!SD prestale 2021 



| __nob__ | OFFISIELL NORSK VERSJON
| __sme__ | OFFISIELL NORDSAMISK VERSJON
| __sma__ | OFFISIELL SØRSAMISK VERSJON
| __MT__ | MT OVERSETTELSE FRA NORDSAMISK TIL SØRSAMISK



| __1 nob__ | Kjære alle sammen,
| __1 sme__ | Ráhkis olbmot,
| __1 sma__ | Gieries gaajhkesh dovnesh,
| __1 MT__ | Gieries gaajhkesh dovnesh,



| __2 nob__ | Det har vært et spesielt år for oss alle sammen.
| __2 sme__ | Midjiide buohkaide lea dát jahki leamaš erenoamáš.
| __2 sma__ | Akte joekoen sjïere jaepie orreme gaajhkesidie.
| __2 MT__ | Mijjese gaajhkesidie lea daate jaepie joekoen orreme.


| __3 nob__ | Pandemien har rammet hele verdenssamfunnet også vårt fredelige hjem langt nord under Karlsvogna.
| __3 sme__ | Pandemiija lea čuohcán olles máilmmiservodahkii, maiddái min ráfálaš guvlui guhkkin davvin Dávggáid vuolde.
| __3 sma__ | Pandemije lea abpe mijjen vearteneseabradahkem baajnehtamme, aaj mijjen raeffies hïejmem guhkene noerhtene Lååvesji nuelesne.
| __3 MT__ | Pandemije lea abpe vearteneseabradahkem dïjpeme, dovne mijjen raeffies dajvese guhkelde noerhtene #Lååvesji nuelesne.


| __4 nob__ | Covid-19 har rammet oss med sykdom og dødsfall, gjennom stengte grenser, økonomisk usikkerhet, og mangel på sosial kontakt og kulturelle arenaer.
| __4 sme__ | Covid-19 lea buktán buozalmasvuođa ja jápmimiid, giddejuvvon rájiid, ekonomalaš eahpesihkarvuođa ja váilevaš sosiála oktavuođaid ja kultuvrralaš arenaid.
| __4 sma__ | Covid-19 lea mijjem baajnehtamme skïemtjelassine jïh sealadimmiejgujmie, steegkeldh raasti tjïrrh, ekonomeles jueriedimmine jïh faatoes sosijaale gaskese jïh kulturelle areenah.
| __4 MT__ | Covid-19 lea skïemtjelassem jïh jaememh buakteme, dibrehtimmie raejide, ekonomijen jueriedimmiem jïh #faatoes sosijaale tsiehkieh jïh kulturelle sijjieh.


| __5 nob__ | Dette kommer etter en tøff vinter med mye snø, som spesielt rammet beiteforholdene i reindriftsnæringen.
| __5 sme__ | Dát dáhpáhuvvá maŋŋel goavvi muohtadálvvi mii erenoamážit čuzii boazodollui ja guohtumii.
| __5 sma__ | Daate akten garre daelvien mænngan båata jïjnje lopmine, mij joekoen gåatometsiehkide båatsosne baajnehti.
| __5 MT__ | Daate mænngan sjædta garres lopmedaelviem mij sjïere båatsoem jïh gåatomem dijpi.


| __6 nob__ | Noen hevder at naturen har slått tilbake fordi den vil ha fred. 
| __6 sme__ | Muhtimat oaivvildit ahte luondu dat mávssaha danne go sihtá ráfi.
| __6 sma__ | Naakenh vienhtieh eatneme lea jïjtjemse vaarjelamme dan åvteste raeffiem sæjhta.
| __6 MT__ | Muvhth ussjedieh ahte eatneme dïhte dannasinie haadtohte gosse raeffiem sæjhta.


| __7 nob__ | Det finnes grenser for menneskers utbytting av naturen. 
| __7 sme__ | Dat gávdnojit rájit olbmuid luonddu goarideamis.
| __7 sma__ | Raasth gujht gååvnesieh man jïjnjem almetjh maehtieh eatnemem nuhtedh.
| __7 MT__ | Dah raejieh almetji eatnemen låeptiemisnie gååvnesieh.


| __8 nob__ | Dette er urfolkskunnskap som er en del av vårt verdigrunnlag, og som vi ikke må glemme.
| __8 sme__ | Dát lea eamiálbmotmáhttu mii lea oassi min árvovuođus, ja maid eat ábut vajálduhttit.
| __8 sma__ | Daate lea daajroe aalkoeåålmegi luvnie mij lea bielie mijjen aarvoevåaroemistie, jïh maam ibie tjoerh åajaldidh.
| __8 MT__ | Daate aalkoeåålmehmaahtoe mij boelhke mijjen aarvoevåaroemistie, jïh maam ibie viehkehth åajeldehtedh.


| __9 nob__ | Slik som med klimaendringene, er verdens urfolk mest sårbare for konsekvensene av pandemien. 
| __9 sme__ | Seamma ládje go dálkkádatrievdamiiguin, de leat máilmmi eamiálbmogat hearkkimusat pandemiija váikkuhusaide.
| __9 sma__ | Seammalaakan goh klijmajarkelimmiejgujmie, veartenen aalkoeåålmegh aaj prååsehkommes pandemijen konsekvensi gaavhtan.
| __9 MT__ | Seammalaakan gosse klæjmajarkesimmiejgujmie, dellie leah eatnemen aalkoeåålmegh viesjemes pandemijen dïedtide.


| __10 nob__ | Urfolk kan være mer utsatt fordi mange lever i fattigdom, og ikke har tilgang på helsetjenester. 
| __10 sme__ | Eamiálbmogat soitet gillát eambbo, danne go oallugat ellet geafivuođas, ja dearvvašvuođabálvalusat eai leat olámuttus.
| __10 sma__ | Aalkoeåålmegh maehtieh prååsehkåbpoe årrodh dan åvteste jeenjesh giefiesvoetesne veasoeminie, jïh eah faalenassem healsoedïenesji bïjre utnieh.
| __10 MT__ | Aalkoeåålmegh sååjhtoeh vielie gïertedh, dannasinie gosse jïjnjesh giefiesvoetesne jielieh, jïh eah starnendïenesjh leah jaksoemieresne.


| __11 nob__ | I tillegg er overgrep mot urfolk lettere å skjule under pandemien.
| __11 sme__ | Lassin, de lea álki čiehkat veahkaválddálašvuođa eamiálbmogiid vuostá pandemiija áiggi.
| __11 sma__ | Lissine aelhkebe daaresjimmieh aalkoeåålmegi vööste tjïekedh pandemijesne.
| __11 MT__ | Lissine, dellie aelhkie vædtsoesvoeten aalkoeåålmegi vööste pandemijen tïjjen tjïekedh.


| __12 nob__ | Jeg håper at vi skal slippe å høre pandemien bli brukt som begrunnelse for nye naturinngrep i Sápmi.
| __12 sme__ | Mun sávan mii eat dárbbat gullat ahte pandemiijain ákkastallet dahkat ođđa sisabahkkemiid Sámis.
| __12 sma__ | Gegkestem mijjieh slyöhpebe govledh pandemije fåantojne åtnasåvva juktie orre skilkehtassh eatnamisnie Saepmesne tjïrrehtidh.
| __12 MT__ | Manne vaajtelem ibie mijjieh daarpesjh govledh ahte pandemijine dïejveldieh Saepmesne orre skilkehtassh darjodh.


| __13 nob__ | Kan vi heller håpe på mer fokus på verdien av lokal matproduksjon og ressursbevissthet?
| __13 sme__ | Sáhttit go mii baicca sávvat eambbo fokusa báikkálaš biebmobuvttadeami árvui ja resursadihtomielalašvuhtii?
| __13 sma__ | Maehtebe buerebh gegkiestidh stuerebe aarvoe bïejesåvva voenges beapmoeproduksjovnese jïh vierhtievoerkesvoetese?
| __13 MT__ | Mijjieh maehtebe buerebh dajven beapmoedarjomen aarvose jïh vierhtievoerkesvoetese vielie fokusem vaajtelidh?


| __14 nob__ | Vi har alle savnet å komme sammen og dele kulturopplevelser med hverandre dette året.
| __14 sme__ | Mii leat dán jagi buohkat váillahan beassat čoagganit ja juogadit kultuvrralaš vásihusaid guhtet guimmiideametguin.
| __14 sma__ | Gaajhkesh mijjieh ohtselamme tjåanghkenidh jïh kultuvredååjresh sinsitnine juekedh daan jaepien.
| __14 MT__ | Mijjieh libie daan jaepien gaajhkesh ohtselamme åadtjodh tjåanghkenidh jïh #sinsitniem kulturelle dååjrehtsh joekedieh.


| __15 nob__ | Til tross for pandemien har flere spennende kunstutstillinger blitt vist, og samiske artister, filmskapere og kunstnere har hatt stor suksess.
| __15 sme__ | Vaikko vel lea pandemiija de leat leamaš máŋga gelddolaš dáiddačájáhusa, ja sámi artisttat, filbmadahkkit ja dáiddárat leat lihkostuvvan.
| __15 sma__ | Jalhts pandemije orreme dellie jienebh gieltegs tjeahpoevuesiehtimmieh orreme, jïh saemien artisth, filmesjugniedæjjah jïh tjiehpiedæjjah leah stoerre lahkoem åtneme.
| __15 MT__ | Jalhts vielie lea pandemije dellie leah #måedtie gieltegs tjeahpoevuasahtallemh orreme, jïh saemien artisth, filmedarjojh jïh tjiehpiedæjjah leah lahkaskamme.


| __16  nob__ | I høst fikk vi den store nyheten om at de samiske kunstnerne Anders Sunna, Máret Ánne Sara og Pauliina Feodoroff, skal fylle en samisk paviljong på Venezia-biennalen i 2022.
| __16  sme__ | Čakčat beakkehii stuora ođas ahte sámi dáiddárat Anders Sunna, Máret Ánne Sara ja Pauliina Feodoroff, galget deavdit sámi paviljoŋŋa Venezia-biennalenis 2022:s.
| __16  sma__ | Daan tjaktjen stoerre saerniem åadtjoejimh, doh saemien tjiehpiedæjjah Anders Sunna, Máret Ánne Sara jïh Pauliina Feodoroff edtjieh saemien paviljongem Venezia-biennalesne dievhtedh 2022.
| __16  MT__ | Tjaktjege stoere saernie govli ahte saemien tjiehpiedæjjah Anders Sunna, Máret Ánne Sara jïh Pauliina Feodoroff, gelkieh saemien paviljongem dievhtedh *Venezia-biennalenis jaepien 2022.


| __17  nob__ | Jeg er glad og stolt over at vi har kunstnere som formidler våre historier til en hel verden.
| __17  sme__ | Mun lean movttet ja gába go mis leat dáiddárat geat gaskkustit min muitalusaid olles máilbmái.
| __17  sma__ | Manne geerjene jïh garmere mijjen leah tjiehpiedæjjah mah mijjen soptsesh abpe veartenasse buektieh.
| __17  MT__ | Manne geerjene jïh garmere gosse mijjen leah tjiehpiedæjjah gïeh abpe eatnamasse mijjen soptsesh åvtese buektieh.


| __18  nob__ | De samiske språkene blir også mer synlige i offentligheten, slik som på veiskilt i mange samiske områder.
| __18  sme__ | Sámegielat šaddet maiddái eambbo oidnosii almmolašvuođas, nu go luoddagalbbain sámi guovlluin.
| __18  sma__ | Saemien gïelh aaj vielie våajnoes byögkelesvoetesne sjidtieh, goh geajnoetsïegline gelline saemien dajvine.
| __18  MT__ | Saemiengïelh aaj sjidtieh vielie vååjnesasse byögkelesvoetesne, guktie gïejesjeltine saemien dajvine.


| __19 nob__ | Til neste år kan vi kanskje begynne å reise mer igjen, og da vil vi få se samiske skilt både ved grenseovergangene og på flyplassene i nord, og de nye passene eller id-kortene våre vil ha samisk tekst. 
| __19 sme__ | Boahtte jagi soaitit beassat eambbo mátkkoštišgoahtit, ja de beassat oaidnit sámi galbbaid sihke rádjerasttildemiin ja girdišiljuin davvin, ja min ođđa pássain dahje id-koarttain oidno dál sámegielat teaksta.
| __19 sma__ | Mubpien jaepien maehtebe dagke aelkedh vielie vuelkedh vihth, jïh dellie maehtebe saemien tsïeglh vuejnedh dovne raastine jïh girtiesijjine noerhtene, jïh mijjen orre paassh jallh id-kåarhth sijhtieh saemien teekstem utnedh.
| __19 MT__ | Båetijen jaepien sååjhtebe åadtjodh vielie feelegåetedh, jïh dellie åadtjobe dovne raejierestiedimmine jïh girtiesijjine saemien sjeltieh vuejnedh noerhtene, jïh mijjen orre klaejpine jallh id-kåarhtine daelie saemien tekste vååjnoe.


| __20 nob__ | Samisk språk erobrer nye arenaer, under Giellavahkku fikk Lemet Máhtte Eira Sara Giellalokten-prisen for å ha oversatt dataspillet Minecraft til samisk. Nå skal han lære ungdommer å fly drone – på samisk!
| __20 sme__ | Sámegiella vuoitá ođđa arenaid. Giellavahkku oaččui Lemet Máhtte Eira Sara Giellalokten-bálkkašumi go lea jorgalan dataspealu Minecraft sámegilli. Dál galgá nuoraid oahpahit dronaiguin girdit sámegillii!
| __20 sma__ | Saemien gïelh orre areenide båetieh, jïh Gïelevåhkoen Lemet Máhtte Eira Sara Gïelelutnjemebaalhkam åadtjoeji dan åvteste lij daataspïelem Minecraft jarkoestamme – saemiengïelese!
| __20 MT__ | Saemiengïele orre sijjieh vitnie. Gïelevåhkoen Lemet Máhtte Eira Sara gïelelutnjeme-baalhkam Åadtjoeji gosse lea daataspïelem Minecraftem saemiengïelese jarkoestamme. Daelie galka noerh dröönigujmie ööhpehtidh saemiengïelese haeliehtidh!


| __21 nob__ | Det er så mye positivt som skjer, og samtidig opplever vi en økning i samehets.
| __21 sme__ | Mis leat leamaš olu positiivvalaš dáhpáhusat, muhto seammás lassána sámiid cielaheapmi.
| __21 sma__ | Dan jïjnje hijven mij sjugniehtåvva, jïh seamma tïjjen dååjrebe saemieh ahkedh vielie trïegkenassem dååjroeh.
| __21 MT__ | Mijjen leah orreme jïjnjh positijve deahpadimmieh, mohte seammasïenten saemiej trïegkenasse læssene.


| __22 nob__ | Nylig ble unge Ann-Marie Dorph angrepet for å snakke samisk på bussen i Romsa.
| __22 sme__ | Aittobáliid fállehuvvui nuorra Ann-Marie Dorph go sámástii busses Romssas.
| __22 sma__ | Aadtjen noere Ann-Marie Dorph bealhkasovvi gosse bussesne Romsesne saemiesti.
| __22 MT__ | Aadtjen noere Ann-Marie Dorph dåårejovvi gosse bussesne Tromsesne saemiesti.


| __23 nob__ | Det har vært en glede å se hvor mange som har støttet kampen med å si at det er nok nå.
| __23 sme__ | Mu lea illudahttán oaidnit man ollugat dorjot rahčama cealkkedettiin ahte lea doarvái dál.
| __23 sma__ | Aavoe orreme vuejnedh man jeenjesh mah gæmhpoem dåårjeme jïh jeahteme daelie nuekie.
| __23 MT__ | Mannem lea madtjeldahteme vuejnedh maam jïjnjesh daamkomem dåarjoeh jiehtieminie ahte lea nuekies daelie.


| __24 nob__ | Bak skjellsordene ligger gamle fordommer og systematisk diskriminering av samiske rettigheter.
| __24 sme__ | Cielossániid duohken leat boares ovdagáttut ja sámi rivttiid systemáhtalaš vealaheapmi.
| __24 sma__ | Dej bielhkije baakoej duekesne gellie båeries åvtelh-aarvoeh jïh systematihkeles sïerredimmie saemien reaktijste.
| __24 MT__ | Bielhkije baakoej duekesne leah båeries vuajnoeh jïh saemien reaktoej systematihkeles dïedtelgimmie.


| __25 nob__ | Dette engasjementet hadde jeg ønsket å se i forbindelse med den pågående sannhets- og forsoningsprosessen.
| __25 sme__ | Dán áŋgiruššama livččen sávvan oaidnit duohtavuođa- ja seanadanproseassas mii lea jođus.
| __25 sma__ | Manne lim vaajtelamme daam ïedtjem vuejnedh saetniesvoete- jïh liktemeprosessesne mij juhtieminie daelie.
| __25 MT__ | Daam eadtjaldovvemem leam vaajtelamme saetniesvoeten- jïh liktemeprosessesne vuejnedh mij lea juhtieminie.


| __26 nob__ | Det hefter ikke legge ut en hashtag på sosiale media.
| __26 sme__ | Ii leat áddjás bargu bidjalit gilkora sosiála mediaide.
| __26 sma__ | Ij guhkiem fïjnehth aktem ïebnetsegkiem sosijaale medijidie bïejedh.
| __26 MT__ | Ij leah jïjtjse aajja barkoe sosijaale meedijidie ïebnetsegkiem bïejelidh.


| __27 nob__ | Det krever mer å anerkjenne samiske rettigheter til land og vann, å akseptere at våre tradisjoner for jakt, fiske og utmarksbruk bygger på en annen forståelse av hva som er bærekraftig.
| __27 sme__ | Gáibiduvvo eanebuš dovddastit sámi rivttiid eatnamiidda ja čáziide, dohkkehit ahte min árbevirolaš bivdin, guolásteapmi ja meahcásteapmi leat vuođđuduvvon eará ipmárdussii mii ceavzilvuohta lea.
| __27 sma__ | Vielie krïevije saemien reaktah eatnamasse jïh tjaatsan jååhkesjidh, jååhkesjidh mijjen aerpievuekieh vijremasse, göölemasse jïh åtnose miehtjiesdajveste aktem jeatjah goerkesem våaroeminie utnieh dan bïjre mij lea nænnoes åtnoe.
| __27 MT__ | Vielie krïebpesjåvva boejhkesjidh saemien reaktoej eatnamidie jïh tjaetside, dåhkasjehtedh ahte mijjen aerpievuekien vijreme, gööleme jïh miehtjiesdajveåtnoe libie jeatjah goerkesasse tseegkesovveme mij gaarsjevoete lea.


| __28 nob__ | At vårt jordbruk foregår i andre klimatiske soner med annen infrastruktur. 
| __28 sme__ | Ahte min eanandoallu doaibmá eará dálkkádatguovllus eará infrastruktuvrrain.
| __28 sma__ | Mijjen jåartaburrie lea dajvine jeatjah vearaldinie jïh daelhkine jïh jeatjah infratruktuvrine.
| __28 MT__ | Ahte mijjen laanteburrie jeatjah klæjmadajvesne jeatjah infrastruktuvrine jåhta.


| __29 nob__ | Det koster mer å anerkjenne vår tradisjonelle kunnskap om hva reinen tåler av forstyrrelser. 
| __29 sme__ | Dat máksá eambbo dohkkehit min árbevirolaš máhtu das man ollu vuorjamiid boazu gierdá.
| __29 sma__ | Leevlebe åasa mijjen aerpievuekien daajroem jååhkesjidh maam bovtse sturremijstie tööllie.
| __29 MT__ | Dïhte vielie maaksa mijjen aerpievuekien maahtoem dåhkasjehtedh desnie man jïjnje sarhkesjimmiej bovtse tööllie.


| __30 nob__ | Det krever mer å erkjenne at samers rettsikkerhet handler om mer enn tilgang til rettsvesenet, det handler om å bli forstått og respektert når man kommer dit.
| __30 sme__ | Dat gáibida eambbo dovddastit ahte sámiid riektesihkarvuohta sisttisdoallá eambbo go beassat riekteásahussii, lea sáhka ahte ipmirduvvot ja árvvusadnot go boađát dohko.
| __30 sma__ | Vielie krïevije jååhkesjidh saemiej reaktajearsoesvoete lea vielie goh åadtjodh reaktasuarkan båetedh, men goerkesem jïh ååktemem åadtjodh gosse dohkoe båata.
| __30 MT__ | Daate vielie krïebpesje boejhkesjidh ahte saemiej reaktajearsoesvoete vielie åtna gosse reaktoeinstitusjovnese åadtjodh, lea aamhtese ahte guarkasovvedh jïh #ååktedh gosse dahkoe båatah.


| __31 nob__ | Hvis vi skal vi kunne leve og oppdra våre barn til å ha tillit til hverandre og myndighetene, så kan vi ikke godta at tilliten brytes gjennom urettferdige reguleringer, vedtak og dommer.
| __31 sme__ | Jus mii galgat sáhttit eallit ja bajásgeassit mánáideamet ja oahpahit sin luohttit earáide ja eiseválddiide, de eat sáhte dohkkehit ahte luohttámuš rihkkojuvvo eahpevuoiggalaš reguleremiiguin, mearrádusaiguin ja duomuiguin.
| __31 sma__ | Jis edtjebe maehtedh jieledh jïh mijjen maanah bijjiedidh guktie dah sinsitniem jïh åejvieladtjh leajhtadieh, dellie ibie maehtieh jååhkesjidh leajhtadimmie tsoepkene ovrïektes reguleradimmiej, nænnoestimmiej jïh dåapmoej tjïrrh.
| __31 MT__ | Jis mijjieh galkebe maehtedh jïjtjemh maanide jieledh jïh bijjiedidh jïh ööhpehtibie dejtie jeatjabidie jïh åajvaladtjide leajhtadidh, dellie ibie maehtieh dåhkasjehtedh ahte leajhtadimmie #ovrïekte reguleeremigujmie meadtasåvva, nænnoestahkigujmie jïh dåapmoejgujmie.


| __32 nob__ | Slik skal det ikke være i et samfunn som Norge, der menneskerettigheter og anstendighet skal være grunnleggende verdier.
| __32 sme__ | Nu ii galgga leat Norgga servodagas, gos olmmošvuoigatvuođat ja ávddalašvuohta galget leat vuođđoárvvut.
| __32 sma__ | Numhtie ij edtjh årrodh aktene seabradahkesne goh Nöörje, gusnie almetjereaktah jïh vyörtegsvoete edtjieh vihkeles maadth-aarvoeh årrodh.
| __32 MT__ | Nimhtie ij galkh  Nöörjen seabradahkesne, gusnie åålmehreaktah jïh vyörtegsvoete gelkieh  våaromeaarvoeh.


| __33 nob__ | Vi samer er et modig folk, selv om vi bærer med oss urett vi selv og generasjonene før oss har erfart.
| __33 sme__ | Mii sámit leat jálos álbmot, vaikko vel guoddit ge vearredaguid maid mii ieža ja buolvvat ovdal min leat gillán.
| __33 sma__ | Mijjieh saemieh leah staalehke åålmege, jalhts mijjieh aktem ovreaktam guedtebe mejtie jïjtjh jïh boelvh mijjen åvteli leah dååjrehtamme.
| __33 MT__ | Mijjieh saemieh eadtjohke åålmege, jalhts vielie guedtebe aaj sluekiedahkoeh mejtie mijjieh jïjtjh jïh boelvh mijjen åvtelen libie gïerteme.


| __34 nob__ | Vi må arbeide enda litt hardere for å bygge tilliten mellom oss, vise hverandre raushet, toleranse og kjærlighet.
| __34 sme__ | Mii fertet bargat vel ain garraseappot ja hukset luohttámuša gaskkaneamet, leat árvasat, gierdavaččat ja ráhkislaččat.
| __34 sma__ | Tjoerebe enn tjerkebe barkedh juktie leajhtadimmiem mijjen gaskemsh tseegkedh, jïh boerehkevoetem, toleraansem jïh gieriesvoetem sinsætnan vuesiehtidh.
| __34 MT__ | Mijjieh tjoerebe dovne annje barkedh garrebelaakan jïh gaskemsh leajhtadimmiem bigkedh, vedtele, vïssjele jïh *ráhkislaččat.


| __35 nob__ | Vi må selv tro på at vår kultur og våre språk er verdt noe og har en framtid.
| __35 sme__ | Mii fertet ieža jáhkkit ahte kultuvrrasteamet ja gielasteamet lea árvu ja boahtteáigi.
| __35 sma__ | Tjoerebe jïjtjh jaehkedh mijjen kultuvre jïh mijjen gïelh aarvoem jïh båetijem aejkiem utnieh.
| __35 MT__ | Mijjieh tjoerebe jïjtjh jaehkedh ahte jïjtjemh kultuvresne jïh jïjtjemh gïelesne lea aarvoe jïh båetije biejjieh.


| __36 nob__ | Vi må tilgi oss selv og hverandre for det vi ikke kan, fordi så altfor mange har prøvd å ta kulturarven og språkene fra oss.
| __36 sme__ | Mii fertet ándagassii addit alcceseamet ja guhtet guimmiidasamet dan ovddas maid eat máhte, go nu ollugat leat geahččalan mis rivvet kulturárbámet ja gielaideamet.
| __36 sma__ | Tjoerebe jïjtjemem jïh sinsitniem aanteges vedtedh dan åvteste maam ibie maehtieh, juktie ååpsen jeenjesh leah pryöveme kultuvre-aerpiem jïh gïelide mijjeste vaeltedh.
| __36 MT__ | Mijjieh tjoerebe  jïjtjemidie jïh #sinsitniem dan åvtesne vedtedh maam ibie maehtieh, gosse dan jïjnjesh leah mijjesne voejhkelamme jïjtjemh kultuvreaerpiem jïh jïjtjemh gïelide ruhtedh.


| __37 nob__ | Vi må ikke påføre hverandre skyld og skam om noen trår feil, men bygge et felleskap der det er godt og trygt å være same.
| __37 sme__ | Eat galgga sivahallat ja heahppášit guhtet guoibmámet jus muhtin meaddá boastut, muhto hukset oktavuođa gos lea buorre ja oadjebas leat sápmelaš.
| __37 sma__ | Ibie tjoerh sinsætnan skåltoem jïh skaamoem vedtedh jis naakenh båajhtode tröörieh, men ektievoetem tseegkedh gusnie lea jearsoe jïh hijven saemine årrodh.
| __37 MT__ | ibie galkh #sinsitniem bïedtedh jïh skaamoem vedtedh jis muvhte båajhtede meadta, mohte tsiehkiem bigkebe gusnie buerie jïh jearsoes saemie.


| __38 nob__ | Det er den beste beskyttelsen vi kan tilby våre barn og unge mot hets og urettferdighet.
| __38 sme__ | Dat lea dat buoremus suodji cielaheami ja eahpevuoiggalašvuođa vuostá maid sáhttit addit mánáidasamet ja nuoraidasamet.
| __38 sma__ | Daate dïhte bööremes vaarjelimmie maam maehtebe mijjen maanide jïh noeride vedtedh trïegkenassen jïh ovrïektesvoeten vööste.
| __38 MT__ | Dïhte dïhte bööremes vaarjelimmie trïegkenassen jïh ovrïektesvoeten vööste maam maehtebe jïjtjemh maanide jïh jïjtjemh noeride vedtedh.


| __39 nob__ | Jeg er stolt over at vi har tatt tak i utfordringer som vold og LHBTIQ-samers situasjon, men det gjenstår fortsatt mye.
| __39 sme__ | Mun lean čeavlái go leat bargagoahtán veahkaválddálašvuođahástalusaiguin ja LHBTIQ-sápmelaččaid diliin. Muhto ain lea olu barggakeahttá.
| __39 sma__ | Manne garmere mijjieh libie aalkeme haestemigujmie barkedh goh vædtsoesvoete jïh LHBTIQ-saemiej tsiehkie, men annje jïjnje aajmene.
| __39 MT__ | Manne madtjelasse gosse libie aalkeme vædtsoesvoetenhaestemigujmie jïh LHBTIQ-saemiej tsiehkine barkedh. Mohte annje lea jïjnje barkemen bielelen.


| __40 nob__ | Hva kan vi gjøre med barnefattigdom i samiske områder? 
| __40 sme__ | Maid sáhttit mii bargat mánnágeafivuođain sámi guovlluin?
| __40 sma__ | Maam maehtebe maanagiefiesvoetine saemien dajvine darjodh?
| __40 MT__ | Maam maehtebe maanagiefiesvoetine saemien dajvine barkedh?


| __41 nob__ | Hva kan vi gjøre for våre brødre og søstre med funksjonshemninger, slik at de kan ta del av vårt felleskap?
| __41 sme__ | Movt sáhttit mii čoavdit doaimmashehttejuvvon oappáid ja vieljaid hástalusaid, vai sii nai beasaše searvat min oktavuhtii?
| __41 sma__ | Maam maehtebe mijjen vïelli jïh åabpaj åvteste darjodh funksjovneheaptoejgujmie, guktie dah maehtieh meatan årrodh mijjen ektievoetesne?
| __41 MT__ | Guktie maehtebe tjuevtedh *doaimmashehttejuvvon åabpah jïh vïelli haestemh, guktie dah aaj åadtjoeh mijjen tsiehkesne mealtan årrodh?


| __42 nob__ | Hvordan kan vi sikre en verdig alderdom for våre eldste i en tid da alt skal digitaliseres og sentraliseres?
| __42 sme__ | Movt sáhttit mii sihkkarastit árvvolaš boarisvuođa min vuorasolbmuide áiggis go buot galgá digitaliserejuvvot ja guovdilastojuvvot?
| __42 sma__ | Guktie maehtebe vyörtegs båeriesvoetem mijjen båarasommesi åvteste gorredidh akten tïjjen gosse edtja gaajhkem digitaliseeredh jïh sentraliseeredh?
| __42 MT__ | Guktie maehtebe mijjen voeresidie dovrehke båeriesvoetem gorredidh tïjjen gosse gaajhke galka digitaliseeresovvedh jïh sentraliseeresovvedh?


| __43 nob__ | Hva kan vi gjøre for å vitalisere de minste samiske språkene på norsk side av grensen?
| __43 sme__ | Maid sáhttit mii bargat daid unnimus sámi gielaid ealáskahttimiin Norgga bealde ráji?
| __43 sma__ | Maam maehtebe darjodh juktie doh unnemes saemien gïelh jieliehtidh raasten nöörjen bielesne?
| __43 MT__ | Maam maehtebe barkedh dej unnemes saemien gïeli jealajehtieminie Nöörjen bieleste raejiem?


| __44 nob__ | Synes du disse sakene er viktige, eller er det helt andre saker du mener Sametinget skal bruke krefter på? 
| __44 sme__ | Leat go du mielas dát áššit dehálačča, dahje leat go eará áššit maidda don oaivvildat Sámediggi galgá bidjat searaid?
| __44 sma__ | Tuhtjh daah aamhtesh leah vihkele, jallh vïenhth Saemiedigkie edtja eevre jeatjah aamhtesigujmie barkedh?
| __44 MT__ | Dov mïelesne daah aamhtesh leah vihkelem, jallh leah gosse jeatjah aamhtesh mejtie datne ussjedh Saemiedigkie galka faamoeh bïejedh?


| __45 nob__ | Du kan være med på å påvirke det ved å engasjere deg i valget til høsten.
| __45 sme__ | Don sáhtát dasa váikkuhit jus beroštat boahtte čavčča válggain.
| __45 sma__ | Datne maahtah meatan årrodh dam baajnehtidh jïh eadtjohke meatan årrodh tjaktjen veeljemisnie.
| __45 MT__ | Datne maahtah dïsse dijpedh jis båetijen tjaktjen veeljemidie seatedh.


| __46 nob__ | Dette er min siste nyttårstale som sametingspresident, men andre står snart klare til å overta.
| __46 sme__ | Dát lea mu maŋemus ođđajagisárdni sámediggepresideantan, muhto earát leat gárvásat fargga váldit badjelasaset doaimma.
| __46 sma__ | Daate mov minngemes orrejaepiehåalome goh saemiedigkiepresideente, men jeatjebh leah rætnoe riejries jåerhkedh.
| __46 MT__ | Daate mov minngemes orrejaepienhåalome saemiedigkiepresidentine, mohte jeatjebh gaervies rætnoe bijjeli darjomem vaeltedh.


| __47 nob__ | Ved å bruke stemmeretten din bidrar du til å bygge det samiske demokratiet og felleskapet.
| __47 sme__ | Geavahettiin du jienastanvuoigatvuođa leat don fárus huksemin sámi demokratiija ja searvevuođa.
| __47 sma__ | Viehkine dov jïenestimmiereaktam nuhtjedh dellie datne viehkehth saemien demokratijem jïh ektievoetem tseegkedh.
| __47 MT__ | Nuhtjeminie dov gïelevedtemereaktam leah datne mealtan saemien demokratijem jïh ektievoetem bigkeminie.


| __48 nob__ | Vær den beste du kan mot deg selv og andre, og ha tro på Sápmi!
| __48 sme__ | Leage dat buoremus alccesat ja earáid vuostá, ja jáhke Sápmái!
| __48 sma__ | Årroeh dam buaratjommesem maam maahtah jïjtjedh jïh mubpiej vööste, jïh jaehkieh Saapman!
| __48 MT__ | Årroeh dïhte buaratjommese jïjtsadth jïh jeatjebi vööste, jïh jaehkieh Saapman!