8.2 Luonddugáhttenlága áššit – suodjalanplánat
Sámediggi váldá
jahkedieđáhusastis ovdan barggu ásahit
ja viiddidit sámi ássanguovlluid
suodjemehciid ja eanansuodjaleami (kap:s 3.7.1.). Sámedikkis
leat vuosteákkat sámi ovddasteami dáfus
suodjalusplánaproseassain.
Luonddusuodjalanlága áššemeannudannjuolggadusat
leat čilgejuvvon Birasgáhttendepartementta
johtočállosis T –3/99. Sámi
geavahan- ja ássanguovlluid suodjalusevttohusaid
oktavuođas galget guoskevaš sámi ásahusat ja
organisašuvnnat leat deaŧalaš
oasseváldin ja gulaskuddanásahussan
dan materiálii mii galgá leat vuođđun
suodjalusmearrádusaide. Dákkár mearrádusaid
dahká ráđđehus
luonddusuodjalanlága mielde.
Plánaproseassa konkrehta organiseren galgá
heivehuvvot ovttaskas suodjalanáššái johtočállosa
T-3/99 rámma siskkobealde. Divttasvuona/Oarjevuona
suodjalanplánabarggut bissehuvvojedje 2001:s moaitámušaid
geažil maid ee. julevsápmelaččat ovdanbukte
plánaproseassa oktavuođas. Stuoradiggi
lea njukčamánu 1.b. 2003’ mearrádusas Sámepolitihka
meannudettiin, vrd Evtt. S.nr. 110 (2002–2003),
dáhtton ráđđehusa
váikkuhit dasa ahte dát suodjalanplánabargu šaddá našunála
proseassan mas lea njuolggo oktavuohta Birasgáhttendepartementta
ja Sámedikki gaskka. Mearrádusas
celko maiddái ahte bargu galgá organiserejuvvot ovttasráđiid
Sámedikkiin ja galgá sihkkarastot
ahte Divttasvuona/Oarjevuona guovllus eai dahkko mearrádusat
almmá julevsápmelaččaid beroštumiid čielggadeami
ja vuhtiiváldima haga. Birasgáhttendepartementa
lea ovttasráđiid Sámedikkiin
ođastan dán barggu organiserema.
Plánabargu álggahuvvo ođđasis
2003’ čavčča.
Sámediggi oaivvilda ahte sámi ovddasteapmi
luonddusuodjalanlága suodjalanplánaproseassain
ii leat doarvái buorre. Sámediggi dáhttu
stuorát válddi ja buoret váikkuhanvejolašvuođaid
plánaproseassas ja dáhttu dán
ovdanboahtit lágain. Ráđđehusas boahtá
ain leat vuođđun ahte erenoamáš
areálasuodjaleami bargu sihkkarastit Norgga mehciid, galgá čuovvut
luonddusuodjalanlága. Luonddusuodjalanláhka suodjala
maiddái guovlluid sisabahkkemiid vuostá
mat vahágahttet dahje billistit luondduvuđđosa,
vai sámi kultuvra, ássan ja ealáhuseallin
sáhttá bisuhuvvot. Birasgáhttendepartementa boahtá
váldit oktavuođa Sámedikkiin
ja lagabui guorahallat movt sáhtášii
buoridit gieđahallanvugiid luonddusuodjalanlága
rámma siskkobealde vai sámi beroštumit
vuhtiiváldojuvvojit buoremus lági mielde.
Sámediggi moaitá mearrádusa
viiddidit Rávttošvuomi álbmotmeahci
ja ođđa Rávttošvuomi suodjemeahci
go mearrádusas eai váldo sámi
beroštumit doarvái bures vuhtii.
Birasgáhttendepartementa dáhttu čujuhit
ahte dát suodjalusášši meannuduvvui
dábálaš dárkilit
gustojeaddji áššemeannudannjuolggadusaid
mielde. Sámi beroštumiin lea iešguđet
dásiin meannudanproseassas leamaš
buorre liiba buktit mearkkašumiid ja evttohusaid
iešguđet suodjalusplánaevttohusaide.
Boađusin šattai ahte sámi
beroštumit ja erenoamážit
boazodoalu sávaldagat leat sihkkaraston hui buori vuogi
mielde. Birasgáhttendepartementa lea čilgen
dán sierra reivves Sámediggái
guovvamánu 24.b. 2003.
Ráđđehus lea
borgemánu 29.b. 2003 ásahan ođđa álbmotmeahci
Møysalen-guovllus Lofuohtas ja viiddidan Børgefjell
ja Bajit Báhčaveaji álbmotmehciid
Davvi-Trøndelágas /Nordlánddas
ja Finnmárkkus. Dáid álbmotmehciid
njuolggadusat leat heivehuvvon guovlluid sámi ealáhusaide,
ee. boazodollui. Dát lea ee. čalmmustahttojuvvon álbmot-
mehciid ulbmilnjuolggadusain.