2.3.10 Sámedikki riikkaidgaskasaš bargu
ON máilmmikonferánsa olmmošvuoigatvuođaid
birra evttohii 1993:s ahte ásahuvvo bissovaš forum eamiálbmotáššiid váste.
Sámediggi lea leamaš aktiivvalaččat
mielde ON bargojoavkkus, mii lea ráhkkanahttán eamiálbmotáššiid bissovaš foruma.
Mihttomearri juksojuvvui dalle go ON váldočoahkkin
2000:s mearridii ahte ásahuvvo Bissovaš forum eamiálbmotáššiid váste – Permanent
Forum on Indigenous Issues. Forumis leat 16 sorjankeahtes ekspeartta,
8 lea nomineren ON lahttoriikkat ja 8 fas lea nammadan ECOSOC – ON
ekonomalaš ja sosialalaš ráđđi
maŋŋá go
lea ráđđádallan eamiálbmotjoavkkuiguin
ja organisašuvnnaiguin. Forum lea organiserejuvvon njuolgga
ECOSOC vuollásažžan. Ole
Henrik Magga lea nammaduvvon lahttun Bissovaš forumii
sámiid ja inuihtaid ovddasteaddjin. Forum
galgá čoahkkanit
vuosttas gearddi New Yorks:s miessemánus 2002.
Bargu eamiálbmot vuoigatvuođaid julgga-štusain
manná viidáseappot
ON olmmošvuoigatvuođakomišuvnna
rámma siste. Sámediggi
lea leamaš mielde Norgga sáttagottis
dan rájes go julggaštusárvalus
ovddiduvvui 1994:s. Sámediggi ii searvan
2000:s. Čoahkkin, mii galggai dollojuvvot
skábmamánus 2001,
maŋiduvvui. Sámediggi
lea 2001:s searvan čoahkkimii Olgoriikadepartemeanttain
eamiálbmotjulggaštusa viidásetbargguin.
Barentsráđđi
doalai 8. olgoriikkaministariid čoahkkima njukčamánu
15. b. 2001 Murmánskkas. Sámedikki
presideanta lei mielde Norgga sáttagottis,
maid olgoriikaministtar jođihii. Barentsovttasbarggu eamiálbmogat
leat sámit, vepselaččat
ja nenetssat. Eamiálbmogiin ii leat ovddastus Barentsráđis
muhto Barents Guovlluráđis
lea oktasaš ovddasteaddji.
Sámediggi norggabealde lea eamiálbmogiid
ovddasteaddji Barents Guovlluráđis.
Sámedikki hálddahus
ovddasta Sámedikki hálddahuslaš guovlukomiteas. áirras
Egil Olli lea nammaduvvon Sámedikki ovddasteaddjin
Barentsovttasbarggu eamiálbmotbargojovkui.
Bargojoavkkus lea ráđđeaddi
doaibma Guovlluráđi
ja Barentsráđi ektui.
Sámediggi searvvai Barents-birasgáhttenministtarčoahkkimii
Girkonjárggas 20. – 22.08.01. Čoahkkin čalmmustii
Norgga jođihangotti loahpaheami Barents-biraskomiteas,
ja Ruoŧŧa válddii
jođihangotti badjelasas. Biraskomitea lea áigodagas čájehan
eanet beroštumi ja lea bargan eanet oažžut
eamiálbmogiid árjjaleappot
mielde birasbargui Barentsguovllus. Ministtarčoahkkima
oktavuođas čalmmustii
Mátta-Várjjat
Musea eamiálbmogiid Girkonjárggas,
barggu vuolggaheaddji lei Sámediggi. Semináraid
fáddán ledje guovllu eamiálbmogat,
erenoamážit deattuhuvvojedje
nuortasámit ja nuorat.
Sámediggi lea 2001:s álggahan barggu ásahit
eamiálbmotkantuvrra Murmánskkas.
Ulbmil dainna lea vuosttažettiin dat ahte
dat galgá doaibmat oktavuohtan eamiálbmogiid
gaskka Barentsovttasbarggus. Kantuvra galgá erenoamážit
veahkehit eamiálbmogiid ruoššabealde
prošeaktaohcamiid ja diehtojuohkima ektui.
Sámedikkis ii leat leamaš nu
buorre vejolašvuohta searvat árktalaš ovttasbargui
dan geažil go leat nu unnán olmmošlaš ja
ruđalaš resurssat.
Dat go Sámediggi ii leat searvan ii mearkkaš dan
ahte bargu ii livčče deaŧalaš Sámediggái.
NORAD lea ráhkadišgoahtán ođđa
njuolggadusaid NORAD eamiálbmotveahkkedoarjaga várás.
Earret eará lea ulbmilin ráhkadit geahčastaga
Norgga doarjagis eamiálbmogiidda, ja ahte
ollislaš barggu ávkkálašvuohta árvvoštallojuvvo.
Sámediggi lea bovdejuvvon čoahkkimii
NORAD:in ovdalgo njuolggadusat ovddiduvvojit NORAD direktørii.
Go Sámedikkis ii leat vejolaš searvat
bargojovkui dáláš áššemeannudeaddjikapasitehtain ja
váilevaš ekonomalaš resurssaid
geažil, de háliidit
searvat čoahkkimii nugo lea árvaluvvon. Eamiálbmotorganisašuvnnat
jerret dávjá veahki
njuolgga Sámedikkis iešguđet áššiin.
Sámediggái
lea Biologalaš šláddjivuođa
konvenšuvdnabargu deaŧalaš,
erenoamážit 8(j)
artihkkala ektui ja bargojoavkku ektui, mii bargá eamiálbmot máhtolašvuođain, ođasmahttimiin
ja geavadiiguin, gč. kap. 2.2.10.
Norggas lea leamaš aktiivvalaš sadji
eanemus geatnegahtti bargoprográmmain artihkkala
8(j) implementerema ektui, muhto lea váidalahtti
go Sámediggi ii leat sáhttán
searvat aktiivvalaččat
dán bargui 2001:s Birasgáhttendepartemeantta
bušeahta čavgema
geažil. Sámediggi
maid lea unnán gessojuvvon mielde ráđđehusa
bargui Stuorradiggedieđáhusain
biologalaš šláddjivuođa
birra, mas livččii
sáhttán leat stuorra mearkkašupmi
sámi servodatberoštumiid
goziheapmái boahtteáiggis areálahálddašeami
oktavuođas. Iige Sámediggi
leat gessojuvvon mielde láhkalávdegotti ásahanbargui
biologalaš šláddjivuođa
oktiiortnejuvvon hálddašeami
ektui.
Sámediggi lágidii ovttasráđiid
Kola Science Centeriin konferánssa «Nuortasámiid ovddešáigi
ja boahtteáigi» Apatitys lullioarje
Guoládagas Ruoššas
golggotmánu 30. – 31. b. 2001.
Konfereansa lea oassi norgalaš-ruoššalaš kulturmuitoovttasbarggus,
mii álggahuvvui 1997:s norgalaš-ruoššalaš birasgáhttenkomišuvnna
vuollásažžan. Ovttasbarggu
bajimuš mihttomearrin lea leamaš nannet
kultuvrra ja olbmuid kultuvrralaš identitehta
kulturárbbi ealáskuhttima
bokte. Dán barggu joatkkan álggahuvvojedje
máŋga prošeavtta
maid oktasaš ulbmil lea buktit oidnosii
máhtolašvuođa
nuortasámi historjjá,
ovdahistorjjá ja kultuvrra birra.
Sierrabibliotehka searvvai riikkaidgaskasaš bibliotehkakonferánsii
Johkamohkis čakčamánus
2001. Konferánssa oasseváldiid
loahppacealkka lei ahte jos almmolaš bibliotehkain
galget leat fálaladagat buohkaide, de gáibiduvvo sierra
máhtolašvuohta
ja doaibmabijut vai eamiálbmogiin galgá leat vejolašvuohta
oažžut dássásaš bibliotehkabálvalusaid.
Indigenous Librarians Forum lágidii konferánssa.
