat , tYmarten Ske kugYZaZYm
139:584   Ere moktYSo , ves semYn ojlaS tyNale .  a memnam sadak
139:585   ogYt kolto .  vara 1919 ijYSte iZe , +versal<Yse mir
139:586   lijmeke , plennYj-vlakYm mONgeS koltaS tyNal<YC .
139:587  plen gYC pOrtYlmYna mONgat me +vavilov dene koktYn YSna
139:588   ojYrlo , Ske kumYlna denak +joSkar +armijYS kajYSna .
139:589    Ynde SinCana poCYlto : molan kredalmYnam peS saj umYlen
139:590   Sogena .  +krYmYSte +perekopYm nalmYna godYm mYj ranitlaltYm
139:591   , da Cotak ogYl , vaSke tOrlanYSYm .  graZdan sar pYtYmeke
139:592   , +vavilov dene pYrlAk zavodYS kajYSYmat , kum ij paSam
139:593   YStYSYm .  kYzYt aCam peS SykSemYnat , uZaS tolam .
139:594  tYge +sergej Ske mutSYm pYtarYS .
139:595  3
139:596  kas .  keCe SaNgak CodYra SeNgek volen jomo .  vodo
139:597   yZara gYna CodYra ymbalne narYnCe solYk gaj koeS ,
139:598   da ErvelYSte iktYn-koktYn SydYr-vlak CyktaltYt .  CodYra
139:599   tyr AlYSte peS SYp : verYn-verYn oknala gYC kas tul
139:600   ColgYZeS , ala-kuSto Al muCaSte opten OrkanYSe pij
139:601   nAka .
139:602  CodYra velYm AlYS kudal purYSo tereSke kud ugYlan pOrt
139:603   deke koZ-Zge savYrnen purYS .
139:604  Ej , ozaZe , paCerlan purtet mo ?  E-Ej , ogYda kol
139:605   mo ?  - kornYeN oknam peS tykala .
139:606  pOrtYStO u-uge jyk-jyan Sokta , sadlanak tykalYmYm vaSke
139:607   ogYt kol .  vara ala-kO okna dek liSeme .
139:608  kO tuSto ?  paCerlan puraS kYzYt ver uke , eN Suko ulo
139:609   , - pOrt gYC ydYramaS jyk Sokta .
139:610  Ej , +semon vate CyCyn<O , purto ...  pervYj purYmem
139:611   mo ?  kuSto mYj kYzYt kas gudYm kYCal koStam ?
139:612  - tYjZe kO tugaj ulat ? . .
139:613  - mYj +korembal +lavri , ot pale mo ?  koktYn vele ulYna
139:614   .  me malen kiAS mon< ogYna tyNal , imn<Ym purlYktena
139:615   da kaena .
139:616  - jOra , purYza uke gYn .
139:617  +lavri den +sergej sodor kapkam poCYn puren kaAt .  +lavri
139:618   imn<Ym tuaraS piZeS , +sergej , Ske CemodanZYm nalYn
139:619   , pOrtYSkO pura da kugu kapan kaNgarak oza vate dene
139:620   pelasa .  pOrt kOrgO ulan marijYn ilYSYZYm onCYkta
139:621   : urem velYn koNga luklan turan pynCO oNa dene YStYme
139:622   kYdeZ voktene Anda omsan ASlYkYSte toSto Sagat keCa
139:623   , voktenYZe atYlam SYndYme Skaf ; pYrdYZ pelen karme
139:624   amYrtYme vojna syret-vlakYm piZYktYlme ; lukYSto UmYSOrlYk
139:625   tiC ikon-vlak temYnYt ; jYr - lopka olYmbal , pokSelne
139:626   - kugu ystel .  koNga vokten pOrtYn ves pelYSkYZe omsa
139:627   .  tuSto tySka eN jyk SergYlteS : kutYrat , voStYlYt
139:628   - moZYm umYlaS ok lij .
139:629  +lavrin imn<Ym tOrlaten pYtarYmeSke , oza vate ystembake
139:630   SolSo samovarYmat konden SYndYS .  kornYeN-vlak koCkaS-jyaS
139:631   SinCYC .  tide godYm paCer oza , SuE Sem pondaSan lapkatarak
139:632   marij , ves pOlem gYC lekte .  CurijvYlYS taraj gaj
139:633   joSkargen , SinCaZe jYlgYZeS , pale , iziSak podYlYn .
139:634  - Ej , +lavri , tYj ulat ulmaSYs !  mYj jyk-jyanYSte
139:635   kolYnat omYl .  ilYmaS-kutYrYmaS ?  a tidYZe joltaSet
139:636   ?  zdrasCe , molodoj Celovek .
139:637  - tide mYjYn joltaSem - +tumer marij .  ozaN gYC kondem .
139:638  - jOra , jOra ...  ajda Ara tolmo deC so jOra ...
139:639  tide ZapYSte , pOlem omsam pele poCYn , ala-kO jySO
139:640   jyk dene kYCkYrale :
139:641  - +semon +miklajYC , kuSko kaen jomYC ?  molan tYge koStat
139:642   , uZat , Ske atetYm Astaren otYl .  kompanijYm puZaS
139:643   ok jOrO .
139:644  - nezveni , rodo-vlak .  memnan tugaj ilYS , umla pakCaS
139:645   puren kajYSna da , - manAt , oza , kornYeN-vlak deC
139:646   ojYrlen , ves pOlemYS kajYS .
139:647  iziS lijneke , tuSto adakat lySkYmaS talYSnYS : kutYrat
139:648   , voStYlYt , murat .  pOr>eN jyk koklaSte ydYramaS
139:649   voStYlmat Sokta .
139:650  - tYgak kornYeN purenat , ala-mo jymaSYm tarvatYSt .
139:651    memnan aCaStat tYgajlan vujZYmak kudalta .  Carem
139:652   , da tudo kolYSteS mo , - maneS oza vate .
139:653  - lieS , tudo , CyCyn<O .  nimat ogYl .
139:654  - tYglajZe gYn nimat ogYl Yle .  laC vaNen koStSo gaj
139:655   AZarYSt tolYn lektYn .  memnan tugaj marijdYme vate
139:656   ulo - SakSe ydYramaS .  Ere tYgaAk , iziS oksan eNYm
139:657   uZeS gYn , karme gaj kerZalteS .
139:658  - tugaj-mogaj manat ...  kalYkYSte , oCYni , tyrlYZat
139:659   lieS .
139:660  - Ej , jYNgi , mna tolan tYSke !  - ves pOlem gYC adakat
139:661   jyk SoktYS .
139:662  oza vate YS tarvanat , omsa gYC pel SinCan Sem tatar
139:663   lekte da oza vatYn pYlYSYSkYZe ala-mom SYveSYve ojla .
139:664  - kaj , ojYrlo , +muxamat !  mYj kYCal koStam vele ,
139:665   kyleS gYn , Ske kajYza , - maneS oza vate .   - teve
139:666   , una , pytYrem poC +plagijda ulo - koltYza !
139:667  - aj , jYNgi , tYge it ojlYla ...  +plagij En poro ydYramaS
139:668   , tudo CYlalan saj .  matur katYn , AkSi katYn .  nu
139:669   , Arar , min< Ske kaem , - maneSat , pel SinCan tatar
139:670   lektYn kaA .
139:671  iziS lijmeke , ves pOlemYSte garmon< jyk CargYZaltYS
139:672   .  ala-kO peS viAn taven kuStaS tyNale , pOrt CYtYra
139:673   vele .  +sergej koCkYn-jyYn temat , tudYm omYZo pYzYral
139:674   koltYS .  ymbal vurgemZYm kudaSYn , SOldYra ymbak kyzen
139:675   voCmYZ godYm joltaSYZlan kalasYS :
139:676  - +lavri CyCy , imnetYm kYCkaS tyNalat gYn , kYCkYral
139:677   , mYj iziS neraltem .
139:678  - jOra-jOra , kanalte .  mYj imnemlan Syl<Ym da mon<
139:679   puEm , - maneSat , +lavri tyZvak lekteS .
139:680  malen koltaS tyNalSe +sergej Suko marten ves pOlemYSte
139:681   lySkYmYm koleS .  murat , kuStat , kYCkYrkalat .  aka-kO
139:682   oralgYSe jykan pOr>eN , CYlam poSYmlen kYCkYraS tyNale
139:683   :
139:684  - tYj , +plagij , mYjYm kOlan Sotlet , a ? . .  mYj tYjYm
139:685   ulo surtetge , peCetge , pYtartYS jolaSetge viC paCaS
139:686   nalYn kertam .  uZat , tide mo ?  tide SOrtn<O , SO-Ortn<O . .
139:687  vara ala-moZo Cor-r SoktYS .  oza kuva ves pOlemYS omsam
139:688   poCo .
139:689  - aj , naglat , +vidus tos , molan tYge YStYlat ?
139:690  - iA ajdeme , adak SOrtn<YZ dene moktanaS tyNale koeS
139:691   .  una , CYla ystembake luktYn Astaren , - Sokta koNga
139:692   tyr pusakYSte oza vatYn jykSO .
139:693  - +muxama-at , Sogo !  SOrtnem CYla pogen pu .  motri
139:694   , iktYm jomdaret gYn , mYj ves SinCatYmat Suraltem
139:695   .  mYe-E CYla kertam !  +plagij , Cert , tol , SiC onCYkem
139:696   ...  mYj tYlanet ik SOrtn<Ym puEm !   - umbakYZYm lySkYmaS
139:697   utYr toralga , posna eNYn mutSo +sergejYn pYlYSYSkYZe
139:698   ok puro .  korneS keCe muCko ryCkalalt tolSo eN keC-mogaj
139:699   jyk-jyanYStat malen kerteS .
139:700  - Ej , +sergej rodo , kYnelat mo ?  imn<Ym kYCken purYSYm
139:701   , ErkYn kaena , jyd pYCkemYSak ogYl , tYlze nOlteS
139:702   , - kYCkYra +lavri .
139:703  +sergej vurk tarvanat , sodor CiAS tyNaleS .  pOrtYn
139:704   ves pelYStYZat SYp : ala malen kolten ulYt , ala kaen
139:705   ulYt .  koNga vokten neren SinCYSe oza kuvam tarvaten
139:706   , paCer akYm tylatat , kudalYt .
139:707  jyd oAr , jyStO .  ErvelYSte tYlze nOltaS tyNalYn .
139:708    omo SuES , mogYr sysana .  +sergeAt , SySam Sogalten
139:709   , tulupSYm Cot solaltat , Sudo meSak vokteke SOrYn
139:710   vozeS .
139:711  - aj-Aj , Sem +vedatet Cot gulAtla , kupeC lijYn , iA
139:712   , CYlt kupeC , - SkalanZe Ske ojlYmo gaj , AmHik peleSta .
139:713  - kO ?  Sem +vedat , manat ?   - +sergej perYme gaj vijnen
139:714   SinCe .
139:715  - E-E .  +kup>Al marij , Ynde Sukertsek torgaA , +ozaNYS
139:716   kaA aman ...
139:717  - +ozaNYS ?  molan ?
139:718  AmHik +sergejYm OrYn tyslen onCalAt , ojla :
139:719  - molanZe om pale , satulan kaA dYr .
139:720  - ax , da , satulan , - maneSat , +sergej uES Sudo meSak
139:721   vokten pYzYrga .

140:1  140 student-vlak
140:2  1
140:3  SoSo ZapYm tyrlO vere tyrlO semYn +vaslijYt gYnat , ikte
140:4   Ere ikgaAk : ajdeme SoSYm Cever igeCYm utlarak tynO
140:5   , pyrtys liSne ErtaraS jOrata .  AlYSte gYn pYCkemYS
140:6   , SYgYr pOrt kuZu tele goC eNYn SerZYm tema , sadlan
140:7   keCe utlarak YrYktaS tyNale gYn , pOrtYStO SinCYSYm
140:8   Sagal uZat .  EsogYl SoNgo ANgarYStat , tele goC YrYkten
140:9   aSnYSe koNga ymbalYStYm kudalten , kovYZge volat .
140:10    kadYr toASt poCeS pYkSe SydYrnen , keCe ENdYmaSke
140:11   lektYt da , oraSt dene ala-mom peleSten , SYp SinCat
140:12   .  mom nuno tunam umSa pomYStYSt vYde-vodo peleStat
140:13   ?  mom tYge peS kuZun Sonen SinCat ?  kO SinCa ?  a
140:14   izi joCa-vlak gYn , mySkYr SuZYmYStYm CYlt monden ,
140:15   keCe muCko tynO kurZtalYt .  kapka onCYlno CYvYlan
140:16   jyaS sitYSe vyd lijYn gYn , vydYm korkalaS da modYS
140:17   vakSYm YStaS Zap SuYn .
140:18  pOrt voktene ystel kumdYk Cara mlande Sulen lektYn gYn
140:19   , tuSto Cara jolYn kurZYn lektYn tOrStYlde , niguzeat
140:20   ogYt CYte , kugYrakYStYn tupYn< lijmYm vele vuCat .
140:21  jOra keC AlYse eNYn keCYn YStYme paSaZe pyrtys ilYS
140:22   dene pYrlAk vaStalt Soga .  pOr>eN-vlak tide ZapYSte
140:23   surt koklaSte iktYm-vesYm tOrlatYlYt , SoSo aga tarmanYm
140:24   AmdYlkalat ; ydYramaS-vlak kYnem tulat , SyrtYm nOrtat
140:25   , vol<YkYm onCat .  SoSo dene pYrlAk paSat tynO utlarak
140:26   lekteS .
140:27  olase eNat pyrtysYm peS jOrata .  tudYn ilYSYZe , keCYn
140:28   YStYme paSaZe utlarakSYm pOrtYStO , SikSan zavodYSto
140:29   , lySkYSO fabrikYSte A kancelArij ystel voktene Erta
140:30   .  sadlan pyrtys ilYS modmo godYm , SoSo igeCYn A Cever
140:31   keNeZYm , ola OrdYZkO lektaS tOCat .  pyrtys yZeS .
140:32    EskerYza , ola uremYS pervYj SoSo peledYSYm uZalaS
140:33   lukmo godYm olase eN-vlak kuze kuanat , kuze nunYn
140:34   SinCaSt kande kydYrongYrYm A tYglaj narYnCe oduvanCikYm
140:35   jYvYrten onCa .  ale teve kanYme keCYn kastene pasu
140:36   gYC , CodYra gYC pOrtYl tolSo eNvlakYm onCYza .  mogaj
140:37   kugu kuanYmaS nunYn tysYStYSt SYrgYZeS .  kaZne eNYn
140:38   oNYStYZo peledYS , kidYStYZe uZar lYStaS da adak peledYS
140:39   .  SyrgOvYlYSYStYSt , jYlgYZSe SinCaStYSt keCYn ojYpSo
140:40   jyla ...  pyrtys yZeS .
140:41  2
140:42  ozaN krepost< voktene , keCYval keCe velYSte , tyr ver
140:43   ulo .  SoSYm , ver CoNgalan kOra , lum tYSte En ondak
140:44   Sula , mlande vaSke CYpCa , kombo ige pun gaj uZar Sudat
140:45   koAS tyNaleS .  ver peS sOral : ik mogYrYm volgalt
140:46   SinCYSe kykSO oS peste , ves velYm kudYrgYl jogYSo
140:47   +kazanka vyd da lopka tOr olYk .  SoSo vyd Cot taSlYme
140:48   godYm tide olYk oranek kugu teNYz gaj jYlgYZ SinCa
140:49   .  tunam olYk ves mogYrYso +sloboda tyrYStO kuSSo izi
140:50   pynCer , kykSO pOrt den zavod tyn<Yk-vlak vydYStO unCYli
140:51   sakYme gaj kojYn volgaltYt .  vyd lovYkaltme dene lyNgalt
140:52   kyrYStaltYt .  keCYvalYm keCan godYm tYS onCalat gYn
140:53   , vyd ymbal keCe dene tul ora gaj jyla , SinCam jYmYkta
140:54   , tyZem laStYkYn pudYrgen kijYSe CurijonCYS gaj koeS ...
140:55  Er SoSYm , utlarakSYm vyd taSlaS tyNalme godYm , kas
140:56   eda krepost< peste voktene , lYm lijde , kalYk SoleS
140:57   .  Sket-Sket , tySkanat , eSan eSYSt dene , SukYZYm
140:58   SoSo kajYk gaj muZYrYn-muZYrYn ydYr-rveze-vlak , keCaS
140:59   paSaStYm pYtarYmeke tYSte ZapYm Ertarat .  koklan velosipedist-vlak
140:60   oNgYrYStYm CorgYkten kudalYt .  tunam tYSte SYvYge
140:61   mutlanYme , voStYlmo Sokta , UZgunam kuanYSe SoSo kumYl
140:62   dene muraltYme jykat SergYlteS .  tYge tYSte kalYk
140:63   SoSo tolmYm vaSlieS .
140:64  teve kalYk koStmo korno deC OrdYZtYrak , En tOvaka kurYk
140:65   serYSte , ik SYrYn CijYSe kok ydYramaS , knigam ludYn
140:66   , SYp SinCa .  iktYZe iktaZ 20 iAS , tYlze gaj jYrgeSke
140:67   CuriAn , nugYdo Sem SinCapunan Semalge ydYr .  a vesYZe
140:68   ... vesYZe - +marina .  tudo pYrlA tunemSe studentka
140:69   joltaSYZ dene tYSte , joNgYdo UZYSto , Erlase zanAtijlan
140:70   AmdYlalteS .  keneta +marina ludmo knigaZYm petYrYS
140:71   da saNgaS kerZaltSe ypSYm SeNgek niAltYS .
140:72  - +fatima , - maneS +marina , - mYj ala-mo nojYSYm , iziS
140:73   koStYn savYrnena mo ?
140:74  - CYte , mYjYn ik glavam ludYn pYtarYSaSem ulo .  tYj
140:75   Sket koStYn savYrne , - peleStYS joltaSYZe .
140:76  +marina kYnel SogalAt , +kazanka olYk velYS onCalYn ,
140:77   OrYn koltYS .   " aj , kasSe mogaj motor ! "  - manYn
140:78   , turan volYSo kurYk ser deke mien Sogale .
140:79  Suko marten +marina keCe SiCmaS velYS SYp onCen SogYS
140:80   .  tYSeCYn peS toraSke , iktaZ kolo meNge koklaSke
140:81   , raS koeS .  teve krepost< jYmaC ijYm uZaten koltYSo
140:82   +kazanka vyd oNgYn savYrnen joga .  verYn-verYn SoSo
140:83   vyd olYkYSkat taSlaS tyNalYn .  +kazanka vyd goC kuZu
140:84   pu kyvarYm pygYrten lupSalme , kyvar deCYn pikS gaj
140:85   viASYn damba korno +kiZicYS mien lekteS .  +kiZica monastYr<
140:86   jYr nugYdo pynCer .  umbakYZe pasu , adak CodYra .
140:87    pasuSto lum CYltak pYten ogYl , UZo vere olan-vulan
140:88   koeS ...
140:89  Suko marten +marina peS SYp onCYS .  ala-molan keneta
140:90   myndYrkO-myndYrkO kajYmYZe SuYn koltYS .  myndYrkO
140:91   - kandalge SoSo kavan Sem CodYra SeNgek volYmaSkYZe
140:92   , ale teve kas velYS kajYSe keCe jYr jylYSO SOrtn<O
140:93   pYl deke kajYk lijYn CoNeStYmYZe Suo ...
140:94  moZo tYge kumYlYm tarvata ?  moZo tYge SoSo keCYn ajdemYm
140:95   ala-kuSko yZeS , ala-mom Ere kYCalYkta ?  tYgak kYzYtat
140:96   +marinan viAn kyltkYSO SymZYm ala-moZo azYr gaj rualten
140:97   kuCYSat , umbake SupSYl<o ...  molan ?  kO tuSko SupSeS
140:98   ?  E-E , da vet tuSto SoCmo mONgYZO - +kugu +tumer ,
140:99   aCaZe , puSkYdo kumYlan jOratYSe avaZe ...  adak ...
140:100   adak vet +sergej , vet +ser-r-gej tolYn ...  E-Ex !
140:101   ok lij .  o-ok li-ij ! . .  tudYn onCYlno vet paSa
140:102   ulo ...  vese , kugu , Caple .  tunemSaS ulo , tunemSaS
140:103   , SinCYmaSYm pogYSaS ...  vet tudo Ynde oZnYso orade
140:104   ydYr ogYl .  tudo Ynde Suko uZYn , Suko umYlen .  vet
140:105   revolUcij marij ydYramaSlanat kumda kornYm poCYn .
140:106    vet +lenin , kugu +lenin tunemaS kySten .  marij kalYk
140:107   kul<tura paSaeNYm vuCa , u ilYS yZeS .  tunemaS , paSaSke
140:108   , kuCedalmaSke ...  da , da , kuCedalmaSke , u ilYS
140:109   verC ...
140:110  +marina SymYStYZO peS kugu vijYm da kugu kuanYmaSYm SiZe
140:111   .  kuanYmaS dene pYrlA ala-molan SYma , puSkYdo komYlA
140:112   logarYSkYZe kyzYS , SinCaStYZe kumYlYm nOltYSO SinCavyd
140:113   nale .
140:114  vel< vsA-to naSa Zizn< -
140:115  est< bor<ba ...  bor<ba !
140:116  SiZde , ala-molan jYvYrten , +marina tYSte pele jykYn
140:117   muraltYS .
140:118  vYsoko v nebe Asnom
140:119  v<etsA alYj stAg ...
140:120  mY mCimsA na konAx
140:121  tuda , gde viden vrag ...
140:122  vara iziS CarnaltYS da kolYStale .  toraStYrak tySkan
140:123   murYmo jyk +marinan murYZYm umbakYZe SujYS .  onCale
140:124   ... student-vlak tySkan pogYnen tolYt .  tySka onCYlno
140:125   SadYra CuriAn , luZga rakS ypan student , SeNgek Caknen
140:126   oSkYlSYla , diriZer gaj kidSYm lupSa .  molYSt murat :
140:127  i v bitve upoitel<noj
140:128  lavinoU stremitel<noj
140:129  mY smelo , mY gordo
140:130  v boj ide-em !
140:131  student-vlak +marinam uZYlaltYStat , murYStYm lugYC kyrlYn
140:132   , mykS ora gaj tudYn jYr tolYn Sogal<YC .  kutYrat
140:133   , voStYlYt .
140:134  - a-a , +kugergina !  SketYn meCtatla ...
140:135  - +marina +grigor<evnalan kas salam !
140:136  - +manA , +manUS , tYj tYSte ulat ulmaS , mYj taCe tYjYm
140:137   peS uZnem Yle , obHeZitijYSkYdat puren kYCal<Ym , -
140:138   lYve gaj tOrSten mien , izi kapan oS ydYr +marinam pel
140:139   kidSe dene Ondale , a SkeZe CarnYde SYrgYZeS .
140:140  - me +fatima dene koktYn iziS ludYn SinCYSna ...  Erla
140:141   memnan politEkonomij dene zaCet , - maneS +marina .
140:142  - memnanat Erla matematika dene ulo ... no me iziS kas
140:143   UlYn kanaS lekna , - ojla komvuzYSto tunemSe +pat gaj
140:144   kuZu kid-jolan Semalge student , - uZat , kasSe taCe
140:145   peS motor !
140:146  - da , kas ... poEtiCeskij kas , joltaS-vlak !  onCalza
140:147   teve olYkYS , umbake , keCe SiCmaS velYS ...  mogaj
140:148   krasota !  Cert voz<mi !  a keCe ?  +katUSa , uZat ,
140:149   keCe tYjYn gaetak jYrgeSke da Cever ...  tYj vet tide
140:150   sxodstvYm ot SiZ , - izi oS ydYr dek savYrnen , sade
140:151   SadYra CuriAn  " diriZer "  ojla .
140:152  - tYj SiZat gYn , tudat sita , mYjZe kuSto ?  - voStYleS
140:153   oS ydYr .
140:154  - ax-xa-xa ! . .  tudYZo SiZeS ...
140:155  - +platonov tidYm Sukertak SiZYn koSteS ...  xa-xa-xa ! . .
140:156  - nu-nu , sitYS !  - kYCkYrale galstukan , molo deC
140:157   CaplYrakYn CijYSe oS jYtYra student .   - SiCsa teve
140:158   kurYk serYS , da ajsta murYm muraltena .
140:159  - murYm , murYm , iptaSlAr ...  murYm min< bik jOratem
140:160   , - maneS tySkaSke uSnYSo +fatima .
140:161  - murYm ?  zameCatel<no !  -  " diriZer "  Ske verYStYZe
140:162   molYlan vaStareS kYnel Sogale +platonov .   - nu , +kostA
140:163   , tyNal , tYj vet memnan zapevalo ulat , - peleStYS
140:164   galstukYm sakYSe studentlan .
140:165  tudat kokYraltYS da tyNale :
140:166  tY Ziva-a eHe , moA staru-uSka ...
140:167  Ziv i A , privet tebe , prive-et ...
140:168  - ok kyl , ok kyl tYgaj  " staruSka "  .  k Certu !
140:169    tYgaj poEtiCeskij kas , rveze kalYk , motor ydYr-vlak
140:170   , a tudo  " sta-aruS-ka "  ...  t<fu !  - murYzYm kyrl<O
140:171   +platonov .
140:172  - CYn , CYn !  davaj vesYm ...
140:173  +kostA lymYn student ( tudo pedagogiCeskij institutYSto
140:174   tunemeS ) +a . +bezYmenskijYn  " +komsomoliA "  gYC +maSa
140:175   komsomolka nergen deklamirovatlaS tyNale .  molYSt
140:176   nut savYrtYSlan murat :
140:177  pesn< zove-e-t i ma-anit ...
140:178  slYSno kak plavAtsA dni-i .
140:179  Ex , ulYbnut<sA bY +mane ,
140:180  toj , Cto u kraA sidi-it ...
140:181  " Ex , ulYbnut<sA bY +mane "  manme godYm zapevalo ala-molan
140:182   utYr joSkarga da SinCaSOrZO dene En tyrYStO SinCYSe
140:183   +marina velYSke jYSt onCaleS .  no student tySka tidYm
140:184   ok SiZ , nuno ulo kumYlYStYm , ulo SiZmaSYStYm murYlan
140:185   puEn ulYt .
140:186  Suko marten student-vlak tYge muren , mutlanen SinCYltYt
140:187   .  keCe , kasvel kavam taraj gaj joSkarten , myndYr
140:188   CodYra SeNgek SinCe .  jYrvaS peS tYmYk .  kas . ola
140:189   gYna teNYz vyd gaj tyrlO jykYn kas UZYSto lySka .
140:190   CarnYde tramvaj Surga , koklan parovoz SySkalta , zavod
140:191   tyrlYn mygYra , tYSte-tuSto avto kYCkYrkala .  olaSte
140:192   jYrvaS SydYr gaj ElektriCestvo CYlgYZeS , UZgunam ,
140:193   tramvaj kajYme godYm , volgenCe gaj uZarkande tul YlYZalta .
140:194  - Ej , ydYr-vlak , mo tYge tyNSO gaj SinCeda ?  me vet
140:195   gulAtlaS lektYn ulYna .  a gulAtlaS gYn , muZYr kyleS
140:196   .  puYza-An mYlanem iktYm da En CeverZYm , - tOrSten
140:197   kYnele +platonov .
140:198  - CeverZe vet CeverYm onCaleS ...  a tYjYm avat YStYmYZ
140:199   godYm CevertaS CYlt monden , - turan ojlen voStYleS
140:200   oS ydYr .
140:201  - nu , +katU-uSa , tYj Ere tYgaAk ulat ...  keC-kunam
140:202   mYjYn romantiCeskij nastroenijYm pYtaret ...  ot uZ
140:203   mo , vet SoSo , a SoSYm voobHe soptYra ajdeme ok lij .
140:204  - kuze tuge ?  - manYt ydYr-vlak .
140:205  - tugak ...  motorlYk nergen tendan vul<garno-materialistiCeskij
140:206   SonYmaS .  te motorYm CurijvYlYSYSte vele kYCalYda ...
140:207  - vara adak kuSto kYCalaS ?  - SYrgYZeS AlgenCe ydYr .
140:208  pOr>eN rveze-vlak ala-molan peS kugun voStYlYt .
140:209  - mYlanem Ertak oS kudYret den SyrgO Ceveret ok site
140:210   Sol .  mYlanem ... mYla-ane-Em ! . .
140:211  - sita , tidYZat peS siten , - tySka gYC ala-kudYZo
140:212   kYCkYrale .
140:213  - tYlanet ... tYla-ane-t  " du-uxo-ovnaA kra-so-ta "
140:214    kyleS , da ?  Ex , idealist !  tYj +platonov otYl ,
140:215   a samYj +platonZak ulat .
140:216  - da-da , tYge manaS lieS , imenno  " duxovnaA krasota
140:217   "  dene kap-kYl , SyrgYvYlYS uSnYmaSte vele CYn motorlYk
140:218   .  no  " duxovnaA "  manmYZYm materialistla umYlaS
140:219   kyleS .  a tYj , +kiti , mYjYm Ere it kojdare , mYj
140:220   +platon omYl , +platon tudo idealist , a mYj ...
140:221  - ox-xox-xo !  ax-xa-xa !  +kiti , - voStYlYt student-vlak .
140:222  - ax , mogaj neZnYj ulat tYj , +platonov !  kuze tYjZYm
140:223   manaS ?  mYj - +kiti gYn , tYjZe vara toZo +mitA ot lij
140:224   , a +mi-iti liAtYs ... +mi-iti ! . .
140:225  - a tYj , +katUSa , CYlt iA ulat !  iAt vele ogYl , a
140:226   sotanaZak ...
140:227  -  " prekrasna kak angel nebesnYj , kak demon kovarna
140:228   i zla "  , - mura jYtYra student .
140:229  - nu-nu , Carne tYjZat , +SalApin !  - murYSo studentYmat
140:230   oS ydYr Cara .
140:231  - tYge , +miti , tYj uZat , +platon otYl .  tuge gYn ,
140:232   ala +sokrat ulat ?  tYj SinCet , +sokrat kuze motorlYkYm
140:233   umYlen ?  mYj tudYn nergen ik knigam ludYnam .  tudat
140:234   SkenZYm peS motorlan Sotlen .  tudo toreS SogYSo kugu
140:235   pYlYSan ulmaS .   " mYjYn pYlYS En motor , tudo molo
140:236   deC utlarak jykYm kolaS polSa "  maneS ulmaS .  ner
140:237   tudYn toZe lopka , kugu nerroZan - adakat peS motor
140:238   : Suko UZYm avalten purta , utlarak puSYm SiZeS ...
140:239    ala tYAt tYgak ajdeme motorlYkYm umYlet ?
140:240  - ox-xo-xo ! . .  +sokrat .  filosof , - lySkat rveze-vlak .
140:241  - uke , tidYm niguze CYtaS ok lij !  +katerina +petrovna
140:242   , tYleC vara memnan koklaSte CYla pYtYZe , - sYren
140:243   peleStYSat , +platonov OrdYZkO lie .
140:244  - aj , +katUSa , mogaj jYlmorgaZ ulat !  molan tYge rvezYn
140:245   kumYlZYm voltet ?  - Opkelen peleSta +marina .
140:246  oS ydYr voZYl<o , SkalanZe Ske OpkelYSe gaj kojo .
140:247   vara verZe gYC tOrSten , +platonov dek mijYS .
140:248  - mYj , +manUS , CeCas tudYm sOrastarem .  nu , +mitA
140:249   , vueS it nal , ajda mirYm YStena .
140:250  - uke , uke , nimogaj mir ...  vojna , vojna vele -
140:251   molo nimat uke ...  vojna !
140:252  - nu , +platonov , it neCkYlane .  ajda teve tuSko , +tajnickaA baSnA deke
140:253   mien tolYna .  SinCet , mYjYn laCak +l .+n .+tolstojYn
140:254    " +vojna i mir "  romanZe nergen tYj denet mutlanYSaS
140:255   ulo .  vaSke literatura dene zaCet tyNaleS .  da ,
140:256   laCak meat  " vojna "  poCeS  " mirYm "  YStena .
140:257   nu , sita , kondo kidetYm ...  teve tYge , saj muZYr
140:258   gaj .  nu , na-pravo , Sagom-om marS !  - maneSat ,
140:259   oS ydYr Suko-Sagal CaraklYlSe +platonovYm vyden naNgaA
140:260   .  kodSo-vlak ik Zap kajYSe muZYr nergen mutlanat ,
140:261   voStYlYt .
140:262  - oNaj muZYr , - maneS ik studentka , - +katA Ere tYge
140:263   +platonovYm kojdara .
140:264  - kojdara , a +mitAn ymbaC Sara SinCaZYm ok nal .
140:265  - CoA , kavarSaS ...
140:266  - Ex , vot interesno , joltaS-vlak , intere-esno-o !
140:267   . .  tYSte adakat dialektika  " edinstvo protivopoloZnostej
140:268   , pritAZenie i ottalkivanie "  .  mYj vet Ere tYlanda
140:269   manam :  " keC-kuSto dialektikYm uZYn moStaS kyleS
140:270   "  , - kuZu student kYnel SogalYn peleStYS .
140:271  - teve adak ves filosof lekte .
140:272  - +Saberdinat +platonov gaj iktaZ dene  " vojna i mirYm
140:273   "  YStYneZe aman .
140:274  - uke , tidYZYn ale nigOn dene ...
140:275  - nu , joltaS-vlak , mONgO velYS tarvanaSat jOra dYr
140:276   , Erla vet zanAtij , - maneS +marina .
140:277  - jOra , sitYS ...  kajYSna ...  - manYtat , student-vlak
140:278   , verYSt gYC tarvanen , +CernYSevskij urem velYS oSkYlYt .
140:279  - +kugergina joltaS , tYj denet ... pYrlA oSkYlaS lieS
140:280   ?   - +marinam pokten SuYn , CaplYn CijYSe oSalge student
140:281   jodeS .
140:282  - poZalujsta , +timin joltaS , - peleSta +marina da studentYn
140:283   kidpyanZe gYC mien kuCYmYZ godYm ala-molan vujZYm kumYk
140:284   saka .
140:285  krepost< peste voktene kalYk SagalemYn , muZYr dene
140:286   koStSo-vlakat SuErakYn kojYt .  a +ozaN ola tugak lySka
140:287   , tolkYn poCeS lovYkaltSe teNYz gaj vaSke SYplanen
140:288   ok kert .  jYrvaS tyZem tul ColgYZeS .  SoSo kas .

141:1  141 tumerYSte
141:2  1
141:3  +kavri +sergej mONgO tolmYZ godYm , AleSak kodYn , kuZun
141:4   ilaS Sonen ogYl ulmaS .  aCaZYn Ere Opkelen vozYmYZlan
141:5   gYna tolYn , SoCmo verZYm uZYn koStYn , adakat olaSkak
141:6   pOrtYlaS Sonen .  tuge gYnat ilYS ves semYn savYrnen .
141:7  tY gutlaSte +kavri kugYzan ilYSYZe putYrak soptYrgen
141:8   ulmaS .  ijgot Sot dene tudo peS SoNgo ogYl gYnat ,
141:9   tazalYkSe pYten .  iziZ godsek Ere nuZnaSte orlanen
141:10   ilYmYZat , nele paSaZat tudYm Cot yNgYrtenYt .  teve
141:11   SoNgo mogYrZo CYlt puaNSe gaj lieS , teve pagar dene
141:12   matYlana , sitartYSlan SinCaZat petYrnen SuYn .  jOra
141:13   ESe +jYvan vate SeSkYZe uSan ydYramaS , marijZe sar
141:14   gYC pOrtYlYn ogYl gYnat , ves marijlan marlan kaAS
141:15   mon< Sonen ogYl , +kavri kugYzam onCen .  paSaZe gYn
141:16   tudlanat Cot logalYn , Ynde ymaZsek , onCYlisek gYna
141:17   izi ErgYZe , +semon , kYrCa-marCa paSalan polYSkalaS
141:18   SuYn .
141:19  +sergejYn tolYn lekmYZlan +kavri kugYzat , SeSkYZ den
141:20   unYkaZat peS kuanen ulYt : nunYlan uES oS keCe onCalme
141:21   gaj CuCYn .  tYmarten telet-keNeZet koNga ymbalne poCaNSe
141:22   +kavri kugYza uES tYrlen , piseStYn .  Erdene Erak koNga
141:23   ymbaCYn kYvYZge vola , surt koklaSte iktYm-vesYm tykala
141:24   , lYm lijde , ErgYZ dene mutlana .  tudo tunemdYme
141:25   SoNgo eN gYnat , CYlt umYlYdYmo ogYl , ErgYZ dene kutYren
141:26   moSta .  kas eda koktYn ystel vokten SinCYtat , peljyd
141:27   marte Ertarat : gazetYm ludYt , mutlanat .  UZgunam
141:28   , tYge SinCYltmYSt godYm , poSkudYSt-vlak tolYt , iktYm-vesYm
141:29   jodYStYt , umYlkalat .  aCaZe , ErgYZYm onCen , uSan
141:30   mutSYm kolYStYn kuana , EgYZe SoNgYn u ilYS velYS SogYmYZlan
141:31   peS pagala .
141:32  ikana koktYn mutlanen SinCYmYSt godYm +sergej tYge ojlen :
141:33  - aCij , mYj tendam uZYn kaAS vele tolYnam , keNeZ korno
141:34   taptYlgYmek , adak olaSkak pOrtYlaS Sonem , - manYn .
141:35  +kavri kugYza ik Zap , nimom peleSten kertde , sokYr
141:36   SinCaZYm pYC-pYC YSten , ErgYZYm tura onCen SinCen
141:37   .  vara , Cal vujZYm ryzalten , ErdYZYm krop peren
141:38   , SylYkYn peleSten :
141:39  - tYge Ynde , ErgYm , uZamat , SoCmo mONget tYlanet
141:40   pire pYZaS gaj vele CuCeS aman ...  AlYSte ilYmet ok
141:41   Su .  mom YStet lavasa , vieS CaraS ynarem ok Suto
141:42   .  Ske SinCet Ynde ...  iktYm gYna tYlanet kalasYnem
141:43   Yle : mYjYn ymYr Erten , +serguS , kugunak vuCaSet ok
141:44   logal , Ske kidet dene pogen opto da kuSko Sonet ,
141:45   tuSko kae , kuze moStet , tuge ile .  tYleC koC mYj
141:46   tYlanet nimomat kalasen om moSto !   - tYge manYnat
141:47   , +kavri kugYza adakat , toStYZ gaAk sugYrgen , koNda
141:48   ymbak peNYZtYl kyzen .
141:49  aCaZYn mutSo +sergejlan peS nelYn CuCYn .  Suko marten
141:50   oraZ dene Sonen SinCenat , keneta kalasen :
141:51  - jOra , uke gYn , aCij , om kae .  paSa tYStat Suko
141:52   ulo , mYlanem sita .
141:53  - ulde mo , peS ulo Sol .  teve vaSke SoSo aga tyNaleS
141:54   .  vara adakat +jYvan vate SeSke Skak kuralyden tolaSa
141:55   mo ?  +semonna gYn ale izi .  Ynde uES lavYran jYraN
141:56   kornYS purYmet ok Su gYn vele ?  tuge gYnat umbakYZYm
141:57   iktaZ semYn jOneStaraS lieS , teve Ynde vaSke unYkam
141:58   SuES ...
141:59  - uke , aCij , mYj mlande paSa deC lydmaS uke .  mYj
141:60   ves paSa nergen ojlYSYm vet , tYj SYC umYlo : tunemaS
141:61   kyleS da u ilYSYm YStaS piZman .
141:62  - Ej , ErgYm , CYlt oradak otYl , tunemmetat sita .
141:63    tYjYn uS-akYlet dene AlYSte peS kugu paSam YStaS lieS
141:64   .  Umo tazam gYna puYZo .
141:65  -  ... da mikYt CyCy kazam puYZo .  xa-xa-xa !  ojlen
141:66   moStet ulmaS , aCij , a mYj adak Ynde jydYgaS tyNalYnat
141:67   , Sonem Yle .
141:68  - ANgar kaSkam vyd ok nal-la , - maneS kuanen koltYSo
141:69   +kavri kugYza .
141:70  2
141:71  tYge , SonYde , +sergej +tumereS kodo .  kodo da vigak
141:72   paSalan piZe .  En pervYAk tudo rveze-vlak dek liSeme
141:73   .  +tumerYSte ymaStak komsomol ACejka poCYltYn , sekretar<lan
141:74   sapan kugYzan ErgYZe , +miklaj Sogen .  +sergej , tudYn
141:75   dene vaSlijYn , komsomol paSa nergen mutYm lukto .
141:76    pale lie : ACejkYn paSaZe peS naCar kaen .  ACejkYn
141:77   ClenZe-vlak ogYt Sukem , pervYAk SYm eN vozaltYnat
141:78   - tugak , ACejkYn paSaZat alas-bulas : pogYnYmaSYm
141:79   ErtarYme , Clenskij oksam pogYmo da SukoSagal gazet-knigam
141:80   SarkalYme vele Yle .
141:81  - ona moSto , kuze YStYSaSYZYmat ogYna SinCe .  telYm
141:82   spektakl<Ym SYndYnena Yle ,  " artistYm "  YSna sitare
141:83   , ydYr-vlak ogYt mod , voZYlYt .  dokladYm mon< YStaS
141:84   kyleS Yle da , memnan koklaSte kertSYZe uke .  vujgakSat
141:85   tele goC kok dokladYm kolYStna , tudYZYmat sela gYC
141:86   tolYn YStenYt , - manYn , +sergejlan +miklaj ojlen .
141:87  - CYn , moSten odal , tunemmYda , SinCYmaSda Sagal .
141:88    rveze-vlak deke mien moStaS kyleS .  memnan Al - ulak
141:89   ver , paSam viktaraS kuStYlgak ogYl ...  nu , jOra
141:90   , Ynde onCYkYZYm Cotrak piZaSna vozeS , a paSa tendan
141:91   rveze-vlak ale , tarvatYdYme .  da , +miklaj Sol<o , tYj
141:92   muzYkYlan mastar ulat , manYt , CYn mo ?
141:93  - mastarZe-moZo , garmon< dene da SyvYr dene iziSak
141:94   tolaSem .  kytyStO koStmem godYm +maCu tunYkten .
141:95  - Ej , tYgaj komsomolecYn paSaZe peS saj kajYmanYs .
141:96  - mYskaram ojlet .  SyvYr da mon< kuze polSen kertYt ?
141:97  - kuCYlt moStet gYn , SyvYrat , garmonAt kugu organizator
141:98   da peS tale agitator lijYn kertYt .  paSaZe - moStYmaSte .
141:99  - nu , tidYm ala-kuze umYlaS .  tYmarte memnam  " komsomolYSt-moSt
141:100   , garmon<Ym magYrYkten , murenkuSten koStmYSt vele
141:101   "  manYtat , mYj kYzYt muzYkYm kidYSkemat kuCYmaS uke
141:102   .  peS SoktaltYmem Sumo godYm pasuSko da mon< lektYn
141:103   Soktem .
141:104  - kO  " maneS ? "  manme den  " manmYmat "  ojYrkalen
141:105   moStaS kyleS .  me Ske paSanam  " maneS "  poCeS gYna
141:106   YSten ogYna kert .  ves mogYrYm , vet peS saj kojYSYmat
141:107   , paSamat loktYlaS lieS .  paSa moStYmaSte Sol .
141:108  - tuge Ynde , +sergej izaj , Cot polSaS tyNalaSet vozeS
141:109   .  tYglajZe , rveze-vlak YStYneSt , paSalan ogYt Orkane .
141:110  - jOra , taCe kastenak rveze-vlakYm pogo , mYj nunYn
141:111   dene AlYse komsomolYn paSaZ nergen mutlanen onCem .
141:112  3
141:113  umbakYZe paSa tYge kajYS .  ik motor SoSo keCYn ydYr-kaCe-vlak
141:114   olYkYS pogYnen lektYnYt .  igeCe peS Cever .  oAr kava
141:115   gYC SoSo keCe SYrgYZeS .  lopka olYk sYvYn posto gaj
141:116   uZargen vozYn .  vyd tyr aramaSte SoSo kajYk lySka
141:117   .  SoSo kajYk gaAk ydYr-rveze-vlak CogiAt .  teve murYm
141:118   muraltat , teve kodYge mutlanat , teve voStYl koltat .
141:119  tide godYm arama ora SeNgelne SyvYr jyk SoktYS - tide
141:120   +miklaj nYl-viC rveze dene ves mogYrYm toleS .  nunYn
141:121   koklaSte +sergej .  rveze-vlak nunYm uZYCat , ydYr kaSak
141:122   deC ojYrlen , vaStareSYSt kurZYC .
141:123  - kO tuSto SyvYr dene lektYn ?  - manYn koltat ydYr-vlak .
141:124  - +maCu kugYza dYr , - maneS izirak kapan OrS gaj CumYraS
141:125   ydYr .
141:126  - ogYl , +sapan +miklaet taCe SyvYr dene lektYn , - manYn
141:127   ojla kuSkYn gYna SuSo jYtYra kap-kYlan , Sem SinCan
141:128   Andar ydYr .
141:129  -  " +miklaet "  YStaleS +palijZe .  kuze tudo mYjYn lijYn ?
141:130  - tYjYn ulde mo , peS tYjYn , molYlan gYn tudYn dene
141:131   vaSliASat ok lij : vik oS SinCat dene onCaS tyNalat .
141:132  - a tYj tudYm Sem SinCat dene onCalnet , uZat ?  - vaStareSYZe
141:133   pyCkeS OrS gaj ydYr .
141:134  CYlanat voStYlYt .
141:135  - mo SatYn .  +miklaj Sukertsek SyvYr dene lekmaSYZe
141:136   uke Yl<Ys , - maneS , iziSak kupCYrgaS tyNalSe peledYS
141:137   gaj kojSo ilalSe ydYr .
141:138  - uke Yle , da taCe teve lektYn ...
141:139  - SoSYm , saska peledme godYm , CYlt murYdYmo kajYkSat
141:140   mura , oCYni ...
141:141  - korakat magYra ...
141:142  - SoSYlan +naCiAt muraltaS tyNalYn da ...
141:143  - mo , tYj mYjYm korak dene taNastaret ?
141:144  - uke , mutlan gYna tYge ojlYSYm .  tYj molo godYm muraSYZe
141:145   peS ot jOrate da ...
141:146  Sem SinCan jYtYra ydYr , poCeSrak kodYn kajYSe ves ydYr
141:147   deke mien , jYStrak jodeS :
141:148  - tudYZo ... olase vurgemYm CijYSYZe , kO-O ?
141:149  - ot pale mo ?  +kavri kugYzan +sergejZe , Sukerte ogYl
141:150   ola gYC tolYn .
141:151  - E-E , kolYnam .  mYj tudYn saltakYS kajYmYZ godYm
141:152   izirak kodYnamat , peSYZe omat pale .
141:153  - rvezYZ godYm peS motor ulmaS , manYt .
141:154  - teve uZYna .
141:155  - kOn ...  +kavri +marinan taNZe ulmaS .
141:156  - oZnYZo ?
141:157  - oZnYZo , +marinan ydYr ulmYZ godYm .
141:158  - a kYzYtSe ?
141:159  - kO SinCa , YndYZe CYla pYten dYr .  +sergejZYn kajYmYZlan
141:160   kandaS iAt SuYn da .
141:161  - SyvYrzO jYr vydYlaltSe pOr>eN rveze-vlak ydYr tySka
141:162   deke liSemYC .  sOjlat , murat , UZYZo kuStYSYn koeS
141:163   .  kok tySka vaS uSnYmek , ik Zaplan SYplanYSt .
141:164  - poro keCe , ydYr-vlak , koStYda vele ?  - maneS +sergej .
141:165  - peS poro .  koStYna ...  taCe keCYZe peS Cever da
141:166   nimat mONgYStO SinCYme ok Su , - manYt vueS SuSo ydYrYSt-vlak .
141:167  - tuge , keCe peS motor .  tYgaj godYm pogYnen veselitlaS
141:168   kyleS .  CYla Ske ZapYStYZe lijman : paSa godYm - paSa
141:169   , Ara keCYn - kanYman .
141:170  - ydYr-vlak , rveze-vlak , mo peS SYp lijda ?  ajsta
141:171   iktaZ murYm muraltena .  +miklaj , SyvYretYm SoktalteAn
141:172   , - maneS +miklajYn liSYl joltaSYZe +epim .
141:173  +miklaAt SyvYroNZYm pualeSat ,  " olYket vokten kajYme "  murYm
141:174   Soktalta .  pOr>eN rvezYSt poCeSYZe murat .  ydYr-vlak
141:175   gYna tugak SYp ulYt .  +miklajYn Sokten CarnYmekSe ,
141:176   +epim adak ydYr-vlaklan piZe :
141:177  - a te taCe mo tYgaj lijYn ulYda , ogYdat muraltYs ?
141:178  - muraSYZe mo , ala-kuze ...  +sergej izana memnan koklaSte
141:179   u eN da , voZYlmo gaj vele CuCeS , - maneS Sem SinCan
141:180   +palij .
141:181  - tuge Ynde , mYj mo SoNgYrak eN ulamat , tendan kompanijdam
141:182   puZenat kertam , - manYn , +sergej +palijYm voStYlal onCale .
141:183  - aj , tuge it ojlo , +sergej izaj ...  tYj ale kolo
141:184   iAS kaCe deCat onCYlno Soget , - maneSat , +palij ,
141:185   voZYlSYn kojYn , ydYr koklaS puren SYleS .
141:186  - a mo voZYlmYZo , mo-moZo , teve mYj Ske tYlanda tyNal
141:187   puEm , - maneSat , ilalSYrak ydYr muralta :
141:188  olYket vokten kaAl<Ymat ,
141:189  Sudo SYrCat Carale ...
141:190  umbakYZe ydYr-kaCe-vlak CYlanat polSaS tyNal<YC .  tySka
141:191   muro myndYrkO SergYlte :
141:192  pasuEt vokten kaAl<Ymat ,
141:193  urZa SYrkat Carale ;
141:194  peCet vokten kaAl<Ymat ,
141:195  peCe Caraket Carale ;
141:196  ik motorZYm jOratem , man<Ymat -
141:197  eNga-tuSmanet Carale .
141:198  Ej , ydYr-vlak , putYrak kertYda ulmaSYs .  CYnak .
141:199    tYgeZe gYn mYjYmat tunYktYza .  mYj Ynde toSto godso
141:200   muremat CYlt monden pYtarenam .
141:201  - tunem , tunem ...  teve memnan +palijYn ludYS murYZo
141:202   peS Suko ulo .
141:203  - tYge Ske oraSt dene muraS memnan ydYr-vlak peS kertYt
141:204   , a teve +Copajsola kaSak gaj kalYk onCYk lektYn muraS
141:205   gYn , vara paSa pYtYS .
141:206  - kuze tuge ?  - jodeS +sergej .
141:207  - lydYt , voZYlYt , voStYlaS tyNalYt , manYt .
141:208  - molan tunar kojdaret , +epim ?  ik gana teve , +kori
141:209   +marinan YlmYZ godYm , tugaj kasYm ErtarYSnas .
141:210  - tuleC varaZe adak CYla SulYS .
141:211  - teve tide kojYS , ydYr-rveze-vlak , vikSYmak ojlaS
141:212   gYn , nimolanat ok jOrO .  muro , muzYk osal paSa mo
141:213   ?  tYgaj kojYSYm kudaltaS kyleS .  mYj teve tyrlO kalYkYmat
141:214   uZYn koStYnam , a Ske murYSt , muzYkYSt deC voZYlSYm
141:215   uZYn omYl .  teve ukrain kalYkYm nalAn ,nuno mogaj
141:216   murYzo ulYt .  nuno keC-kuStat Ere murat : paSa ma
141:217   , pajrem ma ...  veselan ilen moStat .
141:218  - ajsta , ydYr-vlak , +peledYS pajremlan koncertYm AmdYlena
141:219   , - maneS +miklaj .
141:220  - CYnak , peS saj lieS Yle .  ajsta tugaj kruZokYm YStena
141:221   , - utYrgen ojla ik rveze .
141:222  - aj , tugajYSkYZe ona vozalt .
141:223  - a mo ona vozaltSe , nimat ogYl , - maneS OrS gaj CumYraS
141:224   ydYr .
141:225  - kO vozalteS gYn , vozaltSe , me kYzYteS CYtena ...
141:226  - pervYj molo vozaltYSt , vara uZYna ...
141:227  - mYj gYn ojYrtemYnak om vozalt , - mut Sokta ydYr koklaSte .
141:228  - molan laC vozaltaSYZe , paSa vozaltmaSte ogYl vet
141:229   .  tugakat AmdYlaltaS lieS .  kuze Soneda , ydYr-vlak
141:230   ?  - jodeS +sergej .
141:231  - tYglajZe gYn , nimat ogYl , lieS .
141:232  - ajsta adak muraltena , mom tuSto yCaSen SogaS , -
141:233   maneS +epim .
141:234  - Ej , rveze-vlak , ala iktaZYda u murYm SinCa ?
141:235  - teve memnan +sepan SinCa , tudo  " +u ilYS "  Zurnal
141:236   gYC tunemeS .
141:237  - +sepan Sol<o , tyNaltYSlan muralten pu-An , - maneS
141:238   +sergej .
141:239  - nimat ogYl , - maneSat , lopkata tup vaCan rveze kokYraltYSat
141:240   , tyNale :
141:241  tYgat ilen , mo pajda ,
141:242  tugat ilen , mo pajda ?
141:243  toSto jylam mondena gYn ,
141:244  tide lieS ik pajda .
141:245  memnan +sovet peS viAn -
141:246  nuZna-marda ik oAn .
141:247  kyrtn<Ym voStak taptYSaS ,
141:248  u ilYSYm YStYSaS .
141:249  vara tide murYmak uES tySkan muraS tyNal<YC .
141:250  4
141:251  kastene +sapan +miklajYn garmon<Zo rveze kalYkYm adak
141:252   Al pokSeke CumYra : tuSto nuno umYr kasYm , voStYl-modYn
141:253   , lySken-muren Ertarat .  nunYn muraltYme murYSkYSt
141:254   ErkYn-ErkYn u sem pura , mutYStat ves semYnrak savYrna
141:255   , pYlYSYm kuSkedSe SakSe mut Sagal Sokta .  CYnZYmak
141:256   , rveze-vlakYn tide u kojYSYSt OrdYZ eNlan kenetaSte
141:257   ok koj , no tyNaltYS ulo , varaZYm kugYrak-vlakat tidYm
141:258   SiZaS tyNalYt .
141:259  kas yZara godYm , ydYr-vlakYn Salanen pYtYmekYSt , kodSo
141:260   pOr>eN rvezYSt adak +kavri +sergejYn ojlYmo mutSYm kolYStYt
141:261   .  a +sergejYn rveze-vlakYn kumYlYStYm savYraS uSYZat
141:262   sita , mutSat savYrnen moSta .
141:263  -  ... Sol<o-vlak , vet mYlanna , rveze kalYklan , iziS
141:264   vuj jYr SonaltYde ilaS ok lij .  rveze ilYS - motor
141:265   pagYt .  ajdeme mo sajYm YSta gYn , rveze godYm YSta
141:266   .  te onCYkYlYk kalYk ulYda , sadlan mom YSteda gYn
141:267   , Skalannak lieS .  Ere toSto semYn ilaS ogeS lij .
141:268    a memnan +tumerYn gYn , uZamat , kugun onCYk kajYmYZe
141:269   ogeS koj .  revolUcij mYlanna kugu ErYkYm puEn , tudo
141:270   ErYkYm kuCYlt moStYman - u ilYSYm YStaS tyNalman .
141:271    a u ilYSYm YStaSYZe Suko SinCaS , tunemaS kyleS .
141:272    tendan koklaSte iktat gazetYm , knigam luddYmo lijman
141:273   ogYl .  tYSeCYn politika paSam , tynA ilYSYm SinCen
141:274   , umYlen SogaS lieS .  ilYS-jyla EkSYk dene kuCedalmaS
141:275   - adakat tendan paSada .  kO molYZo lavYra ilYS dene
141:276   , asamlan inanYme dene , pop SoAk dene kuCedaleS ?
141:277    kO molYZo ozanlYk paSam u semYn , nauka kyStYmO poCeS
141:278   , YStaS tyNaleS ?  tYgakSak kO ilYS tOrsYr dene , ajdemYn
141:279   sut kojYSYZ dene kuCedalaS piZeS ?  En onCYCak , rveze-vlak
141:280   , tide - tendan paSada .  SiZYda ,  " tunemaS kyleS
141:281   "  manmYmat kelgYn umYlYman .  SinCYmaSYm pogYmo dene
141:282   paSam pYrlA YStaS , toSto ilYSYn kosaZ dene CarnYde
141:283   kuCedalaS kyleS .  SonaltYza tidYn nergen , Sol<o-vlak
141:284   , Cot SonaltYza ! . .
141:285  SYp kolYSteS rveze kalYk .  kolYSteS da SonaS lieS .
141:286     " CYn ... tugak Sol ... tide memnan paSa "  , - Sokta
141:287   tYgaj godYm .  UZYZo SkalanZe OpkelYme gaj kugun Sylalta
141:288   , eSaren peleSta :
141:289  - Cert , tak Ere Skenam gYna Sonen ilena .
141:290  - Ere Ske nergen gYna Sonen ilYme dene ok lij Sol .
141:291   ilYS jodeS , ilYS tendan deC kugu paSam vuCa .  YSten
141:292   Sukteda - kugu Cap , ogYda Sukto - namYs , - eSara
141:293   +sergej .
141:294  mONgan-mONgYSkYSt Salanen kajYme godYm pYrlA oSkYlSo
141:295   kum komsomoleclan +sergej ojla :
141:296  - a tYlanda , rveze-vlak , CYla paSaStYZat En onCYlno
141:297   liASda kyleS .  tendam onCen , molYSt tunemYSt .  paSadan
141:298   saj mogYrZo , pajdaZe kalYklan raS kojZo , vara komsomol
141:299   lymda kySkO kyza , tendam kolYStaS , pagalaS tyNalYt
141:300   .  teve vaSke SoSo aga tyNaleS .  AlYSte jorlo , imn<YdYme-vlak
141:301   ulYt , UZYStYn urlYkaSYSt Sagal .  nunYlan ydaS polSaSna
141:302   vozeS .  tolSaS kugarnAn +maCuS kugYzalan da tulYk +opim
141:303   kuvalan kuralyden puEna .  teve AlYse poAn-vlak toStYSt
141:304   gaAk vujYStYm nOltYneSt .  una , +ondri , +kelmak poCiNga
141:305   tulYk ydYrYm aSna da peS obiZaA , manYt ; +ovrom +metrij
141:306   vakSYStYZe +makar kugYzam CYlt Arak aSna , manYt , oksam
141:307   ok tylO .  tugaj Suko lekteS . vet tidYm tYge kodaS
141:308   ok lij ...
141:309  - oj-joj , +sergej izaj , tYgeZe gYn , paSa peS Suko
141:310   lekteSYs .  me CYlaZYm YStenZat ona seNe , - maneS
141:311   ik rveze .
141:312  - seNaS kyleS .  paSa deC , kuCedalmaS deC lydYn SogYSo
141:313   CYn komsomodec lijYn ok kert .  komsomol biletYm Ara
141:314   ogYt pu .  komsomol - CYla paSaStat partijYn En liSYl
141:315   polSYSYZo .  mYlanna tidYm mondYman ogYl .  kYzYt memnan
141:316   tyN zadaCYna - politika SinCYmaSnam SarYmaSte da Ske
141:317   jYrna Semer massYm CumYrYmaSte .  tide paSalan Ynde
141:318   planYm YStYme .  tudYm kuze gYnat SuktaSna kyleS .
141:319    tYge , Sol<o-vlak , memnan onCYlno SuktYSaS paSana
141:320   Suko ulo ...  nu , jOra , kYzYteS CeverYn .  saj malYz !
141:321  - SiZat , +jYvan , +sergej +gavriloviCet paSalan Cot kYCkYneZe
141:322   .  mogaj peNgYde marij , - ik rveze Ske jol taSYZlan
141:323   ojla .
141:324  - paSam viktaren kertSaSlYk , pale .  piZaSna vozeS
141:325   , Ere tYge urem vokten ErtarYme dene ok lij .  kunamsek
141:326   tudo partijYSte Soga ?  - jodeS +jYvan lyman rveze .
141:327  - 1919 ijYSte +joSkar +armijYSte puren , - umYltara +sapan
141:328   +miklaj .   - o , geroj tudo !  onCYgeCe kastene memnan
141:329   dene graZdan sarYSte koStmYZYm ojlen SinCYS .  perekopYm
141:330   nalme godYm laC tuSto lijYn .  ojla dYk - ypet gYna
141:331   SogaleS .  tYge ik gana teNYz vydYm oN daNYt kelYn
141:332   vonCYSna , maneS ...

142:1  142 kanikul godYm
142:2  1
142:3  keNeZ rydO gutlaSte peS Cever igeCe tolYn lekteS .
142:4   Sagal keNeZ tYgaj motor pagYt tolde Erta .
142:5  urZa-sorla Zap .  igeCe tunam Ere oAr Soga .  keCYval
142:6   liSan gYna kande kavaSte Sij gaj jYlgYZSe tyran kypSaka
142:7   pYl-vlak koAS tyNalYt .  nunYn ymYlYSt SiStedaltSe
142:8   teNYzla ErkYn lovYkalt kijYSe urZa pasu muCko kuStYlgo
142:9   tagYna puS gaj ijYt .  teve nuno Er godsek tyredSe-vlakYm
142:10   Con kandarYSe laska UalgYSt dene ik minutlan SYman
142:11   niAltat da vara , pasum , uZar olYkYm , ENer vydYm
142:12   tyrlO tysYm modYkten , myndYr CodYra ymbake kaen jomYt
142:13   .  mardeZ tYgaj godYm ni puCleS , ni uke .  laC tura
142:14   keCYval Zaplan gYna takYr pasuSto A purakan kornYSto
142:15   pOrdSO mardeZ meNgYla SogaleS .  kas veleS keCYval
142:16   rydYlan lekSe kypSaka pYl-vlak , SuAlanen , kugYrak
142:17   oraSke uSnen , ala-kuSko kaen Ertat .  mardeZat jOrSYn
142:18   Carna .  tYmYk kas UalgeS SuYn SuSo urZa puS gYna utlarak
142:19   nugYdemeS .  tYgaj kas UZYn kuatSe peS kugu .  kuZu
142:20   keCe muCko tyredSe tY pagYtYSte Ske nojYmYZYm ik Zaplan
142:21   jOrSYn monda , uES vijZe pura , parnA koklaS utYr kugu
142:22   kormYZ pogYna , utYr CyCkYdYn kYlta pidYlteS .  tunam
142:23   oNYSto paSa vij adak Cot CuCeS , SymYStO ala-mogaj
142:24   kuanYmaS pogYna , paSa kokla gYC izi joCala modmo ,
142:25   oradYlanYme SuES , SiZde , muro muralteS .  sadlanak
142:26   keCe , kava tyrYS volen , joSkar tYrtYS gaj kojYn ,
142:27   myndYr CodYra SeNgek pura gYnat , ale mONgO kajYmet
142:28   ok Su .  tide - ajdemYn pialan ZapSe .  CYnZYmak ,
142:29   Ske kumYl pYSten YStYme paSa ajdemYlan motkoC kugu
142:30   kuanYmaSYm , laskalYkYm pua .  oCYni , tYSte ajdeme
142:31   tukYmYn oZnYsek paSa dene varnalt tolmYZo , paSa dene
142:32   ajdemYn ajdeme lijmYZe koeS dYr .  mutlan , tYge paSa
142:33   dene ilen tunemSe eNYm AraSke luk-A - tudo , CYlt taza
142:34   ajdeme , tysSYm jomdara , Sym-kYlZe vurgYZaS tyNaleS
142:35   , ala-mom En kyleSYm jomdarYSe gaj kojYn koSteS .
142:36  mONgO kajYme Zap SuYn gYnat , +marina den Sol<YZo ale
142:37   peS viAn tyredYt .  mutlanat , voStYlYt da tyredYt
142:38   , sYlne murYm muraltat da yCaS-yCaS kYltam pidYt .
142:39  - nu , igem-vlak , taCeS sitarena Caj ?  una , keCat
142:40   avaZ pomYSYS purYS , kalYkat mONgO tarvanen , - maneS
142:41   +kori kugYza .
142:42  - sita gYn , sita ogYla .  ajda , +manU , kYltatYm pid
142:43   da kaena . - maneS +vaslij akaZlan .
142:44  pYtartYS kYltaStYm susla SogaltYmaSke aCaStlan namien
142:45   kudalten , yCaSen , aNa vuj kornYSko kurZYt .  a tuSto
142:46   tYnYs pasu korno dene kalYk Al velYS joga .  teve ik
142:47   tySka ydYr-rveze-vlak peS lySken tolYt , nunYn poCeS
142:48   ilalSYrak kuva-kugYzaSt SYvYge mutlanen oSkYlYt .
142:49   rveze tySkaSte +sapan +miklajYn garmon<Zo jYtmYZaltYS
142:50   , tudYm ydYr-kaCe-vlakYn tySka murYSt rualtYS .  muro
142:51   jyk umYr kas tYmYkYSte myndYrk SergYlteS : teve Al
142:52   SeNgel kuErlaS mien tykna , tuSeCYn pasu pokSel otYSko
142:53   lupSalteS ; teve korem serYS mien kerYlteS da adak
142:54   lopka olYk muCko Andar ENer vyd gaj tOr joga ...
142:55  2
142:56  a mONgYStO +kori kuva ErgYZ den ydYrZYm pasu gYC peS
142:57   vuCa .  vol<YkYmat Sukertak petYren , Sem uSkalYn nugYdo
142:58   SOrZYmat SaNgak lySten puren .  podYSto SOranlaSka
142:59   kyvar ymbak lektYn jogYSaS gaj tOrStYleS , jYlgYZSe
142:60   samovarat ystembalne SYma kas murYZYm Orkanenrak mura
142:61   .  +kori kuvan CYla Amde .  ystembal tura keCYSe lampYm
142:62   CyktYSat , pOrt pokSek SogalYn , ik radam onCal savYrnYS
142:63   .  CYla Ske verYStYZe .  +kori kugYzan pOrtSO toStak
142:64   : tugak urem dene kudYveCe vel pYrdYZYSte kok izirak
142:65   okna gYC , pOrt pokSelne akret godso tumo ystel , SOldYrambalat
142:66   toStYZ gaAk ulo .  pOrtSO toStak gYnat , kOrgYZO CYlt
142:67   vesYn , ala-molan toStYZ deCYn joNgYdYrakYn , CuCeS
142:68   .  kuSko ot onCal - CYla vere peS Andar , peS aru .
142:69    pOrt pYrdYZat toStYZ semYn monCa pYrdYZla kakargen
142:70   SememSe ogYl , a narYnCalge Andar SYSte tysan .  onCYl
142:71   lukYSto kugu UmYSOrlYk ogeS koj .  tide akaZ gaAk +CarlaSte
142:72   tunemSe +vaslijYn paSaZe .  aCaZ den avaZlan vera nergen
142:73   , pop SoAk nergen tudlan Suko umYltaraSYZe logalYn
142:74   .  +kori kuvalan tY nergeSte Sonen-azaplanen koStaSYZat
142:75   Suko vereStYn , poSkudo vate-vlak deC koCo mutYmat
142:76   numalYn .  marlan tolmYZ godYmak aCaZ sugYn<lYmo SoCYnava
142:77   UmYmat ydYramaS pusakYSte Suko marte oS SovYCeS pytYren
142:78   kijYkten .  eSYZe malen koltYmo SeNgeC , peljyd godYm
142:79   kYnelYn , tY  " SoCYnava "  dene ala-mom SYvYge mutlanen
142:80   .  izi vyd CyCaltYS peSkYde kym Syta - jOratYme SoCSYn
142:81   kumYlan mutSo ava SymeS kyEmaltSe toSto jylam Salata
142:82   .  lukYSto kYzYt toSto UmYSOrlYk uke gYn , tudYn olmeS
142:83   syret-vlak onCYl pYrdYZYm sOrastaren keCat .  teve
142:84   +il<iC ramke kokla gYC +kori kuvam turan onCen SYrgYZeS
142:85   , tudYn jYr molo-vlakYn izirak portretYSt keCat ; nunYn
142:86   jYmalne kugYrak ErgYZYn , +pOtYrYn , voennYj sluZbeS
142:87   syretlaltme kartoCkYZo-vlak , +marinan telYmak +ozaN
142:88   gYC koltYmo izi syretSe .  ydYramaS pusakYse tOrza
142:89   vokten izirak CurijonCYS volgalt keCa .  urem vel oknaSke
142:90   voSt kojSo viCkYZ oS zanaveskYm sakalYme .  tide +marinan
142:91   paSaZe .  tudak , kanikullan tolmekYZe , kok kOrSOk
142:92   okna peledYSYm SYnden kuSten .  iktYZe Cever-kyren
142:93   peledYS dene peledaSat tyNalYn , teve ik peledYS Cever
142:94   SinCaZ dene zanaveska SeNgeC onCaS tOCa .
142:95  oza kuva kyvar ymbake onCale , lopka olYmbal muCko SinCa
142:96   onCaltYSYZ dene solaltYS - kyvar Andar , Syk pYrCat
142:97   ogeS koj , olYmbal tuddeCat aru , volgYdo .  kuvan
142:98   SinCaZe ystembake kerYlte , kidSe ystembal SovYCYm
142:99   niAltYS .  SovYC CYlt AndarYnak YS CuC , kok vere amYrgYSe
142:100   pale ulo .  sadlan +kori kuvat tudYm pogen nale da klat
142:101   gYC ves ystembal SovYCYm purten SarYS .  SkeZe SonaltYS
142:102   :  " +manUSem adak iktaZ-mom maneS , luCo Andarrak lijZe
142:103   ...  YndYZe rveze-vlak dene SkeZat tunemaltYn , pOrt
142:104   kOrgYm Ere arunak vele kuCYmem SuES .   " arulYkYm
142:105   EskeraS Zap uke "  , - manYt vate-vlak .  mYj oZno
142:106   Skat tYgak Sonem Yle , da tide CYn ogYl ulmaS , tYgaj
142:107   mut jogo kojYSYm pYdalaS vele jOra "  .
142:108  - mo azap , peS kuZun Sogat , tynO pYCkemYSaltaSat tyNalYnYs
142:109   .  aCaStat kugYrak gaj ogYl , rveze-vlakYm kunam tYmarten
142:110   pasuSto kuCet ?  kuZu keCe muCko noAt vet .  oj , azap
142:111   , - manAt , +kori kuva urem vel oknam poCYn onCale .
142:112  laC tY ZapYSte kapka jyk SoktYS .  rveze-vlak peS lySken
142:113   tolYn purYStat , pOrtOnCYl toSkaltYS muCaSYSte keCYSe
142:114   kidmuSkYS ate gYC kidYStYm , SyrgYStYm muSkaS tyNal<YC
142:115   .  +kori kuvat ErgYZ den ydYrZO vaStareS pOrtOnCYk lekte .
142:116  - mo tYnar kuZun SogYSda ?  pYCkemYSat lijYnYs ...
142:117   +vaCi , muSkYS atYStet vydet ulo ?  SyrgO muSkaSda saj
142:118   SovYnYm pYStenam Yle , muYnda ?
142:119  - ulo , avaj , - SovYnYmat muYn ulYna .  mYj peS Cot
142:120   muSkYm , tau ...  Ej , avaj , onCo , taCe mYj tyredmaSte
142:121   +manUm onCYltYSYm , tudo SydO nYlle kYltam vele tyredYn
142:122   , a mYj SydO vitlYm , laC SydO vitlYm temYSYm , tovat
142:123   !  - maneS +vaCi .
142:124  - temaSYZe temenat , da kYltatSe tYgYdYrak , mom , -
142:125   SyrgYZYm muSSYZla , +marina peleStYS .
142:126  - SoAk , avaj , it inane tudlan .  tYgYde ogYl , aCaj
142:127   kYltam numalmYZ godYm ojlYS :  " ikgaAk "  , - mane
142:128   ...  tovat !
142:129  - nu , jOra , igem-vlak , jOra .  mom tYnar tolaSen
142:130   tyredaSYZe , tenijse paSa sadYgak ves ijlan ok kod
142:131   .  pYtarena teve ... ajdYza , pOrtYS purYza , SuZen ulYda vet .
142:132  rveze-vlakYn ystel koklaS koCkaS-jyaS SiCmekYSt , aCaStat
142:133   tolYn purYS .  paSa gYC noen tolSo +kori kugYza lampe
142:134   volgYdeS moColo SoNgemSYn koeS : OrYS-pondaSYZe Cotak
142:135   CalemYn , SinCa luklaStYZe kuptYrZat utlarak lijYn
142:136   .  tuge gYnat ale peNgYde kugYza .
142:137  - aCaZe , mo tugaj nigunamat paSam uZdYmo gaj tolaSeda
142:138   ?  urZa-sorla godYm pasuSto kO tYnar Soga ?  nojYSda
142:139   vet ?  - manYn , kuvaZe Opke mut kokla gYCak kugYzaZYm
142:140   SYman Camanen onCale .
142:141  - rveze-vlakem kas Ualge dene Cot tyredaS piZYC da iziS
142:142   SukYrakat SogYSna ala-mo .  adak vet kalYkSat vaSke
142:143   ok tarvane , oAr keCYSte YStYneZe , - maneSat , +kori
142:144   kugYza ystel vaStareS toSto pykenYSkYZe SinCeS .
142:145  +kori kugYzan izi eSYZe , SYrge pogYnen SinCYn , kas
142:146   koCkYSYm YSta .  oza kuva eSYZYm izin-kugun onCa ,
142:147   Sunen pukSa : pod gYCYn SokSo SOranlaSkam opten konda
142:148   , kinde SultYSYm eSaren SuleS , rveze-vlaklan pyZvyd
142:149   yStYlaSYSt oS solYkYm konden pua , SkeZat , ystel lukYS
142:150   pYrlA SinCYn , laSkam podYleS .  ErgYZ den ydYrZo posna
142:151   oS terke gYC koCkYt , kuva den kugYza toSto gaAk pYrlA kelge
142:152   Sun kymYZ gYC podYlYt .  pOrtYStO SokSo lie .  +marina
142:153   , zanaveskYm SupSYlYn , oknam komdYk poCat , urem gYC
142:154   Ualge kas UZ puren kajYS .  tudYn dene pYrlAk uZar
142:155   lYStaS dene jYlgYZYn lyNgaltYme ydYr muro sem ala-kuSeC
142:156   SoktaS tyNale , adak umla CeCkemYn jyd murYZo SergYlte
142:157   :  " tU-li-l<Yk , tU-li-CYk-CYk , tU-li-l<Yk , tU-li-CYk-CYk
142:158   "  , - Sokta pakCa lomberYSte .
142:159  koCkYn temme semYn mut utlarak lekteS .  rveze-vlakYn
142:160   - ik tyrlO , SoNgYn - vese .  nuno tunemmYSt nergen
142:161   , onCYkYlYk nergen kutYrat , nine - keCYn YStYme paSaSt
142:162   den Ske ozanlYkYSt nergen .  SoNgo-vlakYn mutYSt SukYZ
142:163   godYm ErkYn kaen SogYSo ENer vyd gaj laskan joga ,
142:164   rveze eNYn - kurYk ser gYC tOrStYl volYSo SoSo vyd
142:165   gaj kurZeS : kajYme kornYStYZo rok komYlAm vaSlie gYn
142:166   , vigak kugu yCaSYmaS tarvana .  teve kYzYtat pervYjZYm
142:167   saj mutlanaS tyNalSe +vasli den akaZe yCaSaS piZYC .
142:168  - tYj , +manU , mo-gYnat , pOr>eN den ydYramaS iktOr
142:169   lijmYm utYZYm kugemden umYlet .  koneCno , ydYramaSlan
142:170   CYla pravam pOr>eN dene tOrak puYman .  tidYn nergen
142:171   mutat uke , nimogaj ograniCenij lijman ogYl .  mYj
142:172   ydYramaSYn naturYZo ves tyrlO manam .  ydYramaS tugaj
142:173   ... iziS puSkYdYrak , neCke .  tudo SukYZYm SymZO dene
142:174   ila , a pOr>eN - uS dene .  pOr>eNYn kap-kYlZat utlarak
142:175   viAn , uS-akYlZat tale ...  pOr>eN , mo-gYnat , - pOr>eNak
142:176   .  mYj teve tYj deCet SYm ij izi ulam gYnat , tYlanet
142:177   niguStat vujYm om pu .  tovat !  mom ojlaSYZe ...
142:178    - tYge koCkYn-jyYn joSkargYSe +vasli akaZ dene yCaSa .
142:179  - a-a , teve kuze tYj ravnopravijYm onCet ulmaS .  tYjYn
142:180   oet gYC tYge lekteSYs :  " ydYramaS - SoCYnak ves tyrlO
142:181   , tudo puSkYdo , slabYj , ypSO kuZu gYnat , uSYZo kyCYk
142:182   "  manSaSet vele kodYn .  sadlan  " spravedlivost<
142:183   "  poCeS gYna suaplan puYmo gaj pravam puYman ...
142:184   uZamat , Sol<Ym , tYj putYrak reakcionnYj teorijYm
142:185   luktYnatYs , - maneS +marina +vaslijlan .
142:186  - mogaj reakcionnYj ?  mYj ilYSYSte ulSo CYnYm gYna
142:187   ojlem .  teve fakt , fakt vet : ydYramaS kokla gYC
142:188   kunar kugu filosof , izobretatel< , xudoZnik , pisatel<
142:189   , tuleC molo genial<nYj eN lektYn vara ?  istorij muCko
142:190   Sotlen tol teve : +aristotel< , leonardo da +vinCi ,
142:191   +Sekspir , +n<Uton , +betxoven , +tolstoj , tuleC molo
142:192   .  kuSto tYSte ydYramaS ?  tynA SogYmo godsek tugaj
142:193   genial<nYj ydYramaS putYrak Sagal lektYn , a vet te
142:194   , ydYramaS-vlak , pOr>eN deC SukYn ulYda .
142:195  - CYn , oCYni , ydYrem , pOr>eN pOr>eNak Sol , pOr>eN
142:196   dene iktOr liAS ok lij , - maneS +kori kuvat .
142:197  - uke Sol , avaj , CYn ogYl , +vaCi CYlt joNYlYS ojla
142:198   .  ydYramaSYn tYmarten pOr>eN deC lapkan SogYmYZo ,
142:199   SeNgelan kodmYZo ilYS samanlan kOra lijYn tolYn ...
142:200    a tYj , +vaCi , SinCet : oZno matriarxat obHestvo lijYn
142:201   .  kO tunam eSYSte vuj lijYn ?  ale teve UZo ir kalYk
142:202   koklaSte kYzYtat ydYramaS pOr>eN deC onCYlno Soga .
142:203    tidYm tYj kuze onCet ?
142:204  - matriarxa-at ?  tudo vet oZno lijYn , Sukerte ...
142:205    ala tYj matriarxat samanYS pOrtYlaS Sonen koStat ?
142:206    oNaj vet , tovat !  xa-xa-xa !
142:207  - nu , YndYZe CYlt oradYlak ojlet .  tYgaj mYskara dene
142:208   mYjYm , Sol<Ym , ot Caktare .  a teve tYjYn meHanskij
142:209   teorietYm mYj CeCasak Salatem .  teve tYj kugu uSan
142:210   , genial<nYj eN-vlak nergen ojlYSYC .  nuno vet CYlanat
142:211   klassovYj obHestvYSte ilenYt , a tYgaj obHestvYSte
142:212   ydYramaS Ere pravadYme lijYn , pOr>eNYn kulZo , pOr>eNYn
142:213   modYSYZo lijYn , manaS lieS .  tidlan kelSYSYnak ydYramaSYm
142:214   onCen-kuStenYt .
142:215  pOr>eNlan kelSYSe SokSo pYZaSYm AmdYlYZe , jYtYran Cien
142:216   SogalZe , Ske motorlYkSYm EskerYZe , ikmanaS , ydYramaS
142:217   pOr>eNYn SerZYm temYSe , tudYm kuandarYSe yzgarYS savYrnen
142:218   .  kuze tYj Sonet : tYgaj ilYS saman godYm ydYramaS
142:219   Ske vijZYm , uS-akYlZYm poCYn kertYn uke ?  a vet tYgaj
142:220   SuCko samanYStat ydYramaS kokla gYC uSan , talantan
142:221   eN-vlak Suko-Sagal lektedenYt .  istorijYS onCal-An
142:222   - tuSto Suko kugu lyman ydYramaSYm uZaS lieS .  onCYkYZo
142:223   vet CYla vesemSaS .  klassdYme socialistiCeskij obHestvYSte
142:224   CYla tide tOrsYr pYta , ydYramaSlan kumda korno poCYlteS
142:225   ...  tunam , +vaCi , pOr>eN dene pYrlAk ydYramaS +Sekspirat
142:226   , ydYramaS +leonardo da +vinCiat Suko lieS .  da mom
142:227   ojlaS - tyNaltYSYZe kYzYtat ulo .  memnan +sovet gosudarstvo
142:228   muCko kunar ydYramaS inZener , letCik , uCenYj lektYnYt
142:229   .  a onCYkYZo , onCYkYZo mo lijSaS !  vet Sonen SuaS
142:230   ok lij !  Ex , tYj , orade rveze , tYmarten tidYm umYlen
142:231   nalYn otYl !  teve ... veskana memnam tYge it onCo , -
142:232   maneSat , +marina Sol<YZYn kudYrgen SogYSo rakS ypSYm
142:233   SYman turZeS .
142:234  vasliAt , ondakSYm SYdeSken SuSo , keneta kuanen , voStYlalYn
142:235   , akaZYm onCale .
142:236  - ax , tYj , Cert , +manU ... tovat !  kuSto tYnar SinCYmaSYm
142:237   pogen Suktenat ?  teve tudYm pYCkemYS marij ydYramaS
142:238   man ...  dYk , kYzYt mYj Skat uZam , ydYramaS pOr>eN
142:239   deC mONgeS ogYl , tovat !  da teve +manU SkeZak fakt
142:240   .  piZ tudYn dene ... Cert !
142:241  - mYAt umYlem , ErgYm , akat CYnYm ojla .  ilYSYSte
142:242   kugu pulamYr lijYn , kugu vaStaltYS .  revolUcij kuZu
142:243   ypYmat kyCYkYm YSta , kyCYk uSYmat kuZun Suen kerteS
142:244   .  saj ZapYSte SoCYn-kuSkYnda , igem-vlak , pialan
142:245   ZapYSte ...  teve mYj kYzYt vuem jYr Sonen SinCYSYm
142:246   .  mYjYn tYgaj izi kapra pOrtYStem tYgaj kalYk lieS
142:247   , tYgaj uSan mut SoktaS tyNaleS manYn , kO Sonen ?
142:248    omeSemat konCen ogYl ...  kaen-kaen , kuS ot Su ,
142:249   ilen-ilen , mom ot uZ ulmaS , - maneSat , SoCSYZYm
142:250   onCen kuanYSe +kori kugYza verZe gYC kYneleS .
142:251  urem vel poCmo oknaSte kokYraltYme jyk SoktYS .  +marina
142:252   , lydYn , OrdYSkO lie .  okna gYC SYrgYZ-voStYl SogYSo
142:253   +sergejYn CurijZe kojYlaltYS .
142:254  - nu ,+ vaCi ,  " nauCnYj disputYm "  pYtarYSda , uZat ?
142:255  - a tYj , +sergej +gavrilYC , kolYStYC mo ?
142:256  - kol<Ym Sol ... kYzYt laC sel<sovet gYC tolamat , ojlYmYdam
142:257   kol<Ym da Sogal<Ym .
142:258  - a +manU vet mYjYm jOrSYn CaktarYS .  tovat !
142:259  - nu , nimat ogYl , +vaCi , tYj ale izi ulat .  Cot tunemaS
142:260   tyNalat gYn , nastoAHij disputYStat vujYm ot pu .
142:261   E-E , tYjYn ilYSet ale tyNaleS vele .  da , +vaCi ,
142:262   toka jodmo knigatYm laCak muYm .
142:263  - +sergej gavrilYC , tYj pOrtYS puro , iziSak mutlanen
142:264   SinCena , - maneS +vaCi .
142:265  -  " mutlanen SinCena "  , a SkenZYn SinCaZe kumaltaS
142:266   tyNalYn .  malaS voC , - maneS +marina .
142:267  +sergej pOrtYS pura .  ymbalnYZe surrak tysan pinCak
142:268   den brUko , jolYStYZo suran kem , vujYStYZo lopka kepke
142:269   .  CurijvYlYSYZe keCeS kyYn , Cevergen , OrYSYZO kylAS
142:270   gaj oSemYn .
142:271  - poro kas ! ...  tevYs , +vaCi , tYlanet  " +istorij
142:272   "  .  pervYj uZaSYZe vele , vesYZYm SYm mu .  kYzYteS
142:273   tidYm lud ...  a akatlan teve jodmYZ poCeS CernYSevskijYn
142:274    " +Cto delat< ? "  romanZe ...  da , +vaCi , tYj ludYnat
142:275   tide romanYm ?
142:276  - uke , ludYn omYl .  oNaj mo ?
142:277  - lud , obAzatel<no lud .  tuSto tYj Skalanet oNajYm
142:278   muat .
142:279  - ludaS kyleS da , kYzYt Zap uke , teve kokla gYC istorijlan
142:280   Cotrak piZnem .  uke gYn mYjYn tuSto CYr Suko ulo ,
142:281   - maneS +vaCi .
142:282  rveze-vlak kumYtYn ik ystel lukeS pogYnen mutlanaS tyNal<YC
142:283   .  SukYZYm +sergej ojla , molYSt kolYStYt : tudo , sel<sovetYSte
142:284   YStYSYla , gazetYm utlarak ludYn Soga .  tunemme gYC
142:285   politikYS kusnYSt .  kYzYtse tynA ilYS nergen gazetYSte
142:286   mom vozgalat , kuze molo kugYZanYSlaSte revolUcionnYj
142:287   tarvanYmaS kaen Soga , memnan ElYSte ilYS kuze kaA
142:288   - CYlaZYmat ik radam ojlen nal<YC .  +kori kugYza tYgodYm
142:289   pOrtOnCYk malaS lekte , kuvaZat ystembaC kymYZ-sovlam
142:290   pogen nale da rvezYSt-vlakYm malaS vozaS CYStYraS tyNale .
142:291  - ajda , igem-vlak , Ynde kas Suko lijYn , taCeS sita
142:292   , adak ves gana mutlanena .  +vaCi ErgYm , kaj , malaS
142:293   voC ...  Erla adak vet Er kYnelman .
142:294  - nu , sitYS , +vaCi , avat CYnYm ojla , Zap Suko lijYn
142:295   , - mane da , +sergeAt kaAS tarvanYS .   - CeverYn !
142:296    saj malYza !
142:297  +vaCi , vyta ymbak kyzen , puSkYdo SudYSko malaS puren
142:298   vozo .  +marina kapka onCYko SumeSke +sergejYm uZaten
142:299   lekte .  iziSak koktYn SYve-SYve mutlanen SogYSt .
142:300  pYCkemYS AlYSte peS SYp .  pakCaSte Sopke gYna jyd UalgYSte
142:301   lYStaSYZ dene ErkYn modeS da Al muCaS velYm , Surno
142:302   pasu gYC , puldYrCYn jykSO Sokta .
142:303  3
142:304  Ara keCe .  +kori kugYza , Erdene Erak kYnelYn , teNgeCe
142:305   tyredme kYltam suslalaS kaen .  igeCe SokSo Soga .
142:306    urZa kavYskaS tyNalYn , sadlan kYltam SukYZYm Er Ualge
142:307   dene SogaltYlYt .  +vaCi , kYnelYn , vigak , knigam
142:308   nalYn , toSkem kuErYS ludaS lektYn .  pOrtYStO +marina
142:309   den avaZe somYlYm tOrlatYlYt : avaZe koNga vokten SogYlteS
142:310   , ydYrZO muren-muren , kyvarYm muSkeS , pOrtkOrgYm
142:311   jYtYraA .
142:312  - ydYrem , onCal-An , kindem kyYn mo ?  nOltal onCYmaSte
142:313   kuStYlgYn CuCeS da ?  - jodeS +kori kuva ydYrZO deC .
142:314  - mo , CasYm SYC onCo mo ?  Cas nare koNgaSte kien gYn
142:315   , kyYn .  CYte , avaj , Ynde mYAt Ske paSam pYtarYSYm
142:316   , kidem muSkam da onCena .
142:317  +marina kidSYm muSkYn purYSat , avaZlan polYSkalaS tyNale
142:318   .  koNga gYC kindYm luktedYSt .  Er somYl pOrtYStO
142:319   pYtYme gaj liAt , +kori kuva ,  " oj-oj , nojYSYmat
142:320   , iziS SinCYn kanaltem "  malden , koNga tyr olYmbak
142:321   SinCe .  +marinat , Arsen , knigam ludaS tyNalYn YlAt
142:322   , ala-mom SonaltYS da mONgeS pYStYS .  ErkYn tarvanen
142:323   , avaZ deke mijYS .
142:324  - avaj , nojYSYC , uZat ?  - maldYS .
142:325  - noASYZe , peS noen omYl da , Er godsek jol ymbalne
142:326   SogYltSemla , jolem Sumo , - maneS avaZe .
142:327  ydYrZO avaZYn vujYSkYZo onCale , SOrYnrak kajYSe mYgYl<YZYm
142:328   tOrlatYS da OrSYn kojYn peleStYS :
142:329  - oj , avaj , una , mYgYlet jYmalne vuet CYlt CaraNYnYs
142:330   !  kaj , ala-mo sOralYnat ok koj .
142:331  - E-E , ydYrem , Ynde mYjYn mo sOralZe , mo-moZo .
142:332   ajda , SykSO kuvalan jOren .  ilYSYSte tYgak lijman
142:333   - Ske sOralem mYj tYlanda puEnam .  tendam onCen kuanem
142:334   , tudat jOra .
142:335  - tidYZe tYge , avaj , mYj tudlan om man ...  mYgYlet
142:336   ogeS lij gYn , vuetat ogeS CaraN , ogeSat korSto Yle
142:337   .  teve tYj UZgunam  " +vujpundaSem korSta "  manat
142:338   .  mYgYlet ronCen kudaltaS gYn , sajrak lieS Yle ,
142:339   Sonem .
142:340  - kaj , +manU , kyleS-okkyl mutYm it ojlYSt .  Ynde ,
142:341   SoNgo vuem dene , uSdYmo +nastaj gaj kojYn koStSaSem
142:342   ulo koeS .  vara uremYSkat lekme ok kyl , vate-vlak
142:343   voStYlaS tyNalYt .
142:344  - kO voStYleS ?  tenijse ijYSte tYj vele SYmakSYm kudaltet
142:345   mo ?  una , +sidYr vatat kudalten .  opanas vatat SYmakS
142:346   deC posna koSteS .
142:347  - ojlet , nunYlan , rveze eNlan , nimat ogYl .  mYj
142:348   gaem SykSO ANgarZe SYmakSYm kudaltet gYn , vara onCalaS
142:349   sYnetat ogeS kod .
142:350  - avaj , vara Ynetak kudalte mo ?
142:351  - uj , orade , ogYm , ogYmak !  Ynde ala-kunarak Suko
142:352   ilYSaSem uke , vurgem SotYSto toSto semYnak ymYrem
142:353   Suktem , molYZYm - kerek , Ske SinCeda .
142:354  - tYgaj ulat ulmaSYs ?  mYj adak Ske tunemSe joltaSem
142:355   koklaSte UZgunam moktanen ojlem :  " mYjYn avYAt kul<turno
142:356   , onCYl ydYramaS "  , - manam .  joNYlYS lijYnam ulmaS
142:357   , - maneSat , +marina , OpkelYSYn kojYn , avaZ deC koraNeS .
142:358  - ala-mo tugaj ulat ?  SYmakSYm kudaltYmaSte kul<turYZo-moZo
142:359   ...  molo godYm gYn , mYj tYlanda vaStareS SogalYn
142:360   omYl , Ere umYlaS , jodmYdam SuktaS tOCenam .  teve
142:361   pOrt kOrgYm arurak kuCaS tyNalna , tide Ynde Skalanemat
142:362   peS kelSa ; UmYSOrlYkYm puZYmYda godYmat kugunak toreS
142:363   SYm lij .
142:364  - lijYnat , tunamat tYgak Suko marten SYC kelSe .  aCam
142:365   vele keC-kunamat ojYS vaSke pura , tYj tYgaAk ulat
142:366   !
142:367  - aj , ydYrem , kuze tYj ot umYlo , tYgaj vaStaltYS
142:368   ala-mo Conlan saj ok CuC .
142:369  - onCo , avaj , kYzYt laC pOr>eN-vlak uke ulYt , ajda
142:370   mYgYletYm ronCen onCena , kuze koeS ?  peSak sOralYn
142:371   ogeS koj gYn , CeCasak uES pytYrena , - maneSat , +marina
142:372   avaZ dek adak miA .
142:373  - kaj , orade , saj ogYl .  ala iktaZ-kO tolYn pura ?
142:374  - kO toleS ?  nu jOra , mYj pOrtOnCYl omsam tykYlen
142:375   purem , - maneSat , +marina tyZvak lekteS .  iziS lijmek
142:376   , pOrtYS purat , avaZYn SYmakSYZYm nalYn kudalten ,
142:377   mYgYl<YZYm ronCa .  vara ypSYm SeNgek tYrtYSYn pytYren
142:378   SYndat , Cever tamgan oS SovYCYm pidYkta .   - onCo
142:379   , avaj , sOral vele .  teve CurijonCYSYS onCal-An ,
142:380   - maneSat , avaZlan CurijonCYSYm pua .
142:381  - uj , okmak , Ynde CYlt uSdYmo +nastaj gaAk vele koAmYs
142:382   ...  kaj , nimat sOral ogYl .  kondo SYmakSem , kondo
142:383   vaSke !
142:384  +marina SYmakSYm kideSYZe pytYral kuCenat , voStYl-voStYl
142:385   , avaZ deC Cakna .  avaZe ydYrZO poCeS tarvanYS .
142:386  - +marina , kondo , manam , SYmakSem , kondo !  iktaZ eN
142:387   tolYn SuES , saj mo ?
142:388  - om pu , avaj , om pu ...  xa-xa-xa !  tYgak peS saj
142:389   , tYgak koSt ...
142:390  - kuze ot pu ?  mogaj yskYrt SoCSo , a ?  mYj teve tulvondYm
142:391   vele nalam ...  ot pu mo ? !
142:392  +marina SYmakSYm tugak ok pu , voStYl-voStYl , omsa tyrYS
142:393   Caknen kaA .  avaZe Cot sYrYSat , koNga SeNgeC tulvondYm
142:394   rualtYS .  ydYrZO tyZvak - kudYveCYS , avaZe , tumanlen-tumanlen
142:395   , poCeSYZe lekteS :
142:396  - Ek , keremet SoCSo , voZYldYmo ...  mYj tunemSe ulat
142:397   manYn om man , orade  " uCenYj "  vuet gYC saj koNgen
142:398   nalam !  mogaj tudo lijYn , avaZ mutYmat ok kolYSt
142:399   , a ?
142:400  kudYveCe muCko avaZe +marinam Suko-Sagal pokten kurZtale
142:401   .  +marina SYgYrYS purYSat , kapkam poCYn , uremYS tOrStYS
142:402   .  +kori kuva poCeSYZe uremYS lektaS aptYranYS .  tulvondYm
142:403   toSkaltYS muCaSeS kudaltYSat , sodor - kySYl klatYS
142:404   .  pYCkemYS klatYSte , SinCYme verYSte , klat kaStam
142:405   niAltYS : kaStaSte ik SYmakSat kodYn ogYl , +marina vujge
142:406   ala-kuS SYlten . +kori kuva Sopke sondYk ymbak volen
142:407   SinCat , ik Zap SyleSte .  vara , SyrgYZYm kok kopaZ
142:408   dene urzYlen , kumYk lijYn , pulvueSYZe kYnertYS da
142:409   , ala-mom Sonen , SYmakS sakYme kaStaS onCen SinCYS
142:410   ...  iktaZ pel Cas Zap tYge ErtYS .  vara , verZe gYC
142:411   tarvanen , jogen lekSe SinCavydSYm onCYlSovYCSo dene
142:412   yStYlAt , peS Cot nojYSo eN gaj kojYn , kySYl klat
142:413   gYC ErkYn volYS .
142:414  keCYval liSan +kori kugYza pasu gYC pOrtYl tol<o .  kuvaZYn
142:415   SYmakS kudaltYmYZYm uZat , voStYlYn peleStYS :
142:416  - mo tYj , avaZe , jydYgaS tyNal<YC mo , ale uES ydYr
142:417   lijmet Suo ?  Ej , kavare , oNaj vele .
142:418  - ydYret kerte ... CYla SYmakSYm ala-kuSko SYlten pYtaren
142:419   , - maneS kuvaZe .  SkeZe peS voZYlYn , kugYzaZYm turan
142:420   onCalaSat ogeS toSt .
142:421  - +marina kerteS tudo ...  a mo , avaZe , nimat ogYl
142:422   , molat kudaltatYs .  SYmakS - tudo uto roskot vele
142:423   Sol .
142:424  - tuge da , pervYjlan sajYn ok CuC , kalYk voStYlaS
142:425   tyNaleS , Sonem .
142:426  - kO voStYleS ?  mYlanem gYn , saj vele .  Ej , kuva
142:427   , uES ydYr gaj vele lijYnat da ...  SeNgeCet onCalaS
142:428   gYn , CYlt ydYr gaAk koAt , - voStYleS +kori kugYza
142:429   .
142:430  tide godYmak +vaCi den +marina pOrtYS lySken tolYn purYSt
142:431   .  +vaCi avaZYm uZYn , voStYl koltYS .
142:432  - o-o , +manU , tYjYn adak ik dostiZenij ulo .  zameCatel<no
142:433   , tovat !  avaj , motkoC saj , tYgak koSt , tovat ...
142:434  - sajZe-moZo , ajda jOra ogYla , mo kaen - tudo kYSa
142:435   ...  SuZYSda Caj , ala keCYval koCkYSYm YSteda , -
142:436   manAt , +kori kuva ystembak pogaS tyNale .
142:437  4
142:438  koCkYn lekmYSt godYm izirak kapan poSkudo vate tol<o
142:439   .  +kori kuva eN ydYramaS tolmYm uZat , vujZYm niAltYS
142:440   da koNga SeNgek puren kajYS .  +marina den Sol<YZo voStYl
142:441   koltYSt .
142:442  - saj ilen kutYreda ?  ala-mom rveze-vlak voStYlYt ?
142:443    - maldYS poSkudo vate .
142:444  - avanam voStYlYna , - maneS +marina , - taCe SYmakSYZYm
142:445   kudalten da tYj deCet voZYlYn , joCa gaj koNga SeNgek
142:446   puren kajYS .  tol , eNgaj , tembak SiC !
142:447  - voZYldYmo , SkeZak SYmakSem ala-kuSko SYlten pYtaren
142:448   da  " kudalten "  manYn SinCa ... +osYp vate SeSke
142:449   , tYj adak voStYlaS vele it tyNal , - malden , pYl<dYrge
142:450   voStYlYn , +kori kuva koNga SeNgeCYn lekteS .
142:451  - E-Ej , akYj , nimat ogYl ...  mYj teve Skat kudaltem
142:452   manam da , +osYpem ogeS kyStO .  nimat ogYl , vuetlan
142:453   kuStYlgYn vele CuCeS dYr ?
142:454  - kuStYlgYlanZe , kuStYlgYrak tudo .  adak vet , SeSke
142:455   , mYjYn vuj pundaStem ypemZat CaraNaS tyNalYn , UZgunam
142:456   korStaSat tOCa .  kerek Ynde , pOrYk kudaltYmYm uES
142:457   upSalaS om tyNal .
142:458  - ok kyl , ok kyl , mom tudYm , koStYram .  E-E , +manU
142:459   , mYj tYj deket tolYnam Yle ...  ala-mo teNgeCYsek
142:460   rvezem tueSken , puSkedaS tyNalYn .  OrYnam vele ,
142:461   ala-mom YStYmaS ?  ala , mien onCalYn , iktaZ ojYm
142:462   puEt ?
142:463  - onCalaS lieS tudo da , oCYni , lekYrYS naNgaAS gYn
142:464   , sajrak Yle .  taCe Ara keCYlan namien ot koStYkto ?
142:465  - aCaZe Erak vakS dek kajYS , da SketYn jOnYm SYm mu
142:466   ...  mijYza adak memnan dekat .  akYj , ArsYmet kokla
142:467   gYC kutYren SinCaS mie !  - maneSat , poSkudo vate
142:468   +marinam SkeZ deke naNgaA .
142:469  Ere tYgak , poSkudo vate-vlak +marinam peS pagalat .
142:470    keCYnak tolYt , ale pasu korneS vaSlijYtat , iktYm-vesYm
142:471   kutYrkalat , ojYm jodYStYt .  ilYS-jylaSte tYgYde tutkar
142:472   CyCkYdYn lekteS : kOn marijZe ves motorYm onCaleS ,
142:473   kO tYglaAk vatYZYm saj ok aSne ; kOlan kyleS - kagazYm
142:474   ale pis<mam vozen puYman ; kOn joCaZe ale aSnYme vol<YkSo
142:475   iktaZ mo lieS - Ere +marina dek tolYn ENertat .  +marinaZat
142:476   , peS saj kumYlan : kuSto ynarZe Suta gYn , polSa ,
142:477   uke gYn , saj ojYm pua .
142:478  ulo kalYkYSte tyrlYZat - CYlaZlan oS keCe ogeS lij .
142:479    UZo toSto kojYSan SykSO kuvat , koklan rvezYrakYStat
142:480   +marinam SOrYnrak onCen koStYt , ogYt jOrate .   " UmYlan
142:481   tupYn< SogalSe "  ,  " AlgenCe "  ,  " pOr>eN paCaS
142:482   "  ,  " kommunist ydYramaS "  manme mut UZgunam +marinan
142:483   pYlYSYSkYZe pura gYnat , tudo OrYn ok Sogo .  kuSeCYn
142:484   , molan tYgaj mut lekmYm Ynde +marina saj SinCa .  ojlat
142:485   tYgaj mYskaramat : poAn +ondrin avaZe , +vasli kuva ,
142:486   +marinan puren-lekmYZ poCeS Ske pOrtSYm lymegoZ dene
142:487   tytYren , kapkaS SumeS uZata , manYt .
142:488  5
142:489  keNeZ keCe kas velYS tajnen .  igeCe oAr , keCYval rydYlan
142:490   tynO peS SokSo .  sadlan , Ara keCe gYnat , keCYvalYm
142:491   uremYSte eNYm Sagal uZat .  UZYSto kas Ul CuCaS tyNalmeke
142:492   vele kanYSe kalYk uremYS lekteS .  tYStat-tuStat uremYSte
142:493   , kapka onCYlno A mlande ymbalne uZar SarSudYStak tySkan-tySkan
142:494   SinCYltSe , SogYltSo eN-vlak oSYn koedat .
142:495  teve ik tySka tYgYde joCa Cara jolYn , Cara vujYn ,
142:496   korno purakYm kugu poZar SikS gaj tyrgYkten , modYn
142:497   kurZtaleS .  lajga purakYm , SykSO jYdal tiC opten
142:498   , UZ-UZ-UZ SupSYn kurZYt A , kok kopa dene urzYlen
142:499   , kySkO SYZYkten ,  " jyrYm "  jyrYktat .  kugYrakYSt
142:500   nunYm Carat gYnat , ogYt kolYSt .  tek kastene avaSt
142:501   n<ogarYStYm vursen-vursen muSkYt .  mom ot muS - rvezYn
142:502   vujYStYZo purakYm CYvYSten nalaSat lieS , a CurijYStYZe
142:503   SinCa oSo den Ser gaj tYgYde pyjZO vele jYlgYZYt ,
142:504   molYZo - oranek purak .
142:505  kuSkYn SuSo ydYr-kaCe-vlak Ske oraSt dene posnarakYn
142:506   Al pokSelnYse laStYra Solo ymYleS pogYnat .  nunYn
142:507   CijYmaS-SogalmaSYSt taCe aru , keCeS kySO SyrgYvYlYSYSt
142:508   Cever , Andar naraSta SinCaSt CarnYde SYrgYZeS .  tide
142:509   tySkaSte +sapan +miklajYn garmon<Zo taCe kas yZara jommeS
142:510   jYCmYZaS AmdYlaltYn .  tYSte modmo-voStYlmo , garmon<
142:511   poCeS SYrge muraltYme jyk lYm ok lij .  rveze kalYk
142:512   tYgaAk - muraS-voStYlaS ZapYm Ere muES : Ara keCe ma
142:513   ale paSa Zap - sadakSak .  Ara keCYn Al urem motkoC
142:514   lopka , joNgYdo ; paSa godYm pasu korno , urZa kokla
142:515   gYC kadYrgYlYn , peS tOr kaA , ale , kas koCkYS YStYmek
142:516   , kapka onCYl olYmbalan SinCYn mutlanaS peS jOnan .
142:517    kYzYt rveze kalYkYnat kojYS-SoktYSYZo Suko vaStaltYn .
142:518   CijYmaS-SogalmaSte u tys puraS tyNalYn : jolYS katam
142:519   CiAS tyNalSe ydYr-vlakat ulYt , oNYS galstukYm saken
142:520   CijYSe rveze-vlakat koklan kojYt .  muralten koltat
142:521   gYn , tudo marij murYStak ConYm kuandarYSe kuStYlgo
142:522   sem Sokta , kalasYme mutYStYSt adakat kumYlYm nOltYSO
142:523    " u ilYSet "  ,  " komsomol taNet "  ,  " delegatket-motoret
142:524   "  lekteS .  muro vet tugaj : kalYkYn murYStYZo pytYn<
142:525   ilYSYZe , mut dene kalasaS lijdYme Con SonYmYZo , kumYl-kYlZe
142:526   CurijonCYSYSto gaj raS koeS .  ilYS nele , orlYkan
142:527   - muro sem ojgan , ilYS kuStYlgo , laska - murat kuanYSan
142:528   .  kYzYt AlYn jylaZe moColo vaStaltYn , a ilYSYSte
142:529   vaStaltYS En pervYAk rveze kalYk goCYn lijYn toleS .
142:530  ilalSe vate-vlakat kas tYmYklan uremYS lektYnYt : kO
142:531   CYzYm SupSSo azaZYm kuCen , kO kum-nYl iAS joCaZYm
142:532   vyden , UZYSt oraSt dene gYna lektYn , pakCa peCe vokten
142:533   kijYSe pYrnA ymbak SinCYnYt .  maneS-maneS mut nunYn
142:534   koklaSte SaNgYsek koSteS .
142:535  - kolYn ulYda , vate-SaC , +kori kuva SoNgo vujZo dene
142:536   SYmakSYZYm kudalten , manYt .  nu , kalYkat jOrSYn
142:537   puZlen pYten , ala-mom tolaSa ?  - maneS , pod oNgo
142:538   gaj pygYrnen , toA pondYvak ENerten SiCSe kukSo kuva .
142:539  - +kori kuvaZe ogYl , tudo ydYrZO nalYkten dYr ?  ydYrZO
142:540   tugajYs , tunemSe .  Ere u kojYSYm purtaS jOrata ,
142:541   - azaZ umSaSke CYzYm SySSYla peleStYS kadYr neran rveze
142:542   vate .
142:543  - E-E , nunYn deC muCaSYm ot mu , SoNgYZo , rvezYZe
142:544   iktak ulYt ...  mYj toka , selaS oSkYlmem godYm , +kori
142:545   kuvam uZYmat ,  " ajda , SeSke-E , CerkYS mien tolYna-a
142:546   "  maldem .   " uke , mYj om Arse , ajda koStYn tol
142:547   "  maldaleS .  mYj nunYn dek puren koStmaSem uke .
142:548    pOrtYSt gYC UmoNaStYmat luktYn kYSkenYt , manYt ,
142:549   CYnak mo ?  - jodeS pygYr kuva .
142:550  - CYn , luktYnYt Sol .  mYj Ske SinCam denak uZYnam
142:551   .  UmoNat olmeS tyrlO syretYm temenYt , oknaS ala-mo
142:552   tugaj SovYCYm sakalen pYtarYme .  Orat vele , - maneS
142:553   ojYrlYde trubkam pYkken SinCYSe ves loptYra kuva .
142:554     - ajda semYnYSt ilat , mYjYn paSam uke .
142:555  - tuge da , SeSke , saj ogYl - toSto radamYm puZat .
142:556    ikte poCeS vese , kumSo lekteS .  teve kYzYt vatelak
142:557   puZlaS tyNalYnYt .  SYmakSYm kYSkat , marijYStYm ogYt
142:558   kolYSt ...  teve +kori +marinamak semYnem vursen koStam
142:559   : mo kyleSlan marijZe deC ojYrlen tolSaS ?  +kup>Al
142:560   +vedatSe kYzYt peS poen , manYt , - semYnZe vudYmalta
142:561   pygYr ANgar .
142:562  - poASYZe , poen Sol .  toka ik gana +ondri deke purYmYZ
142:563   godYm uZYm : Sem kiSke gaj oZYm kYCken SYnden , SkeZe
142:564   kukarka ruj gaj Cien .  ala-kuze tYge pojYS ?  - maneS
142:565   tamak SupSSo kuva .
142:566  - ala-mogaj poro paSa denak poen ogYl - torgaA , eNYm
142:567   oltala .  +vedatSYm moktYSaS uke , tugaj eN dene jOsO
142:568   , sadlan +marinat ojYrlen .  tudo vet tuge : kOlan poAnlYk
142:569   kyleS , kOlan - ajdeme .  mYj tY SotYSto +marinam moktem
142:570   vele : mo kYzYt tudo - ydYr gaj ila , tunemeS , - maneS
142:571   azan vate .
142:572  - kerek , Ske SinCat .  eN eda Ske uSYZo ulo , kuze
142:573   moSta , tuge ila .  tYglajZe , +marinam orlaS ok lij
142:574   - saj ydYramaS , - maldYSat , loptri kuva adak trupkaZYm
142:575   pYkkaS tyNale .
142:576  - moktYSaS uke , tYgaj AlgenCe ...  - manYn , SYdeSken
142:577   ojlaS tyNale pygYr kuva .  vara +marinan molo vate-vlak
142:578   dene pYrlA tolmYZYm uZat , SYplanYS .  Cujge +marinam
142:579   onCalYn , tamak SupSSo kuvalan ala-mom SYvYge ojlaS
142:580   tyNale .
142:581  +marina , tolYn , pYrnA ymbake SinCe .  jYrZe vate-vlak
142:582   CumYrgYSt , ojlaS , voStYlaS tyNal<YC .
142:583  - +marina-a , - maldYS olma gaj Cever CuriAn rveze vate
142:584   , - Ynde AlYSte ilYmetat ok Su dYr ?  olaSte utlarak
142:585   saj vet : kalYkat Suko ulo , vesela .
142:586  - molan ?  uke ...  AlYStat saj .  vesela ilYSYm vet
142:587   kalYk SkalanZe Ske YSta .  olase kalYk utlarak tunemSe
142:588   , kul<turnYj , sadlan Ara ZapSYm veselanrak Ertara
142:589   , a memnan AlYSte iziS podYlde veselitlen ogYt moSto ...
142:590  - Ej , +semon vate , ojlaltet , AlYStat peS vesela .
142:591    kondo-An tYSke SyvYrzYm , tak Sogalam da loNYn puEm
142:592   ...  arakatat , pyretat ok kyl , teve tYge , - maneSat
142:593   , ilalSYrak gYnat , SurSo gaj pise vate mogYrZYm modYkten
142:594   kuStalten koltYS .
142:595  - Ynde-E , kertYC koeS ?  xa-xa-xa !
142:596  - Cu , +marpa , voZYldYmo , mom tOCet ?
142:597  - tudo Ere tYgaAk , paSaZYmat kuSten-muren YSta vet .
142:598  - teve kadYr +epremet uZeS gYn , tYjYm taCe saj kuStYkta .
142:599  vate-vlak lySkaS tyNal<YC : UZYSt Carat , UZYSt   "
142:600   +marpa , ajda Cot kolto ! "  manYt .  CYlanat voStYlYt .
142:601  - kadYr +eprem ?  toSYSo !  kYzYt nevol<no stare priZim
142:602   ?  tuge vet , manU ?
142:603  - priZim ogYl vet , reZim , manYt , - maneS +semon vate .
142:604  - mYlanem Ere iktak , reZimZat jOra , kokla gYC priZimZat
142:605   kaA ...  ajda kugYzada deC lydYn koStsa .  mYSYn kadYr
142:606   +eprememat Ynde vijnaS tyNalYn .  a ilYme godYm , vate-vlak
142:607   , veselan ilaS kyleS , CulYm liAS kyleS , kanen kiAS
142:608   kolYmekat Zap sita .
142:609  vate-vlak voStYlYt , CYlanat kutYrat - nigOm kolYStaS
142:610   .  pygYr kukSo kuva gYna , toASYZe ENerten , verZe
142:611   gYC ErkYn kYnele .  vate-vlak velke SOrYn onCalYn ,
142:612   pzl<op Syvale da mONgO velYSke soptYrtatYS .
142:613  tide godYm vate tySkaSke tovaNSe joSkar pondaSan jySO
142:614   marij tajnYSt-tajnYSt mijYS .  ymbal tuvYrZo uZargen
142:615   pYten , ala-kuSto pOrdalYn , kartuzSYm vujZYlan toreS
142:616   SYnden , Sem portYSkemZe CYlt sur lijmeSke purakaNYn .
142:617  - +olU-uk !  - kYCkYrl koltYS jySO marij , - +olUk , kuSto
142:618   ulat ?  tYj mom tYSte YStYlat ?  jOratYme mariet mONgO
142:619   tolYn , a tYj tYge pYl<gYZ koStat ...  marS mONgO !
142:620  - ajda , kaj mONgO , kaj !  CeCas miem .  mom vargYZ
142:621   koStat , saj mo ?  uZat , preze gaj lijYnat , voZYldYmo
142:622   , - maneS pYrnA muCaSte SinCYSe vate .
142:623  - kuze !  mYj preze gaj lijYnam ?  mYj ? !  tYj Ske
142:624   sobstvennoruCnYj marietYm tYge manat !  eN onCYlno
142:625   ...  mYj CeCas tYlanet uSYm purtem ...  marS mONgo
142:626   !  - maneSat , jySO marij vatYZYm peraS muSkYndYZYm
142:627   nOltal kolta .  +marina , tidYm uZYn , verZe gYC vurk
142:628   tOrStYS .
142:629  - Cu , +epim izaj , tYge ogeS lij ...  tYj mom YStYlat
142:630   , a ?
142:631  jySO marijYn muSkYndYZo volen kajYS .
142:632  - Yk , Cert ...  " ydYramaS komissarYSt "  tYStak ulmaS
142:633   , - manAt , jySO marij savYrnen oSkYl<o .
142:634  vate-vlak voStYl kodYC .
142:635  iktaZ lu-latkok iAS izi rveze kagaz pytYrkam koNla jYmak
142:636   OndalYn , urem pokSek kurZeS .
142:637  - +ilUS , +ilUS , Sogo-An ...  mom tYge naNgaet ?  - kYCkYrale
142:638   +marina .
142:639  - gazetYm , +sergej izaj koltYS , - maneS rveze .
142:640  - tol-An , tYSke kondo-An .   " +joSkar keCe "  ulo mo ?
142:641  - ulo , tyrlO ulo .
142:642  +marina  " +joSkar keCe "  den  " +u ilYS "  ZurnalYm ojYren
142:643   nale da molYZYm rvezYlan puYS .  vara , gazetYm Saralten
142:644   , vate-vlaklan ludaS tyNale .
142:645  6
142:646  pOr>eN tySka kySYl muCaSeS , +ondrin ymaSte uES poCmo
142:647   kevYtSe deran , pogYnen .  tYSte kalYk utlarak Suko
142:648   : SoNgo kugYzaStat , rvezYrakYStat tolYn SinCYnYt .
142:649    +kori kugYzat +sapan taNZe dene koktYn urem tyr kanavYS
142:650   jolYm saken SinCYnYtat , turZmo tamakYm CyCkYdYnak
142:651   nerYSkYSt kolten , eN ojlYmYm kolYStYt .
142:652  - ilYS manmaSte , oCYni , jOn muSo jOrYm koCkeS , a
142:653   kOn uke gYn , tudYZo nigunamat porYZYm ok uZ , - maneS
142:654   lopka tup-vaCan ilalSe marij .
142:655  - da , tendan gajlan ojlaS kan<Yle ...  te ulo ymbalan
142:656   ulYm YSteda .  kO SoCYn-kuSkYnak jorlo gYn , kuze tudo
142:657   ilYSYm viktara ?  mYjYn imnem uke , a +eprem teve niguze
142:658   uSkalYm voditlen ok kert ...  imne deC posna kresan<Yklan
142:659   mogaj ilYS ?  - SYdeSken ojla ik marij .
142:660  - mYj vet tYlanda Sukertsek ojlem :  " ozanlYkYSte kul<turYm
142:661   nOltalaS kyleS "  , - manam .  Suko pasum YStYSaS ,
142:662   kleverYm ydaS tyNalSaS , pareNgYm utlarak SYndYSaS
142:663   .  una , teve poCiNga-vlak ymaStak Suko pasum YStYStYs
142:664   .  a memnan poSkudo-vlakYm ojlen kolYStaret mo ?  -
142:665   ojla Sem OrYSan rvezYrak marij .
142:666  - tudYn denat , oCYni , jOnYm muaS ok lij .  memnan
142:667   mlande kugu ogYl , YSten-kuCenat ogYna moSto , u paSa
142:668   , - peleStYSt kalYk kokla gYC .
142:669  - jorlo , imn<YdYdYme sadak nimomat YSten ok kert .
142:670    keC luCko pasum YSte , - maneS sade kaNgata marij .
142:671  - da , +semom izaj , - tySkaSke mien SuSo +sergej maneS
142:672   , - Erla mYj dekem sel<sovetYS mij .  tuSto mutlanen
142:673   onCena , ala imn<Ym nalaSet iktaZ jOnYm YStena ,  mYj
142:674   onCYlgeCe kredit uSemYSte mutYm luktYm .
142:675  - oj , jOra , +sergej Sol<o , peS jOra , miem .
142:676  - Ej , +sergej +gavrilYC , vara Ynde kipirativetYm poCaSak
142:677   YStYSda mo ?  satulan kunam kolteda ?
142:678  - Erla kok ulam koltaS Sonena .  tudYm Ynde kugun SujYman
142:679   ogYl , paSa godYm satu kyleS .
142:680  - kyldYmaSYm kYCalYt , +ondrin satuZo ok site mo ?  -
142:681   maneS lopka tup-vaCan marij .
142:682  - +ondri tudo sitara , da satuZo gYna SinCalan .
142:683  - SinCalan Sol .  kooperativSe tudo kyleS .  Ere poAn
142:684   SinCaSke onCen koStman YnZe lij .
142:685  - kyleSYZe kyleS da , prikaSYklan ySan eNYm SogaltYman .
142:686  - +sapan kugYzan +miklajZYm palemdenYt Caj .  tudo rveze
142:687   gYnat , saj , toSlo , adakSe - komsomolec ...
142:688  tYge mutlanYme godYm ik kyZgYrak surtan kudYveCe gYC
142:689   , kapkam krop murYkten , lYzgYldYkrak marij tumanlen-tumanlen
142:690   kurZYn lekte .
142:691  - vot iA nalSaS burZuj !  nu , ajdemat , tYnar temdYme
142:692   lieS vet .  eN kinde iktaZ gana sut logareSYZe SinCeS
142:693   , uke ?
142:694  - kOm tYge Sudalat , +eprem ?  - jodYt kalYk gYC .
142:695  - kOm ?  +ovrom +metrim ...  onCYlgeCe kok agun urZam
142:696   SiAS maSinaZYm puEn YlAt , Sijme tarlan agunlan pud
142:697   urZam jodeS .  opkYn , keremet , vet SkeZe mien ogYl
142:698   , Ara maSinaZYm vele kolten .  Skeak tudYn maSinaZYm
142:699   naNgae , mONgeS konden pu .  vot iA !  - Sutga +eprem
142:700   lyman marij .
142:701  - mo , tudYm ot SinCe mo ?  Ere tYgaAk .
142:702  - tYgaj SYgYr godYm Ere utYZYm kyreS ...
142:703  - molo godYm pel pudYm vele naleS Yl<Ys ...  u kinde
142:704   Sumetlan kyzYktYS , uZat ?
142:705  - +serge gYn , ida Sij , silom puEn ogYnal vet .
142:706  - poSkudo-vlak , - maneS +sergej , - Cuza , iziSak SYp
142:707   lijza-An .  mYjYn SonYmaStem , onCYkYZYm mYlanna maSinnYj
142:708   tovariHestvYm poCaSna kyleS .  kYzYt teve poAn-vlak
142:709   deke mien ENertat , nuno kunar Sonat , tunar nalYt
142:710   ...  tunam eNYm sOrvalen koStSaSna uke , Skenan maSinana
142:711   lieS .
142:712  +sergejYn ojZYm kolYn , kalYk adak lySkaS tyNale : ojlat
142:713   , yCaSat , UZgunam tumanlYmaSke SuYt .  koklan iziS
142:714   SYplanat da adak uES jyk-jyan tolkYn gaj tarvana .
142:715    Al ilYS Cot lySka .
142:716  7
142:717  Cever keNeZ Ertenak Erta .  uZar pakCaSte , keNeZ keCYn
142:718   igYZ gaj kojYn , narYnCe peledYS dene peledSe keCSudYZat
142:719   , saderlaSte vyr gaj Cevergen kerZaltSe pYzle orlaNgYZat
142:720   keNeZYn pYtartYS CapSYm palYnak SiZtarat .  teve korem
142:721   serYSte SogYSo SoNgo pistYn parCaZe SOrtn<O laStYkla
142:722   kojYn oralgaS tyNale .  pasuSto tyred nalme urZa otYlYm
142:723   ENYremYSvot atmala SupSYn pYtarYS , oAr godYm nuno
142:724   , tyZem Sij voStYr gaj kojYn , tarvanen jYlgYZYt .
142:725    Er-kas CaNa-korak , kugu tySkan pogYnen , toSkem kuErYm
142:726   SergYltara .  keNeZ igeCYn pYtartYS pagYtSe liSemeS .
142:727  Sukertak solen nalme tYgYde AZga Sudan olYkeS vyraNlYme
142:728   rakS alaSa ErkYn , nelYn SogYlteS : jol jYmal puSkYdo
142:729   SudYmat ni purlaleS , ni uke , poCSo dene SYZe karmYmat
142:730   Orkanenrak vele lupSaleS .  teve ik Erdene kytyCO +ilUSYn
142:731   arama SySpYkSO SYZe murYm SylYkYn SySkaltYS , a kastene
142:732   SYZe tYmYkYm akret godso ydYrvuC jyk kyrl<O .
142:733  tYgaj ZapYSte ik Erdene +marina +ozaNYS kaAS tarvanYS .

143:1  143 " tumna , tum-tum ... "
143:2  1
143:3  +CernYSevskij uremYSte kok paCaSan oS kugu pOrt ik kvartal
143:4   kutYSYnak Sarlen SinCYn .  pOrt toSto klassiCeskij
143:5   stil< dene YStYme : kuSkYZo ot onCal - keC-moZat peS
143:6   serYplYn , kuatlYn , nigunam tarvanYdYmaSYn koeS .
143:7    pOrt onCYlno radam dene kajYSe kolonnadYn oS ky meNgYZe-vlak
143:8   putYrak kyZgO ulYt , iktaZ vizYtYnat Ondal ot Su ,
143:9   sadlanak nine meNgYla vokten Erten kajYSe eN peS izin
143:10   koeS .  oCYni , tY pOrtYm YStYktYSe-vlak tide stil<
143:11   dene Ske kuatYStYm , kugYZanYS ilYSlan oza ulmYStYm
143:12   onCYktaS tYrSenYt .
143:13  revolUcij deC oZno tY Caple pOrt vokten Erten koStaSat
143:14   aptYranet Yle : pOrtSat peS Caple , peS kugu , tuSko
143:15   puren-lektYn koStSYStat tYglaj kalYkYm kySYCYn gYna
143:16   jYgYZgen onCalSe , jYlgYZSe poldYSan jYtYra student
143:17   kaSak - pomeHikYn , kapitalistYn kovYra ErgYSt den
143:18   ydYrYSt-vlak - lijYn .  oZno tYSeC ErtaS logalme godYm
143:19   samYrYk vuj dene Suko SonaltYn :  " kO tYSte tunemeS
143:20   gYn ?  tide Caple pOrtYStO mo ulo gYn ?  iktaZ gana
143:21   keC puren lekSaS Yle "  .  tYge kOranen SonaltYn gYnat
143:22   , puren koStaS toStYn ogYtYl .  a kYzYt gYn tYSte Semer
143:23   kalYkYn ikSYvYZe tunemeS : zavod-fabrika gYC lekSe
143:24   rveze paSaze , myndYr Alla gYC tolSo kresan<Yk rveze
143:25   , sovet intelligencijYn ErgYSt-ydYrYSt .  tyrlO kalYk
143:26   , tyrlO CurijvYlYS tYSte koeS : Semalge Andar tatar
143:27   ydYr , kylAS gaj oS ypan ruS rveze , iziS joStekrak
143:28   Sem SinCan kalmYCka , kugYrak pygYr neran armAn .
143:29   Ul voktenYse tYgYde kalYk - CuvaS , mordva , udmurt
143:30   , marij , tuleC molo .  tyrlO kalYk jYlme tYSte Er
143:31   tyNalYn kas marte ik tOrak lySka .  nine ydYr-rveze-vlak
143:32   tYSte kuSkYt uS-akYl dene , tyvYrgat kap-kYl dene -
143:33   socializm paSalan viAn AmdYlaltYt , vaStaltYt , vesemYt
143:34   Ske - vaStaltaS tyNalYt pytYn< tynAm .  teNgeCYse Sem
143:35   paSaze Erla nauka paSaeN lieS : tudYn mikroskop jYmalnYZe
143:36   tYmarten uZdYmo u tynA poCYlteS , tudYn teleskopSo
143:37   kava pundaSte u planetYm , u keCYm muES , +marksYn ,
143:38   +leninYn genijYSt tudYn onCYlno muCaSdYme Caple ilYS
143:39   kornYm poCeS .  teNgeCYse slesar< Erla samYrYk sovet
143:40   inZener lieS : tudYn Andar pamaS SinCa gaj SolSo rveze
143:41   viAn vujYStYZo tYmarten uZdYmo Caple surtYn , gigant-zavodYn
143:42   , +dneprogEsYn proektSe SoCeS .  Ske lymZYm pYkSe udYrkalen
143:43   moStYSo batrak tYSan tale sovet agronom lijYn lekteS
143:44   .  tudo +Ul sereS tamle vinogradYm , limonYm kuStaS
143:45   tyNaleS , tundra mlandeS oS SYdaNYm SoCYkta , tuSanak
143:46   , ir regenCe olmeS , Cever rozam peledYkta .  tYSanak
143:47   oZno godYm pYzYrnen mYskYlalt ilYSe baSkir , ir tajgaSte
143:48   AnlYkla ymYrZYm SujYSo Akut , CodYra kokla gYC meraNla
143:49   lydYn koStSo marij usta doktor lieS da traxoma dene
143:50   petYraltSe SinCa gYC Coram kuSked naleS , Colga geolog
143:51   lieS da mlande pomYSYSto million ij dene SYp kijYSe
143:52   neft<Ym , kyrtn<Ym , SijYm-SOrtn<Ym lukteS , ir pustYn<Yn
143:53   kukSo oSmaZ jYmaCYn Andar vydYm fontan gaj SYZYkta
143:54   , Cerle kupan verYm peledSe sadYS savYra .  tide pOrteSak
143:55   oZno ajdeme Sot gYC lekSe Semer ydYramaS - marij ydYr
143:56   , tatar kYz , CuvaS xYr saj pedagog lieSat , kadYrgYlYn
143:57   kuSSo izi joCan kap-kYlZYm viktara , uS-akYlZYm poCeS
143:58   - socializm samanYn ajdemYZYm YSta ...  tYgaj tynA
143:59   uZdYmo Caple paSa dene kYzYt tide oS kugu pOrt piZYn
143:60   Soga .  sadlanak tide pOrtYn kolonnada ymbalnYZe vozYmo :
143:61  imeni +v . +i . +ul<Anova-+lenina
143:62                +kazanskij
143:63  +gosudarstvennYj +universitet
143:64  kugu +leninYn , tudYn En tale , En uSan uCenikYSt-vlakYn
143:65   onCen-kuStYmo vurs gaj peNgYde +kommunist partijYn kuatYStlan
143:66   kOra Semer kalYkYn ikSYvYZe u , Caple tynAm YStaS tyNaleS
143:67   .  tyZem ij dene pYzYrnalt kijYSe SemerYn tale vijZe
143:68   , sYlne ustalYkSe tYSan poCYlteS .  tYge SoSo Cever
143:69   keCYn talYSnYSe ENer , ij-lum levedYSYm kyrlYn , nimo
143:70   dene Caren kertdYme kuatYm poCeS , SoSo vyd muSkYn
143:71   kajYme tOr olYkYm sYvYnaS posto gaj uZar Sudo dene
143:72   levedeS , tyZem-tymesYr Cever peledYSYm tuSan peledYkta
143:73   .  tYge Colga keNeZ keCe tynAm ymYlten SogYSo SuCko
143:74   Sem pYlYm keneta kuSkedeS da , tyZem SOrtn<O jolZo
143:75   dene ile mlandYm vydYlYn , CYla pyrtysYm YlYZta , CYla
143:76   Conanlan ilYS vijYm lYN optaleS ...
143:77  2
143:78  Er . indeS Sagat liSemeS .  universitetYS rveze kalYk
143:79   SoSo mykSla lySken pogYna .  Sket-Sket , koktYn kumYtYn
143:80   , kugYrak tySka denat , knigam , tetrad<Ym koNla jYmak
143:81   iSen , kideS numalYn , student-vlak pogYnat .  Erten
143:82   koStSo tramvaj gYC tOrSten volen , sodor pOrt omsaSke
143:83   kerYltYt .  koklan Catkata terkupSYm upSalSe , arurak
143:84   vurgeman professor , prepodavatel<-vlak , kadYr toAm
143:85   toAlen , kid muCaSeS puEn ovartYme gaj ovargYSe portfel<Ym
143:86   saken , ErkYn oSkYl tolYt .  UZYSt avto dene kYvYZge
143:87   tolYn SogalYt , UZYZYm imne dene konden kodat .  universitet
143:88   pOrt kugu kutkYSuEla SoleS - tunemme paSa keCe tyNaleS .
143:89  teve ydYr-vlak koklaSte +marinan Er keCe gaj SYrgYZSe
143:90   motor CurijZe kojYlaltYS : joltaS ydYrZO dene koktYn
143:91   ala-mom kutYrkalen tolYt .  universitetYS purYmo omsa
143:92   ymbalan YStYme ky tumnan kugu jYrgeSke SinCaSkYZe onCalAt
143:93   , tumnalan salamYm kalasYSYla Sara SinCaZe SYrgYZale
143:94   .   " tumna , tum-tum , tumna , tum-tum , ik igetYm
143:95   kudalte , tum-tum !  kyzenat nalam , tum-tum , volenat
143:96   koCkam , tum-tum ... "   joCa jomak gYC tYgaj mut uSYSkYZo
143:97   tolYn purYSat , keneta jykYn voStYl koltYS .
143:98  - mom tYge lYrget , +marina ?  - omsam purYmo godYm pokten
143:99   SuSo ik student jodeS .
143:100  - omsa valne tumnam uZYm , da toSto jomak uSeSem vozo
143:101   ...   " tumna , tum-tum ... "   ax-xa-xa ! . .
143:102  - tYj , +kugergina , tumnam it voStYl , tudo En uSan
143:103   kajYk ...  tumna gaj uSYm pogo , tudo vet  " simvol
143:104   mudrosti "  , SinCet ?
143:105  3
143:106  universitetYn SeNgel pelYStYZe +gosrabfak , tudYn pelen
143:107   marij otdelenijYm poCmo .  tuSto Semer marijYn ydYrYSt
143:108   , ErgYSt tunemYt , nunYn dene pYrlA +kugu +tumer +kugergina
143:109   +marinat Ynde kok ijlan tunemeS .
143:110  kumda koridor muCko oNgYr jyk SergYlte .  tYmarten koridorlaSte
143:111   vuZgYSo ydYr-rveze-vlak tYmanmeS klasslaSke Salanen
143:112   pYtYSt .  nunYn poCeS , Suko SinCYmaS dene nelem pYtYSe
143:113   gaj kojYn , Cara vuAn , sur pondaSan , moColo kugemSe
143:114   mySkYran prepodavatel<-vlak ErkYn Ske verYSkYSt nuSkYt
143:115   , rvezYrakYSt gYna student gaAk CulYmYn tarvanat .
143:116  volgYdo kumda auditorijYSte ystella jYr iktaZ kumlo
143:117   ydYr-rveze SYrkak pogYnen SinCYn .  urok tyNalaS oNgYr
143:118   lijYn gYnat , nuno ale keneta SYplanen ogYt kert :
143:119   kutYrat , voStYlYt , lySkat .  prepodavatel< tolYn
143:120   purYmeke iZe keneta SYplanat da , vuCYSYn kojYn , tudYn
143:121   ymbake onCalYt .  auditorij omsa ErkYn poCYlto .  kugYrak
143:122   , tyvYrgO kap-kYlan , moColo kyZgO mySkYran pOr>eN
143:123   , narYnCe tysan portfel<Ym numalYn , ErkYn tolYn purYSat
143:124   , student-vlaklan vujZYm savYS .  prepodavatel<Yn ypSO
143:125   kyCYkYn tyredme , CurijvYlYS tiCmaS , volgYdo , OrYS-pondaS
143:126   AndarYn nyZYn ErYktYme , kugYrak viAS nerZYm kugYSinCa
143:127   kuSkYZYn .  Cien SogalmaS aru : ymbalnYZe surrak tysan
143:128   kostUm , lum gaj oS tuvYr SySaZYm Sem porsYn galstuk
143:129   dene yStalten , oNYStYZo , kok kamzol kysen koklaSte
143:130   , Sagat SinCYr SijYn jYlgYZeS .  student-vlaklan vujZYm
143:131   savYSat , voStYlalYn peleStYS :
143:132  - zdravstvujte ...  ilYmaS-kutYrYmaS ?
143:133  - zdravstvujte , +viktor +timofeeviC !
143:134  - saj kutYrena !  SkendYn mogaj ?
143:135  - ajvat ...
143:136  - peS AZo ...
143:137  student-vlakYn jykYSt SoktYS .  +viktor +timofeeviC Ske
143:138   verYSkYZe , kafedrYS , kyzen SogalAt , portfel<ZYm
143:139   poCYn , kagaz lastYkYm lukto .  vara ala-molan kok
143:140   kopaZYm vaS niAltYSat , SinCaZYm pele kumalten , kugYSinCa
143:141   ymbaCYn , CoAn kojYn , student-vlakYm radam dene onCen
143:142   savYrnYS , SagatSYm luktYn onCale da peleStYS :
143:143  - joltaS-vlak , mo nergen me teNgeCe kutYrYSna gala
143:144   ?  kO kalasen pua ?
143:145  ik Zaplan klassYSte putYrak SYp lie : karme CoNeSta
143:146   gYnat , Sokta Yle dYr .  student-vlak vaS-vaS onCal<YC
143:147   , UZYSt sodor tetrad<YStYm purgedaS tyNal<YC , UZYSt
143:148   tYglaj vujYStYm ystembake pygYrtYSt , vara SeNgel radam
143:149   gYC CoA kojYSan ik student vokten SinCYSe joltaSYZlan
143:150   jYStak pel SinCaZYm kumaltYSat , peleStYS :
143:151  - a mYjYn , +viktor +timofeeviC , ik jodYS ulo ...
143:152  - jodYS ?  jodYS - tide peS saj , no kYzYt , +Cormakov
143:153   , iziS turkalte vara kalaset , a kYzYt kodSo uroknam
143:154   Sarnaltena , - maneS +viktor +timofeeviC .
143:155  - mo ... teNgeCe SoCmo jYlmYn kyleSYZ nergen kutYrYSna
143:156   Caj ?  - maneSat , onCYl radamYSte SinCYSe ik student
143:157   Ske joltaSYZe-vlakYm savYrnen onCaleS .
143:158  - tYge , tYge ...  a kO tidYn nergen kyCYkYn ojlen pua
143:159   ?  +kugergina joltaS kalasen pua gYn vele ?  taCe tudYn
143:160   kumYlZo sajYn koeS ...
143:161  kumSo ystel vokten SYp SinCYSe +marina sodor kYnel Sogale
143:162   .  tYS-tuS onCale , SyrgO naCkaZe Cevergen kajYS :
143:163   iziS aptYranYS .  vara , vujZYm CYtYrYktalYn , oS ypSYm
143:164   SeNgek solaltYSat , ojlaS tyNale :
143:165  - revolUcij deC oZno tYgYde kalYk peS pYzYrnalt ilen
143:166   , Ske jYlmYZ dene tunem kertYn ogYl ...  kugYZan pravitel<stvo
143:167   CYla kalYkYmat ruSYS savYraS tYrSYme politikYm kuCen
143:168   .  Suko-Sagal tunemSe joCan nOrgO vujZYm pop SoAk dene
143:169   , toSto slavAn jYlme dene aNYrtaren , SoCmo jYlmYZYm
143:170   mondYktaS tYrSen .  oktAbr< revolUcij tide SotYm jOrSYn
143:171   pYtarYS , tYgYde kalYkYn SemerZYlan u kornYm poCo :
143:172   tyrlO Skollam , molo kul<turnYj uCreZdenijlam Suko
143:173   poCedYS .  tuSto joCa-vlak En onCYC Ske SoCmo jYlmYSt
143:174   dene tunemYt .  SoCmo jYlmYn kuatSe peS kugu , oZno
143:175   godYmak tidYn nergen ik uSan eN tYge manYn :  " izi
143:176   rvezYm ves jYlme dene tunYktaS tYrSYme - sajYn jol
143:177   ymbalne koStYn kertdYme azam imne ymbak kyzYkten SYndYme
143:178   dene iktak "  .  tide CYnak .  SoCmo jYlme dene peNgYdem
143:179   SudYmo joCam ves jYlme dene tunYktaS tyNalYna gYn ,
143:180   tudYn jYlmYZe vele ogYl , uS-akYlZat pudYrana ...
143:181   adak tidYmat kalasaS kyleS : memnan kul<turYnam nOltalmaSte
143:182   ruS jYlmYnat kyleSlYkSe peS kugu .  ruS jYlme - kugu
143:183   kul<turan jYlme , tide jYlme dene Suko literaturYm
143:184   vozYmo , tide jYlme dene +marksYn , +leninYn vozYmYStYm
143:185   tunemYna .  ruS jYlmYm udan SinCYmaS tunemmaStYna kugu
143:186   CarakYm SYnda .  teve mYj SkemYmak nalam ...
143:187  tYge +marina ojla , ojlYmYZo semYn aptYranYmYZe CYlt
143:188   pYta , jykSO raSkemeS , mutSo talYSna , pujto urokYm
143:189   ok kalase , a ala-kO dene yCaSen kutYra .  UZgunam
143:190   , tYge saj SinCYme urokYm kalasYmYZ godYm A student-vlak
143:191   pogYnYmaSte lektYn ojlYmYZ godYm , +marina SkeZat OreS
143:192   : kuSeCYn tudo tYnar mutYm sitara ?  kuze tYgaj tySka
143:193   onCYlno peNgYdYn ojlaS toSteS ?  +marina , pYCkemYS
143:194   AleS SoCYn-kuSSo , izinek kugYrak deC lydYn-voZYl kyZYmSO
143:195   ydYramaS , tYge vaStaltaS tyNalYn .
143:196  +viktor +timofeeviC +marinan ojlYmYZ godYm tudYn mutSYm
143:197   peNgYdemdYSYla vujZYm ryzalten SinCYS , student-vlakat
143:198   peS SYp kolYStYC .  Semalge izirak kapan ik ydYr gYna
143:199   , koCYm nelSYla kojYn , kan<YsYr SinCYlte da voktenYZe
143:200   SinCYSe pOr>eN rvezYlan , koklaze ydYramaSla ala-mom
143:201   voStYl-voStYl , pYlYSYSkYZe ojlYS .  mom kan<YsYrlanet
143:202   , izi Sem ydYr ?  Ske joltaSetYn tYge viAn kuSmYZlan
143:203   kuanYSaS godYm kOranet mo ?  ala joltaSet kodSo jydYm
143:204   jydvoSt malen ogYl , ala Erlase paSaZ denak omeStYn
143:205   kien ?  ala kastene tYjYn kaCe-vlak dene pytYrkalen
143:206   ErtarYmet godYm Sonkalen ?  molan tYj tYge koAt ?
143:207   kuSeCYn tide lektYn Soga ?  palena dYr , oCYni , izi
143:208   Sem ydYr , uZYna dYr : kuvelYm tide viCkYZ mardeZ pualeS ...
143:209  +viktor +timofeeviC kokYmSo Casat lekcijYm ludeS .  ojla
143:210   tudo SuEn , laskan , auditorij muCko , SYman toSkalYn
143:211   , koStYn savYrna .  klass oNa deke ErkYn miA , kysenZe
143:212   gYC kagazeS pytYrYmO porYm luktYn vozalta .  vozen
143:213   pYtarYmeke , kidSYm , SovYC dene yStYlYn , SeNgekYZe
143:214   kuCa da ojla .  kok-kum gana tYS-tuS toSkaleS da ojla
143:215   , kamzol kysenZe gYC pomYS CasYm luktYn onCaleS da
143:216   adak ojla .  tudo lekcijYm ludeS tYmatlYn , umYlYSaSYn
143:217   , taCe gYn posnak sajYn .  taCe temYZat peS oNaj :
143:218    " ajdeme jYlme kuze lijYn tolmo nergen "  .  sadlan
143:219   student-vlak umSam karen kolYStYt , EsogYl taCe +Cormakovat
143:220   prepodavatel<Yn mutSYlan CYlt ySanYSYnak koeS .  En
143:221   pervYAk +viktor +timofeeviC burZuaznYj uCenYj-vlakYn
143:222   jYlme lekme nergen tunYktYmYStYm tergen nale , vara
143:223   +f . +Engel<sYn tySka ilYmaS gYC , paSa gYC ajdeme jYlme
143:224   lekme nergen vozYmYZYm ludYn puYS da umYltarYS .  jYlmYn
143:225   uS-akYl dene piZYn SogYmYZYm onCYktYS , tudYn Suko
143:226   tyZem ij dene kuSmYZYm , vesem tolmYZYm radam dene
143:227   ojlen tol<o ...
143:228  +marina Sulen kolYSteS : SinCaStYZe +viktor +timofeeviCYn
143:229   tyvYrgO kap-kYlZe vele , molo nimat uke .  teve tudat
143:230   jomo .  tudYn olmeS tudYn gaAk kugu kapan obez<An gaj
143:231   meZan ajdeme kid-jolZo dene solkala , SyrgYvYlYSYZYm
143:232   tarvatYleS , logarZe gYC ala-mogaj umYlYdYmo jyk lekteS
143:233   .  teve meZSe jogYS ... ymbalnYZe AnlYk kovaSte , CurijZe
143:234   ajdemYlan toleS , jyk olmeS kyCYkYn kalasYme mut-vlak
143:235   Soktat .  a Ynde tudat jomo .  Caple vurgemYm CijYSe
143:236   , kugYSinCa Anda dene jYlgYZaltYSe +viktor +timofeeviC
143:237   Ske lekcijZYm koSarta ...   " jYlme , jYlme ...  kolo
143:238   nYl ij tide jYlme dene keCYn ojlenam , kolo nYl ij
143:239   molYn ojlYmYZYm kolYStYnam , a nimom SinCen omYl .
143:240    pujto mYj Ske gYna tide jYlmYlan tunemYnam , Ske gYna
143:241   YStenam .  a kunar tyZem ij dene kalYk tukYm Ske SonYmYZYm
143:242   luktYn kalasaS tunemYn , kuze kuZun , kunar ErkYn .
143:243    kaZne ajdeme mutYSto tyZem iAS ilYS istorij kyEmaltYn
143:244   , kaZne jykYStO ErtYSe kurYm Ske kYSaZYm koden ulmaS
143:245   "  , - Sona +marina .
143:246  - nu , +viktor +timofeeviC , taCe lekciet putYrak Caple
143:247   lie vet ...  keCYnak tYgaj lekcijYm ludat gYn , oj-joj
143:248   , saj Yle , - SoktYS +CormakovYn jykSO .
143:249  - e-ex , sOrma-a ulat tYj , +Cormakov ...  tYj keCYnak
143:250   adak koman melnam koCnetYs , koklan SuSo laSkaZat peS
143:251   kaA-a , - voStYl peleStYS +viktor +timofeeviC .
143:252  rveze-vlak Su-u voStYl koltYSt , a ikte ymbaCYn eSarYS :
143:253  - a ne xoCeS< li tY , +Cormakov , kartoSku v mundire ?
143:254  voStYlmaS utYr tarvanYS .
143:255  - da , +Cormakov , tYjYn ala-mogaj jodYSet Yle vet ?
143:256  - Yle da , kYzYt mondYSYm , - maneS iziS voZYlSo +Cormakov .
143:257  - +viktor +timofeeviC , ale oNgYr lijYn ogYl , adak ik
143:258   jomaketYm kalase-A , - jodo onCYl ystel vokten SinCYSe
143:259   , mYskaram jOratYSe student .
143:260  - Cu , Cu , +simonov , tYj iziS turko .  teve +Cormakov
143:261   jodYSYZYm uSeStara .
143:262  - da , mYj tudYm jodnem Yle : vet oZnat marij kokla
143:263   gYC Suko-Sagal tunemSe lijYn , a kuze nuno vujgakat
143:264   Ske jYlmYSt dene interesovatlen ogYtYl ?  mo dene vara
143:265   nuno ilenYt ?
143:266  - pale , nimogaj uslovij lijYn ogYl , - maneS +simonov .
143:267  - CYn , uslovij lijYn ogYl , - ojlaS tyNale +viktor +timofeeviC
143:268   , - kugYZan pravitel<stvo peS Cot SYgYremden .  sadlan
143:269   intelligencij koklaSte SukYSt Ertak Ske ilYSYSt dene
143:270   vele ilenYt , kalYk verCYn SonYSYZo tunam peS Sagal
143:271   lijYn .  teve laCak tYlanda ik  " jomak "  .  oZno
143:272   memnan selaSte ter tur gaj kapan marij pop Yle ,  "
143:273   +vYl<Yp pop "  maldat Yle .  tudo CyCkYdYnak , verYse
143:274   intelligencijYm pogen , jymO-koCmo kasYm ErtaraS jOrata
143:275   Yle .  pogYnat , jyYt-koCkYt , a UZYZo Cotak podYl
143:276   SYnda .  memnan ik tugaj sOrma d<ACok Yle - +trofim
143:277   .  nu , tYge ik gana +vYl<Yp pop unam pOrt tiC pogen
143:278   , pukSen-jykten .  ruStYnYt , murat , kuStat , maneS
143:279   .  alamo SotYSto jySO d<ACok poplan sYren kudalten
143:280   .  koktYn yp gYC piZYlaltenYt .  nu roZgat , nu roZgat
143:281   , maneS .  a unaZe-vlaklan oNaj , predstavlenij vele
143:282   .  d<ACokat kyCYk popYm , rualten , pOrtjYmake Sua
143:283   .  pOrtjYmal omsam tykYlen SYnda da , ymbakYZe SogalYn
143:284   , davaj kuStaS , davaj kuStaS .  molo una-vlakat d<ACoklan
143:285   polSat .  pOrt CYtYra vele , maneS .  a pop pOrtjYmalne
143:286   vasaren kiA , niguze lektYn ok kert .  tYge peljyd
143:287   ErtYneS , oza CesYm CYlt ErYktYmeS .  vot , iA-vlak
143:288   , mom YStYlYnYt .
143:289  student-vlak Su-uge voStYlYt .
143:290  4
143:291  ... oj , nele tunemaS !  nele pYCkemYS Al gYC mijYSe
143:292   , puaNaS tyNalSe ydYramaSlan tyZem ij dene pogYnYSo
143:293   naukYm , keCYn izi CinCe padYraS gaj pogen , vujYSkYZo
143:294   optaS .  oj , nele ...   " tunemaS peS kuStYlgo , modYn-voStYl
143:295   kurZtalme dene iktak "  manYn , kO maneS ?  kugu vijYm
143:296   pYStaS kyleS , Suko ZapYm puaS vereSteS , Suko , muCaSdYme
143:297   Suko knigam ludman , vujgongYra peNYZaltYn korZaS tyNalmeSke
143:298   , Cot SonYde ok lij .  kastene ludYn SinCYme knigat
143:299   ymbake , ulnen , kumYk kerYltYn , neren koltYmeSket
143:300   SinCaS logaleS .  iktaZmom umYlen ot Sukto A vujYSket
143:301   niguzeat puren ok voC gYn , kumYllan peS lapkan CuCeS
143:302   .  lieS UZgunam tugaj Zapat , Ske ynaretlan Ske inanYmYm
143:303   Carnet :  " uke , uZat , mYjYn uSak ok site , sposobnostemak
143:304   pYrCat uke "  .  aArYn-jOsYn CuCeS tunam rveze Sym-Conlan
143:305   , CYla kudalten , lektYn kurZmet SuYn kolta ...
143:306  jOra tunam laC tYjYm umYlat gYn , tYlanet izinkugun
143:307   polSaS tyNalYt gYn .  jOra tunam saj joltaSet lieS
143:308   gYn , prepodavatel<Zat kOrgO SonYmaSetYm palaS tOCa
143:309   gYn .  a taCe teve , oS kaza pondaSan matematik CYlt
143:310   aramak vurgYZSo SymYSkO ulo tulYm pYStYS .  molan tudo
143:311   , SkeZat kukSo formulYZ gaAk koSken pYtYSe ,  " minus
143:312   "  olmeS joNYlYS  " plUs "  znakYm gYna vozYmYlan ulo
143:313   klass onCYlan tYge voZYltarYS .  vara +marina  " pervYj
143:314   stepen< uravnenijYm "  ok SinCe mo , tYmarten matematika
143:315   dene ploxan tunemYn mo ?  molan teve pura peCke gaj
143:316   lOCYSO +limpiada +aleksandrovna ik  " moA put< "  manYn
143:317   vozYmo joNYlYSlan verCYn  " neud "  otmetkYm SYnden
143:318   .  SYnden da adak uCitel<skijYSte CYlaZlan voStYlYn
143:319   , maneS :  " A sa-amneva-aUs< v spa-asobnostAx vaSej
143:320   xvale-enoj  +kugerginoj .  bezda-arnost< , kak i v bol<Sinstvo
143:321   Etix ... nacme-enok "  ...  vara mYlanem verCYn prepodavatel<
143:322   koklaSte kugu mut , yCaSYmaS tarvanen , maneS .  tYgaj-vlaklan
143:323   mo me ulYna ?  pundYS , ala-mogaj CondYmo komYlA ?
143:324    mo nunYlan tYjYn jyd-keCe Sonen-jylen koStmet ?  nuno
143:325   tidYm ogYt SinCe da SinCYmYStat ok Su .  molan teve
143:326   +viktor +timofeeviC tugaj ogYl , ale biolog +valeev joltaS
143:327   , ale teve memnan obHestvoved +nikiforoz +ivan +pavloviC
143:328   ?  +ivan +pavlYCYn urokYSkYZo keC-kunamat kuanen kaet
143:329   .  teve taCe tudo 1905 ijYse revolUcij nergen lekcijYm
143:330   ludo .  ojla peS prostan , oNajYn , ot umYlo gYn ,
143:331   uES umYltaren pua .  jodYStaS tyNaleS - ojlYmet vele
143:332   SuES .  kaZne student tudlan tYglaj  " uCenik "  gYna
143:333   vele ogYl , a SkeZ gaAk uSan-Syman ajdeme .  mYlanem
143:334   tudo CYla student-vlakYn SonYmYStYm SinCen SogYSo gaj
143:335   CuCeS .  a vet rveze , vujgeZe kok ijlan vele tunYkta
143:336   .  keCmom man , +ivan +pavloviC - saj pedagog ...  CYlan
143:337   tYgaj lijYt gYn , tunemaS peS kan<Yle lieS Yle .
143:338  " niCego , +kugergina , OrSaS uke , - mane SaNge pererYv
143:339   godYm , - nele lieS tudo ...  nele deC lydYn CaknYman
143:340   ogYl , tudYm seNen kaAS kyleS .  teve me graZdan sar
143:341   ZapYSte Suko jOsYm uZYnna , UZgunam kumYlat volen kaA
143:342   Yle , a vet seNYSna ...  molan ?  nele deC lydYn SYlYn
143:343   ona ul , nele vaStareS kaen , seNaS tYrSenna .   "
143:344   daeS< ! "  - teve memnan mut Yle ...  a tYjYn sposobnostet
143:345   kugu , mYj vik ojlem , teve ymaZsek vele tunYktem ,
143:346   a kuSmetlan Oram .  ruS jYlmYlan utlarak Cot piZ :
143:347   lydde-voZYlde ojlaS tYrSe , sYlnYmutan literaturYm
143:348   lud .  vara paSa kaA ...  Ex , da ESe kuze kaAZe ...
143:349     " daeS< ! "  man , +kugergina joltaS , molo nimat
143:350   uke "  ...   - tYge ojlYSat , kumYlem nOltalte , adak
143:351   Cot paSalan piZmem SuYn koltYS .  da , +ivan +pavloviC
143:352   - memnan eN , tudo SkeZat paSaze kokla gYC lekCe ,
143:353   SkeZat oZno jyStO-SokSYm Suko uZYn , sadlanak tugaj
143:354   ...  uke , nimogaj nelYlYk deCat lydman ogYl !  CYnYm
143:355   ojla +ivan +pavloviC , peS kugu CYnYm ! . .
143:356  tYge +marina , urok pYtYmek , rabfak gYC lektYnat , oraZ
143:357   dene Sonkalen , obHeZitijYS oSkYleS .  poCeSYZe peS
143:358   pisYn oSkYlSo student-vlak pokten SuYt da +marinam ,
143:359   kidpyan gYC rualten , pYrlA naNgaAt .  kutYrat , voStYlYt
143:360   .  tide godYm nunYn poCeS kok ydYr peS kurZeS .  student
143:361   tySkam pokten SuYCat , iktYZe , izirak kapan Sem ydYr
143:362   , +marina ymbak sYren onCalAt , peleStYS :
143:363  - jOra keC taCe Ere moktYmYn mokSYZo Sele , matematika
143:364   dene kerYlte ...  +inokentij +vissarionoviC sajYn voZYltarYS
143:365   .  ajda , rveze-vlak ,  " krasavicadam "  Cot SYmatYza ...
143:366  ala-molan +marinan SYdYZe vujgat YS lek , izi orade rvezYm
143:367   onCalme gaj onCalAt , utYrgen peleStYS :
143:368  - rveze-vlak kOm SYmatYSaSYm tugakat peS SinCa-at ,
143:369   +pekpaeva joltaS !  tuge vet , joltaS-vlak ?  - manAt
143:370   , vyden kajYSe student-vlakYm Sara SinCaZ dene SYmaten
143:371   onCale .  SkeZe SonaltYS :  " peS kyleS mYlanem tYjYn
143:372   +timinet .  Ej , orade ydYr , tYjZat mYjYm kyldYmaS
143:373   kojYSet dene kogartYnet "  .
143:374  - da , da , manmetla , verne ...  kOm SYmataS - SinCaS
143:375   kyleS , a +pekpaevam iktaZe vese +v+p+i gYC SYmatYZe ...
143:376    verne vet , joltaS-vlak ?
143:377  student-vlak voStYl koltYSt .  +pekpaeva den joltaSYZe
143:378   onCYko kurZYC .  +marinan kOrgYStYZO ala-mo kan<YsYrYn
143:379   CuCo .
143:380  5
143:381  uremYS ik oknan izi pOlemYSte kumYtYn ilat : +marina
143:382   , +fatima da +marinan En liSYl joltaSYZe - +veruS .  kumYtYn
143:383   kum kursYSto tunemYt gYnat , pYrlA ilat : tyZvaC onCYmaSte
143:384   kumYtYn CYlt kum tyrlO ulYt gYnat , vaS-vaS akak-SyZark
143:385   gaj kelSat , nunYn koklaSte nimogaj sekretYStat uke
143:386   , manaS lieS .  +marina kugYrak kap-kYlan , oS ypan
143:387   , ilYSYm moColo uZSo ydYramaS gYn , +fatima - tugaAk
143:388   kugYrak kapan da kurnYZ SuldYr gaj jYlgYZSe Sem ypan
143:389   , SoptYr gaj SinCan , kuSkYn gYna SuSo samYrYk ydYr
143:390   .  +veruS - kogYn<YSt deC izirak kapan , kudYrrak rakS
143:391   ypan , Sem narYnCe SinCan lOza ydYr .  +fatima Ere muraS
143:392   jOrata , +veruS - kuStaS , +marina gYn knigaZ deC ogeS
143:393   ojYrlo , A vuj jYrZe Ere SonaS jOrata .  +veruS ruSla
143:394   ojlaS peS tale , +marina - marla kerteS , +fatima ruSla
143:395   peS naCar ojla , marla utlarak kerteS , marij koklaStYrak
143:396   SoCYn-kuSSo .
143:397  pOlem kOrgO peS izi .  kum krovat<Ym SYndYmat , okna
143:398   vokten SogYSo ystel dek puraS aNYsYr korno vele kodYn
143:399   .  ystembalne tiC kniga-vlak , pokSelne Cernila atYlan
143:400   vele ver kodYn , kok izi SkafYSte adak tiC kniga ora
143:401   .  oknaSte oS zanaveskYm sakYme , pYrdYZ vokten , +fatiman
143:402   krovat<Se ymbalne , tYgYde syret-vlak , +marinan krovat<Se
143:403   vaStareS - +leninYn portretSe .  pOlem kOrgO peS Andar
143:404   , CYla tOrlatYme , kandalge puSkYdo odeAlYSte ik kuptYrYmat
143:405   ot uZ , ymbala pYStYme muZYr kypCYk oS tuara gaj kojYn
143:406   kiA .  kuSko it onCal - CYla pOlem kOrgO yzgarYSte
143:407   ydYramaSYn SYma kid kuCYSYZo raS koeS .
143:408  +fatima molo deC onCYC tolYnat , izi pOlem SergYlteS
143:409   vele - mura .  teve , ystel vokten SinCYn , tetradeS
143:410   kok-kum gana udYraleS , teve adak , kYnel SogalYn ,
143:411   vujZYm kuCen , ystel jYr koStYn savYrna , a umSaZe
143:412   CarnYde mura .  tudo Ere tYgaAk , ojYrlYde murenak
143:413   koSteS : muren , paSam YSta , muren , SkenZYm tOrla
143:414   .  ludaS SiCmYZ godYm gYna umSaZe ok Arse , tunamat
143:415   mura Yle , da , umSam tarvatYde , CYlt SYp ludYn ok
143:416   moSto .  kYzYt teve mONgYlan puYmo zadaCYm muren-muren
143:417   YSta .  muraSYZat tatar semYm matematika formula dene
143:418   mura :
143:419  a-a plUs b-E-E ,
143:420  a-a plUs be - v kube-E ...
143:421  minus de-e , minus de-E-E ...
143:422  - Ej , SySpYkem , tYj tolYna-at aman ?  - maneS pOlemYS
143:423   tolYn purYSo +marina .   - zadaCYm YStet , uZat ?  mo
143:424   sodorak paSaS piZYC , iziS ot kanalte mo ?
143:425  - ka-aste-EnYZe om Arse , om Arse ...  aliem tole-ES
143:426   , motorem tole-ES , koktYn kinoS kae-Ena , kae-Ena
143:427   ...  ax-xa-xa ? ...  Ere paSa dene ogYl vet , kanaltSat
143:428   kyleS .  +manU .  tYjYn jOra toset myndYrnO , uke gYn
143:429   Ere pOrtYStO SinCYmet ok Su Yle ...  onCo , +manU ,
143:430   molan tYj tYSte ik tosYm ot kuCo , motor kaCe-vlak
143:431   SukYn ulYt vet , - SoptYr SinCaZ dene SYrgYZYn ojla
143:432   +fatima .
143:433  +marina joltaSYZYm mien OndaleSat , Sem ypSYm niAlten
143:434   , SYman peleSta :
143:435  - oj , orade , +fati , tYlanda tudo tomsYk vet , a mYj
143:436   tudYm uZYnam , Ynde uS Cot puren .  koSt , joltaSem
143:437   , koSt , nimat ogYl - rveze ymYr kok gana ok tol ,
143:438   no uSetYm Cot kuCo , mYjYn kornYSkem it vereSt , adak
143:439   paSatYm it mondo ...  mYlanna , +fati , Suko tunemaS
143:440   kyleS , oj Suko !
143:441  - SinCem , +manU , SinCem , joNYlYS ona toSkal , paSamat
143:442   ona mondo ...  tau , memnam , oradYm , Ere tunYktYmetlan
143:443   , - maneSat , +fatima +marinam Cot OndaleS .
143:444  6
143:445  kas .  izi pOlemYSte ElektriCeskij lampe ColgYZ jyla
143:446   .  SYp .  koklan gYna uremYSte mygYren kudalSe tramvaj
143:447   jyk Sokta .  kok studentka , ystel ymbak kumYk kerYltYn
143:448   , urokYm peS AmdYla : +marina grammatikYm tunemeS ,
143:449   +veruS zadaCYm YSta .
143:450  - +veruS ,  " mat< "  mut roditel<nYj padeZYSte kuze
143:451   kalasalteS ?  mYlanem  " dobraA mat<Ym "  sklonAtlaS
143:452   puYSt .
143:453  - CYte , CeCas pYtarem .  CeCas otvetYm onCalYna ?
143:454   a-a , kavarSaS , lekte vet .  lekte , lekte , +manUS
143:455   !  ulo kas muCko tolaSaS vereSte , ala-kO tYgaj lugen
143:456   pYtarYme zadaCYm Sonen luktYn ?  - maneSat , +veruS
143:457   , verZe gYC tarvanen , +marina dek miA .
143:458  - Ex , tYj , Ske vet  " ik gana ava lijYnam "  manat
143:459   !  ilYSYSte  " ava "  mutYm tyrlYn sklonAtlen moStenat
143:460   , a tYSte ot moSto ...  nu , jOra , tide paSa ava lijme
143:461   gaAk nele ogYl .   " mat< "  mut imenitel<nYj den vinitel<nYj
143:462   padeZ deC molYStYZo  " er "  muCaSYm naleS .  net kogo
143:463   ?  mat-er-i .  umbakYZe ?
143:464  - umbakYZe Skat kertam .  datel<nYj -  " materi "  ,
143:465   vinitel<nYj - " mat< "  , tvoritel<nYj -  " mater<U "
143:466    , predloZnYj -  " o materi "  .  tYge vet ?  Ynde
143:467   om mondo tidYm , om mondo , +veruS !  - joCa gaj jYvYrten
143:468   voStYleS +marina .
143:469  - tYge , tYge ... kertat-la .  nu , Ynde paSat pYtYS
143:470   vet ?  CeCas  " balYm "  poCYna , ystel ymbaC pogen
143:471   nal ...   " tra-am ta-ra-ra-ra-ram , tara-ra-ra-ram
143:472   "  - orkestr SoktaS tyNalYn lijZe , - maneSat , ystelYm
143:473   , pykenYm krovat< ymbak kyzYkten opten , kuStaS verYm
143:474   AmdYla .
143:475  +marina tYSte polSa .
143:476  - nu vot , tYj , +manU , pujto tugaj bal<nYj kostUmYm
143:477   CijYSe izASnYj barYSnA ulat , a mYj pujto tugaj strojnYj
143:478   kavaler .  tevYs tYgaj !   - +veruS , oNYm kadYrten
143:479   , OrYSYm pytYralSYn koeS .
143:480  +marina SYrgYZeS .
143:481  - voobrazi - orkestr Sokta :  " tra-ra-ra-a , tara-ra-ra-ra-ram
143:482   "  ...  kavaler tYge miA da ojla :  " razreSite , barYSnA
143:483   , priglasit< +vas na pervYj tur ? "
143:484  +marina , joltaSYZYm onCen , Elnen kaen voStYleS .  +veruS
143:485   tudYm pel kidSe dene OndaleSat , koktYn , val<sYm kuSten
143:486   , pOrdaS tyNalYt .  +veruS umSaZ dene muzYkYm Sokta .
143:487  - niCego , niCego , +manUS , peS saj lekteS ...  tYj
143:488   tol<ko jol parnA vuj dene savYrnen kolto da mogYretYm
143:489   kuStYlgYnrak kuCYlt .  raz-dva-tri , raz-dva-tri ...
143:490    tram-ta ra , tram-ta-ram ...  ajda , +manU ,  " +faust
143:491   "  gYC val<sYm murena , kuStaS utlarak kan<Yle lieS
143:492   , - maneSat , +veruS muraS tyNaleS .
143:493  +marinat polSa .  kok rveze ydYramaS tYmYk oAr keCYSte
143:494   tarvanYSe pOrdSO mardeZla pOrdYt , murat :
143:495  budto ve-Etrom podnAta v<e-etsA
143:496  pYl< massoj , pYl< massoj gustoj
143:497  vsled letaA za-a toboj ...
143:498  vsled letaA za tobo-oj !
143:499  ala-kO pOlem omsam ErkYn tykaltYSat ,  " lieS ? "  manYn
143:500   peleStYS .  kuStYSo-vlak YSt kol .  keneta omsa poCYlt
143:501   kajYS , rveze pOr>eN-vlak voStYlYn puren Sogal<YC .
143:502    +marina den +veruS perYme gaj kuStYmYm CarnYSt .  kuStYmYSt
143:503   dene SyrgYvYlYSYSt Cevergen , SkeSt iziSak voZYlYnYt .
143:504  - a-a , tendan , uZat , tYSte nastoAHij bal ?  - peleStYS
143:505   oS SyrgYvYlYSan , jYtYra kapan student .
143:506  - bal Sol , +timin joltaS , bal da , kavarSaS , kavaler
143:507   deC posna , - voZYlmYZYm seNen , +veruS ojla .
143:508  - nu vot ,  " kavarSaS kavalerZe "  me laC tolYn ulYna
143:509   ...  poro kas !  a Ynde balYm umbake Suena vet ?  -
143:510   maneS +timinYn joltaSYZe .
143:511  - uke , +platonov , izi-iSak varaS kodYn ulYda : me nojYSna
143:512   ...  tolza , teve tYSke SiCsa , joltaS-vlak !  - ystelYm
143:513   , pykenYm verYSkYSt SYnden , +marina student-vlakYm
143:514   SinCaS yZeS .  SkeZe voZYlmYZYm , aptYranYmYZYm vaSke
143:515   seNen ok kert , SinCaZe joltaSYZe-vlakYm tura onCalaS
143:516   ok toSt .
143:517  - me CeCas kaena ...  zemlACestvo paSa dene +simonov
143:518   deke tolna ...  muro jykYm kolnat , +mitA  " purena
143:519   "  maneS , - SkanZe verYm muYdYmYn kojYn , +timin ojla .
143:520  - nu , nu , +mitA tut ne pri Cem ...   - +platonov ala-mom
143:521   umbakYZat ojlYneZe Yle , no joltaSYZYn SYdYn onCalmYZYm
143:522   uZat , SYplanYS .
143:523  - ydYr-vlak , SumatkeCYn kastene kud Caslan memnan +v+p+i-ES
143:524   marzemlACestvYn pogYnYmaSYZe lieS ...  mieda vet ?
143:525    - maneS molo mutYm muYdYmo +timin .
143:526  - miAS lieS .  adak mo lijSaS ?  - jodeS +veruS .
143:527  - veCer lieS , koncert , tance , koneCno ...
143:528  - nu , tuge gYn , miena ...  mYj tuSto joltaSem pervYj
143:529   gana kuStS luktam , repetice sitYSYn lijYn .  jOra
143:530   vet , +manUS ?
143:531  - ajda Skak kuSto , mYj om moSto ...  mYj tak vele vet
143:532   , vujYm kandaraS .
143:533  - da , vikSYm ojlaS , tunem tolaSaSYZat ok Sogo : tance
143:534   - tudo meHanstvo , burZuaznYj kojYS , - maneS +platonov .
143:535  - nu , kuze onCaS ?  a muro , muzYka , tYjYn SonYmaStet
143:536   , toZe - meHanstvo ?
143:537  - muro den tancYm taNastaraS ok lij .  murYn ilYSYSte
143:538   pajdaZe kugu : ajdeme akret godsek muro da muzYka dene
143:539   ilen .  muro ilYSlan , paSalan polSen tolYn .
143:540  - a kuStYmaS ?  toZo vet kugu iskusstvo , tugakSak ilYSlan
143:541   polSen .  nal teve indejcYn AnlYk kuCaS lekme kuStYmYZYm
143:542   .  vet mogaj tanec , mogaj muro !  murat tyrlO ulo
143:543   : UZYZo kumYlYm nOlta , UZYZo SinCavydYm gYna joktara
143:544   , vijYm pYtara .
143:545  - nu , tYj filosofijYm tyNalat gYn , ojlen CaktaraS
143:546   jOsO .  mYj , mo-gYnat , tancYm om jOrate .
143:547  - tYj ot jOrate - tide ves paSa .  vikSYm ojlaS , +platonov
143:548   joltaS , kuSten moStet gYn , ves semYnrak ojlet Yle
143:549   , Sonem .  una , +katA kuStaS peS tunemneZe , tYSke
143:550   tolmYZ eda Ere kuSta .
143:551  -  " +katA , +katA "  ... mo mYlanem tudo ?  tide toZo
143:552   meHanla ojlYmaS .  ajda , +kostA , kaena , ninYn dene
143:553   polemikYS puraS peS jOsO , - maneSat , +platonov kaAS
143:554   tarvana , +timinat poCeSYZe ,  " CeverYn kodsa "  manYn
143:555   , studentka-vlaklan kidSYm puat , lektYn kaAt .
143:556  - +manU , SiZat ?  - maneS +veruS , student-vlakYn lektYn
143:557   kajYmekYSt .   - +timinetYn SymZO tYjYn verCet jyla
143:558   vet ?  mYj SiZam .
143:559  - uke dYr , +veruS , tak ... tudYn kojYS tugaj .  mYjYm
143:560   jOrataS mYj samYrYk ydYr omYl vet , Ynde SykSO kuva
143:561   lijYnam .
143:562  - ojlo ajda , tynASte tYgaj  " SySO kuva "  utlarak
143:563   lijZe Yle ...  a , vikSYmak ojlaS gYn , +manU , +timin
143:564   interesnYj rveze .  mONgYStem taNem ok lij gYn , tovatat
143:565   , ik tYgaj jYgYt dene kokla gYC krutitlaS tyNalam Yle
143:566   , - voStYleS +veruS .
143:567  - a mYlanem +platonov utlarak kelSa : tudo tyZvaC onCaS
143:568   motorak ogYl gYnat , prostoj , saj Conan , vesela .
143:569  - teve tYSte me , +manUS , koktYn ale vaS ona umYlo .
143:570    tYj SinCet , +timinZe vet poEt , manYt .  +katA toka
143:571   ojlYS :  " poCelamutYm Ere vozgala "  , - maneS .
143:572   interesnYj , kavarSaS , tip , - maneSat , +veruS , vurgemZYm
143:573   kudaSYn , krovat<YS , odeAl jYmak , tOrSta .
143:574  +marina Erlase zanAtijlan kyleS knigam , tetrad<Ym SYrk
143:575   ojYrkalen optYS , vara +puSkinYn soCinenijZYm , nalYn
143:576   , kypCYkSO ymbak pYStYSat , kudaSaS tyNale .  kudaSYn
143:577   , vakSYSYS puren voCSaSYZ godYm kypCYk jYmalne kum
143:578   lukYn todYStmo kagaz lapCYkYm uZYlaltYS .  kagaz ymbalan
143:579   vozYmo :  " +kugergina +marinalan "  , jYmalnYZe  " kugu
143:580   sekret "  manYn udYralme .  +marina CYlt OrO : vaCYZYm
143:581   turtYktYS da Ske oraZ dene  " +glupost< "  maldYS .
143:582    a mogYrZo Yren kajYS , SymZO ala-molan vijYn kyltkaS
143:583   tyNale ...   " +veruS ! "   - maneSat , joltaSYZ velYS
143:584   onCaleS , a +veruS ner jykYnat korga .  krovat<YS puren
143:585   voCmeke , kagaz laStYkYm SaraltYS , tuSto Ser gaj tYgYdYn
143:586   , jYtYran vozYmo :
143:587  " motor tyset , oj , taNem ,
143:588  pakCa peCe make gaj .
143:589  tYjYn SinCat , oj , Symem ,
143:590  SoSYm kava lastYk gaj .
143:591  SYma ypet - oS kylAS ,
143:592  tyrvet Cever - mOr padYraS .
143:593  aj , jyketSe tYjYn mogaj ?
143:594  Soktaltalme kysle gaj ...
143:595  Ere tYjYm Sonalam ,
143:596  Symem jyla tYj verCet .
143:597  kunam tYjYm vaSliAm ,
143:598  kunam liAm pelenet ?
143:599  +t . +k . "
143:600  - fu , mogaj sentimental<nost< ?  oradYlanYmaS , - peleSta
143:601   +marinan tyrvYZO .  vara ala-molan kugu SylYS , tolYn
143:602   , oNZYm ovartYS , a vujZo dene SonaltYS :  " varaS
143:603   kodSo romantika ...  lieS tYgaAt , no v obHem - erunda
143:604   "  .  kagaz laStYkYm tYgYdYn kuSked Suat , +puSkinYm
143:605   poCeS .
143:606  7
143:607  ErlaSYZYm Erdene , SyrgO muSmo godYm , kok ydYr koklaSte
143:608   tYgaj mut lekte :
143:609  - SinCet , +pekpaeva , teNgeCe kastene +kugerginamYt dek
143:610   +v+p+i student-vlak tolYnYt Yle , - ojla ik ydYr vesYZlan .
143:611  - nu ?  kO tugaj ?
143:612  - iktYZe +timin +kostA Yle , mYj laC tolYn purYmYStYm
143:613   uZYm .
143:614  - +timin ?  neuZeli ?
143:615  - +timin , +timin , mYj sajYnak palYSYm .
143:616  - vara nuno kunamrak kajYSt ?
143:617  - tudYZYm SYm SinCe .  kO SinCa , ala malen kaenYt .
143:618    xi-xi-xi ...
143:619  +pekpaeva peS OrYn koltYS , oSem-joSkargen kajYS .  SyrgYZYm
143:620   muSmYZ lugYCak lektYn kurZo .

144:1  144 onCYk kajYmaSte
144:2  1
144:3  nYl EtaZan kykSO pOrt lukYSto ulSo jYrgeSke SagatYm
144:4   +marina CyCkYdYn onCa .  Erdene SokSo vakSYS gYC tOrSten
144:5   kYneleS - okna gYC tudo velYS sodor kerYltYn , SagatYm
144:6   Eskera ; kastene rabfak gYC tunem pOrtYleS - SinCaZe
144:7   tuSanak tykna ; peljyd Zaplan malaS vozaS tyNaleS
144:8   - adakat kopaZ dene volgYdYm SojYSten , Sagat strelkYm
144:9   kyta .  a SagatYn umdo vuAn Sem strelkYZe-vlak Ske
144:10   semYnYSt , CarnYde , onCYk kurZYt .  tarvanYmYSt ok
144:11   koj , a kaAt .  jyd ma ale keCe , jyStO-SokSo , poran
144:12   ma ale jyr - Ere iktak nunYlan : pOrdYt , pOrdYt .
144:13    ik minutlanat , ik sekundlanat ogYt Sogal .
144:14  Zap SiZde Erta .  Zap jogYn vydla CarnYde joga , nimogaj
144:15   vij tudYm Caren ok kert .  tYge jogYn vyd ymbake kyrlYn
144:16   voCSo uZar lYStaS Erla tYSte ok lij , lieS gYnat ,
144:17   vese - tide ogYl .  taCYse keCe veskana ok tol .  tY
144:18   minut , tY sekund kavaSte CyktaltSe meteorla kaen Erta
144:19   - kurYmlan , tetla nigunam pOrtYldYmaSYn ...  pialan
144:20   - kO ZapYm aklen moSta , kOn kaZne ilYm keCYZe nigunam
144:21   mondYdYmo kYSam koda !  pialan - kOn kaZne SagatSe
144:22   viAn kuCedalmaS dene , Caple paSa dene , kugu SonYmaS
144:23   dene peledalt kodeS , kO Ske ilYSYZYm keCYn million
144:24   ajdeme dene uSa , million Sym tudYn SymZO dene kyltka
144:25   ...  pialan tugaj eN !  tudo pisYn ErtYSe ZapYmat Caren
144:26   kerteS : Suko kurYm dene keCe gaj ColgYZSo paSaStYZe
144:27   ilaS tyNaleS ...
144:28  keCe poCeS keCe Erta , arnA poCeS - arnA .  +marina tunemeS
144:29   , Ere onCYk kaA .  kaZne keCe tudlan mom-gYnat uYm
144:30   konda , uZdYmo syretYm onCYkta , koldYmo mutYm kolYkta
144:31   , Ere kYCalSe uS-akYlYStYZe tYmarten lekdYme SonYmaSYm
144:32   tarvata .  tudo ajdeme SinCYmaS teNYzYSte izi +kolumb
144:33   gaj Ere onCYk ieS , muCaSdYme tynAn , ilYSYn ik izi
144:34   pusakSYm keCYn ugYC poCeS .  myndYr kornYS lekSe eN
144:35   gaAk Suko tutkarYS pura , Suko jyStYm-SokSYm uZeS ,
144:36   no nunYn dene pYrlAk kugu kuanYmaSYmat SinCa , rveze
144:37   SymZYn motkoC jYvYrten kyltkYmYZYmat CyCkYdYnak SiZeS
144:38   .  izi seNYmaS tudYm kugun kuandara : urokYm sajYn
144:39   AmdYlen kalasYS gYn , Conlan laska , ik uto zadaCYm
144:40   Ske oraZ dene YStYS gYn , izi joCa gaj jYvYrta , pogYnYmaSte
144:41   ruSla sajYn ojlYS gYn , kas muCko kumYllan saj .  Ere
144:42   tYge : keCmogaj paSat , izi seNYmaSat tudlan kugu jYvYrtYmaSYm
144:43   konda .  sadlanak +marina Ere saj kumYlan , kuanYSe
144:44   CurijvYlYSan lijYn koStYn .  Ske oraZ dene tyrlYm Sonen
144:45   , tyrlYm SiZYn gYnat , joltaSYZe-vlak tudYm SylYkanYm
144:46   nigunamat uZYn ogYtYl .   " teve memnan +kugergina vele
144:47   nigunamat vujZYm saken ok koSt , ala-mogajrak ajdeme
144:48   "  , - CyCkYdYnak student-vlak tYge kOranen ojlenYt .
144:49  CYnZYmak , +marina SkeZat peS Cot vaStaltYn : ilYS-jylaSte
144:50   , uS-akYlYSte , kojYS-SoktYSYSto CYlt vesemYn .  En
144:51   pervYAk tudo SkenZYm Cot tergaS tunemYn .  kaZne keCYn
144:52   , kastene paSaZYm pYtarYmek , SukYZ godYm kOrgYStYZO
144:53   kok tyrlO ajdeme vaS-vaS yCaSen kuCedalYn : iktYZe
144:54   - toSto gYC kodSo , puSkYdo Sym-kYlan , lydYn-voZYl
144:55   tunemSe AlYse marij ydYramaS , vesYZe - peNYZSe , Ere
144:56   kYCaltYlSe , Ere tergYSe rabfak studentka .  iktYZlan
144:57   - CYla jOra , CYla saj , SkenZYn nimogaj EkSYkSYmat
144:58   ok uZ , mom YSten , mom Sonen - CYla poro , nimo uto-sitat
144:59   uke .  vesYZlan - Ere ok jOrO , Ere EkSYk , keC-momat
144:60   peS strogij sud<A gaj CamanYde terga .   " teve adak
144:61   ik keCe ErtYS ...  vara taCe mom YStenat , kunar SinCYmaSYm
144:62   nalYnat ?  molan student-vlak pogYnYmaSte Cot ojlYSaS
144:63   godYm SYp SinCen ErtarYSYC ?  politEkonomij urok godYm
144:64   +mal<tusYn teorijZYm umYlYde kodYC gYnat , molan jodaS
144:65   SYC toSt ?  taCe zaveduUHij dene student stolovYj nergen
144:66   ojlYSaSet Yle , SYC puro , aptYranYSYC ?  a vet tudo
144:67   - tYjYn paSat , tYj olmeSet tudYm nigOat ok YSte ...
144:68    molan student-vlak koklaSte EkSYkYm uZat gYnat , tudYm
144:69   sodor tOrlaS ot tOCO ?  molan teve +pekpaevan , rveze
144:70   ydYrYn , SymZYm aram kogartet ?  ala tudo tYlanet verCYn
144:71   jOslanen koSteS , ala jyd omYZo kodeS ? "  ...  tYge
144:72   ik +marina vesYZYm CamanYde terga , a vesYZe SkalanZe
144:73   Ere amalYm kYCaleS , prapYS lektaS tOCa .   " mYj mo
144:74   ... teNgeCe peS noenam Yle , sadlan zadaCYm YSten SYm
144:75   Sukto .  uES-paCaS jodaSYZe sajYn YS CuC ...  mYj vele
144:76   mo , molat student koklase EkSYkYm uZYtYs ?  a +pekpaeva
144:77   SkeZe molan mYjYn nergen osalZYm ojlYSt koSteS ...
144:78    poZaluj , CYn , veskana tYge YStaS ok voC "  .
144:79  +marinan ves pelYZe SkenZYm Ere pYdalaS tOCa gYnat ,
144:80   ErkYn-ErkYn Caktaralt , seNalt toleS .  En kugu yCaSYmaS
144:81   Ere Ske nergen SonYmaS gYC lekteS .   " mYj gYna utlarak
144:82   sajYn tunemSaS Yle , mYjYn gYna ilYSem sajrak lijZe
144:83   Yle , mYjYm gYna posnak pagalYSt , moktYSt Yle "  ,
144:84   - tYgaj ik tyrlO SonYmaS SakSe SukS gaj SolYpYn poCaCNeS
144:85   .  a vese tide rok SukSYm keCe volgYdo gaj jYmYktara
144:86   :  " a-a , namYsdYme , voZYldYmo , Ere Ske nergenet
144:87   gYna Sonen koStat , Ere SkendYm gYna kySkO nOltaS tOCet
144:88   !  a molYZo , tySkaZe ?  nuno tYj gaetak Semer kalYkYn
144:89   ikSYvYZe ogYtYl mo ? . .  tYge ok lij , +marina , tYge
144:90   ok jOrO , namYs - tYge SonaS ...  namYs !  Ske kuS
144:91   , Ske onCYk kaj , pelenet molYmat naNgae .  tYjYn kuanYmet
144:92   molYmat kuandarYZe , tySkan , massYn pialZe tYjYn pialet
144:93   lijZe "  ...
144:94  tYgaj kOrgO kuCedalmaS +marinam Suko turZYn , toSto gYC
144:95   , kodSo ilYS lavYra gYC ErkYn ErYkten , onCYko SupSYn
144:96   , u tysYm purten .  sadlan +marina kYzYt moColo vaStaltYn
144:97   , ilYSYm , kalYkYm ves SinCa dene onCen , ves semYn
144:98   aklaS tyNalYn .  tide vaStaltmYZe tyZvaCYnat palemdaltYn
144:99   : Sara SinCaZe AndarYn , ySanen onCa , pujto tySeCYn
144:100   kOrgO tulZYm SojYSten SogYSo ala-mogaj viCkYZ Coram
144:101   kuSked nalme .  eN ymbak onCaleS gYnat , toStYZ gaj
144:102   Salan ok onCo , ajdemYn gyZval tysYZ gYC vik kOrgYSkYZO
144:103   pura , SinCa onCalgYS gYC , voStYlalme gYC , molo semYn
144:104   CurijvYlYS tarvanYme gYC ajdemYn SonYmYZYm palaS ,
144:105   togdaAS tOCa .  kojYS-SoktYSYZat kugun vestyrlemYn
144:106   : tarvanen kolgYmYZo toStYZ gaj tYr-tor ogYl , SYma
144:107   da peNgYde ; jYlmYZe ronCYltYn , peS lYvYrgen gYnat
144:108   , utYZYm ok ojlYSt , Sonalten , laCYmYn peleSta ; SylYkan
144:109   lieS gYn , kelgYn SylYkaNeS ; voStYl kolta gYn , ulo
144:110   ConZYm pYSten voStYleS .  pale : ulo SiZmaSYZe , SonYmaSYZe
144:111   Cot kelgemYn .  SyrgYvYlYSeSYZe ErtYSe Zap Suko-Sagal
144:112   Ske kYSaZYm kodaS tOCen gYnat , +marina ale peS motor
144:113   , viAN SuSo kOrgO tulan ydYramaS .  tunemmYZe , uS-akYl
144:114   poCYltmYZo Cever CurijvYlYSYZYm , tyvYrgO kap-kYlZYm
144:115   utYr vele sOrastara .  sadlanak dYr rveze pOr>eN-vlakYn
144:116   orade tul dene jylYSO SinCa onCaltYSYStYm CyCkYdYnak
144:117   Ske ymbalanZe kuCa .  tunam kOrgYZO Yren-jykSen kaA
144:118   gYnat , A CYlt uZdYmYnkoldYmYn koAS tOCa , A oNaj CuCeSat
144:119   , oraZ dene jYSt voStYleS .  tyrlO semYn liSemaS tOCYSat
144:120   , pis<mam vozgalYSat lijYnYt , no liSemYn kertYn ogYtYl
144:121   : +marina Ynde uSYm SYndYSe , SkenZYm kuCen moStYSo
144:122   ydYramaS .  UZo AlgenCe ydYramaS gaj  " tidYn dene
144:123   kelSen , uSnYSaSem uke gYnat , keC iziS odYktYl koStam
144:124   "  manYn , pOr>eN Sym dene modaS jOratYSe ogYl .  jOratYmaSYn
144:125   koCYZYm-tamlYZYm SkeZat uZYn , sadlan iktaZYlan liSemaS
144:126   jOrSO kojYSYm vujgat onCYkten ogYl .  tuge gYnat +v+p+i
144:127   student +timinYm ale marten niguzeat SkeZ deC jykSYktaren
144:128   kertYn ogYl .  tYSte +marina SkeZat joNYlYS lijYn ,
144:129   Suko marten +timinYn jOratYmYZYm palen moSten ogYl .
144:130    tYge liSemaS tOCYSO molat Suko lijYnYt , Suko-Sagal
144:131   poCeS poktat , vaSliAS jOnYm kYCalYt , Ske SymYStYm
144:132   pis<ma dene , ale mut denak ojlen poCYt .  vara vaStareS
144:133   toreS mutYm kolYtat , ale nimom vuCen ogYt Suktat ,
144:134   ojYrlat .  +marina tide ganat tYgak lieS SonYS da joNYlYS
144:135   lie : +timin +kostA ves tyrlO pOr>eN ulmaS .  tudo Ynde
144:136   idalYk utla ojYrlYde pokta .  pervYjrakSYm Suko marten
144:137   myndYrCYnrak gYna uZaS , ale , ik mut peleStYde , tYglaj
144:138   gYna vaSliAS tOCen koSto .  iktaZ-kunam pogYnYmaSeS
144:139   , veCereS vaSlieS gYn , eN palYdYmYn CyCkYdYnak +marina
144:140   ymbak onCa , liSemneZe da ok toSt .  rabfak obHeZitijYS
144:141   miA gYn , SukYZ godYm +marinan ilYme pOlemYSkYZat ogeS
144:142   puro , koridor muCko iktaZ lu paCaS mONgeS-on<YS Erten
144:143   koSteS , UZgunamZe uZdeak kaA .  kO SinCa , +fatiman
144:144   mutSYlan inanaS gYn , +timinYn uremYSte , obHeZitij
144:145   turaSte , koStmYZYm kas edak uZaS lieS , manYt .  +marinam
144:146   turan vaSlijmYZ godYm ala-molan aptYrana , keneta joSkargen
144:147   kaA .
144:148  vararakSYm +marinat rvezYn peS Cot jOraten SYndYmYZYm
144:149   ojYrtemYn palen nale , tudYn orlanen koStmYZYm uZYn
144:150   , ala-molan ConZYlan sajYn CuCaS YS tyNal .  +timinYm
144:151   vaSlijmYZ godYm iziS voZYleS , kuze-gYnat OrdYZYS liAS
144:152   tOCa , A niguze koraNaS ok lij gYn , peS ser<eznYn
144:153   , Ere paSam YStYSYn koeS , mutlanaS tykna gYnat , peS
144:154   kukSYn , jyStO SymYn koeS .  a rveze student sadak
144:155   ok ojYrlo , pale : tudo ydYramaSYm tYge Cot pervYj
144:156   gana jOraten .  a pervYj jOratYmaS ajdemYn ilYSYStYZe
144:157   putYrak kugu , putYrak taraZa lieS : tudo ajdemYm peS
144:158   Cot kuandaren , nOlten kerteS , A kOrgO eNYn ilYSYZYm
144:159   jOrSYn puZen , loktYlYnat kerteS .  kuSkYn SuSo rvezYn
144:160   pervYj jOratYmaSYZ dene modaS ogeS lij , +marina tidYm
144:161   peS Cot SinCa .  sitartYSlan tudo joltaS ydYrZO-vlak
144:162   deC , utlarakSYm +timin dene pYrlA tunemSe +katA deC
144:163   , kolYn : +timin intelligencij eSeS SoCYn-kuSkYn : aCaZe
144:164   tudYn toSto uCitel< , avaZe - gimnazijYm pYtarYSe pop
144:165   ydYr .  +kostA - nunYn meZneC ErgYSt , izinek peS neCkYn
144:166   kuSkYn , typlO romanYmat Suko ludYn .  sadlanak +marina
144:167   tide kYldYSYm peS SYman ruden kodaS Sonen koStYn ,
144:168   UZgunam tide SonYmaS tunemaSYZat meSaen .
144:169  2
144:170  +marinan kypCYkSO jYmak poCelamut vozYman pis<mam pYSten
144:171   kodYmYZ deC vara +timin iktaZ kum arnA nare +marinalan
144:172   konCen ogYl .  +marinaZat vaStareSYZe nimom vozaSat
144:173   , ale molo semYn uver puaSat OrYn koStYn .  CYnZYmak
144:174   , izi oS +katA , iktaZ kum-nYl gana obHeZitijYS tolYn
144:175   , vYrlANge gaj pOrdYn koStYn , +timin nergen mutYm luktaS
144:176   tOCen gYnat , +marinalan vikSYm ojlaS toStYn ogYl .
144:177    +marinaZe  " jOra , keC sajYnak ojYrlYS "  manYn Sonaltenat
144:178   , CYla monden , SYplanen .
144:179  ikana , telYm , Sumat keCYn kastene , +katA +marinamYt
144:180   dek mien , +veruSYm kino onCaS kaAS tarvaten .  +veruSYZo
144:181   +marinam yZaS tyNaleS .  +marinat kaAS kelSen .   " +Elektra
144:182   "  kinoteatrYS mien SuYtat , +katA  " mYjYn bilet CYlaZlanat
144:183   ulo "  maneSat , foeSke vyden purta .  foeSte kalYk
144:184   ok koj , onCYmo zalYSte tulYmat jOrtYmO , seans kYzYtak
144:185   tyNalSaS .  pYCkemYS zalYStak verYStYm muYn SinCYtat
144:186   , onCaS tyNalYt .  EkranYSte amerikYse poldalge kinokomedij
144:187   kaA .  +monti +benks kalYkYm tyrlO semYn voStYlta , teve
144:188   CijYme vurgem dene unCYli vujYn vydYS kerYlteS , teve
144:189   aEroplan jYmak kerem dene kerZaltYn CoNeSta .  ydYr-vlak
144:190   , EkranYS onCen , jykYn voStYl koltYmYStYm pYkSe kuCat ...
144:191  tide godYm ala-kO +marinan kidSYm SYman kuCYSat ,  "
144:192   mogaj ilYmaS , +kugergina joltaS ? "  manYn , ErkYn
144:193   peleStYS .  +marina savYrnen onCalAt , CYlt OrO : Ekran
144:194   volgYdeS voktenYZe SinCYSe +timinYm palaltYS , +monti
144:195   +benks SinCaZ gYC jomo , voStYlmYZo lugYC kyrYltO ,
144:196   mogYrZo tul gaj Yren kajYS ...   " jOra , ilena "
144:197   , - peleStYSat ,  " a-a , teve kuze ? "  manYn , Ske
144:198   oraZ dene SonaltYS .
144:199  umbakYZe kartinYm laskan onCen SinCaS YS lij : A +timin
144:200   , iktYm-vesYm jodYn , mutlanaS piZneZe da jOnYm ok
144:201   mu , A SYp SinCa gYnat , +marina vokten utlarak pYzna
144:202   , A iktaZ amal dene kidSYm rualten kuCa .  +marina SkenZYm
144:203   niguze kuCaSat OrYn , zalYSte ulSo kalYkYn ryZ-ryZ
144:204   voStYl koltYmYZo +timin dene kogYn<YStYm onCen voStYlmo
144:205   gaj CuCYn .   " +kugergina joltaS , mYjYn ... tYj denet
144:206   mutlanYSaSem Yle , lieS ... iktaZ gana ? "  - Sokta
144:207   +marinan pYlYSYZlan .
144:208  +marina keneta YS peleSte , iziS SonaltYSat , SkenZYm
144:209   kuCen , peS ser<eznYn kalasYS :  " kyleS paSa ulo gYn
144:210   , kunam ojlaS ok lij , lieS , +timin joltaS "  .  tYge
144:211   turan ojlYmYlan rveze ik Zaplan SYplanYS , nimom kenetaSte
144:212   peleSten YS kert .  iziS lijmeke , adak Sokta :  "
144:213   paSaZe ... paSaZe , +kugergina joltaS , liCnYj paSa
144:214   ...  da-a , mYj toka serYSYm kodenam Yle , ludYC ?
144:215   "  -  " ax , da , ludYm-ludYm , tYj tudYn nergen ,
144:216   uZat ? . . "  -  " vara ? "  tide godYm ves mogYrYm
144:217   voktenYZe SinCYSe +veruS kinokartina nergen +marina deC
144:218   jodYStaS tyNalAt , mutlanYmYStYm lugYC kyrl<O .
144:219  kino gYC kajYmYSt godYm +timin +marina den +veruSYm uZaten
144:220   naNgajYS .  obHeZitijYS purYSaSYSt godYm +veruS nunYn
144:221   deC ojYrlYSat , pOrtYSkO sodor puren kajYS .  +marinat
144:222   poCeSYZe purYneZe Yle , da +timin kidpyanZe gYC rualten
144:223   kuCYSat , peleStYS :
144:224  - ik minutlan Sogo , +kugergina joltaS ...  ot Orkane
144:225   gYn , ala urem dene koStYn savYrnela Yle ?  Erla vet
144:226   Ara keCe , Erdene utlarakat malaS lieS ...
144:227  +marina iziSak OrYn SogYS .
144:228  - ajda uke gYn , ik jYr savYrnena , - maldYS vara .
144:229  +CernYSevskij urem dene ErkYn oSkYl<YC .  tide gana +timinat
144:230   utlarak toStSYn kojo : ala tudo onCYlgoCak ojYrtemYn
144:231   mutlanen nalaS Sonen pYSten ulmaS , ala jyd pYCkemYSte
144:232   CYlt koktYn vele kodmYStlan ogeS aptYrane ?
144:233  - tYj vet mYjYm vujgakat ot SinCe , mYAt tYjYn nergen
144:234   ale peS Sagal kolYnam ...  tuge gYnat ala-molan ( tidYm
144:235   ojlaSat peS saj ogYl da ) , ala-molan tYjYn nergenet utlarak
144:236   SonaS tyNalYnam ...  mYj kYzYt , tYjYm uZde , ik keCat
144:237   om CYte , vuem gYC vujgakat ot lek ...  kas lieS gYn
144:238   , YStYSaS paSam kidem gYC velalteS , SinCYn-SinCYmem
144:239   ok Su , Conem Ere tYj deket SupSeS .  tYlanet ala tide
144:240   voStYltYS vele da ...
144:241  - uke , +timin joltaS , mYjYm tugaj eNlan it Sotlo .
144:242    CYnZYmak ojlet gYn , tide voStYltYS paSa ogYl ...
144:243   no OrSaSet uke , tide mutetYm mYj deCem molo nigOat
144:244   ogeS kol .
144:245  - inanem , +marina ... inanem , tudlanak taCe Sukertsek
144:246   Sonen koStmem luktYn ojlaS SonYSYm ...  tuge gYnat
144:247   tYj mYjYm CYltak ot umYlo dYr , Sonem .  mYj vet ...
144:248    mYj ale peS rveze ulam , vujgak latindeS iAS ... tYgaj
144:249   SonYmaS ymYrYStem pervYj gana lektYn ...
144:250  - tYge ... tYgakak SonYSYm mYAt . pervYj gana , da ,
144:251   +timin joltaS , joNYlYS lijYnat , peS joNYlYS !
144:252  - molan ? molan joNYlYS ?  - OrO +timin .
144:253  - tugakak , tYj ale nOrgO rveze ulat , ilYSYm Sagal
144:254   uZYnat  , a mYj ? mYj ...
144:255  - mo mYj ? mo? vaSke kalase !
144:256  - En pervYAk , +kostA ( mYj tYge manam , jOra ? ) , En pervYAk
144:257   SkendYm peNgYdYn kuCo , vuj jYret Cot Sonen nal ...
144:258    tYgaj godYm joNYlYSYm YStaSat lieS , a vara tudYm
144:259   tOrlataS jOsO , mYj ilYSYm tYj deCet utlarak uZYnam
144:260   .  taCe laskan mutlanen ot kert gYn , ala veskana marten
144:261   kodena Yle ?
144:262  - uke , uke ... mYj SkemYm kuCen kertam , mYj verCYnem
144:263   it lyd ...  mo lijSaS lijZe , ojlo , CYla ojlo !
144:264  - manamYs , peS joNYlYS lijYnat ...  mYj CYlt Oram :
144:265   kuze tYgaj rveze kaCYmarij mYjYn gaj ilalSe ydYramaSYm
144:266   uZYnat ?  rveze ydYr-vlak uke ulYt mo ?  mYj tYj deCet
144:267   viC ijlan kugu ulam ...
144:268  - molan tidYm ojlet ?  ijgotYSto paSa mo ?  keC kumlo
144:269   iAS lij , sadak mYlanem ...
144:270  - kYzYtSe tuge , a varaZe ves tyrlO SonYmaS lekteS ...
144:271   tide Ere tugak lijman .
144:272  - molYm om SinCe , a mYjYn tuge ok lij .  mYlanem ymYreSem
144:273   molo nigOat ok kyl ... tovatat , teve uZat !  mYj kolYmeSkem
144:274   tYjYm jOrataS tyNalam ...
144:275  - nu , jOra , +kostA , paSa vet tYSte vele ogYl ...
144:276   tYj ot SinCe dokan , mYj vet ydYr omYl ...
144:277  - tide mYlanem u uver ogYl , tidYn nergen mYj iziS kolaS
144:278   tOCenam ... vet mariet deC ojYrlenat ?
144:279  - +timin joltaS , mYjYn oem tYgaj : ajda koktYn peS saj
144:280   kelSen ilYSe joltaS lijYna .  tYj utlarak tunemSe ,
144:281   Suko knigam ludSo eN ulat , mYlanem polSen kertat ,
144:282   a mYjYn tunemmem Sagalrak gYnat , ilYSYm Cot uZYnam
144:283   , adak semYnem tYlanet polSem .  CyCkYdYn vaSliAS tyNalYna
144:284   , mutlanaS , pYrlA paSam YStaS ...  a ydYramaS gaj
144:285   mYj tYjYm jOraten om kert , keC mom YSte , +kostA ,
144:286   om kert .  tYj rveze ulat , uSan , motor , obrazovannYj ...
144:287  - +kugergina joltaS , molan mYlanem tidYm ojlet ?  tide
144:288   vet mYskYlYme lieS !
144:289  - uke , SYC umYlo mYjYm , tide mYskYlYme ogYl , pagalYme
144:290   lieS .  mYj kYzYt tYjYm peS pagalem , no jOraten om
144:291   kert , ok lij !
144:292  +timin vyjZYm saka , peS ojgYrYSYn koeS , Suko marten
144:293   ik mutYmat peleSten ok kert .  +marina , tidYm SiZYn
144:294   , nimon YStaSat OrYn , ik mogYrYm , rvezYm peS Camana
144:295   , ves mogYrYm , niguze polSaS .  +timinYn kidSYm SYman
144:296   kuCa , tyrlO semYn SYmataS tOCa .
144:297  - +kostA , utYZYm SonYSaS-ojgYrYSaS uke .  Erten kaA
144:298   , vaSke CYla mondalteS ... vesYm , mYj deCem motorYm
144:299   , Skanet kelSYSe rveze ydYrYm , vaSliAt .  manam vet
144:300   , mYj rveze omYl ... adak , SinCet , +kostA , mYj vet
144:301   ik gana azanat lijYnam .  mom mYj verCYnem ojgYraS
144:302   ?  orade ulat , CYlt orade ...
144:303  - ok kyl , mYlanem tYleCet molo nigOat ok kyl !  a vot
144:304   kalase mYlanem , pYtartYS gana jodam : tYj vesYm jOratet
144:305   , ale marietat ulo ?
144:306  +marina kenetaSte nimom kalasaSat OrO .  vujZo dene SonaltYS
144:307   :  " keC-mo lijZe , tidYm jOrSYnak jykSYktaraS vozeS
144:308   , molo semYn ok lij "  .  vara jykYn peleStYS :
144:309  - toto Sol , mariemZat ulo ...  joNYlYS lijYnat , manamYs .
144:310  tYgaj mutYm kolYn , +timinat , +marina deC sodor ojYrlen
144:311   , Ske semYnZe  " Ex-x , orade , orade "  ... manYn
144:312   , urem dene pisYn kurZo .
144:313  malaS puren voCmekSe , +marina Suko Sonen kijYS .  +timinYn
144:314   jOslanYmYZe puSkYdo kumYleSYZe Cot tyknen , SymYStYZO
144:315   CamanYmaS tarvanen .  ydYramaSYn pOr>eNYm CamanaS tyNalma
144:316   gYC jOratYmaSke vet ik oSkYl vele .  +marina tidYmat
144:317   peS SinCa .  sadlanak SymZO laska ogYl .   " ex , orade
144:318   rveze ...  orade , da Zalke "  .

145:1  145 +lenin yZeS
145:2  1
145:3  kas .  tynO jyStO .  voStet lektYn kajYSaS gaj pise
145:4   mardeZ uremYSte orYSo gaj lySka .  teve urem muCko
145:5   lum tytan Cotak podYl SYndYSe AmHikYn tulen kudalSe
145:6   trojkYZ gaj SySken-muren Erta .  teve , SYgYr progalYS
145:7   SeNYn puren , SinCam poCaS lijdYmYn lum purakYm tyrgYkta
145:8   , omsa ymbalne keCYSe vYveskYm kuSked kudaltYSaS gaj
145:9   mien ryCkala , telegraf meNge SelSYS puren vasara ,
145:10   kySnO toreS-kutYn< kuktaltSe kyrtn<O voStYrlam perkala
145:11   , pOrt tyn<YkYS puren , izi aza gaj SortYn SinCa ...
145:12    mardeZ CYlt oren .  urem dene ErtYSe eN-vlak , SySa
145:13   kOrgYS vujYStYm SYlten , sugYrgen , SOrYn lijYn kurZaS
145:14   tOCat .
145:15  tide SuCko mardeZ +marinalan muCaSdYme kugu ojgYm kondYS
145:16   .  ystel vokten , koklan mardeZ lySkYmYm kolYStYn ,
145:17   knigam ludYn SinCYmYZ godYm pOlem omsa krop SoktYS
145:18   .  +marina savYrnen onCale - CYlt lum vuzYk lijSe ,
145:19   tys gYC voCSo +veruS pOlem pokSelan tyNYn SogalYn .
145:20    ala-mom joltaSYZlan sodor kalaskalYneZe - ok kert
145:21   , jYlmYZe ok savYrne , jykSO ok lek .  +marina verZe
145:22   gYC tarvanYSat , +veruSYn tysYStYZO tOrlataS lijdYme
145:23   kugu ziAnYm palYS ...
145:24  - mo tugaj , +veruS ?  mo lijYnat ?
145:25  tyNYn SogalSe ydYrYn mogYrZo keneta CYtYraltYS , kok
145:26   kidSe dene oNZYm rualten kuCYSat , ala-mogaj lydSO
145:27   kOrgO jyk dene kYCkYrale :
145:28  - +manUS !  +le ... n ko ... len !
145:29  +marinan tysSO kagaz gaj oSeme , Sara SinCaZe kugeme
145:30   , tyrvYZO CYtYraltYS :
145:31  - uke-E !  om inane ... SoAk !  - SoktYS tudYn jykSO
145:32   , no vereSYZak lYdYrge volen SinCe , joltaSYZYm uZat
145:33   , inanYS ...  pOlem kOrgO SinCa onCYlnYZo unCYli vujYn
145:34   pOrdYn savYrnaS tyNale ...  +marina Suko-Sagal jySO
145:35   eN gaj kok velYS tajnYSt SogYS .  ik Zaplan jOrSYn
145:36   SogalSe SymZO lektYn voCSaS gaj viAn kyltkaS tyNalAt
145:37   , +marina , izi joCa gaj mygYren , krovat<YS kumYk jOralte ...
145:38  CYlt tYgaj ulo SymYm pudYratYSe kugu ojgYm +marina ymYrYStYZO
145:39   kok gana vele uZYn : izi ErgYZe kolYmo godYm da kYzYt
145:40   .  tunam , +jYvuSYm tojYmYZ godYmat , tudlan jOsO Yle
145:41   , no tudo - izi ojgo , Sket eNYn ojgYZo ulmaS .  a
145:42   kYzYt ... kYzYt tide orlYk dene million eNYn SymZO vurgYZeS
145:43   , tide orlYk dene pytYn< Semer tynA ojgYra .  sadlanak
145:44   ogYl mo +marinan ulo kOrgYZO aAr tuleS kogartYme gaj
145:45   jyla , niguSto SkalanZe verYm ok mu , SinCYn-SinCYmYZe
145:46   ok Su ...  joltaSYZe-vlak dene pYrlA sodor pogYmo traurnYj
145:47   pogYnYmaSkat mijYS , tuStat , partkom sekretar< +sergeevYn
145:48   da +ivan +pavloviCYn ojgan mutYStYm kolYStYn , vieS lekSe
145:49   SinCavydSYm jYSt yStO .  mONgO tolmeke , krovat< vaStareS
145:50   keCYSe +leninYn portretSYm Sem tasma dene SYman vydYlmYZ
145:51   godYmat Ser pYrCe gaj SinCavydSO , SyrgYZ muCko kurZYn
145:52   , Sem tasma ymbake Er lups SYrCa gaj jogYS ...
145:53  peljyd Zaplan , tulYm jOrten , joltaSYZe-vlak dene pYrlAk
145:54   malaS puren vozo gYnat , tudo jydYm jydvoSt malen YS
145:55   kert , Ere Sonkalen kijYS ...  ala-molan taCe adak
145:56   ulo ilYSYZe tudlan raS Sarnalte .  toSto godsYZo Er
145:57   yZara godYm kas keCe velYS kaen jomSo jyd pYCkemYS
145:58   gaj CuCeS .  tuSto , kas keCYSte , - pYCkemYS , lavYra
145:59   , +kup>Al SuCko +savli kuva ; tYSte , Ere keCYSte , -
145:60   volgYdo , SYrgYZ lekSe keCe , tOr korno , Caple paSa
145:61   ...  Erten SuCko pagYt , Erten jOrSYn , nigunam pOrtYldYmaSYn
145:62   .  kuze tide tYge lijYn kertYn ?  kuze tYge CYla vaStaltYn
145:63   ?  kOlan verCYn ?  +marina , CYnak , akret godso marij
145:64   AleS SoCYn-kuSSo ydYramaS , +kup>AlYn lavYran kupeSYZe
145:65   piZYn kuSSo eN , u kornYm muYn , u ajdeme lijYn .
145:66   kOlan verCYn ? ...
145:67  tYge SonaltYmYZ godYm , SinCaZe jyd pYCkemYSYSte krovat<
145:68   vaStareS keCYSe syretYm kYCaleS .  tunam +marinan SinCaSkYZe
145:69   onCalaS gYn , tuSto peS kugu jOratYmaSYm , muCaSdYme
145:70   kugu tau YStYmYm uZaS lieS Yle ...  mo dene sulen kerteS
145:71   tudo tide ErYkYm , tide onCYlno poCYlt SiCSe volgYdo
145:72   kornYm , ulo kOrgYm temen SogYSo pialYm ?  mo dene
145:73   , kuze ?  tunam +ivan +pavloviCYn kastene pogYnYmaSte
145:74   ojlYmo mutSo uSYSkYZo tolYn purYS :  " +lenin kolen
145:75   , no tudYn paSaZe ila ...  tudYn paSaZYm SuktaS me
145:76   peNgYde mutYm puEna .  me , +leninYn onCen kuStYmo partijZe
145:77   jYr , +central<nYj +komitet jYr kyrtn<O radam dene CumYrgena
145:78   , leninizmYn znamAzYm kySkO nOltena ! "
145:79  " CYn , +ivan +pavlYC , mutet peS CYn .  me +leninYn ojZYm
145:80   Suktena , SuktYde ona kod .  mYAt ulo viem dene tide
145:81   paSalan piZam .  tuge ...  tYleC vara adak Sonen nalaS
145:82   kyleS , ulo ilYSem , paSam uES tergen nalde ok lij
145:83   .  a vet onCYlnem Suko nelYlYk lijYn kerteS , kerteS
145:84   Sol ...  molan tide tYge : Ertak tYnYsYn , laskan kaen
145:85   SogYSo ilYS ajdemYm Sagal tunYkta .  molan uYm kYCalmaSte
145:86   , kugu paSaSte Ereak nelYm seNen kajYde ok lij .  nele
145:87   goC vele ajdeme SkalanZe u kornYm poCeS ...  vara sita
145:88   uke mYjYn , puSkYdo ydYramaSYn , viem ?  da , sita
145:89   uke ? . . "  - semYnZe ojlen jodeS .
145:90  +marinan SinCaZe adakat oS pYrdYZ vokten SemYn kojSo
145:91   syretYm SYman niAltYS .  SkeZe vakSYS gYC vujZYm nOltalAt
145:92   , SyrgYZYm kopaZ dene urzYlen , kypCYk ymbak kYnerten
145:93   , kumYk vozo ...   " kugu +lenin koCaj , kalase mYlanem
145:94   , tYjYn kyStYmO Caple paSatYm SuktaS polSen kertam
145:95   uke ?  sita uke mYjYn viem , uS-akYlem ?  CYnZYmak
145:96   vara mYj gaem ydYramaSat gosudarstvennYj paSam viktaraS
145:97   polSen kerteS mo ?  om kert gYn , viem ok Suto gYn ?
145:98   "   +marina tYge Suko Sonen kijYS , Suko marten tudYn
145:99   vujYStYZo kok tyrlO SonYmaS pOrdO , kOrgYStYZO ala-mogaj
145:100   kok vij yCaSYS , kuCedale .   " uke ...  kertam , mYAt
145:101   kertam , viem sita .  u ilYSYn Caple surtSYm optYmaSte
145:102   mYAt ik peNgYde kermYCYm pYStem .  mYAt tYjYn keCe
145:103   gaj volgaltSe joSkar znamAt jYmalne liAm , bol<Sevik
145:104   partijYn radamYSkYZe Sogalam !  kugu +lenin on , kugu
145:105   tunYktYSo !  taCe tYjYn Sygaret ymbalan Suko orlYkYm
145:106   uZSo marij ydYramaS Ske tovatlYme mutSYm kalasa .
145:107   taCe tudo Suko jOsYm CYtYSe SymeSYZe tYjYn Caple lymetYm
145:108   kurYmlan mondYdYmaSYn voza .  ulo vijZe dene ymYrZO
145:109   muCko tYjYn oetYm SuktaS peNgYde mutYm pua ... "  .
145:110  nele uver dene Cot ojganYSe SymYStYZO +marina kugu vij
145:111   pomYZaltmYm SiZe , tudYn kOrgeSYZe kurYmlan jOrYdYmaS
145:112   tul Cyktalte ...  taCe adak ik kugu londemYm vonCYS
145:113   , olYS toSkaltYSYSte ik oSkYlYm kySkO toSkale .
145:114  2
145:115  pYtartYS Zaplan +marina adak ik studentka deke liSeme
145:116   .  tudYn lymZO +orlova +motA .  ruS paSaze eS gYC lekSe
145:117   , +marina gaAk ilalSe , Suko jyStO-SokSYm uZSo ydYramaS
145:118   .  tudYn ymbalnYZe ala-kunamse koZanka , vujYStYZo
145:119   sukonnYj kepke , jolYStYZo SukYZ godYm suran kem ...
145:120    CurijvYlYSYStYZat Ske ojYrtemZe ulo : tYglaj jYrgeSke
145:121   , volgYdo ydYramaS Curij , a kande SinCaZe Colga ,
145:122   voStet uZSaS gaj onCa , Curij gYC onCen , 23-25 ij
145:123   deC goC puaSat ogeS lij , a kyCYkYn tyredme Sem ypSO
145:124   CYlt CalemYn .  SkenZYm kuCYmaStYZat tudYn ala-mogaj
145:125   kokYte kojYSYZYm uZaS lieS : teve tudo peS puSkYdo
145:126   ydYramaS kumYlan eN , izi n<ogam peS jOrata , pOr>eN-vlak
145:127   dene mYskaram YStYleS , teve tunamak paSaSte gYn peNgYde
145:128   , utYZYm torZa , tudYn dene yCaSaS mon< piZat gYn ,
145:129   Ske OkYnet .
145:130  +motA +orlova Ske nergenZe ojlaS ok jOrate , a eN nergen
145:131   gYn Ere jodYSteS , umYlen nalaS tOCa .  sadlan +marina
145:132   tudYn nergen Sagal SinCa .  ikana kastene pYrlA uremYSte
145:133   koStmYSt godYm +marina tudYn deC Ske nergenZe ojlaS
145:134   jodYn .  tidYn nergen mut tYgerak lektYn :
145:135  - +orlova joltaS , - manYn +marina , - molan tYjYn CurijvYlYSet
145:136   CYlt rveze , a ypYSket sur puren ?
145:137  - a mo , sOral ok koj ?  - peleStYS tudYZo .
145:138  - uke , nimat ogYl , original<no vele ...  mYj molan
145:139   tYge lijmYZYm gYna palen nalnem Yle .
145:140  - da , +manUSa , oZno tugaj ik paSa lijYn ...  graZdan
145:141   sarYn pOlekSe .  1920 ijYSte , polAk tySka +minsk olam
145:142   nalmeke , viC komsomolec podpol<no paSalan kodna .
145:143    ikana , jydYm , memnam avYrYSt .  kumYtSo kurZYn utlYSt
145:144   , a koktYn vereStna .  oS polAk-vlak Suko indYrYSt
145:145   , tUr<maSte kijYktYSt ...  nu , CodYra tyrYS  " rasxodYS
145:146   "  koltaS luktYC .  tevYs tunam ypem pokSYm CYvYSten
145:147   , laCak SYZe Yle , jyStO , - voStYleS +orlova .
145:148  - a kuze tuSeC utlenat ?
145:149  - pial ulmaS , Skenan joltaSna-vlak Eskeren SuktenYt
145:150   ...  utarYSt .  E-E , tunam tYgaj Suko lijYn , mom
145:151   ojlaS ...
145:152  - nu , +motA , tYj Ske ilYSet nergen ik gana ojlaSet
145:153   vozeS , tYjYn uZmet-kolmet Suko ulo .
145:154  - nimat tugaj osobennYj uke .  SinCet , +kugergina ,
145:155   memnan kogYn<nan koklaStYna ikgajZat Suko ulo . tol<ko
145:156   tYj ulak AleS SoCYn-kuSkYnat , kresan<Yk eSeS , a mYj
145:157   paSaze koklaS .  sandenak mYj revolUcionnYj paSaSke
145:158   vaSkerak piZYnam , a tYj OrdYZeS kodYnat , - manYnat
145:159   , +orlova vese nergen vele ojlaS tyNalYn .
145:160  a tYglajZe +orlova - saj ydYramaS .  En utlarakSe tudYn
145:161   peS prostoj ulmYZo , keC-kunamat Ske SonYmYZYm vik
145:162   luktYn ojlYmYZo +marinalan peS kelSen .  tudo 1921 ij
145:163   gYCak partij Clen , kYzYt rabfakYn ACejka bUroStYZo
145:164   paSam YSta .  tunemaS nYlYmSe kursYSto tunemeS , tenij
145:165   keNeZlan pYtarYSaSlYk .
145:166  pYtartYS Zaplan +orlova +marinamYt deke CyCkYdYnak puraS
145:167   tyNalYn .  kastene tolYn SinCYlteS , kuze tunemme nergen
145:168   umYlkala , UZgunam polYSkala .  SukYZYm jodYSteS ,
145:169   toSto ilYS nergen , mONgYsO nergen .
145:170  ikana , laCak +marinan SketYn zanimatlen SinCYmYZ godYm
145:171   , +orlova purenat , turanak jodYn :
145:172  - a tYj , +kugergina , partijYS kandidatlan puraS ot Sono ? "
145:173  +marinaZat pYtartYS ZapYSte Sonen koStmYZYm vigak ojlen
145:174   puEn .
145:175  - jOra , tYjYn tYgaj SonYmaSet lektaS tyNalYn gYn ,
145:176   peS jOra .  tol<ko , +manUS , vuet jYr Cot Sono , tide
145:177   vet peS kugu paSa .  a kYzYteS teve tYlanet +kommunist
145:178   partijYn +programmYZ den +ustavSe .  lud da kelgYn umYlen
145:179   nal , vara iktaZ gana koktYn sajYn mutlanena ...  tYglajZe
145:180   , +kugergina , mYj tYlanet ySanem : ilen-tolYn saj kommunist
145:181   liAt , Sonem .  teve tYge ...  adak ala-mom ojlYnem
145:182   Yle - mondYSYm ...  da ! tunemaS tYj saj tunemat ,
145:183   manYt , kolYnam , a teve obHestvenno-politiCeskij paSaSte
145:184   tYjYn Suko EkSYket ulo .  tidYn nergeStat SonaltaSet
145:185   vozeS ...  da , +manUSa , tYj ala arnAlan kok gana tekstil<nYj
145:186   fabrikYS koStaS tyNalat Yle ?  me laCak tuSto knigalan
145:187   moStYdYmo rabotnica-vlaklan kruZokYm poCna .  tunYktet
145:188   Yle , paSaze-vlakYn ilYSYStYm uZat .
145:189  - peSat koStaS tyNalam , koltYza , +motA !  mYj Skat
145:190   paSaze-vlakYn ilYSYStYm sajYnrak palYnem Yle , - maneS
145:191   kuanYSe +marina .
145:192  - jOrYS , reSitlYme !  Erla , urok deC vara , mYj tYj
145:193   deket purem , pYrlA kaena , - maneSat , +orlova kaAS
145:194   tarvana .  omsam poCYn , lektYn kajYSaSYZ godYm , +marina
145:195   velYS savYrnen , adak peleSta :  - tevak mondem ...
145:196    Erla +ivan +pavlYC deC  " +zadaCi +soUza molodeZi "  lyman
145:197   broSUrYm jod .  it mondo , tudYm obAzatel<no nalYn
145:198   lud .  nu , Ynde CYla .  CeverYn !  - maneSat , lektYn
145:199   oSkYleS .
145:200  3
145:201  ErlaSYZYm , jydYm , joltaS ydYrZO-vlak malaS puren voCmekYSt
145:202   , +marina +CarlaSte sluZitlen ilYSe +pOtYr izaZlan tYgaj
145:203   pis<mam vozen SinCen :
145:204  " jOratYme izaem !
145:205  +v . +i +lenin kolYmo uver ulo Sym-kYlem pudYratYS , uSeS
145:206   voCmo eda Conem korSta .  molanZe pale : memnan gaj
145:207   Suko jyStO-SokSYm uZSo Semer ydYramaSlan tudo vet En liSYl
145:208   Yle .  mom YStet , tide ziAnYm Ynde niguzeat tOrlataS
145:209   ok lij .  mYj tide keCYlaSte oram dene Suko Sonen koStYnamat
145:210   , tYge Sonen SuYm :  +lenin nergen Con korStYmYm paSaSke
145:211   savYraS piZman , tudYn tunYktYmYZYm Cot SinCaS , tudYn
145:212   ojZYm keCYn YStYme paSa dene Sukten SogaS kyleS .
145:213   mYj taCe +leninYn komcomolYn kumSo s>ezdYStYZe ojlYmo
145:214   mutSYm ludYmat , tuSto Skalanem Ske Suko Sergakan ojYm
145:215   muYm .  tYmarten mYj Skat tunemmYm vele umYlen Sogenam
145:216   ulmaS .  onCYkYZo Ynde +leninYn vozYmYZYm Ere ludaS
145:217   tyNalam , tY paSaSte mYlanem polSYSo ulo : obHestvoved
145:218   +ivan +pavloviC da ik studentka - +motA +orlova .  nunak
145:219   tide broSUrYmat ludaS kyStYSt .
145:220  +pOtYr izaj , tYj molo godYmat mYlanem Suko saj ojYm
145:221   puEnat , tunemaSat tYAk koltYSYC .  tau polSYmetlan
145:222   !  teve adak tYj deCet ik kuzu ojYm jodnem .  +lenin
145:223   kolYmo uver tolmeke , vigak mYj partijYS puraS SonaS
145:224   tyNal<Ym .  tYj tidYn nergen kuze Sonet , vozen kolto
145:225   : puraSak , ale CYtaS ?  puraS manat gYn , rekomendacijYm
145:226   pu da adak +sokolov joltaS deCat jod - tudat puYZo .
145:227    tudo mYjYm sajYn SinCa : +kup>AlYSte ilYmem godYm ,
145:228   selaSte Ere vaSlijYn , Suko mutlanen ulYna .  sadlan
145:229   lijYn tide pis<maSak anketYm koltem , mo gYnat , tudYm
145:230   Suko ida kuCo .  a tYStYZe mYj kyleS eN dene mutlanenam .
145:231  izaj , tenij adak otpusket kunamrak lieS ?  mYj tudo
145:232   Zaplan ozaNYSte liAm gYn , ala tolYn koStat Yle .
145:233   uZYn kutYrYmem SuES .  kYzYtrak mONgO gYC nimogaj uverat
145:234   uke , ala-kuze ilat - om SinCe !
145:235  CeverYn .  kokla gYC vozo .   +manU SyZaret .
145:236  1924 ij , 3 fevral< "  .
145:237  4
145:238  +orlova +motAn obHestvenno-politiCeskij paSa nergen ojlYmYZo
145:239   +marinan ik EkSYkSYm palYktYS .  tYSte kok ij tunemeS
145:240   gYnat , tudo ale rabfakYn obHestvennYj ilYSYSkYZe CYlt
145:241   kelgYnak puren SuYn ogYl ulmaS .  molo gaAk ila , tunemeS
145:242   , tyrlO pogYnYmaSke koSteS , UZgunam tuSto lektYn ojla
145:243   , pujto CYla kalYk Sot denak YSta , a mo-gYnat , tudYn
145:244   ilYSYZe tYmarten aNYSYr korno dene kaen , kollektiv
145:245   dene CYlt ikteSlalt SuYn ogYl .  teve voktenYZak komsomolec
145:246   , partiec-vlak tunemYt , kugu paSam YStat , kuCedalYt
145:247   , a +marina nunYn paSaStYm , ilYSYStYm ale sajYnZak
145:248   ogeSat SinCe ulmaS .   " teve AlYse kojYS , Ske posna
145:249   ilYS dene ilaS kyZYmZO kunar peNgYde voZan ulmaS .
145:250   . , - Sona oraZ dene +marina .
145:251  tidYn dene pYrlA tunemmYmat tudo Ynde ves semYn onCaS
145:252   tyNalYn .   " paSa deC , kuCedalme deC posna , Ertak
145:253   kniga ymbaCYn gYna kommunizmYm SinCen nalme nimolanat
145:254   ok jOrO "  manYn kalasYme +leninYn mutSo +marinan vueSYZe
145:255   Cot lodemaltYn .  sadlan tudo Ske tunemmYZYm obHestvennYj
145:256   paSa dene uSen kelYStaraS tYrSa .  a paSa , YStet gYn
145:257   , Ere oNaj : teve student ilYS-jylaSte iktYm , vesYm
145:258   tOrlYman , teve rabfakYSte +dobroxim organizacij poCYlto
145:259   - u paSa , interesSYj .  no +marina utlarakSYm fabrikYS
145:260   koStaS jOrata , rabotnica-vlak dek peS liSemYn .  knigalan
145:261   tunemme urokYm Ertarat , ilYS nergen tyrlYm mutlanaS
145:262   tyNalYt , UZYSt SkeSt deke paCerYS yZYn naNgaAt , CajYm
145:263   jyktat .  paSaze ydYramaS-vlak deC +marina SukYlan tuneme
145:264   : nunYn ilYSYStYm , paSaStYm palen nale .  tudo uZeS
145:265   - paSaze kalYkYm AlYse kresan<Yk dene taNastarYmaSte
145:266   nunYn Ske ojYrtemYSt ulo .  pYrlA-YrlA YStYme paSa
145:267   ajdemYm utlarak liSemda , vaS-vaS polSaS tunYkta .
145:268   tYSte ajdeme Ertak SkeZ nergen vele ok Sono , SkeZ
145:269   dene pYrlA tySka verCYnat tYrSa .  tySkalan nele gYn
145:270   , posna paSazYlanat nele .  tySkalan kuStYlgo gYn ,
145:271   posna paSazYlanat kuStYlgo , a AlYSte SukYZYm SkeSt
145:272   nergen gYna Sonat :  " mYj gYna kySkYrak kyzYSaS Yle
145:273   , a molYZo kerek , Ske SinCat "  , - manYt .  tYge
145:274   taNastaren tergYme +marinalan Ske EkSYkSYm utlarak palaSYZe
145:275   polSYS .
145:276  5
145:277  +marinan krovat<Se jYmalne SinCYSe condYk pundaSYSte
145:278   Cot SYlten pYStYme Sem kleenko koman tetrad< kiA .
145:279    SuErakYn , tudo tetrad<Ym luktYn , +marina ala-mom
145:280   tuSko vozgala .  vozat , adak tugak SYrk sondYk pundaSYSke
145:281   pogen pYSta .  tide tetrad<Ym poCYn onCalaS gYn , pervYj
145:282   stranicYStak  " +kugergina +m-Yn dnevnikSe "  manYn vozYmYm
145:283   uZaS lieS .  ves stranicYSte tYge vozYmo :
145:284  " 8 mart .  taCe Sukertsek Sonen koStmo paSam tyNalam
145:285   .  dnevnik kyleSak .  ilYSYSte tyrlYZat Suko lieS ,
145:286   eNlan vik luktYn kalasaS lijdYme SonYmaSat lekteS .
145:287    kokla gYC tYge vozaS tyNalam , ala-kunar Suko Zapak
145:288   ok kyl .  veskana Skanemat ludYn SarnaltaS oNaj lieS
145:289   .  ilen tolYnZo , ala iktaZ vesYlan jOrSO lieS .  kO
145:290   SinCa ?
145:291  taCe keCe mYjYn ilYSYStem - mondYdYmaS Zap .  En pervYAk
145:292   , taCe 8 mart - tynAmbalse Semer ydYramaSYn keCYZe
145:293   , memnan kugu pajremna .  vesYZe - taCe mYlanem 25
145:294   ij teme .  kolo viC ij !  kurYmYn nYlYmSe uZaSYZe ,
145:295   Ske ymYremYn ala kumSo uZaSYZe , ala pelYZe gYn ? .
145:296   .  tudYZYm SinCaS ok lij .  kumSYZo - ( tidYZe En kugu
145:297   paSa ) taCe mYjYm kommunistiCeskij partijYn ClenYSkYZe
145:298   kandidatlan purtenYt .  taCe mYjYn kumYlemlan kuze
145:299   CuCmYm niguze kalasenat om moSto .  ik mogYrYm , peS
145:300   jYvYrtenam , ves mogYrYm , Ske ymbakem ymYreSlan sitYSe
145:301   kugu paSam nalYnam .  Ynde umbakYZe ilYSYStem partijYn
145:302   paSaZe En tyN verYm nalYn SogYZo .  tidYZe mYlanem
145:303   raS .
145:304  9 mart .  taCe Erdene +sergejlan pYs<mam vozYSYm , partijYS
145:305   purYmem nergen umYltarYSYm , mom maneS gYn ?  tidlan
145:306   , oCYni , tudat peS kuana , adak Erla izamlanat vozaS
145:307   kyleS , tudo vet tide ganat mYlanem Cot polSYS .
145:308  15 mart .  urok deC vara bUroSko yZYktYSt .  memnan
145:309   kursYSto politiko-vospitatel<nYj paSam sajrakYn koltaS
145:310   kyStat .  Cot piZaS vozeS .  tudo vet Ynde mYjYn tyN
145:311   paSam lieS .  +sergeev joltaS prepodavatel<-vlak nergenat
145:312   jodYSto .  Ske SonYmem vigak ojlYSYm .  CYnak , +olimpiada
145:313   +aleksandrovnan da +ESplat +SajYCYn kojYSYStlan Orat
145:314   .  iktYZe ojYrtemYn marijYm da mon< CYten ok kert ,
145:315   vesYZe utYZYm yed koSteS .  tuSto mo-gYnat CYlt Andar
145:316   ogYl .  mYlanem koktYnat ogYt kelSe .
145:317  17 mart .  taCe +sergej deC pis<mam nal<Ym ...  mYj Ynde
145:318   jOrSYnak monden SonYSYm , uke ulmaS .  jOra keC tudo
145:319   AlYSte paSalan Cot piZYn .   " keNeZYm teve tolat gYn
145:320   , rveze-vlakYm ot pale , tuge vaStaltYnYt "  maneS
145:321   .  a vot Ske nergenZe vozen ogYl .  mYj gYn tudlan
145:322   ulo Conem poCYn vozem .  molan tide tYge ?
145:323  22 mart .  nimolanat OrYnam .  kO tide pis<mam vozen
145:324   ?  konvert ymbalne +Sernur Stamp , a lymZYm SYnden ogYl
145:325   .  ale vara +sergej tugaj eN .   " Ynde tudYn motor
145:326   +palijZe ulo "  manYn vozYmo .  +ondri +palij dYr , molo
145:327   ogYl .  om inane !  tide , oCYni , iktaZe lymYn vozen
145:328   .  kunam +sergej kulak ydYr dene koSteS ?
145:329  iA SinCa nine pOr>eN-vlakYm , nunYm umYlaS ok lij .
145:330    nuno vet CYlalan ZapYm muYt .  motorYm uZYt gYn ,
145:331   CYla pelke kudaltat .  +palij ?  da , samYrYk , motor
145:332   ydYr ...  tugaj UZgYSo Sem SinCan .  Ex , Cert !  keC-mom
145:333   man , Conlan peS jOsO .  mYj ale tYmarten revnost<Ym
145:334   SinCen omYl ulmaS .  Ere tudak vele uSYSko pura , nimom
145:335   YStYme ok Su , jOsO .  iktaZ semYn jYSt gYna mien onCYSaS
145:336   Yle - kuze koStYt gYn ?  oNaj kojYt dYr ...  fu , mogaj
145:337   glupost< vujYSko pura .  nu jOra , kYzYteS om kuSked
145:338   , tYgak kodSo .  nu i k Certu nunYm , mogaj mYj kommunistka
145:339   ulam : tYgaj kyldYmaSYm Sonem , vozgalen SinCem .
145:340   CYnak gYn , mYj keNeZlanat +tumerYS om kaj , Skalanem
145:341   tYStat paSam muam .  a +sergej peS kyleS mYlanem !
145:342   mYAt Ynde oradak omYl "  .
145:343  6
145:344  - Sogo-An , +kugergina , tYlanet ik mut kalasYSaSem ulo
145:345   ,  - tYge ikana kastene +marinam obHeZitij toSkaltYSeS
145:346   vaSlijYn , ik student ojla .
145:347  - mom tuge , +izYkaev joltaS ?
145:348  - mYj SaNge , keCYvalYm ,  " +tolCokYS "  mijYSYmat ,
145:349   tendan vel marijYm uZYm .  mut gYC mut lekte , da rabfakYSte
145:350   tunemmem palen nalAt , jodeS :  " tYj , - maneS ,
145:351   - tuSto +kugergina +marinam ot SinCe ? "  -  " SinCem
145:352   ,  - manam ,  - tudYn dene pYrlAk tunemYna , ik pOrtYStak
145:353   ilena ...   -  " tuge gYn , peS jOras ,  - maneS ,
145:354    - kalase , kastene uZaS mijYZe .  mYj georgievskij
145:355   uremeS +ivan +semenoviCYn postoAlYj dvoreSYZe SogalYnam
145:356   , latkokYmSo nomerYS purYZo "  ,  - maneS .   " tudo
145:357   postoAlYj dvorZYm +kugergina SinCa mo ? "  - manam .
145:358     " SinCa , SinCa ,  - maneS ,  - memnan vel marij-vlak
145:359   Ere tuSko purat "  .   - jOra tuge gYn , kalasem .
145:360   "   - man<Ym .
145:361  - a kO tugaj tudo ?  SYC jod ?
145:362  - tunarZYm SYm jodYSt ...  ala poSkudet , ala-mo , mo-gYnat
145:363   , ojlYmYZo tYjYn liSYl eNet gaj CuCo .
145:364  - mogajrak SkeZe ?  SoNgo , rveze ?
145:365  - xa-xa , tYlanet ala rveze kyleS Yle .  uke , rveze
145:366   ogYl , ilalSe , pondaSan ...  mYj tudYm tYjYn aCatlan
145:367   Sotlenam .
145:368  - aCam ?  ale vara aCamak tolYn ?
145:369  - om SinCe , om SinCe ...  kaet gYn , uZat , ala aCatak
145:370   ydYrZYm uZaS tolYn .
145:371  +marinan SymZO vurgYZaltYS .  ala CYnZYmak aCaZe tolYn
145:372   .  Sukertsek +marina mONgYZ gYC pis<mamat nalYn ogYl
145:373   .  poSkudYZo gYnat , iktaZ uverYm konden .
145:374  ilYme pOlemYSkYZe sodor kurZYn kyzYS .  joltaS ydYrZO-vlak
145:375   ale tolYn ogYtYl , nuno stolovYeS kodYnYt .  +marina
145:376   knigam , tetrad<Ym ystembak pYStYSat , vik postoAlYj
145:377   dvorYS kaAS tarvanYS .  Erten kajYSe tramvajYS tOrSten
145:378   kyzYSat , kudale .
145:379  postoAlYj dvor pOrtYStO kalYk Suko , jYrvaS jyk-jyan
145:380   Soga .  +marina , latkokYmSo nomerYm muYn , ErkYn omsam
145:381   tykaltYS .  pOlem kOrgO gYC ,  " lieS ! "  manYn ,
145:382   ala-mogaj palYme jykan eN peleStYS gYnat , +marina kenetaSte
145:383   palen YS kert .  omsam poCYn , pOlemYS puren SogalAt
145:384   , CYlt OrO ...  ystel vokten arakam jyYn SinCYSe kok
145:385   eNYSte +vedat den pel SinCan +muxamatYm palaltYS .  koktYnat
145:386   moCol ruStYnYt , joSkargen SinCYnYt ...  +vedat toStYZ
145:387   deC Suko vaStaltYn : iziSak SoNgemYn , peS Cot Orden
145:388   , ner muCaSYZe kyZgemYn , kyren tysYn joSkargen .
145:389   pale - ner jYmak CyCkYdYnak kolta .  ymbalne CijYme
145:390   vurgemZe Caple , olase vurgem , kamzol kysen gYC Sij
145:391   Sagat SinCYr koeS .  +muxamatSe tugaAk , toStYZ gaAk
145:392   kukSo , motkoC CulYm , luzmanajYn kojYn SinCYlteS .
145:393  - a-a , +vedu tos , mna , uZat , toleSYs .  unalan verYm
145:394   puYSaS ...  tol-An , tYSke SiC ,  - manYn , +muxamat
145:395   , pykenZe gYC kYnelYn , +marinalan onCYkta .
145:396  +marina puren SogalYnat , nimom YStaS OrYn .  vigak omsaSkat
145:397   lektYn kurZneZe Yle , no adak ala-molan sajYn YS CuC
145:398   , Ske puSkYdYlYkSYm onCYktYmo YS Su .
145:399  - tau , +muxamat , ajda verYStetak SinCe , mYj sejCas
145:400   kaem ,  - maneS +marina pel SinCan tatarlan .
145:401  - molan sodor kaAS , tYj iziS una lij .  uZat , min<
145:402   Sukertsek uZYn omYl .
145:403  +vedat , tYj mYjYm memnan studentlan kyStenat ulmaS ,
145:404   uZat .  mYj tidYm SYm SinCe , omat tol Yle ...
145:405  - vara , mYj dekem gYn , tolaSt ok lij mo ?  ale vara
145:406   mYj tunarak SuCko ulam ?  mo-gYnat , vet nYl keCe ogYl
145:407   , nYl ij ik levedYS jYmalne ilen ulYna .
145:408  - paSa SuCkYSto da mon< ogYl , a tYj denet vaSliAS nimogaj
145:409   kyleSYZe uke ...  memnan koklaSte mo lijYn , Sukertak
145:410   CYla pYten .
145:411  - kOlan pYten , kOlan uke ...  tYj Ynde , koneCno ,
145:412   tunemSe lijYnat , memnan gaj dene vaSlijmet ok Su .
145:413    uZat , ulo tyset vaStaltYn , vurgem vese , Ynde intelligentka
145:414   lijYnat , a mYj mo , muZik , muZik ...
145:415  - jOra , tidYn nergen ojlYSaS uke .  tYj kalase , molan
145:416   mYjYm kySten koltenat ?  da ESe tYge , palYktYde ...
145:417  - mo-olan ?  uZmem SuYn , uZYn kutYrYmem SuYn ...  molo
145:418   nimat uke .
145:419  aj , +vedot tos , mutlanaS varat SuYda , unam onCaS kyleS
145:420   .  ystembak sajrak CesYm pogYSaS ...
145:421  - +marina +grigor<evna ( Ynde tYge manaS kelSa dYr ) ,
145:422   ala memnan dene pYrlA ik Carkam podYlat Yle ...  CesnaZe
145:423   Caplak ogYl da , ajda it Opkele , vet kumYl +serge ...
145:424  - mogaj dongYz vet , a ?  tudo tYgaj obrazovannYj eN
145:425   , kunam tYglaj koCo arakam jyES .  teve tYjYn portvejnetat
145:426   ulo ,  - maneSat , +muxamat Cemodan gYC ik klenCa portvejnYm
145:427   lukteS , peCen<Ym , kapmetkYm ystembak luktYn opta
145:428   .   - aj , mo , nimo purlaSYZat ukes ...  iktaZ mom
145:429   nalYn tolSaS aman ,  - manYn , tatar lektYn kaA .
145:430  - tau , +vedat , koCmem-jymem ok Su , a arakam oZnat
145:431   jymaS uke Yle , Skat SinCet .  mYAt kaem vele , adak
145:432   paSam ulo ,  - maneS +marina .
145:433  tYgaj mutYm kolYn , +vedat verZe gYC sodor tOrSten kYneleSat
145:434   , +marinam , kidSe gYC kuCen CaraS , piZeS , SkeZe laska
145:435   ogYl : kidSe CYtYra , SinCaZe jYlgYZeS .
145:436  - Sogo , +marina , kuSko peS vaSket ?  tunarak Cot mYj
145:437   deCem jykSenat mo ?  a mYj adak toSto gaAk mutlanen
145:438   SinCena SonYSYm ...  tYjYn ilYSet nergen umYlYnem Yle
145:439   ...  tYj vet ot SinCe , ojYrlYmetlan kok ij Erten gYnat
145:440   , mYj tYjYm niguze monden om kert ...  +marina , Symem
145:441   ... Sogo iziSak !
145:442  - it ojlo mYlanem tYgaj mutYm !  vet CYla tide SoAk
145:443   ... oranek SoAk !  nigunam tYj mYjYm ajdeme gaj onCen
145:444   otYl , Ere mYj denem ydYramaSYm gYna kYCalYnat ...
145:445    teve kYzYtat ...  tYlanet mo kyleSYZYm om uZ mo ?
145:446    utYZYm poenat , Ordenat , koAt CYgYlteS - teve tide
145:447   CYn lieS .  mYj oZnak , AlYse orade ydYramaS , tYjYm
145:448   ves , CestnYj kornYS luknem Yle , a tYj sut Conet dene
145:449   poAS piZYC , torgaAS , eNYm oltalaS tyNal<YC ...  mYjYm
145:450   kul SotYSto aSnYSYC ...  a kYzYt me , oZnYso vatemarij
145:451   , koktYn tuSman ulYna ...  En SuCko tuSman - klassovYj
145:452   tuSman .  tidYm tYlanet SinCen SogaS kyleS !
145:453  - a-a , tYge ...  mYj tYlanet tuSman ulam ?  SinCem
145:454   mYj - molan tuSman ulam .  +sergej tolYn lektYn , toSto
145:455   taNet .  tudo kYzYt +tumerYSte ... aktivist , memnan
145:456   gaj eNYm SYgYremda ...
145:457  - +sergej tuSto ne-pri-Cem ...  tide +sergej ogYl gYn
145:458   , ves +sergej lekteS Yle ...  +sergej olmYSto +marinat
145:459   lijYn kerteS .  da mom tYj denet kutYraS ?  CYla ojlYmo
145:460   ... CeverYn !  - maneSat , +marina lektYn kaAS tarvana
145:461   .  tidYm uZYn , +vedat , omsaSke tOrSten , +marinam avYra .
145:462  - uke ...  mYj tYjYm tYge ... om kolto !  - SkeZe peS
145:463   CyCkYdYn SyleSteS , CYtYra , SinCaZe kolAm vaNYSe pYrYsYn
145:464   gaj jyla ...  kidSYm Saren , saNga jYmaC SytYSaS gaj
145:465   onCen , +marina vaStareS tajnYStYn miA .
145:466  - ax , tYj tYge ... SakSe vol<Yk !  tYgaj namYsdYme lijYnat
145:467   ,  - manYn +marina SeNgek Caknalta ...
145:468  +vedat +marinam pokten SuYn , mien OndaleS da pYrdYZ
145:469   vokten SogYSo krovat< deke SupSeS .  +marina , lydYn
145:470   , pYrYs kopaS vereStSe kajYk gaj CYtYra .  lydmYZ dene
145:471   kYCkYrenat ok kert , jolZo dene Cot Caraklen , +vedatYm
145:472   oNZo gYC Syka .  ik Zap tYge kuCedalYt ...  tYge tolaSen
145:473   , krovat< deke mien SumYSt godYm +marina , peS Cot SYdeSken
145:474   , ulo vijZYm pogalten , +vedatYm Sykal kolta .  +vedatYn
145:475   kidSe muCYStalteSat , vujZo dene pYrdYZ pelen peraltYn
145:476   , krovat<YS komdYk jOralt kaA .  +marina , Syveden-Syveden
145:477   , lektYn kurZeS .
145:478  7
145:479  ErlaSYZYm , kastene , rymbalgYme godYm , postoAlYj dvor
145:480   kapka onCYlno SinCYltSe kok eN koklaSte tYgaj mutlanYmaS
145:481   lijYn :
145:482  - +kugergina saj tunemeS manat , +knaCi SyZar , adak partijYSkat
145:483   puren ?
145:484  - puren Sol .  kYzYt peS kugeSnen koSteS , memnan gaetYm
145:485   nimolanat ok Sotlo , - maneS Sem SovYC dene Cot pytYralt
145:486   SiCSe ydYramaS .
145:487  - kanikul godYm mONgYZat koSteS ?
145:488  - koSte-ES , tuSto toSto taNZe ulo , manYt ...  adak
145:489   tYStat ik motor student dene pytYrkala .
145:490  - iA ydYramaS !  vujZYlan gYna tolam Yle ,  - SYdeSka
145:491   pOr>eN .  vara joltaSYZlan Suko marten ala-mom SYp
145:492   ojlen SinCat , kysenZe gYC oksam luktYn pua .
145:493  ydYramaS SovYCSo dene Cot vydYlalteS da , verZe gYC
145:494   kYnelYn , ola urem dene oSkYleS .
145:495  8
145:496  ik Erdene , literatura urok godYm , klassYSte kugu tuma
145:497   lijYn kajYS .  +olimpiada +aleksandrovna taCe posnak
145:498   SuSo jYgYZgYm umSaS podYl koltYSo gaj kojYn tolYn purYSat
145:499   , ErtYme materialYm jodYStaS tyNale .  ik student deC
145:500   jodo - kalasen YS kert , vese lugen pYtarYS : student-vlak
145:501   taCe toStYm jodYStaS tyNaleS manYn Sonen ogYtYl .
145:502   koA kuva peS sYren kudaltYS da jolZo dene taven-taven
145:503   tyNale .  +Cormakov , keC-kunamat peS tura jYlman rveze
145:504   , jylYSO tulYS kukSo nulgo orgaZYm SuraltYS :
145:505  - vY , +olimpiada +leksandrovna , poberegite +vaSi silY
145:506   dlA sleduUHix studentov ,  - mane tudo .   - ved< to
145:507   , o Cem +vY spraSivaete , mY vse ploxo znaem : mne pomnitsA
145:508   , material o +lermontove izlagali oCen< nevaZno .
145:509  tunYktYSo tYdYm kolAt , putYrak sYrYS , klass muCko
145:510   kurZtalYn vargYZaS tyNale .
145:511  - varvarY , asiatY !  razve oni mogut vosprinAt< evropejskuU
145:512   civilizaciU ?  razve im dostupna kul<tura ?  o +puSkine
145:513   , o +le-ermontove niCego ne znaUt .  takoe genial<noe
145:514   stixotvorenie , kak  " +angel "  , ne ponimaUt ...
145:515   pozor , ved< Eto pozor !
145:516  ik Zaplan SYp lijSe student-vlak koZganYSt , lySkaS
145:517   tyNal<YC .  UZYSt prepodavatel<nicam SYmataS tOCat
145:518   , UZYSt utYrgen kYCkYrat :
145:519  - CarnYza , rveze-vlak !  mom tudYn dene yCaSaS ?
145:520  - net , +olimpiada +aleksandrovna , mY +puSkina i +lermontova
145:521   ponimaem , no ne tak , kak +vY izlagaete ...
145:522  -  " angel<skoj kul<turY "  nam ne nado ...
145:523  - stixotvorenie i programmoj ne predusmotreno .
145:524  - da bros<te , rebAta , Cto vY !
145:525  - ka-ak ?  vY menA xotite uCit< ?  menA , Celobeka s
145:526   vYcSim obrazovaniem ...  A ... A uCilas< ne gde-nibud<
145:527   na rabfake , A okonCila institut blagorodnYx devic
145:528   .  vY Eto ponimaete ?
145:529  tidYm kolYn , +marinat SYdeSkYS .  verZe gYC kYnel Sogale
145:530   da peleStYS :
145:531  - graZdanka +erusalimskaA , ne zabYvajte , +Cto vY v sovetskom
145:532   uCebnom zavedenii !  nam nadoelo sluSat< +vaSi velikoderZavniCeskie
145:533   nameki i reakcionnuU boltovnU ...  moZete ne AvlAt<sA
145:534   k nam s podobnoj  " civilizaciej "  ...
145:535  - ax , vo-ot kak ?  +kugergina zagovorila .  nu Cto Z
145:536   , poZalujsta ... poZalujsta , A pojdu .  bud<te uverenY
145:537   - eto vam tak ne projdet .  A ... A nemedlenno pojdu
145:538   k +nikolaU +petroviCu .  on ne dast v obidu staruU intelligenciU
145:539   .  on ne pozvolit varvaram ! . .  - manYn kYCkYralAt
145:540   , ruaS ora gaj kapSYm lyNgYkYrn , klass gYC lektYn
145:541   kurZo .
145:542  student-vlak OrYn SinCen kodYC .
145:543  - rveze-vlak , - maneS +simonov ,  - niguSkat ida kaj
145:544   , verYStYdak SinCYza .  mYjYn SonYmaStem , tide  "
145:545   UmYn avam "  Cot poCkalten puaS vozeS ... Sernam peS
145:546   temen ...  te kuze Soneda , joltaS-vlak ?
145:547  - CYn ,  - maneS +Cormakov ,  - tudo Ske  " kul<turYZ
145:548   "  dene Ere moktana .  Certlan kyleS mo tudYn tYgaj
145:549    " kul<turYZo "  ?  nimogaj SinCYmaSYm ogeS pu , nigunam
145:550   uroklan sajYn ok AmdYlalt , toStYZYm Sarnen vele ENYren
145:551   SinCa .  ogeS kyl mYlana tYgaj , ves prepodavatel<Ym
145:552   puYSt .
145:553  - vesYm , vesYm jodaS kyleS !  - kYCkYral<YC molat .
145:554  - a mYj uto SumYm tarvatYSaS uke Sonem ...  nimo tugaj
145:555   osobennYj lijYn ogYl .  CYla tide +Cormakov den +kugerginalan
145:556   verCYn ...  nuno Ere jYlmYStYm ogYt kuCo .  +kugerginaZe
145:557   partijYS puren da asamZYm SeNYn koSteS .  kYzYtak +olimpiada
145:558   aleksandrovna dek izvinenij dene kaAS kyleS , a +Cormakov
145:559   den +kugerginalan gruppa deC vYgovorYm puaS ...  mYj
145:560   tYgaj predloZenijYm YStem ,  - maneS ale marten SYp
145:561   SinCYSe +pekpaeva .
145:562  - izvinenij dene kaAS ?  tide  " boZestvennica "  dek
145:563   ?  tYge nigunamat lijYn ok kert !  - kYCkYrale +Cormakov .
145:564  tide godYm kaNgarak SyrgYvYlYSan , Semalge kaza pondaSan
145:565   eN , rYvYZ gaj kojYn , klassYS tolYn purYS .  iziSak
145:566   kolYSt SogYSat , klass onCYko lektYn , ojlaS tyNale :
145:567  - Sol<o-SyZar-vlak !  adakat pYlYSem nele mutYm kol<o
145:568   , Sym-kYlem ojgYraS tyNale .  mYj Sukertsek SiZam :
145:569   marij-vlakYm tYSte pe-ESak pizYrkalat .  oZnat tYgak
145:570   Yle , kYzYtat vaStaltYn ogYl ...  Symbel-vlak !  mYj
145:571   tendan deC kugYrak ulam , ilYSYmat utlarak uZYnam ,
145:572   sadlan ik ojYm gYna YStem .  kYzYtak turan tolmaSte
145:573   kugu SumYm tarvatYme ok kyl , Sonem : paSam ErkYn Sonen
145:574   YStYman .  toSto marij manYn :  " vaSke paSa - vaZYk
145:575   kaA "  ...  umbakYZe , Sol<o-SyZar-vlak , +ozaN YSte
145:576   tunemSe CYla eNYm ikteS uSaS kyleS , vaS-vaS peNgYde
145:577   kYlYm kuCYman .  varaZe kuze YStaS - ilYS Ske onCYkta
145:578   .  tevYs tYge CumYrgenrak ilaS tyNalYna gYn , memnam
145:579   nigOat pizYren ok kert .  toSto eN ojlen ...
145:580  - Carne , +ESplat +ESajYC , me tidYn nergen tYj deCet
145:581   kolYn ulYna ,  - maneS +marina .
145:582  - CYte , CYte , +kugergina , uZamat , tYj ala-mo puZlaS
145:583   tyNalYnat ?  CYn marij ydYramaS yNYSO , SYma lijman
145:584   .  tYj marij kojYSYm jomdarenat ,  - tide , ydYrem
145:585   , saj ogYl .
145:586  - tidYmat kolYnam .  vikSYm ojlaS gYn , +ESplat +ESajYC
145:587   kuSko lupSYmetYm me SinCena .  mYlanna keC ruS Sovinistka
145:588   , keC marij nacionalist - iktak .  tendan ojda mYlanna
145:589   ok kyl , mom YStYSaSYm Skat SinCena .
145:590  - tevYs onCYza , +kugerginalan adakat ok jOrO , adakat
145:591   +ESaev joltaSnam sYrYktarYneZe .  bezobrazij tide !
145:592    - SYdeSkYS +pekpaeva .
145:593  - koneSne , +ESplat +ESajYC Skenan eN , tYge YStYlaS ok
145:594   lij .  tudo memnam Camana .  mYlanna polSYneZe ,  -
145:595   maneS ik student .
145:596  - CarnYza , kYzYt paSa tuSto ogYl ,  - peleSta vese .
145:597  - tYj , +ESaev , CYnZYmak yjYm Syrkalen it koSt ,  -
145:598   kYnel SogaleS +simonov .
145:599  - yet keC kunar saj lijZe , da mom pukSYnet - me palena
145:600   .  rumbYkan vydYStO kolYm kuCaS tOCYmO ok kyl .  priCem
145:601   tuSto ruS da marij ?  me tYSte SydO dene tyrlO kalYk
145:602   rveze pYrlA kelSen ilena , vaS-vaS polYSkalena .  paSa
145:603   ruS den marijYSte ogYl , a tenij toSto tOra , pop kaSak
145:604   gYC lekSe-vlak toSto kojYSYStYm niguze monden ogYt
145:605   kert .  meat Ynde CYlt oradak ogYnal , iziSak umYlena .
145:606  - mYj mo ? . .  mYj tYglaj gYna ojlYSYm , Ske SinCeda
145:607   .  toSto eN manmYla , kok agYtan kredalmaSke kumSYlan
145:608   puraS ok jOrO Sol .  mYj tYlanda polSYnem Yle ...
145:609  - mYlanna tYgaj polYS ok kyl !  tide polSYmo ogYl -
145:610   lugYmo lieS ,  - maneS +marina .
145:611  +ESaevet , kaza pondaSYZYm CYvYStYl-CYvYStYl , lektYn
145:612   oSkYleS .
145:613  - tide  " Symbel "  keremetSe mom purged koSteS ?  -
145:614   maneS +Cormakov ...
145:615  +simonov Ynde rveze-vlakYm peS kuSkedeS :
145:616  - a te mo preze gaj SinCeda ?  nimogaj SiZmaSda ukes
145:617   : kO mom ojla - Ere jOra .  +erusalimskaA klassYS tolYn
145:618   kargaSa , tyrlO semYn mYskYla - SukYZak lydYn SinCat
145:619   , marij nacionalist , rYvYZ gaj kojYn , nerZYm SySkYn
145:620   koSteS - adakat toreS mut uke .  a UZYZo ymbaCYn yed
145:621   koSteS , CYlalan saj lijneZe .  teve mYj +pekpaevalan
145:622   CYlt Oram ...  k Certu , kudaltaS kyleS tYgaj kojYSYm
145:623   !  nine  " UmYn ava "  den  " Symbel "  gajYStYm rabfak
145:624   gYC Suren luktaS kyleS , tYgaj-vlaklan sovet SkolYSto
145:625   ver lijman ogYl .  tide SotYSto vet CYla paSam Ertak
145:626   administracij ymbak gYna tuaraS ogeS lij : tYgaj  "
145:627   Symbel-vlakYn "  kojYSYStYm me utlarak uZYna .
145:628  - Ynde vara umbakYZe kuze YStena ?  teve koA kuva vet
145:629   +nikolaj +petroviCYm vyden toleS , adak vursaS tyNalYt ...
145:630  - vuCen SinCYme ogeS kyl , Skalanna kaAS kyleS , da
145:631   zavuC dek ogYl , zav dek ...
145:632  - +nikolaj +petroviC kuze ojlaS tyNaleS - me peS SinCena
145:633   .  CYn , +vasilij +vasil<iC dek kajYman ...
145:634  - da partACejkYS - +sergeev dek !  - lySkat student-vlak .
145:635  - kO kaA , kOm koltena ?  - jodeS +simonov .
145:636  - Ske kaet , +kugergina kaA da adak nikulinYm koltYSaS
145:637   , tudo komsomolec ,  - maneS +Cormakov .
145:638  student-vlakat tudYn ojZo dene kelSat .
145:639  9
145:640  tYge rabfakYSte tarvanYSe pulamYr paSa varaZYm kelgYS
145:641   kajYS : student-vlak pogYnYmaSat Ertaralte , lymYn
145:642   pogYmo zasedanij direkCijYStat , partACejkYStat , mestkomYStat
145:643   liedYS , molo student-vlak dene pYrlA +marinamat tyrlO
145:644   vere yZYkten jodYStYC .
145:645  ik Erdene +marinan klassYS mien purYmYZ godYm +simonov
145:646   tudYm uZSat , jodeS :
145:647  - +kugergina , vitrinYSte u prikazYm uZYC ?
145:648  - uke , mo nergen ?  - maneS +marina .
145:649  - ajda tuge gYn , ajda ludYna .  +erusalimskaA den +ESaevYm
145:650   paSa gYC koraNdenYt , nunYn olmeS u prepodavatel<-vlakYm
145:651   SogaltYme .
145:652  - nu ,  - maneSat , +marina +simonovYn kidSYm mien kormYZta .
145:653  vara koktYn , izi joCa gaj modYn-voStYl , vitrina dek
145:654   kurZYt .

146:1  146 ilYS jYZYN
146:2  1
146:3  " ilYS jYZYNan "  ,  - maneS kalYk .  CYnZYmak , Sagal
146:4   eN ymYrZO muCko Ere iktOr ilen Ertara .  ajdeme ilYS
146:5   jogYn vyd dene ikte : tyrlO semYn kadYrgYleS , tyrlO
146:6   verYS mien lekteS .  kajYme kornYStYZo ENer vyd tura
146:7   ser koklaSkat iSalteS , SYgYr CaSker voStat SeNYn lekteS
146:8   , tOr olYk pokSeCat Sij oka gaj jYlgYZYn Sujna .  tYgak
146:9   ilYSYStat nele den kuStYlgo , SYgYr den joNgYdo , ojgo
146:10   den kuanYmaS Ereak vaStalt Sogat .  Ertak Ske ilYSYZ
146:11   dene gYna ilYSe , SkalanZe gYna pialYm kYCalSe ajdemYn
146:12   tYgaj jYZYNZat izi lieS , ojgYZat kelge ogYl .  a kO
146:13   Ske ilYSYZYm kalYk dene uSen gYn , kOn ura Sym-ConZo
146:14   kollektiv verCYn jyla gYn , tudYn ojgYZat teNYz gaj
146:15   kelge , tudYn kuanZat kava pundaS keCe gaj jYrvaS ColgYZeS .
146:16  ilYS jYZYN , ilYS vaStaltYS varSYn-varSYn toleS , UZgunam
146:17   vuCYdYmo , keneta .  tYge oAr keNeZ keCYn SonYdYmo
146:18   kugu kydYrCan jyr leNeZ gaj optaleS , tYge SoSYm Erdene
146:19   piC pYlan kava pomYS keneta Sij gaj oAren SinCeS da
146:20   ulo tynAm YlYZta , ulo ConanYm kuandara .
146:21  taCe Er godsek +marinan kumYlZo peS laskak Yle : Ere
146:22   voStYleS , lYm lijde , paSa nergen mutlana , pererYv
146:23   godYm ydYr-rveze-vlakYm muraS tarata da klassYm SergYlten
146:24   muren koltat .  student-vlakat kYzYt peS veseda ulYt
146:25   - mONgYSt gYC tolmYStlan kok-kum keCe vele lieS .
146:26   keNeZ goC vujYSt Cot kanen , kap-kYlYSt peNgYdemYn
146:27   , SyrgYvYlYSYSt keCeS kyYn Cevergen .  rveze kalYkYn
146:28   vaS-vaS uZYn kutYrYmYSt SuYn , En utlarakSYm Ynde ulo
146:29   tunemme paSalan piZmYSt SuYn .
146:30  pYtartYS pererYz godYm , keNeZYm uZmo-kolmYStYm ojlen
146:31   , koklan muralten SinCYltmYSt godYm +kugerginalan izi
146:32   zapiskYm konden puat .  zapiskYSte kYzYtak partACejkYS
146:33   miAS yZYn vozYmo .  +marinat prepodavatel< deC jodeS
146:34   da sodor kurZeS .
146:35  SoSo godsek ACejka bUroSto kugu vaStaltYS lijYn : +sergeevYm
146:36   ves vere partij paSa dene nalYnYt , +orlova +motA tunem
146:37   pYtaren da +ural zavodYS paSa YStaS kaen .  otsekretar<
146:38   kYzYt vese - +pankratov , kugYrak kapan , arava Syrgan
146:39   oSalge rveze .
146:40  +marinan mien purYmYZ godYm +pankratov , ystel vaStareS
146:41   kreslYS SinCYn , ala-mogaj kagazYm ludYn , joSkar karandaS
146:42   dene udYrkalen SinCen .
146:43  - sekretar< joltaS , mYj tYj deket ...  mogaj paSa dene
146:44   kyStenat ?
146:45  - a , zdravstvujte ! tYjYn kuze familiet ?
146:46  - +kugergina , +marotdelenijYn kumSo kursYZ gYC .
146:47  - tYge , tYge , SiC , +kugergina joltaS .  tYj partij
146:48   Clen ulat ?
146:49  - uke , +pankratov joltaS , mYj ale kandidat vele , +leninskij
146:50   prizYvlan purenam .
146:51  - SinCet , +kugergina , tYSte ik tugaj nepriAtnYj istorij
146:52   lekteS : tYjYn ymbaket Zaloba puren .
146:53  - nu-u , mo nergen , kuSeCYn ?
146:54  - kuSeCYnZYm kYzYt ogYna terge , Skat SinCet , kYzYteS
146:55   tudYm SarkalaS ok lij .  mo nergenZYm ojlena .  vot
146:56   interesno , tYj ydYr ulat , ale vate ?  koneCno , tYgaj
146:57   jodYSlan vueS it nal ...
146:58  - poZalujsta , nimat ogYl ...  uke , mYj ydYr omYl ,
146:59   vate ulam .
146:60  - a mariet kuSto ?
146:61  - marij deC mYj kum ij lieS ojYrlenam ...  da marlan
146:62   kajYmYZat joNYlYS lijYn , tugaj Zap tolYn , kumYl SupSde ...
146:63  - razvodnYet ulo ?
146:64  - ulo , koneCno , +pankratov joltaS .
146:65  - a kYzYt tudYn dene nimogaj svAz<Ym kuCYmaSet uke
146:66   ?  moZet , vaS-vaS uZYda , ala material<no polYSkala ?
146:67  - uke nimogaj svAz< da lijYnat ogeS kert .
146:68  - molan ogeS kert ?
146:69  - tudo mYlanem CuZdYj , tudo ... kulak .
146:70  - m-m , kulak ...  nu , tide CYnYm ojlet .  znaCit ,
146:71   tudo kulak .  a tYj , +kugergina , partijYn kandidatSe
146:72   gaj raS ot kalase : tudo +ozaNYS toleS ?
146:73  - koSteS , tudo torgaA , tYSke satulan koSteS .
146:74  - a-a , satulan koSteS , manat .  interesno .
146:75  - no tol<ko mYjYn tudYn dene nimogaj svAz< uke ,  -
146:76   +marina Yren kaA , pyken gYC tOrSten kYneleS ,  - tudo
146:77   mYjYn En SuCko tuSmanem , tudo - klassovYj tuSman !
146:78  - nu , nu , nervetYm kuCo .  +kugergina joltaS , CYla
146:79   palen nalYna , onCYlgoCak lydSaS uke .  a kyleS dokumentYm
146:80   tYSke kondYde ot kert .
146:81  - mYj , +pankratov joltaS , lydmaS uke da nimolan lydaS
146:82   ...  lydYn , voZYl koStYn Sukertsek sitarenam !  kuSeC
146:83   tYgaj kagaz pura , kuze tide SYltYk lekteS - tudYmat
146:84   SinCem , a tYj ale rveze ulat , tYgajlan inanenat kertat ...
146:85  - poZalujsta , +kugergina , tYj mYjYm it tunYkto .  kYzYteS
146:86   paSa pYten , kaen kertat .
146:87  - jOra , mYj kaem ...  no tide CYla SoAk !  SinCYnet
146:88   gYn , tide tuSmanYn paSaZe ,  - maneSat , +marina ,
146:89   omsam murYkten , lektYn kurZeS .
146:90  +marinan kOrgO tYnYsYZe pYtYS , SymZO CetlYkYS vereStSe
146:91   kajYk gaj tOrStYleS , ConZo tul gaj jyla .  obHeZitijYS
146:92   mijYmekYZe , +fatima den +veruS +marinan vesemmYZYm palYSt
146:93   : jodYStYt , SYmataS tolaSat , kenetaSte niguze polSen
146:94   ogYt kert .  +marinat , ydYr-vlak oj poCeS kyleS dokumentYm
146:95   jodYn , +sergejlan da adak +pOtYr izaZlan +CarlaS pis<mam
146:96   voza .
146:97  UZgunam kyldYmaS uver saj uver deCat vaSke Sarla .
146:98   tYleC vara UZo studentYSt +marinam ves semYnrak onCalaS
146:99   tyNal<YC , ala tudlan Ere Sonen koStmYZlan tYge CuCYn
146:100   gYn .  tYmarten kelSen ilYme joltaSYStak vestyrlYn
146:101   kojmo gaj CuCYnYt : toSto gaj vaSat ogYt lij , Con
146:102   pYten ogYtat mutlane .  SukYZYm tide +pekpaevan paSaZe
146:103   ulmaS dYr : tudo ala-kuze kolYn Sukten , +marina nergen
146:104   asamZYmat ojlYSt koStYn .  toSto sYrYmYZYm niguze monden
146:105   ok kert , molanZat pale : tugak +timin dene paSaSt kyYn
146:106   ok Su .
146:107  laCak ik kastene +marina uremYS lektYnat , rabfak student
146:108   vokten SyraNYn oSkYlSo +pekpaevam vaSlijYn .  Erten
146:109   kajYmYSt godYm aCYvi ydYr ,  " +vanA , tYj SinCet ,
146:110   tide vet memnan kulaCkYna oSkYleS "  manYn , studentlan
146:111   voStYlYn .  +marina tunam pudeStaltSaS gaj Cot sYren
146:112   gYnat , ik mutYm peleStYde oSkYlYn .
146:113  2
146:114  arnA ErtYS .  mONgYZ gYCat , izaZ deCat vuCYmo kagaz
146:115   vaSke tolYn YS Su .  +marina OrmYZ dene kugYrak partijnYj
146:116   joltaS-vlak denat mutlanaS jOnYm muYn ogYl .  partbUroSko
146:117   Suko gana mien koStYn gYnat , +marinam sajYn SinCYSe
146:118   toSto ClenYSt lijYn ogYtYl , a +pankratov dene kogYn<YStYn
146:119   mutYSt utYr vele toreS kaen , CYnZYmak , +ivan +pavlYCYn
146:120   otpusk gYC tolmekSe , tudYn dene vaSlijYn mutlanen
146:121   .  tudYZo polSaS lijYn .  adak tudak +orlova +motAn adresSYm
146:122   puEn , sodor vozen koltaS kySten .
146:123  ik SYZe kastene partACejka pogYnYmaS lijYn , tuSto studentka
146:124   +kugergina nergenat vopros SYndaltYn .  +pankratov tidYn
146:125   nergen peS kumda soobHenijYm YSten .
146:126  - joltaS-vlak ,  - manYn ojlen tudo ,  - +kugerginam
146:127   tYleC vara niguzeat me partij radamYSte koden ogYna
146:128   kert .  memnan ACejkYS tudYn nergen kok kagaz puren
146:129   , adak ikte - profkomYS .  kok kagazSe tYSeC puren
146:130   , kumSYZo - Ske mONgYZ gYCak .  nine kagazla gYC
146:131   ojYrtemYn pale : +kugergina - kulak vate .  tunemaS
146:132   purYSaSlan verCYn marijZe deC official<no ojYrlen ,
146:133   a faktiCeski CarnYde kYlYm kuCa .  marijZe +ozaNYS YolmYZ
146:134   eda +kugergina tudYn dek gostinicYS koSteS - Skenan
146:135   studentka tidYm uZYn .  moral<nYj povedenijZe toZe
146:136   Caple ogYl : SkenZYm kuCen ok moSto , prepodavatel<-vlaklan
146:137   Ere toreS Soga , teve tide kagaz gYC raS pale .  mYjYn
146:138   predloZenij : tudYm kandidat gYC luktaS , a rabfakYSte
146:139   kodmYZ nergen paSam profkom den administracijlan onCaS
146:140   puYman ,  - manYn , otsekretar< mutSYm koSarten .
146:141  vara obHestvoved +ivan +pavloviC , +marinam pYdalYn , Suko
146:142   ojlen .
146:143  - CYnZYmak , mYj tudYn toSto ilYSYZYm sajYn om SinCe
146:144   , tide SotYSto +kugergina verCYn vujYn SogalYn om kert
146:145   ,  - manYn +ivan +pavloviC .   - tuge gYnat tunemme mogYrYm
146:146   ale obHestvennYj paSam YStYmaS gYCYn mYj tudYm peS
146:147   saj SinCem .  student koklaSte tugaj eN Sagal .  klassovYj
146:148   tuSman eN tYge , kumYlYm pYSten , paSam YSten ogeS
146:149   kert , mYjYn tY SotYSto nigunamat , nimogaj inansYrat
146:150   lektYn ogYl .  +kugergina ymbak vujSijme kagaz-vlak
146:151   purenYt gYn , tudYm Cot tergen nalaS kyleS .  tudlan
146:152   sYren koStSo Suko lijYn kerteS .  +kugergina - viAS
146:153   eN .  teve nacionalist-vlak dene kuCedalmaStat tudo
146:154   peS peNgYdYn SogYS , student ilYS EkSYkYmat aptYranYde
146:155   terga , sadlan UZYSt tudYm ogYt jOrate .  mYjYn SonYmaSte
146:156   , +pankratov joltaS , sodorak tYgaj nele punCalYm lukmo
146:157   ok kyl , raSak palen nalmeS CYtaS kyleS ...
146:158  - no , +ivan +pavlYC , tYj Sonalte , vet ik tYlze koklaSte
146:159   kum material puren .  kum kagaz - kum tyrlO eN deC
146:160   , a , sitartYSlan , ikte Ske mONgYZ gYCak .  tudo kulak
146:161   vete , marijZe dene ojYrlYde kYlYm kuCa .  tide ik
146:162   titakSe ; SkenZYm kuCen ok moSto , nu , bYtovoj razloZenij
146:163   manaS - vese ; a kumSo - partijnYj disciplinYm ok SinCe
146:164   , tidYZYm mYj Skak palenam .  tetla nimom tergYSaS
146:165   uke , CYla raS !  - maneS +pankratov .
146:166  - mYjYn tYgaj titakem uke , joltaS-vlak ,  - manYn ojlen
146:167   +marina ,  - materialYSte vozYmo CYla SoAk ! . .  +pankratov
146:168   joltaS dene torZanrak kutYrYmaSem lijYn , tide mYjYn
146:169   titakem , da teve adak kyleS kagazYm nalYn Sukten omYl
146:170   .  sadlan mYj iziS vuCaS jodam , adak mYlanem partijYS
146:171   puraS rekomendacijYm puYSo joltaS-vlakYn ojYStYm umYlaS
146:172   kyleS .
146:173  partsobranijYSte Suko ojlYSt .  toStYrak partiec-vlak
146:174   , raS palen nalmeS , nimogaj punCalYm lukman ogYl manYn
146:175   ojlat , molYSt otsekretar<Yn ojZo dene kelSat .  +pankratovYn
146:176   predloZenijZYm jyklYmO godYm +nikiforov , +simonov da
146:177   adak ves kum student Ske SonYmaSYSt dene kodYC , molYSt
146:178   CYlanat kidYStYm nOltal<YC .
146:179  partij gYC luktaS punCalme +marinalan peS nelYn CuCo
146:180   : kumYlZo volYS , Ere iktYmak SonYmYZ dene omYZo koSkYS
146:181   , varaZYm vujZat korStaS tyNale .  tuge gYnat +marina
146:182   Ynde peNgYde ajdeme lijYn , vujZYm jOrSYnZak YS sake
146:183   , ik CyCaltYS SinCavydSYmat YS luk .
146:184  3
146:185  jyd .  Zap Ynde Suko lijYn , +veruS den +fatima SaNgak
146:186   malen koltenYt .  ik +marina gYna niguzeat malen ok
146:187   kert .  vozYnat tOCYS , CYdYr omat ok tol , tulYm Cykten
146:188   , knigamat ludYn onCYS - vujYSkYZo nimat ogeS puro
146:189   .  vara , tulYm uES jOrten , krovat<YS komdYk jOrlYn
146:190   , Sonkalen kijYS ...  keneta tOrSten kYnele da , odeAl
146:191   dene pytYraltYn , urem vel oknaS mien SinCe .  oknaS
146:192   sakYme oS SovYCYm kok velYS toralten , tyZvak onCale
146:193   .  Ynde iktaZ kok keCe lieS u lum vozYn , da tyZbalne
146:194   kYzYt peS volgYdo .  ola ymbalne pelYZ nare lijYn SuSo
146:195   u tYlze kykSaka pYl kokla gYC ErkYn ieS : teve pYCkemYSalteS
146:196   , teve pYl kokla gYC lektYn volgaltaren kolta .  tunam
146:197   levedYS ymbalne lum kYCYkYm tYgYde SydYrla jYlgYZYkta
146:198   .  ola urem muCko verYn-verYn ElektriCeskij lampavlak
146:199   tYlze volgYdYm seNaS tOCen volgaltarat ...  urem goC
146:200   joStekYn pOrt ymYl-vlak SujnYl vozYnYt .  olaSte jyk-jyan
146:201   tYplanen : SuErakYn ErtYSe tramvajYSte kalYk peS Sagal
146:202   koeS , avtomobilAt , jyk lYkde , kYvYZge vele kudad
146:203   ErtYS .  teve ala-kuSto latkok gana perYme CaN jyk
146:204   SoktYS .  adak CYla SYp ...
146:205  +marina , okna AnakeS vujZo dene ENerten , syret gaj
146:206   kojYn SinCa .  CurijvYlYSYZe tYlze volgYdeS voSt kojSaS
146:207   gaj pal<tkan-oSYn koeS , iziS tarvanYSe ypSO pelCan
146:208   mamYk gaj jYlgYZeS , koklan viCkYZ tyrvYZO kugu SylYS
146:209   dene tarvanen kolta .   " molan tide tYge lijYn ?
146:210   adakat SkemYnak titakem : onCYlgoC mo lijYn kertSaSYm
146:211   SiZYn Sogen omYl .  pelenem kyleS dokumentat lijYn
146:212   ogYl .  +pankratov joltaSlan OpkelaS ogeS lij , tudo
146:213   Ske SotSo dene CYn YSten ...  tudo u paSaeN , rveze ,
146:214   mYjYm ok SinCe .  no vujYm SijYn vozYSYSt kO ulYt gYn
146:215   ?  iktYZe , Al gYC koltYSYZo , tudo - +vedat ...  tidYZe
146:216   raSak pale .  vesYZYm - +pekpaeva vozen , molo ogYl
146:217   .  a kumSo kagazSYm vara kO vozen ?  ale vara +timinak
146:218   tYge YSten kertYn ?  erunda , keC-kO vozYZo - iktak
146:219   .  nele gYnat , ik ZapYm CYtaS vozeS , a varaZYm pale
146:220   lieS , CYlanat umYlat .  ilYSYSte tYgaj joNYlYS lijYn
146:221   kerteS , nimat ogYl "  .
146:222  vara ala-molan uSYSkYZo AlYse ilYSYZe , ydYr godsYZo
146:223   CYla tolYn purYS .  toSto godso raS Sarnalte , Erten
146:224   tolmo ilYS syret uES SinCa onCYCSo ErtYS .  teve orade
146:225   izi ydYr keCe muCko modYn-voStYl kurZtaleS : nimom
146:226   SonYSaS uke , vujYSto Ere modYS vele .  vara semYn
146:227   avaZlan polYSkalaS tyNale : Sem lapCYkYm SyAlten kyza
146:228   , vedra dene vydYm numaleS , keNeZYm pakCaSte SykSudYm
146:229   comYla , kovYStaS vydYm opta .  lu iAS tyredaS tyNale
146:230   .  pervYj keCak sorla dene kidSYm kugun pyCkO da ,
146:231   peS lydYn , Suko marte mygYren Sorto .  vokten aNaStak
146:232   tyredSe +izvaj kuva vyr SulYmo deC Syvale da , rokYm
146:233   Savalten , parnAZYm pide ...  Zap Erta - +marina luCko
146:234   ijYSkat toSkale .  tunam +kavri +sergej dene kelSaS tyNal<YC
146:235   .  +marina ik SoSo keCYm taCYse gaj Sarna .  ydYr-rveze-vlak
146:236   ENerYS vyd onCaS volenYt .  +jogor +marpa , peS poldiga
146:237   ydYr , +sergejYm vydYS Sykale .  +marina ConZo dene +marpalan
146:238   peS sYrYS , a +sergejYm Camanen onCale .  tYleC vara
146:239   Ere tudYm uZmYZo SuaS tyNale .  a varaZYm +marina Suko
146:240   jYvYrtYmaSYm , utlarakSe peS Suko orlYkYm CYtYS ...
146:241    a teve kYzYt +sergejZat monden ala-mo , Sukertsek pis<mamat
146:242   ok kolto .  mondenak dYr , oCYni : keNeZYm ydYr-vlak
146:243   koklaSte tugaj mutat SoktYS ...
146:244  +marinan SonYmaSYZYm ErkYn omsa tykaltYme kyrl<O , koridor
146:245   gYC Svejcar kugYzan lorga jykSO SoktYS :
146:246  - ydYr-vlak , maleda ?  tYSte sroCnYj telegramma ulo .
146:247  - uke , uke , +stepanYC , kOlan telegramma !  - maneSat
146:248   , +marina omsam poCaS kurZeS .
146:249  - a , tYj , +kugergina ?  telegramma laCak tYlanet .
146:250    poZalujst ...  Er marten vuCaS gYn , Zap Suko Erta
146:251   , a telegramma sroCnYj , manYt ...
146:252  - tau , +stepanYC , tau .
146:253  Svejcar kugYzan lektYn kajYmekSe , +marina , tulYm Cykten
146:254   , telegrammYm sodor poCeS .  tuSto kyCYkYn gYna vozaltYn :
146:255  " +sergej peS Cot susYrgen zpt
146:256  kulak-vlakYn paSaSt tCk +miklaj "
146:257  +marinan SyrgYZO por gaj oSeme , SinCaZe Cot karalte
146:258   , telegramma kagaz lastYk , kidSe gYC muCYSten , lyjYmO
146:259   kajYkla kyvar ymbak pOrdYn vola ...
146:260  tide jydYm +marinan dnevnik tetrad<YStYZe tYgaj vozYmaS
146:261   eSaralte :
146:262  " 13 noAbr< .   " +sergej peS Cot susYrgen ... "   ala
146:263   CYnZYm vozenat ogYtYl , ala tudo jOrSYn pYten , A kolYSaS
146:264   gaj orlanen kiA ?  a mYj , uSdYmo , tudlan Opkelem
146:265   , tudYn nergen asamZYm Sonkalem Yle : ala mYjYm monden
146:266   , ala vesYm jOraten ...  orade ydYramaS !  mYj ale
146:267   martenat tudYn deC jOratYSe pOr>eNYm vuCenam .  tudo
146:268   vet saj joltaS , peNgYde paSaeN , tudlan paSaStYZe
146:269   polSen SogaS kyleS .  SinCemYs : tudo +tumerYSte kugu
146:270   paSam YSta , aZgYnYSe kulak-vlak dene Cot kredaleS
146:271   .  kunarak vara mYjZe tudlan polSenam ?  ok lij , tYge
146:272   ok lij ulmaS ...  vaS-vaS pagalYde , paSaSte polSen
146:273   SogYde , jOraten ilaSat , saj eSYm YStaSat ok lij ulmaS
146:274   ...  +serguS , it karge +marinatYm , ilet gYn , tudo
146:275   tYjYn onCYlnet Ske titakSYm sula , saj joltaSet lijYn
146:276   moSta , ymYreS jOratYSe vatetat lieS ...
146:277  Conem ojgYra - mom YStaS ?  mONgO sodor kudalaS mo ?
146:278    adak mYjYnat tYSte paSam Caple ogYl , keC-kuzegYnat
146:279   , CYla pelke kudalten kajYmem ok Su .  mom YStaS ? "
146:280  4
146:281  student-vlak keC-kunamat kugu yCaSYmaSan , Cot lySkYSO
146:282   pogYnYmaSYm peS jOratat .  sadlan taCe kalYk kugu zal
146:283   tiC temYn , ver deC posna kodSYSt omsa tyrYStO , koridorYStat
146:284   jol ymbalne Sogat .  kuze ogYt pogYno - taCe rabfakYSte
146:285   kugu sobYtij : tunemmaStat , paSaStat En saj studentkYlan
146:286   SotlaltSe +kugergina +marinam rabfak gYC lukmo nergen
146:287   vopros SYndaltYn .  zalYn onCYl pusakYStYZe , +leninYn
146:288   kugu portretSe jYmalne , joSkar sukna dene levedme
146:289   kugu ystel .  tudYn jYr prezidiumYS sajlYme ik Cal
146:290   pondaSan , kugYSinCam CijYSe prepodavatel< da nYl student
146:291   SinCat , nunYn koklaSte ik ydYr , molYZo pOr>eN rveze-vlak
146:292   .  onCYl radamYStak , prezidium ystel vaStareS , +marina
146:293   vujZYm kumYk CYken SinCa , voktenYZe +fatima .  +marinan
146:294   SyrgYvYlYSYZe udan koeS , SinCaZe utlarak lakemalt
146:295   volen : pYtartYS Sym vurgYZmYZo , Sonen ilYmYZe Ske
146:296   palYZYm pYSten .  taCe +marina kalYk ymbak onCalaSat
146:297   voZYleS , +fatima gYna koklan pYlYSYSkYZe jYStak ala-mom
146:298   peleSta .
146:299  profkom Clen , ymaSte gYna tunemaS purYSo oS student
146:300   , iktaZ Sagat nare +marinan  " titakSe "  nergen ojlYS :
146:301  -  ... tYglajZe , joltaS-vlak , mYAt tudYm SinCem : +kugergina
146:302   saj studentka , obHestvennica , no ... pOrYk tYgaj material-vlak
146:303   purenYt gYn , mogaj-gYnat punCalYm lukde ok lij ,
146:304   - manYn , dokladCik Ske mutSYm pYtara .
146:305  umbakYZe mutYm +kugerginalan puat .  +marina tide keCYlaSte
146:306   Ere ojgYren koStmYZ dene , adak taCYZe peS voZYlmYZ
146:307   dene kugYn ojlenat YS kert .
146:308  - keC-mom YStYza , joltaS-vlak , mYjYn nimogaj titakem
146:309   uke ...  tide  " material "  manmYda mYlanem osalYm
146:310   SonYmaS gYC lektYn .  mYj eNYStYmat togdaem da Zap
146:311   SumeS om ojlo ...  oZnYso ilYSemat ojlaS om tyNal ,
146:312   joltaS-vlak SukYStak tidYm SinCat ,  - tYge gYna peleStYS
146:313   da verYSkYZe volen SinCe .
146:314  tudYn olmeS +fatima , tul gaj Yren , prezidium ystel
146:315   dek tOrSten lektat , peS SYdeSken ojlaS tyNale :
146:316  - iptaSlAr ,  - kYCkYrale Colga ydYr .   - mna timdan
146:317   koklaSte iktat +kugergina nare orlYkYm uZYn ogYl , nigat
146:318   tunar SinCavydSYm joktaren ogYl ...  tudo izinekak
146:319   jOsYm CYten ...  vara vieS poAn marijlan marlan puEn
146:320   koltat .  nYl ij tuSto pij gaj orlanen ila .  revolUcij
146:321   vele tudYm tYgaj SuCko ilYS gYC utaren , tYSke , rabfakYS
146:322   , tunemaS konden .  tYgaj eN partijYm , sovet vlast<Ym
146:323   oltalen kerteS , uke ?  a te kYzYt tudYm kugu namYs
146:324   dene rabfak gYC luktYn koltYneda !  kO tYlanda tYgaj
146:325   pravam puEn ?  memnan komsomol ACejka +kugerginam rabfakeS
146:326   kodaS da tudYn nergen purYSo materialYm prokuraturYS
146:327   tergen nalaS puaS jodeS ...
146:328  student-vlak koklaSte lySkYmaS tarvanYS : +fatiman mutSYlan
146:329   UZYSt sovYm kYraS tyNal<YC , UZYSt  " it pYdal , SinCena
146:330   "  manYn kYCkYrat .  pogYnYmaSYm vujlatYSe student-vlaklan
146:331   oNgYrYm ryza , koZganYSe rveze kalYk vaSke ok SYplane .
146:332  vara mutYm +pekpaeva nalAt , CoA pYrYs gaj Sem SinCaZ
146:333   dene zal muCko onCalYn , SYman gYna ojlaS tyNale :
146:334  - +vaxitova +fatiman mutSYlan CYltak ySanaS ok lij : nuno
146:335   koktYn pYrlA ilat , sadlan polSen ojla .  +kugergina
146:336   , tYglajZe , osal eN ogYl , tudo tunemaSat saj tunemeS
146:337   , paSamat YSta .  mYAt tudYm , takSe , pagalem , nimo
146:338   osalZYmat uZYn omYl !  no ... te vet , student-vlak
146:339   , SinCeda : UZgunam klass tuSmanat peS saj eN gaj lijYn
146:340   moSta .  tudo tyrlO jOn dene kyleS eNYmat Ske velYSkYZe
146:341   savYra , partijYSkat SeNYn pura .  klass tuSman ...
146:342  - Carne , spletnica , SkeZe kulak ydYr ulat , manYt
146:343   !  - SoktYS SeNgeCYn +CormakovYn jykSO .
146:344  +pekpaeva ik Zaplan taraj gaj joSkargen kaA da tugak
146:345   mutSYm SuA :
146:346  - klass tuSman paSaZYm peS CoAn YSta ...
146:347  - CYlt tYj gaetak CoA !  - kYCkYrale Sola mogYrYm simonov .
146:348  - tYj , +simonov , poZalujsta , it meSae ...  vet +kugergina
146:349   - kulak vate , tidYZe fakt ! . .
146:350  - fakt , fakt !  - SoktYS omsa tyrYStO SogYSo eN kokla
146:351   gYC .
146:352  +fatima , kYnelalten , savYrnen onCalAt , kalYk SeNgek
146:353   SYlaS tOCYSO +timinYm uZo .   " podlec "  ,  - mane
146:354   Ske oraZ dene +fatima , vara +marinalan ala-mom ErkYn
146:355   peleStYS .
146:356  - +kugergina - kulak vate .  marijZe CyCkYdYnak +ozaNYS
146:357   koSteS , tyrlYm naleden pua , izaZ lym dene oksam kolten
146:358   Soga .
146:359  - SoAk tide ,  - kYCkYraleS +fatima ,  - +kugerginan izaZe
146:360   otvetstvennYj paSaeN , partijnYj , tudo oksam kolta .
146:361  adak lySkYmaS kugun tarvanYS : yCaSat , kYCkYrlat ,
146:362   CarYSYZe - Carat , vujlatYSe CarnYde oNgYrYm ryza .
146:363  - joltaS-vlak ,  - Sokta tudYn jykSO ,  - joltaS-vlak
146:364   , SYp lijza !  tide student-vlak pogYnYmaS ogYl , ala-mogaj
146:365   sxodka ...
146:366  - Suko ojlenYt , sita , +Sapaev , golosovanijYS SYnde
146:367   ...  neCevo tuSto boltologij dene zanimat< YStaS !
146:368  - luktaS +kugerginam , lukta-aS !
146:369  - kodaS , kodaS !  luktaS ok lij ! . .
146:370  - kuze golosovatleda , nimo raS ogYl ...
146:371  - mutYm mYlanem puYza , mutYm !
146:372  - ida pu +demosfenlan , ida pu , tudo vara iktaZ kok
146:373   Sagat CarnYde ojla ...
146:374  - toZo tumo kestenYm sajlenYt , pogYnYmaSYm vujlaten
146:375   ok moSto !
146:376  talYSnYSe SoSo vyd gaj tarvanYS kumda zal .  vujlatYSYn
146:377   oNgYrYm ryzYmYZO da umSaZYm karkalYmYZe vele koeS ,
146:378   jykSO vujgakat ok Sokto .  tide godYm , kalYk kokla
146:379   gYC SeNYn , zalYS kok ydYramaS tolYn purYS da prezidium
146:380   ystel dek oSkYl<o : iktYZYn kidYStYZe kugu paket ,
146:381   vesYZYn - portfel .  nunYm uZYn , lySkYSO kalYk keneta
146:382   SYplanYS .  +fatima En pervYAk paketYm numal purYSo
146:383   +veruSYm uZo , ves ydYramaSYZe - +orlova +motA .  peS
146:384   kuanen kYnel SogalYn , kopaZYm sovaltYS , tudYn poCeS
146:385   molat sovYm kYraS tyNal<YC .  +marinat sovo kYrYmYm
146:386   kol<o da motkoC jYvYrten koltYS :  " +motA , +motA !
146:387   . .  +veruS , dokument tolYn ? "  -  mane da SiZde lekSe
146:388   SinCavydSYm nerSovYCSo dene yStYl<O .
146:389  umbakYZe paSa ves semYn savYrnYS .  zalYSte putYrak
146:390   SYp lie : pYrdYZ vokten Soltken keCYSe jYrgeSke SagatYn
146:391   jykSO raS Sokta .  vujlatYSe mutYm +orlovalan puYS .
146:392    tudYZo , koZanke poldYSYm muCYStaren , vujZYm ryzalten
146:393   , kyCYkrak ypSYm SeNgek lupSale da ojlaS tyNale :
146:394  - student joltaS-vlak !  revolUcionnYj SiZmaS - kugu
146:395   paSa .  il<iC ymYrZO muCko memnam tidlan tunYkten .
146:396    memnan partij tide bol<Sevik SiZmaS dene patYr .
146:397   no ... moSten ot YSte gYn , En saj lozungYmat , En
146:398   saj paSamat puZaS lieS ...  klassovYj tuSman pyseStYn
146:399   , CoANYn - tide CYn .  ulo tudo tendan koklaSat , no
146:400   te joNYlYS lijYn ulYda ...  joNYlYS lijYnYt UZo partiec-vlakat
146:401   .  te peS kuStYlgYn klassovYj tuSmanYm palen nalneda
146:402   .  tYge ok lij .  ala taCe  " +kugerginam luktaS "
146:403   manYn kYCkYrYSe koklaStak tugaj lijYn .  tYge lijYn
146:404   ok kert ...  a Skenan eNYm , sovet eNYm , ulo ConZo
146:405   dene revolUcij paSalan pualtSe Semer ydYramaSYm , aram
146:406   titaklYme - tide kugu joNYlYS .  tide politiCeskij
146:407   prestuplenij , joltaS-vlak !  tYStat SiZmaS kyleS ,
146:408   no ves tyrlO .  tYgaj eNYm CamanaS , tudlan tyrlYn
146:409   polSaS kyleS .  tidlan tunYkta memnan partij !
146:410  mYj oZno , graZdan sar godYm , tide ydYramaS kidem
146:411   dene ,  - +orlova kidSYm kySkO nOltaleS ,  - kok komandirYm
146:412   , viC krasnoarmeecYm Solem gaj SySkYSO pulA voSt numal
146:413   luktYnam !   - zal pudeStaltSaS gaj sovYm kYrYme dene
146:414   SergYlte .   - a te , joltaS-vlak , tySkan ik boeclan
146:415   polSen oda kert ...  kO tugaj +kugergina ?  oZno godYm
146:416   muCaSdYme orlYkYm uZSo marij ydYramaS .  da , marij
146:417   ydYramaS !  kok ij pYrlA tunemYn ulYna , Ske SyZarem
146:418   gaj tudYm SinCem , tudYn nergen nigunam mYjYn somnenij
146:419   lektYn ogYl .  sadlanak mYj ,  - +orlovan , oNZYm peraltYSYZla
146:420   , koZanke pomYSYZo poCYltat , bluzko oNYStYZo joSkar
146:421   +znamA orden jYlgYZaltYS ,  - sadlanak mYj , joltaS-vlak
146:422   , tudlan partijYS puraS rekomendacijYm puEnam .  a
146:423   dokument kyleS gYn , teve , poZalujsta , onCYza ,
146:424   - maneSat , zal pokSeke SinCaS verYm kYCal oSkYleS ...
146:425  pogYnYmaS SalanYme godYm toSkaltYSeS +marina +orlovam
146:426   vaSlie da kidSYm rualten kuCYS , a +motA tudYm OndalYn
146:427   SupSale .
146:428  - nu , +manUSa , mYj laC tolYn SuYnam , uZat .  telegrammetYm
146:429   nal<Ym , adak laCak tYSte tunem pYtarYme nergen dokumentem
146:430   nalSaSem ulat , tol<Ym .
146:431  - taY , +motA , taY ! . .  uke gYn mYj CYlt OrYnam Yle
146:432   .  mONgYStO tugaj ENgek - +sereZam kulak-vlak Cot kYrenYt
146:433   , ala ila , ala kolen ?
146:434  - nu ? teve adak mogaj paSa ulmaS .  da , +manUSa , mYj
146:435   , tolSemla , rajkomYS puren lektYm , tYjYm partij gYC
146:436   luktaS punCalme protokolYm peNgYdemden ogYtYl ,  -
146:437   +ivan +pavloviCYn paSaZe , Sonem .
146:438  - +orlova joltaS ,  - maneS uremYS lekmekYSt , pokten
146:439   SuSo +fatima ,  - CYnYm ojlYSYC : UZgunam memnan student-vlak
146:440   klassovYj tuSmanYm joNYlYS kYCalYt .  taCe mYj ojYrtemYn
146:441   palYSYm : memnan +pekpaevan paSaZe Andar ogYl ulmaS .
146:442  - mYj tudYn nergen Sagal SinCem .  tuge gYn tergen nalaSda
146:443   kyleS , tudo tendan paSada : komsomolYn klassovYj SiZmaSYZe
146:444   pysO lijman ...  tYj vet , +vaxitova , komsomolka ulat
146:445   ?
146:446  - komsomolkYZo komcomolka da , tYmarten mYAt iziS joNYlYS
146:447   umYlenam : +pekpaeva ik studentlan verCYn gYna +marinam
146:448   tYge ok jOrate Sonem Yle .  Ertak tide vele ogYl ulmaS ...
146:449  - tYj , +fatima , tide Ske SonYmaSetYm gYna ojlet ?
146:450   - jodeS +marina .
146:451  - uke , mYlanem taCe +Cormakov SiZtarYS .  +pekpaevan
146:452   aCaZe - marij kart , oZno kumaltYSlan koStmYSt gYC
146:453   +vedat denat vaS palat , maneS .  tYj nergenet kuSeC
146:454    " material "  lekmat tYSeCYn pale lieS .  +pekpaeva
146:455   +ozaNeS +vedatYmat Suko gana vaSlijYn , sadlan Ertak
146:456   Ske yCYZYm vele ogYl , +vedatYnat ojZYm SuktaS tYrSen
146:457   dYr .
146:458  - oNaj vet , Sonen SuaSat jOsO ,  - maneS +marina .

147:1  147 tuSmanYn paSaZe
147:2  1
147:3  tumer Al voSt ErtYSe korno dene kasvelYS lektYn oSkYlat
147:4   gYn , iktaZ kilometr nere kajYmeket , piC koZeran +aktaj
147:5   koremYS Suat .  tura seran koremYm izi kyvar goC vonCen
147:6   , CoNga ymbak kyzet , tuSeCYn izirak Al koAS tyNaleS
147:7   .  tide - +Copojsola .  tyZvaC onCYmaSte +Copojsolam
147:8   molo marij Al deC ojYraS ogeS lij : tugak iktaZ kumlo
147:9   kaptYra surt urem kok mogYr dene SinCa , tugak nunYn
147:10   koklaSte kum-nYl surt utlarak CaplYrakYn koeS , tugak
147:11   toSkemYSte oto gaj lySken SogYSo kuEr , surt koklaSte
147:12   pYzle-lomba , Al SeNgelne izi ENer SYrgYkten joga .
147:13    tuge gYnat +Copojsola tY agullan lyman Al .  tYSte
147:14   oZnYsekak Skol ulo , iktaZ 6 - 7 Al gYC joCa-vlak tunemaS
147:15   kurZtalYt , 1919 ij godsekak kooperativYm poCmo ,
147:16   a onCYlijsek Alsovet tYStak lie . +Copojsola jOnan
147:17   verYSte SinCa : tY agulYso kud AlYn centrZe .
147:18  Al pokSelne oZno +Copojsolalan En kyZgYn ilYSe +markan
147:19   lazYrYn kok paCaSan kugu pOrtSO volgalt SinCa .  +lazYr
147:20   SkeZe revolUcij deC vara ala-kuSko SYlYn , vatYZ den
147:21   ydYrZO vele kodYn ulYt .  ojlat , pujto lazYr +perm<
147:22   olaSte ila , tuSto ves vatYmat nalYn .  laCSYm nigOat
147:23   ok SinCe .  +CopojsolaSte Alsovet lijme deC vara +lazYr
147:24   vate SeNgel izi pOrtYSkYZO ilaS lektYn , kugu pOrtSYm
147:25   kooperativ kontora den Alsovet ajdenYt .
147:26  +Copojsola AlsovetYS kud Al vele uSna gYnat , keNeZ paSa
147:27   izemme godYm kalYk utlarak koStaS tyNale .  sel<sovet
147:28   paSaeN-vlak keCe muCko ogYt Arse , +sergejlan gYn utlarak
147:29   vereSteS .  tudo Ynde ymaZsek tYSte vujlatYSYlan Soga
147:30   .  vujlatYSe paSam saj YSta gYn , paSa - Syj daNYt
147:31   .  a +sergej kumYl pYSten paSalan piZYn , jodYn tolSYm
147:32   iktYmat , paSaZYm SuktYde , pelepula ok kolto .
147:33  2
147:34  paSa dene tolSo kalYk ErkYn-ErkYn Salanen pYtYSt .
147:35   +sergej SagatSYm onCale - nYlYtYSkat kaen .
147:36  - nu , +miSa , taCYlan sitarenna ala-mo ,  - manYn gYna
147:37   sekretar<ZYlan kalasen Sukten Yle , keneta omsa poCYltat
147:38   , +tumer +vaslij +ondri puren Sogale .
147:39  - ilYmnaS-kutYrYmaS , +sergej Sol<o !  mYj iziS varaSat
147:40   kodYm dokan ,  - manYn +sergejYn ystelZe dek oSkYl mijYS .
147:41  - nu , pOrYk tolYnat gYn , mONgeSak ot kaj .  vara mogaj
147:42   paSa dene , +andrej +vasil<iC ?  - jodo +sergej .
147:43  - mYj , +sergej +gavrilYC , ik somYl dene tolYnam Yle
147:44   , iziS mutlanaS lieS ?  - pyken tyrYS SinCYn peleStYS
147:45   +ondri .
147:46  - poZalujsta , molan ok lij ?  ojlo .
147:47  - mYjYn vet paSaZe iziS tugaj ... sekretnYjrak Yle da
147:48   ,  - malden , +ondri sekretar< velYS onCale .
147:49  - a mo tugaj kugu sekret ?  nu , +miSa , tuge gYn , iziSlan
147:50   lek .
147:51  sekretar<Yn lekmekYZe , +ondri ystel vaStareS liSkYrak
147:52   SinCat , kysenZe gYC  " +Epoxa "  papiros korobkam luktYn
147:53   , +sergejlan SujYS da SkeZat papirosYm nalden piZYktYS
147:54   .  vara vuj jYrZe tamak SikSYm pytYren temYSat , SYprak
147:55   ojlaS tyNale .
147:56  - mYj , +sergej Sol<o , tYj deket oficial<ne paSa dene
147:57   tolYn omYl , a tYglaj , Con pYten mutalanaS tolYnam
147:58   .  lieS vet tugaj ilYS jYZYN , uSan eN dene kutYrYmo
147:59   SuES .  da ... taCe ydYrem , +paliem , ojla :  " aCij
147:60   , mij , kastene mONgYZO mien mutlane , tudo vet peS
147:61   saj eN "  ,  - maneS .  mYAt  " uke , SonYSYm , luCo
147:62   sel<sovetYS kaem "  ...  vet naCal<stvo dek mONgYZO
147:63   koStaS jOnan ogYl , kalYk ala-momat ojlen kerteS .
147:64    nu , tevYs mYAt tYSke oSkYl<Ym ...
147:65  - nu-nu , poZalujsta .
147:66  - mYj ilYS nergen mutlanaS Sonem , +sergej +gavrilYC ...
147:67    kuze ilYman onCYkYZYm ?  liSYl poSkudem ulat , oZnYso
147:68   ilYSem CYla SinCet .  oZno teve Skat ik Zaplan mYj
147:69   denem ilYSYC .  memnan koklaSte nimo tugaj uto-site
147:70   lijYn ogYl gaj , aCat deCat tunam  " tau "  deC molYm
147:71   kolYn omYl .  da mom ojlaS , kelSen , jOraten ilYme
147:72   keC-kunamat tudo saj .  kalYk ojla , koneSne :  " poAn
147:73   +ondri "  ,  - maneS .  a mogaj tuSto poAn , mYjYn nimogaj
147:74   predpriAtij mon< uke Yle .  da tunam marijlan vujgakSat
147:75   korno lijYn ogYl .  CYnZYmak , iziSak ola gYC satum
147:76   da mon< kondYl tOCenam .  no mogaj tuSto doxod , Skat
147:77   SinCet .  adakat poSkudo-vlaklan kyleS godYm keC Caj
147:78   , sakYr , tamak lijZe manme gYC vele torgaenam .  uke
147:79   gYn , 6 meNge koklaSke koStYn , ZapYm Ertarat , ruS
147:80   torgovoj-vlaklan parYSYm optYktat .  uZat , nuno selaSte
147:81   mogaj ky surtYm optYktYSt .  a mYjYn mo - oraltemat
147:82   kalYkYn gaAk .
147:83  - +andrej +vasil<iC , molan mYlanem tidYm kutYret ?  mogaj
147:84   paSa dene tolYnat , tudYm ojlo .
147:85  - +sergej +gavrilYC , uz , poZalYste , CYte , iziS kolYSt
147:86   .  nus ... tevYs kYzYtat memnan +sovet vlast< AlYSke
147:87   satum konden SogaS jOnYm YSten .  koneSne , kresan<Yk
147:88   kalYklan satu kyleS .  mYAt adak toSto semYn iziS torgaAS
147:89   tyNalYnam gYn , tYSte nimogaj osal paSa uke , Sonem
147:90   .  CYla zakon poCeS YStalteS .  tuge vet , +sergej Sol<o ?
147:91  - nu-nu , umbakYZe ...
147:92  - dYk , tevYs mYjYm teNgeCe nalogovoj inspektor SkeZ
147:93   deke yZYktYS da tYge ojla :  " tYj kevYtYm kuCet ?
147:94   "   - maneS .   " kuCem da , mogaj tudo kevYt , tak
147:95   , larek gaj vele "  ,  - manam .   " a satum mogajYm
147:96   kuCet ? "   - adak jodeS .   " kresan<Yklan En kyleS
147:97   satu - bakalejnYj vele "  ,  - manam .   " a galanterej
147:98   , +manUfaktura uke ? "   - jodeS .   " uke , uke "
147:99   ,  - man<Ym mYj .   " a memnan ves svedenij ulo ,
147:100   - ojla tudo ,  - sadlan pervYj Cisla gYC nalogYm ves
147:101   razrAd dene tylaS tyNalat "  ,  - manYn ruale .  tyrlYnat
147:102   ojlen tOCYSYm  - uke , nimomat YStaS YS lij .  ala
147:103   Ske eN gaj polSen kertat Yle ?
147:104  - a tYj vet , CYnZYmak , +manUfaktura denat torgaet ?
147:105  - uke , uke Sol , +sergej +gavrilYC .  kok gana Skenan
147:106   vate-vlaklan gYna iziS-iziS kondenam Yle .  laCak uten
147:107   kodat , uZalaS vereSte .  a EreZe uke , tovat uke ...
147:108  - mYlanemZe tidYm it ojlo , +andrej +vasil<iC , mogaj
147:109   satu dene torgajYmetYm mYj saj SinCem .  tylaSet logaleS
147:110   , tylYde ok lij .
147:111  - kuze YStYman vara ?  tYnarZYm seNaS ok lij .  tYge
147:112   gYn , torgajYmYZYmat CarnaS logaleS .  ynar ok Suto
147:113   ,  - manAt , +ondri , verZe gYC kYnelYn , pOlem jYr
147:114   koStYn savYrnYS .  papirosYm piZYkten tyrgaltYSat ,
147:115   +sergej deke ystel goC kumYk lijYn , peS SYp ojlaS tyNale
147:116   :  - vara kuze , +sergej Sol<o ?  ala mYlanem ik suapYm
147:117   YStet Yle , a ?  mYjYnat onCYkSo rasxod kugu lijSaS
147:118   ...  teve ydYrem Ynde vueS SuYn , Caran luktYn koltYmem
147:119   ok Su , so iziS pogYm YStaS Sonem .  dYk , ala iziS
147:120   polSet Yle ?  nu , tYgaj godYm , toSto eN manmYla ,
147:121   kukSo sovla umSam kuSkedeS ...  Skenan koklaSte YStena
147:122   Yle .  kYzYt oksan akSe Cot kyzen ... iktaZ lu CervoncYmat
147:123   om Camane ...
147:124  +sergej tYgaj mutYm kolAt , sYren kudaltYS , CurijZe
147:125   taraj gaj joSkargen kajYS .  SiZde , ystembalYm muSkYndYS
147:126   da , vurk kYnel SogalYn , kYCkYralme gaAk rualYn puYS :
147:127  - aga , teve tYj kuze !  mYlanem vzAtkYm puYnet da Ske
147:128   ydYretYm temlet ?  kuze tYj mYlanem tYgaj podlost<Ym
147:129   ojlaS toStat ?
147:130  - Cu-Cu , +sergej +gavrilYC ... mogaj tuSto vzAtke da
147:131   mon< .  mYj vet ojlYSYm : oficial<no eN dek tolmo gaj tolYn
147:132   omYl , man<Ym .  liSYl eN dene ojlYmo gaj ojlYnem Yle ...
147:133  - sitYS ! mogaj mYj tYlanet  " liSYl eN "  ulam , kunamsek
147:134   ?  sejCas lek , uke gYn mYj tYlanet kornYm onCYktem
147:135   .  +miSa , +miSa !
147:136  +ondriAt , tYleC koC nimom peleStaSat OrYn , tYk-muk
147:137   liAt , ystembaC upSYZYm , papiros kaltaZYm sodor rualten
147:138   , omsaSke CYmalte .
147:139  - a mo tugaj +andrej +vasil<YC jyreS nOrYSO agYgan gaj
147:140   lektYn kurZo ?  - manYn , voStYl purYSo sekretar< +sergejYn
147:141   CurijvYlYS vaStaltmYZYm uZat , OrYn koltYS .
147:142  - tevYs mogaj SakSe , a ?  mYlanem vzAtkYm puYneZe ...
147:143    tunemYn ulYt nuno keC-momat oksa dene nalaS .  +miSa
147:144   , sejCasak kantonYS otnoSenijYm vozo ...
147:145  3
147:146  +ondri , oraZ dene +sergejYm kargen-kargen , mONgYZO kurZo
147:147   .  AlYS pOrtYl SumekSe , tYgak urem dene vujYm saken
147:148   oSkYlSo +ovrom +metrijYm saNgaZ dene iziS YS tykO .
147:149   koktYnat perYme gaj SogalaltYSt .
147:150  - nu , kum , memnam jOrSYnak pYtarat Ynde ,  - maneS
147:151   +ondriZe .
147:152  - itat ojlo , SylaltaS Erke uke ...  ala-moZo tide sotanam
147:153   tYSke konden lukto ,  - peleStYS SYZe keCe gaj SylYkaNSe
147:154   +ovrom +metrij .
147:155  - tYj kOm tYge ojlet , +metrij kum ?
147:156  - izvestne - +kavri +sergejYm ...  mYj dekem taCe milicij
147:157   tol<o , protokolYm vozen kajYS .  +makar kugYza dene
147:158   dogovorYm YStYktYSt da ymbaC kok ij dene SogYltmYZlan
147:159   tylaS kyStYSt .  a kOn paSaZe Sonet ?  izvestne -
147:160   +sergejYn da komsomol tySkan .
147:161  - vara Suko tylYman ?
147:162  - tYlzYlan 12 teNge gYC ... Sotlo , kunar pogYna ?
147:163   uS vele uke - kuze lijman ...
147:164  - a mYjYn adak ik razrAdlan nalogYm kyzYktYSt .  tudYnak
147:165   paSaZe ...  molo kO SinCa ? mYj vet +manUfakturYZYm
147:166   tyZvalne , kevYtYSte kuCYltmaSem uke .
147:167  - mom YStYman vara , +ondri kum ?  umbakYZe kuze ilYman ?
147:168  - mYAt Ere tudYmak Sonen koStam .  mom YStaS ?  luCo
147:169   +Copojsola +markan ++lazYr gaj AlZYmat kudalten kajYSaS
147:170   ulmaS , tynA kumda ...
147:171  - tYj , +metrij kum , kolYn otYl ?  +markan +lazYr nergen
147:172   uver ulo : +vedat posanam +ozaNYSte uZYn .  AgYdnYj slobodaSte
147:173   ila , maneS .  kugu pondaSetYm , OrYSetYm jYklYk AgYlten
147:174   SYnden dYk , uZeS gYn , Ske vatYZat ok pale , maneS .
147:175  - CoA , kavarSaS , tudo vet oZnYsekak tugaj  - ilen
147:176   moSta .  a vatYZe ogeSat SinCe dYr ?
147:177  - SinCa Sol ...  +vedat posana dene vatYZlan oksam ,
147:178   posYlkYm kolten .   " ale mYAt ik gana +CopajsolaSke
147:179   miem , Ske surt-peCem SkemYnak lieS "  manYn , +lazYr
147:180   ojlen .   " kuze tuge ? "  manYn , +vedatYn jodmYZlan
147:181   +lazYr tYge ojlen :  " te gYna vet ulakYSte lydYn poCaNYda
147:182   .  kyleS paSa kYzYt YStalteS .  tYlandat Ynde neren
147:183   kijYman ogYl : vaS-vaS kYlYm kuCYman da izin-izin paSalan
147:184   piZman .  tYgaj godYm , +fedot +savel<iC , nimomat CamanYman
147:185   ogYl : kuSto SYma mut den saj kumYl , kuSto - oksa
147:186   , a jOn godYm - vij dene ... "
147:187  - Cu , +ondri kum , ala-kO teve poCeSna oSkYleS ...
147:188   sitYS !  kastene pogYnena ...
147:189  4
147:190  a kastene , CYnZYmak , vizYtYn-kudYtYn ulak vereS pogYnat
147:191   .  jYlme lYvYrgaS podYlYt da , vujYStYm vaS CYken ,
147:192   SYvYge mutlanat .  UZgunam ystel oNam SelSaS gaj muSkYndo
147:193   pera , CodYra jYmaC vaNYSe pire SinCa gaj SinCaSt jyla
147:194   , pyYSt CYtYr-CotYr ...  kulak kaSak AmdYlalteS .
147:195  ik SYZe jydYm +vaslij +ondri dek +kup<Al +vedat kudal tol<o
147:196   .  kyleS eN-vlak pogYnYmeke , pele ruStSo +vedat peS
147:197   Suko marten ala-mom SYdeSken ojlYS .
147:198  5
147:199  tide ijlan SYZe igeCe peS kuZun SogYS .  pasu paSat
147:200   Sukertak pYten , Sem SYdaNYmat pogen nalme , mlandat
147:201   ky kyvar gaj kYlmen SinCYn , a lum sadakSak ok tol
147:202   .  Ere oAr jyStO igeCe Soga .  teNgeCYsek gYna vodo
147:203   keCe gYC viAn mardeZ puaS tyNale .  taCe kas veleS
147:204   kava pomYSat lapka SYZe pYl dene vydYlalte .  Ynde
147:205   , oCYni , vaSke lum toleS .
147:206  taCe jyd putYrak pYCkemYS - vaZYk toraSte nimomat uZaS
147:207   ok lij .  mogYr voSt lektYn kajYSaS gaj jyStO mardeZ
147:208   pasu muCko CarnYde lySka .  urZa otYleS savaltYn urmYZeS .
147:209  lemde vakS deke Syl<O koZYktaS mijYSe +takmak +sapan mONgO
147:210   pOrtYlaS jydeS kodYn .  sadlan tor alaSaZYm peS pokta
147:211   .  a imn<Ylan UZgemSYn kaAS ok lij : korno toNgakan .
147:212  - no , no-o , alaSa , keC tajYl poCeSYZe jortalte !
147:213    - Sokta pYCkemYSte +sapan kugYzan jykSO , da orva kolesa
147:214   lYt-lot CarnYde mura .  ik tor alaSa gYna , jyk puYde
147:215   , nele orvam SupSeS .  tudo SkeZat vaSkerak ySYk vytaS
147:216   mien SuneZe da , ok lij : korno peS jOndYmO . +aktaj
147:217   CoNga gYC volaS tyNalme godYm korem velYm +sapan kugYzan
147:218   pYlYSYZlan kuZun kYCkYralme jyk SoktYS .  kugYza Curk
147:219   lie .
147:220  - Umo serlagYSaS , mo tugaj ?  tumna gYn vele ?  - maldYSat
147:221   , imn<YZYm Srop tuCCo .   - ajda , alaSa , pisYnrak
147:222   volo !  vaSke mONgO SuYna .  vara adak iziS Syl<Ym
147:223   pYStal puEm ...  talukaS Comam nal<Ym ...  tenij SYZe
147:224   pazarlan latkandaS iAt SuES aman .  Zap Erta , ala-kuze
147:225   SiZaSat ok lij ...   - tYge +sapan kugYza kOrgO lydmYZYm
147:226   seNaS imn<YZ dene mutlana .  a uSYZo ves velke savYrna
147:227   ...   " teve +aktaj koremYS SuYna .  tide ver saAk ogYl
147:228   , manYt ...  oZno +ovrem kugYza  " +aktaj koremYSte peljyd
147:229   Zaplan targYltYS lekteS "  manYn ojla Yle .  Umo serlagYZe
147:230   Ynde .  tYmarten tugajYm uZaltYn ogYl Yle da ... "
147:231  korem jYr nugYdYn kuSSo koZer Sem ymYlkan koeS , tale
147:232   mardeZ dene SuCkYn lySka .  koZer jykYStO tyrlYZat
147:233   SoktYmo gaj CuCeS : teve ala-moZo pire gaj urmYZeS
147:234   , aza Sortmo gaAt Sokta , tumna semYnat voStYleS .
147:235   +sapan kugYza sajYn kolYSteS - adak nimat uke , mardeZ
147:236   gYna Ske semYnZe lySka .  mo-gYnat Conlan SuCkata .
147:237  korem goC pYStYme kyvar dek SuSaS godYm imne , ala-mo
147:238   deC lydYn , keneta SogalAt , nerZe dene krok puale .
147:239  - nu , alaSa , mo deC lydYC ?  no , no-o , lydSaS uke
147:240   - pokta imn<YZYm SkeZat Cot lydSO +sapan kugYza .
147:241  imne tugak kyvar goCYn ok vonCo , SeNgek vele Cakna .
147:242  - mo tomaSa , Umo arale ,  - kugYza oNZYm Yresla .
147:243   vara , orva vuj gYC izi tovarYm rualten , imne onCYk
147:244   oSkYleS .  onCYlno nimat ok koj - putYrak pYCkemYS .
147:245   Sola kidSe dene imne vujYm onCYko SupSYl<o , purlaStYZe
147:246   - tovar nOltal AmdYlYme .  imnAt pervYjZYm ErkYnrak
147:247   tarvanYS da , pel kyvarYS Sumeke , tOrStalten , onCYk
147:248   CYmalte .  +sapan kugYza iziS YS toSkalt , OrdYZkO tOrSten
147:249   kodo .  tide godYm kyvar jYmaCYn  " oj-j , o-oj ! "
147:250    jYNYsaltYme jyk SoktYS .  kugYzan mogYrZo Yren kajYS
147:251   , ypSO Sogale .  sodor tarvanYSat , imn<YZ poCeS Syrtnen-Syrtnen
147:252   kurZo .  kurYkYS kyzYmYZ godYm adak kyvar velYm magYraltYme
147:253   jyk SoktYS .  kurYket-moCet , +sapan kugYza orvaS kyzen
147:254   SinCat , imn<YZYm poktaS tyNale .
147:255  kapka onCYko savYrnen purYmYZ godYm jyk SoktYS :
147:256  - aCYj , tYj mo ?  mo peS jydeS kodYC ?
147:257  - mYj da , ErgYm , peS Cot lydYm ...  aktaj koremYSte
147:258   magYrYme gYC SoktYS ... kyvar jYmalne ...
147:259  - SoAk . pYlYSetlan tuge Sokten ,  - maneS +miklaj .
147:260  - uke Sol , sajYnak kol<Ym .  ala-kO tuSto ulo .  iktaZ
147:261   jySO gYn , mo gYn ?  SketYn ulam da volen onCaSat SYm
147:262   toSt .
147:263  - mYj mien tolam , aCYj .  uZat , jydSO peS jyStO .
147:264    kYlmen kolen kerteS .
147:265  - kaj , kerek , it koSt !  una , teve imn<Ym tuare ,
147:266   mYj peS noenam , kYlmenam .
147:267  - uke , aCYj , mYj epim mYtYm kYCkYralam , da kaena .
147:268  - aj , koStSaS uke Yle da , mo ... +motri , +mikuS ,
147:269   Ara kid dene ida kaj .
147:270  iziS lijmek , kum rveze , kO tovarYm , kO SuvYnYm rualten
147:271   , fonar<Ym saken , +aktaj koremYS kurZo .  kurYk tajYlYm
147:272   volen , jyk puYde , kyvar dek liSemYt .  kolYStYt ...
147:273   SYp ...  - mardeZ gYna koZerYSte lySka .  kyvar pokSelan
147:274   SogalYn , adak kolYStYt .  keneta kyvar jYmaC jYNYsaltYme
147:275   jyk SoktYS .
147:276  - kO tuSto ?  lek vaSke !  - kYCkYrale +miklaj .
147:277  - oj ... om kert ... utarYza ,  - SoktYS kyvar jYmaC
147:278   ulnYSo eN jyk .
147:279  rveze-vlak sodor fonar<Ym CyktYStat , kyvar jYmak volen
147:280   kajYSt .  onCat - muSkYS gaj turZYn kodYmo eN vyr-vuzYk
147:281   kiA .
147:282  - +epim , +semon !  - kYCkYrale lap lijYn onCYSo +miklaj
147:283   .   - tide +sergej iza vet ...  +sergej +gavrilYC ! . .
147:284  - oj , azap , kO tYge YSten ?  - ik jyk dene kYCkYral<YC
147:285   +epim den +semon .
147:286  - +sergej izaj , +sergej izaj , mo lijYnat ?
147:287  - ala-kO ... perYS ... varaZYm om SinCe ...  tYSeC naNgajYza
147:288   . . kolem ,  - manAt , +sergej SYplanYS .
147:289  rveze-vlak SYman tarvatat , jodYStYt - susYrgYSo ok
147:290   tarvane .  uSYZo kaen , joNlen kiA , kidSerZe gYna
147:291   ErkYnrak kYra .  +miklaj fonar< volgYdeS onCYSteS :
147:292   +sergejYn vujZo , SyrgYZO oranek vyr-vuzYk , UZo vere
147:293   SyrgYZO kakargen , pual pYten .  vujZo gYC vyr Suko
147:294   jogen .
147:295  - rveze-vlak , sodor vydYm kondYza !  - maneS +miklaj .
147:296  - kuSeC ?  kuze ?  - peleStYS +epim .
147:297  - korem pundaSte ulo ... upS dene .  teve mYjYn koZannYj
147:298   kepke ...  ijYm SytaS tovarYm nalza .  pisYn , pisYn !
147:299  +epim den +semon kurZYC da , iziS lijmek , kok upS dene
147:300   jyStO vydYm kyzYktYSt .  +miklaj ymbal tuvYrZYm , kudaSYn
147:301   , kuSked AmdYlen .  +sergejYn vujZYm , SyrgYZYm AndarYn
147:302   muSkYC .  vujZo kok vere peS Cot susYrgen , ik vere
147:303   - vujleplan toreS voCSo susYrZo - peS SuCko , luZat
147:304   pudYrgen ala-mo ?  SyrgYStYZO jora uke , kum-nYl vere
147:305   kakargYSe pale vele .  tuvYr kuSkedYS dene vujZYm SYman
147:306   vydYl<YC da kyvar jYmaC ErkYn numal luktYC .
147:307  - kuzerak naNgaena ?  - jodeS +semon .
147:308  - kuze ? . .  numal naNgaAS vozeS .  orva dene ok lij .
147:309   korno peS toNgakan ...  +semon , jolZYm molan kySkO
147:310   nOltet ?  vujYSkYZo vyr volas .  +epim , tYj kornYm
147:311   onCYkto .  ErkYnrak oSkYlza , SYman ...
147:312  - kO kerte gYn ?  eNYm tYge pYtaraS mogaj ajdemYn kidSe
147:313   nOlteS ?  - jodeS +semon .
147:314  - klass tuSmanYn kidSe tYgajlan vele nOlteS mo ?  tide
147:315   kulak tySkan paSaZe , molo ogYl .  nuno Sukertsek +sergej
147:316   izalan pyjYStYm purYn koStYt ,  - maneS +epim .
147:317  - nolner ulYna me tendan dene , nolner tySka ... Eskeren
147:318   Sukten ona ul .  +sergej iza kulak-vlaklan Cot piZe
147:319   , nunYSt kyzO gaj sYren koStYt .  jyd-keCe sel<sovetYS
147:320   Sket koSteS , a me EskerYmaS uke ...  onCYkYZYm , rveze-vlak
147:321   , tYge ok lij .  kYzYt titakanYm kuze-gYnat kYCal muaSna
147:322   kyleS .  muCaSYZe Skenan AlYStak dYr , molo vere ogYl
147:323   ...  kargYme kaSak , vereStYt ale ,  - Con jOsYn SYdeSken
147:324   ojla +miklaj .
147:325  rveze-vlak tugak uS purYdYmo susYr +sergejYm mONgYZO
147:326   numal naNgajYStat , pOrtYS purten , olYmbak vakSYSYm
147:327   Saralten pYStYSt .  +kavri kugYza , Ort lekSaS gaj lydYn
147:328   , sodor koNga ymbaC volYS , SeSkYZe , unYkaZe tOrSten
147:329   kYnel<YC , SortaS , magYraS tyNal<YC .
147:330  - E , kalta-ak , parnA gaj ik ErgYm kodYn Yle , Ynde
147:331   tudYZYmat pYtarYSt koeS ...  mYAk tYSke SuktYSYm ,
147:332   mYAk , kolen kertdYme ANgar , tudYm Caren tolaSYSYm
147:333   .  luCo kajYZe ulmaS ...  kandaS ij godsek OrdYZ mlandYSte
147:334   koSto - Conan tol<o , a mONgYStO tYge lij ...  oj ,
147:335   azap , azap , molan tYge pyren gYn ?  mYj , SoNgo ,
147:336   vozYn kolYSaS godYm rveze eN susYrgen vozYn .  molan
147:337   jOra , Ynde tudo tYrlen kerteS , Sonet ?  kalYkSat
147:338   SymdYmO lijYn : vaS-vaS pire gaj onCen koStYt .  kO
147:339   tYgaj SuCko paSalan piZaS toStYn gYn ?  oj , ErgYm
147:340   , ErgYm , ojlenamYs , kaltak , ojlenamYs :  " kaj ,
147:341   +serguS , oraSt dene tek ilat , mo yZgaret ?  parnA
147:342   den parnAt tOr ogYl , da ilYS tOrsYrYm kunam tOrlaS
147:343   lieS "  ,  - manam Yle .  mutYS ok puro vet , mom YStet
147:344   A .   - tYge +kavri kugYza ErgYZ vuj muCaSke mienat
147:345   , jOslanen SinCa .
147:346  +jYvan vate SeSkYZat ydYramaS pusakYSte oraZ dene jykYn
147:347   SorteS .  izi ErgYZe gYna +sergej dek mien SogalYn da
147:348   , ik mut peleStYde , OrYn Soga .
147:349  - Cu , +kavri kugYzaj , Carne , tYAt , eNgaj , it Sort
147:350   .  jOslanen-ojgYren , nimom YStaS ok lij .  +sergej
147:351   iza tYrla - joraZYm onCYSYm .  mYj kYzYtak selaS kudalam
147:352   .  kyleS verYS SinZtarem da doktYrYm kondem .  tide
147:353   paSam tYge kodS ok lij .  +epim den +semon tYSan kodYt
147:354   da +sergej izam Eskerat .  kYzYteS mo lijme nergen mutYm
147:355   OrdYZkO ida luk .  +sergej izam EskerYza da ida tarvatYl
147:356   .  mYj kajYSYm ,  - maneSat , +sapan +miklaj lektYn kurZeS .
147:357  6
147:358  Er jydYm , volgYZaS tyNalme deC onCYC , +miklaj sela
147:359   gYC pOrtYl<O .  pelenZe doktor den +g+p+u kok paSaeNYm
147:360   konden .
147:361  doktor kuZurk kapan , volgYdo CuriAn rveze ruS , +sergejYm
147:362   , kudaSYkten , lujYk onCYSat , ystel vokten vozen SinCYSe
147:363   Colga SinCan +g+p+u paSaeNlan peleStYS :
147:364  - pervYj udar mog bYt< smertel<nYm , no bYl ploxo rassCitan
147:365   , poluCilos< nekotoroe skol<Zenie .  levee temennogo
147:366   Sva est< znaCitel<nYj prolom .  Eto samoe opasnoe ...
147:367    bol<SaA poterA krovi .  vtoroj udar ne predstavlAet
147:368   opasnosti .  a sinAki i krovopodteki - pinki sapogom
147:369   ...  pridetsA sdelat< dovol<no sloZuU operaciU ...
147:370    no , A dumaU , Cto on vYneset : u nego oCen< zdorovYj
147:371   organizm .  nado budet segodnA Ze perepravit< k nam
147:372   .  tol<ko poostoroZnej , CtobY nikakix sotrAsenij ...
147:373  - nu kak , tovariH doktor , sYn-to Zit< bud<Yt ?  a
147:374   ?  tol<ko , poZalYsta , pravdu skaZi ,  - maneS tYmarten
147:375   susYr SinCaZ dene doktYrYm onCaS tOCen SogYSo +kavri
147:376   kugYza .
147:377  - budet Zit< on , deduSka , budet Zit< ...  smotri ,
147:378   on utebA kakoj bogatYr< ,  - maneS doktor .
147:379  - ila , kugYzaj , ila , it ojgYro , tYgaj eNlan niguzeat
147:380   kolaS ok lij .  saj ErgYm onCen-kuStenat ,  - +kavri
147:381   kugYzan tupSYm vyCkalten ojla +g+p+u gYC tolSo Cever CuriAn
147:382   rveze eN .
147:383  - nu vot i xoroSo ...  aj-aj , slave bogu , spasive
147:384   , tovariS doktor , bol<Soj spasive , a A dumal - sovsem
147:385   uS umril .  odin vet moA sYn-to , odin ostalAs< , a
147:386   drugoj-to vojnam umril .  vot Eto jevo sYn ,  - vYCYmalta
147:387   iziS Con purYSo +kavri kugYza .

148:1  148 paSaSke
148:2  1
148:3  volgalt SinCYSe kyrtn<O korno +marij kundemYn akret godso
148:4   CodYraZYm pikS gaj viASYn pyCkYn lekteS .  kugu CodYra
148:5   , uZar vujZYm savalten , OrYn koltYSo gaj kojYn , kok
148:6   mogYrYS Caknen SogalYnat , uZdYmo unalan Ske SYgYr
148:7   pomYSYZYm poCYn .  korno tOvaka ymbalne rel<s kyrtn<O
148:8   , keCYjolla jYlgYZYn , muCaSdYmYn Sujna ...  korno
148:9   kok mogYrYSto uZar porsYn mamYk gaj Sudo , verYn-verYn
148:10   nugYdo vonder kuSkeS .  nunYn koklaSte tyrlO tysan
148:11   peledYS-vlak Andar SinCaSt dene kande kavaSke onCat
148:12   .  koklan , sYlne puSan CodYra UZ pualme godYm , nuno
148:13   , Cever vujYStYm ryzalten , ErtYSe poezdlan salamYm
148:14   kalasat ...
148:15  El pomYZalteS .  keCYn SikSYn-jYpYn lySken koStSo poezd
148:16   piC CodYran tyZem iAS omYZYm kuSkedeS , poSYrnYmYZYm
148:17   pYtara .  Erta SuCko omo : jomeS CodYra vuver , jyStYmYZ
148:18   , osal targYltYS , Sem ovda , pYCkemYS ajdemYn vueSYZe
148:19   SoCSo tuleC molo tyrlO SakSe .
148:20  El pomYZalteS .  akret godso CodYra Ynde marijYm ok
148:21   lydYktYl ; sut pire tY korno vokten , pyjZYm vaS kYren
148:22   , vaNen SinCaS ok toSt ; +ozaN kornYS kYCken lekme
148:23   imne SYZe lavYraS piZYn ok voC ; nojYSo yStYgan tYSte
148:24   SoCmo-kuSmYZlan ok OkYnO .
148:25  El pomYZalteS .  piC CodYra Er-kas toSto godso ojgan
148:26   murYZYm Ynde ok muro , tudo ErkYn mardeZ dene mutlanaS
148:27   u mutYm muES , tudYn uZar raderZe oZno koldYmo u jykYm
148:28   SergYltara .  u kuat dene peNYZalteS toSto El , jyd-keCe
148:29   kuan paSa jyk dene lySka ...
148:30  Ex , kugu CodYram , SoCmo-kuSmo motor Elem !  mom gYna
148:31   uZYn odal gYn kuZu ymYrda muCko ?  mom gYna kolYn odal
148:32   gYn ErtYSe samanYSte ?  sut kugYZan vyran kopaZe tendam
148:33   iSen , CodYra oza SakSe jolZo dene tendam toSken ,
148:34   koStan tOraZe , opkYn kulakSe tendan vij dene pudij
148:35   gaj lOCen ilen ulYt .
148:36  Semer eNlan gYna te Ske poAnlYkdam puEn kertYn odal
148:37   .  tYjYn jYmalnet , piC CodYra , tudo , ojgan murYm
148:38   muren , ConZYm paremden , tYjYn uZar pomYSYSket Ske
148:39   SYdYZYm toen .  tYjYn Cever oNetYm , SoCmo mlande ,
148:40   Semer kalYk koCo pyZvydSO dene muSkYn , SinCavydSO
148:41   dene SYZe jyr gaj vydYSten ...
148:42  aj , Con kuandarYSe kugu CodYram !  aj , SoCmo-kuSmo
148:43   motor Elem !  Caple pagYtYm , motorYm uZSaSda ulmaS
148:44   , kuandarYSe ErYk murYm tolYn Zap kolYStaS !  revolUcij
148:45   kuat pisYn tendan pomYSYStat ilYS vijYm Ynde tarvata
148:46   ...  ElYn tyN ozaZlan - Semer kalYklan - pundaSdYme
148:47   poAnlYkdam poCsa te kumdan !
148:48  zavod-fabrika jyk dene lySkO , kumda Sem CodYram !
148:49   uZdYmo Cever peledYS dene peled , Caple SurnYm , tutlo
148:50   saskam kuSto , SoCmo mlandem !
148:51  CodYra pokSelne volgalt SinCYSe kyrtn<O korno dene keCYn
148:52   poezd koSteS - +marij kundemYn centrYSkYZe keCYn u vij
148:53   pura ...  teve SYp jYlgYZ kijYSe rel<s kyrtn<O SYman
148:54   muren surgalte .  ala-kuSto , myndYrnO , parovoz SySkaltYS
148:55   , kumda CodYra tudlan vaS jykYm puYS .  tide ozaN gYC
148:56   +joSkar-+olaSke poezd CYmalteS .
148:57  igeCe Ceverlan lijYn , vagon okna-vlak poCedYme ulYt
148:58   .  tuSeCYn passaZir-vlak jogYn vydla SeNgek CYmalt
148:59   kodSo sYlne pynCerYm , korno vokten peledYS dene SYri-vuri
148:60   kojSo uZar mlandYm kuanen onCat .  oknaSke lupSYSo
148:61   kiSan-saskan CodYra UZYm ulo oNYSt tiC kOrgYSkYSt SupSYlYt
148:62   .  okna eda kok-kum vuj kerYltYn : teve samYrYk pOr>eN
148:63   , Cal pondaSan kugYza , ala-molan CarnYde voStYlSo ydYr
148:64   , marij vate , kizaZYm lupSen kajYSe izi joCa ...
148:65   CYlaStYn CurijYStYSt kuanYmaS , jYvYrtYmaS SYrgYZeS
148:66   .  oAr keNeZ keCYlan , sYlne pyrtyslan kalYk kuana
148:67   , Sukerte ogYl poCYltSo kyrtn<O kornYlan Sym-kYlZe
148:68   jYvYrta .
148:69  Cuza-An , ludSo joltaS-vlak , una , ik okna gYC peS
148:70   palYme ydYramaS Curij kojYlaltYS ...  tevYs tudYn kylAS
148:71   gaj oS ypSO dene mardeZ UZ peS modeS .  ola pale mo
148:72   ?  tide +marina +joSkar-+olaS kudaleSYs .  tudo kYzYt
148:73   tunem pYtaren dYr , tudo +marij kundemYS paSa YStaS
148:74   toleS dYr ?
148:75  kokYmSo vagonYSto kalYk Sukak ogYl , UZo kupeStYZe Sket-koktYn
148:76   vele ulYt , +marina SinCYme kupeSte kumYtYn ulYt : ilalSYrak
148:77   ruS vate izi ErgYZ dene da +marina .  +marina , okna
148:78   vaStareS SogalYn , tyZvak onCen kaA .  ymbalnYZe kuStYlgo
148:79   keNeZ vurgem : Sem Ubka ,  oS kofta da vaCe ymbakYZe
148:80   uZar tysan ZaketSYm SokSYSko CijYde saken , jolYStYZo oS
148:81   Culka dene kuStYlgo sportsmenka .  Suko marten +marina
148:82   tYge onCen SogYS , vara jolZo Summo gaj CuCat , olYmbak
148:83   SinCYn , iziS tovaNSe ypSYm tOrlatYS .
148:84  - tY Eto , doCen<ka , otkuda edeS<-to ?  izdaleka ?
148:85    - jodo ruS vate .
148:86  - net , iz +kazani ,  - peleStYS +marina .
148:87  - znat< , tam sluZiS< gde , ale tak ?
148:88  - net , uCilas< .  teper< vot domoj edu .
148:89  - xoroSo ...  konCila , znat< , uCit<sA , bagaZiSko-to
148:90   s soboj zabrala ?
148:91  - da , poka konCila , a tam vidno budet ...
148:92  - xoroSee delo - Eto uCen<e .  iSSo v starinu govorili
148:93   , Cto uCen<e , mol - svet .  ono verno , svet est<
148:94   .  kuda vot mY , starYe lUdi : temnYe , negramotnYe
148:95   , niCego-to ne znaem .
148:96  - nu , tetuSka , uCit<sA ved< nikogda ne pozdno .  a
148:97   gramotu nado znat< i poZilYm .
148:98  - gde uZ nam ...  vot razve doCurka moA vYuCitsA .
148:99   ona v proSlom godu toZe postupila v Eto ... kak ego
148:100   ... pitexnik ... Cto li nazYvaUt ...
148:101  - pedagogiCeskij texnikum , navernoe ...
148:102  - da , da , vot v Eto samoe ...  slYxat< , toZe xoroSo
148:103   uCitsA .  da vot tak sYnok toZe v Skolu begaet .  nYnCe
148:104   uZ tak poSlo - vse uCatsA .  a tY , vidat< , iz intelligentov
148:105   budeS< ?
148:106  - oj , Cto vY , net ...  A iz gluxoj derevni , marijka .
148:107  - marejka-a ?  vot uZ ne skazala bY , tak Cisto govoriS<
148:108   po-russki , da i vYglAdiS< po drugomu ...  tak , znaCit
148:109   , marejka da ,  - manYn , ruS kuva vujZYm kok velYS
148:110   ryzaltYS .
148:111  tide godYm parovoz SySkaltYS , poezd ErkYnrak kaAS tyNale
148:112   .  vara Sogale .
148:113  - nikak uZ priexali !  +petA , +peten<ka , sobirajsA skoree
148:114   !  Ex , tY , uspel uZ zasnut< ,  - maneSat , ruS kuva
148:115   malen koltYSo ErgYZYm , kYnelten , vagon gYC vyden
148:116   lukteS .
148:117  vagonYSto lySkYmaS tarvanYS : lekSYZe - lekteS , purYSYZo
148:118   - pura .
148:119  +marinan SinCYme kupeSke izirak baulYm saken , Sem portfel<Ym
148:120   koNla jYmak iSen , rveze ydYramaS tolYn purYS .  iziSak
148:121   liAt , poezd adak kYvYZge tarvaSYS .  poezd viAn kaAS
148:122   tyNalmeke , oknaSke onCen SogYSo +marina verYSkYZe SinCe
148:123   .  kYzYt gYna purYSo ydYramaS dene vaS onCal<YCat ,
148:124   koktYnat peS OrYn koltYSt .  ik Zap , tYge OrYn , vaS
148:125   onCYStat , verYSt gYC ikanaStak tarvanen kYCkYral<YC :
148:126  - +ovdaki !  +ovi , tide tYj ulat vet ?
148:127  - eNgaj , +marina !  tYj tYgaj lijYnat ?
148:128  +marina motkoC kuanen koltYSat , samYrYk ydYramaSYm ulo
148:129   kumYlZo dene mien Ondale , SupSale .  kenetaSte tYleC
148:130   koC nimom peleSten YS kert .  uSYSkYZo toSto ilYSYZe
148:131   tolYn purYS .  toStYn CYla orlYkSo Sarnalte , tidYn
148:132   dene pYrlA Ere polSYSo , kumYlZYm nOltYSO Colga komsomolkYn
148:133   syretSe tolYn lekte .  kogYn<YStYnat tYgaj SarnYmaS
148:134   ZapYSt ErtYSat , vaS-vaS jodYSt kutYraS tyNal<YC .
148:135  - eNgaj ( Ej , Ynde tYge manaSYZe ok jOrO ) , +marina
148:136   , tYj +ozaNYSte tunemat vet ?  iziSak tidYn nergen kolaS
148:137   tOCenam Yle ...
148:138  - tunemam Sol ...  Ynde kYzYteS CarnYSYm : uZat , mONgO
148:139   kaem , paSaSke .  a tYj kuze ilet ?  kuSto paSam YStet ?
148:140  - pedtexnikumYm pYtarYmem deC vara Ere tunYktenak ilYSYm
148:141   .  ymaZsek gYna +rabpros paSaSke nal<YC , kYzYt tudYn
148:142   dene koStam ...  a tYj vara kuze ilYSYC ?  +vedat dene
148:143   kuze ?  +sergej tolYn , manYt ?
148:144  - Ej , +ovi , ojlaS tyNalaS gYn , Suko ojlaS kyleS .
148:145    tYj myndYrkO kaet ?
148:146  - SolengerYS SumeS .
148:147  - nu , jOra , tuge gYn , kolYSt ...
148:148  kok ydYramaS , izi ystel kok mogYrYS vaS SinCYn , mutlanaS
148:149   tyNal<YC .
148:150  2
148:151  +ovdaki volYSat , kupeSte +marina Sket kodo .  poezd tarvanYmekat
148:152   , umbak kaen ErtYmeSke , okna gYC onCen , +ovdakilan
148:153   kidSYm ryzYS .  vara bagaZSe vokten kYnerten SinCat
148:154   , Suko marten SYp Sonen kajYS .  Ynde toStYm , ErtYSYm
148:155   ok Sono .  +marina SukYZYm onCYk ilYSaS nergen , utlarakSYm
148:156   paSa nergen Sona .  mogaj paSam puat , kuzerak tudo
148:157   YStaS tyNaleS ?   " obkomZo Ynde Ske kantonYSkYZak
148:158   kolta dYr .  a kantkomYStYZo mogaj paSam puat gYn ?
148:159    +sergej Ynde +tumereSak Cot piZYn , paSa tudlan tuSto
148:160   Suko ulo ...   " teve AleS +t+o+z-Ym organizovatlena maneS
148:161   .  tudo vet paSa , nele "  ...  vagon ryCkalYmYlan
148:162   +marinan omYZo SuYn koltYS .  kniga ora ymbak vujZYm
148:163   lap pYStYSat , neraS tyNale .   " da , Ynde AlYSte
148:164   ... paSa Suko lekteS ... Suko , oj Suko ! "  ...
148:165  ... parovoz nelYn SyleSteS , vagon-vlak rel<s uSnYmaSeS
148:166   peralt CYtYrat .   " Suko , paSa Suko , Suko , paSa
148:167   Suko "  ,  - SyleSteS parovoz .   " ulo-ulo , ulo-ulo
148:168   "  ,  - peleStat vagon-vlak  " da , ulo ... "  - maneSat
148:169   , +marina malen kolta .  a poezd , lySken , onCYk CYmalteS
148:170   .   " onCYk Suko , paSa Suko , ulo-ulo ; Suko paSa
148:171   , Suko , ulo-ulo "  ,  - mutlanat provoz den vagon-vlak .
148:172  3
148:173  nEp ZapYSte +savli +vedat ojlaS lijdYmaS gaj tolaSYS ,
148:174   laskan ilYme pagYtSe vujgakat YS lij .  akret godso
148:175   toSto klatSYm kevYtYS savYrYS , urem velYS lymYn omsam
148:176   YStYktYS .  CyCkYdYnak +ozaNYS satulan kudalYSteS ,
148:177   mONgYStYZO torgaA , adak satu dene pazarYS lekteS :
148:178   +tor>Alet , +Sernuret , +paran<gat - ik pazarYmat YS kodo
148:179   , manaS lieS .  +vedatYn torgajYme paSaStYZe pelSinCan
148:180   +muxamat purla kidSe olmeS koSto .  Alla vokten munYm
148:181   , meZYm , SykSYm pogen koStaS , ale tYgYde ydYramaS
148:182   satu dene marij vate-vlakYm ondalkalaS +muxamat deC
148:183   tale nigOat uke .  vararakSYm +vedatlan polSYSo vesat
148:184   lekte : +vedasi SyZarZYm Ske poSkudYSkYZak marlan puYSat
148:185   , veNYZe laCak Con semYnZe vereSte .
148:186  +ondrop +nikonor SkeZe poAn eN ogYl gYnat , sar ZapYSte
148:187   Suko jyStO-SokSYm uZYn koStSo CoA ajdeme ...  kaNga
148:188   , SadYra SyrgYZYm kuptYrtYlYn , saNga jYmaC onCal SYndYS
148:189   gYn , keC , ile SuvYnYm kuCYkten , kornYS luktYn kolto
148:190   - uto-site ok lij .  +vedatlan veNYZe peS kelSen .
148:191    " +nikonor veNe ,  - maneS ulmaS +vedat UZgunam ,  -
148:192   amZe-tumZo vujZo dene : torgajYme paSaSte CYlt viAS
148:193   Conan liAS ok lij vet .   " viAS kornYSto pij ... vereSteS
148:194   , kadYr kornYSto yj terkYmat muat "  maneS Yle oZno
148:195   +savli kugYzat .  tYgak , oCYni .  tynASte SoAk deC
148:196   posna ilaS ok lij .   " SoAk vujYm utara "  manYt gYn
148:197   , SoAk eNYmat pojdara "  .
148:198  veNYZe , tYgaj mutYm kolYn , SadYra SyrgYZYm utYr soptYrten
148:199   voStYleSat , peleSta :  " tidYm itat sile , +vedat izaj
148:200   , kadYr kornYZ dene me koStYn moStena , a viASYZe -
148:201   memnan ogYl .  mYj teve toSto armijjYSte rotnYj kapternarmuslan
148:202   SogYmem godYm ... "  ,  - maneSat , +nikonor umbakYZYm
148:203   kaZne oksam , pogYm Ske velYSke udYrmYZYm ojlen moktanaS
148:204   tyNaleS ...
148:205  tYge kumYtYn ik oj dene YStYme  " paSaSt "  +vedat den
148:206   kompan<onYStYm peS Cot pojdarYS .  nuno utYr suteStYt
148:207   , utYr selt lijYt : teNge olmeS kok teNge parYSYm nalmYSt
148:208   SuES , SydO olmeS - kok SydYm .  patent akYm kyzYktat
148:209   gYn , nuno adakat parYSYm kodaS jOnYm muYt .  oksa
148:210   ora , orva tYrtYSla CarnYde pOrdYn , utYr ovara .
148:211   pOrdYn SogYSo tYrtYS gYC SYZe nenCe lavYra gaj SOrtn<O
148:212   komYlAka katalt lekteS .  katalteS da pOrt jYmak SYlten
148:213   SYndYme sondYkYS tYgYde SOrtn<O tYrtYS dene , oS Sij
148:214   teNgeaS dene  " Sijvundo perkeS "  savYrnen vozeS .
148:215  +vedat Cot CoA .  tudo ulo kOrgO vijZYm SOrtn<Ylan puEn
148:216   .  vujYStYZo molo SonYmaS , SymYStYZO molo SiZmaS kodYnat
148:217   ogYl .  jyd-keCe Ere ikte - kuze umbakYZe adak eSartYSYm
148:218   YStaS , kuze utlarak parYSYm nalaS .  oZnYrak +vedat
148:219   ydYramaS vokten SyraNYStSe eN ulmaS gYn , kYzYt tudYmat
148:220   kudalten .  eN uke godYm kevYtYS puren koStSo samYrYk
148:221   ydYramaSYn jYlgYZSe SinCaZat , vaZmaldYk SiZtarYme
148:222   mutSat kYzYt +vedatYm kugun ok tarvate .  jySO vujZo
148:223   dene gYna toSto jorga kojYSYZo lekteS , da tudYZat
148:224   SukYZYm +ozaN kornYSto .
148:225  UZgunam +savli kuva ErgYZlan ojlen tOCen :  " ErgYm ,
148:226   Ynde ijgotetat Sagalak ogYl , SoCSo-kuSSYmat Umo YS
148:227   pu , ala ESe ik gana eSaN onCet gYn , SoNgYlYkeSet
148:228   urlYk-tukYmet kodeS Yle "  .
148:229  tYgaj mutlan ErgYZe sYren vele kudalta .   " Carne ,
148:230   kYzYt tudo ojgo mo ?  una , paSa peS Suko ulo .  a
148:231   eSlan mYjYn pial uke , mom YStet .  ilYS pialYm Ynde
148:232   ves semYn kYCalman .  paSana tYgak tOr kaA gYn , urlYk-tukYmat
148:233   ok kyl , ilena "  .  tYleC koC mut uke , +vedatYn SonYmaS
148:234   peNgYde , Ske avaZat tudlan ojYm YSten ok kert .
148:235  kum ij +vedat tYge tolaSYS .  varaZYm poAn den torgovoj-vlakYm
148:236   Cotrak SYgYremdaS tyNal<YCat , tudo ilYSYZYm keneta
148:237   ves semYn punCale , 1926 ijYSte perYme gaj torgajYmYZYm
148:238   CarnYS .  CarnYS da surt oraltYlan Cot piZe .  aCaZ
148:239   godso toSto kaptYra oraltYZYm pYtaren , kud lukan motor
148:240   pOrtYm YStYS , magazin klat gaj klatYm CoNYS , u semYn
148:241   YStYme Caple ruSla kapka dene oraltYZYm sOrastarYS
148:242   .  vol<Yk vujYm izemdYS : ik imn<Ym da ik uSkalYm vele
148:243   kodYS .  +vedat CoA eN : vara semYn SkeZat CYlt yNYSeme
148:244   , poSkudo-vlaklan putYrak SYma lie , Ere polYSkalYSYn
148:245   koeS .  Al paSaeN-vlakYm yEd koSteS , gosudarstvYn
148:246   jodmYZYm ZapYStYZe tyrYsYn Sukten Soga , nalogYm molo
148:247   deC onCYC tyla , ikmanaS , Ynde +vedat +kup>AlYSte En
148:248    " aktivnYj , kul<turnYj "  kresan<Yk lie .
148:249  +vedat peS CoA eN : nimogaj lavYra paSaSkat ok piZ .
148:250    +marinan nergeSte tudo +ozaNYS nimogaj kagazYmat vozen
148:251   ogYl , tudo malogramotnYj , vozenZat ok moSto , da
148:252   kunam tudo voza ,  " vet ydYramaSlan kYzYt kornYm puaS
148:253   kyleS , tunYktaS ... "
148:254  +kavri +sergejYm puStaS tOCYmO nergeSte tudYn deC Suko-Sagal
148:255   tergen ulYt gYnat , +vedat adakat AndarYS lekte .
148:256   " mYj nimomat om SinCe ,  - manYn +vedat ,  - tudo SYZe
148:257   jydYmZO laCak +ozaNYSte lijYnam , teve satu nalme SotYStat
148:258   laCak tudo Cislam onCYktYmo , kalYkat mYjYm olaSte
148:259   uZYn ... "   tY nergeSte +vedat laC ik minutYm gYna
148:260   peS raS Sarna ...  sudYSto , +vaslij +ondri den +ovrom
148:261   +metrij nergen prigovorYm kolYStmeke , kok milicioner
148:262   koklaSte vujYm saken oSkYlSo +ondri posanaZe , ymYreSYZe
148:263   pervYj gana , +vedatlan sYren , saNga jYmaC onCalAt
148:264   ,  " CeverYn , posana , saj ile ! "  manYn , jYgYZgYn
148:265   voStYl<o .  tunam ik Zaplan gYna +vedatYn kOrgYZO Yren-jykSen
148:266   kajYS , no sadak SkenZYm kuCen seNYS .  posanaZYm peS
148:267   CamanYSYn kojYn ,  " CeverYn , +ondruS , iktaZ-gana
148:268   uZYna dYr "  maldYS .
148:269  1929 ijYSte AllaSte kugu vaStaltYS tarvanYS , marij-vlak
148:270   kolxozYS puraS tyNal<YC , +vedat kolxozlan toreS ok
148:271   Sogo , En onCYC Ske vozalteS , ymbaCYn molo-vlakYmat
148:272   kolxozYS puraS temla .  tuge gYnat tide gana SonYmaSYZe
148:273   kyYn YS Su .  Ynde kok ij lieS , +kori +marina rajkomYSto
148:274   paSam YSta .  tudo +vedatYn kO tugaj ulmYZYm peS saj
148:275   SinCa . nimogaj rYvYZ kojYS denat , SYma mut denat tudYm
148:276   odYktYlaS ok lij .
148:277  4
148:278  ikana , tele kastene , +kup>Al orol pOrteS , jorlo den
148:279   kolxoz aktiv pogYnYmaS Ertaralte .  pogYnYmaSke Alsovet
148:280   vyjlatYSe den rajon gYC komandirovaen koltYmo +kugergina
148:281   +marinat tolYn , +kup>Al marij-vlaklan +marina - Ske eN
148:282   , oZno +vedat dene ilYmYZ godYm SukYStak tudYm Camanen
148:283   , pagalen ilen ulYt .  sadlan taCe jorlo marij-vlak
148:284   +marinan mutSYm peS jOraten kolYStYt .  UZYSt , tYge
148:285   ydYramaSYn vaStaltmYZlan OrYn , vujYStYm ryzaltat da
148:286   ala-mom jYStrak peleStat .
148:287  - rodo-vlak ,  - maneS ystel vokten kYnel SogalYn ojlYSo
148:288   +marina ,  - me , toSto gaAk posna-posna tYgYde ozanlYk
148:289   dene ilen , ilYSYm ogYna uZ .  jorlo den serednAklan
148:290   onCYkYZo Ynde ik korno vele - tide kolxoz .  tidYn
148:291   nergen +lenin onna peS raS ojlen koden ...
148:292  - tidYZYm mYlanna molan ojlet , SeSke ?  me Ynde CYlt
148:293   umYlYdYmak ona ul vet ,  - maneS ystel lukYSto tamakYm
148:294   tyrgYkten SinCYSe +epi kugYza .
148:295  - tidYZe pale , me SukYZYm kolxozYS vozaltYn ulYna .
148:296    paSaZYm kuzerak YStaS tyNalman , tudYn nergen SonaltYde
148:297   ogeS lij .  vaSke SoSo aga SuES , urlYkaSat ok site ...
148:298  - imn<Ynat Sagal , kolo kum ozanlYklan vujgak latkok
148:299   imne ...
148:300  teve ydYmO maSinam nalaS gYn , saj lieS Yle ...
148:301  - kYzYt tutkarZe tYSte Sol , a kolxozlan me toreS ona
148:302   ul ...  - tYgaj mut Sokta kalYk kokla gYC .
148:303  - CYnYm ojleda ,  - maneS +marina ,  - kYzYt paSa nergen
148:304   Cot SonYde ok lij , kolxoz paSa - u paSa .  mYj SinCem
148:305   : te SukYZak peS jorlo ulYda .  a vet AlYStYda poAn-vlakat
148:306   ulYt ; nunYn maSinaStat ulo , urlYkaS SurnYStat utYZdene .
148:307  - nunYStYn ulo .  kYzYt Ynde Ere sotaren koStYt .  teve
148:308   teNgeCe +nikonor voStYleS :  " E , Cara kolA-vlak ,
148:309   ot SinCe - kolxozYS purat .  ajda , SeNYn koStYda .
148:310    ajdeme semYn kYCken lektaS Sotan imn<Ydat ukes , a
148:311   ydaSYZe ser gYC oSmam kyzYkteda gYn vele ? "   tYge
148:312   mYskYla , sotana ,  - maneS kyvar ymbak suken SiCSe
148:313   marij .
148:314  - tYge ...  a te vara , rodo-vlak , Sonalten ulYda ,
148:315    - mutSYm umbakYZe SuA +marina ,  - kuze tYge nunYn
148:316   CYla ulo , a tendan gYn nimat uke ?  kuze nuno poen
148:317   ulYt ?
148:318  - kuzeZe-moZo , poro paSa denak ot pojo , oCYni ,  -
148:319   maneS +epi kugYza ,  - kO , torgaen , kalYkYm ondalen
148:320   ilen , kOZO eN pyZvyd dene pudij gaj lOCen .
148:321  - mom YStet-A , kulak-vlakYn CYlaZat ulo da , nuno saj
148:322   kumYl dene mYlanna nimomat ogYt pu ,  - peleStYS ala-kO
148:323   omsa tyr gYC .
148:324  - tendalan Ere  " saj kumYl "  kyleS !  - kalYk kokla
148:325   gYC tOrSten lekte ik rveze marij .   - mogaj tuSto
148:326   saj kumYl , kulak-vlak deC CYla pogen nalaS kyleS ,
148:327   raskulaCitlaS !
148:328  pogYnYSo kalYk keneta tarvanen koltYS .  mutlanaS ,
148:329   yCaSaS tyNal<YC .
148:330  - tYj , +egor Sol<o , Ere vik ruaS jOratet ...
148:331  - tugeZak jOn ogYl dYr ...
148:332  - pogen nalaSYZe lieS mo vara ?
148:333  - tYgaj prava ulo mo , SeSke ?
148:334  - ulo Sol , joltaS-vlak , ulo .  tide pogYnYmaS dene
148:335   punCalYm luktYn kertYda .  mogaj ojda lieS ?
148:336  - raskulaCitlaS !  CYla pogYStYm kolxozlan nalaS !
148:337   - manYn kYCkYrat iktYSt .
148:338  - ala tYgeZe saj ok lij ? . .  kuze manYda , poSkudo-vlak
148:339   ?  ala kYzYteS CYtena Yle ?  - manaS tOCat vesYSt .
148:340  - mogaj tuSto CYtaS da mon< !  sita , tYmarten SyjYStYna
148:341   SinCen ulYt .  raskulaCitlaS da - paSa uke ...  vujlatYSe
148:342   , golosovanijYS SYnde !  - kYCkYrale sade rveze marij .
148:343  kalYkYSte tyrlYZat ulo : UZYSt vigak kidYStYm nOltal
148:344   koltat , UZYSt , SeNgek-onCYk onCYStYn , kojYn-kojdYmYn
148:345   nOltalYt .  mo-gYnat , kolo kandaS eN gYC vaStareS
148:346   oAn iktat YS lek .
148:347  raskulaCitlYSaS eN-vlak spiskYm peNgYdemdYme godYm ik
148:348   jOnYsYr lijYn kajYS .
148:349  - teve +fedot +savel<ev ,  - maneS Alsovet vujlatYSe Sem
148:350   OrYSan Colga marij ,  - tudo toSto poAn .  nEp ZapYSte
148:351   peS viAn torgajYS ...  nu , tidYZYm te Skat saj SinCeda
148:352   .  mogaj punCal lieS ?
148:353  orol pOrtYStO ik Zaplan SYp lie : tYmarten lyddeaptYranYde
148:354   ojlYSo-vlak kYzYt vaS-vaS Cujge onCalYt , vaCYStYm
148:355   turtYktat da kenetaSte ik mutYmat ogYt peleSte .
148:356  - mo tugaj SYplanYSda , jYlmYda jomo mo ?  - maneS Alsovet
148:357   vujlatYSe .
148:358  - dYk vet ...  +vedatSYm ala-kuze YStYman , kolxozlanat
148:359   tudo CYltSak toreS ogYl da ...  Ynde Ske SinCeda ,
148:360    - maldYS ik marij , CoAnrak +marinam onCale .
148:361  molat , nimom ojlaS OrSYn kojYn , SYp SinCat .  keneta
148:362   +marinan SyrgYZO taraj gaj CevergYS .
148:363  - kuze tuge , vara +vedat kulak ogYl mo ?  molan tudYm
148:364   ojYren kodYneda ?  mYj Ske tudYm raskulaCitlaS kaem
148:365   !  - kYCkYrale +marina .
148:366  - mogaj kulak ogYl , En SymdYmO oZno tudo Yle ...  kYzYt
148:367   gYna peS yNYSYn koAS tyNalYn ,  - Sokta kalYk loNga
148:368   gYC ydYramaS jyk .
148:369  - CYn , neCevo tuSto OrYn SinCaS , En pervYj +vedatYm
148:370   raskulaCitlaS kyleS ,  - maneS +egor lyman rveze .
148:371  5
148:372  ErlaSYZYm Erdene , CYli-muli godYmak , +savli +vedatYn
148:373   Caple kapka onCYkYZo kok tereSke mien Sogale .  En
148:374   pervYAk ter gYC +marina tOrSten volYS , poCeSYZe Alsovet
148:375   vujlatYSe , +egor da adak kok marij , ter gYC volen
148:376   , kapka onCYko CumYrgYSt .  kapka ale poCmo ogYl ,
148:377   pOrtYStat jyk-jyan ok Sokto , kudYveCYSte gYna kugu
148:378   jykan pij CarnYde opten tOrStYleS .  kapka tykalYmYm
148:379   kolYn , omo velan +savli kuva poCaS kurZYn lekte .
148:380   kapkam poCYn kolten , pogYnen mijYSe eN-vlakYm uZat
148:381   , tumna gaj SinCaZYm karen , magYren-magYren , pOrtYS
148:382   kurZo .
148:383  - +zaxarov joltaS ,  - maneS +marina Alsovet vujlatYSYlan
148:384   ,  - me koktYn pOrtYS purena , a te imn<Ydam kudYveCYS
148:385   purten AmdYlYza ...  CYla pogYlan toCnYj opis<Ym YStaS
148:386   , Surno tyrlYm viskalen nalaS ...  imn<Ym , uSkalYm
148:387   kYzYtak vyden luksa .
148:388  +marinan pOrt omsam poCYn purYmYZ godYm koNga tyr kYdeZYSte
148:389   jYStak mutlanYme , adak peS pisYn kurZtalme jyk SoktYS
148:390   .   " aga , mom-gYnat SYltYlYt "  ,  - SonaltYS +marina
148:391   .  iziS liAt , +vedat kYdeZ omsa gYC lekte .  tudo ale
148:392   malen kYnelYn vele : Cara jolYn , yStYle , ypSO , pondaSYZe
148:393   tovaNSe , SkeZe lydYn , iziSak CYtYra .
148:394  - te , rodo-vlak , mogaj paSa dene ... tYge Erak tarvanYSda
148:395   ?  a-a , +marina +grigor<evna ,  ... unala tolYn ,  -
148:396   lydmYZYm SYltaS tOCen peleStYS +vedat .
148:397  - paSa tugaj ,  - maneS +marina ,  - teNgeCe poSkudet-vlak
148:398   tYjYm raskulaCitlaS punCalYnYt ...
148:399  - mYjYm , raskula-aCitlaS ?  a-a , SiZam ...  saj uver
148:400   dene tolYnat toSto mariet dek ... peS saj !
148:401  - ojlen SogaS memnan Zap uke , CeCasak klat-ambaretYm
148:402   CYla poCede ...  da oksatYm luktYn pu .  nu , vaSke
148:403   !
148:404  - mYjYn nimogaj oksa uke ...  klatYmat tYlanda om poC
148:405   ...  poCedYza , agYza !  - kYCkYralAt , +vedat , Sem
148:406   SinCaZ dene +marinam nelSaS gaj onCalYn , pykenYS lop
148:407   volen SinCe .
148:408  - a tYj Ynet poC , uZat ?  tuge gYn , me Skat poCYn
148:409   moStena ,  - maneSat , Alsovet vujlatYSe omsam poCYn
148:410   kYCkYraleS :  - Ej , +egor , ambar omsa zamokYm pudYrten
148:411   purYza !
148:412  tidYm kolYn , +vedat ves kYdeZYS kurZo .  tuSeCYn sravoC
148:413   oram luktYn , +marinamYtYn jol jYmakYSt SolYS .  vara
148:414   , koNga ymbaC portYSkemYm rualten , sodor CijYSat ,
148:415   Alsovet vujlatYSe dene pYrlA kudYveCYS lekte .  +marina
148:416   SketYn pOrteS kodo da jYr onCYStaS tyNale .  ves kYdeZYS
148:417   onCale - tuSto +savli kuva koNga onCYlno SinCYSe ruaSvoCko
148:418   levedYSYm tOrlaten SogYlteS .  savYrnaltYSat , +marinam
148:419   uZo .
148:420  - iA nalSaS , albasta ydYramaS !  mom eN pOrtYStO tYge
148:421   Eskeren koStat ?  mo tYjYn paSat ulo , kO yZYn konden
148:422   ?  Ynde jOrSYn memnam pYtarYnet , kojYS ...  tidYm
148:423   SinCem Yle gYn , oZnak narmYZYm pukSem Yle ,  - SyvYl
148:424   SYZen tumanlaS tyNale peS SYdeSkYSe +savli kuva .
148:425  - Carne , vilA !  ik SeSkYCYm puStYnatYs , Seret temYn
148:426   ogYl mo ?  kuSto ...  kuS SYltYSYC +vedatYn SOrtn<YZYm
148:427   ?  davaj , kondo !
148:428  - mogaj SOrtn<O , kunam mYlanem pYStaS puEnat ?  teve
148:429   kosorYm nalam da SOrtn<Ym onCYktem ! . .  albasta ,
148:430   keremet , tudlan SOrtn<O kyleS , uZat !
148:431   tYge tumanlen-tumanlen , +savli kuva koNga SeNgek kurZo
148:432   , koNga jYr savYrnen , tyZvak lektYn kurZneZe YlAt
148:433   , YS kert - omsa londemeS +marina tudYm avYrYS .
148:434  - kuSko tYge SYlnet ?  niguSko tYlanet kaAS ogeS lij !
148:435  - kuze ok lij ?  Ske surtYStem kuze ok lij ? . .  kolto
148:436   , kolto , manam !
148:437  tide godYm +marina laCak SykSO kuvan oNYSkYZo onCale
148:438   : oNZo rveze ydYramaSYn gaj ovaren Soga .  niAltYS
148:439   - peSkYdYn CuCo .
148:440  - mom tYge pomYSket SySkYnat ?  davaj , luk !
148:441  - mo ulo , mo ulo ... nimat uke .  voZYldYmo , albasta
148:442   , eNYm tuge niAltkala ,  - manYn , kuva adak koNga
148:443   tyr kYdeZYSke kurZo .
148:444  +marina pokten Suat , purla kidSYm +savli kuvan pomYSkYZo
148:445   CYkYS .  kuva , CYlt orYSo gaj lijYn , +marinam udYrkalaS
148:446   , puraS tyNale .
148:447  - om pu , om pu ! . .  o-oj , karaul , oj !  - vasara
148:448   SuCko kuza .
148:449  +marina tudYn pomYSYZ gYC oksa CondajYm SupSYn lukteS
148:450   .  ajdeme tys gYC voCSo Sala ypan +savli kuva pOrt muCko
148:451   vargYZ kurZtaleS .  +marina ala-mom SonaltYSat , koNga
148:452   onCYlno SinCYSe ruaSvoCko levedYSYm poCYn onCale ...
148:453    tunamak OrdYZSO gYC ala-mogaj pise yzgar dene SuraltYmYm
148:454   SiZe .  savYrnaltYS ...  +savli kuva , kosor kyzYm kuCen
148:455   , adakat SuraltaS Amde Soga .
148:456  - ax , pele kolYSo , tYj tYge !  - kYCkYraleSat , +marina
148:457   pal<to kysenZe gYC brauningYm SupSYn lukteS .
148:458  - puSte-ES !  puSteS !  kolYSYm , Ynde kolYSYm !  -
148:459   magYra +savli kuva .
148:460  - uke , ale kolenak otYl ...
148:461  - mom magYra tide azYrenZe ?  - jodeS , jykYm kolYn
148:462   , kurZYn purYSo Alsovet vujlatYSe .
148:463  - SOrtn<Ym SYlten pYtaren , YneZ pu .  OrdYZem gYC kosor
148:464   kyzO dene SuraltYS , kidem CYlt udYrkalen , purYn pYtarYS
148:465   .  teve , +ivan +zaxarYC , tYSte oksa , sajYn SotlYza
148:466   ,  - maneSat , +marina Alsovet vujlatYSYlan oksa CondajYm
148:467   pua .
148:468  - ruaSvoCkYStYZo mom omCet ?
148:469  - mYjYn SotYStem , tYStat oksa liAS kyleS .  a-a , teve
148:470   ,  - meneSat , +marina ruaSaN pYtYSe izi SokSmeSakYm
148:471   ruaSvoCko gYC SupSYn lukteS .
148:472  SokS-meSak tiC Ere teNgeaS Sij oksa optYmo ulmaS .

149:1  149 pialan eS
149:2  ( Epilog )
149:3  sela pokSelnYse ploHad< lukYS aNYsYr urem lekteS .
149:4   urem kok mogYrYSto SinCYSe pOrt-vlak uZar sad jYr omaSaltYn
149:5   ulYt .  teve molo pOrt radam deC sad loNgaSke purten
149:6   SYndYme kud lukan u pOrt volgaltYn SinCa .  urem tyrYsO
149:7   lapka palisad voktene kudYr ukSan akacij-vlak kuSkYt
149:8   .  pOrt deke puraS izi kalitka ulo .  tuSeCYn kok mogYrYm
149:9   akacijYmak SYndYman jolgorno pOrtOnCYl dek vik naNgaA .
149:10  pOrt vaStareS , okna jYmalne , izirak Cara ver ulo .
149:11    tuSto uZar sOrem dene jYrgeSkYn yStaltYlme viC lukan
149:12   SydYr semYn YStYme peledYSan klumba-vlak .  nunYn koklase
149:13   kornYSko oSalge oSmam SavYme .
149:14  klumbYlaSke SYndYme peledYS-vlak ale peledaSak tyNalYn
149:15   ogYtYl , no lOza lYStaSan YlYt .  akacijYn uZar ukSlaStYZe
149:16   gYna narYnCe tYgYde peledYS-vlak koedat .  a pOrt SeNgelne
149:17   SogYSo odar lombo lum ora gaj peled SogalYn .
149:18  Er .  kyzaS tyNalSe keCe ale sad kokla gYC oknaSkat
149:19   onCalYn ogYl , a komdYk poCmo oknala gYC SaNgYsek jyk-jyan
149:20   Sokta .  teve ik okna gYC aza magYrYme jyk SoktYSat
149:21   , tunamak SYplanYS .  ves okna gYC primus CoZgYmo CarnYde
149:22   Sokta , koklan izi kande SikS dene pYrlA tutlo kogar
149:23   puS tYmYk Er UZYS ErkYn Sarla .  kuxn<YSto , primus
149:24   voktene , kandalge peledYSan kuStYlgo plat<Ym CijYSe
149:25   , oS onCYlSovYCYm sakYSe samYrYk ydYramaS SogYlteS .
149:26  taCe kanYme keCe , +marina paSaS kaAS ok AmdYlalt .
149:27   sadlan somYlYm tOrla , Er koCkYSYmat sajrakYn AmdYlYneZe
149:28   .  kuze ot AmdYle : taCe vet kolxoz gYC +sergej toleS
149:29   !  tudo ymaZsek  " +tumer "  kolxozYSto vujlatYSYlan
149:30   Soga , eSYZ deke arnAlan ik gana vele tolYn kaA .
149:31  - avi-ij , +Erik malYS mo ?  kokla gYC ik vedra vydYm
149:32   mien nalat gYn , jOra Yle .  mYj primusem deC ojYrlenak
149:33   om kert .  avij , kolat ! ?
149:34  - kolam ,  - SoktYS ves kYdeZ gYC SoNgo jyk .  vara
149:35   kYdeZ omsa ErkYn poCYltat , SYmakSdYme , oS vurgeman
149:36   kuva kYvYZge lekte .
149:37  - malen koltYS ! . .  ala-mo peS kyleS gaj Erak pomYZalt
149:38   vozYnat , E-E Uarla , E-E Uarla !  pYkSe malYS ...
149:39    jOra , mien nalam , vedraZe pOrtOnCYlnak vet ?  -
149:40   manAt , +korij kuva lektYn oSkYl<o .
149:41  urem vel kalitka jyk SoktYS .  +marina oknaSke kerYlte
149:42   .  akacij ukSerla voSt oS kartuz kojYlaltYS , u semYn
149:43   tyrlen YStYme oS tuvYrYm da oS brUkYm CijYSe rveze
149:44   pOr>eN pOrt vek sodor kurZo .  pisYn kurZYn lekSe +marina
149:45   tudYm toSkaltYSeS vaSlie .  +sergej vatYZYn puSkYdo
149:46   mogYrZYm Sym pelenZe Cot Ondale .
149:47  - nu , +manUSem , vara kuze ileda ?  +ErikYn tazalYkSe
149:48   mogaj ?  avaj ogeS koj , kuSto ?
149:49  - saj ilena , peS saj .  +Erikemat taza , kYzYt mala
149:50   .  avij vydlan kajYS ...  jOra keC Erak tol<YC , SaNgYsek
149:51   vuCem .  vara  " +tumerYSte "  paSada kuze kaA ?
149:52  - jOra , SogYltYna .  teNgeCe Syl<Ym yden pYtarYSna
149:53   .  SinCet , +manU , tenij SoNgo-vlak paSalan peS Cot
149:54   piZYnYt .  +sapan kugYza den aCat ydYmaSte En onCYC
149:55   kaAt .  molodec ulYt !
149:56  - mom tYSte kutYren Sogena , ajda pOrtYSkO !  Ej , adak
149:57   mondYSYmat : mYjYn kotletemat kogargen pYtYS dYr ,
149:58    - manAt , +marina puraS tarvanYS .  +sergej vatYZYm
149:59   purla kidSe dene kYdaCYnZe OndalAt , koktYn , orade
149:60   joCa gaj modYn-voStYl , pOrtYS puren kajYSt .
149:61  vyd vedra dene koptYrge tolYn purYSo +korij kuva kuxn<o
149:62   ystel voktene vatYZ dene mutlanen SinCYSe +sergejYm
149:63   uZat ,  " Ej , veNYm tolYn , uZat ? "  YStale .
149:64  - tol<Ym , avaj ,  - manYn +sergej kidSYm kuCYS .
149:65  - vara mYjYn ANgarem tuSto kuze poCaNeS ?
149:66  - mogaj ale tudo ANgar , paSaSte rvezYlan vujYm ok pu
149:67   !   " ajda pYrlA selaS mien tolYna "  man<Ymat , YS
149:68   kaj :  " kYzYt ArsaS ok lij , taCe teve kYCkYme yzgarYm
149:69   aCalaS kyleS "  ,  - mane .
149:70  ydYramaS-vlak Er koCkYSYm AmdYlkalaS tyNal<YC .  +sergej
149:71   ves pOlemYS kajYS .  pOrtYn ves pelYZe kokYte kYdeZlYme
149:72   ; ik kYdeZSe kugYrak , vesYZe izi da peS volgYdo ,
149:73   tuSto izi +ErikYn pYZaSYZe .  keC-kunamat tY kYdeZlaS
149:74   purYmYZ godYm +sergejYn Sym-kYlZYlan peS laskan CuCeS
149:75   , ulo kOrgYZO ala-mogaj kalasen moStYdYmo kuanYmaS
149:76   dene temeS .  kYdeZ kOrgO peS Andar , ik purak pYrCat
149:77   uke .  oknalaSke oS zanaveskYm sakalYme .  pYrdYZlaSte
149:78   syret-vlak .  kYdeZ pokSelne oS SovYC dene levedme
149:79   jYrgeSke ystel , ystembalne jYtYra Anda atYSte peledYS
149:80   .  lukYSto ovarten optYmo oS kypCYkan krovat< .  okna
149:81   vaStareS - vozgalen SinCYme izi ystel , tuSto kniga
149:82   ora .  ystembalnak radioreproduktor .  ystella vokten
149:83   nYl-viC pyken .
149:84  +sergej jYStak , jol parnA muCaS dene , izi kYdeZYS purYS
149:85   tYSte , okna vel mogYrYSto , kugYeN malYme krovat<
149:86   , ves zalYSte - SuE oS SovYC dene levedme joCa krovat<
149:87   , omsa tyr lukYSto - nYl lukan izi ystel .
149:88  +sergej peS ErkYn malYme krovat< deke miA , sakYme oS
149:89   SovYCYm nOltaleS .  por gaj oS kypCYkYStO , sOral izi
149:90   odeAl dene levedaltYn , iktaZ kum tYlzaS oS-Cever CuriAn
149:91   aza laskan mala .  Suko marte +sergej izi ErgYZYm jOraten
149:92   onCen SogYS , vara CYten YS kert , saNgaZYm SYman SupSale
149:93   .  joCa SiZe , tarvanYS , izi umSaZYm karalten , jogYm
149:94   koltYSat , kandYvuj peledYS gaj Andar SinCaZYm poCo .
149:95  - pomYZaltYC , ErgYm , pomYZaltYC , iziem ?  pomYZaltde
149:96   ok lij , vet aCat tolYn .  nu-nu , zdravstvuj !  Erik
149:97   , kondo , kidetYm pu .  teve tYge ...  Ex , tYj !
149:98    - +sergej joCa krovat< vokten suken SinCYnat , ErgYZ
149:99   dene mutlana .
149:100  iziS lijmeke , kuxn<YSto ystembake pogkalen SogYSo +marina
149:101   keneta ves pOlem gYC +sergejYn kYCkYralmYZYm kol<o :
149:102  - +manUS , +manU-u-uS !  avaZe-e , tol !
149:103  - mo tugaj , mo lie ?  +serguS , mom tYnare kYCkYret
149:104   , rvezYm pomYZaltet vet ?  - manYn , +marina sodor kurZYn
149:105   tol<o .
149:106  - onCo , +manUS , onCo , kuze voStYleS ?
149:107  - aj , ojlet , voStYlaS ale tudo izi .
149:108  - onCo teve ,  - manAt , +sergej +marinam kidSe gYC joCa
149:109   krovat< deke SupSYl<o .  CYnZYmak , laska Conan taza
149:110   joCa ymYrYStYZO En pervYj gana voStYleS ulmaS .  tYgaj
149:111   ilaS tyNalSe izi ajdemYn pervYj voStYlmYZo aCa-ava
149:112   Sym-ConYm putYrak jYvYrtYkta vet !  +sergeAt muCaSdYmYn
149:113   Cot kumYlalte : azam kidYS nalYn SogalSe vatYZYm ,
149:114   latSYm iAS godsYZ gaj Sym CYtYren , Cot Ondale , izi
149:115   ErgYZYn vujZYm SYman niAltYS .  vatYZYnat kuanen onCalSe
149:116   Sara SinCaStYZe kugu jOratYmaS kojo .  tide godYm puSeNge
149:117   ukS kokla gYC oknaSke voCSo keCYjol izi pOlem kOrgYm
149:118   volgaltarYS .  +marina den +sergej ik minut koklaSte
149:119   ulo ErtYSe ilYSYStYm SarnaltYSt .
149:120  - +manUS , Symem !  - motkoC kumYlaltYn peleStYS +sergej
149:121   .   - ilYSYZe mogae , ilYSYZe !  tYmarte me koktYn
149:122   tyrlYmat uZYn ulYna , Ynde tudo CYla Sem pYl gaj Erten
149:123   jomYn ...  iktYlan mYj taCe peSak kuanem : ilYSnam
149:124   Semer kalYk den ikteS uSen moStYSna .  tySka kalYk
149:125   verCYn tYrSYme - tynASte En kugu , En Caple paSa !
149:126    tudak vele posna ajdemYlanat kugu pialYm konda .
149:127   tYgak onCYkat kalYk verCYn , motor +sovet Elna verCYn
149:128   , teve ninYn ( +sergej izi ErgYZYm SupSale ) pialan
149:129   , volgYdo ilYSYSt verCYn Cot paSam YStaS , kuCedalaS
149:130   tyNalYna ! . .  E , ilYSYZe-e , +manUS !
149:131  kYdeZ omsa gYC SYp onCen SogYSo +korij kuva gYna ala-molan
149:132   kugun SylaltYSat , onCYlSovYCSo dene SoNgo SinCaZYm
149:133   jYStak yStYl<O .  a avaZ kidYSte Uarlen poCaNSe laska
149:134   kumYlan aza , pyjdYmO umSaZYm pele karalten , uES voStYlal
149:135   koltYS .  vate-marij ikanaSte ErgYStYm onCal<YC , vara
149:136   SkeStat vaS onCalYn voStYlaS tyNal<YC ...
149:137  tYge maj Erdene , Ser temmeS malen pomYZaltmek , oknaSke
149:138   purYSo keCYjol ajdemYn Sym-kYlZYm kuandaren tarvata
149:139   .  myndYr CodYra SeNgeC kYzYt gYna onCalSe Er keCe
149:140   jyla , modYn-SYrgYZeS da SkeZ dene pYrlA ulo tynAm
149:141   pomYZalta .  puSeNge ukSYSto uZar lYStaS lYZ-lYZ tarvanYS
149:142   , Sudo vujYSto keCYSe lups SYrCa tyrlO tys dene ColgYZaltYS
149:143   , Cever peledYS Ske Andar SinCaZYm Er keCe vaStareS
149:144   poCo .  peledYS vujYSto Cever lYve , mykS , oSYmSylYS
149:145   YzgaltaS tyNal<YC , liSYl CaSkerYSte ala-mogaj kajYk
149:146   sajYn SySkaltYS ...  CYla pomYZalte , CYla tarvanYS
149:147   , CYla patYr ilYS vij dene modeS !  a keCe utYr jyla
149:148   , muCaSdYmYn SYrgYZeS , ErkYn kyza da ajdemYn SymYStYZO
149:149   paSa kuatYm kYnelta , kuSta , kugu kuanYmaSYm tarvata
149:150   , sYlne murYm lukteS ! . .
149:151  1929 - 36 ij .

150:1  150 +Sabdar +osYpYn  " +ydYramaS korno "  romanZe
150:2  marij sYlnYmutYSto EpiCeskij sYnan kugu prozaiCeskij
150:3   proizvedenijlan - roman Zanrlan - peNgYde negYzYm kumlYmSo
150:4   ijlaSte +m . +Sketan den +n . +ignat<ev , +s . +Cavajn den
150:5   +Sabdar +osYp , +A . +Alkajn den +a . +ErYkan YStenYt .
150:6   tunam CYlaZe lu nare roman savYktaltYn .  nunYn koklaSte
150:7   tyrlO sYnan , tyrlO Zanr dene vozYmo proizvedenij-vlakYm
150:8   uZYna .  tyN verYm marij literaturYSto onCYCak pysO
150:9   obHestvenno-politiCeskij problemYm SYNdarYSe social<nYj
150:10   roman nalYn .  tYgajlan +m . +SketanYn  " +EreNer "  ,
150:11   +s . +CavajnYn  " +Elnet "  , +a. +ErYkanYn  " +kuCedalme
150:12   tuleS "  romanYStYm da molYmat SotlaS lieS .  +n . +ignat<evYn
150:13    " +vurs mardeZSe "  - biografiCeskij sYnan , a  " +savik
150:14   "  satiriCeskij romanlan tyNaltYSYm YSten .  +A . +AlkajnYn
150:15    " +oNgo "  romanZe utlarak EtnografiCeskij tysan .
150:16    Ervel marij kalYkYn ilYS-jylaZYm kelgYn syretlen ,
150:17   pisatel< tYSte kalYk tvorCestvYm kumdan kuCYltYn .
150:18  marij romanYn viAN tolmaStYZe ESe tYgaj ojYrtemYm palemdaS
150:19   kyleS : tudo kumlYmSo ijlaStak Epopej semYn kuSmo kornYSko
150:20   solnen .  kaZne pisatel<-romanist ( +m . +Sketan , +s
150:21   . +Cavajn , +o . +Sabdar , +A . +Alkajn , molat ) Ske proizvedenijZYm
150:22   dilogij , ale trilogij semYn vozaS Sonen ulmaS , no
150:23   ymYr lugYC lijmYlan , tvorCeskij paSa kyrYltmYlan kOra
150:24   SonYmYStYm Sukten kertYn ogYtYl .  no nunYn takYrten
150:25   kodYmo korneSYSt SykSudo kuSkYn ogYl , pajdale saska
150:26   tyzlanen .
150:27  +Sabdar +osYp 1927 ij marte , tyN SotYSto , poEzij dene
150:28   zanimatlen .  tudYn pervYj prozaiCeskij proizvedenijZe
150:29   -   " +akYr saman "  povest< - 1928 ijYSte  " +u vij
150:30   "  ZurnaleS peCatlaltYn .  tYSte +kugu +oktAbr< revolUcij
150:31   den graZdan sar ZapYSte marij AlYn ilYSYZe , AlYSte
150:32   tale klass kuCedalmaS syretlaltYn .  povest<Yn tyN
150:33   gerojZo - ilalSYrak marij kresan<Yk +prokop +vaslij .
150:34    tudo SkenZYn SonYmaSYZ dene toSto ilYS orata gYC niguzeat
150:35   lektYn ogeS kert , no ConZo dene ilYSYSte CYnYm kYCaleS
150:36   .  avtor revolUcionnYj samanYSte , toSto ilYSYn voZge
150:37   kyrYStalt SalanYme ZapYSte +prokop +vaslijYn ilYS kornYZYm
150:38   , kOrgO SonYmaSYZe vaStalt tolmYm onCYkten .  ilYSYn
150:39   CYnZe - uYn seNYmaStYZe , toSto ilYSYn , toSto tynAn
150:40    " akYrYS "  volYmaStYZe , kalasen avtor .  tunamak
150:41   pisatel< u proizvedenijYm ,  " +ydYramaS korno "  povest<Ym
150:42   , vozaS tyNalYn da tudYm varaZYm romanYSke savYren .
150:43  30-So ijlaSte +SabdarYn murpogYZo posnak peNgYdemeS ,
150:44   idej da tematika SotYSto vaStalteS .  +sovet ElYSte
150:45   socializmYm YStYmaS , AlYSte kollektivizacij , nuZna
150:46   kresan<Yk den kulak koklaSte tale klass kuCedalmaS
150:47   pisatel<Yn vozYmaStYZe tyN tema lijYt .  1931 ijYSte
150:48   tudYn  " +koriS "  ,  " +tySka vij dene "  povest<Se-vlak
150:49   posna kniga dene lektYt , a 1933 ijYSte  " +u vij "
150:50    ZurnaleS  " +telegramma "  povest<Se savYktaltYn .
150:51  " +ydYramaS korno "   - +Sabdar +osYpYn tvorCestvYZYm ikteSlYSe
150:52   proizvedenij .  tide romanYm pisatel< lu ij nare vozen
150:53   da tuSto SkenZYn CumYr ilYS opYtSYm , mastarlYkSYm
150:54   SYNdaren .  sadlanak roman pisatel<Yn lymZYm Caplandaren
150:55   gYna ogYl , tugak CumYr marij literaturYn SOrtn<O fondYSkYZo
150:56   puren .
150:57  " +YramaS korno "  En onCYC 1929 ijYse  " +u vij "
150:58   ZurnaleS lektYn .  no 30-So ijlaSte avtor Ske proizvedenijZYm
150:59   tOrlaten , uEmden da 1937 ijYSte +moskvase  " +sYlnYmut
150:60   literatura "  +gosudarstvennYj izdatel<stveS savYkten
150:61   luktYn .
150:62  romanYn tyN problemYZe - marij ydYramaSYn socialistiCeskij
150:63   obHestvYm YStYmaSke orgaZan kornYZo , +sovet vlast<
150:64   ZapYSte tudYn kOrgO SonYmaSYZe vaStaltmaS , kommunizmYm
150:65   CoNYmaSte kugu obHestvennYj vijYSke savYrnYmaS .  pisatel<
150:66   romanYSte marij kalYkYn 1914 - 1928 ijlase ilYSYZYm
150:67   da jylaZYm kumdan avalten , tiCmaS xarakter-vlakYm
150:68   syretlen .
150:69  romanYn dejstvijZe imperialistiCeskij sar ZapYSte tumer
150:70   AlYSte semYk pajremYm syretlYme dene tyNaleS .  sarlan
150:71   kOra tYSte ilYS Cot naCaremYn , no Semer kalYk oZnYso
150:72   pajremYm ok mondo .  tide syretYSte me kresan<Yk koklaSte
150:73   klass SeledaltmYm , marij SemerYn uS-akYlZe pomYZaltaS
150:74   tyNalmYm uZYna .  mer kalYk sar vaStareS Soga , sar
150:75   tudYn SerZYm temen , no Semer eN ale SYdYZYm kOrgYStO
150:76   kuCa , vik luktYn ok onCYkto .  tudYm kugYZan kYl-kuCem
150:77   kurYmla muCko pYzYren ilen , lydYkten pYtaren .
150:78  pisatel< graZdan sar pagYtYse marij AlYn ilYSYZYm ,
150:79   nEp ZapYm ustan syretlen , marij kresan<YkYn socializm
150:80   kornYSko vonCYmYZYm onCYkten .  avtor tYgaj ojYm SYNdaren
150:81   : Semer kresan<Yk onCYlno ulSo korno - socializmYS
150:82   uSnYmo , socializmYm CoNYmo korno - AlYse ilYSYm uEmda
150:83   , jOrSeS vaStalta .
150:84  +Sabdar +osYp Ske proizvedenijZYm onCYl marij ydYramaS-vlaklan
150:85   pOleklen :  " u kornYm kYCalYn , socializmYSke peNgYdYn
150:86   oSkYlSo marij kalYkYn onCYl ydYramaS-blaklanZe alal
150:87   kumYl dene pOleklem "  (  " +u vij "  , 1929 ,  :no 11
150:88   ) .  roman muCko me tudYn tyN gerojZYn - +marina +kugerginan
150:89   - tOrsYr ilYS kornYZYm uZYna .
150:90  +marina - nezer kresan<Yk +kori kugYzan motor , Catkata
150:91   ydYrZO .  roman tyNaltYSte tudlan latSYm ij vele temYn
150:92   , tudo ale ilYSYn SerYZYm-koCYZYm ok pale .  SkeZ gaAk
150:93   nuZna +jogor +kavrijYn +sergejZYm jOraten , +marina , tudYn
150:94   dene muZYr kOgOrCenla kelSen , pasu goC ErtYme semYn
150:95   Ske ilYSYZYm ilen ErtaraS Sona , vuj ymbalnYZe pogYnYSo
150:96   kydYrCan jyrYm ogeS uZ .  no SymbelZe - +sergej - vaSke
150:97   imperialistiCeskij sarYS kaA , a +marinam , taNZYn kolYmo
150:98   nergen SoAk uver tolmeke , vieS semYnak SkeZ deC kolo
150:99   ijlan kugu , poAn +vedatlan marlan puat .  tYge +marina
150:100   +vedatYn eSYStYZe , volgYdo ilYSYm uZde , kul SotYSto
150:101   AtYr ij godYm ila .
150:102  +kugu +oktAbr< revolUcij marij ydYramaSlan kumda kornYm
150:103   poCYn , no u ilYSYm CoNYmaSke +marinan kornYZo viAS
150:104   lijYn ogYl .  poAn +vedat dene tudo , tajYl poCeS munCalten
150:105   volYmo semYn ,  " pyrYmaSlan "  ySanen ilen .  +Sabdar
150:106   +osYp +marina +kugerginan pomYZaltmaStYZe poSkudo tunemSe
150:107   ydYr +ovdakin kugu rol<ZYm syretla .  +ovdakin kondYmo
150:108   kniga-vlakYm ludYn , +marinan ErkYn SinCaZe poCYlteS
150:109   , tudo u ilYSYm umYlaS tyNaleS , toSto jyla poCeS ilYmYZYm
150:110   kudalta .  +sergej dene ilanYSe izi ErgYZYn kolYmekYZe
150:111   , tudo opkYn marijZe deC ojYrla da izaZYn , +ovdakin
150:112   polSYmYSt dene , Cot AmdYlaltmeke , +ozaNYse universitet
150:113   pelen rabfakYS tunemaS pura .
150:114  pisatel< romanYse obraz-vlakYm syretlYmaSte takYr korno
150:115   dene ogeS kaj .  posnak +marinan obrazSe CYla mogYrYmat
150:116   tiCmaSYn onCYktYmo : tunemmaSte , Ara ZapYSte , mONgYsO
150:117   paSaSte - +kugerginan kOrgO ilYSYZe molemmYZe , tudYn
150:118   u , sovet eNYS savYrnYmYZe mYlanna raS koeS .
150:119  rabfakYSte +marina jOrSeS vaStalteS , ilYSYSte SkenZYn
150:120   verZYm muES .  tudYn vaStaltmaSte pisatel< kollektivYn
150:121   rol<ZYm posnak palemda .  ErtYSe ilYSYZYm lonCYlen
150:122   , +kugergina CumYr onCYkYlYkSYm u ilYS dene kYldaS kelSa
150:123   da partijYSke pura .  rabfakYm tunem pYtaren , tudo
150:124   mONgO velYS paSa YStaS toleS .
150:125  " +ydYramaS korno "  roman kok kniga gYC Soga .  romanYn
150:126   kokYmSo knigaZe +marinan toSto marijZYm - torgovoj +vedatYm
150:127   - raskulaCivatlYmaSte uCastvovatlYmYZ dene pYta .
150:128  pisatel< romanYn kumSo knigaZYm vozaS da tuSto marij
150:129   kundemYSte kollektivizacij ZapYm , +marinan paSaZYm
150:130   , +sergejYn obrazSYm kelgemden onCYktaS Sonen , sadlan
150:131   oCYni 1937 ijYSte +moskvaSte peCatlaltSe knigaSke romanYn
150:132   EpilogSo purtaltYn ogYl .
150:133  romanYn  " +pialan eS "  manYn lymdYmO EpilogSo 1936
150:134   ijYSte  " marij kommuna "  gazeteS peCatlaltYn .  tYSte
150:135   +Sabdar +marinan rveze godso kelSYme +sergej taNZe dene
150:136   uSnYmYZYm onCYkta .  +sergej  " +tumer "  kolxozYSto
150:137   vujlatYSYlan Soga .  +marina den +sergej laskan malYSe
150:138   +Erik ErgYSt vokten ErtYSe ilYSYStYm Sarnat , onCYkYZat
150:139   Semer kalYk dene uSnen , kalYk pial verC kuCedalaS
150:140   mutYm puat .  kYzYt savYktYme izdanijYSke purtYmo tY
150:141   Epilog romanlan tiCmaS sYnYm pua , avtorYn SonYmYZYm
150:142   ikteSla , utlarak kelgYn poCYn onCYkta .
150:143  " +ydYramaS korno "  roman sYlnYlYk SotYStat marij literaturYSto
150:144   ik En onCYl radamYSte Soga .  Zanr Sot dene onCYmaSte
150:145   tudYm social<no-psixologiCeskij roman manaS lieS .
150:146    vet pisatel< tYSte tyN gerojYn - +marina +kugerginan
150:147   - Sym-Con ilYSYZYm kelgYn lonCYla , syretla , social<nYj
150:148   ilYSYn vaStaltmYZlan kOra tudYn uS-akYlZe , kojYS-SoktYSYZo
150:149   viANYn da uEmYn tolmYm mYlanna onCYkta .  romanYn ves
150:150   tyN ojYrtemZe tYgaj : tudo kelge lirizm , nYZYlge kumYl
150:151   dene SYNdaraltYn .  avtor geroj-vlakYn Sym-kYl SiZmaSYStYm
150:152   , kOrgO SonYmaSYStYm tyrlO sYlneStarYme jOn , obraz-vlak
150:153   dene mondaS lijdYmYn poCYn pua .  +SabdarYn prozYZYm
150:154   liriCeskij proza manaS gYn , CYneS toleS .  tide SotYSto
150:155   tudo ruS kugu pisatel< +n . +v . +gogol<Yn tradicijZe dene
150:156   moSten pajdalanen .
150:157  pisatel< marij kalYkYn ilYS-jylaZYm saj palen da CYnZYmak
150:158   poEt semYn syretlen .  mutlan , ydYr-rveze-vlakYn umYr
150:159   keNeZ kasYm ErtarYmYStYm poEmYse gaj syretYSte moktYmo
150:160   :  " rveze tySkaSte +sapan +miklajYn garmon<Zo jYtmYZaltYS
150:161   , tudYm ydYrkaCe-vlakYn tySka murYSt rualtYS .  muro
150:162   jyk umYr tYmYkYSte myndYrk SergYlteS : teve Al SeNgek
150:163   kuErlaS mien tykna , tuSeCYn pasu pokSel otYSko lupSalteS
150:164   : teve korem serYS mien kerYlteS da adak lopka olYk
150:165   muCko Andar ENer vyd gaj tOr joga ... "
150:166  romanYSte Suko liriCeskij otstuplenij ulo .  tuSto avtorYn
150:167   ilYS nergen , Ske gerojZo-vlak nergen Sym vurgYZYn
150:168   SonYmYZo SYNdaraltYn .  ava kumYl , tora korno , SoCmo-kuSmo
150:169   mlande nergen liriCeskij otstuplenij-vlak kaZne ludSo
150:170   eNYn SymeSYZe Erelan kodYt .  Sym vurgYZmYm , kuanYm
150:171   ale ojgYm SYNdaraS pisatel< liriCeskij otstuplenijYSte
150:172   tyrlO jOnYm - inversijYm , olicetvorenijYm , Epitet
150:173   den metaforYm , ritoriCeskij jodYS den vosklicanijYm
150:174   - kuCYlteS .  pisatel< kumda sovet ElYm , SoCmo-kuSmo
150:175   kundemYm alal kumYlYn jOraten , tudlan moktemmurYm
150:176   ( gimnYm ) muren :  " aj , Con kuandarYSe , kugu CodYram
150:177   !  aj , SoCmo-kuSmo motor Elem !  Caple pagYtYm , motorYm
150:178   uZSaSda ulmaS , kuandarYSe ErYk murYm tolYn Zap kolYStaS
150:179   !  revolUcij kuat pisYn tendan pomYStat logaldYme ilYS
150:180   vijYm Ynde tarvata ...  ElYn tyN ozaZlan - Semer kalYklan
150:181   - pundaSdYme poAnlYkdam poCsa te kumdan !
150:182  zavod-fabrika jyk den lySkO , kumda Sem CodYram !  uZdYmo
150:183   Cever peledYS dene peled , Caple SurnYm , tutlo saskam
150:184   kuSto , SoCmo mlandem ! "
150:185  romanYn jYlmYZYm oAr keNeZ keCYn tyrlO tysYn jYlgYZYn
150:186   jogYSo jogYn vyd dene taNastaraS lieS .  pisatel< posnak
150:187   Suko kalYk mut den ojsavYrtYSYm kuCYltYn , kalYk mut
150:188   negYzeS SkeZat AtYr SuldYran mutYm CoNen .
150:189  sYlnYmutan proza - posnak roman den povest< - keC-mogaj
150:190   literaturYn tuprydYZO , vet tudo memnan literaturYnan
150:191   mogaj kykSYtYStO ulmYZYm , voStonCYSYSto gaj onCYkta
150:192   , sovet kalYkYn kommunistiCeskij uS-akYlZe , EstetiCeskij
150:193   idealZe kuSmYm syretla .  tYleC posna , sYlnYmutan
150:194   prozYSto memnan kalYkYn , kYzYtse ajdeme tukYmYn ilYSYZe
150:195   , tyrlO viAN tolmo jYZYNZe syretlaltYt .  tunamak tudYn
150:196   seNYmaSYZ den sitYdYmaSYZe raS palemdaltYt .
150:197  pYtartYS ZapYSte marij romanYn viANmaStYZe u , joNgYdo
150:198   korno palemdaltYn .  tide SotYSto +n . +il<AkovYn  "
150:199   +EdemvlW da ivlW "  , +tYnYS +sYpYn  " +anuk akaj "  ,
150:200   +v . +ivanovYn  " +tytan "  den  " +arslan "  , +a . +UzYkajnYn
150:201    " +kugYzan vuj "  da  " +maska vYnem "  , +k . +isakovYn
150:202    " +marij SySpYk "  , +z . +katkovan  " +kuSto ulat , pialem
150:203   ? "  , +a . +timofeevYn  " +Sem kurnYZ "  romanYStYm posnak
150:204   palemdYman .   nuno marij literaturYm CYla SotYStat
150:205   - idej da tema , Zanr da sYlnYlYk SotYSto - pojdarenYt
150:206   .  marij kalYkYn oZnYso da kYzYtse ilYSYZ gYC tyrlO
150:207   jYZYNYm syretlat , sovet obHestvYn viANmYZ gYC lektYn
150:208   SogYSo tyrlO kyleSan problema-vlakYm nOltalYt da kelgYnrak
150:209   onCYktaS tYrSat .  kYzYtse marij sYlnYmutYn viAN tolmaStYZe
150:210   +Sabdar +osYpYn pajdale tradicijZYm umbakYZe SuAS tYrSYmaS
150:211   raS koeS ( +v . +ivanovYn liriCeskij povest<laStYZe ,
150:212   +z . +katkovan  " +kuSto ulat , pialem ? "  romanYStYZe
150:213   , t .m . ) .  pisatel<Yn murpogYZo kommunizmYm CoNYSo
150:214   marij kalYkYn uSakYlYStYZe , Sym-ConYStYZo Ere ilaS
150:215   tyNaleS , tudYn kul<turYZYm pojdara , molo iza-Sol<o
150:216   kalYk deke liSemda , onCYko yZeS .
150:217  +semen +CernYx ,
150:218  filologij nauka kandidat .
150:219  vujlYmaS
150:220  pervYj kniga
150:221  semYk                                         3
150:222  toSto ymYl                                  16
150:223  ydYr ilYS                                   19
150:224  ydYrvuC murYmo godYm                        28
150:225  SinCaS koStmo ZapYSte                       36
150:226  yarnA                                      40
150:227  SoSYm saska                                  47
150:228  kumYl SupSde                                 51
150:229  vate ilYS                                    58
150:230  pYtartYS kYldYS                              71
150:231  u kornYSto                                   78
150:232  kokYmSo kniga
150:233  toStYm SarnYmaS                              83
150:234  mONgo                                      90
150:235  student-vlak                                108
150:236  tumerYSte                                   115
150:237  kanikul godYm                               124
150:238  " tumna , tum-tum ... "                     142
150:239  onCYk kajYmaSte                             157
150:240  +lenin yZeS                                165
150:241  ilYS jYZYN                                182
150:242  tuSmanYn paSaZe                            193
150:243  paSaSke                                     203
150:244  pialan eS ( Epilog )                         215
150:245  +Sabdar +osYpYn  " +ydYramaS korno "  romanZe .
150:246  +semen +CernYx                              219
150:247  Skol<nYj biblioteka
150:248  +Sabdar +osYp
150:249  ( +Sabdarov +iosif +arxipoviC )
150:250  +ydYramaS korno .  roman .
150:251  o
150:252  Skol<naA biblioteka
150:253  +Sabdar +osYp
150:254  ( +iosif +arxipoviC +Sabdarov )
150:255  +dolA ZenskaA .  roman .
150:256  na marijskom AzYke
150:257  redaktor +g . +g . +gadiatov .  xudoZnik +v . +v . +vagin .  xudoZestvennYj
150:258   redaktor +v . +v . +dombrovskij .  texniCeskij redaktor
150:259   +z . +i . +oxotnikova .  korrektorY +e . +n . +antonova , +l . +s
150:260   . +sokolova .
150:261  sdano v nabor 3 dekabrA 1974 g . +podpisano k peCati
150:262   10 marta 1975 g . format 84x108 1/39 .  fiz . peC . l
150:263   . 7 . Ysl . peC . l . 11 ,76 .  uCetno-izd . l . 11
150:264   ,90 .  tiraZ 20000 .  zakaz  no 5210 .  bumaga tipogr
150:265   .   no 2 .  cena 44 kop .
150:266  marijskoe kniZnoe izdatel<stvo , 424025 , g . +joSkar-+ola
150:267   , ul .  +karla +marksa , 43 .
150:268  marijskaA respublikanskaA tipografiA , 424700 , g .
150:269   +joSkar-+ola , ul . +komsomol<skaA , 112 .