Sámepolitihka birra

Bla i dokumentet: < 1.4.1 Vuollásaš ráđiid ... | 1.4.3 ... > | Dokumentets forside

1.4.2 Sámedikki ođđasisorganiseren ođđajagimánu 2001 rájes

Ođđa organiserema oktavuođas leat Sámedikkis olu hástalusat Sámediggeráđi, doarjjastivrra, giellastivrra, dievasčoahkkima, čoahkkinjođiheami, bearráigeahččanlávdegoddi, válgalávdegoddi, válgalávdegotti, joavkkuid ja erenoamážit álbmoga bálvaleami okatvuođas.

Sámedikki organisašuvdnakárta maŋŋel ođđasisorganiserema:

Govus 1.1

Sámedikki hálddahusas leat stuora hástalusat daid iešguđetge ossodagaid politihkkahábmema koordinerema dáfus, nu ahte iešguđetge strategiijaid ja iešguđetge politihkalaš mearrádusaid oktavuođat bisuhuvvojit. Dasa lassin fertejit ossodagat gulahallat nu bures go lea vejolaš. Stuora geográfalaš gaskkat ee. eai galgga hehttet gulahallama. Okta dain guovddáš hástalusain hálddahusas, lea ovdánahttit ovttalágán fitnodatkultuvrra buot ossodagain boahttevaš jagiin.

Ođđasisorganiserema vuođul áigu Sámediggi rievdadit virggiid ja bálkásajiid ođđajagimánu 1. b. 2001 rájes Váldošiehtadusa § 13 mielde. Ođđa organiserema bargiidpolitihkas leat olu hástalusat, nu go ovdamearkka dihte ođđa bargiidplána, dearvvašvuohta, biras ja sihkarvuohta je.

Jagi 2001 lea juolluduvvon 106,9 miljon ruvnno Sámediggái poasta 50 bokte. Juolludeamis leat mielde sámediggeválggaid diehtojuohkinbarggut ja kampánjjat.

Buot čieža ossodaga ožžot ekonomalaš rámma iežaset doaimmas. Juohke ossodat oažžu čállingoddeovddasvástádusa dihto fágapolitihkalaš suorggis Sámediggeráđi ektui. Giellaossodagas šaddá lagas ovttasbargu Giellastivrrain. Seammaládje lea Kultur- ja ealáhusossodagas lagas oktavuohta Doarjjastivrrain. Muđui lea buot ossodagain sierra ekonomiija- ja bargiidhálddašeapmi, masa gullá golaheami ja dásseárvvu integrerema mánnosaš raporteren. Muhtun ossodagat galget maiddái lágidit doarjjaortnegiid njuolggadusaid.

Njuolggojuolludemiid dáfus leat leamaš olu gažaldagat. Hástalus lea hálddašannotáhta ráhkadeami ja njuolggadusrievdadeami dárbbuid dáfus. 2001:s ožžot muhtun ásahusat ja organisašuvnnat njuolggodoarjagiid Sámedikki dievasčoahkkimis. addá almmotge nu ahte juohke fágaossodat ferte ieš juohkit dieđuid ja máksit juolludemiid formálalaš juolludusreivviid bokte mat sáddejuvvojit daidda geaidda galget. Seammás fertejit ossodagat fuolahit ahte njuolggadusat rievdaduvvojit Sámedikki mearrádusaid mielde. Ferte almmotge deattuhuvvot ahte ođđa ossodagat ain galget hálddašit daid doarjjaortnegiid 2001:s mat gulle sidjiide jagi 2000:s.

Sámedikki direktevrras lea bajimus hálddahuslaš ovddasvástádus Sámediggeráđi ja stivrraid ektui, ja lea mearrideaddji váldi fágaossodagaid bealis dáid orgánaid ektui. Iežas áššesuorggi siskkobealde oažžu juohke ossodat ovddasvástádusa politihkkahábmemis ja koordineremis, áššemeannudeamis ja čuovvoleamis, siskkáldas ja olgguldas bagadallamis, ja diehtojuohkimis.

1.4.2.1 Servodatossodat

Servodatossodat galgá fuolahit áššemeannudeami Sámediggeráđđái dakkár áššiin mat gullet sin fágasuorgái. Dasa lassin lea ossodagas ovttastahttinovddasvástádus eará ossodagaid ektui juridihkalaš suorggi dáfus, ja dat galgá fuolahit Sámediggeráđi čoahkkingohččumiid ja čoahkkinplánemiid. Ossodat galgá doaimmahit váidalusmeannudeami doarjjaáššiin mat gullet eará ossodagaide. Muđui galgá ossodat bargat ovttasbargoáššiiguin, earret eará sámi ovttasbargguin Sámi parlamentáralaš ráđis ja davviriikkalaš ovttasbargguin Davviriikkaid ráđis, davviriikkaid sámekonvenšuvnnain, presideanttaid ja ministariid oktasaščoahkkimiiguin, ja maiddái riikkaidgaskasaš ovttasbargguin ON, ILO, WHO, Árktalaš ráđi, Barentsovttasbarggu ektui ja doarjagiin. Eará barggut Servodatossodagas leat dearvvašvuođa- ja sosialáššit, johtolat, bovdehusaid hálddašit ja Sámedikki válgabargu.

Servodatossodaga doaimma ekonomalaš rámma 2001:s lea 2.496.000,- ruvnno poasta 01 – Doaibmagolut bokte.

1.4.2.2 Girjerádjo- ja diehtojuohkinossodat

Girjerádjo- ja diehtojuohkinossodat galgá doaimmahit sámi sierrabibliotehka ja doaibmat oktasaš diehtojuohkinossodahkan olles Sámediggái, ja galgá dasa lassin doaibmat Sámediggeráđi politihkalaš čállingoddin dakkár áššiin mat guoskkahit sin fágasuorggi.

Sámi sierrabibliotehka sirdojuvvui Sámediggái jagi 2000:s. Das lea erenoamáš doaibma danne go gohčoduvvo Sámi sierrabibliotehkan servodagas, ja dat doaibmá hálddašanbibliotehkan Sámediggevuogádagas. Sámedikki ulbmil lea ovddidit SSB dan guvlui ahte doaibmagoahtá resursaguovddážin eará girjerádjosiid ektui, ja ahte SSB lea njunnožis ovddideame sámi girjerádjobálvalusaid muđui. SSB galgá šaddat guovddáš oassin Sámedikki diehtojuohkinbarggus, mas lea viiddiduvvon diehtojuohkin- ja bagadallanovddasvástádus olgguldas geavaheddjiide, ja hálddašanbibliotehkaovddasvástádus siskkáldas geavaheddjiide.

Garrasit vuoruhuvvon doaibma boahttevaš jagi lea háhkat dakkár dihtorvuogádaga bibliotehkii mii ollásit ipmirda sámi bustávaid. Sámedikki ulbmil lea ahte maiddái bibliotehkabása boahtá dikki interneahttasiidduide.

Diehtojuohkin Sámedikki birra ii leat iešalddis ulbmil, muhto lea veahkkedoaibma joksat Sámedikki ulbmiliid. Buorre diehtojuohkin- ja gulahallanstrategiija gáibida danne eambbo go dušše ođđa teknologiija. Buot deaŧaleamos jus dán barggus galgá lihkostuvvat, lea nagodit heivehit olles organisašuvnna, maiddái daid ossodagaid mat leat olggobealde Kárášjoga, dakkár bargovugiide maid Sámedikki ođđa diehtojuohkinvuogádat, intranett ja internett, ovddida. Dát gáibida čielga ja guhkitáiggi áŋgiruššama olles organisašuvnnas. Dás ferte atnit vuođđun ahte buot bargit ja buot politihkkárat doibmet diehtojuohkinmielbargin, ja dat mearkkaša juohkehaš čalmmustahttá dan diehtojuohkin- ja bagadallanovddasvástádusa mii sus lea vuogádagas. Buot vásáhusat duođaštit ahte buorre siskkáldas gulahallan lea eaktu jus geavaheddjiide galgá nagodit lágidit buori gulahallama. Lea stuora boahttevaš hástalus hukset aktiivvalaš ja ulbmállaš gulahallanbálvalusa Sámediggái.

Dieđuid ráhkadeapmi ja fuolaheapmi inteneahta bokte lea deaŧalaš ja áddjás doaibma. Dieđut galget leat ulbmállaččat ja álkit geavaheddjiide. Muhto elektrovnnalaš diehtogaskkusteapmi lea dušše oassi dain diehtojuohkinkanálain maid Sámediggi áigu geavahit. Dieđuide lea stuora jearru, sihke álbmogis, eiseválddiin ja eará ovttasbargobeliin, ja dat lea hirbmosit lassánan 2000 čavčča. Sámediggevisti dáidá dagahan ahte sámi áššiide lea badjánan eambbo beroštupmi.

Dat oallu olbmot geat galledit Sámedikki, leat dagahan ahte lea dárbu beaivválaš čájehemiide. 2001 geasi dáidá Sámediggevisti šaddat guovddáš báikin turisttaide geat bohtet Kárášjohkii dahje vudjet dakkobokte. Jagi 2000:s ledje birrasiid 30.000 registrerejuvvon turistta Kárášjogas. Lea guovddáš hástalus balanseret daid resurssaid mat geavahuvvojit vistti gallededdjiide ja daid resurssaid mat geavahuvvojit diehtojuohkinbargui muđui.

Dál leat Sámedikkis unnán dieđut iežas doaimma ja muđui sámi áššiid birra. Lea dárbbašlaš ovddidit ja ráhkadit dieđuid mat gokčet álbmoga dárbbuid. Lea erenoamáš dárbbašlaš ráhkadit pedagogalaš fálaldaga skuvllaide. Dát lea viiddis ja resursagáibideaddji bargu.

Lea dárbbašlaš ráhkadit ollislaš diehtojuohkin- ja gulahallanplána Sámediggái, ja bargu berre loahpahuvvot jagi 2001 mielde. Galgá maiddái ráhkaduvvot plána man ulbmil lea hásttuhit olbmuid searvat sámi jienastuslohkui ja válggaide.

Dakkaviđe go leat doarvái persovnnalaš resurssat, galget ossodagat bargagoahtit ráhkadit arkiivaplána masa buot arkiivaráhkadeami ja vurkkodeami dieđut leat čohkkejuvvon, ja buot plánat ja čielggadeamit. Earret ieš daid arkiváliaid ráhkadeami, galgá plána maiddái gieđahallat movt arkiivva galgá ordnet, movt vurkkodit rievttes arkiivvas, galget leat dieđut rádjanarkiivva ja gáiddusarkiivva birra, arkiivaráddjema birra, kassašuvnna ja loahpahuvvon arkiivva birra. Dál lea 11 jagi áigi go Sámediggi ásahuvvui, ja vuollásaš ráđiid ja guovllukantuvrraid arkiivvaid loahpaheapmi galgá maid fargga álggahuvvot.

Girjerádjo- ja diehtojuohkinossodaga doaimma 2001 ekonomalaš rámma lea 8.545.000,- ruvnno poasta 01 Doaibmagolut bokte.

1.4.2.3 Plána- ja hálddahusossodat

Plána- ja hálddahusossodat galgá fuolahit Sámedikki hálddahuslaš oktasašdoaimmaid Diehtojuohkin- ja gulahallanteknologiijas (IKT), bargiid- ja ekonomiijahálddašeamis, masa gullet ee. bušeahtta- ja rehketdoallobargu, dásseárvo-, plána- ja dieđihanbarggut. Dasa lassin galgá ossodat hálddašit politihkalaš joavkkuid ja organisašuvnnaid doarjaga mii lea poasttas 55 definerejuvvon. Ossodat galgá maiddái doaibmat politihkalaš čállingoddin Sámediggeráđđái dakkár áššiin mat gullet sin fágasuorgái.

Plána- ja hálddahusossodaga doaimma 2001 ekonomalaš rámma lea kr 5.328.000 poasta 01 – Doaibmagolut bokte, ja kr 5.762.000,- poasta 55 Eará doarjagat bokte, oktiibuot kr 11.090.000,-.

1.4.2.4 Birasgáhtten ja kultursuodjalanossodat

Earret kulturmuittuid hálddašeami kulturmuitolága vuođul, galgá Birasgáhtten ja kultursuodjalanossodat maiddái doaibmat politihkalaš čállingoddin Sámediggeráđđái dakkár áššiin mat gullet sin fágasuorgái.

Birasgáhtten ja kultursuodjalanossodaga doaimma 2001 ekonomalaš rámma lea 6.372.000,- ruvnno poasttas 01 – Doaibmagolut, ja 1.970.000,- ruvnno poasttas 54 Birasgáhtten ja kultursuodjaleapmi, oktiibuot kr 8.342.000,-.

1.4.2.5 Oahpahusossodat

Oahpahusossodat galgá lassin dasa mii lea čilgejuvvon 3.2.4. kapihttalis maiddái doaibmat politihkalaš čállingoddin Sámediggeráđđái áššiin main gieđahallojuvvojit oahpahusgažaldagat.

Oahpahusossodaga doaimma 2001 ekonomálaš rámma lea 12.200.000,- ruvnno poasttas 01 – Doaibmagolut, 1.800.000,- ruvnno poasttas 21 Erenoamáš doaibmagolut ja 22.964.000 ruvnno poasttas 56 Oahpahus ja oahpponeavvut, oktiibuot kr 36.964.000,-.

1.4.2.6 Giellaossodat

Giellaossodat galgá ee. ovttastahttit Sámedikki ođđa giellastivrra ásaheami ja doaimmaheami. Dasa lassin galgá ossodat doaibmat politihkalaš čállingoddin Sámediggeráđđái áššiin mat gusket giellagažaldagaide.

Giellaossodaga doaimma 2001 ekonomalaš rámma lea kr 4.050.000,- poasta 01 Doaibmagolut bokte ja kr 19.856.000,- poasta 53 Giella bokte, oktiibuot kr 23.906.000,-.

1.4.2.7 Kultur- ja ealáhusossodat

Kultur- ja ealáhusossodat galgá ovttastahttit Sámedikki doarjjastivrra ásaheami ja doaimmaheami, gohččut čoahkkimiidda ja fuolahit ahte áššit sáddejuvvojit ja čállojuvvojit protokollii oppalaš vugiin. Ossodagas ii galgga leat ovddasvástádus ovttaskas áššemeannudemiin veahkkedoaibmaortnegiid dáfus mat eai leat čielgasit definerejuvvon ossodahkii juogo bušeahttamearrádusaid dahje juolludusnotáhtaid bokte. Kultur- ja ealáhusossodat galgá maiddái doaibmat politihkalaš čállingoddin Sámediggeráđđái áššiin mat guoskkahit kultur- ja ealáhusgažaldagaid.

Kultur- ja ealáhusossodaga doaimma 2001 ekonomalaš rámma lea 5.928.000,- ruvnno poasttas 01 – Doaibmagolut, 22.210.000,- ruvnno poastas 51 Ealáhusovdánahttin, 17.245.000,- ruvnno poasttas 52 Kultuvra, ja 1.300.000,- ruvnno poasttas 57 Riikkaidgaskasaš ovttasbargu, oktiibuot 46.683.000,- ruvnno.

Bla i dokumentet: < 1.4.1 Vuollásaš ráđiid ... | 1.4.3 ... > | Dokumentets forside