Jorgalanprográmma dahká álkibun geavahit sámegiela

UiT Norgga árktalaš universitehta Giellatekno-joavku almmuha dál jorgalanprográmma mii jorgala teavsttaid davvisámegielas dárogillii. «Mii sávvat ahte prográmma sáhttá leat veahkkin daidda geat háliidit ipmirdit davvisámi teavstta, muhto eai máhte giela. Mii sávvat maiddái ahte prográmma dahká sámegielagiidda álkibun válljet čállit sámegillii,» lohká Lene Antonsen, Giellatekno dutki ja lingvista. «Jorgalanprográmma lea interneahtas ja nuvttá. Dainna lea vejolaš jorgalit olles neahttasiidduid go geavaha neahttačujuhusa, dainna sáhttá jorgalahttit dokumeanttaid ja maiddái jorgalahttit teavstta maid ieš čállá dahje kopiere neahttasiidui.»

Programmerár Kevin Unhammer (gč. gova) álggii juo 2010:s prográmmain bargat, ovttasráđis Giellatekno-joavkkuin. Boađus dalle lei álgoprográmma, mii leamaš geavahusas muhtun jagiid, muhto 
maŋimuš guokte mánu leaba Lene Antonsen ja Giellatekno professor Trond Trosterud bargan Keviniin ovttas ja sakka buoridan prográmma ja dan geavahanlavtta. Dál lea prográmma dan mađe buorre ahte dat duođai sáhttá leat ávkkálaš. Muhto bargu buoridit kvalitehta joatkašuvvá, erenoamážit lea dárbbašlaš buoridit dárogiela sátneortnega.

Vuogádat dovdá sullii 97 % sániin mat lea davvisámi teavsttain, muhto boađus ii leat nu buorre jus sámi teavsttas leat ollu čállinmeattáhusat, dahje teaksta lea čállojuvvon sámi bustávaid haga. Jorgaluvvon teavsttas ii leat nu buorre dárogiella, iige heive almmuhit jus it divo, muhto teaksta lea ipmirdahtti. Prográmma heive dan dihte bures daidda geat háliidit ipmirdit davvisámi teavstta sisdoalu. Giellatekno prográmma sisttisdoallá sátnelisttu ja gielalaš njuolggadusaid, go eanemus eará jorgalanprográmmat geavahit statistihka.


Trond Trosterud namuha muhtun ovdamearkkaid das mii sáhttá mannat boastut dárogiel jorgalusas:

Lea váttis oažžut «han» ja «hun» riekta. Garvin dihte moivvi, de prográmma čállá «h_n» dain oktavuođain go ii dieđe goabbá lea riekta. Seamma láhkai lea váttis válljet definihtta ja indefinihtta hámiid riekta, omd. 'skole' ja 'skolen'. Dalle go jorgala goallossániid mat eai gávdno prográmma sátnegirjjis, de vuogádat jorgala sáni osiid ovttaid mielde, ja dalle sáhttá 'várresátnejođiheaddji'-sánis dárogillii boahtit 'fjellordfører' dan sajis go 'varaordfører'. Juohke gielas leat ollu sánit main lea eanet go okta mearkkašupmi, ja prográmma ii álo máhte válljet rivttes mearkkašumi. Geavaheaddji sáhttá ieš dárkkistit diekkár sániid sátnegirjjis, omd. Neahttadigisániin (http://sanit.oahpa.no)
	
Prográmma neahttačujuhus lea: https://gtweb.uit.no/jorgal
	
	
Govven: Bjørn Hatteng
Govvateaksta: Dál besset eanetge olbmot čuovvut ságastallamiid mat leat sámegielat aviissain. Kevin Unhammer duogábealde oaidnit Ávvir-artihkkala mii leat mášenjorgaluvvon dárogillii.





Ávvir, NRK Sápmi, Yle Sápmi, SVT Sápmi;