Lists of abbreviations, accronyms and numbers in the texts assembled so far: !!!Abbreviations | Dr. | (Doktor/doavttir?) | Omd. | (Ovdamearkka dihte) | e.e | (earret eará) | ovdal Kr. | (ovdal kristosa) | maŋŋel Kr | (maŋŋel kristosa) | b. | (beaivvi) | nr. | (nummár/nummir) | km | (kilomehter, kilomehtera) | jna | ( ja nu ain) | jnv | (ja nu viidáseappot) | dl | desilihtter/desilihttera | vrd. | veardit | gč. | geahča !!!Accronyms * K.B. Wiklund (nom) (2) * ON (nom) (3) * (ON) (gen) (1) * ON:s (1) * UNICEF (nom) (2) * ON-beaivi (nom) (1) * CD:i (1) * CD:s (2) * TV-ođđasiin (nom) (1) * SAS (nom) (1) * VM-kvalifiserema (nom) (1) * TV (nom) (1) * J. A. Friis (nom) (1) * SMS (nom) (1) * SMS:id (1) * NAV:s. (1) * A(H1N1) (nom) (1) * NRK (nom) (1) * Nussir ASA (gen) (2) * NBR (gen) (1) * FeFo (gen) (1) * FeFo (nom) (1) * FeFo:s (1) * FeFo:i (1) * ČSV:s (1) * SÁNAG (nom) (1) * UNN:in (1) * SMS (acc) (1) * NSR:s (1) * NSR:i (1) * NSR (nom) (1) * H2O (nom) (1) * USA:s (1) * NIFES (nom) (1) * PCB-árvvuid (1) (Notice: likely pronunciation: /pheeseepee/) * YLE Sámi radio (gen) (1) * YLE Sámi radio (nom) (1) * tv- ja radioprográmmaid (1) * LHL-viesuid (2) * LHL-viesut (1) * NAV:in (1) * AA-joavkku (2) * AA-joavku (1) * NAV (gen) (1) !!!Numerals Grouping is loosely based on expansion. !!Attributive (short forms) * báhpaidrelašuvnnat sámiid birra ilbmagohte 1600 loguin * sápmelaččat dápme herggiid 1600-loguin seammá vuogi mielde * Dáid seamma bargovugiid atne sámit maid 1500 -1600 loguin * 1960-logu álggus galgá leat dollojuvvon čoahkkin Ruŋggu váhnemiidda * 50- ja 60-loguin ii dovdon mastege ahte suohkan beroštivččii * Šadden bajás siskkit Návuonas 1950- ja 60-logus * Moai leimme dušše 10-jahkásaččat ja duot stuora bártnáš lei juo 14-jahkásaš * Moai leimme dušše 10-jahkásaččat ja duot stuora bártnáš lei juo 14-jahkásaš * mii galggašii govvet sámi sosiála historjjás 1880-logu rájes 2. máilmmesoađi rádjái. * 1960- ja 1970-loguin vuođđuduvvojedje ollu sámi organisašuvnnat. * Rahčamušat vuoigatvuođaid ovddas (1900-loguid rájes gitta otnážii) * 1950-loguid loahpas gumppet gosii nálihuvve * Áigodagas gaskkal 1200- ja 1700-loguid olbmot geavahišgohte luondduriggodagaid * Bivdoservodat (gitta 1500-lohkui) * dat leat fievrreduvvon Norgii 1800-loguin, árvideamis gordnegálvvuid mielde. * Juo 1690-loguin ledje eiseválddit bidjan vuovdečuohppannjuolggadusaid ja ávžžuhedje atnit darffi boaldámuššan * Beaivvážis leat sullii 15 miljovnna lieggagráda. * Juoigangielddus lei Guovdageainnu vuođđoskuvllas gitta 1980 jagiid lohppii * Daid maŋimuš jagiid ovdal 1900-logu ledje ollu olbmot fárren Amerihkkái !!Nominative * Nils Mortenssonis ledje 1000 bohcco * Dáin leat 21 mearralotti. * Badjel 170 skuolfešlája lea leavvan miehtá máilmmi * Go lea hui buolaš, omd. 40 gráda, ja de bivalda veaháš, omd. šaddá 30 gráda, dalle lea máizen dahje máizan. * Go lea hui buolaš, omd. 40 gráda ja de bivalda 20 gráda dahje vel eambbo * ja orui doppe gitta cuoŋománnui 1852 * Dušše 4 suohkana vástidedje * 1956 Sámelávdegoddi čálii reivve suohkaniidda ja siđai daid čilget mot ohppiid gielladilli lei. (possibly genitive, see below) * ja de bájuhii vuođđoskuvlalaga § 7, * dat lei miessemánu 17. b. 1961. * Dán dilálašvuhtii heive almmustahttit Nuorttanaste čállosa skábmamánu 15. beaivve 1903 * Guovlluin Gáivuonas Várjjagii gávdnojit 10-12 boraspirešlája * Ruoŧŧa vuittii 5–2. * Olbmos leat sullii 650 deahki maid ieš sáhttá stivret. * Olbmo rupmašis leat oktiibuot 214 dávtti * 256 km das dahká rájá Supmii. * Mánus leat 155 buolašgráda ihkku, ja badjel 100 lieggagráda beaivet go beaivi báitá * § 40 a. * Dát prinsihppa lea mearriduvvon mánáidkonvenšuvnnas ja mánáidlágas cuoŋumánu 8. b. 1981 nr.7. * Mánáidgárdelága §1 * ja Guovdageainnus álggaheimmet sámegiela oahpahusa 1967/68 * Moadde jagi maŋŋil bođii Stuoradiggedieđáhus 21. * 538 bohccos báhce 150, muhto dál ledje duottarravddaide beassan * Jagis 1900 sáhtte Norgga aviissat muitalit sin birra !!Accusative * Dán čuohtejagi álggogeahčen bohče sii 6 lihttera mielkki * Go ledje čatnan, de ožžo 10 lihttera mielkki * Várjjagis čájehit arkeologalaš bázahusat boares ássanbáikkiin 28 iešguđetlágan loddedávtti. * Na 30 lotti gal berrii guhte nai oažžut * Álaheajus válddii 103 sápmelačča ja 538 heakkasaš bohcco mielde * Riitta Rasmus máksá Ohcejoga gildii 500 euro stohpoláiggu * Máilmmi stuorámus guiski lea 187 centimehtera guhku. * Eana lea sullii 4600 miljovnna jagi boaris. * 500-400 miljovnna jagi áigi Norga ja Ruonáeana hoigaseigga garrasit oktii * Dán áigodahkii gullet maŋemus 2 miljovnna jagi. * Deaivvai issoras báhkka dalle doppe, 25-26 gráda. * (eanemusat 50 gáhppálaga). * Dat lállet moniid sullii 27 ja 28 beaivvi. Duoršočivggat girdilit sullii 60 beaivvi maŋŋel go leat riegádan. * Gáhkkor eallá olles eallima čázis, ja sáhttá šaddat 30 jagi boaris * Go buokčala, de sáhttá jávkat 2 minuhta ja vuodjat 100 mehtera čázi vuolde. * Besiin sáhttá gávdnat gitta 12 duoršomoni. * Dat lea 370 km guhkki. * Olmmoš, gii deaddá 30 kilo eatnamis, ii deattášii go sullii 5 kilo mánus. !!Genitive * 7000 jagi ovdal Kristusa riegádeami * Dát máhttu de máhkaš ollii Finnmárkku sámiide sullii 200 jagi maŋŋel Kristusa riegádeami. * Sáhttá dulkot ahte 3.600 ja 2.700 ovdal Kr. geavahedje * sárgojuvvon 4.200-1.700 jagi ovdal Kr. * seammá vuogi mielde go 200 jagi maŋŋel Kr * geasset sullii 300 jagi maŋŋel Kr * Guohpahádja háisu duođaid ja munno 3- ja 5-jahkásaš mánát eai sáhte orrut buot lanjain * Jagi 1898 skuvlanjuolggadus nannii dáruiduhttima * Giellariidu skuvllas nogai 1880-njuolggadusain mii mearkkašii sámegiela vuoittahallama * 1950 olmmošlohkamis gávdnoje sámegielat ruovttut 12 suohkanis Romssa fylkkas * 1956 Sámelávdegoddi čálii reivve suohkaniidda ja siđai daid čilget mot ohppiid gielladilli lei. * Muhtun stuora bártnáš bággii mu ja nuppi 3. klássa bártnáža veallát jaska seaŋggas. * dat lei miessemánu 17. b. 1961. * Go gearggaimet 9. klássas 1969 giđa, * Ieš ledjen Viktora eadni, son galggai vuosttaš luohkkái álgit 1991' čavčča. * Olmmáivággilaččat ledje vuoittáhallan áššis buot riektedásiin, gitta ášši bođii alimusriektái 2001 čavčča. * Vázzen mánáidskuvlla Mázes 1960 čavčča rájes gitta 1966 geassái. * Nu šattai 1962 čavčča * Jagi 2007 girjebálkkašupmi addo Elle Márjá Vars girjái “Máilmmi láikkimus olmmoš”. * Goaskimis lea buorre oaidnu, sullii 10 geardde buoret go mis * Muhtin váhnenbáras lei 5-jahkásaš bártnáš mielde * Stuoradiggedieđáhus árvalii e.e. guhkidit skuvlla sámi guovlluin ovttain jagiin, 10 jahkái * ja skuvllat šadde ge čuovvut 1898-mearrádusa mas gilde sámegiela skuvllas. * 538 bohccos báhce 150, !!Locative * ruoššagávppašeapmi nogai 1917:s * Dr. Phil Gudmun Hatt čállá 1918:s * Guovvamánus 1898:s vulggii stuora dámpa Álaheajus * vuođđudii Norgga Sámemiššuvnna (Norsk Finnemisjon) guovvamánu 28. beaivve 1888:s * Go bisma Johannes Nilssøn Skaar doaibmagođii ámmáhisttis Romssas 1885:s, * Go Ruŋggu skuvla heaittihuvvui 1951:s * muhto dušše Luthera Uhca Katekismus deaddiluvvui 1728:s sámi/dáru duppalteavsttain * von Westen jámii 1727:s, * gohččuma mielde vulggii Stockfleth Guovdageidnui golggotmánus 1851:s * Beaivi ávvuduvvui vuohččan 1993:s. * 1978:s mearridii Stuoradiggi hukset fápmorusttegiid Álaheaietnui. * Eiseválddit suvve bohkagoahtit oljju 1980:s. * 1996:s álggahedje eiseválddit Bárentsábiprošeavtta * ON mearridii 1989:s mánáidvuoigatvuođaid. Norga dohkkehii dáid cealkámušaid 1991:s * Ovttastahtton Našuvnnat vuođđuduvvui 1948:s * Sámediggi vuođđuduvvui 1989:s * 1987:s rievdaduvvui dát láhka * Norgga deaŧaleamos láhka vuođđuduvvui 1814:s * 1972:s ledje muhtin dárogielat váhnemat geat álge jearahallat sámegieloahpu * Giđđat 1972:s lei stuora seminára Guovdageainnus * Ođđa Minsttarplána gárvánii 1974:s * De viimmat 1967:s attii departemeanta skuvllaide lobi geavahit sámegiela skuvllas * 1969:s bođii ođđa vuođđoskuvlaláhka * Go oahppit geat ledje ožžon sámegiela oahpu vuosttaš luohká rájes ollejedje 4. luohkkái 1970:s, * 1971:s bođii gaskaáigásaš Minsttarplána. * Lávdegoddi gearggai bargguin 1948:s, ja árvalii buoridit oahpu sámi mánáide * Logenáre jagi maŋŋil, 1959:s, * Seamma jagi, 1959:s, !!Ordinals * 2. máilmmisoađi áiggi * Jus miessemánu 20. beaivve loddegođii * sápmelaččain ledje bohccot 9. jahkečuođis * Ohcejoga gielda ii leat dán váidaga váldán vuhtii go váidališgođii suoidnemánu 28. beaivvi * vuođđudii Norgga Sámemiššuvnna (Norsk Finnemisjon) guovvamánu 28. beaivve 1888:s * Son fárrii máddin ruovttubáikái diibmá čakčamánu 11. beaivvi. * Go gearggaimet 9. klássas 1969 giđa, * mii galggašii govvet sámi sosiála historjjás 1880-logu rájes 2. máilmmesoađi rádjái. * Dán dilálašvuhtii heive almmustahttit Nuorttanaste čállosa skábmamánu 15. beaivve 1903 * Sámi álbmotbeaivi, guovvamánu 6.beaivvi, lea vuosttaš riikkačoahkkima muitun. * ON-beaivi ávvuduvvo golggotmánu 24. beaivvi. * 7. luohká rájes besset oahppit ieža válljet. * eai dárbbaš oahppat nuppi dárogiel suopmana 8. ja 9. luohkás * Dat lei gárvvis miessemánu 17.b * Dát prinsihppa lea mearriduvvon mánáidkonvenšuvnnas ja mánáidlágas cuoŋumánu 8. b. 1981 nr.7. * Ain deattuhuvvui ahte 3. luohká rájes galggai dárogiella váldogiella oahpaheamis * Minsttarplána deattuhii ahte 3. luohká rájes galggai dárogiella váldogiellan * Go oahppit geat ledje ožžon sámegiela oahpu vuosttaš luohká rájes ollejedje 4. luohkkái !!From-to-expressions (need to be differentiated) * Son almmuhii vuosttaš sámegiel aviissa, ”Sagai Muitalæggje” (1904-11). * Koloniseren (1200-1700) * Deahkit dahket sullii 35-45% olbmo deattus. * Di-di-dyy, huilá fámolaš ja šerres jienain árragiđa ja borrá 20 000 – 30 000 divresuosa ovtta geasis. !!Chapters * 1.4 Mánát ja mánnávuohta * 1.6 Ovttasbargu mánáid ruovttuin (We have this) !!Date * Gaskavahku 19.06.69 (We have this)