[INARINSAAME]
1
TIÄĐÁTTÂS IVE 2012 KIELDÂVAALJÂIN
Suomâ juáhás kieldáid, main lii vuáđulaavâ mield jiešhaldâšem. Kieldâi pargon
lii orniđ ässeid maaŋgâid palvâlusâid. Kieldah västideh ovdâmerkkân párnái
peivitipšo, vuáđumáttááttâs, aheulmui palvâlusâi já tiervâsvuođâhuolâttâs
orniimist.
Kieldâ alemus merideijee orgaan lii ässei valjim váldustivrâ. Váldustiivrâ
jesâneh ađai airâseh väljejuvvojeh kieldâvaaljâin neelji ihán häävild. Puátteeh
kieldâvaaljah láá pasepeeivi 28.10.2012.
Kieldâvaaljâin pyehtih jienâstiđ já riemmâđ iävtukkâssân Suomâ aalmugjesâneh
sehe tiätu iävtuiguin kieldâst ässee eres enâmij aalmugjesâneh.
Åland eennâmkode kuávlust iä lah kieldâvaaljah ive 2012.
Jienâvuoigâdvuotâ – kii uážžu jienâstiđ
Uážuh jienâstiđ kieldâvaaljâin, jis lah Suomâ tâi monnii eres Euroop unionân kullee eennâm,
Island tâi Taažâ aalmugjeessân já tiävdáh čuávuvijd iävtuid:
- tiävdáh majemustáá vaaljâpeeivi (28.10.2012) 18 ihheed
- tust lii päikkikieldâ Suomâst majemustáá 7.9.2012
Jis lah monnii eres eennâm aalmugjeessân, te uážuh jienâstiđ kieldâvaaljâin, jis
- tiävdáh majemustáá vaaljâpeeivi (28.10.2012) 18 ihheed
- tust lii lamaš päikkikieldâ Suomâst oovtmanolávt ucemustáá kyevti ive ääigi ovdil
7.9.2012
Päikkikieldâ miärášuvá päikkikieldâlaavâ vuáđuld. Táválávt päikkikieldâ lii tot kieldâ, mast
aasah.
Ive 2012 kieldâvaaljâin päikkikieldâ miärášuvá tađe mield, mii kieldâid lii merkkejum
jienâsteijee päikkikieldân aalmugtiätuvuáhádâhân 7.9.2012 tme 24.
Táárbu mield puávtáh tärhistiđ päikkikieldâtiäđu maistraatist.
Kieldâvaaljâin uážžu jienâstiđ tuše jieijâs päikkikieldâ iävtukkâs.
2
Almottâs jienâvuoigâdvuođâst puátá pááikán
Aalmugregisterkuávdáš já maistraateh tuálih jienâvuoigâdvuođâregister, mast láá puohâi
jienâvuoigâdvuođâlij tiäđuh. Jienâvuoigâdvuođâregisterân ij taarbâš sierâ almottâttâđ.
Maistraat vuolgât majemustáá 4.10.2012 almottâs jienâvuoigâdvuođâst ađai almottâskoortâ
jyehi jienâvuoigâdvuođâlâžân, kiän čujottâs lii tiäđust. Almottâskoortâst láá ravvuuh
jienâstmist.
Vaaljâtohálâšvuotâ – kii uážžu leđe iävtukkâs
Tun lah vaaljâtohálâš ađai puávtáh riemmâđ iävtukkâssân jieijâd päikkikieldâ kieldâvaaljâin,
jis tiävdáh čuávuvijd iävtuid:
- kieldâ, mast ááiguh riemmâđ iävtukkâssân, lii tuu päikkikieldâ
- tust lii jienâvuoigâdvuotâ monnii kieldâst
- jieh lah vááijuvváldálâš ađai hovdimvuálásâš.
Motomeh staatâ virgealmaah já kieldâ njunošvirgealmaah já pargeeh iä kuittâg lah
vaaljâtoháliih.
Iävtukkâsâi asâttem kieldâvaljáid
Kieldâvaaljâin pyehtih asâttiđ iävtukkâsâid
- registeristum piäláduvah
- jienâvuoigâdvuođâliih, kiäh láá vuáđudâm väljejeijeeseervi.
Väljejeijeeseervi vuáđđudmân taarbâš ucemustáá love jienâvuoigâdvuođâlii kieldâ ässee,
motomijn uccâ kieldâin tuše kulmâ tâi vittâ ässee.
Kyevti tâi maaŋgâ piäláduvâst lii vuoigâdvuotâ hammiđ vaaljâlito. Kyevti tâi maaŋgâ
väljejeijeeseervist lii vuoigâdvuotâ hammiđ ohtsâšlisto.
Piäláduvâst, vaaljâlittoost tâi ohtsâšlistoost uážžuh leđe kieldâst iävtukkâsah enâmustáá
pelnub keerdi tot meeri ko airâseh väljejuvvojeh. Váldustivráid väljejuvvojeh kieldâ
ässeelovo mield 17–85 airâsid.
Jieškote-uv iävtukkâsâst lii jieijâs nummeer. Iävtukkâsâin ráhtoo pápárân teddilum
iävtukkâslistoi kuálus, moos iävtukkâsah merkkejuvvojeh nummeeroornigist älgimáin
numerist 2. Iävtukkâsah láá kuálusist juohum piäláduvâi já ohtsâšlistoi mield. Jieškote-uv
iävtukkâsâst láá kuálusist čuávuvááh tiäđuh: nommâ, iävtukkâsnummeer já áámmát. Lasseen
iävtukkâslistoi kuálusist čielgih
- moh piäláduvah láá hammim vaaljâlito
- moh väljejeijeeseervih láá hammim ohtsâšlisto
- moh piäláduvah iä kuulâ vaaljâliiton
3
- moh iävtukkâsah láá ohtsâšlisto ulguupiälááh iävtukkâsah.
Iävtukkâslistoi kuálus ráhtoo 27.9.2012.
Jienâstemääigih
Puávtáh jienâstiđ jo-uv vaaljâpeeivi pasepeeivi 28.10.2012 tâi ovdil vaaljâpeeivi
munejienâstmist. Puávtáh jienâstiđ tuše ohtii. Kuohtii jienâstmist lii asâttum ráŋgáštâs
rikoslaavâst.
Munejienâstem:
Munejienâstem álgá koskoho 17.10.2012.
Munejienâstem nohá olgoenâmijn lávurduv 20.10.2012 já Suomâst majebaargâ 23.10.2012.
Motomijn munejienâstemsoojijn jienâstemäigi lii uánihub.
Puávtáh jienâstiđ muuneeld kost peri munejienâstemsaajeest päikkienâmist tâi olgoenâmijn.
Munejienâstemsajeh láá
- päikkienâmist kieldâi meridem munejienâstemsajeh, távjá ovdâmerkkân kieldâi
virgáduvah tâi poostah
- maaŋgah Suomâ ovdâstâsah olgoenâmijn
- lájádâsah, tegu pyecceiviäsuh, sosiaalhuolâttâs toimâohtâduvah já
ráŋgáštâslájádâsah. Lájádâsâin pyehtih jienâstiđ tuše toh ulmuuh, kiäh láá tain
tipšoost tâi toid valdum ulmuuh.
- syemmilâš taampah, moh láá olgoenâmijn munejienâstemääigi. Taampâst uážžu
jienâstiđ tuše taampâ pargojuávkku, mađhâšeijeeh iä pyevti jienâstiđ taampâst.
Jienâstem vaaljâpeeivi:
Vaaljâpeeivi jienâstem lii pasepeeivi 28.10.2012 tijme 9–20.
Puávtáh jienâstiđ vaaljâpeeivi tuše ton kieldâst já ton jienâstemsaajeest, mii lii merkkejum
tunjin vuolgâttum almottâskoortân.
Päikkijienâstem:
Jis tuu naavcah lihâdiđ tâi toimâđ láá rájášum tommittáá, et jieh peesâ merettes
vaigâdvuođâittáá jienâstemsajan, te puávtáh jienâstiđ pääihist munejienâstemääigi.
Päikkijienâstmân kalga almottâttâđ majemustáá majebaargâ 16.10.2012 ovdil tijme 16.
Almottâttâm kalga toohâđ päikkikieldâ kuávdášvaaljâlävdikoodán. Siämmáá tálutuálust ässee
omâhâštipšoo puáhtá tiätu iävtuiguin jienâstiđ siämmáá tove.
4
Návt jienâstâh
Jienâstem tábáhtuvá jienâstemsaajeest. Puávtáh jienâstiđ tuše oovtâ iävtukkâs, kote lii
merkkejum jieijâd kieldâ iävtukkâslistoi kuálusân.
1) Tuođâšt persovnvuođâd vaaljâvirgeulmui ađai čääiti paasâ, persovnkoortâ,
vyeijimkoortâ tâi eres västideijee äššikirje. Vaaljâvirgeolmooš addel tunjin
jienâstemliipu.
2) Moonâ jienâstemkoopin. Jienâstemkoopist uážžu leđe häävild tuše ohtâ olmooš.
3) Merkkii jienâstemliipun ton iävtukkâs nummeer, kiäm jienâstâh. Uážuh jienâstiđ
tuše oovtâ iävtukkâs. Merkkii iävtukkâs nummeer jienâstemliipu siskiipiäláá rieggee
siisâ. Ele toovâ jienâstemliipun maiden eres merkkiimijd. Maacâst jienâstemliipu
nuuvt, et tuu merkkim nummeer páácá macâstuv siskiibel ige oinuu olgoskulij.
4) Tuálvu liipu kiddâ macâstum häämist vaaljâvirgeulmui. Vaaljâvirgeolmooš
stemppâlist liipu.
5a) Jis jienâstâh jienâstempeeivi, koočât stemppâlistum liipu vaaljâuurnán.
5b) Jis jienâstâh munejienâstmist, vaaljâvirgeolmooš addel vaaljâkoovert, moos
toopah stemppâlistum liipu.
Jis tuu naavcah merkkiđ iävtukkâs nummeer jienâstemliipun láá čielgâsávt hiäjusmum, te
uážuh kevttiđ jienâstmist iššeen jieijâd valjim išedeijee tâi vaaljâtoimâpargee. Išedeijee ij
uážu leđe olmooš, kote lii vaaljâin iävtukkâssân. Išedeijee kenigâsvuotâ lii siäiluttiđ
vaaljâsyeligâsvuođâ ađai toollâđ syeligâsâst jienâstem ohtâvuođâst uážžum tiäđuid.
Lasetiäđuh
- Lasetiäđuid vaaljâin addel kieldâ kuávdášvaaljâlävdikodde.
Persovnlâš jienâvuoigâdvuođâ kyeskee koččâmâššáid västid maistraat.
- Kuohtui čujottâsah já puhelinnumereh láá almottâskoortâst.
- Munejienâstemsoojij čujottâsah já áávusorroomääigih, iävtukkâsregister sehe eres
tiäđuh vaaljâin láá riehtiministeriö vaaljâsiijđoin čujottâsâst www.vaalit.fi
- Tiäđuh kieldâvaaljâi iävtukkâsâin láá riehtiministeriö vaaljâsiijđoin roovvâdmáánu
aalgâ räi já tiäđuh munejienâstemsoojijn porgemáánu pelimuddoost.
RIEHTIMINISTERIÖ