13.1.1 Konvenšuvdna biologolaš eatnatgeardáivuođa
birra (CBD)
Norga nannii (ratifiserii) jagis 1993 ON konvenšuvnna
biologalaš eatnatgeardáivuođa birra.
Dát lea nannejuvvon sullii 170 riikkas. Konvenšuvdna
lea málmmeviidosaš šiehtadus mii
gohčču oassálasti riikkaid gárgedit
strategiijaid, plánaid ja prográmmaid vai olahivččeii
biologalaš eatnatgeardáivuođa
bistevaš geavaheami. Biologalaš eatnatgeardáivuođa
vuhtiiváldima galgá nu guhkás go vejolaš goarrut suorgeplánemii
ja suorgedoaimmaide, ja riikkagottálaš mearridanproseassaide.
Artihkal 8 (j) geatnegahttá stáhtaid seailluhit
ja bisuhit dieđu ja máhtu ee. eamiálbmogiid
ja báikkálašservodagaid birra
riikkagottálaš lágain. Dieđáhus
st.meld. nr. 58 (1996–97) Miljøvernpolitikk
for en bærekraftig utvikling (Birasgáhttenpolitihkka
guoddinnávccalaš gárgedeami
várás) ovdanváldá hástalusaid
mat čadnojuvvojit ekologalaš dimenšuvdnii
bistevaš gárgedeami oktavuođas.
Bistevaš gárgedeamis leat dattege eambbo
dimenšuvnnat. Ekonomalaš dimenšuvdna čájeha
ekonomalaš gárgedeami dárbbu
jeavdašuhttit erohusaid regiovnnaid gaskkas
ja álbmogiid gaskkas. Biraslaš dimenšuvdna
deattuha ahte ekonomalaš gárgedeapmi
galgá dáhpáhuvvat siskkabealde rámmaid maid
luondduvuođus addá. Bistevaš gárgedeami
prinsihpain lea maiddái ovdehussan váfistit kultuvrralaš girjáivuođa.
Boksa 13.22 Dát lea bistevaš gárgedeapmi
Bistevaš gárgedeamis leat golbma
dimen-šuvnna: birasgáhtten, ekonomalaš gárgedeapmi
ja sosiála vuhtiiváldimat. Biras ja gárgedeami
máilmmekommišuvdna meroštalai
ja-gis 1987 bistevaš gárgedeami dakkár
gárgedeapmin mii deavdá dálá dárbbuid
almmá billiskeahttá boahttevaš buolvvaid
vejolašvuođa gokčat
dárbbuideaset.
Valljodatvuđđosa galgá seailluhit
dakkár vugiin mii dahká ekonomalaš ja
sosiála gárgedeami vejolažžan.
Dasa lassin leat demokratiija ja mieldeváikkuheapmi bistevaš gárge-deami
guovdilis bealit.
Sámediggi lei dárkojeaddjin Norgga sáttatgotti fárus
ON konfereanssas birrasa ja gárgedeami birra jagis 1992
ja maiddái ráhkkanahtti lávdegottis ovdal
konfereanssa. Sámediggi oassálasttii maiddái
Norgga sáttatgoddái čoahkkimis biologalaš eatnatgeardáivuođa
konvenšuvnnas Sevillas, Espánnjas njukčamánus
2000. Dán čoahkkimis hábmejuvvui bargoprográmmaevttohus
konvenšuvnna § 8j čuovvoleapmái,
man čujuhusat leat eamiálbmogat. Prográmma
gieđahallojuvvui ja vuoruhuvvon nannen mearriduvvui
konvenšuvnna áššeoasálaš-čoahkkimis,
masa maiddái Sámediggi bovdejuvvui searvat, miessemánus
2000. Sámediggi bovdejuvvo maiddái oassálastit
norgga sáttatgotti fárus buot áigeguovdilis čoahkkimiidda
biologalaš eatnatgeardáivuođa
konvenšuvnnas.
Dieđáhusas st.meld. nr. 42
(2000–2001) Om biologisk mangfold (Biologalaš eatnatgeardáivuođa
birra) válddahuvvo sihke biologalaš eatnatgeardáivuođa
konvenšuvdna ja sámi dilálašvuođat.
Sámediggi ráhkadii sierra mildosa namahuvvon stuorradiggedieđáhussii.
