3.2.2 Iešmearrideapmi
Sámediggi bargá sámi iešmearrideami
sisdoalu viidásetovddidemiin. Dat movt sámit áddejit iešmearrideami
vuođđuduvvá riikkaidgaskasaš normáide
ja dan ovdáneapmái mii lea leamaš sihke
rievttálaččat
ja politihkalaččat
riikkaidgaskasaš forain. Sámedikki
mielas lea dehálaš ahte sámi
iešmearrideamis vuhtto sámi álbmoga iežas árvvut
ja eallinvuohki.
Sámediggi gáibida ahte eamiálbmogiid
vuoigatvuođat našuvnnalaš ja
riikkaidgaskasaš dásis nanosmahttojuvvojit. Ferte
joatkit bargguin konkretiseret ja viidásetovddidit Sámedikki
vuoigatvuođapolitihka riikkaidgaskasaš riekteovdáneami vuođul,
ja daid riekteprinsihpaid vuođul mat gusket
eamiálbmotvuoigatvuođaide sihke
našuvnnalaččat
ja álbmotrievttálaččat.
Daid hástalusaid maid Sámediggi oaidná dan láhkabarggus
mii fargga álgá ja mii guoská sámi beroštumiide,
ja maid várra ii sáhte maŋidit
dassážii go ráđđádallan-
ja šiehtadallanortnet lea formaliserejuvvon,
ferte geahččat
daid geatnegasvuođaid ektui mat Sámedikkis
leat, sihke našuvnnalaš ja
riikkaidgaskasaš dásis. Dát
guoská lágaide nugo finnmárkkuláhka,
minerálaláhka, boazodoalloláhka jna.
Okta dain deaŧaleamos hástalusain
mat Sámedikkis leat 2004:s lea bargu viidáseappot
finnmárkkulágain. Sámediggi deattuha
ahte boahtteáiggi finnmárkkuláhka ferte čielgasit vuođđuduvvot álbmotrievttálaš rámmaide.
Lágas ferte čielgasit daddjojuvvot
ahte álbmotrievtti mearrádusain lea ovdamunni.
Lágain ferte čalmmustit ja dohkkehit
sámiid vuoigatvuođaid, geavahanvugiid
ja riekteárbevieruid. Sámediggi áigu čuovvolit
ođđa Sámi
vuoigatvuođalávdegotti barggu
Romssa, Norlándda ja oarjelsámeguovllu ektui.
Sámiin leat vuoigatvuođat minerálagávdnosiid
oktavuođas sámi resurssaguovlluin, mii
mearkkaša ahte Sámediggi gáibida
vuoigatvuođa leat mielde mearrideamen dáid resurssaid.
Danne lea dárbu šiehtadallat movt
dáiguin gávdnosiiguin láhttet ja movt
daid geavahit dáin guovlluin. Sámediggi gáibida
ahte Norga váldá váldoovddasvástádusa
maiddái eamiálbmotdimenšuvnna
suodjaleames ja ovddideames petroleumadoaimma oktavuođas
davvin.
Ii leat doarvái čađahit ráđđádallamiid eaŋkiláššiin
Sámedikkiin go dainna ii ollašuhtto álbmotrievtti
gáibádus searvvaheami ja iešmearrideami
ektui.