Vuođđolága § 2 lea bidjon eret doibmamis duopmustuolu bokte ja Gonagas stáhtaráđis stivre girku § 16 mielde , nu ahte loahpas stivrejuvvo Stuoradikki dáhtu mielde . Porsáŋggu gielddas lea bidjon johtui prošeakta man namma lea - Dievdoolbmot mánáidgárddis . Girkonjárggas lea gumppiide bidjon čeabetbáddi mii sádde radiosignálaid . Sivas go leat bidjon čeabetbáttit , mat muitalit gos gumpe guđege áiggi lea , dihtet dál sihkarvuođain ahte 15 gumppe leat eallimen . Sámi Filbmabargiid Searvvi ( SFBS ) jođiheaddji Bjarne Store Jakobsen lea movttet go lea bidjon johtui bargu vuođđudit Sámi Filbmafeastivála . Sin 1997 litnet , geat leat álkkiduvvon iešdieđáhusa deavdán , lea bidjon almmolaš oidnosii buot litnetkántuvrraide Finnmárkkus . Vuođđolága § 2 lea bidjon eret doibmamis duopmustuolu bokte ja Gonagas stáhtaráđis stivre girku § 16 mielde , nu ahte loahpas stivrejuvvo Stuoradikki dáhtu mielde . Fylkkasuohkanis lea dál ođđa virgáibidjan bissehuvvon , ja dan sivas ii leat sámekonsuleanta ge bidjon virgái , muitala Pedersen . – Mu mielas lea buorre go skuvllas leat buot dáiddasuorggit bidjon oktii . Gulaskuddan áigimearri lei bidjon miessemánu 23. beaivve rádjái ja dán gaskkas lea maid leamašan bassebeaivvit nugo miessemánu 17. beaivi , nu ahte sii leat ožžon dušše 5 beaivve dán guorahallamii . May Toril Hansen Hætta lea ilus go lea bidjon ruhta gádjut Ávžži-luodda , seammás go ii leat vuollánan nieguin oažžut áibbas ođđa luodda Ávži gillái ¶ Oainnát olles dat govva , iešalddis leat dušše linjját bidjon báldalagaid . Dát registtar lea bidjon Brønnøysundregisteriidda ja Enhetsregister hálddaša dan . Go ii oktage leat bidjon bargui , de dat rihkku daid eavttuid mat ledje vuođđun suohkanstivrra ovddit mearrádusaide . Gávttis ja gahpiris oidno vuotta mii lea bidjon dillebáddin , ja gahpira birra . Jus olbmot dovdet geat leat govas ja gos lea govvejuvvon , sáhttá čálistit dieđu dasa bidjon govvagirjái vai maŋit áigái báhcet dieđut . PhD stipendiáhta Sámi Allaskuvllas Inger Johansen lohká dát listu deattuha dušše áitojuvvon gielaid , iige namut daid olu giella ealáskahttindoaimmaid mat leat bidjon johtui 1960-logu rájes . Našunála dásis lea bidjon 230 millijovnna baikkalaš searvedoaibmaprošeavttaide , Finnmárkui boađášii evttohusain veahá badjelaš 3 millijovnna ruvdno . – Soai geat leaba meannudan ášši Finnmárkku Fylkamánni bealis leaba goappešagat heaitán , ja ođđa bargi lea bidjon áššái , muhto son ii lean deaivamis justte dál , muitala senior ráđđeaddi Vigdis Johnsen , Finnmárkku Fylkkamánne birasgáhttenossodagas , ii ge loga iežas dovdat ášši nu bures ahte háliida jietnadit maidege . Siskkimuš vuonain lea hearkkimusat biologalaččat , deike ii heive luoitit sii geat sáhttet njámastit buot oktanaga , lohká Mikkola ja lasiha ahte biebmorusttegat leat roassun vuonaid biologalaš eallimii go lea bidjon dorskegođđansajiide ja nuoskidit meara . Dássážii lea fuomášupmi bidjon gárgideapmái , muhto ii mii dáhpáhuvvá dorskenállái jus biebmodorski gođđá . Sámepolitihkalaš dieđáhus galgá vuordimis meannuduvvot Stuoradikkis ovdal beassážiid , muhto ii leat vel bidjon plána justte goas Stuoradikki dievasčoahkkin dan digaštallá . Internehttii lea bidjon diehtu olbmuid juridihkalaš rivttiid birra , oza regjeringen.no čujuhusas , sáhttá maid ohcat « juridiske rettigheter » sániiguin . Muhto galggašii áigá juo bidjon , oaivvilda son . Dasa vástida Helga Pedersen ná : – Internašunála šiehtadusaid eavttut čuvvojuvvot dan láhkai ahte leat várrogasat oaggut badjelmearálaččat , ja ahte ii váldo badjel unnimus gođđinnálleloguid mat leat bidjon . – Mánát šaddet friddja ohccát , go eat leat dohkkehan dán mátki skuvlaoahpahusa siskkobealde ja min bušeahtas ii leat rámmain bidjon ahte dán mátki gokčá , muhto sáhtášin gal reguleret bušeahta , dadjá Guovdageainnu mánáidskuvlla rektor Bodil Utsi Vars . Guovdageainnu mánáidskuvlla 7 A jahkeplána lea dohkkehuvvon rektoris , ja dasa lea bidjon earret eará áhte klássa galgá fitnat leirskuvllas . Hirbmat geatnegasvuohta lea dál bidjon Sámedikki háldui . Boazodoalušiehtadus lea okta dain čoavdagiin mii lea bidjon jorahit eanet vuovdima guvlui . Sivva manin jahki 1970 lea bidjon bajimus rádján , lea go dan áigodagas šadde ođđa áigásaš fievrrut dábálaččat sápmelaččaid gaskkas ja eatnašat ássagohtet stuorra servodaga málle mielde . Vástidanáigemearri lea bidjon 1. beaivve Skábmamánus 2009 . Sii dieđihit ahte earret eará ii leat bidjon doarvái ruhta CO2- nuoskidemiide . Norggas lea odne gássafápmorusttet Kårstø:s mii luoitá seamma ollu CO2 jahkásaččat go 550 000 biilla Norggas ja das ii leat bidjon ruhta mot dan CO2- nuoskidemiin galgá bargat . fitnodahkii Guovdageainnus lea bidjon beaivválaš jođiheaddji ja son lea Andreas Ausland . Virggiid ásaheami dahká vejolažžan , go bargoaddi sosiálamávssuid vuolideamis čoggon ruđat leat bidjon njuolga boles virggiide . Dássážii lea fuomášupmi bidjon gárgideapmái , muhto ii mii dáhpáhuvvá dorskenállái jus biebmodorski gođđá . Dát guokte muora lea dál bidjon lihttái ja sáddejuvvon máttás , go dákkár šattut eai ceavzze arktalaš dálvvi badjel . Dutkamuša mielde geahppamargariinnain lea bidjon fuonit buoidi mii lea álkit njuvdit láibái . Gulaskuddanáigemearri lea bidjon čakčamánu 10. beaivái 2010 . Čoahkkimiid ulbmil lea čohkket álbmoga oainnuid ja čállit daid , dasa lassin mii boahtá ovdan gulaskuddan čállosiin , masá lea áigemearri bidjon suoidnemánu álgui . Su isit ja oabbá leaba dál bidjon liikavistái . Lassin 2011 Duodješiehtadusas lea oasusfitnodagaide bidjon eaktu ; « Dat eaktuda ahte bargit oasusfitnodagain lea duodjefágalaš gelbbolašvuohta » . Prošektii lea bidjon bargolávdegoddi mii galgá bargat 2017 rádji . Dát plákahtat leat bidjon bajás vai bilidit min nama olbmuid ovddas . Romssa boares goanstarássešillju máid Guovdageaidnu lea ožžon ii leat vuos bidjon . Dál lea juo buot orohagaidde bidjon lágalaččat alimus boazolohku . Muhte davás buolašguovlluide lea dát vuosttas mii lea ceggejuvvon ja rusttegii leat bidjon biergasat mat sihkkarastet doaimma maid buollašiid áigge . Vuolábeal ceaggájit moadde tempela ja Gabriel čilge ahte tempelat eai leat ihcalassi bidjon bálddalaga . Bušeahtagieđahallamis eai leat váldán vuhtii dan , vaikke ossodat jođiheaddjit leat deattuhan ahte ii ii leat bidjon dan mađe ruhta go dárbbašuvvošii sadjásaččaide , muittuha Kåven . Monstad lohká su mielas dát doaibma mii dál lea bidjon johtui lea miellagiddevaš ja gelddolaš . Muhto golbma buori jagi dihte leat njuvvon eambbo bohccot , muhto liikká eai leat bidjon ressursat márkanasttimii , lohká Reinert . – Dasa lea bidjon 500 duhát ruvdno Boazodoalu Ovdanahttin Foanddas , muitala sadjásaš boazodoallohoavda Johan Ingvald Hætta . Hætta mutala ahte 250 duhát ruvdno lea bidjon ráhkadahttit gihpagiid ja dahkat dovddusin bohccobierggu Norgga márkanis . – Dan bargui lea bidjon maid 250 duhát ruvdno . Áigeplána ođđa boranávdehálddašeapmái lea bidjon cuoŋománu 1. beaivvi 2005 , mii lea seamma dáhton goas Oarje-Finnmárkku boazolohku galgá leat 63 7000 bohcco . Guovttes bidjon giddagassii ¶ Duhtavaš go leansmánni bidjon eret ¶ Áltá leansmánnikántuvrra Kenneth Nilsen lea bidjon jođihit dutkama , go politimeastir bijai Guovdageainnu leansmánni eret áššis bealalašvuođa geažil . Preassakonferánsa dieđihuvvui čielgasit ahte ođđa láhkavuđđui ii leat bidjon makkar ge áigemearri ¶ Muhto Deanu čáhcadaga hálddašeapmi lea bidjon dakkár organaide mat leat guhkkin eret guovllu bivdiin . Nu leage Sámediggi bidjon seamma dássái go buot eará gulaskuddan orgánat . Siri Broch Johansen lea bidjon virgái giellajođihieaddjin Deanu gieldda giellaguovddážis . – Dás čájehuvvui ahte ii leat makkar ge elliid tragedia birra sáhka , muhto leat bidjon johtui muhtun doaimmaid máid čuovvot mielde , muitala Dalseng . Dajaldagat leat bidjon vuostažettin suopmana vuogis , jađe čállingiela vuogis , ja maŋimuš jorgaluvvon dárogillii . Finnmárkku fylkadiggi meannuda ášši geasemánu 15. beaivvi ja gulaskuddan lea bidjon dán mánu 15. beaivvi rádjái . Mannan vahkkus mearredii ge SáB jahkečoahkkin ahte báikalaš searvvit oččot ieža mearridit geainna barget ovttas , muhto galget čuovvut vissis vuodjin njuolggadusaid mat leat sierranas čieža čuoggán bidjon . Thomassen lea maid hui duhtavaš go duodjeealáhusa váldošiehtadussii ii leat bidjon gáibádus ahte galgá leat sápmelaš . Oslo Sámi viessu sáddii reivve Sámediggeráđđái jearran dihtii manin sámi viessu lea bidjon 2007 bušeahtaárvalussii sierra poastan ahte dát ásahus galgá árvvoštallot . Beaivái lei bidjon hui čavga prográmma . Govat mat čájehit loddebeatnagiid lotti gávdnan , lea bidjon maŋŋálagaid . Dan vahkkus dat bijai Artsdatabanken ( nállediehtovuorká ) čáhppeslisttu mas boahtá ovdan ahte biebmoluossa lea bidjon amas nállin mii lea stuorra áittán báikkálaš biologalaš máŋggašlájatvuođaide . Virgái leat bidjon dát barggut : ¶ Musea čiehkageađgi bidjon satjái ¶ Ohcan mas lea čuozadusčielggadeapmi ja fágarapporta lea bidjon almmolaš oidnosii Báhcavuona suohkanii . Dieđáhus lea bidjon almmostahttemii Davvesiidda ja Gáŋgaviika suohkanii . – Maiddái besset jorristuollo geavaheaddjit atnit ávki go sierra heisa lea bidjon sin váras , muitala Gjelsvik . Daid smávva doarrumiidda juhkánoaivvis olgobáikkiin mat lea dávjá lea sáhku bidjon čieža duhát ruvdnui , čilge Robin Lindberg . Eaige leat bidjon kontainerii nu mo njuolggádusat gáibidit . Ovddit ráđđehusas ledje mihtomearit ja sáme áššiide ruhta bidjon , joatká Lasko ja lohká buot dát guorahallamat leat gavjjuhuvvame . Su mielas lea dehálaš eanet dieđuid oažžut birasmirkkuid váikuhemiid birra go dat sáhttá čuohcat sáme álbmoga dearvvašvuođa dillái ja muitala eanet návccat lea bidjon maŋimuš jagiid loktet dearvvašvuođa dili gelbbolašvuođa . Direktoráhta láhkaevttohus lea bidjon bajas dainna lágin ahte juohke meahccefievrru eaiggát measta berre heahpanaddat go lea oastán ges dakkár nuoskideaddji ja billisteaddji fievrru mainna manná mehciide . Eai leat sierra doaimmat bidjon johtui ¶ Dán guokte sátnegirjái čohkkejuvvon sánit galget bidjot nehttii . Nuppi lanjas ledje čájáhussii bidjon oassi Ivvára bargoeallima dáidagat , nugo sárgumat ja báccit 1955-1997 áigodagas . Son ja su oabbá Wenche gii maid oasálastii juoigangilvvuin leigga bidjon orrut muhton priváhtaviesus Guovdageainnus .