2.8.1 Kulturmuitosuodjaleapmi
Danne lea politihka ovddideapmi mii váldá
vuhtii sihke sámi kulturmuittuid ja kulturbirrasa
ja muđui sámi kultuvrra, dan seammás
go nana ceavzilis ovdáneapmi lea guovddážis,
deaŧalaš oassi dan barggus maid
Sámediggi lea čađahan
2004:s.
Báikkálaš sámi birrasiiguin,
eanaeaiggádiiguin, doaibmabiddjooamasteaddjiiguin
ja eará beroštumiiguin ja searválaččaiguin
kulturmuitobarggus lea ovddiduvvon buorre oktavuohta. Dat lea addán
buori vuođu sámi kulturmuittuid
registreremii ja oppalaččat viiddis áddejumi
kulturmuitosuodjaleapmái. Dát leat
várra dat deaŧaleamos oasit sámi
kulturmuitogáhttemis.
Sámediggi lea áigodagas 2001–2003
ráhkadan hálddašanplánaid
Ceavccageađggi kulturmuitoguovllu ja Njávdáma
nuortasámi gili váste. Hálddašanplána
barggu čuovvoleapmin lea ovddasvástádus
Ceavccageađggi kulturmuitoguovllu seailluheames sirdojuvvon
Várjjaga Sámi Museai ja Njávdáma
nuortasámi gili seailluheames fas Nuortasámi
museai. Museaide leat maiddái juhkkojuvvon ruđat
dáid doaimmaid goziheapmái. Dát
leat buorrin ovdamearkan dasa ahte guovddáš eiseválddit
leat dohkkehišgoahtán sámi
kulturmuittuid ja kulturbirrasiid, ja ahte sámi
kulturmuitohálddašeapmi lea ovdnánan ákkastallamiinnisguin.
Jagi 2004 áigge lea Sámediggi ráhkadan
ollu plánaid doaibmabijuid birra bassi sámi
váriin dahje eará báikkiin
maidda čatnasa dološ sámi árbevierru
dahje osku. Dovdoseamos ášši
lei plána geavahit Sálašoaivvi čierastanluohkkán
Romssa 2014 dálveolympia gilvvuid áigge.
Min iskkadeamit čájehit ahte Sálašoaivi ferte áddejuvvot
automáhtalaččat
ráfáidahttojuvvon sámi
kulturmuitun kulturmuitolága mielde. Go vejolaččat
bohtet konkrehta plánat vári geavaheames,
de ferte addojuvvot fágalaš árvvoštallan
ja spiehkastatmeannudeapmi kulturmuitolága mielde.
Vástesaš árvvoštallamat
leat dahkkojuvvon eará lokalitehtaide maidda čatnasa dološ
sámi árbevierru ja osku.
Sámediggi lea jagi 2004 addán doarjaga
iešguđet doaibmabijuide sámi
kulturmuitogáhttemis. Sámediggi
hálddaša sámi kulturmuitosuodjaleami
doarjjaortnega maid Birasgáhttendepartemeanta (BD)
ruhtada. 2 000 000 ruvdnosaš fievrrideapmi
BD:s ii leat rievdan 2002 rájes. Doarjjaortnet lea
deaŧaleamos váikkuhangaskaoapmi
mii Sámedikkis lea mainna háhkat báikkálaš áŋgiruššama sámi
kulturmuittuid ektui. Doarjja dán lágan
prošeavttaide váikkuha ovddidit
máhtolašvuođa sámi
kulturhistorjjá, kulturmuittuid ja kulturbirrasa
birra.
Birasgáhttendepartemeanta lea fápmudan
Sámediggái válddi
kulturmuitolága mielde, ja dát lea
geahččalanáigodat
mii bistá jagi 2004 lohppii. Sámediggi
háliida ortnega mas váldi kulturmuitolága
mielde fápmuduvvo láhkaásahusa bokte,
almmá ahte Birasgáhttendepartemeanta/Riikaantikváras
lea njuolggo instruksaváldi Sámediggái beaivválaš
barggus. Sámedikki, Birasgáhttendepartemeantta,
Gielda- ja guovludepartemeantta ja Riikaantikvára
gaskka galgá ásahuvvot bargojoavku
mii galgá čielggadit dán.
