Sámepolitihka birra

12.1 Sámi kulturviesut

Sámi kulturviesut lea seagášdoaba. Dat siskkilda viiddis viessogirjju, báikkálaš kulturviesuid rájes, mat unnit dahje eanet lea heivehuvvon ja geavahuvvon sámi kulturulbmiliidda, omd. Guovdageainnu Birasviessu, Deanu Birasviessu ja Kárášjoga Kulturviessu, sámi kulturguovddážiid rádjai, nu mo Árran Julevsámij Guovdásj Divttasvuonas ja Sijti Jarnge Aarbortes. Eatnašat dáin leat maiddái viesut maid buot báikegottit geavahit kulturdoaluide. Seamma juogus leat maiddái sámi dávvervuorkkát, nu mo Sámiid Vuorká-Dávvirat Kárášjogas, Várjjat Sámi Musea Unjárggas ja Saemien Sijte Snoases. Maiddái sámi dáiddagalleriijat nu mo Saviomusea Girkonjárggas ferte váldojuvvot mielde.

12.1.1 Sámi kulturviesuid čoahkkeplána – ođđa vuoruheapmi

Sámi kulturviesuid čoahkkeplána 1995 rájes lea máinnašuvvon st. dieđáhusas. nr. 41 (1996–97) Norgga sámepolitihka birra. Departemeanta nannii ahte Sámediggi dáinna plánain lei dahkan hui positiiva álgaga. Plána šaddá dán suorggi guhkesáiggepolitihka áimmahuššama ja hábmema stivrenneavvun. Kultuvradepartemeanta doarjjui prinsihpa ahte dálá kulturinstitušuvnnaid doaibmaruhtadeapmi galgá váfistuvvot ovdal go ođđa huksenprojeavttat álggahuvvojit. Departemeanta anii vuođđun ahte kulturviesuid fertejit gielddat, fylkkagielda ja priváhtalaččat ruhtadit, lassin stáhtalaš doarjagiidda. Dieđáhusa gieđahaladettiinis logai Stuorradiggi iežas ovttaoaivilis departemeantta oainnuin ja árvvoštallamiiguin, vrd. Innst. S. nr. 145 (1997–98).

Dán vuođul gieđahalai Sámediggi geassemánus 1999 Sámi kulturviesuid čoahkkeplána – ođđa vuoruheapmi. Sámediggi deattastii ahte kultur- ja giellageavaheami dáhpáhusguovddážat berrejit vuođđuduvvot oassin sámi giela ja kultuvrra nannemis. Sámediggi čujuhii stáhta, fylkkagielddaid ja gielddaid ovddasvástádussii ruhtadit investeremiid ja doaimma. Sámediggi mearridii ahte dálá institušuvnnaide galgá váfistuvvot duhtadahtti doaibmaruhtadeapmi ovdal go ođđa investeremat dahkkojuvvojit. Dát gusto čuovvovaš institušuvnnaide (vuoruhuvvon ortnegis): Saemien Sijte Snoases, Várjjat Sámi Musea Unjárggas, Ája Sámi Guovddáš Gáivuonas, Sijti Jarnge Aarbortes, Sámi Dáiddáguovddáš Kárášjogas, Várdobáiki Mátta-Romssas ja Ofuohtas.

Sámediggi deattuhii ahte doaibmaruhtadeapmi dálá institušuvnnaid ja plánejuvvon projeavttaid doaibmaruhtadeapmi ferte leat čilgejuvvon ovdal go Sámediggi sáhttá neavvut investerengoluid ruhtadeami viiddideami, visttiid oastima ja ođđa visttiid huksema oktavuođas. Ođđa investerenprojeavttaid gaskkas vuoruhii Sámediggi Ája Sámi Guovddáža Gáivuonas ja Várdobáikki Mátta-Romssas ja Ofuohtas viiddiduvvot.

Vásedin mearrádusaid bokte lea Sámediggi vuoruhan Nuortasámi dávvervuorkárusttega Njávdámis sámi jahkeduhátbáikin ja Sámi Dáiddamusea Kárášjogas. Sámediggi navdá ahte eará projeavttat maiddái sáhttet čađahuvvot juos daidda lea váfistuvvon doaibmaruhtadeapmi ja juos dat muđui leat realisttalaččat ja duohtandagahahttit. Sámediggi áigu dađistaga dahkat oaivila diekkár projeavttaide earret eará juolludanevttohusaiguin stáhtabudjeahta bokte.

12.1.2 Kultuvradepartemeantta doarjagat kulturviesuid investeremiidda

Dieđáhusas st.meld. nr. 22 (1999–2000) Kjelder til kunnskap go oppleving (Dieđu ja vásihusa gáldut), lea čilgejuvvon Kultuvradepartemeantta váikkuhangaskaomiid birra kulturviesuid investeremiidda oppalaččat ja museaid doaimma, dálá dárbbuid, plánaid, projeavttaid ja vuoruhemiid birra.

Kultuvradepartemeantta ortnegat kulturviesuid investeremiid várás bohtet ovdan tabeallas 12.1.

Kultuvradepartemeanta áigu ráhkadit investerenplána riikkagottálaš kulturviesuide ja jahkeduhátbáikkiide ja bidjat dán ovdan Stuorradiggái budjeahta 2002 oktavuođas.