3.3.10 Sámegiella
Sámediggi lea fápmudan fágalaš giellabarggu
sierra giellastivrii. 2003:s lea vuoruhuvvon bargu sámi
báikenamaiguin, galben sámegillii ja julev- ja
lullisámi gielladilli. Njeallje ođđa
tearbmasátnelisttu leat dohkkehuvvon. Čakčat
2003 lei giellastivra Walesis geahččamin
movt doppe barget giellaealáskuhttimiin ja giellaovddidemiin. Bargu
Sámedikki giellapolitihkkadieđáhusain
lea álggahuvvon. Sámedikki mielas lea deaŧalaš ja dárbbašlaš ahte
ovddiduvvojit elektrovnnalaš veahkkeneavvut
nugo korrektuvraprográmma, sátnevuorkkát
jna., ja áigu bargat dan ala ahte álggahuvvon prošeavttat
ruhtaduvvojit nu ahte dat čađahuvvojit
jođáneamos lági mielde.
Lea lunddolaš ahte dáláš sátnevuorká viiddiduvvo
ja ovddiduvvo dán oktavuođas.
Dan ođđa sátnevuorkái
mii vurdojuvvo leat gárvvis giđđat
2004, galgá maid leat vejolaš bidjat
julev- ja oarjelsámi sániid. Davviriikkalaš ovttasbarggu
sámegielain ferte vuoruhit. Lea dárbu sáhttit
oktiiortnet barggu sámi terminologiijain ja eará giellaovttasbargguin,
ja ahte ekonomalaš ja gielalaš resurssat
sáhttet geavahuvvot buoremus vuogi mielde.
Sámi giellaovddideapmái juolluduvvui 34 500 000
ruvnno. Dán supmis leat mielde doarjja gielddaide, giellaguovddážiidda
ja prošeavttaide.
Sámediggi bargá dan ala ahte oarjel- ja julevsámit
ožžot vejolašvuođa geavahit
ja ovddidit sin giela. Lea deaŧalaš ahte
almmolaš ásahusat ovttas barget
julev- ja lullisámegiela ovddidemiin. Dien oktavuođas árvvoštallá Sámediggi
ovttas bargagoahtit almmolaš ásahusaiguin
julev- ja lullisámi guovlluin ráhkadan dihte oktasaš giellamihttomearreprográmma
ja giellaoahpahusplána julev- ja lullisámegiela
várás. Čájeha
ahte Sámedikki giellamovttiidahttinprošeavttas
Elgås leat dál positiivvalaš bohtosat,
ja gos dál leat oahppit geain sámegiella lea vuosttas
giellan. Dat lea hui movttiidahtti. Prošeavtta
oktavuođas lea čađahuvvon
iskkadeapmi, man oktavuođas mánáid
sámegielmáhtolašvuohta
lea kártejuvvon. Sámediggi ávžžuha
eiseválddiid láhčit dilálašvuođaid
nu ahte sii guđet háliidit váldit
alit oahpu julev- ja oarjelsámegielas sáhttet
dan dahkat dábálaš oahpponorpmaid
siskkobealde. Sámediggi bargagoahtá ásahit
stipeandaortnega sin várás geat háliidit
lohkat julev- dahje lullisámegiela.
Sámediggi meannuda oktilaččat nammaáššiid
báikenammalága mielde. Bargui gullá addit
rávvagiid eiseválddiide ja earáide geain
leat gažaldagat sámi báikenamaid
birra, guorahallat sámi báikenamaid girjemanusiin,
juohkit dieđuid sámi báikenamaid
ja báikenammalága birra, ja fuolahit ahte báikenammalága
sámi báikenammaoassi ollašuhtto.
Sámelága giellanjuolggadusat doimegohte 1992:s
ja Sámedikki dievasčoahkkin mearridii áššis
02/03 evalueret giellanjuolggadusaid galget evaluerejuvvot.
Sámediggi lea bivdán Kultur- ja girkodepartemeantta čađahit
evaluerema ja vuordá ahte evalueren álggahuvvo
nu johtilit go lea vejolaš.
Ollut gielddat leat čájehan beroštumi šaddat
sámegiela hálddašanguovllu
oassin, ja Divttasvuona suohkan lea dahkan konkrehta mearrádusa
ahte háliidit hálddašanguovllu
oassin. Sámediggi bivddii Kultur- ja girkodepartemeantta
ovddidit láhkarievdadusa Stuorradiggái vai ođđa
gielddaid sáhttá laktit sámegiela hálddašanguvlui,
ja Sámediggi eaktuda ahte stáhta lasiha juolludusaid
guovttegielalašvuhtii dađistaga
go sámegiela hálddašanguovlu
viiddiduvvo.