7.8.2 Sámegiela almmolaš geavaheapmi
IKT-oktavuođas – «
e
Norge» ja «ODIN»
«
e
Norge» lea ráđđehusa
ollislaš plána mainna bidjá vuđđosa
gárgedit informašuvdna- ja diehtoservodaga
Norggas. Plána juksanmearrin lea ee.:
– Almmusis lanjat galget
váldojuvvot atnui vai buohkaide lea informašuvdna-
ja kommunikašuvdnateknologiija olámuttus,
beroškeahttá gos sii orošežžet,
makkár sin ahki, ekonomiija ja oahppu lea.
– IKT galgá boahtit ávkin vai
bevttolaččabut doaibmá beassanláhki
daidda diehtovalljodagaide ja muosáhanvalljodagaide maid
min kulturinstitušuvnnat ja šáhkkemediat
1
hálddahit.
– Bistevaš diehtoservodahkii
galgá hábmejuvvot ollislaš politihkka,
mii vuođđuduvvá birasinformašuvdnii,
lasihuvvon telekommunikašuvnna geavaheapmái
dan sadjái go juođaheapmái,
ruoná buvttapolitihkkii ja ruoná almmolaš sisaoastimiidda.
Dađistaga lea eambbot eambbo bálvalusaide beassanláhki
digitálalaččat. Vai nu ollugat go vejolaš galget
sáhttit ávkki oažžut teknologiijas, galgá váfistuvvot
gelbbolašvuođafálaldat
báikkálaččat, ja ođđa
buktagiid gárgedeami galgá váikkuhit
dan guvlui ahte dat leat álkidahttojuvvon ja geavaheaddji
ektui álkibut. Ođđa
sosiála čuolddašeamit sin
gaskkas geain lea ja sin geain ii leat beassanláhki teknologiijii,
galget garvojuvvot. Danne lea maiddái deaŧalaš ahte
sámegielat fálaldagat gárgeduvvojit.
Ráđđehusas lea
vásedin ovddasvástádus láhčit
dili dasa ahte sámegiella suodjaluvvo ja gárgeduvvo.
IKT-oktavuođas deaivvada sámegiella hástalusaiguin,
muhto maiddái vejolašvuođaiguin.
Dárbbašuvvo buohtalas nannen váfistan
dihtii vai sámegiella doaibmagoahtá digitála
medias. Dás gáibiduvvo ahte erenoamážit čohkke
fuomášumi daidda váttisvuođaide
maid sámi čálamearkačohkiid
bohciidahttet prográmmagálvvuid geavaheamis.
Gielda- ja guovlodepartemeanta dieđihii st.meld.
nr. 1 (2000–2001) bokte ahte ceggejuvvo bargojoavku,
mii
e
Norge vuođul
galggai kártet dárbbuid, váttisvuođaid
ja hehttehusaid sámi čálamearkačohkiid
geavaheamis IT-oktavuođas.
Bargojoavku geahčadii dárkileappot stáhtalaš eiseválddiid
iežaset sámegielageavaheami IKT-oktavuođas.
Guovdilis čuolbman lea sámegiela geavahus almmolaš registariin,
omd Brønnøysundregistariin. Go muhtun báikenama čállinvuohki
lea mearriduvvon báikenammalága vuođul
ja sisafievrriduvvon báikenammaregistarii, galget dasto
almmolaš orgánat geavahit dán čállinvuogi. Go
dát ii leat ovdal dahkkojuvvon, leat teknihkalaš hehttehusat
duogážin dasa.
Bargojoavku ávžžuha ahte stáhtalaš sisaoastinšiehtadusaide
sisafievrriduvvo gáibádus ahte prográmmagálvolágideddjiid
prográmmagálvvut galget Unicode doarjut. Go Unicode
viidána, de eai leat šat teknihkalaš hehttehusat
almmolaš orgánaide mat eastadit sámi čálamearkačohkiid geavaheami
ovdamearkka dihtii registariin. Viidáseappot ávžžuha
joavku ráđđehusa
interneahttasiidui ODIN:i álggahit sámi giellaválljema,
vai stuorradiggedieđáhusat, proposišuvnnat, lágat,
láhkaásahusat ja eará áššegirjjit
mat leat gávdnamis sámegillii, láhččojuvvojit
vai daidda lea beassanláhki interneahta bokte. Bargojoavkku evttohus
sisagorrojuvvo
e
Norge-plánii.
Ráđđehus čuovvola
bargojoavkku evttohusa ásahit sámi giellaválljema
ODIN:i. Ráđđehusa
juksanmearrin lea ahte stáhtalaš orgánat
geavahišgohtet sámi čálamearkačohkiid farggamusat,
ja dahket sámegielat almmolaš informašuvnna,
njuolggadusaid jna. dábuhahttin, interneahta bokte.
Oktasaš webčoavddus fylkkamánniámmáhiin,
fylkesmannen.no, dovddusindahkkojuvvo jagis 2001.
Das bargojuvvo dan guvlui ahte informašuvdna
lebbejuvvo maiddái sámegillii.
