Romssa girjerádjoplána 2011 – 2014 Riggodahtti deaivvadanbáikkit Buorre girjerádju sáhttá doaibmat riggodahkan báikkálaš servodahkii .
Fylkkaráđđi áigu leat mielde addime buot fylkka ássiide buori kvalitehtalaš girjerádjofálaldaga ovttasbarggus daiguin iešguđet hálddašandásiiguin , gelbbolašvuođaloktedettiin ja buoret resursaávkkástaladettiin .
Mii sávvat árjjalaš girjerájuid mat leat oahppoarenat ja sosiála deaivvadanbáikkit kultuvrralaš vásáhusaiguin ja doaimmaiguin . Olbmuid dárbbut girjerájuide rivdet eallingearddis , muhto girjerádjogeavaheaddji sáhtát leat gietkama rájes gitta dassážii go leat darffi vuolde .
Buori girjerájus lea mearkkašupmi olbmuid eallinkvalitehtii .
Dáppe galget du atnit árvvus , fállat dutnje buriid bálvalusaid ja rabasvuođa .
Beasatlaš girjerájut eaktudit guhkit rahpanáiggiid ja stuorit resurssaid , muhto maiddái dan ahte sii geat barget doppe oidnet olles olbmo . Fylkkasuohkan lea guvllolaš ovddidandoaimmaheaddji girjerádjosuorggis .
Girjerádjoplána galgá leat mielde ovddideame buriid ja beasatlaš girjerájuid .
Romssa girjerájut galget leat beasatlažžan buohkaide geat ásset fylkkas , vaikko geat leažžat , vaikko gos orožat dahje vaikko makkár beroštumit mis ležžet . Ovdal go plána lei gárvvis , de leat leamaš ovttasbarggut mat leat guovdilastán Romssa girjerájuid .
Giittán buohkaid geat leat oassálastán plánabarggus árjjalaš ja huksejeaddji árvalusaiguin ja sávan lihku plána čađahanbargguiguin . Girjerájut leat báikkit gos leat , oahppat , doaimmahit – ja vásihit ! Buorre lohkamuš ! Mariam Rapp , Kultur- , biras- ja dearvvašvuođafylkkaráđđi Sisdoallu 1 Álggahus 4 1.1 Duogáš 4 2 Romssa girjerádjoeanadat 5 2.1 Suohkaniid girjerádjobálvalusat 5 2.1.1 Álbmotgirjerájut 5 2.1.2 Vuođđoskuvlla skuvlagirjerájut 6 2.2 Fylkkagirjerádju 7 2.3 Joatkkaskuvlla skuvlagirjerájut 8 2.4 Universitehta- ja allaskuvlagirjerájut 8 3 Bajit perspektiivvat 9 3.1.1 Plánaperspektiiva 9 3.1.2 Kvalitehtaperspektiiva 9 3.1.3 Beasatlašvuohta buohkaide 9 3.1.4 Sámi perspektiiva 10 3.1.5 Prošeaktaovddidanperspektiiva 10 4 Guovddášsuorggit 10 4.1 Riggodahtti – girjerádju máhttoguovddážin 11 4.2 Searvadahtti – girjerádju deaivvadanbáikin ja sosiála guovddážin 14 4.3 Movttiidahtti – girjerádju kultur- ja girjjálašvuođaguovddážin 16 4.4 Hutkkálaš – girjerádju doaibmaguovddážin 19 5 Strategiijat 20 5.1 Organiseren 20 5.2 Infrastruktuvra 22 5.3 Sisdoallu ja bálvalusat 23 5.4 Gelbbolašvuohta 25 5.5 Girjerádjolatnja 26 6 Loahpaheapmi 27 7 Girjjálašvuođalistu 27 1 Álggahus Álbmotgirjerájuid rolla kultuvrralaš deaivvadanbáikin ja demokráhtalaš arenan hástaluvvo álelassii .
Globaliserejuvvon máilbmi ja digitála ovdáneapmi addá ođđa gelddolaš geahččanguovlluid ja hástalusaid .
St.dieđáhusa nr. 23 ( 2008 – 2009 ) Girjerádju – Máhttoalmennet , deaivvadanbáiki ja kulturarena digitála áiggis namma ovdanbuktá departemeantta jurdagiid das mii girjerádju galgá leat .
Girjerájuin lea stuora mearkkašupmi deaivvadanbáikin servodagas mii šaddá eanet ja eanet máŋggakultuvrralažžan .
Girjerájuid doaibma sosiála deaivvadanbáikin ja oahppo- ja kulturarenan lea dehálaš maiddái álbmotdearvvašvuođa geahččanguovllus .
Kultur- ja máhttodoaimmaid bokte leat girjerájut mielde jeavdašuhttime sosiála erohusaid ja lokteme álbmoga eallinkvalitehta .
Romssa girjerádjoplána 2011 – 2014 gieđahallá dan movt Romssa girjerájut galget fuolahit servodatrollaset . Oažžun dihte buori čanastumi buot oasálaččaide , de leat olles plánaproseassas guovdilastán searvadahttima , searvama , ja dieđuid ja gelbbolašvuođa lonohallama .
Diehtojuohkinčoahkkimiid , guvllolaš čoahkkimiid ja bargojoavkkuid bokte leat suohkaniid , álbmotgirjerájuid , Romssa universitehtagirjerádjosa , Hárštá allaskuvlla ja eará áigeguovdilis ovttasbargoguimmiid ovddasteaddjit leamaš mielde bargoproseassas .
Fylkkaráđđi mearridii skábmamánus 2010 sáddet girjerádjoplána gulaskuddamii suohkaniidda ja eará guoskevaš oasálaččaide gulaskuddanáigemeriin ođđajagimánu 15. b. 2011 , ja gulaskuddanevttohussii bohte 13 gulaskuddancealkámuša .
Romssa fylkkadiggi dohkkehii Romssa girjerádjoplána 2011 – 2014 njukčamánu 15. b. 2011 . Romssa girjerádjoplána 2011 – 2014 ulbmilat : • váikkuhit dasa ahte buot fylkka ássiin lea girjerádjofálaldat mas lea buorre kvalitehta • váikkuhit dasa ahte fylkka oktasaš girjerádjoresurssat buorebut ávkkástallojit • bidjat nana vuođu fylkka girjerájuid girjerádjoovddideapmái ja ovttasbargočovdosiidda • láhčit dilálašvuođaid nu ahte luvvejuvvojit stáhta ovddidandoarjagat fylkka girjerájuide 1.1 Duogáš Romssa girjerádjoplána 2011 – 2014 lea vuođđuduvvon láhkii , stuoradiggedieđáhussii ja gustovaš guvllolaš plánaide .
Álbmotgirjerádjoláhka mudde álbmotgirjerádjodoaimmaid Norggas . § 1 : s čuožžu : ” Álbmotgirjerájuid bargun lea ovddidit dieđuid , oahppama ja eará kultuvrralaš doaimmaid dieđuid gaskkusteami bokte ja dan bokte go girjjiid ja eará dohkálaš materiála fállet nuvttá geavahussii buohkaide geat ásset riikkas ( ... ) ” Fylkkadiggeáššis 14 / 07 Girjerádjoođastusa 2014 guorahallama gulaskuddancealkámuš mearridii fylkkadiggi čuovvovačča : ” Guvllolaš dássi galgá lagas ovttasbarggus suohkaniiguin ja girjerájuiguin gávdnat vuogas ovttasbargomodeallaid .
Romssa fylkkaráđđi áigu ráhkadit strategalaš girjerádjoplána Romsii mii galgá meannuduvvot Fylkkadikkis boahtte fylkkadiggeáigodagas . ” Stuoradiggelávdegoddi lei girjerádjodieđáhusa meannudeamis positiiva dasa ahte suohkanat ja fylkkasuohkanat ráhkadit báikkálaš ja guvllolaš girjerádjoplánaid .
Lávdegoddi deattuha maiddái ahte dákkár plánat leat buorit reaiddut go ovddidandoarjagiid galget juohkit . Romssa fylkkaplána 2010 – 2013 deattuha girjerájuid erenoamáš sajádaga olbmuid eallimis ja dehálašvuođa das ahte ovdánahttit buriid girjerádjobirrasiid ja buori girjerádjofálaldaga álbmogii , sorjjakeahttá agis ja ássanbáikkis .
Kulturpolitihkalaš váldoulbmilin lea ahte Romssa álbmogii sihkkarastojit árjjalaš ja searvadahtti kultur- , valáštallan- ja olggustallandoaimmat mat deattuhit vásáhusaid , oassálastima ja kvalitehta . 2 Romssa girjerádjoeanadat Álbmotgirjerájut ja fylkkagirjerájut leat láhkageatnegahtton doaimmat mat leat vuođđuduvvon Álbmotgirjerádjoláhkii , mii deattuha ahte girjerádjobálvalusat galget leat buohkaide geat ásset riikkas .
Fylkkagirjerádju galgá rávvet báikkálaš eiseválddiid , fállat girjerádjofágalaš bagadallama ja veahki , ja lágidit čoahkkimiid ja kurssaid girjerádjoáššiid birra .
Universitehta- ja allaskuvlagirjerájuid fas eaiggáduššet daid ásahusat ja dat galget láhčit dili máhttogaskkusteapmái ásahusa fágasurggiid siskkobealde bargiide ja studeanttaide .
Suohkanat eaiggáduššet álbmotgirjerájuid ja vuođđoskuvlla skuvlagirjerájuid .
Joatkkaskuvlla skuvlagirjerájuid eaiggáduššá fylkkasuohkan .
Romssa fylka lea stuoris ja máŋggabealat ja dáppe leat guhkes gaskkat ja stuora erohusat suohkaniid gaskkas sihke sturrodaga , kultuvrra ja geografiija ektui .
Dát váikkuha maiddái girjerádjosuorgái . 2.1 Suohkaniid girjerádjobálvalusat 2.1.1 Álbmotgirjerájut Romssa álbmotgirjerájut leat ovddemusas našunála girjerádjoovddideamis .
Čoavdda girjerádjui-prošeakta Divrráin lea gelddolaš ja ođđajurddašeaddji našunála dorjojuvvon prošeakta .
Davvi-Romssas ja Gaska-Romssas leat guhká leamaš fágalaš fierpmádagat , ja leat dahkkon formála ovttasbargošiehtadusat suohkanrájiid rastá .
Dát váikkuha fágalaš ovddideapmái ja buoret resursaávkkástallamii .
Siellaga , Rivttága , Loabága ja Ivvárstáđiid girjerájut ovttasbarget maiddái máŋgga suorggis , ja dan barggu boađus lea earret eará Ástávuona girjjálašvuođafestivála .
Romssa girjerádju ja gávpotarkiiva jienastuvvui Norgga buoremus álbmotgirjerádjun 2009 : s ja lea erenoamáš dilis go lea áidna álbmotgirjerádju fylkkas mas lea stuora fágabiras .
Dat lea leamaš njunnošis girjerádjoovdánahttimis dan rájes go fárrii ođđa girjerádjovistái 2005 : s. Girjerádju lea rievdadan Romssa gávpoga ipmárdusa das mii girjerádju sáhttá leat báikkálaš servodagas . Luoikan juohke ássi nammii Romssa álbmotgirjerájuin ( 2009 ) Doasku ja Ránáidsuolu eai leat mielde go eai leat buktán statistihka .
Omasvuona váldogirjerádju lea giddejuvvon osiid jagis . Girjjiid ja eará mediaid luoikan lea dušše oassi álbmotgirjerájuid bálvalusain .
Luoikanlogut leat almmatge dávjá buorit temperatuvramihtut girjerájuid doaimmaid ektui .
Gaskamearálaš luoikan juohke ássi nammii Romssa álbmotgirjerájuin lea measta seamma go riikagaskamearri .
Leat erenoamážit dat ollu doaimmat mat leat Romssa suohkanis mat leat mielde dagaheame alla gaskamearálaš dási , muhto maiddái Giehtavuonas , Skiervvás , Hárštás , Ivggus , Málatvuomis , Ráissas ja Skániin lea luoikan juohke ássi nammii bajábealde go riikagaskamearri .
Ii leat čielga ovttaskas oktasašvuohta dáin girjerájuin , muhto muhtumiin dain leat almmatge muhtun oktasašvuođat .
Earret ovttas leat buot dáin suohkaniin girjerádjofágalaš jođiheaddjit Álbmotgirjerádjolága mielde .
Málatvuomis , Romssas , Ráissas , Skiervvás ja Hárštás leat heivvolaš ja guovddáš girjerádjovisttit , ja earret Skiervvás ja Málatvuomis , de lea buohkain girjebussefálaldat .
Skiervá , Ivgu , Ráisa ja Málatvuopmi leat mielde guvllolaš girjerádjoovttasbarggus . Luoikan juohke ássi nammii ja virgeresurssat juohke 10 000 ássi nammii álbmotgirjerájuin ( 2009 ) Doasku ja Ránáidsuolu eai leat mielde go eai leat buktán statistihka .
Omasvuona váldogirjerádju lea giddejuvvon osiid jagis . Go buohtastahttá virgeresurssaid ja luoikanloguid , de oaidná ahte leat oktavuođat dáid gaskkas .
Čielgaseamos spiehkastagat leat Giehtavuotna , ja muhtun muddui maiddái Hárštá ja Málatvuopmi , gos lea gorálaš ollu luoikan unna virgeresurssaid ektui .
Giehtavuonas ja Hárštás leat girjebussebálvalusat maid fylkkasuohkan ruhtada . Čoahkkáigesson statistihkas leat ollu doaimmat oaidnemeahttumat ; girjerájut oahppobáikin , sosiála deaivvadanbáikin , doaibmalatnjan ja daid neahttabálvalusat .
Olggosgolut mediaid oastit ja visttiid doaimmahit , mobiila doaimmaide ja eará fálaldagaide eaige leat oidnosis .
Dat addá almmatge gova das ahte virgeresurssat , buorit visttit ja fágalaš fierpmádagat leat mielde dahkame girjerádjobálvalusaid geasuheaddjin . Go leat máŋga unna ovttadagaža ja ráddjejuvvon resurssat , de lea váttis rekrutteret fágagelbbolašvuođa , ja máŋga girjerádjohoavdda Romssas leat áidna girjerádjobargit suohkanis .
Girjerádjoeanadagas gos leat stuora gaskkat girjerájuid gaskkas ja unnán bargit , lea vel dehálaččat doallat fágalaš oktavuođa earáiguin . 2.1.2 Vuođđoskuvlla skuvlagirjerájut Girjerájut mat galget geavahuvvot ohppiid oahppoarenan galget leat heivehuvvon pedagogalaš geavahussii .
Dat leat resursaguovddážat ohppiide ja oahpaheddjiide ja dain galget leat fysalaš ja digitála oahpporesurssat , girjjálašvuohta astoáiggelohkamii ja oahpaheaddjigirjerádju .
Buot oahppit galget beassat girjerádjui skuvlaáiggis .
Romssas lea čielga oktavuohta gaskal buriid vuođđoskuvlla skuvlagirjerájuid ovdánahttima ja ovttaskas skuvllaid ja suohkaniid skuvlagirjerádjogelbbolašvuođa .
Máŋgga vuođđoskuvllas leat girjerájut maid sáhttá atnit modeallan dasa movt skuvlagirjerájuid galgá doaimmahit , muhto leat máŋga skuvlla main ii leat girjerádju dahje lea girjerádju mas leat heajos fálaldagat .
Lea oktavuohta gaskal buriid skuvlagirjerájuid ja álbmotgirjerádjoovttasbarggu ja daid fálaldagaid geavaheami .
Sihkkarastin dihte skuvlagirjerájuid ovddideami , de galgat plánaáigodagas fállat oahpahallama skuvlagirjerádjomáhtus . 2.2 Fylkkagirjerádju Fylkkagirjerájut leat fylkkasuohkaniid láhkageatnegahtton barggut maid Álbmotgirjerádjoláhka mudde .
Bálvalussii gullá rávvet báikkálaš eiseválddiid ja fállat girjerádjofágalaš veahki ja lágidit kurssaid ja čoahkkimiid lassin girjjálašvuođaváráiduhttimii .
Fylkkagirjerádju galgá maiddái ovttasbargat fylkkasuohkana skuvlaeiseválddiiguin ovdánahttit joatkkaskuvllaid girjerádjobálvalusaid . Váldooassi fylkkagirjeráju mediačoakkáldagas lea oassi Romssa girjeráju ja gávpotarkiivva čoakkáldagas , ja gáiddusluoikanossodat lea maiddái lokaliserejuvvon Romssa girjerádjui .
Fylkkagirjerájus lea formaliserejuvvon ovttasbargu Romssa girjerájuin čoakkáldagaid , gáiddusluoikama ja oktasaš katalogaid hárrái .
Romssa fylkkasuohkan ruhtada osiid Romssa girjeráju ja gávpotarkiivva vistegoluin .
Fylkkagirjeráju gáiddusluoikanbálvalus lea rievdan ođđa digitála reaidduid ja bálvalusaid ovdánahttima dihte .
Bálvalussii gullet dál maiddái digitála máksinresurssat mat fállojuvvojit maiddái suohkaniidda .
Fylkkagirjerájus lea ain ovddasvástádus girjjálašvuođaváráiduhttimii .
Hárštá girjerájus lea ovddasvástádus musihka girjjálašvuođaváráiduhttimii . Fylkkasuohkanis lea fylkkagirjeráju bokte ovddasvástádus guvllolaš girjerádjoplánemii ja čielggadit ja ovdánahttit oktiiheivehan- ja ovttasbargočovdosiid hálddašandásiid ja suohkanrájiid rastá .
Fylkkagirjerájuid boahttevaš rolla birra cealká St.dieđáhus nr. 23 ahte lea sávahahtti : “ ( ... ) ovddidit fylkkasuohkana bargguid guvllolaš ovddidandoaimmaheaddjin girjerádjosuorggis ” ( s. 107 ) .
Dát , ja stuorát fuomášupmi girjerádjoplánemii našunála politihkas , lea vuođđun strategiijaide mat gusket fylkkagirjeráju sadjái Romssa girjerádjoeanadagas .
Stuoradiggedieđáhus girjerájuid birra eaktuda ahte fylkkasuohkan galgá njuolga leat mielde nanneme fylkka girjerádjosuorggi .
Guvllolaš movttiidahttindoarjagat , infrastruktuvraáŋgiruššan , gelbbolašvuođaovdánahttin ja girjerádjovisttiid ođasmahttin namuhuvvojit vejolaš áŋgiruššansuorggit lassin plánemii .
Dáid signálaid čuovvolit dán plánas . Fylkkasuohkana 2011 bušeahttaevttohusas lea girjerádjoplána čuovvoleapmi mielde ja dat dahká vejolažžan dahkat čadni šiehtadusaid stáhtain girjerádjoovdánahttima birra , ja čuovvolit ovddidanprošeavttaid olgguldas ruhtadeami , earret eará dainna jurdagiin ahte addit Romssa álbmotgirjerájuide modeallagirjerádjostáhtusa .
Vuoruheapmi lea St.dieđáhus nr. 23 mielde , gos čuožžu ahte stáhta ja fylkkasuohkanat galget dahkat eaktodáhtolaš ovttasbargošiehtadusaid girjerádjoovdánahttima birra mat galget leat reaidun čađahit našunála politihka . Fylkkagirjerájut leat girjerádjofágalaš gelbbolašvuođaloktema stuorámus ovttaskasdoaimmaheaddjit .
Romssas sisttisdoallá dát sihke lágidit kurssaid ja semináraid , váikkuhit dasa ahte álbmotgirjerájuid bargit besset oassálastit oahpahallandoaimmain , láhčit dilálašvuođa fágalaš deaivvadanbáikkiide ja ovttasbarggus oahppoásahusaiguin leat mielde ovddideame ja fállame relevánta gelbbolašvuođafálaldagaid . Fylkkasuohkan eaiggáduššá ja doaimmaha Lulli-Romssa girje- ja kulturbusse .
Busse váldodoaimmat leat Giehtavuonas , Hárštás , Skániin , Ivvárstáđiin ja Rivttágis .
Lagas ovttasbarggus doaibmaguovllu girjerádjobálvalusain ja skuvllaiguin , gaskkusta busse iešguđetlágan kulturlágidemiid ja luoiká girjjiid ja eará mediaid skuvllaide ja mánáidgárddiide .
Sámedikki 2011 bušeahtas lea juolluduvvon doaibmadoarjja Lulli-Romssa girje- ja kulturbusse doaimmaide márkosámi guovllus . Fylkkagirjeráju sámi girjerádjobálvalus Davvi álbmogiid guovddážis Gáivuonas lea , prošeaktaáigodaga maŋŋel , ásahuvvon bistevaš bálvalussan 2010 : s. Váldoulbmiliin lea leat mielde ovddideame álbmotgirjerájuid ja skuvllaid sámi bálvalusaid gelbbolašvuođaloktema , ovddidandoaimmaid ja sierra neahttabáikki bokte mas leat dieđut ođđa sámi ja sámi guoskevaš girjjálašvuođa- , musihkka- ja filbmaalmmuhusaid birra .
Fylkkagirjeráju sámi doaimmat leat váldoáššis gávdnamis Sámedikki ja fylkkasuohkana ovttasbargošiehtadusas , ja dat ovddiduvvo ovttasbarggus Sámedikki girjerádjobálvalusain . Fylkkagirjerádju doarju ekonomalaččat Gaska-Romssa girjerádjoovttasbarggu , ruošša girjerádjobálvalusa Mátta-Várjjagis , mii maiddái fállá bálvalusaid Romssa girjerájuide , ja Romssa ja Gáivuona girjebussiid doaimmaheami .
Fylkkagirjerádju lea Kultuvrralaš skuvlalávkka ( KS ) girjjálašvuođa fágaovddasvástideaddji .
Romssa fylkkasuohkanis lea guhká leamaš bilaterála ovttasbargu máŋggain ovttasbargoguimmiin Davvioarje-Ruoššas girjerádjo- ja girjjálašvuođasuorggis .
Leat dahkkon ovttasbargošiehtadusat gaskal Romssa fylkkasuohkana ja Arkhangelska , Murmánskka , Norrbottena leana eanandikkiin ja Sámedikki , mat maiddái fátmmastit girjerádjoovttasbarggu . 2.3 Joatkkaskuvlla skuvlagirjerájut Lea buorre girjerádjofágalaš gelbbolašvuohta Romssa joatkkaskuvllaid girjerájuin .
Girjerádjofágalaš gelbbolašvuohta ovttas pedagogalaš gelbbolašvuođain lea dárbbašlaš vai skuvlagirjerájut leat buorit oahppoarenat .
Guovdilastin dihte dán , dohkkehii Romssa fylkkadiggi 2009 : s Strategiijaplána skuvlagirjerájuide joatkkaskuvllain Romssa fylkkas .
Plánaáigodat lea 2009 – 2012 .
Ohppiid oahppama kvalitehta sorjá máŋgga fáktoris , earret eará buori skuvlagirjerádjofálaldagas mii lea oassin skuvlla doaimmain .
Buriid skuvlagirjerádjofálaldagaid ovddideapmi lea oktasaš ovddasvástádus ja dat ferte ovddiduvvot ovttasbarggus máŋgga oasálaččain skuvlaservodagas , dás sihke oahppit , mearrideaddjit ja skuvlaeaiggádat . 2.4 Universitehta- ja allaskuvlagirjerájut Romssa universitehtagirjerádjosis ja Hárštá allaskuvlagirjerájus leat nana fágagirjerádjobirrasat .
Romssa universitehtagirjerájus ja Hárštá allaskuvlagirjerádju leat guokte dehálaš ovttasbargoguoimmi fylkkagirjerádjui .
Plánabarggu bokte leat fuomášan dárbbu čielggadit ovddasvástádusaid mat gullet fága- ja álbmotgirjerájuide ja leat sávvan ođđa ovttasbargočovdosiid .
Álbmotgirjerájut deivet beaivválaččat studeanttaid geat váldet lávdaduvvon oahpu .
Lea álggahuvvon proseassa gos oasálaččat galget oažžut buoret ipmárdusa guhtet guimmiineaset ja hástalusaineaset čoahkkimiid , kurssaid ja vásáhuslonohallamiid bokte .
Lea dárbu oahpahit girjerádjobargiide oahpporeaidduid , diehtojuohkingelbbolašvuođa , ohcanreaidduid ja oahpporesurssaide beassama birra .
Ovttasbargočovdosiid bokte sáhttá buorebut ávkkástallat fágagirjerájuid fágagelbbolašvuođain ja álbmotgirjerájut sáhttet buorebut fállat buriid girjerádjobálvalusaid studeanttaide .
Lea maiddái sávahahtti ahte plánaáigodagas čadnojuvvojit oktavuođat ja álggahuvvojit ovttasbarggut Sámi allaskuvllain ja Finnmárkku allaskuvllain . 3 Bajit perspektiivvat 3.1.1 Plánaperspektiiva Čanastupmi plánaide lea dárbbašlaš jus galgá ovddidit juoidá .
Girjerádjoplána ulbmil lea earret eará bidjat buori vuođu fylkka girjerájuid girjerádjoovddideapmái ja ovttasbargočovdosiidda .
Lea sávahahtti ahte buot guoskevaš oasálaččat duohtan dahket plána , juoga mii buvttášii lassi ovttasbarggu suohkanrájiid ja hálddašanguovlluid rastá .
Dan maid sáhttá dahkat hálddašan- , fága- ja suohkanrájiid rastá ferte vuođđudit plánabargui .
Plána gieđahallá gaskavuođaid daid iešguđet dásiid gaskkas , ja sisttisdoallá doaibmaplána mii lea láidesteaddjin fylkka girjerádjoovddideamis . Girjerádjoplána lea bargo- ja stivrenneavvu fylkkasuohkanii ja galgá láidestit bargguid boahttevaš jagiid .
Plána galgá leat kvalitehtasihkkarastin- ja evaluerenneavvu .
Dat addá čanastumi bargat ulbmilaččat ja oaivválaččat ja galgá leat veahkkin buorebut ávkkástallat resurssaiguin ja luvvet ođđa ruđaid Romssa girjerájuide .
Plána galgá čájehit movt fylkkasuohkan galgá geavahit resurssaidis buoremus vuogi mielde .
Dát sáhttá mearkkašit ahte ruđaid ferte geavahit eará láhkái dahje čállit prošeaktaohcamušaid mat sáhttet luvvet eanet resurssaid .
Eanet doaimmaid ferte čađahit dálá bušeahttarámmaid siskkobealde dahje go ođđasit vuoruha ruhtageavaheami , ja muhtun doaimmat fas gáibidit stuorát rámmaid dahje olgguldas prošeaktaruđaid . 3.1.2 Kvalitehtaperspektiiva Lea čielga ulbmil ahte girjerádjobálvalusain galgá leat buorre kvalitehta .
Ollašuhttin dihte dán lea dárbbašlaš ahte lea girjerádjofágalaš gelbbolašvuohta .
Rekrutteren dihte dákkár gelbbolašvuođa , de ferte sáhttit fállat 100 % virggiid .
Galgá leat vejolaš fágalaččat ođasmahttot ja vásáhusaid lonohallat .
Girjerájut galget fállat buriid bálvalusaid ja bálvalusaid mat leat relevánttat girjerájuid geavaheddjiid ja servodatovdáneami ektui .
Oažžun dihte nana girjerádjofágalaš birrasiid ja kvalitehtalaččat buriid bálvalusaid , de lea dárbbašlaš álggahit ja viidáset ovddidit geatnegahtti ovttasbargguid suohkanrájiid ja hálddašandásiid rastá . 3.1.3 Beasatlašvuohta buohkaide Beasatlašvuhtii gullá rabasvuohta sihke fysalaččat , digitálalaččat ja mentálalaččat .
Universála hábmen mearkkaša birrasa hábmet nu ahte dan sáhttet buohkat geavahit nu viidát go vejolaš , almmá heivehemiid ja erenoamáš hábmema haga .
Dát leat perspektiivvat mat leat dehálaččat go galgá hábmet girjerádjolanja , digitála fálaldaga ja mediafálaldaga .
Girjerájut fertejit leat guovlluin gos olbmot vánddardit , ja rahpanáiggit fertejit duhtadit daid iešguđetge geavaheaddjijoavkkuid . 3.1.4 Sámi perspektiiva Sápmelaččat leat dohkkehuvvon eamiálbmogin Norggas .
Girjerájuin lea dan dihte erenoamáš ovddasvástádus sámi álbmogii , ja leat dehálaš reaiddut go galgá nannet sámegiela , kultuvrra ja servodaga .
Romssa fylkkas leat guovllut gos ásset ollu sápmelaččat .
Plána dan dihte guovdilastá sámi kultuvrra , girjjálašvuođa ja servodateallima .
Ovttasbargošiehtadusas gaskal Romssa fylkkasuohkana ja Sámedikki ( 2007 ) čuožžu ahte oasálaččat galget gaskaneaset juohkit dieđuid ja bagadallat guhtet guimmiideaset , oassálastit guhtet guimmiideaset fágalaš girjerádjočoahkkanemiin ja ovttasbargat lágidit kurssaid ja eará oahppodoaimmaid sámi girjjálašvuođas , kultuvrras ja girjerádjobálvalusain Romssa skuvla- ja álbmotgirjerájuid bargiide . 3.1.5 Prošeaktaovddidanperspektiiva Girjerádjoplána ulbmilin lea láhčit dilálašvuođa nu ahte luvvejuvvojit stáhta ovddidandoarjagat fylkka girjerájuide .
Dát galgá guovdilastot prošeaktaseminárain ja gelbbolašvuođaloktendoaimmain ovttasbarggus álbmotgirjerájuiguin .
Váikkuhangaskaoapmin leat modeallagirjerádjoruđat mat St.dieđáhusas nr. 23 deattuhuvvojit áŋgiruššansuorgin go galgá nannet girjerájuid boahttevaš jagiid . ” Viidáset ovddidan dihte girjerájuid almmolaš deaivvadanbáikin ja oainnusin dahkan dihte álbmotgirjerájuid main lea buorre funkšunalitehta , deaivvadanbáikedoaibma ja buorit searvevuođat , áigu Kultur- ja girkodepartemeanta ásahit modeallagirjerádjoortnega . ” ( s. 134 ) Modeallagirjerájut galget leat ovddasmannigirjerájut sin surggiin , ja prošeavttat galget leat boahtteáigái heivehuvvon .
Prošeaktaruđat juhkkojuvvojit girjerájuide mat ulbmilaš barggu bokte ovddidit buriid strategiijaid ja vugiid fállat buriid girjerádjobálvalusaid dahje eahpedábálaš vugiid jođihit girjerájuid .
Ovttasbargu ja searvevuohta , girjerádju sosiála arenan ja girjerádjosuorggi ovddideapmi girjerádjobálvalusaid ovddideami bokte , guovdilastojuvvojit .
Fylkkasuohkana ulbmil lea oažžut modeallagirjerádjoruđaid Romssa fylkii . 4 Guovddášsuorggit Girjerájut ovddidit oktavuođaid olbmuid gaskkas ja leat lávddit báikkálaš servodagas .
Dáppe deaivvadit iešguđet kultur- ja girjjálašvuođaovdanbuktimat ja girjerádjolanjas sáhttet leat ollu iešguđetlágan deaivvadeamit gaskal olbmuid ja doaimmaid .
Plána guovddášsurggiid vuolggasadjin leat juohkimat mat leat St.dieđáhusas nr. 23 Girjerádju – Máhttoalmennet , deaivvadanbáiki ja kulturarena digitála áiggis .
Dasa lassin boahtá potensiála geavahit girjeráju doaibmaguovddážin .
Dan dihte leat váldán mielde ođđa doaimma : hutkkálaš .
Guovddášsuorggit addet vuođu árvvoštallat maid lea vejolaš dahkat daiguin resurssaiguin mat jo leat ja girjeráju sturrodaga vuođul . Guovddášsurggiid bajilgovas mii lea 4. kapihttalis čilgejuvvojit suorggit ja vuoruheamit , ja das leat čoahkkáigesson váldoulbmilat ja oasseulbmilat juohke guovddášsuorggi loahpageahčen .
Dát leat duogážat strategiijaide mat ovdanbuktojuvvojit 5. kapihttalis .
Vihtta strategiija : Organiseren , infrastruktuvra , sisdoallu ja bálvalusat , gelbbolašvuohta ja girjerádjolatnja leat reaidun joksat ulbmiliid . 4.1 Riggodahtti – girjerádju máhttoguovddážin Buorre álbmotgirjerádju máhttoresurssaidisguin lea riggodahkan báikkálaš servodahkii .
Fágaidrasttildeaddji máhttoguovddáš geažuha ovttasbarggu girjerájuid gaskkas ja gaskal girjerájuid ja eará ásahusaid .
Lea láhččojuvvon fágaidrasttildeaddji resursaávkkástallamii mii guoská guovddáš fáttáide dan guokte oahpposuorggis maid plána máinnaša : Gávccinuppelohkái jagi skuvlamannolat ja rávisolbmuid oahpahus . Girjerádju galgá leat fysalaččat ja digitálalaččat olámuttos ássiide .
Dat galgá doarjut formála ja eahpeformála oahppama olles gávccinuppelohkái jagi skuvlamannolagas ja láhčit dili nu ahte rávisolbmot sáhttet háhkat alcceseaset formála gelbbolašvuođa .
Girjerádju galgá gaskkustit sidjiide geat ohcet oahpu gos sii sáhttet gávdnat dieđuid reálagelbbolašvuođa dohkkeheami birra .
Girjerádju galgá maiddái gaskkustit ja láhčit dili eahpeformála gelbbolašvuhtii .
Álbmotgirjerájut leat rahpasat ja nuvttá buohkaide , beroškeahttá gielas ja kultuvrras , ja leat dehálaš formála ja eahpeformála máŋggakultuvrralaš oahppoarenat . Vuoigatvuohta oahpahussii Vuoigatvuohta oažžut mánáidgárdesaji ásahuvvui 2009 : s. Oahpahusláhka addá buot mánáide vuoigatvuođa ja geatnegasvuođa vuođđoskuvlaoahpahussii ja nuoraide vuoigatvuođa joatkkaskuvlaoahpahussii .
Gelbbolašvuođaođastusa ( 1999 ) bokte ožžo buot rávisolbmot geat dárbbašit dan , lágas nannejuvvon vuoigatvuođa vuođđoskuvlaoahpahussii .
Rávisolbmuin geat eai leat čađahan joatkkaskuvlaoahpahusa , lea lágas nannejuvvon vuoigatvuohta dasa . Gávccinuppelohkái jagi skuvlamannolat ja rávisolbmuid oahpahus Álbmotgirjerájuin lea mearkkašupmi máhttoresursan golbmanuppelohkái jagi skuvlamannolahkii , muhto maiddái ovdaskuvlamánáide .
Mii gohčodit dán gávccinuppelohkái jagi skuvlamannolahkan . Gávccinuppelohkái jagi skuvlamannolaga sáhttá juohkit golmma guovddášguovlun : 1 .
Mánáidgárdi , 0 – 6 jagi 2 .
Vuođđoskuvla , 6 – 16 jagi 3 .
Joatkkaskuvla , 16 – 19 jagi Njealját guovddášguovlu lea rávisolbmuid oahpahus .
Njeallje guovddášguovllu speadjalastet dan ahte oahppan dáhpáhuvvá olles eallinagis .
Oahppan dáhpáhuvvá iešguđetge arenain ja buot eallima dilálašvuođain .
Dát plána lea oahppoarenaid birra gos girjerádju ovddasta máhttoresurssaid mat leat čadnon gávccinuppelohkái jagi skuvlamannolahkii ja rávisolbmuid oahpahussii .
Plána unnán guovdilastá joatkkaskuvlla skuvlagirjeráju , dan dihte go gávdno jo sierra plána maid Romssa fylkkadiggi lea dohkkehan njukčamánus 2009 : Strategiijaplána skuvlagirjerájuide joatkkaskuvllain Romssa fylkkas 2009 – 2012 . Go mánáidgárddit geavahit iešguđetlágan girjjálašvuođaid ja humadit girjjálašvuođa birra , de lea dat mielde árvvosmahttime ovdaskuvlamánáid giela .
Giellaárvvosmahttin ovdaskuvlaagis lea árra oahppoáŋgiruššan ja bidjá buori vuođu lohkanoahppamii ja viidáset oahppamii vuođđoskuvllas .
Oahpahuslága láhkaásahus dadjá ahte oahppit galget beassat girjerádjui skuvlaáiggis ja ahte dat galgá leat heivehuvvon skuvlla geavaheapmái .
Skuvlagirjerádju pedagogalaš resursan sáhttá buorebut ávkkástallot .
Lea dárbbašlaš ovttastahttit girjerádjofágalaš ja pedagogalaš gelbbolašvuođa ovddidan dihte skuvlagirjerájuid buorren ja heivehuvvon oahppoarenan ohppiide . Formálalaččat lea buohkain seamma vuoigatvuohta ohppui , muhto leat ain stuora sosiála erohusat oahppooassálastimis .
Álbmotgirjerájuin sáhttá leat stuora mearkkašupmi oahppoarenan rávisolbmuide geat háliidit váldit oahpu iežaset ruovttubáikkis ja ná sáhttet dat leat mielde jeavdašuhttime sosiála erohusaid .
Suohkaniid ja guovlluid gaskasaš ovttasbarggus lea stuora mearkkašupmi go galgá láhčit dili rávisolbmuid oahpahussii ovttasbarggus oahppoguovddážiiguin , allaskuvllaiguin ja universitehtaiguin . Ovttasbargu Girjerádju oahpes ja buorre doaibmi máhttoguovddážin báikkálaš servodagas ferte vuođđuduvvot ovttasbargguide ásahusaid gaskkas daid njealji guovddášguovllu siskkobealde .
Ovttasbargu addá buoret resursaávkkástallama lassin dasa ahte deaivvadeamit gaskal iešguđet gelbbolašvuođaid oahpásmahttet oasálaččaid eará ásahusaide ja oahpahit eará ásahusaid birra .
Dát nannešii girjerájuid , dan dihte go dieđut earáid birra addet vejolašvuođa buorebut heivehit bálvalusaid ja hukset čoakkáldagaid mat leat relevánttat geavaheddjiide .
Ovttasbargu galgá guoskat oasálaččaide geat sohpet ovttasbargat ja eaktuda dan dihte ahte oasálaččat gaskaneaset geatnegahttojuvvojit . Álbmotgirjerádjolága mielde galgá leat ásahuvvon ovttasbargu gaskal álbmot- ja skuvlagirjerájuid suohkanis .
Galgá maiddái leat organiserejuvvon ovttasbargu gaskal fylkkagirjeráju ja fylkkasuohkana mii lea skuvlaeaiggát .
Fylkkagirjerádju galgá rávvet ja fállat girjerádjofágalaš bagadallama ja veahki suohkana eiseválddiide ja álbmotgirjerájuide . Fylkkagirjerájus lea bagadalli- ja veahkkerolla suohkaniid , álbmotgirjerájuid ja joatkkaskuvlla ja vuođđoskuvlla skuvlagirjerájuid ektui , ja sáhttá dan dihte veahkehit go ođđa ovttasbarggut galget ásahuvvot .
Ovttasbarggu suohkaniid siskkobealde , suohkaniid gaskkas , guovlluin ja álbmotgirjerájuid ja joatkkaskuvlla gaskkas ferte ovddidit , ja oasálaččat fertejit dán vuolggahit : • Lea dehálaš nannet kvalitehta girjerádjobálvalusain mat leat oaivvilduvvon rávisolbmuide geat váldet joatkkaskuvlaoahpahusa ovttasbarggus joatkkaskuvlla skuvlagirjerájuin , suohkana rávisolbmuid oahpahusain ja álbmotgirjerájuin . • Fága- ja álbmotgirjerájut fertejit searvat ovttasbargat vai rávisolbmot geat váldet oahpu ožžot dárbbašlaš girjerádjobálvalusaid nugo gáiddusluoikama ja digitála resurssaid .
Álbmotgirjerájut oahppogirjerádjun fertejit láhčit dili nu ahte studeanttat besset geavahit dihtoriid ja sin deaivvadanbáikki , “ campus ” , lohkansajiiguin ja joavkolanjaiguin ( girjerádjoorienterejuvvon oahpporesursaguovddáš ) . • Lea sávahahtti nannet ovttasbarggu gaskal mánáidgárddi , vuođđoskuvlla ja álbmotgirjeráju , earret eará dan bokte go ovddida guvllolaš skuvlabálvalusaid go fállá girjebussefitnamiid ( girjerádjofálaldat , girjjálašvuođagaskkusteapmi ) mánáidgárddiide boaittobealguovlluin ovttasbarggus báikkálaš álbmotgirjerájuin . Gelbbolašvuohta Máhttu girjerájuid birra lea mearrideaddjin go galgá fállat buriid girjerádjofálaldagaid álbmot- ja skuvlagirjerájuin .
Gelbbolašvuohta leat eaktu dasa ahte álbmot- ja skuvlagirjerádjobargit galget sáhttit láhčit dili oahppamii ja doarjut oahppama olles oahppomannolagas . 4.2 Searvadahtti – girjerádju deaivvadanbáikin ja sosiála guovddážin Go lea geasuheaddji , áigeguovdilis ja čanakeahtes deaivvadanbáiki , de sáhttá girjerádju leat máhtto- , kultur- ja doaibmaguovddáš .
Girjerádjovisttiid ferte hábmet universála hábmema prinsihpaid mielde ja dat fertejit heivet sihke formála ja eahpeformála deaivvademiide . Girjerádjogeavaheapmi Ođđa iskkadeamit girjerádjogeavaheami birra ( Storbyundersøkelsen 2008 ) čájehit ahte álbmotgirjerájut eanet ja eanet geavahuvvojit sosiála arenan .
Álbmotgirjerájut leat ásahusat main leat fálaldagat mat leat relevánttat buot servodatjoavkkuide ja dain lea dan dihte potensiála leat eahpeformála deaivvadanbáikin .
Oslo allaskuvlla dutkanprošeakta PLACE ( Public Libraries - Arenas for Citizenship ) lea čájehan ahte álbmotgirjerájut leat dehálaš demokratiijahuksejeaddji ja identitehtahábmejeaddji faktorat servodagas , erenoamážit amaskultuvrralaš joavkkuide . Eavttut Vai girjerájuin sáhttá leat dat guovddáš deaivvadanbáikedoaibma báikkálaš servodagas mii lea čilgejuvvon St.dieđáhusas nr. 23 ja Romssa fylkkaplánas , de fertejit muhtun eavttut leat vuođđun .
Girjerádjolatnja galgá leat hábmejuvvon ja heivehuvvon nu ahte dat šaddá buorren deaivvadanbáikin báikkálaš servodagas .
Dat galget hábmejuvvot máškidit , ja vuhtii váldit ahte olbmot leat iešguđetláganat ja ahte olbmuin leat iešguđetlágan dárbbut , ja doaibmat ulbmilaččat máhtto- , kultur- ja girjjálašvuođagaskkusteami ektui .
Go pláne ođđa girjerájuid , de ferte árvvoštallat galgá go daid bidjat seamma sadjái go suohkana eará bálvalusaid .
Go bidjá seamma sadjái go ovdamearkka dihte servicetorga , de lea vejolaš fállat guhkit rahpanáiggiid .
Eará oasálaččat sáhttet leat skuvllat , ealáhusguovddážat , kulturviesut ja sierračoakkáldagat . Girjerádju báikkálaš servodagas Girjerájut sáhttet šaddet áigeguovdilet deaivvadanbáikin go ovttasbarget báikkálaš doaimmaheddjiiguin nugo dorvoohcciidorohagat , rávisolbmuid oahpahus , duodjesearvvit , historjásearvvit , penšunistasearvvit , Rukses Ruossa , skuvlaastoáiggeortnet , dearvvašvuođastašuvdna ja earát .
Muhtun guovllu girjerájut sáhttet ovttasbargat lágidit girječállideaivvademiid , logaldallamiid , speallaneahkediid ja eará lágidemiid ovttaskas girjerájuin . Girjerájut sáhttet maid árjjalaččat vuovdalit iežaset áigeguovdilis ja berošteaddji arenan báikkálaš digaštallamiidda ja juohkit dieđuid nuvttá čoahkkinlanjaid birra báikkálaš joavkkuide ja servviide .
Girjerájut berrejit gávdnat čovdosiid mat dahket ahte visttiide beassá maŋŋel dábálaš rahpanáiggiid .
Gelddolaš prošeakta lea Čoavdda girjerádjui Divrráin , gos buot luoikkaheaddjit geat leat badjel 18 jagi sáhttet beassat girjerádjui gaskal diibmu 0900 ja 2100 .
Eará ja gelddolaš bálvalus maid girjerájut sáhttet fállat lea ávnnasguovddáš gos sáhttá luoikkahit ávdnasiid fysalaš doaimmaide ja olgunastimii .
Dákkár guovddážat leat earret eará ásahuvvon Berdui , Málatvuopmái ja Divrráide . Girjebusset Mobiila girjerájut leat ieža deaivvadanbáikkit , muhto sáhttet maiddái leat heivvolaš arenat iešguđetlágan lágidemiide okto dahje ovttas earáiguin .
Ovdamearkan dása leat festiválagirjerájut Riddu Riđđu festiválas ja Márkomeanus ja Lulli-Romssa girje- ja kulturbusse ovttasbargu Davvinorgga fanasmuseain ja Rivttága álbmotgirjerájuin girje- ja kulturgáffádaga ektui . Deaivvadanbáiki Girjerájut sáhttet láhčit digitála deaivvadanbáikkiid nehttii .
Girjerájuid neahttasiidduin sáhttet lassin dieđuide iežaset doaimmaid birra , leat liŋkkat digitála resurssaide ja sierra “ deaivvadanbáikkit ” iežaset geavaheddjiide ja girjerájut sáhttet geavahišgoahtit sosiála mediaid nugo ovdamearkka dihte Facebook ja Twitter joksan dihte geavaheddjiid doppe gos dat leat .
Lea maiddái dehálaš ahte girjerájut sáhttet fállat ollu iešguđetlágan aviissaid ja áigečállagiid , dihtoriid ja jođaskeahtes fierpmádaga , spealuid , speallanrusttegiid , musihkkaguldalanstašuvnnaid , čohkkánsajiid , čoahkkinlanjaid ja vejolašvuođa gáfe juhkat .
Mearrideaddjin buori girjerádjofálaldahkii lea ahte girjerájus leat čeahpes ja smáđáhkes bargit geat bidjet ovttaskas geavaheaddji guovddážii . Máŋggakultuvrralaš Lea dehálaš movttiidahttit ovddidit girjerájuid máŋggakultuvrralaš fálaldagaid kurssaid bokte , go áigeguovdilis servodatdieđuid fállá máŋgga gillii , eatnigiellagirjjálašvuođa ja čájáhusaid bokte , lágidemiid ja giellahárjehallansajiid bokte .
Girjerájut fertejit sáhttit fállat liŋkkaid iešguđet gielaid neahttaaviissaide , ja fylkkasuohkan áigu árvvoštallat lea go vejolaš šiehtadit oktasašliseansašiehtadusa diehtovuođuide gos beassá ollesteakstaaviissaide neahtas . 4.3 Movttiidahtti – girjerádju kultur- ja girjjálašvuođaguovddážin Romssa girjerájuin lea dehálaš rolla kultur- ja girjjálašvuođaguovddážin .
Dat galget fállat ja gaskkustit valjit mediaid iešguđetge kultur- ja girjjálašvuođafálaldagaid bokte .
Álbmotgirjerádjoláhka deattuha ahte girjerájut galget fálaldagaineaset mánáide ja nuoraide deattuhit kvalitehta , máŋggabealatvuođa ja áigeguovdilvuođa .
Gaskkustandoaibma deattuhuvvo go doaibma galgá leat olggos guvlui ja fálaldagaid birra galgá dieđihit .
Girjerájut galget fállat geasuheaddji kulturvásáhusaid buot joavkkuide álbmogis .
Čoakkáldagat leat vuođđun girjerájuid guovddášdoaimmaide .
Lea dehálaš ahte Romssa girjerájut sihkkarastet beasatlašvuođa fysalaš ja digitála čoakkáldagaide .
Girjerájuid rolla báikkálaš girjjálašvuođaviessun ferte ovdánahttit , ja ferte láhčit dili vai suohkaniin leat heivvolaš visttit girjerádjobálvalusaidasaset . Heivehuvvon girjjálašvuohta Girji buohkaide lea našunála prošeakta mii galgá fuolahit ahte lohkkit geain leat erenoamáš dárbbut ožžot vejolašvuođa lohkat girjjálašvuođa mii lea heivehuvvon sin dássái .
Girjerájut ožžot ekonomalaš doarjaga hukset fysalaš čoakkáldaga ja leat láidesteaddjin oččodit lohkkiáittardeddjiid .
Lohkkiáittardeaddjit galget gaskkustit girjjálašvuođa geavaheddjiide geain leat erenoamáš dárbbut .
Plánaáigodaga álggus leat 14 álbmotgirjeráju Romssas searvan ortnegii .
Ulbmilin lea ahte buot álbmotgirjerájut Romssas galget šaddat Girji buohkaide-girjerádjun fysalaš čoakkáldagain ja lohkkiáittardeaddjiortnegiin plánaáigodagas . ABM-ovddideapmi válljii 2007 giđa Romssa girjeráju ja gávpotarkiivva álggahit norgga vuosttaš Eappelgirjeráju .
Ulbmil lea buoridit girjerádjofálaldagaid mánáide geain lea vuoliduvvon doaibmannávccat ja seammás ovddidit modeallagirjeráju .
Romssa girjerájus ja gávpotarkiivvas lea dál erenoamáš gelbbolašvuohta , čoakkáldat ja girjerádjofálaldat dán geavaheaddjijovkui , ja sáhttá neavvut ja bagadit eará girjerájuid geat háliidit ásahit eappelgirjeráju .
Ovttasbarggus Romssa girjerájuin ja gávpotarkiivvain galgá láhčit dili ásahit eanet eappelossodagaid Romssa girjerájuin . Mánáid ja nuoraid psykalaš dearvvašvuohta Lea sávahahtti guorahallat vejolašvuođa álggahit prošeavtta mii galgá čalmmustahttit diehto- ja girjjálašvuođafálaldaga mánáid ja nuoraid psykalaš dearvvašvuođa fáttás .
Prošeakta ovddiduvvo ovttasbarggus Leaŋgáviikka álbmotgirjerájuin ja Romssa girjerájuin ja gávpotarkiivvain .
Eará ovttasbargoguoimmit sáhttet leat Viken – Psykiatriija ja sieludikšun guovddáš Beardus , Mánáidviessu Romssas ja nuoraid dearvvašvuođabálvalus Tvibitas Romssas . Davviguovloperspektiiva Davviguovllut vuoruhuvvojit dál sakka politihkalaš beaivválaš bargguin .
Lea sávahahtti nannet girjerájuid sámegiel , ruoššagiel , suomagiel ja kvenagiel girjjálašvuođa- ja mediafálaldagaid go joatká ja viidáset ovddida ovttasbarggu ovddasvástideaddjigirjerájuiguin .
Dán sáhttá dahkat go nanne girjjálašvuođafálaldaga , go oastá girjjiid dahje vurrolat- ja vuorkáortnegiid bokte .
Suoma- , ruošša- ja sámegielat leat jo fuolahuvvon .
Finnmárkku fylkkagirjeráju Čáhcesullo ossodagas leat ovddasvástádus suomagillii , ja Mátta-Várjjaga girjerájus lea ovddasvástádus ruoššagillii . Sámedikki girjerájus lea váldoovddasvástádus oastit , vurkkodit ja luoikat sámi materiála Norggas .
Romssa sámi girjerádjobálvalus lea šiehttan viiddit ovttasbarggu Norgga Sámedikki girjerájuin ja Sámiid girjerádjosiin Ruoŧas sámi media diehtojuohkinbálvalusa hárrái .
Leat ovttaoaivilis joatkit dán barggu ja geahččaladdat iešguđetlágan ovttasbargovugiid .
Vurdojuvvo ahte Sámediggi ásaha sámi materiála oastinortnega .
Eaktuduvvo ahte buot girjerájut Romssas galget váldit vuostá ja árjjalaččat gaskkustit dán materiála .
Davvi-Romssa girjerájut guovdilastet kvena girjjálašvuođa , muhto ii ovttage girjerájus leat almmolaš ovddasvástádus kvena girjjálašvuhtii .
Plánaáigodagas lea sávahahtti ovddidit ovttasbarggu Finnmárkku fylkkagirjerájuin kvena girjerádjobálvalusa hárrái Romssas . Báikkálaš historjá Girjerájut fertejit ásahit ovttasbargu Romssa guovllumuseaiguin vai báikkálaš historjjálaš materiála biddjojuvvo oktavuhtii ja sáhttá gaskkustuvvot ollislaš vuogi mielde .
Lea dehálaš ahte girjerádju registrere materiálaid main lea báikkálaš historjjálaš árvu .
Galgá deattuhit láhčit dili gaskkustit báikkálaš historjjá mánáide ja nuoraide . E-girjjit Vásáhusat olgoriikkas čájehit ahte e-girjjit šaddet dehálaš arenan lohkamii ovddasguvlui .
Dahkat girjjálašvuođa olámuddui iešguđetge hámis lea dehálaš doaibma Romssa girjerájuide ja fylkkagirjerádjui .
Boahttevaš jagiid áigu fylkkagirjerádju leat mielde gávdname čovdosiid e-girjjiid luoikamii , ja dat galget heivet iešguđetlágan vuogádagaide . Dihtorspealut Álbmotgirjerájut leat deaivvadanbáikkit , ja lea dehálaš ahte láhčá dili sosiála doaimmaide mánáide ja nuoraide .
Ferte háhkat speallanrusttegiid ja dihtorspealuid maid sáhttá geavahit girjerájus .
Romssa girjerájut áigot leat mielde evttohuvvon dihtorspeallooastinortnegis , ja hukset čoakkáldaga luoikama várás .
Dát guoská nuvttáprinsihppii ja girjerájuid servodatdoibmii .
Oastinortnet lea oassi departemeantta ulbmilis nannet norgga dihtorspealuid ovdánahttima .
Plánaáigodagas berre fállat kurssaid dihtorspealuid birra , movt geavahit spealuid ja resursasiidduid neahtas . Gaskkusteapmi Árjjalaš girjjálašvuođa- ja kulturgaskkusteapmi mearkkaša govda ovttasbarggu olgguldas doaimmaheddjiiguin .
Leat máŋga ovdamearkka dasa ahte Romssa girjerájut mat vuoruhit girjjálašvuođagaskkusteami , ohcet ovttasbarggu ođđa doaimmaheddjiiguin kultursuorggis ja fállet kultur- ja girjjálašvuođavásáhusaid : Ordkalotten – Romssa riikkaidgaskasaš girjjálašvuođafestivála , Ástávuona girjjálašvuođafestivála , Arvid Hanssen-festivála , girjebussiid kulturfálaldagat .
Fylkkagirjerádju doarju dáid doaimmaid .
Muhtin vuohki vásihit girjjálašvuođa leat girječállideaivvadeamit .
Doppe juogada girječálli juoidá guldaleddjiiguin čállinproseassa birra .
Ahte ii leat dušše gárvves girjji ovdanbuktin lea mielde addime stuorát ipmárdusa ja vásáhusa girjjálašvuođas .
Kulturvásáhusaid valljivuohta sisttisdoallá maiddái ahte girjerájut oassálastet oktasaš našunála doaluin , ovdamearkka dihte Našunála speallobeaivi , Davviriikkaid girjerádjovahkku ja Dutkanbeaivvit . Kultuvrralaš skuvlalávka St.dieđ. nr. 8 ( 2007 – 2008 ) Kultuvrralaš skuvlalávka boahtteáigái dadjá ahte Kultuvrralaš skuvlalávka ( KS ) lea našunála vuoruheapmi mii galgá sihkkarastit ahte buot mánát besset oahpásnuvvat ámmátlaš dáidda- ja kulturvásáhusaide olles skuvlamannolagas .
Gierdomátkeorganisašuvdna Romssa kultuvra organisere fálaldaga guvllolaš dásis .
Fylkkagirjerájus lea fágaovddasvástádus Kultuvrralaš skuvlalávkka girjjálašvuođa oassái .
Prográmmafálaldat čuovvu našunála čanastumiid .
Dasa lassin sihkkarastojuvvo ahte besset oahpásnuvvat dáidda- ja kulturvásáhusaide sámegillii ja eará unnitlogugielaide , ja valljivuohta mii lea čadnon davviguovlluide deattuhuvvo .
Álbmot- ja skuvlagirjerájut galget sihkkarastit ahte beassá oahpásnuvvat girjjálašvuhtii mii lea duogážin daidda produkšuvnnaide mat fállojuvvojit , ja berrejit maid leat arenan produkšuvnnaide jus dat lea heivvolaš .
Suohkaniid kulturoktavuohta , girjerádju ja skuvla ovttasbarget Kultuvrralaš skuvlalávkka gaskkustanfálaldaga ektui báikkálaččat .
Fylkkagirjerádju galgá plánaáigodagas čuovvolit Kultuvrralaš skuvlalávkka báikkálaš plánabarggu go bagadallá ja lokte gelbbolašvuođa Kultuvrralaš skuvlalávkka ollislaš gaskkustanprográmma birra ja guovdilastá girjeráju heivvolaš arenan gaskkustit Kultuvrralaš skuvlalávkka produkšuvnnaid . 4.4 Hutkkálaš – girjerádju doaibmaguovddážin Jurdda ahte girjerádju lea hutkkálaš arena ja hutkáivuođabádji manná ovtta lávkki dobbelii mii guoská girjeráju rollii deaivvadanbáikin – ja jearrá : Galgat go deaivvadit juoidá dahkat ?
Guovddážis lea girjerádju dahkanbáikin , gos geavaheaddjit ovttas earáiguin hutket ođđa hutkás ovdanbuktimiid dáidda ja kultuvra deaivvademiid oktavuođas .
Girjerádjolatnja rahppojuvvo geavaheddjiid hutkkálaš doaimmaide .
St.dieđ. nr. 23 mielde galget girjerájut leat sosiála ovttastallanbáikkit : ” Álbmotgirjerádju kulturarenan leat sihke deaivvadanbáiki , čoakkáldagat ja fysalaš latnja mas leat molsašuddi čájáhusat , bájit ja lágideamit . ” ( s. 128 ) Dát bádjeperspektiiva sáhttá nannet girjerájuid deaivvadanbáikin báikkálaš servodagas .
Dan sadjái go dušše “ bidjat geavahussii ” galgá girjerájuin leat árjjalet rolla , gos fállá girjeráju arenan iešguđetge kulturovdanbuktimiidda ja oaiviliidda báikkálaš servodagas .
Girjerádju sáhttá leat báiki mii fállá ovttasdoaibmama earáiguin sorjjakeahttá váhnemiid sisaboađus ja doaibmat ovttasbargoguoibmin ja lassin suohkana kulturskuvlii . Go dahká oainnusin ja olámuddui geavaheddjiid dáiddalaš ovdanbuktimiid fysalaččat ja digitálalaččat , de lea girjerádju mielhábmejeaddji ja doarju geavaheddjiid hutkannávccaid .
Buriid čovdosiid mat jo gávdnojit – ovdamearkka dihte www.minreaktor.no ja www.skrivebua.no – sáhttá váldit atnui .
Lea sávahahtti ahte Romssa girjerájut plánaáigodagas loktejit gelbbolašvuođa , oidnet ávkki ovddidit rolla hutkkálaš arenan ja ožžot muhtun bargoreaidduid mat nannejit dán rolla . 5 Strategiijat 5.1 Organiseren Fylkkasuohkan galgá láidestit ja oktiiheivehit ovddidit ovttasbargguid guvllolaččat , suohkanrájiid ja hálddašandásiid rastá .
Plánabarggu vuođđun lea eaktu ahte girjerájut ovttasbarget eará fágabirrasiiguin suohkanis nugo ovdamearkka dihte skuvllat , rávisolbmuid oahpahus , kulturskuvla , sámi giellaguovddážat ja báikkálaš ealáhusdoaimmat .
Fylkkagirjerádju sáhttá váikkuhit ovttasbargočovdosiidda rávvemiin ja bagadallamiin ja go doarju prošeaktaovddidemiid .
Fylkkagirjerádju čuovvola dálá ovddidanbargguid ja doarju vejolaš ođđa bargguid .
Galget huksejuvvot fierpmádagat mat loktejit gelbbolašvuođa ja buoridit resursaávkkástallama , nugo ovdamearkka dihte ovttasbargo- ja searvevuođašiehtadusaid soahpan , prošeaktadoarjagat guvllolaš oktiiheiveheaddjivirggiide ja oktasaš doaibmaplánat . Go oassálastá ovddidanprošeavttaide , de sáhttá oažžut lassi doarjagiid .
Prošeavttat mat gusket olles fylkii , guovlluide , máŋgga suohkanii ja eará ovttasbargoguimmiide leat mávssolaččat máŋgga suorggis nugo ovttasbarggu ja gelbbolašvuođaloktema oktavuođas .
Fylkkagirjerádju sáhttá doaibmat oktiiheiveheaddjin , kvalitehtasihkkarastin ja gaskalađasin suohkaniid ja áigeguovdilis ovttasbargoguimmiid gaskkas . Lea sávahahtti viidáset ovddidit ja doalahit guvllolaš girjerádjoovttasbargguid .
Dan oktavuođas áigu fylkkasuohkan ohcat ásahit guvllolaš oktiiheiveheaddjivirggiid prošeavtta .
Dát ortnet sorjá olgguldas prošeaktadoarjjaruhtadeamis . Doaibmabidju nr. Doaibmabidju Fylkkagirjerádju ja ovttasbargoguoimmit Goas 1 Ásahit guvllolaš prošeaktavirggiid Guovllut Plánaáigodagas 2 Nannet guvllolaš girjerádjoovttasbarggu Guovllut Plánaáigodagas 3 Formaliseret ja ovddidit ovttasbarggu gaskal suohkandási ja Hárštá allaskuvlla ja Romssa universitehta girjerádjobálvalusaid Suohkanat , Romssa universitehta ja Hárštá allaskuvla Plánaáigodagas 4 Oktasaš doaibmaplána Álbmotgirjerájut Jahkásaččat 5 Viidáset ovddidit ovttasbarggu Sámedikki girjerájuin , earret eará gulahallančoahkkimiid bokte Sámedikki girjerádju Jahkásaččat 6 Guorahallat vejolašvuođa ásahit kvena girjerádjobálvalusa Romssa fylkii Finnmárkku fylkkagirjerádju ja Davvi-Romssa álbmotgirjerájut 2011 7 Čuovvolit ovttasbargošiehtadusa gaskal Norrbottena leana eanandikki ja Romssa fylkkasuohkana Norrbottena leanagirjerádju Jahkásaččat 8 Unnimusat guokte fágalaš lágideami guvllolaš dásis Guovllut Jahkásaččat 9 Láhčit dili guvllolaš ja báikkálaš ovttasbargguide gaskal mánáidgárddi , skuvlla ja álbmotgirjeráju gelbbolašvuođabarggu , ovddidan- ja prošeaktabargguid ektui Álbmotgirjerájut , vuođđoskuvllat ja mánáidgárddit Plánaáigodagas 10 Váikkuhit dasa ahte ovddiduvvojit girjerádjoovttasbarggut gaskal suohkandási ja joatkkaskuvllaid Suohkanat ja joatkkaskuvllat Plánaáigodagas 11 Váikkuhit dasa ahte láhččojuvvo dilli ovttasbargguide gaskal vuođđo- ja joatkkaskuvllaid skuvlagirjerájuid Suohkanat ja joatkkaskuvllaid skuvlagirjerájut Plánaáigodagas 12 Váikkuhit dasa ahte ásahuvvo oktavuohta gaskal Romssa karriearaguovddáža ja fylkka álbmotgirjerájuid Álbmotgirjerájut ja Romssa karriearaguovddáš Plánaáigodagas 5.2 Infrastruktuvra St.dieđáhusas nr. 23 čuožžu : “ Eaktun njuovžilis girjerádjobálvalusaide main lea buorre gáiddusluoikan lea doaibmi ja gollobeaktilis fievrridanortnet .
Jođánis dokumeantadoaimmaheapmi gáibida buriid siskkáldas rutiinnaid ja beaktilis fievrrideami vai geavaheaddjit ožžot sin diŋggaid nu jođánit go vejolaš . ” ( s. 94 ) Viidáset čuožžu : “ Vásáhusat guvllolaš fievrridanortnegiin čájehit ahte dat doibmet bures čoahkkebáikkiin . “ Romssa fylkka geografiija geažil lea oktasaš fievrridanortnet unnán beaktil , sihke hatti ja jođánis doaimmaheami ektui .
Odne geavahuvvo poasta .
Lea maiddái sávahahtti oažžut guvllolaš fievrridanortnegiid mat sáhttet doaibmat beaktilit .
Vejolašvuođa oažžut resurssaid ovddidit guvllolaš fievrridanortnegiid ferte geahččat fárrolagaid fylkkagirjeráju mediabušeahta vejolaš eará láhkái geavahemiin . Luoikkaheaddji vuolggahan gáiddusluoikan ja nuvttá buktin leat addán girjerájuide lassi portogoluid .
Fylkkagirjeráju oktasaš mediabušeahtta galgá árvvoštallot ođđa rutiinnaid ektui mat gusket oastimii ja oastima ja gáiddusluoikama ekonomalaš goluid jeavdašuhttimii .
Jus galgá ovddidit buriid ovttasdoaibmančovdosiid , de ferte guorahallat organiserema , infrastruktuvrra ja čoakkáldatovddideami .
Guorahaladettiin fylkkagirjeráju mediabušeahta geavaheami galgá árvvoštallat galgá go doarjut oastit dihtorspealuid , aviisadiehtovuođuid oktasašdoallanortnega ja musihkka- ja nohtavuođuid doallanortnega . Romssa girjebusset leat dehálaččat medialágideapmái fylkkas , boaittobealguovlluin , muhto maiddái guovddáš guovlluin .
Mánáidgárddiin ja skuvllain lea stuora dárbu girjerádjobálvalusaide .
Váldosárgosis lea positiiva oktavuohta girjjiid luoikamis mánáide ja girjebussefálaldagaid beasatlašvuođas , ja dan dihte ferte árvvoštallat galgá go girjebussefálaldaga eambbo nannet .
Dát lea vuođđuduvvon sihke Romssa fylkkaplánii ja Romssa fylkka ekonomiijaplánii 2011 – 2014 .
Ferte árvvoštallat galgá go girjebussefálaldat viiddiduvvot nu ahte guoská maiddái Gaska-Romsii . Girjeluoikan juohke máná nammii Romssa girjebussesuohkaniin ( 2009 ) Lea dehálaš ahte girjerájut oidnojit báikkálaš servodagas .
Dán sáhttá dahkat go vuovdala ja oainnusmahttá Romssa girjerájuid áŋggirdemiiguin ja beagginhuksemiiguin . Doaibmabidju nr. Doaibmabidju Fylkkagirjerádju ja ovttasbargoguoimmit Goas 13 Árvvoštallat fylkii ásahit ođđa girjjálašvuođaváráiduhttinmodealla Suohkanat 2011 14 Čielggadit vejolašvuođa ásahit ođđa girjebusse Gaska-Romsii Gaska-Romssa suohkanat 2012 15 Lágidit oktasaš doaluid Romssa girjerájuin Álbmotgirjerájut Plánaáigodagas 16 Ásahit statistihkkageavahanstrategiija Romssa álbmotgirjerájuide Álbmotgirjerájut 2011 – 2012 5.3 Sisdoallu ja bálvalusat Álbmotgirjerádjolágas čuožžu ahte ovttaskas girjerájut galget fálaldagaineaset mánáide ja nuoraide deattuhit kvalitehta , máŋggabealatvuođa ja áigeguovdilvuođa .
Fylkkagirjerádju galgá fállat sisdoalu ja bálvalusaid álbmotgirjerájuide , erenoamáš deattuin girjjálašvuođaváráiduhttimii ja girjjálašvuođagaskkusteapmái .
Dát rolla galgá evaluerejuvvot plánaáigodagas dan ektui movt fylkkagirjerádju geavaha návccaidis ja organisere bálvalusaidis . Olles riikkas leat jo girjjálašvuođaviesut girjerájuid bokte mat leat juohke suohkanis , celket departemeanttat .
Seammás leat girjerájuin govddit guovddášdoaimmat ja dain lea rolla kultur- ja girjjálašvuođagaskkusteaddjin , oahppoarenan ja doaibmaguovddážin .
Lea dehálaš ahte plánedettiin vejolaš girjjálašvuođaviesu Romssa suohkanii váldá vuhtii daid doaimmaid mat jo leat Romssa girjerájus ja gávpotarkiivvas . Álbmotgirjerájut dárbbašit girjerádjofágalaš resursabáŋkku oktasaš neahttasiiddu hámis .
Fylkkagirjerádju galgá hoidet neahttasiiddu .
Dat galgá leat resursan girjerájuide go dat ieža galget hábmet iežaset neahttasiidduid , ásahit fierpmádaga , fállat dieđuid ja juogadit gelbbolašvuođa .
Neahttasiiddus berrejit maid leat blogga Romssa girjerádjobargiide , kurssaid ja čoahkkimiid cavgileapmi , ođđasat ja fágalaš ođasmahttimat , ja sadji gos gávdná oktasaššiehtadusaid , bagadusaid , málaid ja statistihkaid čoakkáldagat .
Lea maiddái dehálaš oainnusin dahkat buriid fuomášumiid , juogadit prošeaktačilgehusaid , raporttaid , vásáhusaid ja buriid neahttaresursaliŋkkaid . Romssa girjerádju ja gávpotarkiiva lea fylkka stuorimus girjerádju ja das lea danin resursagirjerádjorolla , ja dat sáhttá bargiidresurssaidisguin doaibmat doarjjan daidda unnit fágaoktavuođaide fylkkas go fállá hospiterenvejolašvuođaid ja ovttasbargá gelbbolašvuođaloktema ektui .
Vejolaš ovttasbargofáttát gelbbolašvuođaloktemis leat máŋggakultuvrralaš fálaldagat , eappelgirjerájut ja prošeaktaovddideapmi .
Fylkkagirjerádju sáhttá dan oktavuođas lea ovttasbargoguoibmi , oktiiheiveheaddji ja organiserejeaddji . Hárštá girjerádju lea fylkkagirjeráju musihkkačoakkáldaga verddegirjerádju , ja musihkkagirjerádjofálaldat lea fálaldat olles fylkii .
Dát ortnet ferte evaluerejuvvot .
Evalueremis ferte geahčadit diehtojuohkinovttasbarggu , báikkálaš musihka oastima ja gaskkusteami ja vejolašvuođa beassat musihkka- ja nohtavuođuide . Ovttasbarggu gaskal girjerádjosuorggi ja guovllumuseaid ferte ovddidit .
Strategiijat sáhttet leat lágidit oktasaš jurdda- ja gulahallančoahkkimiid ja lágidit oktasaš kurssaid ovdamearkka dihte ovttas Digitálalaččat muitaluvvon-prošeavttain . Galgá álggahuvvot prošeakta girjjálašvuođagaskkusteami birra , erenoamážit guoská dát jorgaluvvon čáppagirjjálašvuhtii ja fágagirjjálašvuhtii mii boahtá oastinortnega bokte . Doaibmabidju nr. Doaibmabidju Fylkkagirjerádju ja ovttasbargoguoimmit Goas 17 Girjerádjofágalaš resursabáŋku Álbmotgirjerájut Plánaáigodagas 18 Váikkuhit dasa ahte buot Romssa álbmotgirjerájut šaddet Girji buohkaide-girjerádjun Álbmotgirjerájut Plánaáigodagas 19 Váikkuhit dasa ahte eanet álbmotgirjerájut Romssas ovddidit eappelossodagaid Álbmotgirjerájut ja Romssa girjerádju ja gávpotarkiiva Plánaáigodagas 20 Árvvoštallat álggahit prošeavtta mánáid ja nuoraid psykalaš dearvvašvuođa birra Leaŋgáviikka girjerádju , Romssa girjerádju ja gávpotarkiiva ja eará áigeguovdilis ovttasbargoguoimmit 2011 21 Ovddidit ovttasbarggu gaskal guovllumuseaid ja álbmotgirjerájuid Álbmotgirjerájut ja guovllumuseat Plánaáigodagas 22 Ovddidit Romssa girjeráju ja gávpotarkiivva olles fylkka resursagirjerádjun Romssa girjerádju ja gávpotarkiiva Plánaáigodagas 23 Fállat e-girjjiid luoikama várás Álbmotgirjerájut Plánaáigodagas 24 Evalueret musihkkagirjerádjobálvalusa mii lea Hárštá girjerájus Hárštá girjerádju ja álbmotgirjerájut Plánaáigodagas 25 Čuovvolit Kultuvrralaš skuvlalávkka barggu álbmotgirjerájuin Álbmotgirjerájut ja Kultuvrralaš skuvlalávkka oktavuođat Plánaáigodagas 26 Váikkuhit dasa ahte girjerájut šaddet báikkálaš girjjálašvuođaviessun go fállá sisdoalu ja doarjaga girjjálašvuođa , fágalaš ja servodatberošteaddji doaluid ( digaštallamiid ) oktavuođas Álbmotgirjerájut Plánaáigodagas 27 Doarjut ovddidanprošeavttaid mat guovdilastet girjerájuid rolla hutkkálaš doaimmaid arenan Álbmotgirjerájut Plánaáigodagas 28 Girjjálašvuođagaskkustanprošeakta Álbmotgirjerájut Plánaáigodagas 29 Doarjut báikkálaš ja guvllolaš álgagiid ásahit girjerádjobálvalusaid mánáidgárddiide ja vuođđoskuvlii Mánáidgárddit ja vuođđoskuvlagirjerájut Plánaáigodagas 30 Ráhkadit geavaheaddjibagadusa mas leat ođasmahtton dieđut dihtorspealuid birra Álbmotgirjerájut Plánaáigodagas 5.4 Gelbbolašvuohta Gelbbolašvuohta lea mearrideaddjin girjerádjofálaldagaid kvalitehtii .
Gelbbolašvuođalokten lea lassi- ja joatkkaoahppu .
Joatkkaoahppu mii addá oahppočuoggáid lea formála gelbbolašvuođalokten , ja eahpeformála gelbbolašvuođalokten fas leat lassioahppokurssat , čoahkkimat ja fierpmádatbarggut .
Fylkkagirjerájus lea guovddáš rolla go galgá oččodit formála gelbbolašvuođafálaldagaid ja movttiidahttit girjerádjobirrasa bargiid oassálastit dákkár gelbbolašvuođaloktemiidda .
Fylkkagirjerájus lea Álbmotgirjerádjolága mielde maiddái doaibma eahpeformála gelbbolašvuođaloktema ektui čoahkkimiid ja kurssaid bokte . Mii diehtit bures makkár gelbbolašvuhtii lea dárbu Romssa girjerájuin , juoga mii maiddái bođii ovdan guvllolaš čoahkkimiin mat lágiduvvojedje plánenbarggu oktavuođas .
Gelbbolašvuođakárten attášii dárkilet gova das makkár formála ja eahpeformála gelbbolašvuođa ovttaskas bargi ja girjerádju dárbbašit .
Dákkár kárten gáibida ollu návccaid ja dan ii leat realisttalaš čađahit plánaáigodagas . Romssa universitehta addá oahpu girjerádjobargiide .
Plánaáigodagas bidjat ollu deattu formála gelbbolašvuođaloktemii , mii galgá dáhpáhuvvat ovttas universitehtaiguin ja allaskuvllaiguin .
Eahpeformála gelbbolašvuođaloktema hoide fylkkagirjerádju , ovttasbarggus álbmotgirjerájuiguin , suohkaniiguin ja oahpahusetáhtain go dan orru leame vuogas dahkat . Doaibmabidju nr. Eahpeformála gelbbolašvuođaloktema doaibmabidju Fylkkagirjerádju ja ovttasbargoguoimmit Goas 31 Leat mielde láhčime dili formála gelbbolašvuođaloktemii vuođđoskuvlla skuvlagirjerádjobarggus Agder universitehta Plánaáigodagas 32 Leat mielde láhčime dili joatkkaskuvlla skuvlagirjerádjobargiid pedagogalaš gelbbolašvuođaloktemii Oahpahusetáhtta ja Romssa universitehta Plánaáigodagas 33 Leat mielde láhčime dili vai álbmot- ja skuvlagirjerádjobargit ožžot formála gelbbolašvuođa dáin surggiin : 1 .
Oahppoarena ( 2011 ) 2 .
Bagadallan ( 2012 ) 3 .
Diehtojuohkingelbbolašvuohta ( 2013 ) 4 .
Girjjálašvuođagaskkusteapmi ( 2014 ) Oahpahusetáhtta ja Romssa universitehta 2011 – 2014 Doaibmabidju nr. Eahpeformála gelbbolašvuođaloktema doaibmabidju Fylkkagirjerádju ja ovttasbargoguoimmit Goas 34 Fágalaš čoahkkin • girjerádjoplána čađaheapmi ja evalueren • girjerádjohoavdačoahkkin Suohkanat , Romssa universitehta , Hárštá allaskuvla Jahkásaččat 35 Statistihkkačoagganeapmi Álbmotgirjerájut Jahkásaččat 36 Girjjálašvuođaseminára lágidit Ordkalottena oktavuođas Romssa riikkaidgaskasaš girjjálašvuođafestivála Ordkalotten Jahkásaččat 37 Guovlluid mielde lágidit IBBY-kurssaid mánáid- ja nuoraidgirjjálašvuođa birra girjerájuid , skuvllaid , skuvlaastoáiggeortnega ja mánáidgárddiid bargiide Romssa girjerádju ja gávpotarkiiva , Hárštá girjerádju ja Gaska-Romssa guvllolaš girjerádjoovttasbargu Jahkásaččat 38 Prošeaktabargokursa Romssa girjerádju ja gávpotarkiiva 2011 39 Kursa digitála gelbbolašvuođa birra mii guovdilastá sosiála mediaid implementerema Álbmotgirjerájut 2011 40 Girjjálašvuođagaskkustankursa Álbmotgirjerájut 2012 41 Girjerádjobierggastankursa Álbmotgirjerájut 2012 42 Vuovdalankursa Álbmotgirjerájut 2012 43 Čoakkáldatovddidankursa Álbmotgirjerájut 2013 44 Kursa bálvaleami ja profešunealla geavaheaddjigieđahallama birra Álbmotgirjerájut 2013 45 Kursa girjeráju birra oahppoarenan Romssa universitehta ja Hárštá allaskuvla Plánaáigodagas 5.5 Girjerádjolatnja Raporttas Folkebibliotekerne i vidensamfundet ( Álbmotgirjerájut dieđaservodagas ) čuožžu ahte girjerádjolanja sáhttá iešalddis geahččat gaskaoapmin .
Dát mearkkaša ahte girjerádjolatnja sáhttá sisttisdoallat doaimmaid lassin čoakkáldagaide .
Dát doaimmat sáhttet leat digaštallamat , čájáhusat , geavaheaddjivuolggahan doaimmat , girjjálašvuođa- ja kulturlágideamit .
Girjerádju sáhttá maid leat arena Kultuvrralaš skuvlalávkka produkšuvnnaide .
Danmárkkus leat álggahan ođđa dutkanprošeavtta man namma Biblioteket som byens trumfkort ( Girjerádju gávpoga vuoitokoartan ) .
Girjerádju sáhttá vuolggahit rievdademiid ja báikeovddideami .
Raporta eaktuda ahte suohkaniid politihkalaš jođiheaddjit oidnet árvvu nannet girjerájuid , gosa buot suohkana ássit besset , ja ahte girjerájut viidát ohcet oktavuođaid ja olgguldas ovttasbargoguimmiid ja fierpmádagaid . Fylkkasuohkan oaidná dárbbu ovddidit girjerájuid fysalaš lanja ja háliida čalmmustahttit man dehálaš lea go girjerádjovisttit doibmet ja leat estehtalaččat ja máškidat .
Dákko lea stuora ovddidanpotensiála ja plánaáigodagas galgá dán potensiála guovdilastit .
Gelbbolašvuođaloktemiin ja girjeráju doaimmaid guovdilastimiin sáhttá hábmet buriid deaivvadanbáikkiid .
Fysalaš girjerádjovisti ferte heivehuvvot vai doaibmá ulbmilaččat sihke máhtto- , kultur- ja girjjálašvuođagaskkusteaddjin ja deaivvadanbáikin ja doaibmaguovddážin .
Stuorát ovddidanprošeavttaide dárbbašuvvo olgguldas ruhtadeapmi . Doaibmabidju nr. Doaibmabidju Fylkkagirjerádju ovttasbarggus Goas 46 Ovddidit prošeavtta ” Girjerádjolatnja ” Suohkanat 2011-2014 47 Oahppomátki Áltái Davvinorgga girjerádjokonferánssa ( NNBK ) oktavuođas miessemánus 2011 Álbmotgirjerájut 2011 6 Loahpaheapmi Girjerádju lea erenoamáš kulturásahus maid badjel bealli riikka álbmogis geavaha .
Seammás lea áibbas čielggas ahte ollugat vuortnuhit girjerájuid sisdoalu ja doaimma .
Boahttevaš jagiid mihtilmasvuohtan lea nana ovdáneapmi teknologiija ja mediaid ektui .
Erenoamážit unna girjerájožiidda lea hástalussan čuovvut dán ovdáneami .
Girjerájuin leat jo dál konkrehta hástalusat mat eai unno boahttevaš jagiid : Suohkanlaš geahpedeamit , njieddji luoikanlogut , rievdamat geavaheaddjijoavkkuin , eanet geavaheaddjit geain lea máŋggakultuvrralaš duogáš ja virtuála servodatovdáneamit .
Girjerájuin lea ásahuslaš eahpesihkarvuohta ja dárbu čilget girjeráju gohččuma ja višuvnna šaddá deháleabbon ahte deháleabbon .
Girjerájuid servodatdoaimma ja legitimitehta ferte doalahit . Ovdáneapmi manná jođáneappot go dat mii olle boahtit mielde plánaide .
Ođđa teknologiija ja girjerájuid ođđa servodatrollat deaivvadanbáikin ja kultur- ja oahppoarenan gáibidit ođđa gelbbolašvuođa movt heivehit ja ovttaidahttit ođđa mediafálaldagaid .
Lassin teknihkalaš gelbbolašvuhtii , gáibiduvvo máhttu ođđa mediaid sisdoalu ja doaimma birra go galgá sáhttit daid gaskkustit .
Plánaáigodagas almmuhuvvojit doaivumis našunála čovdosat digitála mediaid , nugo girjjiid ja musihka , luoikamii girjerájuid bokte .
Romssa girjerájut leat ođđaáigásaš girjerájut mat árjjalaččat galget leat mielde dán ovdáneamis .
Mis galget leat strategiijat dan ektui gosa mii háliidit , mii galgat jurddašit ovddasguvlui ja dustet ovdáneami rabas čalmmiiguin ja rabas mielain . 7 Girjjálašvuođalistu Ovttasbargošiehtadus gaskal Romssa fylkkasuohkana ja Sámedikki = Avtale om samarbeid mellom Sametinget og Troms fylkeskommune .
Lokaliserejuvvon skábmamánu 25. b. 2010 interneahtas : http : / / www.tromsfylke.no / Politikk / Fylkesr % C3 % A5dslederskontor / Samarbeidsavtaler / tabid / 325 / Default.aspx Álbmotgirjerádjoláhka = Kulturdepartementet .
( 1985 ) Lov om folkebibliotek .
( LOV-1985-12-20-108 ) .
Lokaliserejuvvon skábmamánu 25. b. 2010 interneahtas : http : / / www.lovdata.no / all / nl-19851220-108.html Oahpahusláhka = Kunnskapsdepartementet .
( 1998 ) Lov om grunnskolen og den videregående opplæringa ( Opplæringslova ) ( LOV-1998-07-17-61 ) .
Lokaliserejuvvon skábmamánu 25. b. 2010 interneahtas : http : / / www.lovdata.no / all / hl-19980717-061.html Lerche , A. ( 2010 ) ” Biblioteket som byens trumfkort ” .
Bibliotekpressen 17 , 20 – 21 Kommunene i Nord-Troms .
Regional plan for biblioteksamarbeid i Nord-Troms 2008 – 2011 .
( 2008 ) .
Lokaliserejuvvon skábmamánu 25. b. 2010 interneahtas : http : / / img9.custompublish.com / getfile.php / 757978.1229.cvfdsupduc / bibliotek.pdf ? return = www.storfjord.kommune.no Kommunene i Midt-Troms .
Regional plan for biblioteksamarbeid i Midt-Troms 2010 – 2011 .
( 2010 ) Samarbeidsavtale mellom Norrbotten läns landsting , Sverige og Troms fylkeskommune , Norge for 2010 – 2012 ( 2010 ) .
Lokaliserejuvvon skábmamánu 25. b. 2010 interneahtas : http : / / www.tromsfylke.no / LinkClick.aspx ? fileticket = ovDUI5ocT2s % 3d & tabid = 325 St.dieđ. nr. 8 ( 2007 – 2008 ) Kultuvrralaš skuvlalávka boahtteáigái = Kultur- og kyrkjedepartementet .
St. meld. nr. 8 ( 2007 – 2008 ) Kulturell skulesekk for framtida .
Lokaliserejuvvon skábmamánu 25. b. 2010 interneahtas : http : / / www.regjeringen.no / nb / dep / kud / dok / regpubl / stmeld / 2007-2008 / Stmeld-nr-8-2007-2008-.html ? id = 492761 St.dieđ. nr. 23 ( 2008 – 2009 ) Girjerádju – Máhttoalmennet , deaivvadanbáiki ja kulturarena digitála áiggis = Kultur- og kyrkjedepartementet .
St.meld. nr. 23 ( 2008 – 2009 ) Bibliotek – Kunnskapsalmenning , møtestad og kulturarena i ei digital tid .
Lokaliserejuvvon skábmamánu 25. b. 2010 interneahtas : http : / / www.regjeringen.no / nn / dep / kud / Dokument / proposisjonar-og-meldingar / stortingsmeldingar / 2008-2009 / stmeld-nr-23-2008-2009-.html ? id = 555516 Styrelsen for Bibliotek og medier i Danmark .
Folkebibliotekerne i vidensamfundet ( 2010 ) .
Lokaliserejuvvon skábmamánu 25. b. 2010 interneahtas : http : / / www.bibliotekogmedier.dk / fileadmin / publikationer / rapporter _ oevrige / folkebib _ i _ vidensamfundet / pdf / Folkebib _ _ i _ videnssamf.pdf Romssa fylkkaplána 2010 – 2013 = Troms fylkeskommune .
Fylkesplan for Troms 2010 – 2013 .
Lokaliserejuvvon skábmamánu 25. b. 2010 interneahtas : http : / / www.tromsfylke.no / LinkClick.aspx ? fileticket = TA57pW5xCDE % 3D & tabid = 135 Strategiijaplána skuvlagirjerájuide joatkkaskuvllain Romssa fylkkas 2009 – 2012 = Troms fylkeskommune .
Strategiplan for skolebibliotek i videregående skole 2009 – 2012 .
Lokaliserejuvvon skábmamánu 25. b. 2010 interneahtas : http : / / www.tromsfylke.no / LinkClick.aspx ? fileticket = BzRqsvGqmRI % 3D & tabid = 700 Neahttaresurssat • Girji buohkaide http : / / www.lesersokerbok.no / ? menu = 7 • Romssa girjeráju eappelossodat http : / / www.tromso.kommune.no / epleavdelinga.122885.no.html • Mu reaktor http : / / www.minreaktor.no / • Prošeakta Digitálalaččat muitaluvvon http : / / www.digitaltfortalt.no / • Prošeakta Čoavdda girjerádjui http : / / www.abm-utvikling.no / for-pressen / pressemeldinger-1 / sjolvbetjent-bibliotek-i-dyroy.html • Prošeakta PLACE - Public Libraries – Arenas for citizenship http : / / www.hio.no / Enheter / Avdeling-for-journalistikk-bibliotek-og-informasjonsfag / PLACE • Romssa sámi girjerádjobálvalus http : / / samiskbibliotektjeneste.wordpress.com / • Čállinbuvri http : / / www.skrivebua.no / 29