13.2.1 Sámi mieldedoaibman ja váikkuhanfápmu
Sámediggi lea sámepolitihka vuosttamuš eavttuidbiddji,
ja nu galgá ge dán rolla speadjalastojuvvot sihke
politihkkahábmemis ja sámi beroštusaid hálddaheamis
biras-, ealáhus- ja boaittobealbáikepolitihkas.
Sámedikkis lea viiddis ovttasbargu eará almmolaš instánssaiguin,
sihke riikkagottálaš ja guovlluguovdasaš dásis,
gč. kap. 4. Sámediggi áigu mieldedoaibmat
Plánalávdegotti 2. muttus
1
, vrd.
kap 15.
Sámediggi lea, eandalii Sámi ovddidanfoandda bokte,
deaŧalaš oassádalli
sámeguovlluid ealáhus- ja boaittobealbáikepolitihkas.
Sámedikkis lea deaŧalaš ja
guovdilis diehtu sámi kultuvrra ja ealáhusaid
birra. Dát diehtu dárbbašuvvo
vai sáhttá láhččojuvvot
positiiva gárgedeapmi sámeguovlluide.
Ráđđehus áigu
bargat dan ala ahte Sámediggi galgá oažžut
stuorát váikkuhanfámu ja ovddasvástádusa
ealáhuspolitihkas, vuosttažettiin dan bokte ahte
veahážiid mielde viiddida ja gárgeda
Sámi ovddidanfoandda ja dasto eambbo bálddalastá daid
eará boaittobealbáike- ja ealáhuspolitihkalaš váikkuhangaskaomiiguin.
Boksa 13.23 Sámi ovddidanfoanda
Sámi ovddidanfoandda (SOF) ulbmilin lea ovddidit doaibmabijuid
main lea erenoamáš kultuvrralaš,
sosiála ja ekonomalaš mearkka-šupmi
sámi veahkadahkii ja sámi ássanguvlui.
Foandda geográfalaš doaibmaviidodat
lea ráddjejuvvon 20 gildii, dahje osiide gielddain Finnmárkkus,
Romssas ja Nordlánddas ja sámi veahkadahkii oarjelsámeguovllus.
SOF sáhttá maiddái ruhtadit doaibmabijuid
mat erenoamážit nannejit sámi giela ja
kultuvrra muđui riikkas. Foanda ásahuvvui
jagis 1975 duogŋat sámi guovlluid ieškapitála
váilevašvuođa.
Raporttas gohčo-duvvon «ka kan æ få pæng
til?» (1999), man Agderforskning ráhkadii Gielda- ja
guovlodepartemeantta ovddas, boahtá ovdan ahte SOF lea
dat váikkuhangaskaoapmi sámi guovlluid
ealáhusdoaluid várás mainna geavaheaddjit
leat eanemus duhtavaččat, go dán veardádallá SND
ja gielddaid ealáhusfoanddaiguin.