14.5.1 Dilli
Sámedikki eanadoall plána mielde, leat sámi ássanguovlluid
ealáhuseallima mihtilmasvuohta lea ahte stuorra oassi (12,9
pst.) bargá vuođđoealáhusain
(eanadoalous, vuovdedoalus ja guolásteamis), ja vástideaddji
lohku Davvi-Norggas lea 7,7 pst. ja riikkas muđui
sullii 4 pst. Dáhtavuđđu
lea 16 gieldda golmma darimus fylkkas.
Dain gielddain geahppánedje doalut 35 pst. áigodagas
1989 rájes 1999 rádjai. Seamma áigodagas
lei geahppáneapmi riikkas oppalohkái 28 pst. (SSB-eanadoallolohkamat).
Sámi ássanguovlluin manná čielgasit
dan guvlui ahte eanadoallu guovdduštuvvo muhtun vuotna-
ja siseatnangielddaide. Olggut vuotna- ja riddogielddain leat doalut
sakka vádjáguššan. Muhtun
riddogielddain lea eanadoallu mannan nu ollu maŋás
ahte lea sáhka eanadoalu eretjávkadeamis dáin
guovlluin. Mearrasámi guovlluide čuohcá dát
eanemusat.
Mielkebuvttadeapmi lea ain boaittobealeanadoalu guoddinvule,
maiddái sámi guovlluin. Mielkebuvttadeapmi addá stuorámus árvoloktema
juohke doalu nammii ja mearkkašahtti oalgeváikkuhusaid
gielddaide ja báikkálašservodagaide. áigodagas
1989 rájes 1999 rádjai geahppánedje mielkebuvttadandoalu
25 pst. Dán geahppáneami stuorámus oassi
sáhttá čadnojuvvot mielkeeriid oastin-
ja vuovdinortnegii. Dát ortnet lea váikkuhan vuotnaheamet
sámi guovlluid eanadollui. Oalle olu leat mielkebuvttadan-
ja biergobuvttadandoalut sámi guovlluin atnán
buorre ávkki vásedin boaittobealdoarjagiin mielkkis
ja bierggus (NILF notáhta nr. 2001–8).
Sávza- ja gáicadoalut geahppánedje
42 pst. dahje lagabui 300 doaluin áigodagas 1989–1999. Dát
ledje eanaš sávzadoalut. Riikkagottálaš dásis
leat sávza-/gáicadoalut geahppánan
21 pst. seamma áigodagas. Dát mearkkkaša
ahte sámi guovlluin lea doallolohku geahppánan
badjel guovtte geardde eambbo go riikkas ollislaččat. Nuppi
bealis lea sávza-/gáicadoaluid gaskamearálaš sturrodat
measta duppalit sturron go jagis 1989 ledje 23 dálvvibadjel
sávzza/mielkegáicca ja fas jagis 1999
ledje 43. Sámi ássanguovlluid sávza-/gáicadoaluid
gaskamearálaš sturrodat lea dál badjelis
go riikka gaskamearálaš logut.
